MuskuliMuskuli

OrigjinaOrigjina KlasifikimiKlasifikimi StrukturaStruktura FiziologjiaFiziologjia

OrigjinaOrigjina Nga mezenkimaNga mezenkima

Qeliza mezenkimale diferencohet Qeliza mezenkimale diferencohet ne mioblastene mioblaste

Mioblastet proliferojne dhe Mioblastet proliferojne dhe diferencohet ne:diferencohet ne: Miocite (muskulature e lemuar)Miocite (muskulature e lemuar) Kardiomiocite (miocite kardiake )Kardiomiocite (miocite kardiake ) Fuzjonojne duke formuar fibren e Fuzjonojne duke formuar fibren e

muskulatures skeletike.muskulatures skeletike.

Karakteristika te Karakteristika te pergjitheshmepergjitheshme

Indi muskular perbehet nga qeliza te cilat jane te Indi muskular perbehet nga qeliza te cilat jane te mbushura me proteina fibrilare (kryesisht te mbushura me proteina fibrilare (kryesisht te aktines dhe miozines) te cilat kane aftesi te aktines dhe miozines) te cilat kane aftesi te kontraktohen duke bere te mundur levizjen e kontraktohen duke bere te mundur levizjen e organizmit tone ne pergjithesi.organizmit tone ne pergjithesi.

Eshte ne kontakt te ngushte me indin lidhor i cili Eshte ne kontakt te ngushte me indin lidhor i cili sjell me vete vaskularizim dhe inervim te bollshemsjell me vete vaskularizim dhe inervim te bollshem

Terma te vecante qe perdoren ne percaktimin e Terma te vecante qe perdoren ne percaktimin e elementeve strukturore te indit muskulor jane: elementeve strukturore te indit muskulor jane:

1.1. SarkolemaSarkolema – per cipen qe rrethon qelizen – per cipen qe rrethon qelizen muskuloremuskulore

2.2. SarkoplazmaSarkoplazma – per citoplazmen e qelizes – per citoplazmen e qelizes muskuloremuskulore

3.3. Rrjeti sarkoplazmatikRrjeti sarkoplazmatik – per rrjetin – per rrjetin endoplazmatik te lemuar te qelizes muskuloreendoplazmatik te lemuar te qelizes muskulore

KlasifikimiKlasifikimi Muskulature e vijezuarMuskulature e vijezuar Muskulature e lemuarMuskulature e lemuar Muskulatura e zemresMuskulatura e zemres Qelizat mioepiteliale oseQelizat mioepiteliale ose miofibroblastetmiofibroblastet

Qelizat mioepiteliale jane qeliza me Qelizat mioepiteliale jane qeliza me origjine epiteliale te cilat origjine epiteliale te cilat diferencohen per te kryer funksione diferencohen per te kryer funksione kontraktuese. I gjejme ne periferi te kontraktuese. I gjejme ne periferi te acinuseve ku sherbejne per te acinuseve ku sherbejne per te “shtrydhur” sekrecionet (saliven, “shtrydhur” sekrecionet (saliven, qumeshtin, djersen)ne lumen dhe ne qumeshtin, djersen)ne lumen dhe ne irisin e syrit ku formojne muskulin irisin e syrit ku formojne muskulin dilatator pupile. Kane ne citoplazem dilatator pupile. Kane ne citoplazem sasi te medha aktine dhe miozine.sasi te medha aktine dhe miozine.

Llojet e ndryshme te indit muskular Llojet e ndryshme te indit muskular ndryshojne nga njeri tjetri per sa i ndryshojne nga njeri tjetri per sa i perket: perket:

StrukturesStruktures InervimitInervimit Funksionit specifikFunksionit specifik LokalizimitLokalizimit Mekanizmit te kontraksionitMekanizmit te kontraksionit Receptoreve te ndryshem qe Receptoreve te ndryshem qe

kane ne siperfaqekane ne siperfaqe

Muskulatura e vijezuarMuskulatura e vijezuar

Forma e organizimit eshte Forma e organizimit eshte SIMPLASTISIMPLASTI Formon muskujt e skeletitFormon muskujt e skeletit Eshte e vullnetshmeEshte e vullnetshme Ka pamje tipike te vijezuar ne Ka pamje tipike te vijezuar ne

mikroskopmikroskop Ka kontakt te ngushte me indin lidhor Ka kontakt te ngushte me indin lidhor

i cili i sjell nervezimin dhe i cili i sjell nervezimin dhe vaskulariziminvaskularizimin

Ne muskulaturen Ne muskulaturen skeletikeskeletike

Fuzjonimi i mioblasteve eshte Fuzjonimi i mioblasteve eshte vertetuar ne kushte vertetuar ne kushte eksperimentale. Qelizat njohin eksperimentale. Qelizat njohin njera-tjetren nepermejet njera-tjetren nepermejet molekulave te adezjonit molekulave te adezjonit siperfaqesor dhe fuzjonojne duke siperfaqesor dhe fuzjonojne duke krijuar nje sincicium funksional. krijuar nje sincicium funksional. Fibra muskulare qe formohet eshte Fibra muskulare qe formohet eshte terminalisht e diferencuar dhe nuk terminalisht e diferencuar dhe nuk ndahet mendahet me

Fuzjonimi i mioblasteve ne kulture Fuzjonimi i mioblasteve ne kulture qelizore. Formimi i fibrave te reja qelizore. Formimi i fibrave te reja me shume berthama.me shume berthama.

Muskulatura Muskulatura e vijezuar e vijezuar (simplasti)(simplasti)

Organizmin StrukturorOrganizmin Strukturor

Kjo forme Kjo forme organizimi organizimi quhet quhet SIMPLASTSIMPLAST

Fibrat ndahen Fibrat ndahen nga njera nga njera tjetra nga ind tjetra nga ind lidhor i pasur lidhor i pasur me fije me fije retikulare, retikulare, ene gjaku dhe ene gjaku dhe nervanerva

Eshte e organizuar ne forme fibrash te gjata Eshte e organizuar ne forme fibrash te gjata multinukleare te cilat jane te gjata sa multinukleare te cilat jane te gjata sa gjatesia e vete muskulit. gjatesia e vete muskulit.

Fibra ka Fibra ka shume shume berthama berthama dhe dhe mbeshtillet mbeshtillet nga cipa nga cipa qelizore qelizore (sarkolema) (sarkolema) dhe lamina dhe lamina bazale.bazale.

Midis lamines Midis lamines bazale dhe bazale dhe sarkolemes, ka sarkolemes, ka qeliza satelite te qeliza satelite te cilat mund te cilat mund te formojne fibra formojne fibra te reja ne rast te reja ne rast nevojenevoje

Fiber muskulare me berthama dhe nje Fiber muskulare me berthama dhe nje qelize sateliteqelize satelite

Qeliza satelite eshte qelize e padiferencuar dhe Qeliza satelite eshte qelize e padiferencuar dhe ne rast demtimi te muskulit, ato diferencohen ne ne rast demtimi te muskulit, ato diferencohen ne mioblaste, fuzjonojne dhe formojne fibra te reja.mioblaste, fuzjonojne dhe formojne fibra te reja.

Numri i qelizave satelite eshte i kufizuar dhe po Numri i qelizave satelite eshte i kufizuar dhe po keshtu eshte dhe aftesia rigjeneruese e keshtu eshte dhe aftesia rigjeneruese e muskulatures skeletikemuskulatures skeletike

Qelizat sateliteQelizat satelite

Ne gjendje qetesie nuk ndahenNe gjendje qetesie nuk ndahen

Ne rast demtimi te muskulit, Ne rast demtimi te muskulit, aktivizohen, proliferojne dhe aktivizohen, proliferojne dhe diferencohen ne qeliza diferencohen ne qeliza prekursore miogjene ose ne prekursore miogjene ose ne qeliza te vecanta te afta te qeliza te vecanta te afta te japin elemente te gjakut. japin elemente te gjakut.

Qelizat satelite jane mioblaste te Qelizat satelite jane mioblaste te padiferencuara te cilat luajne rolin e padiferencuara te cilat luajne rolin e qelizave burimore ne indin muskulor.qelizave burimore ne indin muskulor.

Ato rekrutohen nga fibra muskulore Ato rekrutohen nga fibra muskulore

ne rast demtimi dhe ne rast rritje te ne rast demtimi dhe ne rast rritje te fibres, diferencohen dhe fuzjonojne fibres, diferencohen dhe fuzjonojne duke formuar fibra te reja ose duke duke formuar fibra te reja ose duke shtuar fibren ekzistuese.shtuar fibren ekzistuese.

Ne rast demtimesh te vazhdueshme Ne rast demtimesh te vazhdueshme dhe te shpeshta ose ne distrofite dhe te shpeshta ose ne distrofite muskulare, numri i qelizave satelite muskulare, numri i qelizave satelite konsumohet dhe muskuli konsumohet dhe muskuli sevendesohet me ind lidhor duke cuar sevendesohet me ind lidhor duke cuar ne mosfunksionim te tij. ne mosfunksionim te tij.

Numri i fibrave eshte specifik per secilin muskul Numri i fibrave eshte specifik per secilin muskul dhe trashesia e tyre varet nga mosha seksi, dhe trashesia e tyre varet nga mosha seksi, ushqimi, gjendja funksionale, stervitja etjushqimi, gjendja funksionale, stervitja etj

Pas ushtrimeve fizike fibra muskulare rritet ne Pas ushtrimeve fizike fibra muskulare rritet ne diameter per shkak te rritjes sintezes se proteinave diameter per shkak te rritjes sintezes se proteinave (formohen miofibrile te reja)(formohen miofibrile te reja)

Kjo rritje quhet Kjo rritje quhet hipertrofihipertrofi Rritja qe vjen si pasoje e rritjes se numrit te Rritja qe vjen si pasoje e rritjes se numrit te

qelizave quhet qelizave quhet hiperplazi hiperplazi (qelizat e muskulatures (qelizat e muskulatures sleketike e kane humbur aftesine mitotike)sleketike e kane humbur aftesine mitotike)

Muskulatura e vijezuar dhe kardiake ben vetem Muskulatura e vijezuar dhe kardiake ben vetem hipertrofihipertrofi

Muskulatura e lemuar mund te beje edhe hiperplazi Muskulatura e lemuar mund te beje edhe hiperplazi edhe hipertrofi (nuk e ka humbur aftesine mitotike)edhe hipertrofi (nuk e ka humbur aftesine mitotike)

Kontrolli i rritjes:Kontrolli i rritjes:Nje nga mekanizmat e kontrollit eshte sekretimi i Nje nga mekanizmat e kontrollit eshte sekretimi i

MIOSTATINES e cila frenon rritjen e muskulit. Ajo MIOSTATINES e cila frenon rritjen e muskulit. Ajo sekretohet nga fibrat e muskulatures skeletikesekretohet nga fibrat e muskulatures skeletike

STRUKTURA E STRUKTURA E MUSKULATURES MUSKULATURES SKELETIKESKELETIKE

Muskuli ne teresi rrethohet nga ind Muskuli ne teresi rrethohet nga ind lidhor fijengjeshur i pasur ne ene gjaku i lidhor fijengjeshur i pasur ne ene gjaku i cili quhet cili quhet EPIMIZIUMEPIMIZIUM

Ky ind deperton ne brendesi te muskulit Ky ind deperton ne brendesi te muskulit duke rrethuar fashikuj te vecante. Ne duke rrethuar fashikuj te vecante. Ne kete rast quhet kete rast quhet PERIMIZIUMPERIMIZIUM

Cdo qelize (fiber) muskulora rrethohet Cdo qelize (fiber) muskulora rrethohet nga nga ENDOMIZIUMI ENDOMIZIUMI cili eshte ind lidhor cili eshte ind lidhor fijeshkrifet i pasur ne fije retikulare, fijeshkrifet i pasur ne fije retikulare, nerva dhe ene te vogla gjaku. Ky ka nerva dhe ene te vogla gjaku. Ky ka kontakt me laminen bazale te fibres kontakt me laminen bazale te fibres muskulare e cila vazhdon me sarkolemen.muskulare e cila vazhdon me sarkolemen.

Endomizizum me ene Endomizizum me ene gjakugjaku

Indi lidhor i ngjyrosur Indi lidhor i ngjyrosur me te kuqeme te kuqe

Prerje Prerje terthoreterthore

Prerje Prerje gjatesoregjatesore

Prerje gjatesorePrerje gjatesore

Muskulature e vijezuarMuskulature e vijezuar

Prerje terthorePrerje terthore

miofibrili

Fibra e muskulatures sleketikeFibra e muskulatures sleketike

fibrafibra

Fibra perbehet nga disa miofibrile paralele te Fibra perbehet nga disa miofibrile paralele te cilat perfaqesojne grumbullime te cilat perfaqesojne grumbullime te miofilamenteve dhe ndahen nga njeri tjetri duke miofilamenteve dhe ndahen nga njeri tjetri duke u bere te dallueshme ne ME.u bere te dallueshme ne ME.

Ndermjet miofibrileve depertojne triadat, Ndermjet miofibrileve depertojne triadat, vendosen mitokondri dhe granula glikogjenivendosen mitokondri dhe granula glikogjeni

Fibra Fibra muskulare ne muskulare ne ultrastruktureultrastrukture Mbeshtillet nga Mbeshtillet nga

lamina bazale. lamina bazale. Cipa qelizore Cipa qelizore

formon thellime formon thellime duke u futur ne duke u futur ne brendesi te brendesi te citoplazmes. Keto citoplazmes. Keto quhen tubat T.quhen tubat T.

REP/L shoqeron REP/L shoqeron tubin T dhe tubin T dhe sherben si sherben si depozite e joneve depozite e joneve Ca te cilat Ca te cilat nevojiten gjate nevojiten gjate kontraksionit.kontraksionit.

REP/L dhe tubi T REP/L dhe tubi T formojne formojne TRIADEN.TRIADEN.

TriadaTriada Dy cisterna Dy cisterna

terminaleterminale te te formuara nga REP i formuara nga REP i lemuar lemuar (sarkoplazmatik)(sarkoplazmatik)

Nje tub TNje tub T i formuar i formuar nga invaginimi i nga invaginimi i cipes qelizore cipes qelizore (palzmolemes)(palzmolemes)

Fibra Fibra dhe dhe

miofibrimiofibriletlet

MiofibriliMiofibrili Miofibrili Miofibrili

permban permban Proteinat Proteinat

fibrilare fibrilare pergjegejse per pergjegejse per kontraksionin kontraksionin dhe proteina dhe proteina strukturore strukturore mbeshtetese ose mbeshtetese ose enzimatikeenzimatike

SarkomeriSarkomeri

SARKOMERI

SarkomeriSarkomeri Njesia morfologjike dhe funksionale e Njesia morfologjike dhe funksionale e

muskulatures se vijezuarmuskulatures se vijezuar

Ndertohet nga miofilamente te cilat Ndertohet nga miofilamente te cilat vendosen ne menyre paralele duke formuar vendosen ne menyre paralele duke formuar nje njesi te dukshme ne ME.nje njesi te dukshme ne ME.

Sarkomeri kufizohet nga disku Z ne te dyja Sarkomeri kufizohet nga disku Z ne te dyja krahet dhe permban zonat Izotrope (I) dhe krahet dhe permban zonat Izotrope (I) dhe Anizotrope (A). Shih figuren.Anizotrope (A). Shih figuren.

Miofilamentet ne perberje te sarkomerit jane Miofilamentet ne perberje te sarkomerit jane proteinat kontraktuese dhe jokontraktuese te proteinat kontraktuese dhe jokontraktuese te permendura me lart (aktina, miozina, permendura me lart (aktina, miozina, tropomiozina, troponina, titina, nebulina)tropomiozina, troponina, titina, nebulina)

Sarkomeri ne Sarkomeri ne ME dhe i ME dhe i skematizuarskematizuar

sarkomerisarkomeri

Sarkomeri ne Sarkomeri ne MEME

Vensosja e proteinave Vensosja e proteinave kontraktuese eshte e kontraktuese eshte e njejte per te gjitha njejte per te gjitha miofibrilitetmiofibrilitet dhe dhe shume shume karakteristike per karakteristike per muskulinmuskulin

Ato vendosen me Ato vendosen me menyre shume te menyre shume te rregullt ne rregullt ne formacione qe quhen formacione qe quhen SARKOMERESARKOMERE

Nje miofibril Nje miofibril ndertohet nga ndertohet nga shume sarkomereshume sarkomere

te vendosur ne te vendosur ne menyre linearemenyre lineare

Titina eshte proteine me mase molekulare Titina eshte proteine me mase molekulare shume te madhe dhe ka per funksion te shume te madhe dhe ka per funksion te ruaje drejtimin e miozines dhe ta sjelle ne ruaje drejtimin e miozines dhe ta sjelle ne vend pas kontraktimit te muskulit vend pas kontraktimit te muskulit

Eshte proteine elastike qe sherben si nje Eshte proteine elastike qe sherben si nje llastik per te terhequr miozinen pas llastik per te terhequr miozinen pas kontraksionitkontraksionit

Nebulina eshte gjithashtu nje proteine me Nebulina eshte gjithashtu nje proteine me peshe shume te madhe molekulare e cila peshe shume te madhe molekulare e cila sherben si nje “vizore” molekulare per te sherben si nje “vizore” molekulare per te mbajtur drejtimin e fijeve te aktinesmbajtur drejtimin e fijeve te aktines

Proteinat Proteinat fibrilare fibrilare

kontraktuesekontraktuese Mbushin Mbushin

pjesen me te pjesen me te madhe te madhe te miofibrilitmiofibrilit

Quhen Quhen miofilamentemiofilamente

Perbehen nga:Perbehen nga: Aktina Aktina MiozinaMiozina TropomiozinaTropomiozina TropoinaTropoina

Titina dhe Nebulina nuk marrin pjese ne Titina dhe Nebulina nuk marrin pjese ne procesin e kontraksionit, por sherbejne procesin e kontraksionit, por sherbejne per mbeshtetjen e fijeve te aktines dhe per mbeshtetjen e fijeve te aktines dhe miozines.miozines.

Titina: lidhet me filamentet e Titina: lidhet me filamentet e trasha te miozines. Eshte shume trasha te miozines. Eshte shume elastikeelastike

Nebulina: Krijon mbeshtetje per Nebulina: Krijon mbeshtetje per fijet e holla te aktinesfijet e holla te aktines

Proteinat fibrilare jo kontraktuese

DiskuDisku ZZ – kufizon – kufizon sarkomerin dhe sherben sarkomerin dhe sherben per fiksimin e miofibrileve. per fiksimin e miofibrileve. Permban proteina qe lidhin Permban proteina qe lidhin aktinen (aktinin)aktinen (aktinin)

BandaBanda AA – zona ku – zona ku mbivensosen fijet e aktines mbivensosen fijet e aktines dhe te miozine dhe te miozine

BandaBanda II – zona qe zene fijet – zona qe zene fijet e holla te aktines (ka ne e holla te aktines (ka ne qender diskun qender diskun ZZ, gjendet , gjendet ne dy sarkomere fqinje)ne dy sarkomere fqinje)

ZonaZona HH – gjendet ne mes te – gjendet ne mes te bandes A. Korespondon me bandes A. Korespondon me vensosjen vetem te fijeve te vensosjen vetem te fijeve te miozines (mungon aktina)miozines (mungon aktina)

LinjaLinja MM – gjendet ne mes te – gjendet ne mes te zones H. Permban me zones H. Permban me shumice enzimen Kreatine shumice enzimen Kreatine KinazeKinaze

Aktina – proteine fibrilare (F-aktin) e cila formohet Aktina – proteine fibrilare (F-aktin) e cila formohet nga polimerizimi i aktines globulare (G- aktin)nga polimerizimi i aktines globulare (G- aktin)

Miozina – eshte proteine fibrilare e formuar nga Miozina – eshte proteine fibrilare e formuar nga kater vargje, dy te renda dhe dy te lehta.kater vargje, dy te renda dhe dy te lehta.

Vargjet e renda formojne koken e cila ka aftesi Vargjet e renda formojne koken e cila ka aftesi enzimatike (ATP-aze) dhe nje vend lidhes per enzimatike (ATP-aze) dhe nje vend lidhes per aktinen.aktinen.

Tropomiozina – proteina fibrilare ne forme dy Tropomiozina – proteina fibrilare ne forme dy vargjesh identike e cila lidhet me aktinen duke vargjesh identike e cila lidhet me aktinen duke bllokuar vendin e saj lidhes per miozinen. Lidhet bllokuar vendin e saj lidhes per miozinen. Lidhet edhe me troponinen si ne figure. Gjatesia e saj edhe me troponinen si ne figure. Gjatesia e saj shkon sa 7 molekula G-aktine.shkon sa 7 molekula G-aktine.

Troponina – eshte nje proteine globulare me tre nen Troponina – eshte nje proteine globulare me tre nen njesi. njesi. Nenjesia I – inhibitore dhe eshte vendi ku lidhet me aktinenNenjesia I – inhibitore dhe eshte vendi ku lidhet me aktinen Nenjesia C – eshte ajo qe lidhet me jonet e CaNenjesia C – eshte ajo qe lidhet me jonet e Ca Nennjesia T – eshte ajo qe lidhet me tropomiozinenNennjesia T – eshte ajo qe lidhet me tropomiozinen

AktinaAktinaTropomiozTropomioz

ina ina Troponina Troponina

Struktura e miozinesStruktura e miozines

Vendosja e aktines, tropomiozines Vendosja e aktines, tropomiozines dhe troponinesdhe troponines

Tropomiozina lidhet me aktinenTropomiozina lidhet me aktinen Troponina lidhet me tropomiozinen dhe Troponina lidhet me tropomiozinen dhe

aktinen dhe ka te lire vendin lidhes per Ca. aktinen dhe ka te lire vendin lidhes per Ca. Lidhja e Ca me troponinen ndryshon Lidhja e Ca me troponinen ndryshon

konfiguracionin e saj duke zhvendosur konfiguracionin e saj duke zhvendosur tropomiozinen dhe duke liruar vendin lidhes tropomiozinen dhe duke liruar vendin lidhes te aktines per miozineste aktines per miozines

Fosfokreatina Fosfokreatina

Fibra muskulare permban sasi te Fibra muskulare permban sasi te larta fosfokreatine e cila sherben si larta fosfokreatine e cila sherben si depozite energjie (njelloj si ATP) per depozite energjie (njelloj si ATP) per muskulin. muskulin.

Fosfokreatina nepermjet enzimes Fosfokreatina nepermjet enzimes kreatin kinaze i jep nje fosfor ADP kreatin kinaze i jep nje fosfor ADP duke e kthyer ne ATPduke e kthyer ne ATP

Pllaka neuromotorePllaka neuromotore Quhet vendi i Quhet vendi i

kontaktit te muskulit kontaktit te muskulit me nervinme nervin

Nervi futet ne muskul Nervi futet ne muskul nepermjet nepermjet epimisiumit dhe epimisiumit dhe deperton ne brendesi deperton ne brendesi me perimisiumin ku me perimisiumin ku jep dege terminale jep dege terminale

Ne zonen e Ne zonen e endomiziumit nervi endomiziumit nervi zhvishet nga mjelina zhvishet nga mjelina dhe ben kontakt me dhe ben kontakt me laminen bazale te laminen bazale te fibres muskulare.fibres muskulare.

Ky kontakt quhet Ky kontakt quhet pllaka pllaka neuromuskulareneuromuskulare

Nje fiber nervore Nje fiber nervore (akson) mund te (akson) mund te inervoje nje ose me inervoje nje ose me shume fibra muskulore shume fibra muskulore (arrin deri ne 160 fibra (arrin deri ne 160 fibra ne muskujt e medhenjne muskujt e medhenj

Elementet e pllakes Elementet e pllakes neuromotoreneuromotore

Mbaresa Mbaresa nervorenervore

Butoni Butoni terminal i terminal i aksonitaksonit

Membrana Membrana presinaptikepresinaptike

Hapesira Hapesira ndersinaptikendersinaptike

Membrana Membrana post post sinaptikesinaptike

Butoni terminal permbanButoni terminal permban Vezikula sinaptike me neurotransmetues Vezikula sinaptike me neurotransmetues (Acetil Koline)(Acetil Koline) MitokondriMitokondri

Membrana post sinaptike Membrana post sinaptike ben palosje paresore dhe dytesore per te ben palosje paresore dhe dytesore per te

rritur siperfaqen e kontaktit me rritur siperfaqen e kontaktit me musklulinmusklulin

Permban kanale per CaPermban kanale per Ca Hapesira ndersinaptike Hapesira ndersinaptike

eshte e mbushur me lende jashteqelizore eshte e mbushur me lende jashteqelizore (fuzjonon lamina bazale e qelizes se (fuzjonon lamina bazale e qelizes se Shvanit me lamien bazale te pllakes Shvanit me lamien bazale te pllakes musklore)musklore)

Membrana postsinaptike permbanMembrana postsinaptike permban Receptor per acetil kolilinen Receptor per acetil kolilinen Perqendrimi i receptoreve eshte shume i Perqendrimi i receptoreve eshte shume i

larte (rreth 20000 receptore per larte (rreth 20000 receptore per mikrometer katror)mikrometer katror)

Enzimen acetilkolin esteraze qe degradon Enzimen acetilkolin esteraze qe degradon acetil kolinen.acetil kolinen.

Kanale per Na te varura nga voltazhiKanale per Na te varura nga voltazhi

Kontraksioni Kontraksioni Vjen vala depolarizuese nepermjet cipes se Vjen vala depolarizuese nepermjet cipes se

aksonitaksonit Hapen kanelet VOC te Ca ne membranen Hapen kanelet VOC te Ca ne membranen

presinaptike te cilet sjellin rritjen presinaptike te cilet sjellin rritjen perqendrimit te Ca ne butonin terminalperqendrimit te Ca ne butonin terminal Rritja e Ca Rritja e Ca ben te ben te mundur mundur zhvendosjen zhvendosjen e vezikulave e vezikulave me Ach drejt me Ach drejt hapesires hapesires sinaptike sinaptike

Vezikulat dalin dhe Ach Vezikulat dalin dhe Ach bie ne hapesiren bie ne hapesiren ndersinaptike ku shkon ndersinaptike ku shkon drejt receptorit te sajdrejt receptorit te saj

Lidhja e Ach me Lidhja e Ach me receptorin, hap kanalin receptorin, hap kanalin jonik i cili lejon vershimin jonik i cili lejon vershimin e joneve te Na brenda e joneve te Na brenda qelizes. qelizes.

(ne nje milisekonde (ne nje milisekonde vershojne 30000 jone Na vershojne 30000 jone Na brenda fibres muskulare)brenda fibres muskulare)

Acetil kolina e mbetur Acetil kolina e mbetur shkaterrohet nga shkaterrohet nga kolinesterazakolinesteraza

Receptori i Ach

Vershimi i Na, Vershimi i Na, depolarizon depolarizon sarkolemen qe e sarkolemen qe e percon valen percon valen depolarizuese depolarizuese nepermjet tubave T nepermjet tubave T ne brendesi te fibresne brendesi te fibres

Depolarizim i Depolarizim i sarkolemes sjell sarkolemes sjell hapjen e kanaleve te hapjen e kanaleve te Ca ne rrjetin Ca ne rrjetin sarkoplazmatik, Ca sarkoplazmatik, Ca del ne citoplazem, del ne citoplazem, lidhet me troponinen, lidhet me troponinen, kjo zhvendos kjo zhvendos tropomiozinen e cila tropomiozinen e cila liron vendin e lidhjes liron vendin e lidhjes se miozines te aktina. se miozines te aktina.

Pllaka neuromuskulare Pllaka neuromuskulare

Clirimi i Ca nga Clirimi i Ca nga rrjeti rrjeti sarkoplazmatik sarkoplazmatik pas depolarizimit pas depolarizimit te sarkolemeste sarkolemes

Ardhja e vales Ardhja e vales depolarizuese dhe hapja e depolarizuese dhe hapja e

kanaleve te Cakanaleve te Ca

Ardhja e vales Ardhja e vales depolarizuese depolarizuese dhe perhapja dhe perhapja

nepermjet nepermjet tubit Ttubit T

Hapja e Hapja e kanaleve te kanaleve te

CaCa

Raportet e tubit T me REP sarkoplazmatik. Kanali i Ca ne cipen e REP-it hapet kur ne tubulin T kalon vala e depolarizimit

Mekanizmi i Mekanizmi i kontraksionit(vazhdim)kontraksionit(vazhdim)

Jonet e Ca qe dalin lidhet me troponinen Jonet e Ca qe dalin lidhet me troponinen duke ndryshuar konfiguracionin e saj. duke ndryshuar konfiguracionin e saj.

Zhvendosja e troponines terheq Zhvendosja e troponines terheq tropomiozien e cila liron vendin lidhes te tropomiozien e cila liron vendin lidhes te aktines per miozinenaktines per miozinen

Koka e miozines lidhet me aktinen dhe Koka e miozines lidhet me aktinen dhe zhvendos molekulen e aktines duke e zhvendos molekulen e aktines duke e terhequr ate (aktina dhe miozina terhequr ate (aktina dhe miozina rreshqasin mbi njera-tjetren)rreshqasin mbi njera-tjetren)

Kalciumi kthehet ne REP sarkoplazmatik ku Kalciumi kthehet ne REP sarkoplazmatik ku lidhet me proteinen CALSEKUESTRINlidhet me proteinen CALSEKUESTRIN

Lidhja e Ca me Lidhja e Ca me Troponinen Troponinen zhvendos zhvendos molekulen e molekulen e tropomiozines tropomiozines duke hapur duke hapur vendin per vendin per lidhjen e aktines lidhjen e aktines me miozinen. me miozinen. (filmi)(filmi)

Gjate kontraksionit zhkurtohet gjatesia e Gjate kontraksionit zhkurtohet gjatesia e sarkomerit (distanca mes dy disqeve Z)sarkomerit (distanca mes dy disqeve Z)

Shkurtohet zona IShkurtohet zona I Ngel e pandryshuar zona ANgel e pandryshuar zona A Gjatesia e fijeve te aktines ose miozines nuk Gjatesia e fijeve te aktines ose miozines nuk

ndryshonndryshon

Citoskeleti i fibres Citoskeleti i fibres muskuloremuskulore

Protainat qe lidhin Protainat qe lidhin miofibrilet me njeri tjetrin miofibrilet me njeri tjetrin dhe me sarkolemen:dhe me sarkolemen:

Desmina + PlektinaDesmina + Plektina – – lidhin fibrilet me lidhin fibrilet me njeratjetren dhe me njeratjetren dhe me plazmolemenplazmolemen

DystrophinDystrophin Kompleksi i sarkoglikanitKompleksi i sarkoglikanit

Lidhin citoskeletin me Lidhin citoskeletin me sarkolemensarkolemen

Crregullime gjenetike te Crregullime gjenetike te tyre cojne ne DISTROFITE tyre cojne ne DISTROFITE MUSKULARE kongenitale MUSKULARE kongenitale ose te fituaraose te fituara

Muskulatura ne mungese te Muskulatura ne mungese te nervezimit peson procesin e nervezimit peson procesin e atrofise atrofise

Atrofia eshte procesi gjate se cilit Atrofia eshte procesi gjate se cilit numri i fibrave muskulore numri i fibrave muskulore zvogelohet dhe per pasoje zvogelohet dhe per pasoje muskuli ne teresi zvogelohet muskuli ne teresi zvogelohet

Distrofia eshte procesi i Distrofia eshte procesi i shkaterrimit te muskulit ne shkaterrimit te muskulit ne teresiteresi

Muskulatura e vijezuar mund te kete tre Muskulatura e vijezuar mund te kete tre lloj fibrashlloj fibrash

Te bardhaTe bardha Te kuqeTe kuqe Te perzieraTe perziera

Sasia dhe lloji i fibrave Sasia dhe lloji i fibrave eshte i ndryshem ne muskuj eshte i ndryshem ne muskuj te ndryshem dhe ne individe te ndryshem dhe ne individe te ndryshemte ndryshem

Ajo percaktohet Ajo percaktohet gjenetikisht per secilin gjenetikisht per secilin muskul dhe varet nga muskul dhe varet nga gjendja funksionale. gjendja funksionale.

Proteinat e aktines dhe Proteinat e aktines dhe miozines kane shume lloje miozines kane shume lloje izoformash te cilat mund te izoformash te cilat mund te kombinohen ne nje fiber kombinohen ne nje fiber muskularemuskulare

Nga kombinimi i ketyre Nga kombinimi i ketyre izoformave kemi tre lloje izoformave kemi tre lloje fibrash: te bardha, te kuqe fibrash: te bardha, te kuqe dhe te perziera. dhe te perziera.

Fibrat e kuqeFibrat e kuqe Quhen edhe fibra te ngadaletaQuhen edhe fibra te ngadaleta Inervohen nga neurone motore normaleInervohen nga neurone motore normale Permbajne sasi te medha mioglobine Permbajne sasi te medha mioglobine

(proteine qe lidh oksigjenin) (proteine qe lidh oksigjenin) Permbajne nje numer te madh mitokondrishPermbajne nje numer te madh mitokondrish Bejne kryesisht metabolizem aerob Bejne kryesisht metabolizem aerob

(konsumojne shume oksigjen dhe (konsumojne shume oksigjen dhe shpenzojne me shume kalori)shpenzojne me shume kalori)

Jane pergjegjese per qendrimin (muskujt e Jane pergjegjese per qendrimin (muskujt e qafes, shpines, kofshes kane me shumice qafes, shpines, kofshes kane me shumice fibra te kuqe.fibra te kuqe.

Jane shume rezistent (psh ne gara te gjata) Jane shume rezistent (psh ne gara te gjata) dhe nuk lodhen shpejtdhe nuk lodhen shpejt

Fibrat e bardhaFibrat e bardha Quhen edhe fibra te shpejta Quhen edhe fibra te shpejta Inervohen nga neurone me transmetim shume Inervohen nga neurone me transmetim shume

te shpejte impulsite shpejte impulsi Kane me shumice glikogjen ne citoplazemKane me shumice glikogjen ne citoplazem Nuk kane shume mitokondri dhe mioglobinNuk kane shume mitokondri dhe mioglobin Bejne kryesisht metabolizem anaerob dhe Bejne kryesisht metabolizem anaerob dhe

lodhen shpejtlodhen shpejt Jane per levizje te shpejta shperthyese, tipike Jane per levizje te shpejta shperthyese, tipike

per atletet e garave te shpejtesise te cilet jane per atletet e garave te shpejtesise te cilet jane gjenetikisht te pajisur me nje numer me te gjenetikisht te pajisur me nje numer me te madh te tyremadh te tyre

Egziston ideja se me ushtrime mund te kthehen Egziston ideja se me ushtrime mund te kthehen ne fibra te ndadaletane fibra te ndadaleta

MUSKULATURA E LEMUARMUSKULATURA E LEMUAR Nuk eshte simplast por ndertohet nga qeliza Nuk eshte simplast por ndertohet nga qeliza

qe quhen miociteqe quhen miocite

Qelizat lidhen me njera tjetren nepermjet indit Qelizat lidhen me njera tjetren nepermjet indit lidhor fijeshkrifet (fije retikulare) dhe lidhor fijeshkrifet (fije retikulare) dhe komunikojne me njera – tjetren me gap komunikojne me njera – tjetren me gap junctionjunction

Kontraktohen se bashku ne menyre te Kontraktohen se bashku ne menyre te sinkronizuar.sinkronizuar.

Eshte nen kontrollin e sistemit nervor Eshte nen kontrollin e sistemit nervor vegjetativ (simpatik dhe parasimpatik) dhe vegjetativ (simpatik dhe parasimpatik) dhe hormonalhormonal

Eshte e pavullnetshmeEshte e pavullnetshme

Gjendet ne organet e sistemit tretes, Gjendet ne organet e sistemit tretes, sfinktera, ene gjaku, vezike urinare, sfinktera, ene gjaku, vezike urinare, ureter, uterus, bronke, pulmon etj.ureter, uterus, bronke, pulmon etj.

Trakti tretes

Ene gjaku

bronk

MiocitiMiociti Qelize me forme boshtoreQelize me forme boshtore Ka berthame ovale te vendosur ne Ka berthame ovale te vendosur ne

qender.qender. Ne citoplazem permban mikrofije te Ne citoplazem permban mikrofije te

aktines, miozines dhe tropomiozimes.aktines, miozines dhe tropomiozimes. Nuk ka troponin.Nuk ka troponin. Mekanizmi i kontraksionit ndryshon nga Mekanizmi i kontraksionit ndryshon nga

muskulatura e vijezuar.muskulatura e vijezuar. Sekreton lamine bazale e cla e mbeshtjellSekreton lamine bazale e cla e mbeshtjell Ne perberje te arterieve sekretojne fije Ne perberje te arterieve sekretojne fije

elastikeelastike

MIOCITIMIOCITI

Vendosja e miociteve prerje Vendosja e miociteve prerje gjatesore dhe terthoregjatesore dhe terthore

Stroma e Stroma e muskulatures se muskulatures se lemuar me fije lemuar me fije retikulare retikulare (argirofile)(argirofile)

Qelizat nuk duken Qelizat nuk duken nga ngjyriminga ngjyrimi

Miociti ne Miociti ne MEME

Permban :Permban : RibozomeRibozome REPREP MitokondriMitokondri Vezikula Vezikula

pinocitotikepinocitotike GolxhiGolxhi Cipa qelizore Cipa qelizore

permban zona te permban zona te pasura me lipide pasura me lipide (lipid rafts)(lipid rafts)

Ka REP te lemuar Ka REP te lemuar rudimentarrudimentar

Citoskeleti i Citoskeleti i qelizes eshte i qelizes eshte i pasur ne desmin pasur ne desmin dhe vimentin te te dhe vimentin te te cilat fiksohen cilat fiksohen aktina dhe aktina dhe miozina. Pikerisht miozina. Pikerisht ne keto zona ne keto zona formojne trupat formojne trupat densdens

Fijet e holla dhe te Fijet e holla dhe te trasha nuk trasha nuk vensosen ne vensosen ne menyre te rregullt, menyre te rregullt, por rrethojne por rrethojne qelizen ne forme qelizen ne forme te kryqezuarte kryqezuar

Mikroskopi optikeMikroskopi optike

Mekanizmi i Mekanizmi i kontraksionit te ML kontraksionit te ML

Miociti ka receptore per fije nervore Miociti ka receptore per fije nervore simpatike dhe parasimpatike simpatike dhe parasimpatike (kolinergjike dhe adrenergjike) te (kolinergjike dhe adrenergjike) te cilat ndikojne ne nivelin e Ca cilat ndikojne ne nivelin e Ca brendaqelizorbrendaqelizor

Pervec sistemit nervor miociti mund Pervec sistemit nervor miociti mund te stimulohet dhe nga hormone qe te stimulohet dhe nga hormone qe ndikojne ne nivelet e AMP ciklikendikojne ne nivelet e AMP ciklike

Rritja e Ca intraqelizor sjell formimin e Rritja e Ca intraqelizor sjell formimin e kompleksit Ca- Kalmoduline i cili kompleksit Ca- Kalmoduline i cili aktivizon enzimen MLCK (Miozine light aktivizon enzimen MLCK (Miozine light chain kinase)chain kinase)

Kjo enzime fosforilon vargjet e lehta te Kjo enzime fosforilon vargjet e lehta te miozines dhe kjo sjell lidhjen e saj me miozines dhe kjo sjell lidhjen e saj me aktinen qe con ne rreshqitjen e aktinen qe con ne rreshqitjen e filamenteve ne njeri tjetrin. filamenteve ne njeri tjetrin.

Fosforilimi i MLCK behet edhe nga rritja Fosforilimi i MLCK behet edhe nga rritja e cAMP ndersa ulja e niveleve te cAMP e cAMP ndersa ulja e niveleve te cAMP sjell defosforilimin e saj duke kontrolluar sjell defosforilimin e saj duke kontrolluar keshtu kontraksionin dhe relaksimin e keshtu kontraksionin dhe relaksimin e msskulitmsskulit

Ne kete menyre muskulatura e Ne kete menyre muskulatura e lemuar vihet nen ndikimin e lemuar vihet nen ndikimin e hormoneve. hormoneve.

Psh estrogjenet rrisin nivelin e Psh estrogjenet rrisin nivelin e cAMP ne qelize duke sjelle cAMP ne qelize duke sjelle kontraksion te uterusit ndersa kontraksion te uterusit ndersa progesteroni ul nivelin e cAMP duke progesteroni ul nivelin e cAMP duke relaksuar muskulaturen uterinerelaksuar muskulaturen uterine

Pra ML kontrollohet nga faktore Pra ML kontrollohet nga faktore nervore dhe humorale, endokrine, nervore dhe humorale, endokrine, parakrine. parakrine.

Muskulatura e zemresMuskulatura e zemres

Gjendet vetem ne miokardGjendet vetem ne miokard Eshte shume e vaskularizuar dhe e Eshte shume e vaskularizuar dhe e

inervuarinervuar Quhet dhe muskulature e vijezuar Quhet dhe muskulature e vijezuar

“atipike”“atipike” Permban brenda saj qeliza “atipike” te Permban brenda saj qeliza “atipike” te

cilat formojne sistemin percues te cilat formojne sistemin percues te zemreszemres

Eshte nen kontrollin e sistemit nervor Eshte nen kontrollin e sistemit nervor dhe hormonaldhe hormonal

Miocitet kardiake e Miocitet kardiake e marrin origjinen nga marrin origjinen nga mezoderma mezoderma splanknikesplanknike

Qelizat e zemres Qelizat e zemres primitive primitive diferencohen, lidhen diferencohen, lidhen me njera tjetren dhe me njera tjetren dhe formojne formojne muskulaturen muskulaturen kardiakekardiake

Proceset e seciles Proceset e seciles qelize lidhen me qelize lidhen me njera tjetren duke njera tjetren duke krijuar pamjen krijuar pamjen fibrave qe fibrave qe anastomozohen me anastomozohen me njera - tjetrennjera - tjetren

Miociti kardiak

Nga pamja ngjan me Nga pamja ngjan me muskulaturen e vijezuar sepse muskulaturen e vijezuar sepse qelizat ndertohen nga te njejtat qelizat ndertohen nga te njejtat miofilamente me te njejten miofilamente me te njejten vendosjevendosje

Berthama ka zakonisht pozicion Berthama ka zakonisht pozicion central dhe eshte me sferike se central dhe eshte me sferike se ajo e muskluatures skeletikeajo e muskluatures skeletike

Ka me shumice ind lidhor Ka me shumice ind lidhor fijeshkrifet i cili mbart fijeshkrifet i cili mbart vaskularizim dhe inervim te vaskularizim dhe inervim te bollshem. Ky ind ndermjet bollshem. Ky ind ndermjet qelizave formon hapesira te qelizave formon hapesira te cilat quhen “hapesirat e cilat quhen “hapesirat e Henleit”Henleit”

Ne vendin ku qelizat bejne kontakt Ne vendin ku qelizat bejne kontakt me njera tjetren formohen me njera tjetren formohen DISQET E NDERVENA te cilat DISQET E NDERVENA te cilat jane karakterisika kryesore jane karakterisika kryesore dalluese e muskulatures se dalluese e muskulatures se zemres ne MOzemres ne MO

Mikroskopia elektronike

Disqet e ndervena ne MODisqet e ndervena ne MO

Disqet e ndervenaDisqet e ndervena Berthama centraleBerthama centrale Hapesirat e HenleitHapesirat e Henleit Fibra qe degezohenFibra qe degezohen

Mikroskopia Mikroskopia elektronikeelektronike

Qelizat permbajne nje numer Qelizat permbajne nje numer te madh mitokondrish (shume te madh mitokondrish (shume me teper se musk.skeletike) me teper se musk.skeletike) gje qe deshmon per gje qe deshmon per metabolizmin aerob te tyre.metabolizmin aerob te tyre.

Per energji perdorin me Per energji perdorin me shumice acide yndyrore te shumice acide yndyrore te cilat i gjejme ne granula cilat i gjejme ne granula lipidesh ne citoplazemlipidesh ne citoplazem

Permban dhe glikogjen qe cliron Permban dhe glikogjen qe cliron glukoz ne raste stresi (nen glukoz ne raste stresi (nen efektin e hormoneve)efektin e hormoneve)

Miofibrilet vendosen njelloj si Miofibrilet vendosen njelloj si te muskulatura skeletikete muskulatura skeletike

Membrana invaginohet duke Membrana invaginohet duke formuar tubin T i cili deperton formuar tubin T i cili deperton mes fibrileve.mes fibrileve.

REP i lemuar nuk eshte shume REP i lemuar nuk eshte shume i zhvilluar dhe e shoqeron i zhvilluar dhe e shoqeron tubin T vetem me nje cisterne tubin T vetem me nje cisterne terminale. Kjo ben qe te mos terminale. Kjo ben qe te mos kemi triade por diadekemi triade por diade

Permban sarkomere Permban sarkomere njelloj si te njelloj si te muskulatura muskulatura skeletikeskeletike

Vendet ku Vendet ku bashkohen qelizat bashkohen qelizat formojne disqet e formojne disqet e ndervenandervena

Disqet e ndervena Disqet e ndervena kane komponentin :kane komponentin :

Terthor ose Terthor ose tranversal (pingul tranversal (pingul me drejtimin e me drejtimin e fibrave)fibrave)

Gjatesor ose Gjatesor ose longitudinal (ne longitudinal (ne drejtim me fibrat)drejtim me fibrat)

Komponenti Komponenti terthor dhe terthor dhe gjatesor i gjatesor i diskut te diskut te ndervenendervene

Komponenti terthor Komponenti terthor permban permban Zonula aderensZonula aderens DesmozomaDesmozoma

Komponenti gjatesor Komponenti gjatesor permbanpermban Gap junctionGap junction Receptorin B-Receptorin B-

adrenergjikadrenergjik Kanalin e Ca dhe Na Kanalin e Ca dhe Na

(shkembyes)(shkembyes) Kanalet e K (VOC)Kanalet e K (VOC) Pompen Na-K ATP-azePompen Na-K ATP-aze

Qelizat atriale jane te pasura ne Qelizat atriale jane te pasura ne granula te cilat permbajne hormonin granula te cilat permbajne hormonin atrial natriuretikatrial natriuretik

Funksioni i ketij hormoni eshte te Funksioni i ketij hormoni eshte te rrisin eleminimin e Na dhe te ujit rrisin eleminimin e Na dhe te ujit nga veshka duke ulur keshtu nga veshka duke ulur keshtu volumin qarkullues dhe presionin ne volumin qarkullues dhe presionin ne muret e zemresmuret e zemres

Sistemi percues i zemresSistemi percues i zemres Ne pika te vecanta qelizat e Ne pika te vecanta qelizat e

muskulatures se zemres modifikohen muskulatures se zemres modifikohen duke u shnderruar ne qeliza nodale (qe duke u shnderruar ne qeliza nodale (qe gjenerojne dhe percojne impulse) dhe ne gjenerojne dhe percojne impulse) dhe ne qelizat purkinje.qelizat purkinje.

Qelizat nodale kane me pak miofbrile Qelizat nodale kane me pak miofbrile dhe kane funksion te gjenerojne impulsedhe kane funksion te gjenerojne impulse

Fibrat purkinje jane me te medha ne Fibrat purkinje jane me te medha ne diameter se qelizat kardiake dhe kane diameter se qelizat kardiake dhe kane funksion te percojne impulset ne miokardfunksion te percojne impulset ne miokard

cc

Rigjenerimi i muskulitRigjenerimi i muskulit

Muskulatura kardiake nuk rigjenerohetMuskulatura kardiake nuk rigjenerohet

Muskulatura skeletike rigjenerohet me ane Muskulatura skeletike rigjenerohet me ane te qelizave satelite. Aftesia regjeneruese te qelizave satelite. Aftesia regjeneruese eshte e vogeleshte e vogel

Muakulatura e lemuar rigjenerohet Muakulatura e lemuar rigjenerohet nepermjet mitozave te qelizave te saj dhe nepermjet mitozave te qelizave te saj dhe te periciteve (qeliza te padiferencuara ne te periciteve (qeliza te padiferencuara ne murin e kapilareve)murin e kapilareve)