Informatika ne biznes

• Varësisht nga metodat e përdoruara mund të dallojme tri faza të zhvillimit të mendimit shkencor: Këto janë?

A.Faza e pershkrimit te fenomeneve dhe dukurive (metoda e metaobservacionit)

B.Faza e qasjes komperative (metoda e krahasimit)C.Faza analitike (metoda analitike) D.Faza e qasjes sistemore (metoda e qasjes

sistemore)

• Cili eshte funksioni kryesor i LPS pozitive?• LSP pozitive synon rritjen e inputeve ne funksionimin

e sistemit me qellim te rritjes dhe zhvillimit te tij, ndermjet rritjes se outputeve.

• Cili eshte funksioni kryesor i LSP negative?• Funksioni LSP negative eshte te ruaj gjendjen

konstante te sistemit, te nxit aktivitetetn qeverise lidhur me sendertimin e qellimit te caktuar, te menjanoj ndikimet e teperta te rrethines te cilat do te shmangnin funksionimin e sistemit nga rruga e cila e shpie drejte realizimit te qellimit te caktuar.

Funksionimi i cdo sistemi percillet me rrezik permanent te shmangies nga realizimi i qellimit te caktuar dhe kjo qofte nga paraqitja e pengesave apo edhe si pasoje e anomalive dhe dobesive te ndryshme dhe gjendja e tille e sistemit quhet ?

• A.dezorganizim• B.jofunksionalitet • C.Entropi

Si definohet kibernetika dhe kur u formua si shkence? Kibernetika eshte shkence mbi qeverisjen dhe komunikimin me qenie te gjalla dhe makina. U formua si shkence ne vitin 1948.

• Cilat jane derivatet e kibernetikes?• Derivatet e kibernetikes jane: teoria e

komunikimit, teoria e vendosjes, teoria e programimit, teoria e LSP, teoria e pergjithshme e sistemeve.

• Cka perfshine procesi i marrjes se vendimeve?• Mvaresishte nga vendimet qe merren procesi i

marrjes se vendimeve perfshine: vendosjen racionale, vendosjen intuitive, vendosjen heuristike.

• Kur u formua teoria e pergjithshme e sistemeve dhe cka hulumton ajo? Teoria e pergjithshme e sistemeve u krijua si rezultat i punes se perbashket te disa shkencetareve te profileve te ndryshme te cilet ne vitin 1954 tentuan te parandalojne ndarjen e metutjeshme te shkencave globale ne shkenca gjithnje e me te specializuara. Kjo teori synon te hulumtoj dhe te definoj strukturen e pergjithshme, do te thote teresin.

• Cilat jane elementet e sistemit te komunikimit?• Elementet e sistemit te komunikimit jane: burimi i

informates, kujdesi, kanali komunikues, dekoduesi, marresi i informates dhe zhurma ose pengesat e jashtme.

Disa nga konceptet themelore te teorise se pergjithshme te sistemeve jane? selekto te saktat

A.Funksionimi i sistemitB.Koncepti hierarkhikC.Koncepti i diferencimit dhe specializimit D.Koncepti holistikE.Koncepti teleologjik F.Koncepti i ekuifinalitetit• Cka mundeson analiza “What if”?• Vlera e informates lidhet ngushte edhe me te ashtuquajturen

analize te ndjeshmerise ose analize ”Cka nese”(anglisht “What if”). Analiza e ndjeshmerise ka te beje me testimin e vendimeve dhe te alternativave se cfare munde te jete vlera e pritur e informates ne rast se kushtet ne rrethine ndryshojne brenda intervaleve te caktuara kohore.

• Shembull:Mund te testohet se cfare ndikimesh ne profit ka rritja ose zvogelimi i tatimit. Me kete analize mund

• Qasja vrojtuese - pershkruese siguron rezultate ne rastin kur ?

A.Dukurite i perkasin fenomeneve parapsikologjikeBDukurite i perkasin fenomeneve sociologjike C.Dukurite i perkasin fenomeneve determenistike

• 42. Si definohet teoria e programimit?Teoria e programimit definon menyren e

shfrytezimit te informatave ekzistuese ose te mbledhura.

• 43. Cka perfshine teoria e programimit? Kjo teori permban: teorine e algoritmeve dhe teorine e automateve.

• Cka kuptoni me efektin sinergjik dhe si krijohet ai?• Efekti sinergjik krijohet si rezultat i interaksionit

midis pjeseve (elementeve) te teresis cka nenkupton se pjeset ne te njejten kohe funksionojne si shkak dhe pasoje me ndikim te dyanshem.

• Ne cilin vit u afirmua qasja sistemore?

• Qasja sistemore u afirmua sidomos ne vitin 1930 dhe sot paraqet metode kryesore te hulumtimeve ne shkencat fundamentale dhe aplikative.

• Cilat fenomene i studion qasja analitike?• Numri me i madh i fenomeneve ne natyre

jane te karakterit stohastik (propabil) rezultatet e funksionimit te tyre nuk mund te parashikohen me siguri te plote cka do te thote se jane te mundshme rezultatet e ndryshme te cilat mund te parashikohen se do te ndodhin me nje probabilitet te caktuar.

• Cilat jane fazat e hulumtimit te fenomeneve dhe dukurive sipas qasjes analitike?

• Qasja analitike fillon me aplikimin e metodes se induksionit, sipas se ciles hulumtimi I fenomeneve dhe dukurive kalon neper disa faza:

• 1. Definimi I fenomenit (dukurise, objektit ose problemit),

• 2. Analiza dhe zberthimi I fenomenit ne pjese perberese,

• 3. Hulumtimi I rrjedheshmerise midis pjeseve,• 4. Krijimi I relacionit shkaku-pasoja midis te gjitha

pjeseve te atij fenomeni,• 5. Shpjegimi I fenomenit (zgjidhja e problemit)

• Koncepti I fabrikes se informatizuar bazohet ne:Mbeshtetjet kompjuterike te ProjektimitTe inxhinjeringutTe prodhimitTe PlanifikimitTe Kontrollit Kur filloi te perdoret qasja analitike?

• Qasja vrojtuese-pershkruese ne hulumtimin e fenomenve dhe dukurive dominoi deri ne fillim te shekullit te 16.

• Qka jan ekstraneti interneti dhe intraneti

ekstraneti eshte rrjet afarist privat I cili eshte formuar me lidhjen e rrjetave te intranetit

interneti eshte rrjet privat I cili eshte I mbrojtur nga vizitoret permes sistemit firewalles

intraneti perdor gjuhen HTML per te programur webfaqe.

• Qka eshte Telekumunikungu

Me telekomuniking kuptojm zhvillimin e Bartjes se te dhenave (porosis,informatave,lajmeve) ne nje distanc

• Struktura e sistemit per mbeshtetje te vendimeve perbehet nga :1 baza e te dhenave 2 sistemi softwerik I bazes se te dhenave3 baza e modeleve

• Si ndahen sistemet informatike sipas mardhenjet midis inputit dhe outputit

Sistemet neotrale sistemet e informuarasistemet informatike qeverisese

• Si ndahen S.I sipas vellimit te te dhenave 1 Te thjeshta 2 te nderlikuara

• Sipas fushes se perdorimit 1 Tekniko – telnologjike2 informatike-shkencore 3 Informatik-marketing

• Sipas karakterit S.I distributive S.I te kombinuara

• Sipas organizimit Centralizuara – decentralizuara

• Qfar dini lidhur per SMV te bazuara ne WEBketo sisteme jan zhvilluar per te percaktuar marresit e vendimeve duke ju siguruar qasje ne baza te ndryshme te te dhenave per mes rrjetave kompjuterike psh smv te konsumatorit

• Telekmatika Telematika eshte bshkimi I dy teknoligjive (telekomunikimi + Infromatika ) telematika mundson kalimin e problemeve kohore dhe hapsinore ne transmetimin e te dhenave

• Zyrat e informatizuara koncepti I zyres se informatizuar bazohet ne integrimin e teknikave te ndryshme te procesimit te te dhenave

• Baza e te dhenave te lidhura ne web egzistojn disa paqartesi te perdorimit te web-faqeve per qasje ne baz te te dhenave te ndonje ndermarrje ,qasja ne baz te te dhenave te kompanive permes webit krijon efikasitet dhe mundesi te reja.

• Organizimi I te dhenave ne baz te te dhanave paraqesin nje koleksion te te dhenave te organizuara ashtu qe tju sherbej ne menyr efikase shfrytezuesve qe te behet me let administrimi I tyre .

• Fazat e zhvillimit te rrjetave kompjuterike fazat e zhvillimit te perpunimit te kufizuar te te dhenave ne distanc faza e zhvillimit jo te kufizuar te te dhenave ne distanc faza e rrjetave te MuldiMediave

• Qka jan ekstraneti,intraneti dhe interneti? 2.qka eshte telekumunikimi?3.what if ku perdoret?4.atributet e informates?5.fabrika e informatizuar bazohet ne mbeshtetjen ? 6.cilet jan faktoret qe ndikojn ne aplikimin e teknologjis informatike ne nderrmarrje?7.cilat jan elementet e sistemit informatik te menaxhmentit ? 8. Pjeset kryesore te sistemit te eksperteve jan?qeto mu kujtun !?

• .Komunikimi satelitor eshte? Si ndahen sistemet informatike sipas mardhenies midis inputit dhe outputit(rretho t'saktat).Qka kuptoni me sistemin informatik te menaxhmentit?Cilin model e perdor sistemi per mbeshtetje te vendimeve?Si ndahen sistemet per mbeshtetje te vendimeve ne grup?

• Telematika, zyra e informatizuar, baza e te dhenave te lidhura ne web, detyrat e SI, elementet e sistemit te komunikimit, komponentet e sistemit per mbeshtetje te vendimit, organizimi I te dhenave ne bazen e te dhenave, fazat e zhvillimit te rrjetave kompjuterike, bashkesia e te dhenave te paperpunuara quhet, ne harmoni me intervalin kohor te marrjes se vendimeve duhet te jete.

Koncepti i fabrikës së informatizuar bazohet në:- mbështetjen kompjuterike të projektimit mbështetjen kompjuterike të inzhinjeringut mbështetjen kompjuterike të prodhimit- - mbështetjen

kompjuterike të planifikimit- mbështetjen kompjuterike të kontrollit

• Elementet e S.I te menaxherit jan:• Hardweri,softweri,baza e te

dhenave,procedurat personeli

• ( qasja vrojtuse )

• Efekti senergjik eshte rrezultat I energjis se pjeseve (esakt)

• Nese ndodh barazimi I plot I potencialeve ndermjet elementeve pason gjendja e entropis maksimale (PO)

• Teoria e komunikimit definon mardhenjet e ndryshme te cilat krijohen midis paleve te interesuar gjat procesit te transmetimit te informatave

• Te modeli racional I organizimit me te dhena ne baz te te dhenave qka eshte karakteristik :Eshte sepse modeli racional eshte me Fleksibil

• Videokonferenca eshte aplikacion kyq per zhvillimin e biznesit ne menyr elektronike ,dhe paraqet telekonferencat ne te cilin pjesmarresit e shohin njeri tjetrin permes ekranit

• Shprehjet te dhena ne informata ne te folurit e perditshem perdoren sikur te kishin kuptim ndryshum (JO)

• Funksioni kryesor I informates eshte te evitoj pasigurin

te rrit Organizimin

• Kibertika eshte shkenc:• Mbi qeverisjen dhe komunikimin mes qenjeve te gjalla

dhe makinave u formua si shkenc ne vitin 1948

• Trego qka eshte Lidhja serishme prapavajtse dhe si ndahet ajo :

Bene krahasimin e perhershem te Outputeve te serndertuara me inputet e percaktuara dhe ralizon funksionimin e kontrollit.ajo ndahet ne :

• LPS pozitive dhe LPS negative

• Menaxhimi qeverisja e suksesshme karakterizohet me sukses ne realizimin e qellimit (PO)

Algoritmi paraqet rregullin rendin dhe teknologjin per zgjedhjen e ndonje problemi te caktuar ,algoritmi mund te paraqitet ne form grafike ose analitike

Funksionimi I sistemit ralizohet si rrezultat I shendrrimit te inputeve ne Outpute

• Ne teorin e komunikimit ka rendesi vlera e informates (PO)

• Telekomunikimi dhe telematika u zhvillua gjat shek20 ne vitet 90 ( e pa sakt )

• Ne qka orjentohet Kodimi ne shendrrimin e shenjave ,simboleve,dhe sinjaleve

LPS pozitibe synon – me I rrit ndikimet e jashtme ne sistem

Te qasja analitike pjeset funksionojn ne te njejten koh si shkak dhe pasoj ne ndikimin e ndyanshem ( e pasakt )

Cilat jan fazaat e mendimit shkencor

• Fazat e pershkrimit te fenomeneve dhe dukurive

• Faza analitike • Faza e qasjeve sistemore

Elementet e qarkut rregullues

• Inputet –madhesit hyrse ( I)• Outputet – madhesit dalse (O)• Pagesat –imputet e papritura (P) • sinjalet qeverisese (SQ) • Sinjalet korrektuese (SK)• Njesia e qeverisese (X)• Njesia e qeverisur (Y) • Procesi transoformues (T)• Lidha e serishme prapavajtese (LSP)

Sistemi informatik eshte

• Sistemi I cili eshte ne nje mardhenje dhe interaksion me rrethinen me te cilen kembehen madhesit hyrse dhe dalse quhet S.I

• Sistemi per mbeshtetjen e vendimeve perdor:• Modelein e ndjeshmeris I cili ben pytjen “what

if” qka nese

Pamja logjike e te dhenave permban

• Shenjat • Fushen e te dhenave • Segmentin e te dhenave• Datoteken logjike te te dhenave

• Dokumentet e Hipermediave krijohen duke perdorur HTML (PO)

• www.eshte nje nder serviset me te njohura te internetit I cili u formua nga world wide web www.paraqet nje pako e cila mund te permbaj tekste grafike animacione video ne seksione te qujtura web faqe ,dhe qe mund te shikohen nga qdo lloj kompjuteri.

Funksionet e LPS Pozitive dhe Negative

• LPS pozitive synon rritjen e inputeve ne funksionin e sistemit me qellim te rritjes dhe zhvillimit te tij nepermjet rritjes se outputeve

• LPS negative • Te ruaj gjendjen konstante te sistemit • Te nxit aktivitete qeverisese• Te menjanoj ndikimet e teperta te rrethines • Te krahasoj outputet me inputet

• Teoria e programit perfshin 1 teorin e algoritmeve 2 teorin e automateve

Komunikimi eshte proces I cili perfshin ,formulimin,transmetimin,pranimin dhe interpretimin e te dhenave.

Fazat e zhvillimit te s.i te biznesit jan • Faza iniciale ,faza e ekspancionit,e knosuldimit,e

pjekuris,e zhdukjes,

• Faktoret qe ndikojn ne aplikimin e teknoligjis informative ne ndermarrje jan:

• Faktoret e jashtem • Faktoret e brenshem

• Konceptet e teoris se pergjithshme jan:• Funksionimi I sistemit • Koncepti hirarkik • Koncepti I diferencimit dhe I specjalizimit• Koncepti teknoligjik • Koncepti holistik

Pjeset kryesore te sistemit te eksperteve jan :

• Baza e dituris dhe mjetet ndihmse te sistemit te ekperteve

• Komunikimi satelitor eshte nenkupton bartjen e te gjitha llojeve te sinjaleve toksore dhe te videosinjaleve ne nje distance per mes sateliteve toksor artificial

• Rrjeti I par global eshte ArpaNet dhe u zhvillua ne vitin 1969 dhe u perdor per mbrojtjen e sulmeve atomike nga ministria amerikane e mbrojtjes se shba-ve

• Lista derguese eshte adres e veqant e postes elektronike dhe pemes kesaj adrese mund te behen porosi ne shfrytzues te ndryshum ,ndersa llojet e tyre jan lista derguese e bashkpunimit ,lista derguese e pergjidhshme ,lista moderator

• Qka eshte komunikimi komunikimi eshte proces I cili perfshin ,formulimin transmetimin ,pranimin dhe interpretimin e te dhenave

• Arsyja pse informata behet redunante1 vendimi eshte marr me heret 2 vendimi eshte marr ne rrethina te reja 3 informata eshte shum e vjeter 4 egzistojn ndryshimi te reja strukturale dhe organizative etj

• Nensistemet e SIS informatik te biznesit 1 nensistemi I planifikimit dhe analizes se procesit afarist 2 nen..sis I qeverisjes me te mira materiale 3 nen..sis I furnizimit4 nen..sis I prodhimit 5 nen..sis I I shitjes 6 nen..sis I kontabilitetit7 nen..sis I Hulumtimit

• Kriterer per ndarjen e sis..Informatik Sis..Distributive sis..te Kombinuara

• Qka eshte sinjali sinjali eshte nje ngjarje me permasa fizike sinjalet shprehen me ane te siboleve dhe shenjave sinjalet mund te jen Hapsinore,Kohore,te Kombinuara

• Qka studjon semantika raportin mes simboleve,shenjave,dhe sinjaleve

• Si ndikon SI ne ndermarrje dhe anasjelltas Si ne ndermarrje vendos se si ta perdor teknoligjin informatike dhe qfar roli do ta luaj ajo ne ndermarrje ,ndersa anasjelltas ndermarrja duhet te perfitoj ket teknoligji per ta rritur efikasitetin ndaj konkurences

• Raporti ne mes te ndermarresit dhe SI eshte:• I thjesht • I nderlikuar • Kompleks

Menaxhimi I te dhenave ne baz te te dhenave dhe ne zyrat e informatave eshte I njejt (JO)

• Sasia e Informates matet me: H= - ∑Pildpi(xi)

• Modelet e organizimit te te dhenave ne baz te te dhenave M.HirarkikM.Rrjetor M.Racional

• Si Klasifikohet teoria e LPS Teoria teknike –LPS

Teoria sociale – LPS

Atributet kryesore te informates Sasia e informates Cielesia e informates Vlera e informates ne koh

• Kur p(x1) + p(x2)=1 gjat kesaj analize themi se entropia eshte maksimale sepse bashkesia e ngjarjeve te mundeshme jane te barabarta

• Llojet e sistemit te komunikimit Si.natyrore Si . Artificiale

• marrin formen informative vetem pas perpunimit dhe rregullimit te tyre ne SI

• Permendi komponentet ne SIpersoneliimputet ProcesimiOutputet dhe datotekat

• Cilat jan detyrat e SI SI proceson informata nga te dhenat perkatsisht si I trasferon imputet ne outpute

Elementet e sistemit te komunikimit jan Burimi informatesKujdesi kanali komunikues,dekodusi,marresi informates,pengesat e jashtme

• Cilat jan llojet e sistemit te komunikimit sistemet natyrore dhe artificiale

• Qka kuptojm me redunanc ne teorin e informatave ne teorin e informatave redunanca ka te bej me percaktimin e sinjaleve te panevojshme dhe menjanimn e tyre me qellim te transmetimit te drejt te infomates

• Qka kuptoni me SI te menaxherit sitemi I cili siguron informata te nevojshme ne funksion te marrjes se vendimit cilesor

• Cili eshte roli kryesor I SI te menaxhmentiteshte te vlersoj nevojat informatike te menaxhmentit gjat procesit te marrjes se vendimeve me qellim qe te siguroj informata ne kohen e duhur .

• Pse eshte e nevojshe SI te menaxhmentit te biznesit sepse I krijon kushte menaxhmentit per marrjen e vendimeve kualitative dhe lehtson arritjen e suksesit te afarizmit

• Ne cilen pjes perbehet struktura SVM nga baza e te dhenave,sistemi softwerik I bazes se te dhanave dhe baza e modeleve

• Cilin model e perdor SVM Modelin e Ndjeshmeris I cili ben pytjen what if ,qka nese

• Si ndahen SVM ne grupe SVM ne grupe klasifikohen sipas faktoreve aftesis se pjesmarresve –lokacionit ku ndodhen pjesmarresit dhe kohzgjatjes se bashkpunimit ne grup

• Cilat jan format kryesore te rrjetave kompjuterike rrjetat kompjuterike ne form ylli,ne form unaze , dhe rrjeta te perziera

• Si ndahen rrjetat kompjuterike sipas hapsier gjeografike Lokal ( LAN ) ,dhe me karakter te gjere ( WAN)

• Qka eshte semiontika semiontika paraqet teorin mbi simbolet,shenjat dhe sinjalet

• Si definohet informata informata definohet si shkenc mbi mbledhjen ,perpunimim ,bartjen dhe shfrytzimin e informatave me ndihmen e pajimeve teknike ne kuader te sistemit informatik

• Cilet jan hapat me te rendesishum ne zhvillimin e shkencave te cilen sollen deri te zhvillimi I informates qasja sistemore dhe kibernetika me derivatet e saj

• Qka kuptoni me varshmeri informatike me varesi te informatave kuptojm pamundesin e plote ose te pjeserishme te kryrjes se punve pa perdorimin e teknoligjis informative

Qka quajm subjen afarist bashkimi I individeve ose personave te lidhur me njeri tjetrin gjat kryrjes se nje aktiviteti te caktuar afarist ,formon subjektin afarist

Profesinonet me te zakonshme te informatikes se biznesit jan prodhusit e informatave,perpunusit e informatave,shperndarsit,puntoret e infrastruktures.

• Si definohen Te dhant e dhena esht nje pasqyrim I koduar I ndonje atributi te sistemit apo elementeve te tij

• Si definohet informata informata eshte e dhene e perpunuar dhe eshte ne funksion te marrjes se ndonje vendimi

• Cili eshte raporti ne mes te dhenave dhe infromates raporti eshte sikurse ne mes te lendes se par dhe produktit.

• Qka eshte karakteristike per informateninformata zvoglen ose eviton papercaktushmerin dhe pasigurin dhe duhet te jet ne kohen e duhur ne vendin e duhur .

• Cilat jan nen sistemit e Si ne ndermarrje nen..sis I prodhimit nen..sis I furnizimit me lenden e par nen..sis I marketingunnen..sis I financave nen..sis I kontabilitetitnen..sis I personelit etj