INFORMOJM Q T PARANDALOJM

"WE CHAT TO IDEAS"

2

Deklarat e mohimit:

Ky projekt sht financuar nga Agjensia e Shteteve t Bashkuara pr Zhvillim

Ndrkombtar - USAID dhe mbshtetur nga Qendra e Burimeve dhe

Trajnimeve pr Avokim - ATRC. Opinionet, gjetjet dhe prfundimet apo

rekomandimet e shprehura ktu jan t Institutit Cilsor pr Hulumtime,

Analiza dhe Trajnime dhe nuk pasqyrojn domosdoshmrisht opinionet e

Qeveris Amerikane, Agjensia e Shteteve t Bashkuara pr Zhvillim

Ndrkombtar - USAID apo Qendrs pr Trajnime dhe Burimeve pr Avokim

- ATRC.

T gjitha t drejtat t rezervuara nga Instituti Cilsor pr Hulumtime, Analiza dhe Trajnime.

T drejtat pr pronsi intelektuale mbrohen me Ligjin pr t drejtat e autorit dhe t drejtat e

prafrta 2011/04-L-065.

Asnj pjes e ktij publikimi nuk mund t riprodhohet, t ruhet n ndonj sistem t ruajtjes, ose

t transmetohet n ndonj form apo me ndonj mjet elektronik, mekanik ose ndryshe, pa lejen

paraprake t botuesit.

Ky raport sht i publikuar n gjuhn shqipe dhe angleze.

3

PRMBAJTJA

Shkurtesat .......................................................................................................4

Hyrje................................................................................................................6

1. Rreth iCHAT ..............................................................................................7

1.1. Misioni i iCHAT ......................................................................................8

2. Qllimi dhe objektivat ................................................................................8

3. Rezultatet e pritura .....................................................................................9

4. Mbulueshmria gjeografike ........................................................................9

5.Prmbledhje Ekzekutive e aktiviteteve.......................................................10

6. Analiz e Rezultateve t Hulumtimit.........................................................15

7. Rekomandime............................................................................................34

8. Personeli i angazhuar n projekt................................................................35

4

Shkurtesat:

ATRC- Advocacy Training and Resource Center (Qendra e Trajnimeve dhe

Burimeve pr Avokim)

iCHAT- Instituti Cilsor pr Hulumtime, Analiza dhe Trajnime

USAID- United States Agency International Development (Agjensia

eShteteve t Bashkuara pr Zhvillim Ndrkombtar)

5

Prshndetje miqsi,

Dukuria e Ekstremizmit t dhunshm, tashm nj fenomen global ka shtrir

territor edhe n Kosov ku si pasoj nj numr i konsiderueshm i t rinjve

jan angazhuar n luftra t huaja, prej t cilve pak jan kthyer n Kosov.

Duke marr parasysh se Kosova edhe pse ka hartuar politika pr

parandalimin e ksaj dukurie megjithat nuk sht e mjaftueshme q

parandalimi t bhet vetm prmes dokumenteve t shkruara , sepse n kt

mnyr ne si shoqri po shmangim prgjegjsin q na takon. Kosova ka

marr masa parandaluese, por pak sht br n mundsin e trajtimit t

atyre q kan qen pjes e aktiviteteve ekstremiste dhe tani po ballafaqohen

me vshtirsit e integrimit social t tyre.

Instituti Cilsor pr Hulumtime, Analiza dhe Trajnime ka marr pr

iniciativ q "T Informojm q t Parandalojm" n mnyr q t fuqizojm

rolin e rinis n parandalimin e aktiviteteve q cnojn sigurin e tyre, sepse

konsiderojm q ne shum leht mund t jemi faktor me ndikim n

ndryshimin e t rinjve n qoft se bashkrisht si shoqri angazhohemi n

kanalizimin e drejt t energjis s t rinjve, dhe u japim mundsin atyre t

jen indikator t ndryshimeve n komunitetin e tyre. iCHAT si asocon

edhe akronimi, vlerson se vetm pasi t hulumtojm dhe analizojm

problematikn, mund t trajnojm individ dhe grupe q i kontribuojn

dobis s prgjithshme shoqrore.

Besmir Kokollari

Drejtor Ekzekutiv

6

HYRJE

Dukuria e ekstremizmit t dhunshm tashm nj fenomen global, i cili ka

shtrir rrnj edhe n Kosov, paraqet nj nga krcnimet m t prhapura

dhe pr t cilin jan t nevojshme masat parandaluese, me theks t veant

n vetdijsimin e t rinjve pr mnyrat e infiltrimit dhe formave tjera

direkte dhe indirekte pr tu kyqur n aktivitete extremiste t dhunshme, me

motive t ndryshme religjioze apo nacionaliste. Kosova ka ndrrmarr disa

hapa parandalues duke miratuar ligjin dhe startegjin pr parandalimin e

ekstremizimit t dhunshm n Kosov, por efektivisht nuk ekziston nj

prgjigje e vetme magjike q mund t lehtsoj kt problem, porse nj mori e

gjer e politikave duhet t zbatohen nga nj numr i konsiderueshm i

institucioneve dhe organizatave t cilat mund t kontribuojn n

vetdijsimin e t rinjve. Njri nga nxitsit kryesor t ekstremizmit t

dhunshm konsiderohet t jet gjuha e urrjetjes, q prdoret nga "njerzit me

ndikim".

Edhe pse si term gjuha e urrejtjes ka shum definicione, varsisht prej

vendit, kulturave dhe ligjeve prkatse, gjeneralisht sht e pranueshme si

nj form sistematike e nxitjes s urrjetjes prmes mjeteve komunikuese

zyrtare dhe jozyrtare, e cila ka pr target individ ose grupe me etni, fe, rac,

orientim seksual etj., t ndryshm nga prdoruesit e ksaj gjuhe.

Instituti Cilsor pr Hulumtime Analiza dhe Trajnime e ka par t

domosdoshme intervenimin n kt element, i cili sht nj nga mjetet i cili

shfrytzohet nga individ apo grupe me interesa t caktuara, pr manipulime

dhe shfrytzime t t rinjve pr qllimet e tyre. Ne jemi dshmitar se viteve

t fundit prfshirja e t rinjve n aktivitete ekstremisht t dhunshme, si jan

prfshirja e tyre n luftrat e huaja, ka pasur nj ngritje t dukshme, ose t

paktn ato jan raportuar, pasi jan publikuar dhe jan shprndar me ritme

7

t shpejta video inqizime t realizuara nga vet t rinjt, dhe reagimi konkret

pr parandalim apo intervenim n kto raste tejet t ndjeshme, ka qen i

vonshm. N fushn e luftimit t terrorizmit, ekstremizmit dhe radikalizmit,

Policia e Kosovs ka punuar n gjithsej 56 raste. Jan ngritur 19 kallzime

penale kundr 50 personave, ku 22 prej tyre jan arrestuar1. Kto raste kan

qen t identifikuara n vitin 2015, dhe ky numr sht i mjaftueshm pr t

konsideruar se rreziku nga kjo dukuri sht mjaft prezente n vendin ton.

Prandaj iCHAT duke par nevojn e trajtmit t ksaj dukurie n mesin e t

rinjve t vendit ton, mori si iniciativ q t "Informojm q t

Parandalojm" me qllim t vetdijsimit t t rinjve pr format e

prfshirjes n ekstremizm q shpiejn n radikalizm.

1. Rreth iCHAT

Instituti Cilsor pr Hulumtime, Analiza dhe Trajnime sht organizat

jofitimprurse, e cila u themelua m 13.11.2014 sipas Ligjit Nr. 04/L-57 pr

Lirin e Asociimit n Organizatat Joqeveritare n Republikn e Kosovs,

duke vepruar sipas Statutit dhe akteve tjera juridike.

Qllimi kryesor i iCHATsht:

-Hulumtimi dhe analizat e pavarura t politikave publike n lmin e

qeverisjes demokratike si dhe hulumtime dhe analiza t shndosha

profesionale me paanshmri t plot t shtjeve vendore, rajonale dhe

ndrkombtare.

Fuqizimi i rolit t minoriteteve n shoqri (t drejta t pakicave), q jetojn

n Kosov, duke i prkrahur, duke i promovuar t drejtat e tyre t garantuara

me Kushtetutn e Republiks s Kosovs q t jen qytetar t barabart n

1 Raporti vjetor i puns s Policis s Kosovs 2015

8

Kosov dhe njherit duke qen z i fuqishm i tyre pr mundsi t barabarta

pr gjith komunitetet q jetojn n Kosov.

1.1. Misioni i iCHAT

Instituti Cilsor pr Hulumtime, Analiza dhe Trajnime- iCHAT sht

organizat jofitimprurse, e cila ka mision pr t uar prpara mirqenien e

qytetarve t Republiks s Kosovs prmes hulumtimeve empirike,

analizave dhe trajnimeve, inicimin pr informimin e mir t politikave

publike, ndrgjegjsimit, t bashkpunimit rajonal dhe ndrkombtar, t

drejta t pakicave, avokimit dhe rrjeteve.

T ofrojm nxitje dhe veprimtari t vlefshme pr krijimin e nismave dhe

politikave efektive, ide dhe aksione konkrete pr t mundsuar nj reagim t

integruar t shtetit, shoqris civile dhe komunitetit ndaj veprimeve negative

dhe t atyre q nxisin pr veprime t tilla. Objektivi sht q ta adresojm

kt veprim n mnyr efektive dhe dinamike n katr fushat baz t

prballimit t problemit, n zbatimin e ligjit, parandalimin, trajtimin e

zvoglimin e dmit dhe edukimin.

2. Qllimi dhe objektivat

Qllimi i ksaj iniciative vetdijsuese dhe ktij projekti ishte q t bhet

ngritja e kapaciteve prbrenda rinis, e cila kontribuon n vetdijsimin pr

parandalimin e prfshirjes s rinis n aktivitete ekstremiste t dhunshme,

dhe kishte si objektiva specifike:

- Vetdijsimi i t rinjve t moshs 16-20 vje pr format e ndikimit q

drgojn n ekstremizm t dhunshm,n priudhn prej 6 muajve.

- Nxitja e mendimit kritik tek t rinjt e 14 shkollave t mesme n Kosov,

9

pr promovimin e paqes dhe parandalimin e prfshirjes s tyre n aktivitete

ekstremisht t dhunshme.

3. Rezultatet e arritura

Rezultatet q pritej t arrihen nprmjet ktij projekti ishin:

-T rinjt prfitues nga ky projekt pas certifikimit jan t gatshm t

parandalojn mnyrat e ndikimit pr t'u prfshir n aktivitete dhe ideologji

ekstreme.

-Jan parandaluar format e ndryshme t gjuh