in opdracht van de raad voor de rechtspraak - panteia.nl · © 2015 capgemini. all rights reserved....

Tijdbestedingsonderzoek Rechtspraak

in opdracht van de Raad voor de rechtspraak

17 april 2015

© 2015 Capgemini. All rights reserved.

Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 2 van 80

Capgemini Consulting is the strategy and transformation consulting brand of Capgemini Group

Auteurs:

Drs. M.C.A.B. (Martien) Hols, Capgemini Consulting

J.J.(John) Boog, Panteia

Dr. J.M.P. (Jan) de Kok, Panteia

B.T. (Bart) Bikkers MSc, Capgemini Consulting

C. (Christian) le Clercq, MSc LLM, Capgemini Consulting

Datum:

17 april 2015

Referentienummer:

15.0086 G&H


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 3 van 80


Samenvatting

Waarom een tijdbestedingsonderzoek

De financiering van de rechtspraak is voor een belangrijk deel gebaseerd op behandeltijden die in het zogenaamde Lamicie A4-tje zijn opgenomen. Deze behandeltijden kennen hun basis in onderzoeken naar de feitelijke tijdbesteding per rechtszaak. Voor een goede financiering is het van belang periodiek deze behandeltijden te herijken. De Raad voor de rechtspraak heeft Capgemini Consulting en Panteia gevraagd deze herijking uit te voeren. De herijking van de behandeltijden heeft plaatsgevonden op het niveau van de verschillende rechtsgebieden. In de zogenaamde analysesessies worden deze behandeltijden in overleg met de verschillende LOV’s doorvertaald naar behandeltijden op het niveau van de verschillende zaaktypen die in het Lamicie A4-tje zijn opgenomen.

Naast de herijking van de behandeltijden, wil de Raad graag inzicht in de omvang van het overwerk en het aandeel van de tijd die besteed wordt aan niet-zaak gerelateerde (indirecte) activiteiten.

De gerechten die onderwerp van studie zijn, zijn de gerechtshoven, de rechtbanken en de Centrale Raad van Beroep. De Adviescommissie Werklastmeting en Bekostiging heeft als stuurgroep voor dit onderzoek gefungeerd. Daarnaast heeft een klankbordgroep met vertegenwoordigers vanuit verschillende gerechten en rechtsgebieden de onderzoekers ondersteund in de voorbereidingsfase.

Hoe is het onderzoek uitgevoerd

Verspreid over 2014 hebben 1.599 raadsheren, rechters, RAIO’s, RIO’s en juridisch ondersteuners gedurende een hele week in een daartoe ontwikkelde app op een aantal aselect gekozen momenten hun activiteit van dat specifieke meetmoment geregistreerd. Hierbij konden zij via een smartphone of een tablet aangegeven of zij wel of niet aan het werk waren, of dat werken aan een zaak of een indirecte werkzaamheid betrof en, indien werkend aan een zaak, aan wat voor rechtszaak gewerkt werd. De meetperiode per persoon liep van maandag tot en met zondag, tussen 7:00 en 24:00 uur. Hierdoor is er ook goed zicht verkregen op de omvang van het overwerk.

Na afloop van het tijdbestedingsonderzoek van 2008 is geconstateerd dat juridische ondersteuning niet alleen door gerechtsambtenaren in schaal 9 en hoger maar ook door medewerkers in schalen 7 en 8 wordt geleverd. Om die reden zijn zij deze keer ook betrokken in het onderzoek.

In aanvulling op de medewerkers die in dienst zijn bij de gerechten, zijn er ook medewerkers die ingehuurd worden ten behoeve van zittingsdagen. Naast de tijdbesteding door raadsheren-plaatsvervangers en rechters-plaatsvervangers aan zittingsdagen, die ook al in het vorige tijdbestedingsonderzoek is onderzocht, is door de uitbreiding van de populatie juridisch ondersteuners nu ook de tijdbesteding door buitengriffiers in beeld gebracht. Totaal hebben 341 verschillende personen een opgave ingestuurd van hun tijdbesteding ten behoeve van totaal 465 zittingsdagen.

Met het meten van de tijdbesteding van 1.599 rechtspraakmedewerkers en 465 zittingsdagen door honorair plaatsvervangers en buitengriffiers, hebben we voldoende waarnemingen om betrouwbare uitspraken te kunnen doen. De gerealiseerde betrouwbaarheid is hoger dan de vooraf gewenste betrouwbaarheid.


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 4 van 80


Hoeveel tijd is er gewerkt en waaraan is die tijd besteed

In onderstaande tabel is de gemiddelde werktijd per week weergegeven voor raadsheren en juridisch ondersteuners die werkzaam zijn bij gerechtshoven. Hierbij is een uitsplitsing gemaakt naar de drie verschillend rechtsgebieden. De tabel vermeldt het totaal aantal gewerkte uren per week en hoe dit is samengesteld uit

reguliere werktijd en overwerk1. Tevens is het overwerkpercentage vermeld, waarbij het aantal uren overwerk per persoon gerelateerd is aan diens reguliere werktijd. De laatste twee kolommen laten zien waaraan de totale werktijd besteed is.

In uren per week per

persoon

Reguliere

werktijd

Overwerk

uren %

Totale

werktijd

Indirect

werk

Werken aan

zaken

Gerechtshoven

Raadsheren

Belasting

Civiel

Straf

36,1

38,2

34,8

37,2

15,3

18,1

13,2

17,0

43%

48%

39%

47%

51,4

56,4

48,0

54,2

28%

32%

28%

26%

72%

68%

72%

74%

Juridisch ondersteuners

Belasting

Civiel

Straf

34,4

32,1

32,6

36,1

5,4

4,2

4,5

6,3

16%

13%

14%

17%

39,8

36,3

37,1

42,3

25%

31%

23%

24%

75%

69%

77%

76%

Tabel S.1 Totale werktijd per week, uitgesplitst naar reguliere werkweek en overwerk en naar indirect werk en werken aan zaken, gerechtshoven

Uit de tabel blijkt dat raadsheren gemiddeld een reguliere werkweek hebben van 36,1 uur per week. Inclusief gemiddeld 15,3 uur overwerk per week, komt de totale gewerkt tijd uit op 51,4 uur per week. De onderlinge verschillen in de hoeveelheid overwerk per week tussen de rechtsgebieden zijn niet significant. Ruim een kwart (28%) van de totale gewerkte tijd door raadsheren wordt besteed aan indirect werk (ook hier geldt dat de onderlinge verschillen tussen de rechtsgebieden niet significant zijn). Dit betreft werkzaamheden die niet direct aan de behandeling van zaken zijn gerelateerd (zie paragraaf 2.3.3 voor een nadere toelichting). Het restant van de tijd (72%) wordt besteed aan zaken (Lamicie en niet-Lamicie gefinancierd).

De reguliere werkweek van een gemiddelde juridisch ondersteuner bij de gerechtshoven is 34,4 uur. Hierboven op werken zij gemiddeld 5,4 uur per week over waardoor de totale gewerkte tijd op 39,8 uur per week komt. Wederom geldt dat de onderlinge verschillen in de hoeveelheid overwerk tussen de drie rechtsgebieden niet significant zijn. Wel geldt voor ieder rechtsgebied dat raadsheren significant meer overuren maken dan juridisch ondersteuners. De juridisch ondersteuners bij de gerechtshoven besteden gemiddeld 25% van hun tijd aan indirect werk en het restant aan zaken. De onderlinge verschillen in de percentages indirect werk van juridische ondersteuners tussen de rechtsgebieden zijn niet significant. Ook de verschillen (per rechtsgebied) tussen raadsheren en juridisch ondersteuners zijn niet significant.

1 De gemiddelde reguliere werktijd geeft weer hoeveel uur personen gemiddeld genomen in een werkweek zouden werken als ze geen overuren zouden maken. Hierbij is rekening gehouden met het gebruik van compensatieverlof, PAS regeling, ouderschapsverlof en kortdurend (ziekte)verlof.


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 5 van 80



persoon

Reguliere

werktijd

Overwerk

uren %

Totale

werktijd

Indirect

werk

Werken aan

zaken

Rechtbanken

Rechters

Belasting

Bestuur

Civiel-familie

Civiel-handel

Kanton

Straf

Vreemdelingenzaken

34,3

35,1

33,8

32,4

34,5

34,7

34,7

35,6

12,6

8,7

11,9

13,5

12,2

11,7

13,6

11,0

38%

24%

36%

44%

36%

35%

39%

32%

46,9

43,8

45,7

46,0

46,7

46,4

48,3

46,6

31%

29%

30%

38%

36%

29%

27%

30%

69%

71%

70%

62%

64%

71%

73%

70%

RAIO’s

RIO’s

36,8

36,3

6,4

12,1

18%

35%

43,3

48,4

32%

38%

68%

62%


Belasting

Bestuur

Civiel-familie

Civiel-handel

Kanton

Straf

Vreemdelingenzaken

33,5

33,3

33,3

33,2

33,2

31,9

35,0

34,8

4,1

5,8

4,2

3,8

2,7

2,8

6,0

4,8

13%

18%

14%

12%

9%

9%

18%

16%

37,7

39,1

37,5

36,9

35,9

34,7

41,0

39,6

26%

30%

27%

25%

25%

27%

23%

27%

74%

70%

73%

75%

75%

73%

77%

73%

Tabel S.2 Totale werktijd per week, uitgesplitst naar reguliere werkweek en overwerk en naar indirect werk en werken aan zaken, rechtbanken

In bovenstaande tabel is de gemiddelde werktijd per week weergegeven voor rechters, RAIO’s, RIO’s en juridisch ondersteuners die werkzaam zijn bij rechtbanken. Rechters bij de rechtbanken kennen een gemiddelde reguliere werkweek van 34,3 uur. Hiernaast wordt gemiddeld 12,6 uur er week overgewerkt waardoor de totale gewerkte tijd uitkomt op gemiddeld 46,9 uur per week. In absolute zin is de omvang van het overwerk bij familierechters en strafrechters het hoogst met respectievelijk 13,5 en 13,6 uur per week. Zij maken significant meer overuren per week dan rechters die primair belastingzaken doen (alle overige verschillen in overuren zijn niet significant). Gemiddeld wordt 31% van de gewerkte tijd besteed aan indirecte werkzaamheden. Rechters met Civiel-familie als primair rechtsgebied besteden een significant hoger deel van hun totale tijd aan indirecte zaken (38%) dan rechters met Belasting, Bestuur, Kanton of Straf als primair rechtsgebied. Alle overige onderlinge verschillen zijn niet significant.

RAIO’s werken gemiddeld 6,4 uur per week over waardoor hun totale gewerkte tijd uitkomt op 43,3 uur per week. De omvang van het overwerk van een gemiddelde RIO is bijna het dubbele: 12,1 uur per week. De totale gewerkte tijd per week komt voor een gemiddelde RIO uit op 48,4 uur. RAIO’s besteden 32% van hun tijd aan indirect werk. Voor RIO’s ligt dat op 38%.

Juridisch ondersteuners bij de rechtbanken werken per persoon gemiddeld 37,7 uur per week, waarvan 4,1 uur als overwerk gezien moet worden. Met uitzondering van Belasting geldt voor alle rechtsgebieden dat rechters significant meer overuren maken dan juridisch ondersteuners. De onderlinge verschillen tussen de juridisch ondersteuners van de verschillende rechtsgebieden zijn niet significant. Iets meer dan een kwart van de totale gewerkte tijd van juridisch ondersteuners wordt besteed aan indirecte werkzaamheden (de onderlinge verschillen tussen de rechtsgebieden zijn niet significant). Het restant, 75%, aan Lamicie en niet-Lamicie zaken.

Voor de rechtsgebieden Civiel-familie en Civiel-handel geldt dat rechters een significant hoger aandeel van hun totale tijd aan indirect werk besteden dan juridisch ondersteuners. Voor de overige rechtsgebieden zijn de verschillen tussen rechters en juridisch ondersteuners niet significant verschillend.


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 6 van 80


Naast de gerechtshoven en de rechtbanken, maakt ook de Centrale Raad van Beroep (CRvB) deel uit van dit onderzoek. De resultaten over de gemiddelde werktijd per week staan in onderstaande tabel.


persoon CRvB

Reguliere

werktijd

Overwerk

uren %

Totale

werktijd

Indirect

werk

Werken aan

zaken

Raadheren 35,3 19,3 57% 54,7 24% 76%

Juridisch ondersteuners 32,2 4,4 13% 36,6 29% 71%

Tabel S.3 Totale werktijd per week, uitgesplitst naar reguliere werkweek en overwerk en naar indirect werk en werken aan zaken, Centrale Raad van Beroep

De totale werktijd van een gemiddelde raadsheer bij de CRvB is 54,7 uur per week, waarvan 19,3 uur overwerk. Bijna een kwart van de tijd wordt besteed aan indirect werk en iets meer dan driekwart aan zaken. De juridisch ondersteuners bij de CRvB (incl. de gerechtsauditeurs) kennen een gemiddelde werktijd van 36,6 uur per week. Het aandeel van het overwerk hierin, is 4,4 uur. Van de totale gewerkte tijd wordt 29% besteed aan indirect werk en 71% aan zaken.

Welke behandeltijden resulteren uit dit onderzoek

In navolgende tabellen is per gerecht en per rechtsgebied weergegeven hoeveel tijd er in 2014 gemiddeld genomen aan een (Lamicie-)zaak is besteed. Dit is uitgesplitst naar de functies rechters/raadsheren, juridisch ondersteuners, rechters/raadsheren-plaatsvervanger en buitengriffiers. De tijd die RIO’s hebben besteed aan zaken is bij de tijd van de rechters inbegrepen. Omdat RAIO’s werkzaamheden op zowel het niveau van rechters als dat van juridisch ondersteuner verrichten, is de tijd die zij hebben besteed aan zaken deels inbegrepen bij de tijd van de rechters en deels bij de tijd van JO7+. De verschillen in gemiddelde behandeltijden tussen de verschillende rechtsgebieden zijn allemaal statistisch significant.

Uit onderstaande tabel blijkt dat de gemiddelde behandeltijd door de rechterlijke ambtenaren bij de gerechtshoven varieert tussen de 422 minuten voor een strafzaak en 1.173 minuten voor een civiele zaak. Het relatieve aandeel van de raadsheren-plaatsvervangers is bij Straf het grootst. De gemiddelde behandeltijd door juridisch ondersteuners bij de gerechtshoven varieert tussen de 310 minuten voor een strafzaak en 634 minuten voor een civiele zaak. Zowel in absolute als in relatieve zin is het aandeel van de buitengriffiers bij Civiel het grootst.

Voor de rechtbanken geldt dat de gemiddelde behandeltijd door rechterlijke ambtenaren varieert van 18 minuten voor een kantonzaak tot 363 minuten voor een bestuursrechtszaak. De bijdrage van de rechters-plaatsvervangers is zowel relatief als absoluut bij Straf het grootst. De gemiddelde behandeltijd door juridisch ondersteuners loopt uiteen tussen 27 minuten aan een kantonzaak en 508 minuten voor een bestuursrechtzaak. Ook hier geldt dat de bijdrage van de externe rechtspraakmedewerker, in dit geval de buitengriffier, bij Straf het grootst is.


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 7 van 80


Behandeltijden per Lamicie-

zaak per rechtsgebied in

minuten naar functieniveau

in 2014

Rechterlijke ambtenaar Juridisch ondersteuners

Rechter/

raadsheer

R/Rh-plaats-

vervanger Totaal JO7+ Buitengriffier Totaal

Gerechtshoven

Belasting

Civiel

Straf

641

1.098

371

36

74

51

677

1.173

422

353

600

301

3

33

9

356

634

310

Rechtbanken

Belasting

Bestuur

Civiel-familie

Civiel-handel

Kanton

Straf

Vreemdelingenzaken

115

351

77

230

17

226

183

3

12

3

4

0,4

15

0,3

119

363

80

234

18

241

183

210

506

152

263

26

224

380

-

2

8

7

1

17

1

210

508

160

270

27

241

382

CRvB 779 23 802 1.218 3 1.221

Tabel S.4 Behandeltijden per rechtsgebied

Bij de Centrale Raad van Beroep besteden de rechterlijke ambtenaren gemiddeld 802 minuten aan een zaak en de juridisch ondersteuners 1.221 minuten. De relatieve bijdragen van de raadsheren-plaatsvervangers en buitengriffiers is beperkt.

Wat is het effect van de verruiming van de definitie voor juridisch ondersteuner op de behandeltijden

Tenslotte is onderzocht wat het effect is geweest van de verruiming van de definitie van juridische ondersteuner van JO9+ naar JO7+ op de behandeltijden. Dit effect is uitgesplitst in enerzijds het effect van gerechtsambtenaren in schalen 7 en 8 die werkzaamheden van juridische aard verrichten en het effect dat de buitengriffiers hebben.

In minuten per Lamicie-zaak T.o.v. JO9+ (=100%)

JO9+ schaal 7,8 Buitengr. JO7+ JO9+ schaal 7,8 Buitengr. JO7+

Gerechtshoven Belasting 334 20 3 356 100% +6% +0,8% 107%

Civiel 596 4 33 634 100% +0,7% +6% 106%

Straf 300 1 9 310 100% +0,5% +3% 103%

Rechtbanken Belasting 205 5 - 210 100% +3% - 103%

Bestuur 475 31 2 508 100% +7% +0,4% 107%

Civiel-familie 119 33 8 160 100% +28% +7% 135%

Civiel-handel 219 44 7 270 100% +20% +3% 123%

Kanton 18 8 1 27 100% +43% +5% 148%

Straf 195 29 17 241 100% +15% +9% 124%

Vreemdelingenzk. 323 57 1 382 100% +18% +0,4% 118%

CRvB 1.168 50 3 1.218 100% +4% +0,2% 105%

Tabel S.5 Effect verruiming definitie juridisch ondersteuners op behandeltijden

De uitbreiding van de populatie juridisch ondersteuners heeft bij de gerechtshoven geleid tot een toename van de behandeltijd per zaak van 10 minuten bij Straf, 22 minuten bij Belasting tot 37 minuten bij Civiel. Voor


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 8 van 80


Belasting is de toename met name het gevolg van inzet van gerechtsambtenaren in schalen 7 en 8, terwijl voor Civiel en Straf de inzet van Buitengriffiers zorgt voor het grootste deel van de toename.

Voor de rechtbanken heeft de verruiming van de populatie juridisch ondersteuners een relatief beperkt effect voor de rechtsgebieden Belasting en Bestuur. Hier nemen de behandeltijden met respectievelijk 3% en 7% toe. De toename bij Vreemdelingenzaken bedraagt 18% en dit loopt op tot 48% bij Kanton. Voor alle rechtsgebieden geldt dat de bijdrage van gerechtsambtenaren in schalen 7 en 8 groter is dan die van de buitengriffiers.

Het effect voor de verruiming van de definitie van juridisch ondersteuner voor de CRvB is een toename van de behandeltijd met 5%. Dit wordt zo goed als volledig veroorzaakt door gerechtsambtenaren in schalen 7 en 8.

In zijn algemeenheid kan worden gesteld dat deze verruiming leidt tot hogere behandeltijden van juridisch ondersteuners. De mate waarin deze behandeltijden toenemen, verschilt behoorlijk tussen de rechtsgebieden.


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 9 van 80


Inhoud

1 INLEIDING .............................................................................................................................. 11

1.1 Waarom een tijdbestedingsonderzoek ......................................................................................................... 11

1.2 Onderzoeksmethode op hoofdlijnen ............................................................................................................ 11

1.3 Projectorganisatie ......................................................................................................................................... 12

2 DE AANPAK VAN DIT TIJDBESTEDINGSONDERZOEK ............................................................................ 13

2.1 Uitgangspunten bij keuze voor de aanpak .................................................................................................... 13

2.2 De aanpak op hoofdlijnen ............................................................................................................................. 13

2.3 Medewerkers in dienst bij een gerecht ......................................................................................................... 14 2.3.1 Onderzoekspopulatie en steekproefkader .......................................................................................... 14 2.3.2 Steekproefomvang ............................................................................................................................. 17 2.3.3 Tijdmeting .......................................................................................................................................... 18

2.4 Medewerkers ingehuurd door een gerecht .................................................................................................. 22 2.4.1 Onderzoekspopulatie en steekproefkader .......................................................................................... 22 2.4.2 Steekproefomvang ............................................................................................................................. 23 2.4.3 Tijdmeting .......................................................................................................................................... 24

2.5 Analysemethode ........................................................................................................................................... 25 2.5.1 Overwerk ............................................................................................................................................ 26 2.5.2 Indirect werk ...................................................................................................................................... 27 2.5.3 Behandeltijden ................................................................................................................................... 27

3 DE RESULTATEN VAN DIT TIJDBESTEDINGSONDERZOEK ....................................................................... 30

3.1 Inleiding ......................................................................................................................................................... 30

3.2 Gerechtshoven .............................................................................................................................................. 30 3.2.1 Onderzoekspopulatie en steekproefpopulatie ................................................................................... 30 3.2.2 Omvang overwerk .............................................................................................................................. 31 3.2.3 Aandeel indirect werk......................................................................................................................... 32 3.2.4 Tijdbesteding externen ....................................................................................................................... 33 3.2.5 Tijdbesteding per zaak ....................................................................................................................... 33

3.3 Rechtbanken .................................................................................................................................................. 35 3.3.1 Onderzoekspopulatie en steekproefpopulatie ................................................................................... 35 3.3.2 Omvang overwerk .............................................................................................................................. 36 3.3.3 Aandeel indirect werk......................................................................................................................... 37 3.3.4 Tijdbesteding externen ....................................................................................................................... 39 3.3.5 Tijdbesteding per zaak ....................................................................................................................... 39

3.4 Centrale Raad van Beroep ............................................................................................................................. 41 3.4.1 Onderzoekspopulatie en steekproefpopulatie ................................................................................... 41 3.4.2 Omvang overwerk .............................................................................................................................. 41 3.4.3 Aandeel indirect werk......................................................................................................................... 42 3.4.4 Tijdbesteding externen ....................................................................................................................... 42 3.4.5 Tijdbesteding per zaak ....................................................................................................................... 43


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 10 van 80


BIJLAGE A: STUURGROEP EN KLANKBORDGROEP ................................................................................... 45

BIJLAGE B: KEUZELIJST RECHTSZAKEN OP DE APP ................................................................................... 46

BIJLAGE C: LIJST MET AFKORTINGEN ................................................................................................... 48

BIJLAGE D: BESCHIKBARE UREN PER FTE .............................................................................................. 49

BIJLAGE E: TIJDBESTEDING DOOR RAIO’S ........................................................................................... 50

BIJLAGE F: GEREALISEERDE PRODUCTIE 2014 ...................................................................................... 51

BIJLAGE G: STEEKPROEFONTWERP ..................................................................................................... 53

BIJLAGE H: BETROUWBAARHEID EN VALIDITEIT ..................................................................................... 63

BIJLAGE I: 95% BETROUWBAARHEIDSINTERVALLEN: RECHTBANKEN .......................................................... 71

BIJLAGE J: 95% BETROUWBAARHEIDSINTERVALLEN: HOVEN EN CRVB ....................................................... 75

BIJLAGE K: EFFECT VERRUIMING POPULATIE JURIDISCH ONDERSTEUNERS .................................................... 79


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 11 van 80


1 Inleiding

1.1 Waarom een tijdbestedingsonderzoek

Een belangrijk deel van de financiering van de gerechten in Nederland is afhankelijk van de gemiddelde behandeltijd van verschillende typen rechtszaken (zaakscategorieën). De behandeltijden van deze zaakscategorieën worden voor perioden van drie jaar vastgelegd in het zogenaamde Lamicie A4-tje. In 2015 dienen de behandeltijden voor de periode 2017 – 2019 opnieuw te worden vastgesteld.

De wettelijk vastgelegde2 grondige herijking van de behandeltijden is voor het laatst uitgevoerd in 2008. Ten behoeve van de vaststelling van de behandeltijden voor de periode 2017 – 2019, is in 2014 een nieuw tijdbestedingsonderzoek uitgevoerd, met als doel:

de gemiddelde tijd te bepalen die rechters/raadsheren en juridisch ondersteuners besteden aan de behandeling van een Lamicie-rechtszaak (op het niveau van rechtsgebieden);

de omvang van het overwerk te bepalen;

na te gaan welk aandeel van de gewerkte tijd besteed wordt aan niet-zaak gerelateerde werkzaamheden.

De uiteindelijke vaststelling van de gemiddelde behandeltijden van zaakscategorieën vindt getrapt plaats. De eerste stap is dit tijdbestedingsonderzoek dat de behandeltijden berekent op het niveau van de rechtsgebieden. Deze behandeltijden worden in de zomer van 2015 in overleg met de verschillende Landelijke Overleggen Vakinhoud (LOV’s) verder verfijnd naar het niveau van de onderliggende zaaktypen. Dit gebeurt in de zogenaamde analysesessies.

1.2 Onderzoeksmethode op hoofdlijnen

De medewerkers die voor de rechtspraak tijd besteden aan rechtszaken kunnen worden onderverdeeld in medewerkers die in dienst zijn van een gerecht:

rechters, raadsheren;

rechterlijk ambtenaren in opleiding (RAIO) en rechters in opleiding (RIO);

gerechtsauditeurs3 (alleen CRvB);

gerechtsambtenaren (GA) / juridisch ondersteuners (JO),

en externen die ten behoeve van zittingsdagen worden ingehuurd:

honorair plaatsvervangers;

buitengriffiers.

De tijdbesteding van de rechtspraakmedewerkers in dienst bij een gerecht is onderzocht door verspreid over het jaar een steekproefgroep een week lang te volgen door middel van een tijdbestedings-app op een smartphone of

2 Artikel 4 van het Besluit Financiering rechtspraak 2005, (28/1/2005).

3 Gerechtsauditeur bij de CRvB is een ondersteunende functie voor de rechterlijke macht. De ondersteuning houdt onder andere in het helpen bij het voorbereiden van zaken en het opstellen van het vonnis.


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 12 van 80


tablet. In deze app moesten de respondenten op een aantal momenten vastleggen welke activiteit zij aan het verrichten waren. Deze app is speciaal voor dit onderzoek door het App-Centre van Capgemini ontwikkeld. Een groep externe rechtspraakmedewerkers is gevraagd de tijd die zij hebben besteed aan een geselecteerde zittingsdag te rapporteren aan de onderzoekers.

Door de verzamelde informatie uit deze steekproefpopulaties te extrapoleren, is het totaalbeeld geformeerd van de tijdbesteding binnen de rechtspraak.

Het onderzoek is uitgevoerd onder alle elf rechtbanken, alle vier gerechtshoven en de Centrale Raad van Beroep (CRvB).

Een uitgebreide beschrijving van de onderzoeksmethodiek is beschreven in hoofdstuk twee. De analyse en beschrijving van de uitkomsten is in hoofdstuk drie weergegeven.

1.3 Projectorganisatie

De Raad voor de rechtspraak is de opdrachtgever voor dit onderzoek geweest. De Raad heeft de Adviescommissie Werklastmeting en Bekostiging (ACWB) gevraagd als stuurgroep voor het onderzoek op te treden. De ACWB is totaal vier keer bijeengekomen met de onderzoekers. Tussentijds is de ACWB ook schriftelijk geïnformeerd over de voortgang van het onderzoek.

Het onderzoek is uitgevoerd door een team van medewerkers van Capgemini Consulting en onderzoeksbureau Panteia. Het onderzoeksteam is gedurende de voorbereidingsfase van het onderzoek bijgestaan door een klankbordgroep waar verschillende gerechten, rechtsgebieden en functiegroepen in vertegenwoordigd waren. De klankbordgroep is totaal drie keer bijeengekomen.

De projectleiders van Capgemini Consulting en Panteia hebben daarnaast frequent voortgangsoverleg gevoerd met de projectleider vanuit de Raad voor de rechtspraak/secretaris van de ACWB, de heer Jos Puts.

De leden van de bovengenoemde groepen zijn in bijlage A vermeld.


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 13 van 80


2 De aanpak van dit tijdbestedingsonderzoek

2.1 Uitgangspunten bij keuze voor de aanpak

Twee belangrijke uitgangspunten voor het bepalen van de aanpak van dit tijdbestedingsonderzoek zijn de

betrouwbaarheid en validiteit4 van de onderzoeksuitkomsten en de werkbelasting voor de individuele rechtspraakmedewerker tijdens het onderzoek.

Gezien de omvang van het budget dat gemoeid is met de Lamicie-bekostiging is het van belang dat het onderzoek betrouwbare resultaten oplevert. Betrouwbaarheid laat zich voor dit onderzoek, via statistische formules, vertalen in voldoende aantallen medewerkers waarvan de tijdbesteding gemeten is en het aantal meetmomenten waarop men registreert. Hoe meer mensen in de onderzoeksgroep en/of hoe meer

meetmomenten, hoe groter de betrouwbaarheid van de uitkomst5.

Gelet op de werkdruk zoals deze momenteel binnen de rechtspraak wordt ervaren, is het van belang deze medewerkers zo min mogelijk te belasten met dit onderzoek. Echter om een voldoende betrouwbare uitkomst van het onderzoek te behalen, dienen wel voldoende deelnemers in het onderzoek te worden opgenomen. Mede omdat de werkwijze in voorgaande tijdbestedingsonderzoeken door de medewerkers als belastend is ervaren, is de oplossing gezocht en gevonden in een onderzoeksmethode waarbij die belasting tot een minimum

wordt beperkt. Daar waar het vorige tijdbestedingonderzoek is uitgevoerd met de continue procesanalyse6 als methodiek is deze keer gekozen voor de multi-moment opname (MMO).

De MMO-methodiek komt er in het kort op neer dat het relatieve aandeel van de momenten waarop een bepaalde activiteit is geregistreerd, gebruikt kan worden als benadering van de relatieve tijd die besteed is aan die activiteit. Met andere woorden: als in 5% van de meetmomenten is geregistreerd “ik werk aan een strafzaak”, dan kan je dit lezen als “5% van de totale gewerkte tijd is aan strafzaken gewerkt”. Deze methode werkt goed als er een voldoende grote groep medewerkers op een voldoende groot aantal momenten hun werkzaamheid van dat moment registreren.

Tenslotte zijn ook de communicatie rondom de uitvoering van het tijdbestedingsonderzoek en de kosten van uitvoering belangrijke aspecten geweest bij het ontwerpen van de gevolgde methodiek.

2.2 De aanpak op hoofdlijnen

Het verkrijgen van inzicht in de tijdbesteding door medewerkers die in dienst zijn van een gerecht vindt plaats door iedere medewerker gedurende een hele week (maandag tot en met zondag) te volgen en per dag in een daartoe ontwikkelde app op een smartphone of tablet op willekeurige momenten te laten registeren welke activiteit zij dan uitvoerden. De honorair plaatsvervangers en buitengriffiers zijn gevraagd schriftelijk aan ons door te geven hoeveel tijd zij besteed hebben aan de voorbereiding, de zitting en het nawerk van een of enkele vooraf door ons geselecteerde zittingsdag(en).

4 In bijlage H wordt de betrouwbaarheid en validiteit van dit onderzoek besproken.

5 Wel geldt hierbij dat er sprake is van afnemende meeropbrengsten.

6 De continue procesanalyse (CPA) in het vorige tijdbestedingsonderzoek hield in dat individuele medewerkers gedurende een dag op de werkplek door een ‘tijdmeter’ werden gevolgd, die noteerde van hoe laat tot hoe laat de medewerker bepaalde werkzaamheden verrichtte die dag. Overwerk is toentertijd door middel van zelfregistratie in beeld gebracht.


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 14 van 80


Plaatsvervanging vindt ook tussen de gerechten plaats. Voor zover hiervan in de steekproefpopulatie sprake was, is de tijdbesteding van deze medewerker op dezelfde wijze gemeten als die van een medewerker die in dienst is bij het gerecht waar de medewerker gedetacheerd was.

2.3 Medewerkers in dienst bij een gerecht

2.3.1 Onderzoekspopulatie en steekproefkader

Onderzoekspopulatie

De onderzoekspopulatie wordt gevormd door alle medewerkers die in de loop van 2014 in dienst zijn bij rechtbank, gerechtshof of CRvB en die niet volledig zijn vrijgesteld van het bijdragen aan Lamicie-zaken.

Medewerkers die volledig zijn vrijgesteld vallen hiermee buiten de onderzoekspopulatie7. De medewerkers binnen deze onderzoekspopulatie worden verder onderverdeeld op basis van het type gerecht waar ze werken (rechtbank, gerechtshof of CRvB), hun functie (rechter, raadsheer, RAIO, RIO, gerechtsauditeur of gerechtsambtenaar) en op basis van hun primaire rechtsgebied (dit is het rechtsgebied waar de medewerker zijn of haar meeste tijd aan besteedt). Voor de rechtbanken zijn daarbij de volgende zeven rechtsgebieden onderscheiden:

Belasting;

Bestuur;

Civiel-familie;

Civiel-handel;

Kanton;

Straf;

Vreemdelingenzaken.

Bij de gerechtshoven zijn drie rechtsgebieden onderscheiden:

Belasting;

Civiel;

Straf.

Voor de CRvB is sprake van één rechtsgebied.

Nu ook inclusief gerechtsambtenaren in schaal zeven en acht

Tijdens het vorige tijdbestedingsonderzoek (2008) is de tijdmeting van juridische ondersteuners beperkt tot schaal negen en hoger. Na dit onderzoek is vanuit een aantal rechtsgebieden aangegeven dat er steeds meer werkzaamheden van juridische aard verricht worden door gerechtsambtenaren in schaal acht (en inmiddels ook schaal zeven). De onderzoekspopulatie gerechtsambtenaren is voor dit onderzoek daarom uitgebreid met medewerkers in schalen zeven en acht waarvoor geldt dat zij voldoen aan de voorwaarde van een substantiële omvang (minimaal ¾ van de tijd) van werkzaamheden van juridische aard. Onder werkzaamheden van juridische aard wordt hier verstaan: het optreden als griffier ter zitting, uitwerken van proces-verbaal, maken van (verstek)vonnissen/beschikkingen en beoordelen van dagvaardingen. Onder niet-juridisch werk verstaan we werkzaamheden met betrekking tot registratie, postverwerking (o.a. verzenden van vonnissen en processen

7 Als er in dit rapport gesproken wordt over bijvoorbeeld de populatie rechters, dan worden hiermee alleen rechters bedoeld die in de loop van 2014 aan Lamicie-zaken werken. Rechters die daarvan vrijgesteld zijn (bijvoorbeeld omdat ze een volledige managementfunctie hebben of alleen aan niet-Lamicie zaken werken) vallen daar niet onder.


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 15 van 80


verbaal), maken en bijhouden van dossiers, maken en verzenden van (standaard)brieven, maken van roosters en planningswerkzaamheden.

De consequentie van het oprekken van de groep juridische ondersteuners van 9+ naar 7+ is dat ook de buitengriffiers in beeld kwamen als externe rechtbankmedewerkers die bijdragen aan de productie van zaken. Zie hiervoor verder paragraaf 2.4. Het effect van de verruiming van de populatie juridisch ondersteuners op de behandeltijden staat beschreven in bijlage K.

Het steekproefkader

Om een steekproef onder medewerkers uit deze onderzoekspopulatie te kunnen trekken, is het noodzakelijk om een bestand te hebben met bruikbare contactgegevens waaruit de steekproef getrokken kan worden (het steekproefkader). Als steekproefkader voor deze onderzoekspopulatie zijn administratieve gegevens van het LDCR gebruikt. Vervolgens heeft in het najaar van 2013 bij alle gerechten een uitvraag plaatsgevonden onder het gehele steekproefkader. Per medewerker is onder andere de omvang van de aanstelling (fte-factor) en het primaire rechtsgebied in beeld gebracht. Van het Studiecentrum Rechtspleging (SSR) is aanvullende informatie ontvangen over de opleidingsfase van de RAIO’s.

Figuur 2.1 In beeld brengen onderzoekspopulatie

RAIO’s en RIO’s zijn werkzaam bij rechtbanken maar niet bij gerechtshoven en de CRvB . Van de 197 RAIO’s die in het najaar van 2013 zijn geïnventariseerd, zijn er 68 in heel 2014 niet productief geweest voor de rechtbanken, bijvoorbeeld vanwege het lopen van de buitenstage of de opleidingsfase parket. De overige 129 RAIO’s zijn of het hele jaar of een gedeelte daarvan werkzaam geweest bij een rechtbank. Immers, een buitenstage kan ook in de loop van het jaar beginnen. Op een willekeurig moment in het jaar zijn gemiddeld zeventig RAIO’s actief voor de rechtbank.

Medewerkers in dienst van een gerecht Medewerkers ingehuurd door een gerecht

Onderzoekspopulatie gerechten

Totaal aantal zittingsdagen door

externe medewerkers

Steekproef zittingsdagen

Gemiddelde tijdbesteding interne

medewerkers

Opgehoogde tijdbesteding interne

medewerkers

Opgehoogde tijdbesteding

zittingsdagen externen

Gemiddelde tijdbesteding

zittingsdag externen

Totale tijdbesteding aan Lamicie productie

Totale Lamicie productie

Gemiddelde behandeltijd Lamicie

zaken

Steekproef populatie gerechten

Gemiddeld aantal uren indirect werk

Gemiddeld aantal uren overwerk


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 16 van 80


Op basis van de gegevens uit het steekproefkader is het volgende beeld verkregen over de omvang van de onderzoekspopulatie:

Aantal personen Raadsheren JO7+ Totaal

Belasting 45 31 76

Civiel 206 127 333

Straf 175 173 348

Totaal hoven 426 331 757

Tabel 2.1a Omvang onderzoekspopulatie gerechtshoven in aantal personen (najaar 2013)

Aantal personen Rechters JO7+ Totaal

Belasting 43 80 123

Bestuur 199 394 593

Civiel-familie 251 414 665

Civiel-handel 316 443 759

Kanton 233 413 646

Straf 558 611 1.169

Vreemdelingenzaken 54 129 183

Totaal rechtbanken 1.654 2.484 4.138

Tabel 2.1b Omvang onderzoekspopulatie rechtbanken in aantal personen (najaar 2013)

Aantal personen RAIO’s RIO’s Totaal

Rechtbanken 70 19 89

Tabel 2.1c Omvang onderzoekspopulatie RAIO’s en RIO’s in aantal personen (najaar 2013) Voor de CRvB geldt dat de gerechtsauditeurs samen met de gerechtsambtenaren (GA) de categorie JO7+ vormen.


Totaal CRvB 55 141# 196

#) Bestaande uit 44 gerechtsauditeurs en 97 gerechtsambtenaren.

Tabel 2.1d Omvang onderzoekspopulatie CRvB in aantal personen (najaar 2013)


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 17 van 80


2.3.2 Steekproefomvang

Figuur 2.2 Bepalen omvang steekproefpopulatie en trekken steekproef

Met de stuurgroep is onderstaande steekproefomvang overeengekomen welke leidt tot de gewenste betrouwbaarheid. In bijlage G wordt besproken hoe deze steekproefomvang is bepaald. In bijlage H worden de betrouwbaarheid en validiteit besproken.


Belasting 31 24 55

Civiel 66 55 121

Straf 63 62 125

Totaal hoven 160 141 301

Tabel 2.2a Gewenste steekproefpopulatie gerechtshoven in aantal personen

Aantal personen Rechters JO7+ Totaal

Belasting 30 44 74

Bestuur 65 78 143

Civiel-familie 70 79 149

Civiel-handel 74 80 154

Kanton 69 79 148

Straf 83 84 167

Vreemdelingenzaken 35 56 91

Totaal rechtbanken 426 500 926

Tabel 2.2b Gewenste steekproefpopulatie rechtbanken in aantal personen




externe medewerkers



medewerkers


medewerkers








zaken





Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 18 van 80


Aantal personen RAIO’s RIO’s Totaal

Rechtbanken 41 17 58

Tabel 2.2c Gewenste steekproefpopulatie RAIO’s en RIO’s in aantal personen


Totaal CRvB 36 58 94

Tabel 2.2d Gewenste steekproefpopulatie CRvB in aantal personen

De steekproefpopulaties voor rechters, raadsheren en juridisch ondersteuners zijn vervolgens naar rato van de onderzoekspopulaties verdeeld over de verschillende gerechten. Met andere woorden: als een rechtbank een aandeel heeft van 8% in de totale populatie strafrechters, dan is 8% van de steekproefpopulatie aan die rechtbank toegedeeld. Per gerecht heeft vervolgens een aselecte trekking plaatsgevonden om tot de steekproefpopulatie per gerecht te komen.

Gedurende de uitvoering van het onderzoek hebben er om verschillende redenen mutaties plaatsgevonden op deze steekproeftrekking. De belangrijkste reden was dat de medewerker ten tijde van de meting bij het betreffende gerecht daar niet (meer) werkzaam was als gevolg van: uitdiensttreding, pensionering, zwangerschapsverlof, ziekte, verlof, (externe) detachering van de medewerker. In zeer uitzonderlijke gevallen (minder dan 1 procent) wilde of kon de medewerker geen medewerking verlenen. Genoemd zijn: inbreuk op privacy, privéomstandigheden en slechte ervaringen met tijdbestedingsonderzoeken in het verleden. Om aan het gewenste aantal deelnemers te komen, zijn vervolgens medewerkers die op de reservelijst stonden benaderd. Tevens zijn er extra mensen in het onderzoek opgenomen om reguliere onderzoeksuitval (bijvoorbeeld ziek geworden in de onderzoeksperiode) te kunnen opvangen.

2.3.3 Tijdmeting

Voorbereiding

Enkele weken voordat bij een gerecht gemeten werd, hebben de personen in de steekproefpopulatie een korte intake-vragenlijst ontvangen. Doel van deze vragenlijst was het verkrijgen van inzicht in:

de standaard werkweek (bijvoorbeeld werkt iemand vijf dagen van acht uur en spaart men voor compensatieverlof, of werkt men vier dagen van negen uur en wordt er geen compensatieverlof opgespaard) inclusief correcties daarop door deelname aan de PAS-regeling of ouderschapsverlofregeling;

de aanwezigheid in de onderzoeksperiode voor het betreffende gerecht;

de beschikbaarheid van een geschikte smartphone of tablet.

Op basis van de antwoorden op deze vragenlijst zijn de respondenten toegedeeld aan een bepaalde onderzoekweek. Tevens was dan bekend welke gebruikers een leentoestel nodig hadden omdat zij niet zelf de beschikking hadden over een geschikte smartphone of tablet.

Voor de raadsheren van de CRvB is nagegaan of de verdeling van de meetweken over zittingsweken en zittingsvrije weken conform verwachting was.

Voordat de meting bij een gerecht plaatsvond zijn op de verschillende gerechtslocaties informatiebijeenkomsten gehouden waarin vanuit het onderzoeksteam is uitgelegd hoe het onderzoek plaatsvindt en hoe de tijdbestedings-app werkt. Totaal hebben er 28 presentaties plaatsgevonden.


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 19 van 80


Tijdbestedings-app

De tijdbesteding van de medewerkers die in dienst zijn van een gerecht is met een speciaal hiertoe ontwikkelde app gemeten. De deelnemers moesten op een aantal momenten gedurende een week in die app aangeven welke activiteit zij op dat moment aan het verrichten waren. Zij konden daarbij kiezen uit de volgende mogelijkheden:

ik werk niet;

ik werk wel, maar niet aan een zaak;

ik werk aan een zaak, namelijk ….

“ik werk niet”: voor alle activiteiten waarvoor men niet door het gerecht betaald wordt, zoals woon-werkverkeer (tenzij er afwijkende afspraken hierover gemaakt zijn bijvoorbeeld door een fusie van gerechten), privé-activiteiten, lunchtijd, maar ook voor nevenactiviteiten (tenzij met het gerechtsbestuur is overeengekomen dat deze activiteiten onder werktijd mogen plaatsvinden zonder dat daarvoor tijd gecompenseerd moet worden).

“ik werk wel, maar niet aan een zaak”: bij vakinhoudelijke zelfstudie of overleg zonder dat dit betrekking heeft op een concrete zaak, jurisprudentieoverleg, (team)vergaderingen, persoonlijke verzorging, intern cursus geven, begeleiding collega’s, opleiding volgen, reistijd tussen gerechtslocaties (tenzij doorgewerkt wordt aan een zaak), managementtaken, bestuurstaken, PIOFAH taken, OR, wetenschappelijke commissie NVvR, gebruikersraden, referentiegroepen, BMI's, LOV's, wetgevingsadviescommissie etc.), EHBO, BHV etc.. Nevenactiviteiten waarover met het gerechtsbestuur is overeengekomen dat deze onder werktijd mogen plaatsvinden zonder dat daarvoor tijd gecompenseerd moet worden, worden ook tot deze categorie gerekend.

Voor een aantal situaties volgt hieronder een korte toelichting:

• vakinhoudelijke zelfstudie of overleg zonder dat dit betrekking heeft op een concrete zaak, jurisprudentieoverleg

indien wel betrekking op een concrete zaak, dan betreft het een directe activiteit: “Werkend aan een zaak”;

• persoonlijke verzorging roken, rust, taart eten, verjaardagen, (afscheid)borrels. Bij toiletbezoek en koffie halen dient gekozen te worden voor de activiteit die hierdoor kortstondig wordt onderbroken;

• intern cursus geven opleiding en training geven ten behoeve van groepen medewerkers binnen de rechtspraak in Nederland (bijv. SSR-activiteiten);

• begeleiding collega's begeleiding gericht op individuele collega's en voor zover de begeleiding niet betrekking heeft op een specifieke zaak (dan een directe activiteit). Het betreft bijvoorbeeld een mentor-rol bij gesprekken over individuele ontwikkeling;

• opleiding volgen het volgen van een cursus, training of opleiding binnen het kader van het werk; ook permanente educatie (PE);

• reistijd tussen gerechtslocaties het reizen tussen verschillende gerechtslocaties terwijl onder reistijd geen directe activiteiten worden verricht. Indien wel zaakgerelateerde activiteiten worden verricht, dan wordt reistijd tussen gerechtslocaties als “werken aan een zaak” gezien.


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 20 van 80


Bij de keuze voor “ik werk aan een zaak, namelijk …” diende de medewerker een keuze te maken uit een lijst met voorgeselecteerde typen zaken. Per gerecht is een specifieke lijst aangeboden, aangezien niet in ieder gerecht aan dezelfde typen zaken wordt gewerkt. Het voornaamste doel van deze lijst is dat uiteindelijk duidelijk moest worden hoeveel tijd er besteed is aan zaken die voor de bekostiging onder de verschillende Lamicie-rechtsgebieden vallen. Het is namelijk niet altijd even duidelijk welke zaken wel of niet onder de Lamicie bekostiging vallen en indien wel onder dit bekostigingsregime onder welk rechtsgebied.

Als voorbeeld: mega-strafzaken vallen niet onder de Lamicie-bekostiging, en een kort geding familie wordt voor de bekostiging gezien als een handelszaak. Over de keuzelijst met zaken per gerecht heeft nauwe afstemming plaatsgevonden met de klankbordgroep. Het overzicht van de aangeboden keuzemogelijkheden en de bijbehorende koppeling naar Lamicie-rechtsgebied is weergegeven in bijlage B. Meelezen wordt gezien als werken aan een zaak.

Figuur 2.3 Bepalen gemiddelde tijdbesteding interne rechtspraakmedewerker

Iedere deelnemer is gevraagd op 84 momenten een registratie in de app te doen (in bijlage G wordt besproken hoe tot dit aantal momenten is besloten). Deze 84 meetmomenten zijn verdeeld over de zeven dagen van de week, dus twaalf per dag, en per dag weer verdeeld tussen 7:00 uur en 24:00 uur. Het meten op deze dagen en tijdstippen was noodzakelijk om het gewenste inzicht te verkrijgen in de omvang van het overwerk.

Omdat het niet altijd mogelijk is om direct een registratie te doen, bijvoorbeeld tijdens een zitting, is de mogelijkheid ingebouwd van een uitgestelde registratie. Er is wel gevraagd om zo snel mogelijk deze uitgestelde registraties te doen.

De momenten waarop per dag geregistreerd moest worden, verschilden per persoon en per dag. Gebruikers van een eigen toestel, dienden de app na het installeren te activeren met een persoonlijke code. Het installeren ging, om veiligheidsredenen buiten de publieke app-stores om, via een toegestuurde link. Met het activeren werden




externe medewerkers



medewerkers


medewerkers








zaken





Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 21 van 80


de persoonlijke meetmomenten in de app geladen. Indien de app gedurende de meetweek verbinding met het internet had, werden de registraties tot dat moment naar de server van Capgemini verzonden.

Gebruikers met een leentoestel kregen in de week voorafgaand aan hun meetweek dit toestel uitgereikt. Dit toestel was dan reeds op persoon geactiveerd. Indien de respondent niet zelf de registraties reeds verzonden had via een internetverbinding, is na het ophalen de app door het onderzoeksteam uitgelezen.

De app die ter beschikking gesteld is aan de gebruikers was geschikt voor de volgende platforms:

iOS (versies 6.x, 7.x en 8.x voor Apple iPads en iPhones);

Android (versie 2.3 en hoger).

Gedurende het onderzoek is de app enkele keren aangepast om ook geschikt te blijven voor nieuwere versies van bovenstaande platforms die in de loop van 2014 zijn geïntroduceerd.

De gebruikers van de app hebben zowel een uitgebreide (speciaal voor de niet-ervaren gebruiker van smartphones of tablets) als een korte (A4) handleiding ontvangen van de app.

Controle

Op de registraties die de deelnemers hebben ingevoerd zijn een aantal logicacontroles uitgevoerd. Op basis hiervan is één deelnemer, die op vrijwel alle momenten gewerkt zou hebben, uit het onderzoek verwijderd. Daarnaast bleek voor meerdere deelnemers dat het aantal gewerkte momenten achterbleef, bij wat op basis van de omvang van de reguliere werkweek verwacht kon worden. Bij relatief grote afwijkingen is gevraagd naar een reden daarvoor. Deze personen bleken ziekte- of verlofdagen niet opgegeven te hebben of overuren uit voorgaande werkweek te compenseren. De registraties van deze medewerkers zijn wel in het onderzoek meegenomen en indien nodig heeft er een correctie plaatsgevonden voor de omvang van hun reguliere werkweek. Een andere controle die is uitgevoerd, is of de rechtsgebieden waarvoor werkzaamheden uitgevoerd zijn overeenkomen met het rechtsgebied waar de betreffende medewerker werkzaam is. Op basis van deze controle zijn geen deelnemers uitgesloten.

In overleg met de klankbordgroep is vanuit verschillende overwegingen besloten af te zien van een fysieke controle op de invoer van de respondenten. Er is dus niet gecontroleerd of de rechtspraakmedewerker tijdens de meetmomenten daadwerkelijk aan het werk was en welke activiteit verricht werd. Overwerk vindt veelal ’s-avonds en in het weekend thuis plaats. ‘Het Nieuwe Werken’ en de daaruit volgende mate van vrijheid bij het indelen van de werkweek en werklocatie en privacyoverwegingen maakten een fysieke controle praktisch onuitvoerbaar.

Planning 2014

De eerste meetweek heeft plaatsgevonden in week 3 (13 tot en met 19 januari) bij Rechtbank Rotterdam en de laatste meetweek in week 49 (1 tot en met 7 december) bij Rechtbank Zeeland-West-Brabant. In totaal hebben

er gedurende 35 kalenderweken 56 meetweken8 plaatsgevonden bij de 16 verschillende gerechten. Vanwege verminderde beschikbaarheid van de rechtspraakmedewerkers is besloten om geen meetweken te plannen in de schoolvakanties. Hiermee is rekening gehouden met het ophogen van de data van de steekproefpopulatie (zie ook bijlage G). In navolgende tabel is weergegeven in welk kwartaal welk gerecht gemeten is:

8 Als er in een kalenderweek bij twee gerechten gemeten is, is deze week als twee meetweken geteld.


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 22 van 80


Eerste kwartaal Tweede kwartaal Derde kwartaal Vierde kwartaal

Rechtbank Rotterdam

Rechtbank Midden-Nederl.

Hof Amsterdam

Rechtbank Amsterdam

Hof Den Haag

Rechtbank Den Haag

Rechtbank Noord-Holland

Rechtbank Limburg

Hof Arnhem-Leeuwarden

Rechtbank Noord-Nederland

Rechtbank Overijssel

Rechtbank Gelderland

Hof Den Bosch

CRvB

Rechtbank Oost-Brabant

Rechtbank Zeel.-West-Brab.

Tabel 2.3 Planning meting gerechten per kwartaal

2.4 Medewerkers ingehuurd door een gerecht

2.4.1 Onderzoekspopulatie en steekproefkader

Onderzoekspopulatie

Honorair plaatsvervangers en buitengriffiers worden op basis van zittingsdagen ingehuurd en gefinancierd (waarbij op een zittingsdag meerdere zaken kunnen worden behandeld). De onderzoekspopulatie is daarom in termen van zittingsdagen gedefinieerd: de onderzoekspopulatie bestaat uit alle zittingsdagen in 2014 waarbij honoraire rechter/raadsheer plaatsvervangers en buitengriffiers worden ingehuurd om aan een of meerdere zaken te werken.

Figuur 2.4 In beeld brengen onderzoekspopulatie: zittingsdagen doorexterne rechtspraakmedewerkers

Steekproefkader

Het was niet mogelijk om aan het begin van het onderzoek een steekproefkader samen te stellen met contactgegevens van alle medewerkers die in de loop van 2014 daadwerkelijk ingehuurd zouden worden. Dit komt omdat pas in de loop van het jaar besloten wordt welke honorair plaatsvervangers en buitengriffiers voor welke zittingsdagen worden ingehuurd. Wel was het mogelijk om een inschatting te maken van het aantal zittingsdagen in 2014 en om op basis hiervan de gewenste steekproefomvang te bepalen. Uitgangspunt bij het bepalen van de gewenste steekproefomvang is het totaal aantal zittingsdagen door respectievelijk de rechters-




externe medewerkers



medewerkers


medewerkers








zaken





Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 23 van 80


plaatsvervangers, raadsheren-plaatsvervangers en buitengriffiers in 2011 geweest (bij de start van het onderzoek was geen recentere informatie beschikbaar op voldoende gedetailleerd niveau). Op een later moment is aan de

hand van beschikbaar gekomen detailinformatie over 2013 vastgesteld dat de steekproefomvang vrijwel gelijk9

gebleven zou zijn indien deze recentere data als uitgangspunt waren genomen10.

Figuur 2.5 Bepalen steekproefomvang zittingsdagen door externe rechtspraakmedewerkers

2.4.2 Steekproefomvang

Het aantal te onderzoeken zittingsdagen en daarmee de grootte van de steekproefomvang onder honorair plaatsvervangers en buitengriffiers die met de stuurgroep is overeengekomen, staat in de volgende tabellen (in bijlage G wordt besproken hoe deze steekproefomvang bepaald is).

9 Bij maar drie subpopulaties traden verschillen op voor meer dan één zittingsdag voor de steekproef. Op basis van recentere informatie zou volstaan kunnen worden met 22 i.p.v. 25 zittingsdagen door honorair rechter plaatsvervangers Belasting, 14 i.p.v. 27 zittingsdagen door honorair rechter plaatsvervangers Vreemdelingenzaken en 19 i.p.v. 25 zittingsdagen door buitengriffiers Belasting bij gerechtshoven.

10 Zie bijlage G voor meer details over het steekproefontwerp voor deze onderzoekspopulatie.




externe medewerkers



medewerkers


medewerkers








zaken





Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 24 van 80


Aantal zittingsdagen Raadsheren-plaatsvervanger Buitengriffiers

Totaal in 2011 Steekproef Totaal in 2011 Steekproef

Belasting 217 27 117 25

Civiel 1.513 30 1.544 30

Straf 1.737 30 205 27

Totaal gerechtshoven 3.467 87 1.866 82

Tabel 2.4a Aantal zittingsdagen door raadsheren-plaatsvervangers en buitengriffiers gerechtshoven

Aantal zittingsdagen Rechters-plaatsvervanger Buitengriffiers#


Belasting 121 25

764 29 Bestuur 357 28

Vreemdelingenzaken 229 27

Civiel-familie 804 30 8.414 30

Civiel-handel 1.257 30

Kanton 886 30 3.841 30

Straf 2.666 30 5.421 30

Totaal rechtbanken 6.320 200 18.440 119

# Zittingsdagen door buitengriffers zijn voor Belasting, Bestuur en Vreemdelingenzaken niet uitgesplitst. Dit geldt ook voor de

rechtsgebieden Civiel-familie en Civiel-handel. De steekproefomvang is daarom ook op het niveau van deze combinaties bepaald.

Tabel 2.4b Aantal zittingsdagen door rechters-plaatsvervangers en buitengriffiers rechtbanken

Aantal zittingsdagen Raadsheren-plaatsvervanger Buitengriffiers


Totaal CRvB 202 27 nihil geen

Tabel 2.4c Aantal zittingsdagen door raadsheren-plaatsvervangers CRvB

2.4.3 Tijdmeting

Verspreid over 2014 en de eerste twee maanden van 2015 zijn op basis van inzetplanningen van de verschillende teams en afdelingen van alle gerechten honorair plaatsvervangers en buitengriffiers benaderd met het verzoek om voor een geselecteerde zittingsdag op een standaard formulier door te geven hoeveel tijd ze besteed hebben aan:

de voorbereiding op die zittingsdag;

de zittingsdag zelf;

het nawerk als gevolg van die zittingsdag;

reistijd.

Er is verzocht deze opgave binnen 14 dagen na afloop van de zittingsdag op te sturen naar de onderzoekers. Indien het nawerk dan nog niet (geheel) was afgerond, diende men een inschatting daarvan te maken. Externen die na 14 dagen niet gereageerd hebben, hebben een keer een herinnering ontvangen. Het verzoek de tijdbesteding van een geselecteerde zittingsdag aan het onderzoeksteam door te geven is vergezeld gegaan van een begeleidend schrijven vanuit het betreffende gerecht waarin medewerking aan het onderzoek werd gevraagd. Voor het bepalen van de behandeltijden van rechtszaken is de reistijd buiten beschouwing gelaten.


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 25 van 80


Figuur 2.6 Bepalen gemiddelde tijdbesteding door externe rechtspraakmedewerkers aan zittingsdagen

2.5 Analysemethode

In deze paragraaf is beschreven hoe vanuit de verzamelde informatie uiteindelijk de antwoorden op de onderzoeksvragen zijn bepaald.

De in dit onderzoek gepresenteerde omvang en aandeel van het overwerk en indirect werk (zie ook paragraaf 2.3.3) heeft uitsluitend betrekking op de onderzoekspopulatie. Deze is circa 10% kleiner dan de totale populatie rechters en raadsheren. Immers rechters en raadsheren die volledig vrijgesteld zijn en niet bijdragen aan de Lamicie-productie behoren niet tot de onderzoekspopulatie. Onder de aanname dat de ontbrekende 10% rechters en raadsheren volledig belast zijn met indirect werk, zal het aandeel indirect werk voor de totale populatie rechters en raadsheren hoger liggen dan voor de onderzoekpopulatie.




externe medewerkers



medewerkers


medewerkers








zaken





Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 26 van 80


Figuur 2.7 Bepalen gemiddeld aantal uren overwerk en gemiddeld aantal uren indirect werk per week

2.5.1 Overwerk

Voor elke respondent wordt het aantal overuren per weken berekend als het verschil tussen het totaal aantal gewerkte uren in de meetweek en de omvang van de reguliere werkweek van die respondent. De omvang van de reguliere werkweek geeft weer hoeveel uur een respondent volgens zijn contract in de meetweek zou werken als hij geen overuren zou maken. Fulltime medewerkers die sparen voor compensatieverlof, geen gebruik maken van PAS regeling of ouderschapsverlof hebben bijvoorbeeld een reguliere werkweek van veertig uur. Het totaal aantal gewerkte uren wordt bepaald op basis van het aantal meetmomenten waarop een werkactiviteit (wel aan het werk maar niet aan een zaak en werken aan een zaak (al dan niet Lamicie)) geregistreerd is. Bijvoorbeeld: een medewerker die op 30 van de 84 meetmomenten een werkactiviteit heeft geregistreerd, heeft 30/84

ste deel

van de totale meetperiode gewerkt. De totale meetperiode omvat 119 uur, zodat het totaal aantal gewerkte

uren geschat wordt op 30 / 84 * 119 = 42,5 uur11. Bij een reguliere werkweek van 40 uur komt het overwerk in die week op 2,5 uur uit.

11 Het totaal aantal gewerkte uren per respondent is een schatting op basis van een steekproef van 84 meetmomenten. Bij het berekenen van de betrouwbaarheid van het gemiddeld aantal overuren per stratum wordt hier rekening mee gehouden (zie bijlage H).




externe medewerkers



medewerkers


medewerkers








zaken





Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 27 van 80


2.5.2 Indirect werk

De (relatieve) omvang van het indirecte werk in de tijdbesteding van de raadsheren, rechters, RAIO’s, RIO’s en de juridisch ondersteuners volgt uit de meting door middel van de meetmomenten.

Stel dat er voor een subpopulatie geldt dat zij op gemiddeld dertig meetmomenten hebben aangegeven aan het werk te zijn en voor gemiddeld zes meetmomenten geldt dat er indirecte werkzaamheden zijn geregistreerd, dan is het aandeel indirect in de totale gewerkte tijd (reguliere werktijd plus overwerk) voor die subpopulatie: 6/30 = 20%.

2.5.3 Behandeltijden

Figuur 2.8 Bepalen gemiddelde behandeltijd per Lamicie rechtszaak

Werkwijze voor raadsheren, rechters, RIO’s en juridisch ondersteuners

Uit de metingen volgen gemiddelde wekelijkse tijdbestedingen van een raadsheer, rechter, RIO en juridisch ondersteuner(met onderscheid naar gerechtshoven, rechtbanken en de CRvB). Deze gemiddelden per persoon zijn op basis van de gemiddelde Lamicie-bezetting in 2014 geëxtrapoleerd naar de totale tijdbesteding in 2014. Die gemiddelde bezetting is gebaseerd op de waargenomen bezetting in 2013 (de onderzoekspopulatie) die voor personeelsontwikkeling gecorrigeerd is naar een gemiddeld niveau in 2014. Vervolgens is deze bezetting vermenigvuldigd met het gemiddeld aantal werkbare uren per fte in 2014 (zie bijlage D) om het totale volume aan gewerkte uren exclusief overwerk te bepalen (zie ook bijlage G).

Door de in dit onderzoek vastgestelde omvang van het overwerk hierbij op te tellen, weten we de totale gewerkte tijd in 2014. Deze totale tijdbesteding in 2014 is vervolgens gerelateerd aan de totale zaakproductie in 2014 (zie bijlage F) waaruit vervolgens de gemiddelde tijdbesteding door interne rechtspraakmedewerkers per zaak volgt.




externe medewerkers



medewerkers


medewerkers








zaken





Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 28 van 80


Figuur 2.9 Berekeningswijze medewerkers in dienst van gerecht

Werkwijze voor RAIO’s

Voor de RAIO’s is een vergelijkbare werkwijze gevolgd met in achtneming van het feit dat RAIO’s een deel van hun tijd werkzaamheden uitvoeren op het niveau van een rechter en dus voor dit deel in het Lamicie A4tje aan de kolom rechterlijke macht toegerekend moeten worden en een deel op het niveau van juridisch ondersteuner, welke in de kolom JO7+ verwerkt dienen te worden.

Werkwijze voor honorair plaatsvervangers en buitengriffiers

Uit dit tijdbestedingsonderzoek volgt de gemiddelde tijd die een externe rechtspraakmedewerker gemiddeld per zittingsdag heeft besteed met onderscheid naar (combinaties van) de verschillende rechtsgebieden. Op basis van het totale aantal zittingsdagen in 2014 is de gemiddelde tijdbesteding geëxtrapoleerd naar de totale tijdbesteding door externe rechtspraakmedewerkers in 2014. Deze totale tijdbesteding is vervolgens gerelateerd aan de totale zaakproductie in 2014 waaruit vervolgens de gemiddelde tijdbesteding door externe rechtspraakmedewerkers per zaak volgt.

Figuur 2.10 Berekeningswijze medewerkers ingehuurd door gerecht

Totaalberekening gemiddelde behandeltijden

De gemiddelde behandeltijd is bepaald door de gemiddelde tijdbesteding per zaak door raadsheren, rechters, RAIO’s, RIO’s, en juridisch ondersteuners (interne medewerkers) op te tellen bij de gemiddelde tijdbesteding per zaak door honorair plaatsvervangers en buitengriffiers (externe medewerkers). Hierbij is onderscheid gemaakt naar type gerecht, rechtsgebied en functiegroep (rechterlijke macht, juridisch ondersteuner).

Gemiddelde tijdbesteding aan zaken

per rechtsgebied

Totale gewerkte tijd in 2014 per rechtsgebied

Totale tijdbesteding in 2014 aan zaken per

rechtsgebied

Totaal aantal rechtszaken in 2014

per rechtsgebied

Bijdrage interne medewerkers in de

behandeltijd per rechtszaak per rechtsgebied

X

:

Gemiddelde tijdbesteding per

zittingsdag per rechtsgebied

Totaal aantal zittingsdagen in 2014

per rechtsgebied

Totale tijdbesteding in 2014 aan zittingsdagen

per rechtsgebied

Totaal aantal rechtszaken in 2014

per rechtsgebied

Bijdrage externe medewerkers in de


X

:


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 29 van 80


Figuur 2.11 Totale gemiddelde behandeltijd

Totale gemiddelde behandeltijd per

rechtszaak per rechtsgebied

+Bijdrage externe

medewerkers in de behandeltijd per

rechtszaak per rechtsgebied

Bijdrage interne medewerkers in de



Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 30 van 80


3 De resultaten van dit tijdbestedingsonderzoek

3.1 Inleiding

Dit hoofdstuk beschrijft achtereenvolgens de resultaten van de onderzoeken voor de gerechtshoven, de rechtbanken en de Centrale Raad van Beroep. Iedere paragraaf volgt dezelfde indeling: de omvang van de onderzoekspopulatie, de omvang van de gewenste en gerealiseerde steekproef, de omvang van het overwerk welke samen met de reguliere werktijd de totale gewerkte tijd per week vormt en vervolgens waar die tijd aan besteed wordt: aan indirect werk en aan zaken.

3.2 Gerechtshoven

3.2.1 Onderzoekspopulatie en steekproefpopulatie

Binnen de onderzoekspopulatie voor de gerechtshoven wordt onderscheid gemaakt naar aantallen raadsheren en juridisch ondersteuners en aantallen zittingsdagen door raadsheren-plaatsvervangers en buitengriffiers. In onderstaande tabellen is per categorie en per rechtsgebied de omvang van de onderzoekspopulatie, de

gewenste en de gerealiseerde steekproef aangegeven.12

In personen Onderzoeks-

populatie

Gewenste

steekproef

Gerealiseerde

steekproef

Raadsheren

Belasting

Civiel

Straf

426

45

206

175

160

31

66

63

167

33

69

65

104%

106%

105%

103%


Belasting

Civiel

Straf

331

31

127

173

141

24

55

62

156

26

62

68

111%

108%

113%

110%

Totaal gerechtshoven 757 301 323 107%

Tabel 3.1 Gewenste en gerealiseerde steekproef gerechtshoven (in aantal personen)

Voor alle rechtsgebieden die binnen de gerechtshoven worden onderscheiden, is de gewenste steekproefomvang van zowel raadsheren als juridisch ondersteuners meer dan gerealiseerd.

De basis voor alle cijfers die in dit rapport gepresenteerd worden over medewerkers in dienst van een gerecht, bestaat uit individuele meetmomenten. Per meetmoment wordt een respondent gevraagd welke activiteit hij of zij op dat moment verricht. Vervolgens vinden er diverse berekeningen plaats om op basis van deze meetmomenten de omvang van het overwerk, het aandeel van indirect werk en de tijdbesteding per zaak te kunnen bepalen. In totaal hebben 323 raadsheren en juridisch ondersteuners van gerechtshoven aan het tijdbestedingsonderzoek meegedaan. Het totaal aantal beschikbare observaties voor de gerechtshoven bestaat dus uit 323 x 84 = 27.132 verschillende meetmomenten.

12 Tabel G.6 in bijlage G bevat de gerealiseerde steekproefomvang per functietype en gerecht. Hieruit blijkt dat alle gerechten in de steekproef voldoende vertegenwoordigd zijn. Dit is een noodzakelijke voorwaarde voor de representativiteit van de resultaten van dit onderzoek.


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 31 van 80


In tabel 3.2 is de omvang van de gerealiseerde steekproef onder raadsheren-plaatsvervangers en buitengriffiers weergegeven. Het totale aantal zittingsdagen door raadsheren-plaatsvervangers is gerealiseerd, waarbij het aantal zittingsdagen Belasting achter is gebleven. Dit is voor een belangrijk deel veroorzaakt door de lage respons op de uitvraag en de relatief kleine onderzoekspopulatie . Omdat de onderzoekspopulatie klein is, heeft het beperkte aantal waarnemingen nauwelijks gevolgen voor de betrouwbaarheid van de totale tijdbesteding per zaak. Immers, omdat het totaal aantal zittingsdagen beperkt is, is de invloed op de totale tijdbesteding ook beperkt. Dit wordt bevestigd door nadere analyses van de betrouwbaarheidsniveaus: de standaardfout van de gemiddelde totale tijdbesteding per zaak is nauwelijks hoger dan de standaardfout van de gemiddelde tijdbesteding per zaak door medewerkers van het gerecht (zie bijlage J).

Het aantal zittingsdagen door buitengriffiers bij de hoven dat daadwerkelijk gemeten is, is behoorlijk achtergebleven bij de doelstelling. Voor Belasting en Straf ligt de waarschijnlijke oorzaak eveneens in de lage respons in combinatie met de kleine onderzoekspopulatie. Ook hier geldt dat dit nauwelijks gevolgen voor de betrouwbaarheid van de totale tijdbesteding per zaak heeft. Voor Civiel is het ten doel gestelde aantal zittingsdagen door buitengriffiers bijna gerealiseerd.

In zittingsdagen Onderzoeks-

populatie

Gewenste

steekproef

Gerealiseerde

Steekproef

Raadsheren-plaatsvervangers

Belasting

Civiel

Straf

3.467

217

1.513

1.737

87

27

30

30

88

18

33

37

101%

67%

110%

123%

Buitengriffiers

Belasting

Civiel

Straf

1.866

117

1.544

205

82

25

30

27

44

2

28

14

54%

8%

93%

52%

Totaal gerechtshoven 5.333 169 132 78%

Tabel 3.2 Gewenste en gerealiseerde steekproef gerechtshoven (in aantal zittingsdagen)

3.2.2 Omvang overwerk

In onderstaande tabel is per rechtsgebied het gemiddeld aantal uren overwerk weergegeven van de gemiddelde medewerker (raadsheren en juridisch ondersteuner). Het aantal uren overwerk opgeteld bij de omvang van de reguliere werkweek, geeft de totale gewerkte tijd per week. In de laatste kolom van de tabel is het gemiddelde overwerkpercentage per persoon vermeld, waarbij het aantal overuren is gerelateerd aan het aantal uren reguliere werktijd.

In uren per week Totale

werktijd

Reguliere

werktijd Overwerk

Raadsheren

Belasting

Civiel

Straf

51,4

56,4

48,0

54,2

36,1

38,2

34,8

37,2

15,3

18,1

13,2

17,0

43%

48%

39%

47%


Belasting

Civiel

Straf

39,8

36,3

37,1

42,3

34,4

32,1

32,6

36,1

5,4

4,2

4,5

6,3

16%

13%

14%

17%

Tabel 3.3 Werktijd in uren per week bij gerechtshoven naar reguliere werktijd en overwerk


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 32 van 80


De raadsheren in het onderzoek hebben gemiddeld een reguliere werkweek van 36,1 uur. In dit aantal uren zijn

de volgende aspecten verdisconteerd13: deeltijdfactor, compensatieverlof dat gedurende de week wordt opgenomen, ouderschapsverlof , PAS-verlof en ziekte en verlof gedurende de meetweek. Naast deze reguliere werkweek, verrichten de raadsheren nog gemiddeld 15,3 uur per week overwerk (45% t.o.v. de reguliere werktijd). De totale werktijd komt daarmee op 51,4 uur per week. De onderlinge verschillen in de hoeveelheid overwerk per week tussen de drie rechtsgebieden zijn niet significant (zie bijlage J).

De gemiddelde juridisch ondersteuner bij de gerechtshoven werkt gemiddeld 5,4 uur per week (16%) over in aanvulling op de reguliere werktijd van 34,4 uur per week. De totale werktijd van een gemiddelde juridisch ondersteuner komt daarmee op 39,8 uur per week.

Ook hier geldt dat de onderlinge verschillen in de hoeveelheid overwerk per week tussen de drie rechtsgebieden niet significant zijn. Wel geldt dat (per rechtsgebied) de raadsheren significant meer overuren per week maken dan de juridische ondersteuners (zie bijlage J).

Het hoge aantal overuren dat voor de rechterlijke macht is gevonden zou vragen kunnen oproepen over de betrouwbaarheid en validiteit van deze uitkomsten. Nader onderzoek laat echter zien dat de resultaten zowel betrouwbaar als valide zijn (zie bijlage H).

3.2.3 Aandeel indirect werk

In onderstaande tabel is de verdeling van de gewerkt tijd (inclusief overwerk) weergegeven over de verschillende bestedingscategorieën: Lamicie-zaken, niet-Lamicie zaken en indirect werk. Hierbij is tevens onderscheid gemaakt naar de rechtsgebieden die bij de gerechtshoven worden onderscheiden. De percentages in de laatste drie kolommen geven steeds de aandelen van de desbetreffende bestedingscategorie in de totale gewerkte tijd

weer14.

Totale werktijd

(uren per week)

Lamicie

zaken

Niet-Lamicie

zaken

Indirecte

werkzaamheden

Raadsheren

Belasting

Civiel

Straf

51,4

56,4

48,0

54,2

65%

62%

69%

62%

7%

6%

2%

13%

28%

32%

28%

26%


Belasting

Civiel

Straf

39,8

36,3

37,1

42,3

69%

68%

76%

64%

7%

0,3%

1%

11%

25%

31%

23%

24%

Tabel 3.4 Verdeling gewerkte tijd per week bij gerechtshoven naar bestedingscategorieën

13 Bijvoorbeeld een fulltime medewerker die compensatieverlof opspaart en geen gebruik maakt van ouderschapsverlof en PAS-verlof, kent een reguliere werkweek van 40 uur. Indien hij/zij echter 4 uur ouderschapsverlof per week heeft en 4 uur compensatieverlof per week opneemt, dan bedraagt de werkweek 40 – 4 - 4 = 32 uur. Een medewerker die een deeltijdfactor heeft van 80%, compensatieverlof opspaart en geen gebruik maakt van andere regelingen, kent ook een reguliere werkweek van 32 uur. De in de tabel vermelde reguliere werktijden betreffen het gemiddelde van alle in de steekproef voorgekomen varianten.

14 Dit hoeft niet hetzelfde te zijn als het gemiddelde percentage indirecte werkzaamheden per persoon. Aan het einde van bijlage H wordt dit nader toegelicht.


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 33 van 80


De populatie raadsheren besteedt 28% van zijn/haar tijd aan indirecte werkzaamheden. Dit komt neer op circa 14 uur per week. De onderlinge verschillen tussen de rechtsgebieden zijn niet significant. De juridisch ondersteuners besteden 25% van hun tijd aan indirect werkzaamheden. Dit komt neer op bijna 10 uur per week. De verschillen tussen de rechtsgebieden lijken groot, maar ook hier geldt dat deze verschillen niet significant zijn, net zoals de verschillen (per rechtsgebied) tussen raadsheren en juridisch ondersteuners.

Zowel voor de raadsheren als de juridische ondersteuners geldt dat bij Straf het aandeel dat aan niet-Lamicie zaken gewerkt wordt het grootst is. Waarschijnlijk wordt dit veroorzaakt door de behandeling van mega-strafzaken die niet onder de Lamicie-financiering valt.

3.2.4 Tijdbesteding externen

In onderstaande tabel is de gemiddelde tijd weergegeven die raadsheren-plaatsvervangers en buitengriffiers besteed hebben per zittingsdag. Het gaat hier om de voorbereidingstijd, de zitting zelf en het eventuele nawerk. Op een zittingsdag kunnen meerdere zaken worden behandeld.

In uren per zittingsdag Gemiddelde bestede tijd

Raadsheren-plaatsvervangers Buitengriffiers

Belasting

Civiel

Straf

22,1

13,1

16,9

11,4

5,0

34,8

Tabel 3.5 Gemiddelde tijd besteed door raadsheren-plaatsvervangers en buitengriffiers t.b.v. een zittingsdag

De raadsheren-plaatsvervangers besteden, afhankelijk van het rechtsgebied, tussen de 13 en 22 uur aan een zittingsdag. Voor de buitengriffiers zijn de verschillen tussen de bestede tijden per rechtsgebied groter. Voor Civiel bijna 5 uur per zittingsdag, terwijl voor Straf gemiddeld bijna 35 uur is opgegeven.

3.2.5 Tijdbesteding per zaak

In onderstaande tabellen is per primair rechtsgebied van gerechtshofmedewerkers aangegeven hoe de verdeling van de gewerkte tijd (inclusief overwerk) aan zaken uit de verschillende rechtsgebieden, niet-Lamicie zaken en indirect werk is geweest. Hierbij is onderscheid gemaakt naar raadsheren en naar juridisch ondersteuners. Primaire rechtsgebied is het rechtsgebied waar de medewerker zijn meeste tijd aan besteedt.

Tijdbestedingscategorieën

Rechtsgebied raadsheer Belasting

Zaken Civiele zaken

Straf Zaken

niet-Lamicie zaken

Indirect werk

Belasting 58% 2% 2% 6% 32%

Civiel 0,04% 69% 1% 2% 28%

Straf 0% 0,1% 62% 13% 26%

Tabel 3.6 Verdeling gewerkte tijd door raadsheren aan tijdbestedingscategorieën


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 34 van 80



Rechtsgebied JO7+ Belasting

zaken Civiele zaken

Straf zaken

niet-Lamicie zaken

Indirect werk

Belasting 65% 3% 0% 0,3% 31%

Civiel 0% 76% 0,1% 1% 23%

Straf 0% 0,1% 64% 11% 24%

Tabel 3.7 Verdeling gewerkte tijd door juridisch ondersteuners aan tijdbestedingscategorieën

Voor zowel de raadsheren als de juridisch ondersteuners geldt dat er beperkt gewerkt wordt aan Lamicie-zaken die buiten het ‘eigen’ rechtsgebied liggen.

In onderstaande tabellen zijn de berekende gemiddelde behandeltijden per rechtszaak vermeld. Hierbij is onderscheid gemaakt naar de functiegroepen raadsheer/raadsheer-plaatsvervanger en juridisch ondersteuner/buitengriffier en naar de drie rechtsgebieden. De verschillen in gemiddelde behandeltijden per zaak tussen de verschillende rechtsgebieden zijn allemaal statistisch significant (zie bijlage J).

De gemiddelde tijd die de raadsheren-plaatsvervangers en buitengriffiers hebben besteed aan een zittingsdag is omgerekend naar een bijdrage aan een gemiddelde zaak door de tijd per zittingsdag te vermenigvuldigen met

het totaal aantal zittingsdagen en dit vervolgens te delen door het totaal aantal zaken15.

Rechtsgebied

Minuten per zaak Procentuele verdeling

Raadsheren RhPlv Totaal Raadsheren RhPlv Totaal

Belasting 641 36 677 94,6% 5,4% 100%

Civiel 1.098 74 1.173 93,7% 6,3% 100%

Straf 371 51 422 87,9% 12,1% 100%

Tabel 3.8 Behandeltijd per zaak door raadsheren en raadsheren-plaatsvervangers voor de gerechtshoven

Rechtsgebied


JO7+ Buitengrf. Totaal JO7+ Buitengrf. Totaal

Belasting 353 3 356 99,2% 0,8% 100%

Civiel 600 33 634 94,7% 5,3% 100%

Straf 301 9 310 97,1% 2,9% 100%

Tabel 3.9 Behandeltijd per zaak door juridisch ondersteuners en buitengriffiers voor de gerechtshoven

De gemiddelde behandeltijd per zaak door raadsheren en raadsheren-plaatsvervangers bedroeg in 2014 677 minuten voor belastingzaken, 1.173 minuten voor civiele zaken en 422 minuten voor strafzaken. Het overgrote deel van deze behandeltijd komt voor rekening van raadsheren. Raadsheren hebben in 2014 gemiddeld 641 minuten besteed aan een belastingzaak, 1098 minuten aan een civiele zaak en 371 minuten aan een strafzaak. De bijdrage van raadsheren-plaatsvervangers varieert tussen de 36 minuten voor een belastingzaak en 74 minuten voor een civiele zaak. De relatieve bijdrage van deze externe rechtspraakmedewerker varieert tussen de 5,4% en 12,1%.

15 Als voorbeeld de omrekening van de gemiddelde tijd die een raadsheer-plaatsvervanger Belasting heeft besteed aan een zittingsdag naar de bijdrage aan de behandeltijd per zaak: 22,1 uur per zittingsdag * 154 zittingsdagen / 5.613 belastingzaken = 36 minuten per zaak.


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 35 van 80


De gemiddelde behandeltijd per zaak door juridisch ondersteuners en buitengriffiers bedroeg in 2014 356 minuten voor belastingzaken, 634 minuten voor civiele zaken en 310 minuten voor strafzaken. Het overgrote deel van deze behandeltijd komt voor rekening van de juridisch ondersteuners. Juridisch ondersteuners hebben in 2014 gemiddeld 353 minuten besteed aan een belastingzaak, 600 minuten aan een civiele zaak en 301 minuten aan een strafzaak. De bijdrage van de buitengriffiers varieert tussen de 3 minuten (0,8% van de totale behandeltijd) voor een belastingzaak en 33 minuten (5,2%) voor een civiele zaak.

3.3 Rechtbanken


Binnen de onderzoekspopulatie voor de rechtbanken wordt onderscheid gemaakt naar aantallen rechters, RAIO’s, RIO’s en juridisch ondersteuners en aantallen zittingsdagen door rechters-plaatsvervangers en buitengriffiers. In onderstaande tabellen is per categorie en per rechtsgebied de omvang van de

onderzoekspopulatie, de gewenste en de gerealiseerde steekproef aangegeven. 16


populatie

Gewenste

steekproef

Gerealiseerde

steekproef

Rechters

Belasting

Bestuur

Civiel-familie

Civiel-handel

Kanton

Straf

Vreemdelingenzaken

1.654

43

194

252

305

245

556

59

426

30

65

70

74

69

83

35

504

34

93

85

93

71

90

38

118%

113%

143%

121%

126%

103%

108%

109%

RAIO’s 70 41 41 100%

RIO’s 19 17 14 82%


Belasting

Bestuur

Civiel-familie

Civiel-handel

Kanton

Straf

Vreemdelingenzaken

2.484

93

383

411

443

413

614

127

500

44

78

79

80

79

84

56

609

44

118

92

97

101

92

65

122%

100%

151%

116%

121%

128%

110%

116%

Totaal rechtbanken 4.227 984 1.168 119%

Tabel 3.10 Gewenste en gerealiseerde steekproef rechtbanken (in aantal personen)

Met uitzondering van de RIO’s zijn voor alle subpopulaties de ten doel gestelde aantallen deelnemers (meer dan) gerealiseerd. Het effect op de behandeltijden van het niet halen van het gewenste aantal RIO’s in de steekproef is echter zeer beperkt vanwege de geringe relatieve omvang en daarmee bijdrage aan de minuten van deze groep.

16 Tabel G.5 in bijlage G bevat de gerealiseerde steekproefomvang per functietype en gerecht. Hieruit blijkt dat alle gerechten in de steekproef voldoende vertegenwoordigd zijn. Dit is een noodzakelijke voorwaarde voor de representativiteit van de resultaten van dit onderzoek.


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 36 van 80



Populatie

Gewenste

steekproef

Gerealiseerde

Steekproef

Rechters-plaatsvervangers

Belasting

Bestuur

Civiel-familie

Civiel-handel

Kanton

Straf

Vreemdelingenzaken

6.320

121

357

804

1.257

886

2.666

229

200

25

28

30

30

30

30

27

187

27

33

38

16

21

47

5

94%

108%

118%

127%

53%

70%

157%

19%

Buitengriffiers

Belast./Bestuur/Vreemd.

Civiel-familie/-handel

Kanton

Straf

18.440

764

8.414

3.841

5.421

119

29

30

30

30

115

2+4+2=8

19+30=49

24

34

97%

28%

163%

80%

113%

Totaal 24.760 319 302 95%

Tabel 3.11 Gewenste en gerealiseerde steekproef rechtbanken (in aantal zittingsdagen)

Voor een aantal rechtsgebieden is door de lage respons minder zittingsdagen gemeten dan ten doel gesteld is. Dit heeft echter geen consequenties voor de berekende behandeltijden. Voor de rechters-plaatsvervangers zijn er voor Belasting, Bestuur, Familie en Straf wel ruim voldoende waarnemingen gedaan. Voor de Buitengriffiers zijn er ruim voldoende zittingsdagen gemeten voor Civiel en Straf.


In onderstaande tabel is het gemiddeld aantal uren overwerk weergegeven van de gemiddelde medewerker (rechters, RAIO’s en RIO’s en juridisch ondersteuner) met onderscheid naar de verschillende rechtsgebieden. Het aantal uren overwerk is het verschil tussen de omvang van de reguliere werkweek en de totale gewerkte tijd. In de laatste kolom van de tabel is het aantal uren overwerk uitgedrukt in als percentage van het aantal uren in een

reguliere werktijd17.

17 Dit percentage wordt berekend als het gemiddelde van het overwerkpercentage per persoon. Dit is iets anders dan het aandeel van het totale aantal overuren ten opzichte van de totale reguliere werktijd. De verschillen blijven hier beperkt tot maximaal 2%punt. Voor rechters civiel-familie geldt bijvoorbeeld dat de gemiddelde rechter 44% van zijn reguliere werktijd overwerkt, terwijl het aandeel van de overuren in de totale reguliere werktijd berekend kan worden als 13.5/32.4=42%. Dit verschil suggereert dat rechters met een relatief kleine aanstelling relatief meer overuren maken.


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 37 van 80



werktijd

Reguliere

werktijd Overwerk

Rechters

Belasting

Bestuur

Civiel-familie

Civiel-handel

Kanton

Straf

Vreemdelingenzaken

46,9

43,8

45,7

46,0

46,7

46,4

48,3

46,6

34,3

35,1

33,8

32,4

34,5

34,7

34,7

35,6

12,6

8,7

11,9

13,5

12,2

11,7

13,6

11,0

38%

24%

36%

44%

36%

35%

39%

32%

RAIO’s 43,3 36,8 6,4 18%

RIO’s 48,4 36,3 12,1 35%

Rechters, RAIO’s, RIO’s 46,6 34,4 12,2 35%


Belasting

Bestuur

Civiel-familie

Civiel-handel

Kanton

Straf

Vreemdelingenzaken

37,7

39,1

37,5

36,9

35,9

34,7

41,0

39,6

33,5

33,3

33,3

33,2

33,2

31,9

35,0

34,8

4,1

5,8

4,2

3,8

2,7

2,8

6,0

4,8

13%

18%

14%

12%

9%

9%

19%

16%

Tabel 3.12 Werktijd in uren per week bij rechtbanken naar reguliere werktijd en overwerk

De gemiddelde rechter werkt per week 12,6 uur over. Dit komt neer op een verhoging van zijn/haar reguliere werkweek met 38%. De totale gewerkt tijd voor een gemiddelde rechter per week komt daarmee op 46,9 uur per week. Van alle rechtsgebieden werken belastingrechters relatief het minste aantal uren over en familie- en strafrechters het meeste aantal uren. De verschillen tussen deze drie groepen zijn ook statistisch significant; alle overige verschillen binnen de rechterlijke macht zijn dat echter niet. De gemiddelde RIO werkt 12,1 uur per week over wat bijna het dubbele is van het aantal uren dat de gemiddelde RAIO overwerkt. Door met name de kleine groep RIOs is dit verschil echter niet statistisch significant (zie bijlage I).

De gemiddelde juridisch ondersteuner werkt per week 4,1 uur over. De reguliere werkweek wordt hiermee met 13% verhoogt tot 37,7 uur. De onderlinge verschillen in de hoeveelheid overwerk per week tussen de zeven rechtsgebieden zijn niet significant. Wel geldt per rechtsgebied (met uitzondering van Belasting) dat de rechters significant meer overuren per week maken dan de juridische ondersteuners (zie bijlage I).


In onderstaande tabel is het gemiddeld aantal uren dat besteed wordt aan het totaal van indirecte activiteiten weergegeven van de gemiddelde medewerker van een rechtbank met onderscheid naar de verschillende rechtsgebieden. Het aantal uren indirect is het verschil tussen de totale gewerkte tijd en de tijd die besteed is aan Lamicie en niet-Lamicie rechtszaken. De percentages in de laatste drie kolommen geven steeds de aandelen

van de desbetreffende bestedingscategorie in de totale gewerkte tijd weer18.



Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 38 van 80


Totale werktijd

(uren per week)

Lamicie

zaken

Niet-Lamicie

zaken

Indirecte

werkzaamheden

Rechters

Belasting

Bestuur

Civiel-familie

Civiel-handel

Kanton

Straf

Vreemdelingenzaken

46,9

43,8

45,7

46,0 46,7

46,4

48,3

46,6

63%

68%

69%

60%

63%

71%

59%

68%

6%

3%

1%

2%

2%

0%

14%

2%

31%

29%

30%

38%

36%

29%

27%

30%

RAIO’s 43,3 68% 0% 32%

RIO’s 48,4 62% 0% 38%

Rechters, RAIO’s, RIO’s 46,6 63% 6% 31%


Belasting

Bestuur

Civiel-familie

Civiel-handel

Kanton

Straf

Vreemdelingenzaken

37,7

39,1

37,5

36,9

35,9

34,7

41,0

39,6

72%

70%

72%

75%

75%

72%

68%

73%

3%

0%

1%

0%

0%

0%

9%

0%

26%

30%

27%

25%

25%

27%

23%

27%

Tabel 3.13 Verdeling gewerkte werktijd per week bij rechtbanken naar bestedingscategorieën

De populatie rechters besteedt 31% van de gewerkte tijd per week aan indirecte werkzaamheden. Dit komt neer op circa 14½ uur per week. Het aandeel indirect ligt met 38% het hoogst bij de rechters met Civiel-familie als primair rechtsgebied: deze rechters besteden een significant hoger deel van hun totale gewerkte tijd aan indirecte zaken dan rechters met Belasting, Bestuur, Kanton of Straf als primair rechtsgebied. Alle overige onderlinge verschillen tussen de rechtsgebieden zijn niet significant. De RAIO’s en RIO’s besteden respectievelijk 32% en 38% van de totale gewerkte tijd aan indirecte werkzaamheden. De verschillen tussen de rechtsgebieden voor het aandeel indirect werk onder juridisch ondersteuners zijn niet significant; gemiddeld genomen wordt 26% (bijna 10 uur) van de totale gewerkte tijd door juridisch ondersteuners aan indirect werk besteed.

Voor de rechtsgebieden Civiel-familie en Civiel-handel geldt dat rechters een significant hoger aandeel van hun totale tijd aan indirect werk besteden dan juridisch ondersteuners. Voor de overige rechtsgebieden zijn de verschillen tussen rechters en juridisch ondersteuners niet significant verschillend.

Net als voor de gerechtshoven geldt ook voor de rechtbanken dat er een beperkt deel van de tijd besteed wordt aan niet-Lamicie zaken. Het rechtsgebied Straf is hierop een uitzondering: de behandeling van niet onder de Lamicie-financiering vallende mega-strafzaken vraagt relatief veel tijd.


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 39 van 80



In onderstaande tabel is de gemiddelde tijd weergegeven die rechters-plaatsvervangers en buitengriffiers besteed hebben per zittingsdag. Het gaat hier om de voorbereidingstijd, de zitting zelf en het eventuele nawerk. De werkzaamheden vinden dus plaats vóór, op en na de zittingsdag.


Rechters-plaatsvervangers Buitengriffiers

Belasting

Bestuur

Vreemdelingenzaken

18,4

20,9

19,5

13,8

5,5

10,6

Civiel-familie

Civiel-handel

8,3

8,0

9,2

5,6

Kanton 6,5 7,4

Straf 15,7 11,4

Tabel 3.14 Gemiddelde tijd besteed door rechters-plaatsvervangers en buitengriffiers t.b.v. een zittingsdag

Rechters-plaatsvervangers hebben gemiddelde tussen de 6,5 uur (Kanton) en 20,9 uur (Bestuur) per zittingsdag besteed aan de voorbereiding, de zitting en het nawerk. De buitengriffiers hebben gemiddeld tussen de 5,5 (Bestuur) en 13,8 uur (Belasting) besteed aan een zittingsdag.


In onderstaande tabellen is per primaire rechtsgebied van rechtbankmedewerkers aangegeven hoe de verdeling van de gewerkte tijd (inclusief overwerk) aan de verschillende rechtsgebieden, niet-Lamicie zaken en indirect werk is geweest. Hierbij is onderscheid gemaakt naar rechters en naar juridisch ondersteuners. Primaire rechtsgebied is het rechtsgebied waar de medewerker zijn meeste tijd aan besteed.


Rechtsgebied rechter Belasting

zaken Bestuurs-

zaken Familie

zaken Handels-

zaken Kanton

zaken Straf

zaken Vreemd.

zaken niet-Lam.

zaken Indirect

werk

Belasting 57% 7% 0,1% 1% 0% 1% 2% 3% 29%

Bestuur 3% 56% 0% 0% 0% 1% 8% 1% 30%

Civiel-familie 0% 0% 42% 5% 1% 11% 0,3% 2% 38%

Civiel-handel 0% 0% 2% 53% 4% 3% 0% 2% 36%

Kanton 0% 0,2% 2% 12% 57% 1% 0% 0,5% 29%

Straf 0% 0,4% 2% 2% 3% 52% 0,2% 14% 27%

Vreemdelingenzaken 0,2% 23% 1% 0% 0% 3% 40% 2% 30%

Tabel 3.15 Verdeling gewerkte tijd door rechters aan tijdbestedingscategorieën


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 40 van 80



Rechtsgebied JO7+ Belasting

zaken Bestuurs-

zaken Familie

zaken Handels-

zaken Kanton

zaken Straf

zaken Vreemd.

zaken niet-Lam.

zaken Indirect

werk

Belasting 61% 8% 0% 0% 0% 0% 1% 0,5% 30%

Bestuur 2% 57% 1% 1% 0% 1% 10% 1% 27%

Civiel-familie 0% 0,04% 66% 3% 2% 3% 0% 0% 25%

Civiel-handel 0% 0% 2% 63% 8% 1% 0% 0% 25%

Kanton 0% 0% 0,2% 8% 63% 1% 0% 0,2% 27%

Straf 0% 0% 4% 0,1% 2% 62% 0,04% 9% 23%

Vreemdelingenzaken 2% 17% 1% 0% 0,1% 1% 51% 0,1% 27%

Tabel 3.16 Verdeling gewerkte tijd door juridisch ondersteuners aan tijdbestedingscategorieën

Anders dan bij de gerechtshoven, zijn er bij de rechtbanken wel enkele combinaties te maken van rechtsgebieden waar rechters en juridisch ondersteuners buiten hun eigen rechtsgebied aan Lamiciezaken werken. De combinaties die het meest zichtbaar volgen uit de data zijn Belasting, Bestuur en Vreemdelingenzaken en Kanton en Handel.

In onderstaande tabellen zijn de berekende gemiddelde behandeltijden per rechtszaak vermeld. Hierbij is onderscheid gemaakt naar de functiegroepen rechter/rechters-plaatsvervanger en juridisch ondersteuner/buitengriffier en naar de zeven rechtsgebieden. De tijd besteedt door RIO’s aan rechtszaken is meegenomen in de behandeltijden door rechters. De tijd besteedt door RAIO’s aan rechtszaken is deels verwerkt in de behandeltijden door rechters en deels in de behandeltijden door juridisch ondersteuners (zie ook bijlage E). De verschillen in gemiddelde behandeltijden per zaak tussen de verschillende rechtsgebieden zijn allemaal statistisch significant (zie bijlage I).

Rechtsgebied


Rechters RPlv Totaal Rechters RPlv Totaal

Belasting 115 3 119 97,3% 2,7% 100%

Bestuur 351 12 363 96,6% 3,4% 100%

Civiel-familie 77 3 80 96,2% 3,8% 100%

Civiel-handel 230 4 234 98,1% 1,9% 100%

Kanton 17 0,4 18 97,5% 2,5% 100%

Straf 226 15 241 93,7% 6,3% 100%

Vreemdelingenzaken 183 0,3 183 99,8% 0,2% 100%

Tabel 3.17 Behandeltijd per zaak door rechters en rechters-plaatsvervangers voor de rechtbanken

Rechtsgebied



Belasting 210 - 210 100% - 100%

Bestuur 506 2 508 99,6% 0,5% 100%

Civiel-familie 152 8 160 95,0% 5,0% 100%

Civiel-handel 263 7 270 97,5% 2,5% 100%

Kanton 26 1 27 96,4% 3,6% 100%

Straf 224 17 241 92,9% 7,1% 100%

Vreemdelingenzaken 380 1 382 99,6% 0,4% 100%

Tabel 3.18 Behandeltijd per zaak door juridisch ondersteuners en buitengriffiers voor de rechtbanken


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 41 van 80


De gemiddelde behandeltijd per zaak door rechters varieert tussen de 17 minuten voor een kantonzaak en 351 minuten voor een bestuursrechtzaak. De bijdragen van de rechters-plaatsvervangers in de behandeltijden per zaak blijven beperkt tot maximaal 15 minuten bij een strafzaak.

De gemiddelde behandeltijd per zaak door juridisch ondersteuners varieert tussen 26 minuten aan een kantonzaak en 506 minuten voor een bestuursrechtzaak. Ook hier is de bijdrage van de externe rechtspraakmedewerker bij Straf het grootst.

3.4 Centrale Raad van Beroep


Voor de CRvB zijn drie functiegroepen onderscheiden. Naast de raadsheren en de gerechtelijk ambtenaren zijn er ook gerechtsauditeurs werkzaam. De laatste twee categorieën vormen in de bekostiging samen de groep juridische ondersteuners. In onderstaande tabel is per categorie de omvang van de onderzoekspopulatie, de gewenste en de onderzochte steekproef aangegeven.


populatie

Gewenste

steekproef

Gerealiseerde

steekproef

Raadsheren 55 36 38 106%

Gerechtsauditeurs 44 58

33 121%

Gerechtsambtenaren 97 37

Totaal CRvB 196 94 108 115%

Tabel 3.19 Gewenste en gerealiseerde steekproef CRvB (in aantal personen)

Ook voor de CRvB geldt dat de tijdbesteding van voldoende raadsheren en juridisch ondersteuners in dit onderzoek gemeten is.

In de analyse voor de categorie ‘juridische ondersteuner’ is rekening gehouden met de afwijking in de verhouding gerechtsauditeurs/gerechtsambtenaren tussen de onderzoekspopulatie en de gerealiseerde steekproef.

De CRvB maakt wel gebruik van honorair plaatsvervangers maar slechts sporadisch van buitengriffiers. Deze laatste categorie is daarom buiten de steekproef gelaten. In het tijdbestedingsonderzoek zijn meer zittingsdagen door raadsheren-plaatsvervangers voor de CRvB gemeten dan ten doel gesteld is.


populatie

Gewenste

steekproef

Gerealiseerde

Steekproef

Raadsheren -plaatsvervangers 202 27 31 115%

Tabel 3.20 Gewenste en gerealiseerde steekproef CRvB (in aantal zittingsdagen)


In onderstaande tabel is per rechtsgebied het gemiddeld aantal uren overwerk weergegeven van de gemiddelde medewerker (raadsheren en juridisch ondersteuner). Het aantal uren overwerk opgeteld bij de omvang van de reguliere werkweek, geeft de totale gewerkte tijd per week. In de laatste kolom van de tabel is het gemiddelde overuurpercentage per persoon vermeld, waarbij het aantal overuren is gerelateerd aan de reguliere werktijd.


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 42 van 80



werktijd

Reguliere

werktijd

Overwerk

Raadsheren


54,7

36,6

35,3

32,2

19,3

4,4

57%

13%

Tabel 3.21 Werktijd in uren per week bij de CRvB naar reguliere werktijd en overwerk

Binnen de populatie raadsheren van de CRvB wordt gemiddeld 19,3 uur per week overgewerkt. Voor de juridisch ondersteuners is dat gemiddelde 4,4 uur per week.


In onderstaande tabel is de verdeling van de gewerkt tijd weergegeven over de verschillende bestedingscategorieën: Lamicie-zaken, niet-Lamicie zaken en indirect werk. De percentages in de laatste drie kolommen geven steeds de aandelen van de desbetreffende bestedingscategorie in de totale gewerkte tijd

weer19.

Totale werktijd

(uren per week)

Lamicie

zaken

Niet-Lamicie

zaken

Indirecte

werkzaamheden

Raadsheren


54,7

36,6

74%

70%

2%

1%

24%

29%

Tabel 3.22 Verdeling gewerkte tijd per week bij de Centrale Raad van Beroep naar bestedingscategorieën

De populatie raadsheren bij de CRvB besteedt 24% van de gewerkte tijd (inclusief het overwerk) aan indirecte activiteiten. Dit komt neer op ruim 13 uur per week. Voor de populatie juridisch ondersteuners is dat 29% van de totale gewerkte tijd; circa 10½ uur.

Bij de CRvB wordt door zowel de juridisch ondersteuners als de raadsheren een beperkt deel van de tijd (1% – 2%) besteed aan niet-Lamicie zaken, bijvoorbeeld het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb). Het zou ook deels kunnen bestaan uit zaken voor de Raad van State (RvS). Strikt genomen zijn dit indirecte werkzaamheden, want het valt buiten de rechtspraak (en daarmee buiten de bekostiging).


In onderstaande tabel is de gemiddelde tijd weergegeven die raadsheren-plaatsvervangers besteed hebben per zittingsdag voor de CRvB. Het gaat hier om de voorbereidingstijd, de zitting zelf en het eventuele nawerk. Gemiddeld besteedt een plaatsvervanger 25,1 uur aan een zittingsdag.


RhPlv – CRvB 25,2

Tabel 3.23 Gemiddelde tijd besteed door raadsheren-plaatsvervangers t.b.v. een zittingsdag voor de CRvB



Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 43 van 80


In 2014 heeft de CRvB op 43 zittingsdagen gebruik gemaakt van buitengriffiers. Vanwege de beperkte inzet is deze inzet in overleg met de CRvB niet gemeten. Als benadering is de gewogen gemiddelde tijdbesteding van buitengriffiers voor de gerechtshoven (gewogen over alle rechtsgebieden) gehanteerd: 7,6 uur per zittingsdag, wat neer komt op 7,6 * 60 * 43 / 6.973 = 3 minuten per zaak.


In onderstaande tabellen zijn de berekende gemiddelde behandeltijden per rechtszaak vermeld. Hierbij is onderscheid gemaakt naar de functiegroepen raadsheer/raadsheer-plaatsvervanger en juridisch ondersteuner/buitengriffier.


Raadsheren RhPlv Totaal Raadsheren RhPlv Totaal

CRvB 779 23 802 97,1% 2,9% 100%

Tabel 3.24 Behandeltijd per zaak door raadsheren en raadsheren-plaatsvervangers voor de CRvB



CRvB 1.218 3 1.221 99,8% 0,2% 100%

Tabel 3.25 Behandeltijd per zaak door juridisch ondersteuners en buitengriffiers voor de CRvB

De gemiddelde behandeltijd voor een Lamicie zaak door de rechterlijke macht bedroeg in 2014 802 minuten bij de Centrale raad van Beroep. Het aandeel daarin van de raadsheren die bij de CRvB in dienst zijn is 97,1%.

De gemiddelde behandeltijd voor een Lamicie zaak door juridische ondersteuners bedroeg in 2014 1.221 minuten. Het aandeel van de buitengriffiers daarin is met 0,2% zeer beperkt.


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 44 van 80


BIJLAGEN


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 45 van 80


Bijlage A: Stuurgroep en Klankbordgroep

Stuurgroep

Herco Uniken Venema (vz) President Rechtbank Midden-Nederland tot feb. 2015

Herman van der Meer President Hof Amsterdam vanaf feb. 2015 als vz.

Takvor Avedissian President Rechtbank Overijssel vanaf nov. 2014

Maarten van de Laarschot President Rechtbank Den Haag vanaf nov. 2014

Walter Wijbrands Bestuurslid Hof Amsterdam / Hof Den Haag

André Weimar Directeur Landelijk Dienstencentrum Rechtspraak tot maart 2015

Bart van Meegen Teamvoorzitter Rechtbank Amsterdam vanaf nov. 2014

Bert Bosma Teamvoorzitter Rechtbank Limburg juni 2014-jan. 2015

Bernd Klein Schiphorst Directeur Financiën Raad voor de rechtspraak

Jos Puts (secr.) Teamhoofd Financiële Infrastructuur Raad voor de rechtspraak

Ilka Peskens Voorzitter Referentiegroep Bestuur (Rechtbank Oost-Brabant)

Heleen Hoogeveen Voorzitter Referentiegroep Civiel (Rechtbank Midden-Nederland) tot dec. 2013

Peter Lemaire Voorzitter Referentiegroep Straf (Hof Arnhem-Leeuwarden) tot jan. 2015

Frank Gunters Beleidsmedewerker Ministerie van Veiligheid en Justitie

Klankbordgroep

Jos Puts (vz) Teamhoofd Financiële Infrastructuur Raad voor de rechtspraak

Heleen Hoogeveen Afdelingsvoorzitter Rechtbank Midden-Nederland

Ilka Peskens Teamvoorzitter Rechtbank Oost-Brabant

Nico Schimmel Plv. Afdelingsvoorzitter Hof Amsterdam

Rolf de Groot Raadsheer Hof Arnhem-Leeuwarden

Willem Sprenger Senior Rechter Rechtbank Rotterdam

Saskia Westbroek Stafjurist Rechtbank Midden-Nederland

Sander Kriekaard Senior Juridisch Medewerker Rechtbank Oost-Brabant

Gerard Paulides Onderzoeker Raad voor de rechtspraak

Peter Gabel Beleidsmedewerker Raad voor de rechtspraak


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 46 van 80


Bijlage B: Keuzelijst rechtszaken op de app

Gerechtshoven:

Hof A'd Hof DH Hof AL Hof DB Bekostigingscategorie

mega-strafzaak x x x x niet Lamicie

WIM-zaak x x niet Lamicie

WOTS-/WETS-adviezen x niet Lamicie

octrooizaak x niet Lamicie

ondernemingskamer x niet Lamicie

kamer voor het kwekersrecht x niet Lamicie

merkenwet x niet Lamicie

grondkamer x niet Lamicie

douanekamer x niet Lamicie

Mulder-zaak x niet Lamicie

raadsheer-commissaris straf x x x x niet Lamicie

tucht notariaat x x x x Civiel

tucht gerechtsdeurwaarders x x x x Civiel

(overige) tuchtzaken x x x x niet Lamicie

kenniscentrum fraude x niet Lamicie

kenniscentrum cybercrime x niet Lamicie

kenniscentrum milieu en gezondheid x niet Lamicie

(overige) strafzaak x x x x Straf

zaak civiel x Civiel

(overige) zaak civiel x x x Civiel

belastingzaak x x x Belasting

(overige) belastingzaak x Belasting

Rechtbanken:

Rb DH Rb NH Rb R'd Rb NN overige Bekostigingscategorie

mega-strafzaak x x x x x niet Lamicie

jeugdstrafzaak x x x x x Straf

WIM-zaak x niet Lamicie

octrooizaak x niet Lamicie

kort geding familie x x x x x Civiel-handel

dagvaardingverdelingzaak x x x x x Civiel-handel

insolventies x x x x x Civiel-handel

liaisonrechter x niet Lamicie

BOPZ x x x x x Civiel-familie

OTS x x x x x Civiel-familie

douanezaak x niet Lamicie

bijzondere competentiezaak x niet Lamicie

leerplichtwetzaak x x x x x Kanton

overtredingen x x x x x Kanton


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 47 van 80


Rb DH Rb NH Rb R'd Rb NN overige Bekostigingscategorie

curatele/bewind/mentorschap x x x x x Kanton

Mulder-zaak x x x x Kanton

Mulder-zaak (adres onbekend) x niet Lamicie

Mulder-zaak (overig) x Kanton

rechter-commissaris straf x x x x x niet Lamicie

tuchtzaken x x x x x niet Lamicie secr.cie.van toezicht gevangeniswezen x x x x x niet Lamicie

kenniscentrum FER x niet Lamicie

(overige) strafzaak x x x x x Straf

(overige) zaak civiel - handel x x x x x Civiel-handel

(overige) zaak civiel - familie x x x x x Civiel-familie

belastingzaak x x x x Belasting

(overige) belastingzaak x Belasting

bestuurszaak x x x x Bestuur

(overige) bestuurszaak x Bestuur

(overige) kantonzaak x x x x x Kanton

vreemdelingenzaak x x x x x Vreemdelingen

Centrale Raad van Beroep:

CRvB Bekostigingscategorie

(appellabele) uitspraak bodemzaak x CRvB

overige afdoening bodemzaak x CRvB

afdoening voorlopige voorziening x CRvB

voor ander gerecht (bijv. CBb of RvS) x niet Lamicie


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 48 van 80


Bijlage C: Lijst met afkortingen

ACWB Adviescommissie Werklastmeting en Bekostiging BGRF Buitengriffier BMI Betrouwbare Management Informatie BOPZ Bijzondere Opnemingen in Psychiatrische Ziekenhuizen CBb College van Beroep voor het bedrijfsleven CPA Continue Procesanalyse CRvB Centrale Raad van Beroep FER Financieel Economisch Recht GA Gerechtsambtenaar JO7+/ JO9+ Juridisch ondersteuner in schaal 7 en hoger resp. schaal 9 en hoger LDCR Landelijk Dienstencentrum voor de Rechtspraak LOV Landelijke Overleg Vakinhoud MMO Multi Moment Opname NVvR Nederlandse Vereniging voor de Rechtspraak OTS Ondertoezichtstelling PE Permanente educatie RA Rechterlijk Ambtenaar RAIO Rechterlijk Ambtenaar In Opleiding RhPLV Raadsheren-plaatsvervanger RIO Rechter In Opleiding RM Rechterlijke Macht RPLV Rechters-plaatsvervanger Rvdr Raad voor de rechtspraak RvS Raad van State SSR Studiecentrum Rechtspleging WETS Wet wederzijds erkenning en tenuitvoerlegging vrijheidsbenemende en voorwaardelijke

sancties WIM Wet internationale misdrijven – zaak WOTS Wet overdracht tenuitvoerlegging strafvonnissen


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 49 van 80


Bijlage D: Beschikbare uren per fte

Op basis van gegevens vanuit P-direct is bepaald hoeveel beschikbare reguliere werktijd een gemiddelde gerechtsmedewerker per fte op jaarbasis heeft. Hierbij is onderscheid gemaakt naar de rechterlijke ambtenaren (RA) en de gerechtsambtenaren en (GA) naar type gerecht.

De berekening van het aantal beschikbare uren voor 2014 is als volgt:

Aantal dagen in 2014

-/- zaterdagen en zondagen

-/- doordeweekse feestdagen

Werkbare dagen

á 7,2u per dag=bruto werkbare uren

365

-104

- 7

254

1.828,8

Rechtbanken Gerechtshoven/CRvB

RA GA RA GA

[a] Gemiddeld aantal fte 2014 1.620,0 5.754,6 512,4 804,0

[b] Bruto werkbare uren per fte 2014 1.828,8 1.828,8 1.828,8 1.828,8

[c]=[a]*[b] Bruto werkbaar totaal 2.962.693 10.523.921 937.150 1.470.428

[d1] ziekteverlof 94.515 537.482 26.631 80.837

[d2] buitengewoon verlof onbez. 9.592 5.203 2.557 1.296

[d3] IKAP 2.242 12.380 646 1.389

[d4] Ouderschapsverlof 30.846 160.305 1.669 25.324

[d5] Overwerkverlof 87 11.259 0 334

[d6] Levensloopverlof 1.976 1.150 1.423 779

[d7] Pasverlof 46.228 90.807 28.185 9.463

[d8] Studieverlof 0 4.213 0 227

[d9] Vakantieverlof 138.501 593.207 44.739 86.422

[d10] Vakantieverlof VJ 61.427 202.231 20.933 29.473

[d11] Vakbondsverlof 0 8 0 0

[d12] Niet toegewezen 45.875 140.643 8.308 21.892

[e]=[c]-[Σd] Netto werkbaar totaal 2.531.404 8.765.032 802.060 1.212.992

[f]=[e]/[a] Netto werkbaar per fte 1.563 1.523 1.565 1.509

Bovenstaande resulterende gemiddelde aantal netto uren per fte zijn gebaseerd op de totale RA en GA populaties bij de verschillende gerechtstypen. Er wordt aangenomen dat deze gemiddelden ook gelden voor de onderzoekspopulatie in dit onderzoek. Dit zijn uren per fte exclusief niet gecompenseerd overwerk.

De factoren om te corrigeren voor de toe- en/of afname van het aantal fte tussen 2013 en 2014 zijn bepaald op het niveau van gerecht/functiegroep.

Rechtbanken Gerechtshoven/CRvB

RA GA RA GA

Aantal fte jaargemiddelde 2013 1.654,3 5.766,5 507,0 786,9

Aantal fte jaargemiddelde 2014 1.620,0 5.754,6 512,4 804,0

Correctiefactor 0,97928 0,99793 1,01075 1,02179


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 50 van 80


Bijlage E: Tijdbesteding door RAIO’s

RAIO’s verrichten zowel werkzaamheden op het niveau van een rechter als op het niveau van een juridisch ondersteuner. Om de tijd die RAIO’s besteed hebben aan Lamicie-rechtszaken op een correcte wijze toe te delen aan ofwel de kolom RA of wel de kolom JO is aan de steekproefpopulatie RAIO’s per meetmoment dat zij aan het werk waren gevraagd aanvullend te registreren of dat in de hoedanigheid van een rechter of JO was. Deze extra vraag werd door de app gesteld die hiervoor was aangepast voor deze groep.

Reguliere werkweek 36,8 uur per week

Overwerk 6,4 uur per week

Totale werktijd 43,2 uur per week

Rechters Jur.onderst.

Totale werktijd 39,5 3,8

wv Lamicie-zaken 27,4 1,8

Niet-Lamicie-zaken 0,0 0,0

Indirect werk 12,1 2,0

36,8

6,4

Totale werktijd RAIO is gemiddeld

43,3 uur per week

Reguliere werktijd

Overwerk

91%

9%

Aandeel juridisch ondersteunend werk

door RAIO's is 9%

Rechter

Jur.onderst.

32%

0%68%

Aandeel indirect werk bij RAIO's

is bijna 1/3-de

Indirect werk

niet-Lamicie

Lamicie

0,1%

47,4%

0,1%20,3%

6,0%

9,3%

16,8%

Verdeling Lamicietijd over rechtsgebieden

in hoedanigheid rechter

Belasting

Bestuur

Civiel-familie

Civiel-handel

Kanton

Straf

Vreemdelingenzaken

0,0%

44,2%

0,0%5,8%17,3%

0,0%

32,7%

Verdeling Lamicietijd over rechtsgebieden

in hoedanigheid juridisch ondersteuner

Belasting

Bestuur

Civiel-familie

Civiel-handel

Kanton

Straf

Vreemdelingenzaken


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 51 van 80


Bijlage F: Gerealiseerde productie 2014

Aantal zaken 2014 Hof RB Kanton

Burgerlijke zaken

Handelszaken: 101 Uitspraak arbeidszaak op tegenspraak 4.070

102 Uitspraak handelszaak op tegenspraak 4.074 10.173 63.713

103 Uitspraak ex 2 + enq/desc/plei 2.013 1.458 1.655

105 Verstekvonnissen en geregelde arbeidsrekesten 1.985 339.663

106 Beschikking handelsrekest 2.582 30.895 1.659

107 Beschikking arbeidszaak (7:685BW) 4.206

108 Beschikking huurzaak 985

109 Uitgesproken faillissement/schuldsanering 23.093 199 Afdoening zonder uitspraak 1.530 8.025 64.336

Familiezaken: 201 Beslissing scheidingszaak 724 41.226 202 Beschikking BOPZ 23.576 203 Beschikking op rekest van Kinderrechter 1.421 41.788 204 Beslissing andere familiezaak 2.590 26.293 75.323

299 Overige afdoening familiezaak 459 53.406 277.321

Beslissingen president/civielrecht algemeen: 301 Kortgedingvonnis/behandeling ter zitting op tegenspraak 10.871 4.866

302 Vonnis kortgeding bij verstek 964 1.273

303 Beschikking op rekest aan president 19.535 399 Afdoening zonder beslissing 5.136 2.568

Bestuurszaken Bestuurszaken: 401 Uitspraak voorlopige voorzieningen 5.664 402 Appellabele einduitspraak bodemzaak SV EK 9.343 403 Appellabele einduitspraak bodemzaak AW EK 829 404 Appellabele einduitspraak bodemzaak WWB/Studiefinanciering EK 6.257 405 Appellabele einduitspraak bodemzaak Varia EK 9.096 406 Appellabele einduitspraak bodemzaak MK 3.050 499 Overige afdoening bodemzaak/voorlopige voorziening 15.256 Vreemdelingenzaken; 501 Afdoening VA (=Verlengde Asielprocedure) 3.625 502 Afdoening regulier 12.541 503 Afdoening bewaringszaak 6.140 504 Afdoening AA (=Algemene Asielprocedure) 5.209 505 Afdoening Dublin-zaak 2.231

Belastingzaken 601 Uitspraak mk 3.936 2.299 602 Uitspraak ek 444 12.356 603 Uitspraak vereenvoudigde behandeling 359 3.551 699 Afdoening zonder uitspraak 874 10.140

Strafzaken 701 Uitspraak mk 14.706 17.012 702 Uitwerking appel/cassatie uitspraak mk 3.381 6.734 703 Uitspraak ek 1.428 95.060 706 Uitspraak overtreding 2.530 60.447

707 Beschikking Raadkamer 8.713 45.321

708 Beschikking ex art. 12 SV 2.912 709 Afdoening Mulderzaak - beroep/verzet 54.457


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 52 van 80


Aantal zaken 2014 Hof RB Kanton 710 Afdoening vordering dwangmiddel 130.305

799 Afdoening zonder uitspraak 4.659 14.352 14.764

Centrale Raad van Beroep

852 (Appellabele) uitspraak bodemzaak 5.443

853 Overige afdoening bodemzaak 1.362

854 Afdoening voorlopige voorziening 168

Aantal zaken 2014 Totalen

Rechtbanken 1.686.101

Belasting 28.346

Bestuur 49.495

Civiel-familie 186.289

Civiel-handel 112.135

Kanton 1.101.611

Straf 178.479

Vreemdelingenzaken 29.746

Gerechtshoven 59.335

Belasting 5.613

Civiel 15.393

Straf 38.329

Centrale Raad van Beroep 6.973

Aantal zittingsdagen 2014 R/Rh-Plaatsvervangers Buitengriffiers

Rechtbanken

Belasting

Bestuur

Civiel-familie

Civiel-handel

Kanton

Straf

Vreemdelingenzaken

6.918

83

504

1.150

1.045

1.251

2.877

8

12.277

0

299

2.700

2.245

2.505

4.462

66

Gerechtshoven

Belasting

Civiel

Straf

3.546

154

1.455

1.937

1.921

23

1.732

166

Centrale Raad van Beroep 107 43

Bron: Raad voor de rechtspraak


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 53 van 80


Bijlage G: Steekproefontwerp

In deze bijlage worden enkele details van het steekproefontwerp besproken. Eigenlijk is het beter om van drie steekproefontwerpen te spreken, omdat de totale onderzoekspopulatie uit drie deelpopulaties bestaat waarvoor steeds een ander steekproefontwerp nodig was. We beginnen daarom met het afbakenen van de drie onderzochte deelpopulaties.

Daarna bespreken we voor elk van de onderzochte deelpopulaties het steekproefontwerp. Hierbij komt niet alleen het type steekproefontwerp aan bod, maar gaan we ook in op onderwerpen als het bepalen van de steekproefgrootte wat betreft het aantal respondenten; het selecteren van respondenten uit het steekproefkader; en (indien relevant) het bepalen van de steekproefgrootte wat betreft het aantal meetmomenten per respondent. Vervolgens laten we de gerealiseerde steekproefomvang zien, uitgesplitst naar functie en gerecht.

Tot slot bespreken we het concept van de standaard reguliere werkweek. De standaard reguliere werkweek maakt het mogelijk om op basis van resultaten uit de steekproef uitspraken te doen over de totale tijdbesteding over 2014, rekening houdend met zaken als vakantie, verlof en ziekteverzuim.

G.1 Drie onderzochte deelpopulaties

Als het om het steekproefontwerp gaat, dan onderscheiden we in dit onderzoek de volgende drie populaties:

Medewerkers in dienst bij een gerecht (exclusief RAIO’s);

RAIO’s (vanwege het opleidingsprogramma dat ze volgen wijkt het steekproefontwerp voor deze groep iets af van de overige medewerkers in dienst bij een gerecht);

Medewerkers ingehuurd door een gerecht.

In tabel G.1 worden voor alle drie de populaties de onderzoekspopulatie (target population) en het steekproefkader (survey population) weergegeven. De onderzoekspopulatie geeft de populatie weer waarover het onderzoek uitspraken moet doen. Het steekproefkader is het bestand met bruikbare contactgegevens waaruit de steekproef getrokken kan worden. Idealiter zijn onderzoekspopulatie en steekproefkader aan elkaar gelijk, maar dit is in de praktijk vrijwel nooit het geval. Ook in dit onderzoek bestaan er verschillen tussen de onderzoekspopulaties en de steekproefkaders.

Voor de medewerkers in dienst bij een gerecht komt dit vooral omdat de onderzoekspopulatie de situatie in 2014 betreft, terwijl het steekproefkader is vastgesteld op basis van informatie over 2013. Bij het bepalen van de weeg- en ophoogfactoren hebben we gecorrigeerd voor deze verschillen.

Voor de medewerkers die zijn ingehuurd was het niet mogelijk om aan het begin van het onderzoek een steekproefkader van personen te bepalen. Dit komt omdat vooraf niet bekend is welke medewerkers ingehuurd zullen worden en wanneer de desbetreffende zittingen plaatsvinden. In plaats daarvan wordt voor deze ingehuurde medewerkers een steekproefkader van zittingsdagen gebruikt dat gaande het onderzoek wordt samengesteld. Dit wordt verderop in deze bijlage toegelicht, als het steekproefontwerp voor de ingehuurde medewerkers wordt besproken.


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 54 van 80


Groep Onderzoekspopulatie Steekproefkader

Medewerkers in dienst

bij een gerecht

Alle rechters, raadsheren en gerechtsauditeurs

die in de loop van 2014 in dienst zijn bij

rechtbank, gerechtshof of CRvB en die niet

volledig zijn vrijgesteld van het bijdragen aan

Lamicie-zaken.

Alle rechters, raadsheren en gerechtsauditeurs

die volgens administratieve gegevens van het

LDCR op 10 september 2013 in dienst waren bij

een rechtbank, gerechtshof of CRvB, en die

(volgens navraag bij de desbetreffende

gerechten) in 2014 een deel van hun tijd aan

Lamicie-zaken gaan besteden.

Alle gerechtsambtenaren en juridisch

ondersteuners in salarisschalen 9 of hoger die

in de loop van 2014 in dienst zijn bij rechtbank,

gerechtshof of CRvB en die niet volledig zijn

vrijgesteld van het bijdragen aan Lamicie-

zaken.

Alle gerechtsambtenaren en juridisch

ondersteuners in salarisschalen 9 of hoger die

volgens administratieve gegevens van het






Gerechtsambtenaren en juridisch

ondersteuners in salarisschalen 7 en 8 die in de

loop van 2014 in dienst zijn bij rechtbank,

gerechtshof of CRvB en minimaal ¾ van hun

werktijd aan werkzaamheden van juridische

aard besteden.

Gerechtsambtenaren en juridisch

ondersteuners in salarisschalen 7 en 8 die

volgens administratieve gegevens van het




gerechten) in 2014 minimaal ¾ van hun

werktijd aan werkzaamheden van juridische

aard gaan besteden.

RIO’s die in de loop van 2014 in dienst zijn bij

een rechtbank en die een deel van hun tijd aan

Lamicie-zaken besteden.

Alle RIO’s die volgens administratieve

gegevens van het LDCR op 10 september 2013

in dienst waren bij een rechtbank, en die




RAIO’s Alle RAIO’s die in de loop van 2014 werkzaam

zijn bij een rechtbank en een deel van hun tijd

aan Lamicie-zaken besteden.

Alle RAIO’s die volgens administratieve

gegevens van het SSR eind 2013 in dienst

waren en in 2014 een deel van hun tijd aan

Lamicie-zaken zullen besteden.

Medewerkers

ingehuurd door een

gerecht

Alle honoraire rechter/raadsheer

plaatsvervangers en buitengriffiers die in de

loop van 2014 voor een of meerdere

zittingsdagen worden ingehuurd.

Alle zittingsdagen in de periode januari 2014

tot en met februari 2015 waarbij honoraire

plaatsvervangers en / of buitengriffiers zijn

ingehuurd om aan een of meerdere zaken mee

te werken.

Tabel G.1 Vergelijking onderzoekspopulaties en steekproefkaders


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 55 van 80


G.2 Medewerkers in dienst bij een gerecht

Het steekproefontwerp

De steekproef onder de medewerkers in dienst bij een gerecht is opgezet als een getrapte20 gestratificeerde

steekproef21:

Getrapt: de steekproef bestaat uit twee stadia. In het eerste stadium wordt een steekproef van personen getrokken uit het steekproefkader, in het tweede stadium wordt per respondent een steekproef van meetmomenten getrokken uit de onderzochte meetweek;

Gestratificeerd: alle personen in het steekproefkader worden in verschillende strata ingedeeld, op basis van hun functie, het type gerecht waar ze werken en het rechtsgebied waar ze primair in actief zijn. In totaal worden er 23 strata onderscheiden (zie tabel G.2).

Functie

Type gerecht

Rechtbank Gerechtshof CRvB

Rechter, raadsheer Belasting

Bestuur

Civiel-familie

Civiel-handel

Kanton

Straf

Vreemdelingenzaken

Belasting

Civiel

Straf

CRvB

RIO RIO

Juridisch ondersteuner Belasting

Bestuur

Civiel-familie

Civiel-handel

Kanton

Straf

Vreemdelingenzaken

Belasting

Civiel

Straf

CRvB

Tabel G.2 Medewerkers in dienst bij een gerecht: onderscheiden strata

De steekproefomvang in het eerste stadium (respondenten)

Hoe groter een steekproef, hoe betrouwbaarder de uitspraken worden. Een grotere steekproef is echter ook duurder en brengt een grotere belasting voor de rechtspraak met zich mee. In overleg met de opdrachtgever is besloten dat de steekproef zo groot moet zijn dat een bepaalde betrouwbaarheid behaald moet worden op het niveau van de 23 onderscheiden strata.

20 Een getrapte steekproef wordt ook wel een geclusterde steekproef genoemd.

21 Voor een uitgebreide bespreking van complexe steekproefontwerpen en de analyses van de resultaten, zie bijvoorbeeld: Heeringa, S.G., B. T. West en P. A. Berglund (2010), “Applied Survey Data Analysis”, Chapman & Hall/CRC.


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 56 van 80


Er bestaan statistische formules waarmee uitgerekend kan worden hoe groot een steekproef moet zijn, op basis van de volgende gegevens:

de gewenste betrouwbaarheid;

de omvang van de onderzoekspopulatie;

de variantie (een maatstaf voor spreiding) van de te onderzoeken variabele.

Hoe minder variantie (spreiding) een variabele vertoont, hoe minder waarnemingen nodig zijn om een bepaalde mate van betrouwbaarheid te kunnen garanderen. Omdat de variantie voor elke te onderzoeken variabele anders kan zijn, kan ook de beoogde steekproefomvang per variabele variëren. Het aantal waarnemingen dat nodig is om met een bepaalde betrouwbaarheid uitspraken te doen over het aantal gewerkte overuren per week, hoeft dus niet hetzelfde te zijn als het aantal waarnemingen dat nodig is om met diezelfde betrouwbaarheid uitspraken te doen over de gemiddelde tijdbesteding per zaak. Een extra complicatie is dat voor beide variabelen de variantie in de populatie niet bekend is, waardoor geen betrouwbare berekening gemaakt kan worden van de benodigde steekproefomvang.

Dit probleem doet zich voor bij elk onderzoek waarbij een steekproef gebruikt wordt om meerdere gegevens te verzamelen (en analyseren) en waarbij de variantie van de te onderzoeken variabelen op voorhand niet bekend

is. Een gebruikelijke werkwijze22 bij dergelijke onderzoeken is om uit te gaan van een dichotome variabele (een variabele die maar twee antwoordmogelijkheden heeft, bijvoorbeeld ‘ja’ of ‘nee’). In het geval van dit onderzoek kunnen we denken aan een variabele die per respondent weergeeft of die persoon in de meetweek heeft overgewerkt of niet. Voor dichotome variabelen geldt dat de variantie nooit hoger kan zijn dan 0,25. Deze waarde wordt gebruikt in de formules waarmee de benodigde steekproefomvang kan worden berekend.

De gewenste betrouwbaarheid voor een dichotome variabele wordt gespecificeerd aan de hand van een gewenst betrouwbaarheidspercentage en foutmarge. Met de stuurgroep is overeengekomen dat de steekproefomvang voldoende moet zijn om per stratum een betrouwbaarheidsniveau van 95% te halen bij een foutmarge van 10 %-punt. Dit betekent het volgende: stel dat we vinden dat 45% van de respondenten in een bepaald stratum ‘ja’ heeft geantwoord op een vraag, dan is de kans 95% dat het werkelijke percentage in de onderzoekspopulatie niet meer dan 10 %-punt hiervan afwijkt. Het werkelijke percentage ligt met andere woorden tussen de 35% en de 55%. Dit interval wordt ook wel het 95% betrouwbaarheidsinterval genoemd.

Op basis van de gewenste betrouwbaarheid, de verzamelde informatie over de populatieomvang van alle strata en de maximale variantie van 0,25 hebben we vervolgens de gewenste steekproefomvang per stratum bepaald (zie paragraaf 2.3.2). De totale populatie van RIO’s is zo klein, dat de benodigde steekproef uit 89% van alle RIO’s uit het steekproefkader bestaat (het steekproefkader telt 19 RIO’s, waarvan er 17 in de steekproef moeten zitten). In de praktijk is daarom besloten om geen steekproef te trekken, maar om per gerecht alle RIO’s voor het onderzoek te selecteren.

Selectie van respondenten uit het steekproefkader

Als per stratum de steekproefomvang is bepaald, wordt uit elk stratum uit het steekproefkader het benodigde aantal respondenten geselecteerd. Hierbij gelden de volgende regels.

Het aantal respondenten wordt proportioneel verdeeld over alle gerechten binnen een stratum. Ter illustratie: als uit een stratum 100 mensen geselecteerd dienen te worden en 60% van dit stratum is

22 Zie bijvoorbeeld Annex VI in: KPMG en ENSR (2004), “SMEs in Europe 2003”,Observatory of European SMEs 2003, No. 7, Luxemburg: Europese Commissie (repub.eur.nl/pub/9916/smes_observatory_2003_report7_en.pdf)


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 57 van 80


werkzaam in gerecht X, dan worden 60 respondenten binnen gerecht X gekozen23. Binnen de gerechten wordt niet naar locatie gestratificeerd.

Per stratum en per gerecht worden de respondenten aselect geselecteerd uit het steekproefkader.

Op basis van logistieke argumenten wordt bepaald welke gerechten in welke weken uitgevraagd worden.

Bij het uitvragen van de gegevens in het najaar van 2013 bleek dat voor sommige medewerkers van rechtbanken niet bepaald kon worden aan welk rechtsgebied ze de meeste tijd besteden. Voor deze medewerkers werden twee rechtsgebieden aangewezen waar ze de meeste tijd aan besteden (bijvoorbeeld civiel-handel en civiel-familie). Bij het trekken van de respondenten uit het steekproefkader konden deze medewerkers voor beide rechtsgebieden geselecteerd worden (hierbij is ervoor gezorgd dat deze werknemers maar maximaal 1 x geselecteerd konden worden). Medewerkers die aan twee rechtsgebieden zijn toegekend, hebben hierdoor een hogere kans om in de steekproef terecht te komen. Hier is voor gecorrigeerd door deze respondenten bij de analyses een lager gewicht te geven.

De steekproefomvang in het tweede stadium (meetmomenten per respondent)

In het tweede stadium van de steekproef wordt per respondent een steekproef van meetmomenten getrokken in een vooraf bepaalde meetweek. Op basis hiervan kan per persoon een inschatting gemaakt worden van diens tijdbesteding. Het onderliggende principe is simpel: als de respondent tijdens X % van de onderzochte meetmomenten aan het werk was, dan zal hij of zij ongeveer X % van de onderzochte tijd hebben gewerkt.

Per respondent wordt de tijdbesteding gedurende een volle week van zeven aangesloten dagen in kaart gebracht. Ook voor deze steekproef geldt dat de gewenste omvang mede bepaald wordt door de gewenste betrouwbaarheid. In overleg met de stuurgroep is gekozen voor een betrouwbaarheidsniveau van 90% met een foutenmarge van 10 %-punt per individuele respondent (opnieuw uitgaand van een dichotome variabele). Het betrouwbaarheidsniveau ligt hier lager dan het gewenste betrouwbaarheidsniveau voor het eerste stadium van de steekproef (daar is gekozen voor een betrouwbaarheidsniveau van 95%). De reden hiervoor is dat het niet de bedoeling is om op het niveau van individuele respondenten te gaan rapporteren. Op een hoger aggregatieniveau (bijvoorbeeld per stratum) worden de gegevens van meerdere respondenten gecombineerd, waardoor het aantal waarnemingen (en daarmee de betrouwbaarheid) toeneemt.

Bij deze gewenste betrouwbaarheid komt het aantal meetmomenten per respondent uit op 68, oftewel 9,7 meetmomenten per dag. Dit is onpraktisch, omdat hierdoor het aantal meetmomenten per dag niet hetzelfde kan zijn (op sommige dagen 9 meetmomenten, op andere dagen 10). In overleg met de klankbordgroep en de stuurgroep is daarom besloten om het aantal meetmomenten op te hogen naar 12 meetmomenten per dag, oftewel 84 meetmomenten per week.

23 Breuken worden hierbij altijd naar boven afgerond. Als er volgens de berekeningen bijvoorbeeld 4,3 personen in gerecht X geïnterviewd moeten worden, wordt dit afgerond naar 5 personen.


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 58 van 80


In onderstaande figuur is weergegeven hoe alle meetmomenten van de totaal 1.599 deelnemers verdeeld zijn over de uren van de dag.

Figuur G.1 Verdeling meetmomenten over uurblokken

G.3 RAIO’s


De steekproef onder RAIO’s is opgezet als een getrapte, niet-gestratificeerde steekproef:

Getrapt: de steekproef bestaat uit twee stadia. In het eerste stadium wordt een steekproef van personen getrokken uit het steekproefkader, in het tweede stadium wordt per respondent een steekproef van meetmomenten getrokken uit de onderzochte meetweek;

Niet gestratificeerd: binnen de groep RAIO’s vindt geen verdere stratificatie plaats.

De steekproefomvang in het eerste stadium (respondenten)

De steekproefomvang voor RAIO’s wordt op dezelfde manier bepaald als voor de overige medewerkers in dienst van gerechten, op basis van dezelfde gewenste betrouwbaarheid (zie paragraaf 2.3.2).

Bij het bepalen van het aantal RAIO’s in de populatie gaan we uit van het aantal RAIO’s dat gemiddeld genomen actief is bij een rechtbank (70). Omdat RAIO’s een belangrijk deel gedurende hun opleiding niet inzetbaar zijn voor Lamicie-zaken (bijvoorbeeld bij een buitenstage of opleidingsfase parket), is dit beduidend lager dan het totaal aantal RAIO’s van eind 2013 (197).

Selectie van respondenten uit het steekproefkader

Om het veldwerk niet nodeloos ingewikkeld (en duur) te maken, is besloten om de selectie van RAIO’s af te stemmen op de planning van de gerechten. Op basis van logistieke argumenten is bepaald welke gerechten in welke weken uitgevraagd worden. Vervolgens wordt per gerecht nagevraagd welke RAIO’s bij dat gerecht werkzaam zijn gedurende de geplande meetweken.

Door deze opzet is het mogelijk dat sommige RAIO’s niet voor selectie in aanmerking komen (bijvoorbeeld als een RAIO tijdens de meetperiode de opleidingsfase parket volgt en dus niet inzetbaar is voor Lamicie-zaken, terwijl hij/zij later in het jaar de verdiepingsfase Straf volgt en dan wel productief is). Daar komt nog bij dat de

0 2.000 4.000 6.000 8.000 10.000

23:00-24:00

22:00-23:00

21:00-22:00

20:00-21:00

19:00-20:00

18:00-19:00

17:00-18:00

16:00-17:00

15:00-16:00

14:00-15:00

13:00-14:00

12:00-13:00

11:00-12:00

10:00-11:00

9:00-10:00

8:00-9:00

7:00-8:00


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 59 van 80


totale populatie van RAIO’s niet zo groot is, waardoor de benodigde steekproef relatief groot is ten opzichte van de populatie. Gegeven deze twee factoren is besloten om per gerecht steeds alle RAIOs die op dat moment bij dat gerecht werkzaam zijn, voor het onderzoek te selecteren.

De steekproefomvang in het tweede stadium (meetmomenten per respondent).

Het aantal meetmomenten per dag is voor de RAIO’s gelijk aan het aantal meetmomenten per dag voor de overige medewerkers in dienst bij een gerecht.

G.4 Medewerkers ingehuurd door een gerecht

Zittingsdagen

Het was niet mogelijk om aan het begin van het onderzoek een steekproefkader samen te stellen met contactgegevens van alle medewerkers die in de loop van 2014 daadwerkelijk ingehuurd zullen worden. Wel was het mogelijk om een inschatting te maken van het aantal zittingsdagen in 2014 en om hier een steekproef uit te trekken.

Een zittingsdag wordt hier gedefinieerd als de inzet van één medewerker die wordt ingehuurd om op één bepaalde dag aan een of meerdere zittingen mee te werken. Sommige personen worden meerdere keren in een jaar ingehuurd, waardoor het aantal zittingsdagen hoger is dan het totaal aantal personen dat in de loop van een jaar is ingehuurd. Ook geldt dat er op één kalenderdag meerdere zittingsdagen kunnen voorkomen, omdat er op één bepaalde dag meerdere personen kunnen worden ingehuurd om aan een of meerdere zittingen mee te werken.

Gegeven deze definitie geldt dat de totale tijdbesteding door ingehuurde medewerkers berekend kan worden als de gemiddelde tijdbesteding per zittingsdag maal het aantal zittingsdagen. Zittingsdagen vormen daarom een bruikbaar uitgangspunt voor het steekproefontwerp voor de deelpopulatie van medewerkers die zijn ingehuurd door een gerecht.


De steekproef onder de ingehuurde medewerkers is opgezet als een gestratificeerde quota steekproef:

Gestratificeerd: Zittingsdagen worden in verschillende strata ingedeeld, op basis van de functie van de ingehuurde medewerkers, het type gerecht en het rechtsgebied. In totaal worden er 18 strata onderscheiden (zie tabel G.3).

Quota: Per stratum is de gewenste steekproefomvang (quotum) bepaald. Tijdens de meetperiode zijn periodiek planningschema’s over de inzet van honorair rechter/raadsheer plaatsvervangers en buitengriffiers opgevraagd bij de betrokken (teams en afdelingen van de) gerechten. Alle honorair rechter/raadsheer plaatsvervangers en buitengriffiers waarover op deze manier informatie is verkregen zijn vervolgens uitgenodigd om aan het onderzoek mee te doen (net zolang totdat het quotum voor het desbetreffende stratum was bereikt). In theorie kan een externe kracht meerdere keren geselecteerd worden, als hij of zij in meerdere planningsschema’s voorkomt. In de praktijk is dit een enkele keer voorgekomen.


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 60 van 80


Type gerecht

Functie Rechtbank Gerechtshof CRvB

Honorair Rechter/

raadsheer

plaatsvervanger

Belasting

Bestuur

Civiel-familie

Civiel-handel

Kanton

Straf

Vreemdelingenzaken

Belasting

Civiel

Straf

CRvB

Buitengriffiers Belasting/Bestuur/

Vreemdelingenzaken

Civiel-familie/-handel

Kanton

Straf

Belasting

Civiel

Straf

n.v.t. #

# Omdat de CRvB heeft aangegeven nauwelijks gebruik te maken van buitengriffiers valt deze groep bij de CRvB buiten het

steekproefkader.

Tabel G.3 Zittingsdagen met ingehuurde medewerkers: onderscheiden strata

De steekproefomvang in het eerste stadium (zittingsdagen)

In overleg met de stuurgroep is gekozen voor een betrouwbaarheidsniveau van 90% met een foutenmarge van 15 %-punt (uitgaand van een dichotome variabele). Dit betrouwbaarheidsniveau is richtinggevend voor elk van de onderscheiden strata.

De gekozen betrouwbaarheid is hier lager dan de gekozen betrouwbaarheid voor het eerste stadium van de steekproef onder medewerkers in dienst bij een gerecht (daar is gekozen voor een betrouwbaarheidsniveau van 95% en een foutenmarge van 10%). De reden hiervoor is dat uit het vorige tijdbestedingsonderzoek bekend is dat maar een relatief klein deel van de tijdbesteding per zaak voor rekening van ingehuurde medewerkers komt. De minder hoge betrouwbaarheid van de resultaten voor de ingehuurde medewerkers wordt als het ware gecompenseerd door hun minder hoge aandeel in de totale tijdbesteding.

Op basis van de gewenste betrouwbaarheid en het aantal zittingsdagen per stratum hebben we vervolgens de gewenste steekproefomvang per stratum bepaald (zie paragraaf 2.4.2).

Selectie van respondenten

Voor de ingehuurde medewerkers was het niet mogelijk om vooraf een steekproefkader voor het hele onderzoeksjaar aan te leggen met daarin de zittingsdagen en ingezette externe medewerkers. Daarom is besloten om periodiek bij de betrokken (teams en afdelingen van de) gerechten planningschema’s op te vragen van ingezette honorair plaatsvervangers en buitengriffiers.

De CRvB heeft aangegeven nauwelijks gebruik te maken van buitengriffiers. Daarom zijn er in 2014 (en januari/februari 2015) geen zittingsdagen door buitengriffiers bij de CRvB onderzocht. Om toch rekening te houden met de beperkte inzet van buitengriffiers (43 zittingsdagen in 2014), hebben we de gemiddelde tijdbesteding door een buitengriffier bij de gerechtshoven als benadering gebruikt voor de tijdbesteding door een buitengriffier voor de CRvB.

G.5 Gerealiseerde steekproef, naar functie en gerecht

In hoofdstuk drie wordt voor de gerechtshoven, de rechtbanken en de CRvB de gewenste en gerealiseerde steekproefomvang weergegeven, per functietype en rechtsgebied (zie paragrafen 3.2.1, 3.3.1 en 3.4.1). In aanvulling hierop vermelden we in deze bijlage de gerealiseerde steekproefomvang per functietype en gerecht,


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 61 van 80


voor rechtbanken (zie tabel G.4), gerechtshoven en CRvB (zie tabel G.5). Hieruit blijkt dat alle gerechten in de steekproef voldoende vertegenwoordigd zijn. Dit is een noodzakelijke voorwaarde voor de representativiteit van de resultaten van dit onderzoek.

Medewerkers in dienst bij een rechtbank Ingehuurde medewerkers

Rechtbanken Rechters RAIO RIO JO7+ Totaal Rplv Bgrf Totaal

Amsterdam 65 3 0 91 159 12 12 24

Den Haag 58 4 2 76 140 22 4 26

Gelderland 57 3 1 56 117 8 18 26

Limburg 29 1 0 44 74 6 7 13

Midden-Nederland 46 6 4 50 106 18 9 27

Noord-Holland 52 7 2 65 126 26 5 31

Noord-Nederland 53 3 0 48 104 8 8 16

Overijssel 27 3 0 35 65 7 4 11

Rotterdam 40 4 0 47 91 23 21 44

Oost-Brabant 34 5 2 42 83 35 18 53

Zeeland-West-Brabant 43 2 3 55 103 22 9 31

Totaal 504 41 14 609 1.168 187 115 302

Tabel G.4 Gerealiseerde steekproefomvang, per functietype en gerecht, voor rechtbanken

Medewerkers in dienst bij een gerechtshof

of het CRvB Ingehuurde medewerkers

Gerechtshoven, CRvB Raadsheren JO7+ Totaal Rplv Bgrf Totaal

Amsterdam 31 32 63 18 0 18

Den Haag 39 30 69 8 6 14

Arnhem-Leeuwarden 65 46 111 37 19 56

Den Bosch 32 48 80 25 19 44

Totaal gerechtshoven 167 156 323 88 44 132

CRvB 38 70 108 31 - 31

Tabel G.5 Gerealiseerde steekproefomvang, per functietype en gerecht, voor gerechtshoven en CRvB

G.6 Standaard reguliere werkweek

Het tijdbestedingsonderzoek onder medewerkers in dienst van gerechten levert gegevens op over de tijdbesteding per respondent per week. Om de onderzoeksvraag over tijdbestedingen per zaak te kunnen beantwoorden, moeten deze gegevens opgehoogd worden zodat ze iets zeggen over de totale tijdbesteding over heel 2014 die, afgezet tegen de jaarproductie aan zaken, de gemiddelde tijd per zaak oplevert. Hierbij moet rekening gehouden worden met vakantie, verlofdagen, ziekteverzuim en de mate waarin gebruik wordt gemaakt van regelingen als IKAP, PAS-regeling en ouderschapsverlof (zie bijlage D voor de bepaling van het gemiddelde aantal netto gewerkt uren per fte in 2014). Dit is mogelijk op basis van de (standaard) reguliere werkweek. We leggen hierna uit hoe dit werkt. Een belangrijke conclusie is dat het niet nodig (en zelfs niet gewenst) is om tijdens een meetweek informatie te verzamelen bij mensen die die week niet werken (bijvoorbeeld door vakantie of ziekte).

De reguliere werkweek van een respondent geeft weer hoeveel uur die respondent in de meetweek zou werken als hij geen overuren zou maken. Hierbij is rekening gehouden met het gebruik van compensatieverlof, PAS regeling, ouderschapsverlof en of er in de loop van de meetweek (ziekte)verlof is genomen. De omvang van de


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 62 van 80


reguliere werkweek kan bepaald worden op basis van gegevens uit de intake-vragenlijst en informatie tijdens de meetweek over eventueel extra opgenomen (ziekte)verlof tijdens de meetweek.

We kunnen dit aan de hand van een voorbeeld uitleggen. Een fulltime medewerkster die spaart voor compensatieverlof en geen gebruik maakt van PAS regeling of ouderschapsverlof heeft een reguliere werkweek van veertig uur. Als die fulltime medewerkster niet voor compensatieverlof zou sparen, dan zou ze een reguliere werkweek van 36 uur hebben. Stel nu dat ze in de intake-vragenlijst heeft vermeld dat ze normaal elke maandag tot en met donderdag 8 uur werkt en 4 uur op vrijdag, en vervolgens tijdens de meetweek heeft doorgegeven dat ze op maandag ziek was, dan resteert een reguliere werkweek van 36-8=28 uur. Op deze manier is voor alle deelnemende medewerkers in dienst van gerechten de omvang van hun reguliere werkweek bepaald.

De standaard reguliere werkweek is gedefinieerd als een reguliere werkweek van 36 uur. De reguliere werkweek van respondenten kan uitgedrukt worden als een fractie van deze standaard reguliere werkweek (een reguliere werkweek van 40 uur komt bijvoorbeeld neer op 1,11 standaard reguliere werkweek). We kunnen hiermee per stratum bepalen op hoeveel standaard reguliere werkweken de verzamelde informatie over de tijdbesteding gebaseerd is.

Voor de onderzoekspopulaties (van de medewerkers in dienst van een gerecht) kunnen we het totaal aantal standaard reguliere werkweken bepalen. Voor deze populaties is het totaal aantal netto werkbare uren bekend (zie bijlage D). Dit geeft weer hoeveel uur er in totaal in 2014 gewerkt is, rekening houdend met het gerealiseerde gebruik van compensatieverlof, PAS regeling, ouderschapsverlof, vakantiedagen, ziekteverlof etc. Door dit totaal aantal netto werkbare uren door 36 te delen, bepalen we het totaal aantal standaard reguliere werkweken voor 2014.

Door het aantal standaard reguliere werkweken in de steekproef te vergelijken met het aantal standaard reguliere werkweken in de onderzoekspopulaties, kunnen we de juiste ophoogfactoren bepalen waarmee de onderzoeksvragen beantwoord kunnen worden.

Omdat we op populatieniveau weten hoeveel (ziekte)verlofdagen er opgenomen worden en hoeveel er gebruik gemaakt wordt van compensatieverlof, IKAP en ouderschapsverlof, hoeven we dit niet meer via de steekproef te bepalen. Het is dus niet nodig om aan mensen te vragen om tijdens hun vakantie of bij (langdurig) ziekte mee te doen.


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 63 van 80


Bijlage H: Betrouwbaarheid en validiteit

De basis voor alle cijfers die in dit rapport gepresenteerd worden over medewerkers in dienst van een gerecht, bestaat uit individuele meetmomenten. Per meetmoment wordt een respondent gevraagd welke activiteit hij of zij op dat moment verricht. Vervolgens vinden er diverse berekeningen plaats om op basis van deze meetmomenten de omvang van het overwerk, het aandeel van indirect werk en de tijdbesteding per zaak te kunnen bepalen. De totale tijdbesteding per zaak wordt berekend als de som van de tijdbesteding per zaak door medewerkers in dienst van een gerecht en de tijdbesteding per zaak door medewerkers die zijn ingehuurd door een gerecht. In deze bijlage worden de betrouwbaarheid en validiteit van de berekende cijfers geanalyseerd.

H.1 Betrouwbaarheid

Betrouwbaarheidsinterval als maatstaf voor betrouwbaarheid

De betrouwbaarheid van het gebruikte meetinstrument zegt iets over de mate van stabiliteit en nauwkeurigheid

van de resultaten24. In het geval van een onderzoek op basis van een steekproef kan de betrouwbaarheid op verschillende niveaus worden onderzocht:

betrouwbaarheid van de individuele metingen; deze wordt weergegeven door de standaard meetfout (standard error of measurement);

betrouwbaarheid van de berekende kengetallen (het gemiddeld aantal overuren per week, het aandeel indirect werken en de gemiddelde tijdbesteding per zaak); deze wordt weergegeven door de standaardfout van het gemiddelde (standard error of the mean).

Wij bespreken hier de betrouwbaarheid van de berekende kengetallen. Over het algemeen geldt deze als

belangrijker dan de betrouwbaarheid van de individuele metingen25 en dat geldt ook voor dit specifieke onderzoek.

De betrouwbaarheid van de berekende kengetallen wordt weergegeven door de bijbehorende standaardfout

van de berekende gemiddeldes26. Hoe lager de standaardfout, hoe betrouwbaarder het berekende kengetal. Standaardfouten zijn echter lastig te interpreteren. Een meer inzichtelijke manier om de betrouwbaarheid in kaart te brengen is door het vermelden van betrouwbaarheidsintervallen. In bijlagen I en J geven we voor de belangrijkste kengetallen de 95% betrouwbaarheidsintervallen weer.

24 Voor een uitgebreide bespreking van betrouwbaarheid en validiteit, zie hoofdstukken 26 en 27 uit: Kerlinger, F.N. en H.B. Lee (1973), "Foundations of behavioral research", 2

e druk, New York: Holt, Rinehart and Winston. Een meer beknopte

bespreking kan gevonden worden in paragrafen 6.6 en 6.7 van: Baarda, D.B. en M.P.M. de Goede (2006), “Basisboek methoden en technieken; handleiding voor het opzetten en uitvoeren van kwantitatief onderzoek”, 4

e geheel herziene

druk, Groningen: Wolters-Noordhoff.

25 Kerlinger en Lee, op. cit., pag. 413.

26 De standaardfout van een gemiddelde moet niet verward worden met de standaarddeviatie in de populatie. De standaardfout van het gemiddelde is een maatstaf voor de betrouwbaarheid van het gemiddelde (de standaardfout wordt kleiner naarmate de steekproef groter wordt). De standaarddeviatie in de populatie is een maatstaf voor de spreiding van de onderzochte variabele (bijvoorbeeld overuren per week) in de populatie (de standaarddeviatie is onafhankelijk van de omvang van de steekproef).


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 64 van 80


De interpretatie van een 95% betrouwbaarheidsinterval is als volgt: de kans dat het ‘ware’ kengetal in dit interval ligt is 95%. Voor rechters vinden we bijvoorbeeld dat het gemiddeld aantal overuren per week 12,6 uur is, met als 95% betrouwbaarheidsinterval (11,6 – 13,7). Dat betekent dat de kans 95% is dat het gemiddeld aantal overuren per week voor de onderzoekspopulatie tussen de 11,6 en de 13,7 uur ligt. Dit betrouwbaarheidsinterval heeft een bandbreedte van 2,1 uur (het verschil tussen de hoogste en de laagste waarde) en een marge van 1,05 uur (de marge is de helft van de bandbreedte en geeft de maximale afwijking ten opzichte van het berekende gemiddelde weer). Hoe kleiner de bandbreedte of marge van het betrouwbaarheidsinterval is, hoe nauwkeuriger en betrouwbaarder het antwoord.

Hoe hoger het aggregatieniveau waarover gerapporteerd wordt, hoe hoger de betrouwbaarheid is. Dit komt omdat cijfers over een hoger aggregatieniveau op meer waarnemingen gebaseerd zijn. Zo is de betrouwbaarheid voor het gemiddeld aantal overuren per week voor alle rechters bijvoorbeeld hoger dan de betrouwbaarheid voor het gemiddeld aantal overuren per week voor rechters die zich primair met kantonzaken bezig houden. Voor deze specifieke groep rechters vinden we dat het gemiddeld aantal overuren per week 11,7 uur is, met als

95% betrouwbaarheidsinterval (9,0 – 14,3). De marge van dit betrouwbaarheidsinterval is 2,7 uur 27.

De gewenste betrouwbaarheid is behaald

De omvang van de steekproeven voor medewerkers in dienst van een gerecht zijn zo bepaald dat per stratum

voor een 95% betrouwbaarheidsinterval van een dichotome variabele28 de marge niet meer dan 10 %-punt zou moeten zijn (zie bijlage G).

Is de gerealiseerde betrouwbaarheid van dit onderzoek voldoende? Om dat te bepalen vergelijken we de gerealiseerde betrouwbaarheid met de gewenste betrouwbaarheid. In algemene zin is de volgende betrouwbaarheid gewenst: als een 95% betrouwbaarheidsinterval wordt gepresenteerd van de gemiddelde waarde van een kengetal voor een specifiek stratum, dan mag de marge van dit betrouwbaarheidsinterval niet meer dan 10 %-punt zijn. Dit geldt voor kengetallen waarvan het gemiddelde tussen de 0% en 100% ligt, zoals het aandeel indirect werk. De gerealiseerde betrouwbaarheid voor dit kengetal is voor alle strata hoger dan de gewenste betrouwbaarheid. Dit blijkt uit het feit dat voor alle strata geldt dat de marge van de betrouwbaarheidsintervallen kleiner is dan 10- %-punt (zie bijlagen I en J). Voor het stratum “RIOs” is het verschil maar klein (een marge van 9,5 %-punt), maar voor alle andere strata ligt de marge tussen 3,0 en 6,4 %-punt (met een gemiddelde van 4,4 %-punt).

Voor de overige twee onderzochte kengetallen (het aantal overuren per week en de behandeltijd per zaak) ligt

het gemiddelde niet tussen 0% en 100%, waardoor een directe vergelijking van de marges geen zin heeft29. Een indirecte vergelijking suggereert dat het beoogde betrouwbaarheidsniveau behaald is: stel dat we voor een

dichotome variabele vinden dat 40% van de respondenten ‘ja’ heeft gezegd. Een marge van 10%-punt30 betekent

27 Dit is de hoogste marge voor alle strata met betrekking tot rechtbanken, en de op twee na hoogste marge voor alle strata van dit onderzoek. Alleen voor de strata “raadsheren bij gerechtshoven met belastingzaken als primair rechtsgebied” en “RIOs” vinden we een nog hogere marge. Dit komt door de kleine steekproefomvang van deze twee strata.

28 Een dichotome variabele is een variabele die maar 2 antwoordcategorieën kent, bijvoorbeeld 1 (ja) en 0 (nee).

29 Dit komt neer op de vraag of een marge van 10 %-punt vergelijkbaar is met een marge van bijvoorbeeld 2,7 uur.

30 Procentpunten (%-punten) geven niet een procentueel verschil weer, maar een absoluut verschil tussen waarden die in procenten worden uitgedrukt. Als bijvoorbeeld de rente stijgt van 2% naar 3% is dit uit te drukken als "een stijging van 50% van het oude rentepercentage", of als "een stijging van 1 %-punt".


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 65 van 80


dat het 95% betrouwbaarheidsinterval tussen 30% en 50% zou moeten liggen. De ondergrens van dit interval (30%) is 25% lager dan het berekende gemiddelde (de marge is 10 %-punt, ten opzichte van het gemiddelde van 40% is dit 10/40 = 25%). Dit is vergelijkbaar met de gevonden marge voor het aantal overuren per week voor het stratum “rechters bij rechtbanken die zich primair met kantonzaken bezighouden”: de marge van 2,7 bedraagt 23% van het berekende gemiddelde.

Berekening standaardfouten

De betrouwbaarheid van de berekende kengetallen wordt weergegeven door de standaardfouten van deze kengetallen. De precieze berekening van deze standaardfouten hangt van de omvang van de populatie en het ontwerp van de steekproef af. De meeste statistische pakketten berekenen de standaardfouten onder de aanname dat er sprake is van een simpel steekproefontwerp (niet getrapt en niet gestratificeerd) uit een oneindig grote populatie. Statistische pakketten zoals Stata en SPSS bieden de mogelijkheid om ook voor andere steekproefontwerpen en eindige populaties de correcte standaardfouten te berekenen. Hiervoor is het noodzakelijk om expliciet het steekproefontwerp in te voeren (door aan te geven uit hoeveel stadia de

steekproef bestaat en wat de verschillende strata zijn) en de populatie-omvang van elk stratum op te geven31.

De gepresenteerde cijfers over aandelen indirect werk en tijdbesteding per zaak zijn gebaseerd op individuele meetmomenten. Na het declareren van het steekproefontwerp en de populatie-omvang van de afzonderlijke strata worden de standaardfouten direct door het statistisch pakket berekend.

Voor de berekening van de standaardfouten met betrekking tot het aantal overuren per week is een extra stap nodig. Dit komt omdat het aantal overuren alleen maar op het niveau van personen bepaald kan worden (voor een individueel meetmoment kan niet bepaald worden of dat meetmoment als overwerk geldt of niet). Het gemiddelde aantal overuren per persoon moet hierdoor in twee stappen berekend worden, en bij elke stap wordt de bijbehorende standaardfout bepaald:

Overuren per respondent: op basis van de 84 meetmomenten per respondent kan het aantal overuren worden berekend. Omdat het om een steekproef van alle mogelijke meetmomenten gaat, is per persoon de standaardfout van deze schatting berekend.

Gemiddeld aantal overuren voor de personen in een bepaald stratum: op basis van de berekende overuren per respondent kan het gemiddeld aantal overuren worden berekend voor een bepaald stratum. Omdat we een steekproef van personen hebben uit de gehele populatie, is per stratum de standaardfout van deze schatting berekend.

Vervolgens zijn beide typen standaardfouten gecombineerd om de totale standaardfout voor het gemiddeld aantal overuren per persoon te berekenen. De resulterende standaardfout corrigeert zowel voor het feit dat we te maken hebben met een steekproef van respondenten uit het gehele stratum, als dat we per respondent te maken hebben met een steekproef van meetmomenten uit de gehele meetweek.

31 Voor dit onderzoek zijn de standaardfouten in het statistisch pakket Stata berekend, waarbij het steekproefontwerp via het commando ‘svyset’ is ingevoerd. Zie Stata (2007), “Stata survey data reference manual; release 10”, Texas: Stata press.


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 66 van 80


H.2 Validiteit

Een meetinstrument of – methode is valide als datgene dat gemeten wordt ook daadwerkelijk is wat we willen

meten: “je meet wat je beoogt te meten”32.

Betrouwbaarheid is een noodzakelijke voorwaarde voor validiteit: als cijfers niet betrouwbaar zijn, dan is de validiteit van de resultaten niet hoog. Betrouwbaarheid is echter geen voldoende voorwaarde voor validiteit. Een meetinstrument kan betrouwbaar zijn, maar niet valide. Hiervan is sprake als het meetinstrument nauwkeurige en stabiele resultaten oplevert, maar dat die resultaten niet weergeven wat de onderzoeker wil weten.

Vooral bij abstracte en complexe kenmerken (bijvoorbeeld persoonskenmerken zoals intelligentie, emotionele stabiliteit of intellectuele autonomie) is het vaak niet op voorhand duidelijk hoe ze gemeten moeten worden. Het is dan belangrijk om de validiteit van de gebruikte indicatoren of meetinstrumenten vast te stellen. Binnen de sociale wetenschappen worden veel vormen van validiteit onderscheiden en voor elke vorm van validiteit zijn procedures ontwikkeld om de mate van validiteit te bepalen.

Bij concrete en minder complexe kenmerken speelt het vraagstuk van validiteit veel minder. Voor kenmerken zoals leeftijd, geslacht, lengte en gewicht zijn meetinstrumenten beschikbaar waarvan de validiteit niet ter discussie staat: er is sprake van een duidelijke en directe relatie tussen het meetinstrument en datgene wat men wil meten.

De kenmerken voor dit onderzoek hebben betrekking op tijd: de tijd die respondenten aan een bepaalde taak hebben besteed en de totale tijd die respondenten gewerkt hebben. Ook hiervoor geldt dat er sprake is van een duidelijke relatie tussen het meetinstrument (de tijdbesteding van een respondent op een bepaald moment) en wat we willen meten (totale tijdbesteding van respondenten). De validiteit van het gebruikte meetinstrument staat daarom niet ter discussie. Wat wel onderzocht moet worden, is of dit meetinstrument op de correcte manier gebruikt is. Om de validiteit van de onderzoeksresultaten te bepalen beschouwen we daarom de volgende vragen:

geven respondenten altijd eerlijk antwoord op de gestelde vragen? of is er een tendens om (met name buiten kantooruren) te vaak (of juist te weinig) te antwoorden dat er gewerkt wordt, terwijl dat niet het geval is?

zijn de berekeningen op basis van de antwoorden van de respondenten correct uitgevoerd?

wat is de correcte interpretatie van de berekende cijfers?

Deze drie vragen worden hieronder beantwoord.

Geven respondenten eerlijk antwoord?

Een belangrijke vraag is of respondenten bij alle meetmomenten altijd eerlijk antwoord geven over de werkzaamheden die ze op dat moment hebben uitgevoerd. Voor de dagboekmethode (waarbij respondenten tijdens of na afloop van een dag moeten noteren wat ze die dag gedaan hebben) geldt als nadeel dat dit niet bij voorbaat uitgesloten kan worden. Als deelnemers een hoge werkdruk ervaren kan dit er toe leiden dat zij bewust te veel werktijd rapporteren.

Dit kan in theorie voorkomen worden door een andere meetmethode te kiezen, namelijk door middel van directe observaties. Voor het huidige onderzoek (waarbij ook de tijdbesteding ’s avonds en in het weekend in kaart moet worden gebracht) is dit echter geen haalbare opzet. Hierdoor is het ook niet mogelijk om voor een

32 Baarda en de Goede, op. cit., pag. 193.


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 67 van 80


deel van de respondenten de meetgegevens achteraf te controleren. Het is dan ook niet mogelijk om een absoluut antwoord te geven op de vraag of respondenten eerlijk antwoord hebben gegeven.

Er is wel een indirect aanwijzing dat dit waarschijnlijk geen grote rol heeft gespeeld bij dit onderzoek. De mate van overwerk die we in dit onderzoek hebben gevonden, lijkt namelijk plausibel als we die vergelijken met de resultaten van enkele andere tijdbestedingsonderzoeken. Om met name de resultaten voor rechters en raadsheren te kunnen beoordelen hebben we gezocht naar tijdbestedingsonderzoeken voor beroepen of functies met gemiddeld genomen een hoog opleidingsniveau, met mogelijkheden om (een deel van de) werkzaamheden thuis en/of buiten kantooruren te verrichten en met een hoog verantwoordelijkheidsniveau. Bovendien moeten de onderzoeksresultaten goed gedocumenteerd zijn. We hebben twee beroepsgroepen gevonden die aan deze criteria voldoen: huisartsen en ondernemers.

In 2014 zijn door NIVEL de resultaten gepubliceerd van een landelijk SMS-tijdbestedingsonderzoek onder

huisartsen33. Dit tijdbestedingsonderzoek lijkt qua methode sterk op het tijdbestedingsonderzoek voor de rechtspraak; het belangrijkste verschil is dat NIVEL de meetmomenten per SMS uitvraagt, waar voor dit onderzoek een app voor smartphone of tablet is gebruikt. Om de resultaten van dit onderzoek te valideren, heeft NIVEL een vergelijking gemaakt tussen de uitkomsten van dit onderzoek en eerdere onderzoeken naar de tijdbesteding van huisartsen op basis van een dagboek-methode. Het is moeilijk om de resultaten van de onderzoeken goed met elkaar te vergelijken, maar de resultaten suggereren wel dat beide methoden (SMS en dagboek) vergelijkbare resultaten opleveren.

Omgerekend naar voltijdseenheden laat het SMS-onderzoek onder huisartsen de volgende resultaten zien:

zelfstandige gevestigde huisartsen werken 60,5 uur per week (per fte);

huisartsen in dienst van andere huisartsen werken 49,9 uur per week (per fte);

waarnemers werken 45,3 uur per week (per fte).

Een eerste relevante conclusie is dat ook binnen een homogeen lijkende groep (alle huisartsen in Nederland) de verschillen in uren per week groot kunnen zijn. Een tweede conclusie is dat met name de zelfstandig gevestigde huisartsen op voltijdsbasis lange werkweken maken. Ter vergelijking hebben we de overuren per week voor de twee groepen raadsheren die volgens ons onderzoek de meeste overuren maken, omgerekend naar voltijdseenheden. Dit levert de volgende vergelijkingen op:

omgerekend naar voltijdmedewerkers werken zelfstandig gevestigde huisartsen ongeveer evenveel uren per week als raadsheren bij het CRvB (gemiddeld genomen hebben deze raadsheren een aanstelling van 91,7% fte; omgerekend zouden ze 59,7 uur per week per fte werken);

omgerekend naar voltijdmedewerkers werken zelfstandig gevestigde huisartsen meer uur per week dan raadsheren bij gerechtshoven (gemiddeld genomen hebben deze raadsheren een aanstelling voor 95,1% fte; omgerekend zouden ze 54 uur per week per fte werken).

Als tweede groep kijken we naar de resultaten van enkele onderzoeken naar de tijdbesteding van ondernemers. Volgens een steekproef onder circa 2.000 ondernemers uit het MKB werkten ondernemers in 2005 gemiddeld genomen 54 uur per week: 47 uur doordeweeks en 7 uur in het weekend. Slechts 15% van de ondernemers in

33 Hassel, D. van, L. van der Velden en R. Batenburg (2014), “Landelijk SMS-tijdsbestedingsonderzoek huisartsen”, Utrecht: Nivel.


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 68 van 80


het MKB zou 36 uur of minder per week werken34. Dit is bepaald door ondernemers telefonisch vragen te stellen over hun tijdsbesteding in de voorafgaande week. Dit type tijdbestedingsonderzoek is echter minder betrouwbaar, daarom kijken we ter vergelijken ook naar twee studies die gebruik maken van de observatiemethode. Bij deze studies is een beperkt aantal ondernemers gedurende een aantal dagen intensief gevolgd, om op deze manier de tijdbesteding in kaart te brengen.

In een onderzoek uit 2012 zijn zes startende ondernemers en zes ondernemers in de groeifase gedurende

een aantal dagen gevolgd35. Het betreft ondernemers uit Duitsland, Oostenrijk en (de Duitstalige regio’s van) Zwitserland. Gemiddeld genomen vinden ze dat de startende ondernemers 11,8 uur per dag werken en de ondernemers in de groeifase 10,6 uur per dag. De auteurs vermelden het niet expliciet, maar het lijkt erop dat dit gemiddelde alleen over de weekdagen is berekend. Maar zelfs als ze in de weekenden niet werken, dan zouden startende ondernemers 59 uur per week werken en ondernemers in de groeifase 53 uur per week.

In een andere studie, op basis van observaties van zes bedrijfseigenaren van kleine bedrijven, wordt een

gemiddelde werkweek van 45,5 uur per week gevonden36.

Als we de resultaten van het tijdbestedingsonderzoek voor de rechtspraak vergelijken met de resultaten van de hiervoor besproken tijdbestedingsonderzoeken, lijken de resultaten die voor de rechtspraak gevonden zijn plausibel te zijn; zelfs de resultaten voor de groep raadsheren die de hoogste aantallen werkuren rapporteren, liggen in dezelfde orde van grootte als de gerapporteerde werktijden voor beroepsgroepen als zelfstandig werkzame huisartsen en (startende) ondernemers.

Berekening zijn correct uitgevoerd

Als de brongegevens (de opgaven van de respondenten over hun activiteiten per meetmoment) correct zijn, maar vervolgens op een verkeerde manier worden verwerkt, dan zijn de gepresenteerde cijfers niet valide (ze geven immers niet weer wat ze weer moeten geven). Hoe complexer een onderzoek is, hoe belangrijker het is om de berekeningen te controleren. Voor dit onderzoek hebben we alle cijfers die in hoofdstuk 3 zijn

gepresenteerd op twee verschillende manieren berekend37: twee verschillende onderzoekers hebben de berekeningen onafhankelijk van elkaar uitgevoerd, gebruik makend van verschillende softwarepakketten (Excel versus SPSS en Strata), waarna de resultaten onderling vergeleken zijn. Beide manieren leveren dezelfde cijfers op met betrekking tot het aantal overuren, het aandeel indirecte tijd en de tijdbesteding per zaak. We concluderen daarom dat de berekeningen correct zijn uitgevoerd.

Wat is de correcte interpretatie van de berekende cijfers?

Als de resultaten van een meetinstrument verkeerd geïnterpreteerd worden, dan zijn de geïnterpreteerde resultaten niet meer valide. Het is daarom belangrijk om vast te stellen hoe de gepresenteerde cijfers

34 Hoevenagel, R. (2006), “Tijdsbesteding ondernemend Nederland”, EIM Publieksrapportage M200513, Zoetermeer: Panteia/EIM.

35 Mueller, S., Th. Volery en B. von Siemens (2012), “What do entrepreneurs actually do? An observational study of entrepreneurs’ everyday behaviour in the start-up and growth stages”, Entrepreneurship Theory and Practice, September 2012.

36 Florén en Tell (2004), geciteerd in: Florén, H. (2006),"Managerial work in small firms: summarising what we know and sketching a research agenda", International Journal of Entrepreneurial Behaviour & Research, 12 (5), pagina 272.

37 Dit geldt niet voor de standaardfouten en betrouwbaarheidsintervallen; die zijn op één manier berekend.


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 69 van 80


geïnterpreteerd moeten worden. Over het algemeen is de beschrijving van de in hoofdstuk drie gepresenteerde cijfers duidelijk genoeg om misverstanden bij de interpretatie te voorkomen. Er zijn echter een paar details waarbij nadere toelichting gewenst kan zijn.

Overwerk als percentage: gemiddelde percentages per persoon van overuren per week

De tabellen over de omvang van het overwerk laten de gemiddelde hoeveelheid overuren per persoon zien, zowel in uren per week als in procenten van de reguliere werkweek. Bij de interpretatie van de percentages is het belangrijk om te realiseren dat het gemiddelde percentage overuren per persoon niet hetzelfde is als het aandeel van het totaal aantal overuren in de totale reguliere werktijd. Het rekenvoorbeeld in tabel H.1 laat zien wat er aan de hand is.

Reguliere werkweek Overuren

Persoon (uren per week) (uren per week) (% van reguliere werktijd)

A 20 10 50%

B 40 0 0%

Totaal 60 10

Tabel H.1 Overuren per persoon: een rekenvoorbeeld

In dit voorbeeld werkt persoon A 10 uur per week over en persoon B werkt 0 uur per week over. Gemiddeld werken ze dus 5 uur per week over. Voor het aantal overuren uitgedrukt als percentage van de reguliere werkweek geldt het volgende:

Het gemiddelde percentage per persoon van overuren per week is 25% (het gemiddelde van 50% en 0%);

Het aandeel overuren in de totale reguliere werktijd bedraagt 10/60=16,7%.

De berekende 25% is een valide schatting voor het gemiddelde percentage overuren per week van medewerkers A en B, maar het is geen valide schatting van de totale hoeveelheid overuren ten opzichte van de totale reguliere

werktijd38. In de tabellen in hoofdstuk drie over de omvang van het overwerk wordt het gemiddelde percentage per persoon van overuren per week gepresenteerd.

De verschillen met het gemiddelde percentage overuren per persoon zijn een stuk kleiner dan in het hier gepresenteerde rekenvoorbeeld. Voor 4 van de 22 strata is het gemiddelde percentage overuren per persoon 2

%-punt hoger dan het aandeel van het totaal aantal overuren in de totale reguliere werktijd39, voor de overige 18 strata is het verschil kleiner.

De aandelen van de gemaakte overuren in de totale reguliere werktijd kunnen overigens uit de gepresenteerde tabellen worden afgeleid, door het gemiddeld aantal uren overwerk per week te delen door de gemiddelde reguliere werktijd.

38 Dit komt omdat het gemiddelde van een breuk niet berekend kan worden als de breuk van twee gemiddelden: Gem(x/y) ≠ Gem(x) / Gem(y).

39 Voor het stratum “rechters bij rechtbanken met civiel-familiezaken als primair rechtsgebied” geldt bijvoorbeeld dat het gemiddelde overwerkpercentage per persoon 44% van de reguliere werkweek is. Het totaal aantal gemaakte overuren bedraagt echter 42% van de totale reguliere werktijd binnen dit stratum.


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 70 van 80


Aandeel indirect werk: aandelen indirect werk (en overige bestedingscategorieën) in totale werktijd

De tabellen over het aandeel van het indirect werk laten zien welk deel van de totale gewerkte tijd (dus inclusief overuren) aan de volgende drie bestedingscategorieën wordt besteed:

Lamicie zaken;

niet-Lamicie zaken;

indirect werk.

Omdat het hierbij vooral gaat om een beeld te krijgen op het niveau van de verschillende strata (en dus niet op het niveau van individuele medewerkers) is ervoor gekozen om hier de aandelen in de totale gewerkte tijd te presenteren. De percentages in deze tabellen moeten dus iets anders worden geïnterpreteerd dan de percentages in de tabellen over de omvang van het overwerk.

Tijdbesteding per zaak: rechtsgebieden slaan niet op personen maar op zaken

Zowel de tabellen over de omvang van het overwerk als over het aandeel van het indirecte werk presenteren cijfers per (primair) rechtsgebied. Elk (primair) rechtsgebied staat hierbij voor een van de onderzochte strata: een groep medewerkers in dienst bij een gerecht die zich primair met een bepaald rechtsgebied bezighouden.

Ook de tabellen over de tijdbesteding per zaak presenteren cijfers per rechtsgebied. De rechtsgebieden staan hier echter niet meer voor een bepaalde groep personen, maar voor een bepaalde groep zaken: alle zaken uit het

desbetreffende rechtsgebied40.

40 Een rechter die primair actief is op het gebied van vreemdelingenzaken kan bijvoorbeeld een klein deel van haar tijd besteden aan belastingzaken. Voor het bepalen van het aantal overuren is dat niet relevant: alle uren die door deze rechter gewerkt worden, tellen mee voor het bepalen van de cijfers voor het stratum ‘vreemdelingenzaken’. Voor het bepalen van de tijdbesteding per zaak maakt dit echter wel uit: de meetmomenten die ze aan vreemdelingenzaken besteedt worden aan het rechtsgebied ‘vreemdelingenzaken’ toegekend, maar de meetmomenten die ze aan belastingzaken besteedt worden aan het rechtsgebied ‘belastingzaken’ toegekend.


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 71 van 80


Bijlage I: 95% betrouwbaarheidsintervallen: rechtbanken

In deze bijlage zijn de gemiddelden inclusief de 95% betrouwbaarheidsintervallen weergegeven voor achtereenvolgens de omvang van het overwerk, het aandeel indirect werk en de behandeltijd per rechtszaak. In tabellen en grafieken met betrekking tot overuren en het aandeel indirect werk staan de medewerkers centraal. Hier worden achtereenvolgens rechters, RAIO’s ,RIO en juridisch ondersteuners onderscheiden. Bij de rechters en juridisch ondersteuners is onderscheid gemaakt naar de zeven rechtsgebieden. In de tabellen en grafieken over de behandeltijden staan de Lamicie-zaken centraal. Ook hier is onderscheid gemaakt naar de rechtsgebieden.

Figuur I.1 Betrouwbaarheidsintervallen overwerk rechters

Figuur I.2 Betrouwbaarheidsintervallen overwerk juridisch ondersteuners rechtbanken

0

4

8

12

16

20

24

Belasting Bestuur Familie Handel Kanton Straf Vreemd. RAIO's RIO's

Overwerk rechters, RAIO's en RIO's

(in uren per week)

0

4

8

12

16

20

24

Belasting Bestuur Familie Handel Kanton Straf Vreemd.

Overwerk JO7+

(in uren per week)


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 72 van 80


Overwerk in uren per week

Rechter, RAIO en RIO Juridisch ondersteuners gemiddeld bandbreedte gemiddeld bandbreedte

Belasting 8,7 [6,1 - 11,2] 5,8 [3,3 - 8,3]

Bestuur 11,9 [9,8 - 14] 4,2 [2,4 - 5,9]

Civiel-familie 13,5 [11,2 - 15,9] 3,8 [2 - 5,5]

Civiel-handel 12,2 [9,9 - 14,5] 2,7 [1,1 - 4,4]

Kanton 11,6 [9 - 14,3] 2,8 [1,1 - 4,5]

Straf 13,6 [11,3 - 15,9] 6,0 [3,9 - 8,1]

Vreemdelingenzaken 11,0 [8,2 - 13,8] 4,8 [2,8 - 6,7]

RAIO's 6,4 [3,7 - 9,1] RIO's 12,1 [7,1 - 17,1]

Tabel I.1 Overwerk in uren per week, inclusief 95% betrouwbaarheidsinterval

Figuur I.3 Betrouwbaarheidsintervallen aandeel indirect werk rechters

Figuur I.4 Betrouwbaarheidsintervallen aandeel indirect werk juridisch ondersteuners rechtbanken

0%

10%

20%

30%

40%

50%

Belast. Best. Familie Handel Kanton Straf Vreemd. RAIO's RIO's

Aandeel indirect werk rechters, RAIO's en RIO's

(in % t.o.v. totaal gewerkte tijd)

0%

10%

20%

30%

40%

50%

Belast. Best. Familie Handel Kanton Straf Vreemd.

Aandeel indirect werk JO7+



Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 73 van 80


Indirect werk in % Rechters, RAIO's, RIO's JO7+

van totale werktijd gemiddeld bandbreedte gemiddeld bandbreedte

Belasting 29,3% [26,1% - 32,7%] 29,9% [25,4% - 34,8%]

Bestuur 30,5% [27,1% - 34,0%] 27,0% [24,2% - 30,0%]

Civiel-familie 37,7% [34,1% - 41,5%] 25,4% [22,0% - 29,0%]

Civiel-handel 35,8% [30,6% - 41,2%] 25,4% [22,0% - 29,0%]

Kanton 29,0% [25,2% - 33,1%] 27,5% [24,2% - 31,0%]

Straf 26,5% [22,3% - 31,2%] 23,3% [19,8% - 27,1%]

Vreemdelingenzaken 30,4% [26,9% - 34,2%] 27,0% [23,6% - 30,6%]

RAIO's 32,4% [26,6% - 38,8%]

RIO's 38,1% [29,1% - 48,0%]

Tabel I.2 Indirecte tijd in % van totale werktijd, inclusief 95% betrouwbaarheidsinterval

Figuur I.5 Betrouwbaarheidsintervallen behandeltijden rechters

Figuur I.6 Betrouwbaarheidsintervallen behandeltijden juridisch ondersteuners rechtbanken

0

100

200

300

400

500

600


Behandeltijden rechters

(incl. rplv in min. per zaak)

0

100

200

300

400

500

600


Behandeltijden JO7+

(incl. buitengriffiers, min. per zaak)


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 74 van 80


Minuten per Lamicie- zaak

Rechters, RAIO’s, RIO’s, Rplv’s JO7+, Buitengriffiers

gemiddeld bandbreedte gemiddeld bandbreedte

Belasting 119 [102 -135] 210 [178- - ,242]

Bestuur 363 [332 - 393] 508 [454 - 562]

Civiel-familie 80 [70 - 89] 160 [142 - 178]

Civiel-handel 234 [208 - 60] 270 [245 - 295]

Kanton 18 [16 - 20] 27 [24 - 30]

Straf 241 [213 - 269] 241 [218 - 265]

Vreemdelingenzaken 183 [149 - 217] 382 [305 - 458]

Tabel I.3 Gemiddelde tijdbesteding per zaak, inclusief 95% betrouwbaarheidsinterval


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 75 van 80


Bijlage J: 95% betrouwbaarheidsintervallen: hoven en CRvB

In deze bijlage worden de gemiddelden inclusief de 95% betrouwbaarheidsintervallen weergegeven voor achtereenvolgens de omvang van het overwerk, het aandeel indirect werk en de behandeltijd per rechtszaak. In tabellen en grafieken met betrekking tot overuren en het aandeel indirect werk staan de medewerkers centraal. In de tabellen en grafieken over de behandeltijden staan de Lamicie-zaken centraal. Steeds wordt hierbij onderscheid gemaakt naar de relevante rechtsgebieden.

Figuur J.1 Betrouwbaarheidsintervallen overwerk raadsheren

Figuur J.2 Betrouwbaarheidsintervallen overwerk juridisch ondersteuners hoven en CRvB

0

4

8

12

16

20

24

Belasting Civiel Straf CRvB

Overwerk raadsheren

(in uren per week)

0

4

8

12

16

20

24


Overwerk JO7+

(in uren per week)


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 76 van 80


Overwerk in uren per week

Raadsheren JO7+ gemiddeld bandbreedte gemiddeld bandbreedte

Belasting 18,1 [15,1 - 21,1] 4,2 [1,6 - 6,9]

Civiel 13,2 [11,0 - 15,4] 4,5 [2,6 - 6,5]

Straf 17,0 [14,4 - 19,6] 6,3 [4,3 - 8,3]

CRvB 19,3 [16,3 - 22,4] 4,4 [2,6 - 6,2]

Tabel J.1 Overwerk in uren per week, inclusief 95% betrouwbaarheidsinterval

Figuur J.3 Betrouwbaarheidsintervallen aandeel indirect werk raadsheren

Figuur J.4 Betrouwbaarheidsintervallen aandeel indirect werk JO hoven en CRvB

0%

10%

20%

30%

40%

50%


Aandeel indirect werk raadsheren


0%

10%

20%

30%

40%

50%


Aandeel indirect werk JO7+



Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 77 van 80


Indirect werk in % Raadsheren JO7+

van totale werktijd gemiddeld bandbreedte gemiddeld bandbreedte

Belasting 32,2% [27,9% - 36,9%] 31,4% [26,9% - 36,3%]

Civiel 28,1% [24,1% - 32,6%] 23,3% [19,8% - 27,2%]

Straf 25,6% [21,6% - 30,0%] 24,3% [20,6% - 28,4%]

CRvB 24,4% [21,2% - 28,0%] 29,0% [25,5% - 32,8%]

Tabel J.2 Indirecte tijd in % van totale werktijd, inclusief 95% betrouwbaarheidsinterval

Figuur J.5 Betrouwbaarheidsintervallen behandeltijden raadsheren

Figuur J.6 Betrouwbaarheidsintervallen behandeltijden juridisch ondersteuners hoven en CRvB

0

200

400

600

800

1.000

1.200

1.400


Behandeltijden raadsheren

(incl. rhplv, in min. per zaak)

0

200

400

600

800

1.000

1.200

1.400


Behandeltijden JO7+

(incl. buitengriffiers, in min. per zaak)


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 78 van 80


In minuten per Lamicie zaak

Raadsheren en RhPlv’s JO7+ en Buitengrifiers

gemiddeld bandbreedte gemiddeld bandbreedte

Belasting 677 [611 - 743] 356 [316 - 396]

Civiel 1.173 [1.085 - 1.261] 634 [587 - 681]

Straf 422 [382 463] 310 [280 - 341]

CRvB 802 [753 - 851] 1.221 [1.129 - 1.313]

Tabel J.3 Gemiddelde tijdbesteding per zaak, inclusief 95% betrouwbaarheidsinterval


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 79 van 80


Bijlage K: Effect verruiming populatie juridisch ondersteuners

Na afloop van het tijdbestedingsonderzoek van 2008 is geconstateerd dat juridische ondersteuning niet alleen door gerechtsambtenaren in schaal 9 en hoger wordt geleverd, maar ook door medewerkers in schalen 7 en 8. Om die reden is de onderzoekspopulatie juridisch ondersteuners voor dit onderzoek verruimd met gerechtsambtenaren in schalen 7 en 8 die substantieel (minimaal ¾ van de tijd) werkzaamheden van juridische aard verrichten.

Onder werkzaamheden van juridische aard wordt hier verstaan: het optreden als griffier ter zitting, uitwerken van proces verbaal, maken van (verstek)vonnissen/beschikkingen en beoordelen van dagvaardingen. Onder niet-juridisch werk verstaan we werkzaamheden met betrekking tot registratie, postverwerking (o.a. verzenden van vonnissen en processen verbaal), maken en bijhouden van dossiers, maken en verzenden van (standaard)brieven, maken van roosters en planningswerkzaamheden.

De consequentie van het oprekken van de groep juridische ondersteuners van JO9+ naar JO7+ is dat ook de buitengriffiers in beeld kwamen als externe rechtbankmedewerkers die bijdragen aan de productie van zaken.

Hieronder is het effect weergegeven die de verruiming van deze onderzoekspopulatie heeft gehad op de behandeltijden van de juridische ondersteuners van de verschillende typen gerechten. Dit effect is uitgesplitst naar de bijdrage van de gerechtsambtenaren in schalen 7 en 8 en de bijdrage van de buitengriffiers.

In minuten per zaak T.o.v. JO9+ (=100%)

JO9+ schaal 7,8 buitengr. JO7+ JO9+ schaal 7,8 buitengr. JO7+

Gerechtshoven Belasting 334 20 3 356 100% +6% +0,8% 107%

Civiel 596 4 33 634 100% +0,7% +6% 106%

Straf 300 1 9 310 100% +0,5% +3% 103%

Rechtbanken Belasting 205 5 - 210 100% +3% - 103%

Bestuur 475 31 2 508 100% +7% +0,4% 107%

Civiel-familie 119 33 8 160 100% +28% +7% 135%

Civiel-handel 219 44 7 270 100% +20% +3% 123%

Kanton 18 8 1 27 100% +43% +5% 148%

Straf 195 29 17 241 100% +15% +9% 124%

Vreemdelingenzk. 323 57 1 382 100% +18% +0,4% 118%

CRvB 1.168 50 3 1.218 100% +4% +0,2% 105%

Tabel K.1 Effect uitbreiding definitie juridisch ondersteuners

De uitbreiding van de populatie juridisch ondersteuners heeft bij de gerechtshoven geleid tot een toename van de behandeltijd per zaak van 10 minuten bij Straf, 22 minuten bij Belasting tot 37 minuten bij Civiel. Voor Belasting is de toename met name het gevolg van inzet van gerechtsambtenaren in schalen 7 en 8, terwijl voor Civiel en Straf de inzet van buitengriffiers zorgt voor het grootste deel van de toename.

Voor de rechtbanken heeft de verruiming van de populatie juridisch ondersteuners een relatief beperkt effect voor de rechtsgebieden Belasting en Bestuur. Hier nemen de behandeltijden met respectievelijk 3% en 7% toe. De toename bij Vreemdelingenzaken bedraagt 18% en dit loopt op tot 48% bij Kanton. Voor alle rechtsgebieden geldt dat de bijdrage van gerechtsambtenaren in schalen 7 en 8 groter is dan die van de buitengriffiers.

Het effect voor de verruiming van de definitie voor de CRvB is een toename van de behandeltijd door juridisch ondersteuners met 5%. Dit wordt zo goed als volledig veroorzaakt door gerechtsambtenaren in schalen 7 en 8.

In zijn algemeenheid kan worden gesteld dat deze verruiming leidt tot hogere behandeltijden door juridisch ondersteuners. De mate waarin deze behandeltijden toenemen, verschilt behoorlijk tussen de rechtsgebieden.


Ref.nr.: 15.0086 G&H

Pagina 80 van 80


Figuur K.1 Effect uitbreiding definitie juridisch ondersteuners

0

200

400

600

800

1.000

1.200

1.400

Effect uitbreiding definitie JO

Bgrf

7,8

JO9+

in opdracht van de raad voor de rechtspraak - panteia.nl · © 2015 capgemini. all rights reserved....

Documents