in balans najaar 2010 pzc

balansZORGKRANT VOOR BRABANT EN ZEELAND

IN BALANS IS EEN COMMERCIËLE UITGAVE VAN DE ADVERTENTIEBEDRIJVEN VAN BN DESTEM | PZC,BRABANTS DAGBLAD EN EINDHOVENS DAGBLAD, I.S.M. MET DE ZORGSECTOR.

Yoga blijft jong Op eigen benen De mens wil ruimte

Halfjaarlijksespecial

Met onder meer:Gentherapie

Plus:De Stelling

Boeken en tips

Najaar 2010

��

��

��

� !�� "��

� ��#� �� !�� $$"

��%��

��

��

�� !��"��#

��"�� #

�� $�� #

�� "��

��

��

��

��

��

��

��

��

!� ��

��

�� " ��#��

��

�� $��

� �%� ��

��

��

�� &��

��

� ��

'��

�� %�

��

��

��

��

�� (��

��

�� )�� (��

��

��*��

��

��

�� %� ��

��

��

��

��

�� %� ��

� �%� �� (��+�

��

��

��&� ��

��

,��

�� -��*

��

��

��.�� /�

�� .�� /�

�� .� ��

�� /��

��

��

0�� " ��#��

�� -��

��

��

�� 12""��

��

��

��

!� ��

��

��

��

� � " �� 3��

��*� 1�� (��

�� &�4�!��.�� &��

4�� !� �� /�� &�,�!�� .��

&�� ,�� !� �� /� ��

�� &��

�� &��

%��

,�� *�

��

� �� *�'��(��()��))�

(Advertorial)

��&��

��

��"��#

��

��"��

Kleinschalig wonen bij SVRZ

www.svrz.nl

Wilt u meer informatie over kleinschalig wonen bij SVRZ? Bel of mail de Zorglijn van SVRZ.

0900-7879777 (lokaal tarief)[email protected] www.svrz.nl

Ook in de hoofdlocaties van SVRZ woont u kleinschalig.

Grootschalige verpleeghuizen behoren tot het verleden. SVRZ breidt het aantal groepswoningen steeds verder uit.

midden in de wijk modern, maar huiselijk zes personen per woning huisgenoten met hetzelfde ziektebeeld ruim opgezet eigen kamer en sanitair privacy gegarandeerd bezoek altijd welkom meehelpen in huishouden is mogelijk

Waar heeft SVRZ kleinschaligwonen in Zeeland?

Alexiaplein, Kamperland Ambachtsveld, Oost-Souburg Clasinastraat, Arnemuiden Egelantierstraat, s-Gravenpolder Hof van Sint Pieter, Middelburg Kranesteyn, Middelburg Koriander, Heinkenszand Krekepad, Westkapelle Maartenshof, St. Maartensdijk Theresiaplein, s-Heerenhoek

Thibautstraat, Middelburg Tulpstraat, Koudekerke Vliedberg Koudekerke Waterwel Aagtekerke

Uitstekende revalidatiezorg vraagt uitstekende medewerkers.

Acquisitie naar aanleiding vandeze advertentie is niet gewenst.

Wij zoeken mensen die ‘iets extra’s’ brengen.Als medewerker word je gestimuleerd het beste in jezelf naar boven te halen. Revant biedt heldere verwachtingen, goede leidinggevenden en een prima werkomgeving. Je krijgt de mogelijkheid én de verplichting om je te ontplooien.

Lees de uitgebreide informatie over onze vacatures op onze website: www.revant.nl

De kracht tot ontwikkeling

Revalidatiecentrum Breda, Brabantlaan 1, Breda. t. 076 579 79 00Lindenhof, ‘s-Gravenpolderseweg 114a, Goes. t. 0113 23 62 36Reigersbos, Schubertlaan 21, Goes. t. 0113 23 62 36De Wielingen, Vlietstraat 8, Terneuzen. t. 0113 23 62 36

door Herbert Kats

Het is bemoedigend dat in veel sectoren in medische zingrote vooruitgang wordt geboekt. Op sommige puntenzelfs spectaculaire vooruitgang. Voor ziekten die al heellang het predikaat ongeneeslijk of levensbedreigenddroegen gloort hoop.Toch gaat de schijnwerper de laatste jaren met namenaar onderzoek dat is gericht op het voorkómen van ge-zondheidsproblemen. Of beter: het opsporen van ‘man-kementen’ voordat ze, vaak op latere leeftijd, een ge-vaar gaan vormen.Dat is een in heleboel opzichten verstandig. Het spreek-woord zegt immers niet voor niets ‘voorkomen is beterdan genezen’. Dat is in het belang van de persoon zelf,maar zeker ook in het voordeel van de ziektenkostenver-zekeraars. En daarmee de verzekerde, want die betaaltmet de premie uiteindelijk een (belangrijk) deel van dekosten en wij als belastingbetalers het geheel.

OnderzoekIn de vooruitgang ligt, hoe merkwaardig misschien ookop het eerste gezicht, een belangrijk deel van het pro-bleem. Krijgen we immers niet steeds weer te horen datde gezondheidszorg onbetaalbaar dreigt te worden? Nuvalt het niet te loochenen dat de kosten voortdurend op-lopen, ondanks de jaarlijkse bijstellingen.Vooruitgang kost echter ook geld. Onderzoek is ergkostbaar en levert lang niet altijd het gewenste resultaatop. Dat wordt nog wel eens vergeten.

Áls het dan uiteindelijk een remedie oplevert willen deontwikkelaars daarvan ook weer hun geld terugzien. Enmeer. Bovendien moet de behandelaars zich weer nieu-we werkwijzen eigen maken en ook dat kost geld.

PakketTot zo ver allemaal logisch en verklaarbaar. In elk gevalis duidelijk dat de winst op het ene terrein nogal eens ga-ten elders oplevert. Concreet: terwijl er nieuwe behande-lingen beschikbaar komen worden andere vanwege dekosten uit het pakket geschrapt. Steeds meer zal boven-dien worden afgewogen tot welke prijs een bepaalde be-handeling vergoed zal of kan worden.Over de hele linie kan onze gezondheidszorg daardoormisschien zijn wereldwijd goede reputatie overeind hou-den, terwijl een individu zichzelf zwaar gepakt kan voe-len. Dat heeft dan niet te maken met de vraag of er be-handeling mogelijk is, maar meer met de vraag of diequa kostendekking binnen bereik ligt.Daarmee komen we op het punt van de onderlinge soli-dariteit. Steeds vaker hoor je stemmen om mensen uit tesluiten of toch zeker meer te laten betalen, als ze naarde mening van de sprekers zélf iets hadden kunnen on-dernemen om hun kwaal te verminderen of voorkomen.Neem het voorbeeld van het roken of het overgewicht.Een dergelijke weging is echter een heel heikele kwes-tie. Trek de lijn door en je hebt een raad van deskundi-gen (‘wijzen’) nodig die uiteindelijk als een soort tribu-naal fungeert dat kan beslissen over leven en dood.Wie durft zo ver te gaan?

Yoga blijft jong

Het werkveld

Uitgelicht: hielprik

Opvoeden

Huisarts & scalpel

Tips en boeken

Mens wil ruimte

De Stelling

Energiek op leeftijd

Verziekte taal

Jeugd en seks

Gentheraphie

Wat betekenthet voor u?

NIEUW!www.inbalansonline.nl

In Balans is een commerciële uitgavevan de advertentiebedrijven vanBN DeStem | PZC, Brabants Dagbladen Eindhovens Dagblad in samenwer-king met de zorgsector.Deze special verschijnt als halfjaarlijk-se bijlage bij de genoemde dagbla-den.

Wilt u adverteren in de volgendebijlage? Neem dan contact op metDanny van Berkel076 - 531 22 [email protected]

Vormgeving:Nicole Hoepelman

Foto’s:Aad Meijer, Stock Xchng

Productcoördinatie:Dennis WillemsHerbert Kats

Er is een groot verschil tussen barstjes en barsten. Vertaal het naar de

gezondheidszorg en je kunt stellen dat ons unieke en wereldwijd

gewaardeerde systeem dringend onderhoud behoeft. Maar dat is iets

anders dan de solidariteit met zorgbehoevenden laten afbladderen.

Introductie

InhoudIn dit nummer

5

6

7

8

9

11

13

14

15

16

17

19

Colofon

in balans | 3

Het beste uit jezelf

PHILADELPHIA ZORG ZUIDWESTRegiokantoor:

Groenmarkt 19a

3311 BD Dordrecht

T (078) 711 07 00

E [email protected]

www.philadelphia.nl/zuidwest

Philadelphia wil er vanuit een christelijke visie aan bijdragen dat mensen met een verstandelijke beperking gelukkig kunnen zijn en het beste uit zichzelf kunnen halen. Daarom doen we ons werk met verantwoordelijk-heidsbesef, passie, aandacht en professionaliteit.We gaan uit van de mogelijkheden van iedere individuele cliënt als het gaat om zorg, wonen, werken, leren, dagbesteding en welzijn.

Philadelphia Zorg ZuidwestStichting Philadelphia Zorg is een landelijke organisatie voor mensen met een verstandelijke beperking die zorg en/of ondersteuning nodig hebben. Vanuit een christelijke visie willen wij er aan bijdragen dat mensen met een verstandelijkebeperking het beste uit zichzelf kunnen halen.

Philadelphia Zorg Zuidwest biedt ondersteuning op het gebied van

wonen, dagbesteding, leer-/werktrajecten, logeren en ambulante

begeleiding.

Wij hebben o.a. locaties in Heinkenszand,

Zoutelande, Koudekerke, Middelburg,

Goes, Terneuzen en Vlissingen.

Heeft u vragen of wilt u de

mogelijkheden bespreken die

wij binnen de regio Zuidwest

kunnen bieden, dan kunt u

contact opnemen met ons

regiokantoor.

Chatten met MEE?Dat kan! Ga naar

www.meezeeland.nlen klik op de chatknop.

MEE Zeeland is er voor iedereen met een beperking. Verstandelijk, lichamelijk of zintuiglijk. MEEis er ook voor mensen met autisme en voor chronisch zieken. Jong en oud. MEE wil dichtbij zijnen heeft over de hele provincie servicepunten, veelal in gemeentehuizen. De ondersteuning van MEE is gratis en zonder verwijzing beschikbaar.

www.meezeeland.nl

Tel. 0118 - 43 20 00

��

��

��

��

��

�� !�� "��

��

#�� $��%�� &��

��

�� !! ��"�!#��$� ��%�& �� '��! ��(��)�� !! �

��*�� #��

�� '(()�*)(+,,-�'*�(.�.(�./�)0

��

Infographic: Nicole Hoepelman

door Wiljan Broeders

De eenheid van lichaam en geest wordt vandaag de dag vooral ge-zocht - en gevonden - in een combinatie van ademhaling, lichame-lijke oefening en concentratie. Yoga maakt uw lichaam flexibeleren helpt u met ontspannen, zelfs in een stressvolle omgeving. Uvoelt zich fitter, hebt meer energie, wordt gelukkiger en kalmer!Niet verwonderlijk dus dat juist nú, in deze jachtige 21ste eeuw Yo-ga zo immens populair is en door miljoenen mensen over heel dewereld beoefend wordt. Kinderen, jongeren, zwangere vrouwen,volwassenen, ouderen; iedereen doet het! Met deze beperktestaalkaart willen wij u alvast kennis laten maken met de bekendstevormen van Yoga.

Bikram Yoga - Snelst opkomende vorm van YogaIn een verwarmde (38-40 graden) ruimte worden 26 klassiekeYoga houdingen beoefend. Deze snelst opkomende vorm vanYoga is vanuit fysiek oogpunt de perfecte combinatie vankracht, flexibiliteit, evenwicht en uithoudingsvermogen. Op hetgeestelijke vlak worden onder meer zelfvertrouwen, zelfbeheer-sing, vastberadenheid, geduld en concentratievermogen ver-sterkt.

BodyBalance - Een energie- en rustgevende sessieDit mind-body fitnessprogramma combineert eeuwenoudemethodes als Yoga en Tai Chi met recentere als Pilates en Fel-denkrais tot een energie- en rustgevende sessie. Gecontro-leerde ademhaling, concentratie en een zorgvuldig opge-

bouwde serie rekoefeningen, bewegingen en houdingen op mu-ziek creëren een holistische workout die het lichaam in een toe-stand van harmonie en balans brengt.

Hatha Yoga - De meest lichamelijk gerichte YogavormDeze vorm van Yoga is in het Westen het meest bekend enwordt het meest beoefend. Hatha Yoga is de meest lichamelijkgerichte Yogavorm en draagt bij tot het verkrijgen van een ster-ker en gezonder lichaam. Men leert het lichaam te respecteren,de grenzen en mogelijkheden te kennen en zich steeds sterkervan zichzelf bewust te worden.

Kinderyoga - Gezonde kinderen in een turbulente wereldKinderen worden steeds meer opgeslokt door de snel verande-rende en veeleisende maatschappij. Met Kinderyoga gaan kin-deren op ontdekkingstocht in en met hun lichaam door middelvan beweging, meditatie, spel en dromen. Vooral in deze

jachtige tijd is het goed al vroeg te leren om tijd en aandachtaan jezelf te besteden.

Kriya Yoga - Gelijktijdig ontwikkelen van lichaam,geest en ziel

De oorsprong van deze eeuwenoude meditatietechniekvoert terug tot duizenden jaren voordat de eerste reli-gies ontstonden. Kriya Yoga leert dat de alles door-dringende, kosmische scheppingskracht in iedermens verborgen aanwezig is. Deze ‘goddelijke’kracht activeert - door middel van de adem - ie-dere handeling, iedere gedachte en ieder ge-voel. Door de beoefening van Kriya Yoga

worden gelijktijdig lichaam, geest en ziel ont-wikkeld.

Pilates - Een sterker, in balans ge-bracht lichaam

Deze bewegingsvorm werd aanhet begin van de vorige eeuw ont-wikkeld door Joseph Pilates enheette destijds ‘Art of Contro-

logy’. Pilates is een training die ge-richt is op het bevorderen van debeheersing, soepelheid, coördi-natie en kracht van de spieren.Het lichaam wordt heel be-wust getraind vanuit degeest, met als resultaat ‘lan-

gere’ spieren, soepelere gewrichten en een sterker, in balans ge-bracht lichaam.

Power Yoga - Een ‘flow’ van bewegingenEr was een tijd waarin het ondenkbaar was dat de woorden‘Power’ en ‘Yoga’ in één zin genoemd konden worden. Dezewesterse variant van de Ashtanga (Vinyasa) Yoga is een heeldynamische vorm van Yoga waarbij zowel lichaam als geestversterkt worden. Door het achter elkaar uitvoeren van eenserie Asana’s (Yoga houdingen) ontstaat een ‘flow’ van bewe-gingen. Tezamen met een diepe, gecontroleerde ademha-ling worden de energiestromen in het lichaam geactiveerd.

‘Power’ staat dan ook niet synoniem voor macht of kracht, maarvoor energie.

Raja Yoga - De realisatie van het ZelfDeze ‘Koninklijke’ Yogavorm is de meest complete om-dat zij alle andere vormen van Yoga omvat. De leer vande Raja Yoga is bedoeld voor diegenen die het padvan de praktische Yoga willen bewandelen en funda-

mentele veranderingen in hun eigen aard en bewustzijn te-weeg willen brengen. Met andere woorden: op weg naar‘De realisatie van het Zelf’.

Tantra Yoga - Volledige acceptatie van allesDoor Tantra Yoga te beoefenen worden alle onderbe-wuste blokkades weggehaald, die een compleet encreatief leven in de weg staan. Met andere woorden:de weg van de volledige acceptatie van alles wordtbewandeld. Tantra wordt in het Westen meestal metseks geassocieerd. Omdat seks in de meeste culturenmet taboe is omgeven, doorbreekt de Tantra ook dit

taboe door het volledig te accepteren.

Zwangerschapsyoga - Op een ontspannen manier voorbe-reiden op bevalling

Door gebruik te maken van de Asana’s van de Ha-tha Yoga worden bij Zwangerschapsyoga manie-ren (aan)geleerd om het lichaam op een ontspan-nen manier voor te bereiden op de bevalling.

Daarbij wordt ook stilgestaan bij de emotionele enlichamelijke veranderingen die ondervonden wor-den tijdens de zwangerschap.

Yoga kent veel vormenRuim 4.000 jaar geleden is Yoga ontstaan in India en nog steeds ‘jong’. Het bereiken

van eenheid is niet alleen de letterlijke betekenis van het woord.

Het is ook het hoogste doel van Yoga.

Gezonde geest in een gezond lichaam

in balans | 5

‘Met zorg op maatgaat ook

veel tijd verloren’

Karen BraamseGeesje Helleman

Teamleider/coördinatorBlijf van m’n Lijf Zeeland

ReclasseringswerkerEmergis Verslavingszorg

Orthopedagoog/GZ-psycholoog/kinderen jeugdgedragstherapeut

Werken aan de psyche

‘Elke cliënt krijgt eenbehandeling op maat.

Riet de Kroo

„Bij de Ithaka kliniek en de afdeling deeltijdbehande-ling van Emergis in Kloetinge werk ik met jongeren inde leeftijd van 12 tot 18 jaar zonder intellectuele be-perking, maar met een stoornis in het autistisch spec-trum - PDD-NOS bijvoorbeeld of de stoornis van As-perger. Zij zijn in het dagelijkse leven vastgelopen enhebben meer nodig dan ambulante zorg. Elke cliëntkrijgt een behandeling op maat. Het daarbij betrokkenteam stuur ik aan en ik onderhoud ook de contactenmet bijvoorbeeld de ouders en de school. Ik doe per-soonlijkheids-, intelligentie- en neuropsychologisch on-derzoek en ben voorzitter van de kenniskring en hetzorgprogramma voor autismespectrum stoornissen.Met de behandeling stimuleren we de sociaal-emotio-nele ontwikkeling van de cliënten zodat die thuis, opschool en in de vrije tijd zo optimaal mogelijk kunnenfunctioneren. Soms moeten ze daarvoor bepaaldevaardigheden aanleren zoals hoe kan ik positiever den-ken, vriendschappen onderhouden en mijn vrije tijd in-vullen. Of hun minder sterke kanten leren accepterenen realistische verwachtingen van zichzelf leren heb-ben, gebruikmakend van hun sterke kanten.Het is van groot belang dat ouders de problematiekvan hun kind accepteren, wil de behandeling succes-vol zijn. Behalen we de gestelde doelen en zijn decliënt en diens omgeving tevreden, dan geeft me datveel voldoening. Maar het komt ook voor dat een be-handeling niet aanslaat en we een cliënt niet verderkunnen helpen. Soms moeten lang wachten voor zehulp krijgen, omdat er geen middelen zijn om snellerte handelen. Daar voel ik me dan behoorlijk machte-loos onder.Mijn collega’s en ik maken ons zorgen over de groteprestatiegerichtheid van onze samenleving. Op scho-len lijkt meer aandacht te zijn voor intellectuele capaci-teiten dan voor sociaal-emotionele vaardigheden, ter-wijl beide toch even belangrijk zijn.”

‘Mijn werk kan mentaalsoms zwaar zijn.’

Portretten uit het werkveld

„Als adviseur van de verslavingsreclassering schrijf ikreclasseringsadviezen aan het Openbaar Ministerie,de Rechtelijke Macht en het gevangeniswezen. Decliënten waarmee ik werk, gebruiken verslavende mid-delen en worden verdacht van een strafbaar feit of zijnhiervoor al veroordeeld. Zij verblijven in de gevange-nis of zijn uit de voorlopige hechtenis geschorst en inafwachting van de strafrechtzitting.Het uiteindelijke doel van mijn werk is het vergrotenvan de zelfredzaamheid, het terugdringen van de kansop recidive, maar vooral het aanleren van ‘gezond’ al-ternatief gedrag. Of dat lukt hangt vooral af van inzeten de mogelijkheden van de cliënt.Mijn werk kan mentaal soms zwaar zijn. Een bozecliënt of een emotioneel zware strafzaak kunnen ma-ken dat je even je verhaal kwijt moet. Daarvoor is bin-nen het team waar ik deel van uitmaak volop ruimte.Ik denk dat het politieke klimaat in Nederland zal lei-den tot een verharding van de samenleving en afnamevan het veiligheidsgevoel. Zwakkeren zullen meermoeite krijgen om ‘mee te doen’ en het verschil tus-sen rijk en arm wordt nog zichtbaarder. Daar krijgenwij als reclasseringsorganisatie zeker mee te maken.Ook vrees ik dat de geplande bezuinigingen gevolgenzullen hebben voor de uitvoerbaarheid van het werk.Tot slot is het toenemende (hard)drugsgebruik onderjongeren - die steeds jonger in aanraking komen metverdovende middelen, zoals alcohol - zorgelijk. Hetaantal jonge cliënten met een complexe problema-tiek, waarvoor geen geschikte behandelsetting is,groeit. Of het blijkt niet mogelijk om binnen de be-schikbare kaders te komen tot plaatsing in een forensi-sche omgeving. Deze jongeren komen regelmatig metJustitie in aanraking en plegen, soms ernstige, delic-ten. Wij zien daardoor steeds meer jonge ‘veelple-gers’ die veel overlast veroorzaken.”

6 | in balans

Drie portretjes van mensen die werkzaam zijn in de Psychiatrie. Ze zijn alle drie zeer betrokken vanuit

hun functie en zetten graag een extra stapje om hun vakgebied te verbreden.

door Paula Koster

„Blijf van m’n Lijf Zeeland is er voor vrouwen en hunkinderen die gevlucht zijn voor traumatiserend relatio-neel geweld. Zij krijgen onderdak en een veilige plek,en begeleiding in het (her)vinden van hun kracht, eennieuw evenwicht en toekomstperspectief.Ook helpen we bij tal van praktische zaken. De op-vang gebeurt op een anoniem adres, waar het crisiska-rakter van de opvang wordt omgebogen tot een nor-male leefsituatie.We inventariseren samen met de cliënt het probleem,stellen doelen en ondernemen acties die leiden toteen nieuw en zelfstandig leven.Ik geef leiding aan 15 medewerkers, maar werk zelfook mee. Andere taken zijn het ontwikkelen en imple-menteren van methodisch werken, professionaliseringvan de zorg, aansturen en begeleiden van groepspro-cessen en individueel coachen van medewerkers. Ikcoördineer het opnamebeleid en bewaak en ontwikkelde veiligheid en zekerheid van cliënten en medewer-kers.Het contact en het werken met vrouwen en hun kinde-ren uit diverse culturen en met heel verschillende ach-tergronden inspireert me enorm. De psychische, socia-le en spirituele aspecten zijn boeiend en veelzijdig.Maar ik haal ook veel voldoening uit het coachen vande individuele hulpverleners, omdat ik daarmee bij-draag aan de professionele en persoonlijke ontwikke-ling van mijn medewerkers en onze cliënten.Minder plezierig vind ik de verzakelijking van de zorg.Het huidige financieringsmodel vraagt veel administra-tie en eindeloos afwegen, passen en meten. Dat levertzorg op maat op, maar er gaat ook veel tijd mee verlo-ren. Dit gaat ten koste van de directe zorg.Verder is het zorgelijk dat het huidige zorgstelsel voorvrouwenopvang niet toereikend is om het toenemendaantal slachtoffers van de verschillende geweldsvor-men op te vangen.”

Niets zo alledaags als het hielprikje bij pasgeboren baby’s. Maar het belang is

groot: 18 zeldzame, maar ernstige ziekten kunnen er mee worden opgespoord.

De hielprik maakt het verschil tussen een draaglijk en een moeizaam leven.

Bij alle pasgeboren baby’s in Nederland wordt tussen de derde en de zevende dag na de geboorte de hielprik afgenomen. Een paar druppels bloed worden opgevangen op een speciaal vloeipapiertje. In een laboratorium wordt het bloed getest. Het overgrote deel van de ouders krijgt daarna geen bericht; hun kind is niet ziek. Soms wijst de hielprik uit dat de baby een aangeboren aandoening heeft. Voor volledige zekerheid is verder onderzoek nodig. Dan kan blijken dat een kind drager is van een erfelijke aandoening. Het heeft de aandoening zelf niet, maar kan die later wel doorgeven aan zijn of haar eigen kinderen.

Is het kind wel zelf ziek dan volgt een (levenslange) behandeling door middel van een dieet of medicijnen. Die aanpak moet de belangrijkste symptomen van de ziekte voorkomen of remmen, beschadigde organen of weefsels beschermen en de kwaliteit van leven op een zo goed mogelijk peil houden.Oorspronkelijk werd maar op één ziekte getest, de stofwisselingsziekte PKU (Phenyl ketonUrie). In 1981 werd de hielprik uitgebreid met een scree-ning op aangeboren hypothyreoïdie. In 2000 kwam daar de screening op het androgenitaal syndroom bij. Sinds 2007 kunnen 18 aangeboren ziekten via de hielprik worden opgespoord.

Klein prikje, 18 sporen

De hielprik heet officieel Guthrietest en is

genoemd naar de Amerikaanse kinderarts en microbioloog Robert

Guthrie (1916-1995). Die weigerde uit principe octrooi aan te vragen op

zijn in 1974 gedane vinding. Dankzij dit

genereuze gebaar kon de hielprik een goedkope

handeling blijven.

Robert Guthrie

Wat houdt de ziekte inWat zijn de gevolgen

BloedziekteStofwisselingsziekte

De oorzaak van stofwisselingsziekten is een afwijking in het erfelijk materiaal, het DNA.

Meestal komen de ziekten tot uiting als de patiën-ten nog heel jong zijn. 'Stofwisseling' in de cellen

door middel van enzymen is nodig voor de opbouw van spieren, botten en organen en voor

het vrijmaken van energie. Bij stofwisselingsziekten wordt een bepaald enzym niet of onvoldoende gemaakt en raakt de stofwisseling verstoord.

Wat is een stofwisselingsziekte?

Long-chain acylCoA dehydrogenase deficiëntie en Very long-chain hydroxyacyl CoA

dehydrogenase deficiëntie

Lange ketens vetzuren zijn onbruikbaar als energiebron. Problemen ontstaan bij enige tijd niets of weinig eten. Bijvoorbeeld bij koorts, ’s nachts doorslapen zonder voeding, braken en diarreeSlaperigheid, sufheid, bewusteloosheid, spieren hartspierproblemen

Congenitale hypothyreoïdie (CHT)

Schildklier maakt onvoldoende hormoon aanRisico op blijvende verstandelijke en motorische beperkingen

Stoornis in hormoonproductie van de bijnieren Meisjes hebben bij de geboorte in verschil-lende mate vermannelijking van de uitwendige genitaliën.

Androgenitaal syndroom (AGS)

Aanmaak van te weinig vitamine HHuidproblemen, epilepsie, soms (gedeeltelijke) kaalheid, vertraagde ontwikkeling, spierproblemen

Biotinidase deficiëntie (BIO)

Onvoldoende afbraak van galactose, eenonderdeel van melksuiker (lactose)Ernstige geelzucht, infecties, staar, overlijden

Galactosemie (GAL)

Onvoldoende afbraak van eiwitten lysine entryfaan Hersenbeschadiging

Glutaar acidurie type 1 (GA-1) 6

Homocystinurie

Verstoorde afbraak van aminozuur homocysteïne Oogafwijkingen, schade aan bloedvaten, trombose, longembolie, ernstige ontwikkelings-achterstand

8

Long-chain acylCoA dehydrogenase deficiëntie

Isovaleriaan acidemie (IVA)

Verstoorde afbraak van eiwit leucineBraken, bewusteloosheid, ernstige ontwikke-lingsachterstanden overlijden

Medium-chain hydroxyacyl CoA dehydrogenase deficiëntie

Middelste gedeelten van vetzuurketens zijn onbruikbaar als energiebron. Problemen ontstaan bij langere tijd niets of weinig eten, bijvoorbeeld bij koorts, ’s nachts doorslapen zonder voeding, braken en diarreeSlapte, sufheid, bewusteloosheid

Maple syrup urine disease

Verstoorde afbraak van de eiwitten leucine, isoleucine en valine. Patientjes ruiken zoetigBraken, bewusteloosheid, ernstige ontwikke-lingsachterstand, overlijden

Multiple CoA carboxylase deficiëntie (MCD)

Eiwitten kunnen niet worden omgezet in bruikbare stoffenUitdroging, bewusteloosheid, huidafwijkingen, kaalheid

3-methylcronotyl-CoA carboxylase deficiëntie (3MCC)

Onvoldoende afbraak van bepaalde eiwitten met aminozuur leucine Stuipen, ontwikkelingsachterstand, bewusteloosheid

Sikkelcelziekte

Sikkelvormige afwijking aan hemoglobineVerstoppen kleine haarvaten hevige botpijn en zuurstoftekort in hersenen en longen, ernstige infecties door niet goed werkende milt, bloedarmoede door versnelde bloedafbraak

Thyrosinemie

Onvoldoende afbraak van eiwit tyrosine Leverfalen, nierproblemen, zenuwaandoe-ningen, leverkanker, overlijden

Cystic Fibrose

In de nabije toekomst wordt de screening op Cystic Fibrose (CF) - ook wel taaislijm-ziekte genoemd - misschien aan de hielprik toegevoegd. De uitkomst van onderzoek naar de mogelijkheden is positief.

HMG-CoA-lyase deficiëntie

ThalassemieThThalalasassesemimiee

Afwijking aan hemoglobine. Verschillende soorten. De ernst van de aandoening kan sterk variërenBloedarmoede

Onvoldoende afbraak van eiwit leucine waardoor een energietekort ontstaat Braken, slapte, sufheid, bewusteloosheid, neurologische problemen, verminderde ontwikkeling

Phenylketonurie (PKU) 1Aminozuur phenylalanine wordt niet afgebroken Ernstige ontwikkelingsachterstand

Ziekten waarop nu wordt getest

teks

t P

aula

Ko

ster

/ g

rap

hic

Fab

iënn

e d

e La

nge

Uitgelicht

in balans | 7

door Joyce Muilenburg

Paul is directeur van Stichting Peuterspeelzalen Ber-gen op Zoom, Leny is coördinator van het bijbeho-rende Kenniscentrum.

Wat is opvoeden?Paul: „Opvoeden is ondersteunen en stimuleren,waardoor ouders in staat zijn hun kind sociaal, warmen veilig op te laten groeien. Maar dan wel met be-houd van eigenheid van het kind.

Onlangs kwam er op één van onze peuterspeelza-len voor ‘t eerst een jongetje met zijn moeder bin-nen. Moeder nam afscheid, kind wilde niet verder lo-pen. Hield zijn jas aan en bleef in de gang. De leid-sters die er werken zijn fantastisch. Weet je wat diedoen? Ze láten die jongen gewoon. De eerste keerheeft hij zo in de gang gestaan, de tweede keerdeed hij z’n jas uit, maar wilde niet het lokaal in. Dederde keer wilde hij wel op een stoeltje in de gangen langzaamaan kwam het stoeltje voorzichtig rich-ting lokaal. Tot hij uiteindelijk helemaal binnen wasen meedeed in de groep. Er was verder niets aande hand met deze jongen. Hij wilde gewoon zijn ei-gen entree maken.”

Maar voor hetzelfde geld was er wel iets aan dehand, zie je dat als leidster?Leny: „Meteen! Je ziet het meteen. Je voelt hetook. Bij binnenkomst begint de observatie. Nietheel bewust, maar wel gericht. Je neemt de informa-tie die je krijgt vanzelf mee. Je observeert ook tij-dens het werken en spelen. En vooral door te pra-ten. Communiceren is heel belangrijk. Ook met kin-deren van twee jaar. De leidsters krijgen intensievetraining in leren kijken en interpreteren. Ze weten ofer iets met een kind aan de hand is.”

Paul: „Een kind dat prima in z’n vel zit, straalt rustuit. Ook al rent het enthousiast voorbij, toch zie envoel je rust. Een kind hoeft niet te bijten, te slaan, tekrijsen. Hoeft niet in z’n broek te plassen of steedsmaar aandacht van de juf te krijgen. Een kind datlekker in z’n vel zit, huppelt met twee vingers in deneus door zijn jeugd. Het is moeilijk een inschattingte maken, maar 65 tot 70 procent van de kinderendoet dat. Gelukkig wel.”

En als je wel constateert: er is iets niet in orde?Paul: „Als het niet goed zit, nemen we actie. Geentwijfel over mogelijk. Er kan van alles spelen. Econo-mische problemen, gescheiden ouders, tienermoe-ders, sociaal emotionele problemen, taalproblemen,verstandelijke beperking van kind of ouders. Die kin-deren die daar mee te maken hebben, kom je na-tuurlijk tegen. Ze hebben soms extra aandacht no-dig. En soms ook niet. Een tienermoeder hoeft echtniet per definitie een puinhoop te maken van het op-voeden. Wel is het een reden om meer aandacht tegeven.

Bij kinderen met taalproblemen zijn we ook zekeralert, die hebben een steuntje in de rug nodig omstraks een goede start op de basisschool te maken.Verder werken we nauw samen met Thuiszorg, On-derwijs, Kinderopvang en de locale overheid. Indiennodig ook met Maatschappelijk Werk en BureauJeugdzorg.”

En de ouders?Leny: „We bieden hen bijeenkomsten waarin allerleithema’s besproken worden. Laatst hebben we zo’ntraject afgerond met 25 ouders, veelal moeders. Zekwamen twaalf keer bijeen. De bijeenkomsten wer-den geleid door een peuterspeelzaalleidster en eenleerkracht van een basisschool. Wat je zag, was datde ouders van lieverlee steeds meer initiatief na-men. Ze kwamen zelf met vragen en thema’s en leer-den veel van elkaar. Opvoeden is: sturen, steunenen stimuleren. Dat geldt ook voor de ouders. Alleenze moeten wel zelf willen. We maken contact methen en proberen onze bijdrage te leveren in eengoede opvoeding. Want dat is ons werk.”

Paul: „Ik weet dat wij een hele goede bijdrage leve-ren. Dat doen we met schoot, schouder en oor.Warmte, veiligheid, communiceren. Wat mij betreftzijn dat de drie primaire behoeften die bovenaanhet lijstje staan als het gaat om goede opvoeding.”

Nienke Kuyvenhoven van landelijke organisatie MOgroep Welzijn & MaatschappelijkeDienstverlening: „Goede opvoedingsondersteuning is toegankelijk voor álle ouders en op-voeders. De ondersteuning moet gevarieerd zijn en aansluiten bij de ontwikkelingsfasen vankinderen, de behoefte van ouders en de problematiek. Onze lid-organsiaties bieden dezevariëteit aan ondersteuning aan, van licht naar zwaar. Bijvoorbeeld met laagdrempeligevoorlichting en informatie aan ouders door peuterspeelzalen en in het Centrum voor Jeugden Gezin. Maar ook door oudercoaches en (school)maatschappelijk werk voor gezinnenwaar opvoeden echt problematisch gaat. Uitgangspunt voor hun inzet - van licht naarzwaar- is het versterken van de eigen opvoedingsvaardigheden van de ouders en het stimu-leren van een goede ontwikkeling van kinderen.”

Spelen en ontwikkelen

Voor álle opvoeders

Stichting Peuterspeelzalen Bergen op Zoom heeft 20 peu-terspeelzalen in Bergen op Zoom en daarnaast met 7 peu-terspeelzalen in Steenbergen inhoudelijke bemoeienis.De organisatie biedt kinderen van 2 en 3 jaar meerderemalen per week de mogelijkheid om met andere kinderente spelen, zich te ontwikkelen en de drempel naar de ba-sisschool te verlagen. Daarnaast biedt de stichting aan dehand van VVE (Voor- en Vroegschoolse Educatie) extra on-dersteuning aan kinderen die dat nodig hebben.

Stevig op eigen benen

8 | in balans

’Opvoeden’ is een merkwaardig woord.

Iedereen kent het, maar een duidelijke

definitie is lastig te geven. Wat ís

opvoeden? En vooral: wat is góed

opvoeden? Paul Korzilius en Leny de

Zwart geven antwoorden

uit de praktijk.

Opvoeden is steunen en stimuleren

Illustra

tie: N

icole Hoepelman

door Paula Koster

De stem van RoelUbels, huisarts in hetWalcherse Seroosker-ke, krijgt een warmeklank als hij spreektover zijn specialis-me. Als, voor zoverhij zelf weet, enigehuisarts in hetZeeuwse verrichthij in zijn praktijkvasectomieën of-wel sterilisaties bijde man. Dat past inde trend van het toe-nemend aantal huis-artsen in Nederlanddat vaker dan vroegerkleine chirurgische ingre-pen verricht.Goed beschouwd liepende Zeeuwse huisartsen op datvlak sowieso al voor op hun col-lega’s in bijvoorbeeld de Rand-stad. Plattelandsartsen, aldus Ubels,zullen hun patiënten waar mogelijk zelfbehandelen in plaats van door te sturennaar de specialist in het ziekenhuis. Dat nuook huisartsen in drukker bevolkte, stedelijke ge-bieden in toenemende mate kleine chirurgie beoe-fenen, heeft voornamelijk een financiële reden.

Voordeliger bij de huisartsUbels: „Lang was het zo dat bepaalde verrichtingenniet gehonoreerd werden door de zorgverzekeraar.Had je als huisarts toch al niet zo veel affiniteit metchirurgie en leverde het ook nog eens niets op, danliet je dat soort activiteiten simpelweg achterwege.Inmiddels bestaan er vastgestelde tarieven voor klei-ne chirurgische ingrepen en dat maakt het aantrek-kelijker de patiënt zelf te behandelen in plaats vandoor te sturen.”Hiervan profiteert behalve de huisarts ook de zorg-verzekeraar. De tarieven voor chirurgische verrich-tingen in de huisartsenpraktijk liggen ver onder diein het ziekenhuis: een vasectomie bij de huisartskost 220 euro, terwijl het ziekenhuis daar tussen de

800 en 1000 euro voor in reke-ning brengt.

VoordeelVoordeel voor depatiënt is dat dezeniet de, voor ve-len toch vrij hoge,drempel van hetziekenhuis hoeftover te stappen,maar in de per-

soonlijker en laag-drempeliger huisart-

senpraktijk terechtkan.

Ubels benadrukt dat zowel

huisartsen in stedelijke gebieden als op het platte-land altijd al kleine chirurgische ingrepen hebbenverricht.De vaardigheden hiervoor hebben zij zich eigen ge-maakt tijdens hun opleiding. Maar de lijst van diekleine ingrepen wordt stap voor stap langer. Erwordt steeds minder doorverwezen voor, om maareens wat te noemen, het verwijderen van moeder-vlekken en vetbultjes, het opereren van ingegroeidenagels of verdikkingen van peesschedes in de handen het hechten van snijwonden.

Waar ligt voor Ubels de grens?„Elke huisarts zal voor zichzelf moeten bepalen of hijeen ingreep wel of niet zelf verricht. Hij moet zich erzeker bij voelen en er de vaardigheden voor heb-ben. Persoonlijk heb ik altijd veel plezier gehad inde chirurgische aspecten van mijn vak.Was ik geen huisarts geworden, dan had ik zeker ge-kozen voor een ‘snijdend’ specialisme. Dus heb ikvan meet af aan veel kleine chirurgische ingrepen ge-daan. Daar kwam de vasectomie na verloop van tijdbij; een vrij eenvoudige ingreep onder plaatselijkeverdoving die ik in het verleden ook al eens had ver-richt. Ik ben me er verder in gaan bekwamen door,om te beginnen, enige tijd met een uroloog mee telopen. Vervolgens heb ik een aantal operaties sa-men met een huisarts gedaan die zich hierin al hadgespecialiseerd. Daarna was ik zeker genoeg vanmezelf om ze zelfstandig uit te voeren.’

Vlieguren makenTot op heden hebben huisartsen die verder gaandan de standaard tijdens de opleiding geleerde chi-

rurgische ingrepen, geenextra accreditatie nodig.Wel vragen de meestezorgverzekeraars dedesbetreffende art-sen om tekst en uit-leg over hun erva-ring en de vereistespecifieke vaardig-heden. Ubels isvoor een systeemdat registreert hoevaak een huisartseen bepaalde in-greep jaarlijks ver-richt.„Vergelijk het met

het minimum aantalvlieguren dat een pi-

loot moet maken omzijn brevet te kunnen be-

houden; je kunt je een vaar-digheid eigen maken, maar

je wordt er pas goed in doordie regelmatig in praktijk te

brengen en daarmee te onderhou-den.

De ondergrens voor mij ligt op 25vasectomieën per jaar. Welzijn en veilig-

heid van de patiënt gaan boven alles. Daarommoet inzichtelijk zijn of de kwaliteit van de gebo-

den zorg goed is.’

TropenjarenInmiddels steriliseert Ubels niet alleen patiënten uitzijn eigen praktijk, maar ook die van diverse colle-ga-huisartsen in de regio. Daartoe beschikt hij overeen vorig jaar verbouwde, tot in de puntjes verzorg-de behandelruimte en, uiter-aard, alle benodigde spe-cifieke instrumenten.Het steriliseren vanhet instrumenta-rium gebeurt inUbels’ eigen auto-claaf.Zijn huisarts-in-opleidingassisteert hemmeestal bij de in-grepen. De lief-de voor de chirur-gie heeft wellichtzijn wortels in devijf jaar dat Ubels tro-penarts was, in een mis-sieziekenhuis in Zimbab-we.„Mijn werk daar stond in het teken van heel flexibelen veelzijdig zijn, met vaak beperkte middelen. Ikheb toen veel ervaring opgedaan met chirurgie. Namijn tropenjaren kozen mijn vrouw - ook huisarts -en ik bewust voor een plattelandspraktijk, waarin weverwachtten nog veel zelf te kunnen doen. Die ver-wachting is helemaal uitgekomen en we voelen onsdaar uitstekend bij.’

Huisarts en scalpelHuisartsen nemen vaker het scalpel ter hand voor kleine chirurgische ingrepen die zij voorheen overlie-

ten aan de chirurg. Dat heeft zo zijn voordelen; voor de huisarts zelf, de patiënt en de zorgverzekeraar.

„Was ik geen huisarts geworden, dan had ik zeker gekozen voor een ‘snijdend’ specialisme.”

Dirigent in de gezondheidszorg

‘Elke huisarts zal voor

zichzelf moeten

bepalen of hij een ingreep

zelf verricht’

Welzijn en veiligheid

van de patiënt

gaan boven alles

in balans | 9

Welkom bij CareynThuiszorg Breda

Careyn Thuiszorg Breda is de professionele zorginstelling inen rondom Breda. Bij ons kunt u 24 uur per dag, 7 dagen per weekterecht voor:• Huishoudelijke zorg• Verzorging & Verpleging• Personenalarmering• GezondThuis (Zorg op afstand en videobellen via een aanraakscherm)• Keuzepakket (o.a. vakanties met zorg, cursussen, kortingen op veleandere (gemaks)diensten en producten aan huis)

• Consultatiebureau voor senioren• Zorg voor Jeugd & Gezin (o.a. consultatiebureaus)• Kraamzorg & Origine (kraamhotel)

Wij bieden u de zorg en diensten waarbij uzich het prettigst voelt. Daarom kiezen wij vooreen wijkgerichte aanpak, zo nodig in samenwerkingmet uw huisarts en andere hulpverleners uit uw eigenomgeving.

Wilt u meer informatie?Kijk op www.careyn.nlof bel 076-52 65 700

Zorg nodig na ziekenhuisopname?Allévo staat voor u klaar.

Allévo zorgcentrale 0113 24 91 11 • Postbus 79, 4460 AB Goes • E-mail [email protected]

Allévo staat naast u.

www.allevo.nl

Heeft u thuis verpleging of verzorging nodig, dan kunt u contactmet ons opnemen. Daarnaast kunt u bij ons terecht voor krukken,hoog-laagbedden en andere hulpmiddelen.

De volgende uitgaveIn Balans verschijnt op woensdag 20 april 2011

Wilt u advertentieruimte reserveren? T 076 – 531 22 77E [email protected]

Ed NissinkJe bent sprekend jelichaam13,90 euro

Kun je aan iemand zien ofhij liegt? Hoe kom je erach-ter of die geweldige manof vrouw ook jou aantrek-kelijk vindt? Met welke li-chamelijke signalen kun jeandere mensen voor je winnen? En wat hebbenlichaamsbouw, houding, beweging, kleding,schoenen en accessoires, ademhaling en pupil-grootte ons te zeggen? Met hun uiterlijk vertel-len mensen praktisch alles over zichzelf, hun be-hoeften, ideeën en voorkeuren. Je bent spre-kend je lichaam leert je die signalen bewust waarte nemen en te interpreteren. Het bevat onderandere oefeningen voor ‘breder’ waarnemen.Een voor iedereen lekker leesbaar boek, meteen duidelijke structuur en interessante voor-beelden.

Uitgeverij: Ankh-HermesISBN 10 9020260316ISBN 139789020260311

Maarten van der WeijdenBeter12,50 euro

Maarten van der Weijdenis topzwemmer. Op 21 au-gustus 2008 won hij olym-pisch goud op de 10 kilo-meter openwatezwemmenin Beijing. In 2001 werd hijziek. Acute lymfatische leu-kemie. Overlevingskansen:tussen de 30 en 50 procent.Van der Weijden vertelt zijn verhaal over ziekteen genezing, hoe hij is gaan liggen en de behan-delingen heeft ondergaan. Geen heldenverhaal,maar een verslag over toeval, pech en geluk inhet leven. Naast zijn ziekteperiode vertelt hijover zijn moeizame relatie met zijn vader en hetstreven om de beste zwemmer van de wereld teworden. De eerlijkheid en openheid die je in hetboek tegenkomt, boeit en ontroert. ‘Beter’ isook te verkrijgen als luisterboek, met de stemvan Van der Weijden zelf.

Uitgever: AmboISBN 978 90 263 2258 7

Martine GoosensIn Therapie16,95 euro

Ook zo genoten van detv-serie In Therapie die af-gelopen zomer door deNCRV werd uitgezonden?Psychotherapie is popu-lair. Er bestaan talloze boe-ken, artikelen en filmsover, waaronder de succesvolle tv-serie In Thera-pie die de aanleiding vormde voor dit boek. Te-gelijk bestaan er mythen en vooroordelen overtherapie. Wie er zelf geen ervaring mee heeft,kan zich afvragen wat het precies is, wat er eigen-lijk gebeurt achter die deur van de therapeut.Dit boek gaat in op vragen als ‘Wat is psychothe-rapie?’, ‘Is therapie iets voor mij?’, ‘Wat voorsoorten bestaan er?’ en ‘Is je leven beter als jehet analyseert?’. Antwoorden worden verkregenaan de hand van feiten, verhalen van therapeu-ten en voorbeelden uit de praktijk.

Uitgever: PimentoISBN 10: 9049960383ISBN 13: 9789049960384

Kalknagels: lelijk en lastigVeel mensen hebben ze maar niemand praat ergraag over: kalknagels. De ellende begint meestalmet een schimmelinfectie van de huid van de voet(zwemmerseczeem), waarna ook de nagels wordenbesmet. Die verkleuren, worden brokkelig en ko-men omhoog. De beste en snelste remedie is eenpillenkuur, maar die is erg slecht voor je lever. Inplaats daarvan kun je een tinctuur gebruiken, incombinatie met schimmeldodend poeder voor in jeschoenen. Een lange adem is geboden: een uitwen-dige behandeling heeft soms meer dan een half jaarnodig om het probleem op te lossen. Voetbadenmet appelazijn kunnen helpen je nagels er weermooi(er) uit te laten zien.

De koffiefabelHeeft u ‘s ochtends ook altijd eerst een kopje koffienodig om een beetje op gang te komen?Onderzoekers van de Bristol University hebben niet-temin ontdekt dat cafeïne de hersenen geenszins sti-muleert en mensen ook niet langer wakker houdt.Een totaal van 379 proefpersonen - allemaal koffie-drinkers - kreeg 16 uur lang geen koffie (en dusgeen cafeïne). Daarna kreeg een deel van de groepcafeïne in de vorm van een pilletje, de overigeneen placebo. De hele groep moest daarnaaan het werk op een pc om de alertheid,het concentratievermogen en geheugente testen. Vreemd genoeg bleek ergeen beduidend verschil tussen de‘proefkonijnen’ die pas cafeïne had-den gekregen en zij die het moes-ten doen met een placebo.

Bron: Gezondheidsnet

KniekwaalOsgood-Schlatter is een knie-kwaal die vooral bij jongenstussen de 10 en 16 jaarvoorkomt. Het komt ookwel bij meisjes voor, maardie zijn dan meestal jon-ger.De klachten ontstaan alskinderen in de groeispurtzijn, vooral als ze een sportbeoefenen waarin veel ge-rend, gesprongen of ge-knield wordt. De aanhech-ting van de kniepees op hetscheenbeen is geïrriteerd en

ontstoken geraakt. Onder de knie komt een pijnlijkebult die meestal ook warm aanvoelt. Strekken kanpijnlijk zijn, net als traplopen en hurken. De klachtenkunnen onregelmatig voorkomen. Als de knie nietwordt ontzien, kunnen de klachten ernstiger en lang-durig worden.In principe gaan de klachten na enkele maanden(soms enkele jaren) vanzelf over. Artsen adviserenom minimaal drie maanden weinig te sporten, in ie-der geval niet te sprinten en te springen. Na hetsporten de knie koelen met ijs kan ook helpen. Opkrukken lopen is niet goed. Dan verslappen de been-spieren, waardoor weer andere blessures kunnenontstaan.De bult onder de knie zal blijven. Maar daar heefteen kind later geen hinder meer van. Alleen bij knie-len kan de bult ook later nog pijnlijk aanvoelen.

Bron: www.groeigids.nl

Lekker en belangrijkPraten over gezonde voeding. Saai. Althans, dat vin-den kinderen al snel. Komt een volwassene weer

aanzetten met hoe belangrijk gezond eten is en hoefout snacks en snoep zijn.Op de website lekkerbelangrijk.nl (onderdeel vanHet Voedingscentrum) staat van alles geschrevenover voeding, maar dan wel zo dat kinderen er ple-zier in hebben om het te lezen. Bovendien kunnenze zelf testjes en spelletjes doen en vragen stellen.Ze kunnen er ook complete spreekbeurten van af ha-len. Natuurlijk over voedingsonderwerpen.

Kijk op:www.lekkerbelangrijk.nl

‘Mamma, ik heb hoofdpijn’Zelfs kinderen van enkele maanden oud kunnen mi-graineaanvallen hebben. Anders dan bij volwasse-nen zit de pijn vaker aan beide kanten van hethoofd. Ook duren de aanvallen veel korter. Stress isvoor kinderen vaak een belangrijke triggerfactor;leuke gebeurtenissen zoals een verjaardagsfeest ofschoolreisje bijvoorbeeld. Maar een kind zonder aan-leg voor migraine krijgt geen aanval bij stress. Ookvoeding is bijna nooit de oorzaak. Ga bij het vermoe-den van migraine altijd naar een arts en bespreekwelke behandeling bij je kind past. Bij sporadischeaanvallen zal slaap de beste remedie zijn en moge-lijk een pijnstiller. Komen de migraineaanvallen vaak

voor, dan is een preventieve behandeling mis-schien de oplossing.

Lastige termenBrancheorganisatie Nepro-farm - die de medicijnfabrikan-ten vertegenwoordigt - heeft

een woordenboek onlinegezet, waar mensen lasti-ge medische termen

kunnen opzoeken. Uit on-derzoek van TNS NIPO is

gebleken dat 43% van de Nederlan-ders soms enkele woorden of zin-nen in bijsluiters niet begrijpt. Opbasis van dit resultaat heeft Ne-profarm een online bijsluiterwoor-denboek ontwikkeld, speciaalvoor geneesmiddelen die zonderrecept verkrijgbaar zijn bij apo-theker, drogist of supermarkt.De website www.bijsluiterwoor-

denboek.nl geeft een uitleg vanlastige woorden die u tegen kunt

komen in bijsluiters van deze zoge-heten zelfzorggeneesmiddelen.

Lichamelijke signalen Geen heldenverhaal

Boeken

Beter wetenTips en boeken

Inspiratie na serie

in balans | 11

��

��

��

��

�� !�� "

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

!�� "�� "� ��

��

��

��

��

��

�� #��

�� $��#� �� %��

� ��

��

� ��&�� '��

�� #� ��

� ��&��

!�� (

)**(�++�,��

-../�0*)1/0�2�0(3330

��#��$ ��

�%&'��(�)*+�,�-&(..��,/0/(,-//'11

4 ��

��

�� 5� � ��

��

��

��

��

��

ZORGEN DAT JE HUIS THUIS BLIJFT

www.werktvoorouderen.nl 0118 - 448 448

Thuiszorg is ervoor zorgen dat je

huis een thuis blijft. Wij bieden zorg

met persoonlijke aandacht voor u.

Ook voor telehulp en maaltijdservice

kunt u bij ons terecht.

Zorgstroom levert thuiszorg en zorg in zorgen verpleegcentra.Mensen hebben recht op zorg van goede kwaliteit, met voldoende keuzevrijheid.Aandacht voor kwaliteit is voor Zorgstroom vanzelfsprekend.Het gaat ons echter niet om ingewikkelde kwaliteitssystemenen certificaten, maar vooral om de tevredenheidvan onze klanten.

Uit onafhankelijk onderzoek blijkt dat deklantenwaardering voor Zorgstroom hoog is.Wij blijven volop in beweging om dedienstverlening nog beter aan de wensenvan de klanten te laten voldoen.

Meer weten over thuiszorg,wonen of werken bij Zorgstroom? Kijk op www.zorgstroom.nlof bel naar 0118-684000

6�� 7'�� 789:�;

��,��

� � �� 1� � ��

�� <�'��.-��

4� � ��

��

��5

4� ��

�� ' ��

$=>9%��

<��? �� =>9� ��

�� 5��

��

� ��

��

!��

�� $��

�� %�� !��

��

� ��

��

��

��

,��

��

!��

� ��

��

��

��

@� ��

��

��

!�� A1B� � � ��

�� ? ��

��

!�� ()**(�++�,��-../�0*)1/0�2�0(3330

��#��$ ��

789:;>�4C <:4 6:D�44��= C< & >E��4&98�!C;;,

!��

��

�� !��

��

�� '��

��

��

: ��

��

3-B��

��

��

��


Als je een gemiddelde gezinswoning in Nederlandvan zo’n veertig jaar geleden in gedachten neemt,dan zie je een kleinere woning voor je dan de wonin-gen van nu. En dat terwijl de gezinnen groter wa-ren. Mensen zaten dichter op elkaar en leefden an-ders. Zo was er nauwelijks privacy, slaapruimtes de-len was heel gewoon met een broer of een zus. Ookwas er één toilet. En een kleine doucheruimte, waarje op vrijdagavond in de rij stond voor een kortewasbeurt.

Alleen slapenDat is nu ondenkbaar. We zijn niet meer gewendom altijd anderen om ons heen te hebben en wezijn ook niet meer gewend om zo gemakkelijk te de-len. Want tegenwoordig is je privéleven een groot

goed. Ook voor jonge kinderen. Ze slapen door-gaans alleen en hebben vaak een eigen computeren televisie op de kamer. Hierdoor kunnen ze zichterugtrekken wanneer ze willen.Alle kinderen een eigen ruimte, dat vraagt om eengrote woning. Maar een gemiddeld gezin met twee

kinderen kiest bij voorkeur voor meer, namelijk eenhuis met vijf slaapkamers! Waarom zo veel? Naastde slaapkamers is het ook prettig om een hobbyka-mer te hebben. Of een kamer voor de strijkwas; eengameroom; logeerkamer of een kamer voor de zon-nebank. Wat de wensen ook zijn, de ruimtes wordenaltijd opgevuld. Een grote badkamer, liefst formaatruime slaapkamer, past in dat rijtje. Want we gaandagelijks ‘onder de pomp’ en dat doen we royaal encomfortabel. Bij voorkeur een uurtje alleen. Het be-kende ‘moment voor jezelf’ doet wonderen in stress-volle tijden.Daarnaast speelt er nog iets anders: echtscheidin-gen. Eén op de drie echtparen in Nederland gaat uitelkaar. En na een scheiding ontstaan er soms nieuwerelaties. De partner heeft dan ook vaak kinderen, ge-mengde gezinnen dus. Ook worden er in die relatiessoms weer kinderen geboren, beter bekend als: de

tweede leg. Kortom: veel kamers.Maar wat als de kinderen groot zijn en elders gaanwonen, zit je met z’n tweetjes of alleen in dat helegrote huis. Een trend is dat mensen van 50 tot 55jaar van zo’n grote woning ineens naar een apparte-ment verhuizen. Kleine woning, gelijkvloers, geen

tuin, collectief onderhoud. Zitten ze eenmaal in eendergelijk appartement, dan krijgen veel mensen ookweer spijt. De overgang is te groot. Ze waren er blijk-baar nog niet aan toe. En vervolgens verhuizen zeweer naar een iets grotere woning met een eigentuin.Pas als het onderhoud te zwaar wordt en er extrazorg nodig is, komt kleiner wonen in beeld, denkaan een flat of een aanleunwoning. Maar zelfs daargeldt dat de kamers veelal de dubbele afmetingenhebben van wat vroeger gebruikelijk was. Intrekkenbij de kinderen is in Nederland amper aan de orde.

Centrale aandachtIs onze zorg voor privacy en comfort doorgeslagen?Hebben we geen oog meer voor elkaars welbevin-den? Gelukkig wel, want let maar eens op de huidi-ge keukens. Een groot verschil met veertig jaar gele-den. Toen stond de vrouw des huizes in een kleine,afgesloten ruimte snel het eten te bereiden. De pan-nen kwamen op tafel, er werd rap gegeten en daar-na ging ieder weer zijns weegs. Eten was functio-neel. Een duidelijk afgebakend onderdeel van dedagindeling. En zie hier de verandering, want van-daag de dag is de keuken het sociale hart van de wo-ning. De plek van samenkomen, niet alleen eten endrinken. Van lang natafelen, bijkletsen, elkaar ont-moeten. Keukens worden om die reden bijna alleennog maar volledig geïntegreerd in de woonkamer.Rijkelijk opgezet, met een grote eettafel waar mini-maal zes personen aan kunnen schuiven. Niet alleenvoor het gezin zelf. Gastvrijheid is belangrijk gewor-den, eet- en leefruimte gaan daarin samen. Via dekeukentafel zoeken we weer contact. Een zorg voorelkaar. Er is veel veranderd, maar díe behoefte blijft.

Met dank aan de makelaars Bert Bimmel en MoniqueNeuféglise voor het delen van hun kennis en ervaring.

Geef me ruimteModerne mens hecht aan wooncomfort

Is onze zorg voor privacy en comfort doorgeslagen?

Wonen en zorg. Wat hebben die aspecten met elkaar te maken? Veel. Want woon je niet fijn, dan gaat

het op ander terrein ook niet goed. Fijn wonen is heilzaam voor de psyche. De moderne mens heeft ge-

woon behoefte aan privacy, comfort en ruimte.

in balans | 13

In De Stelling twee visies op de vraag of ieder-een automatisch orgaandonor zou moeten zijn.

Aan het woord komen de kamerleden LindaVoortman (GroenLinks) en Ton Elias (VVD).


Reageer viawww.inbalansonline.nl

In december 2009 zaten 1288 mensen in grote onzeker-heid over hun toekomst, omdat zij op een wachtlijst vooreen donororgaan stonden. Helaas moeten deze patiën-ten vaak erg lang wachten. Het is te betreuren dat erjaarlijks 200 mensen overlijden terwijl zij wachten opeen donororgaan. Ik vind dit onacceptabel.Met het huidige systeem stijgt het aantal nieuwedonoren niet snel genoeg. Nu zijn mensen in prin-cipe geen donor, alleen wanneer ze aangeven datwel te willen zijn. GroenLinks vindt dat onverschil-ligheid niet de reden mag zijn van het tekort aandonororganen. Wij willen dat meer mensen be-wust nadenken over de vraag of ze wel of geen do-nor willen zijn na hun overlijden. Natuurlijk vindenwij dat mensen zelf de keuze moeten maken of zijwel of niet hun organen willen doneren, maar wij vin-den ook dat iedereen de verantwoordelijkheid heeftom die keuze duidelijk te maken.GroenLinks strijdt al jaren voor het invoeren van een Ac-tief Donor Registratiesysteem, omdat dit een groter be-roep doet op mensen om een keuze te maken en deze te la-ten registreren. In dit systeem, zoals dat in België gehanteerdwordt, worden mensen die hun keuze niet laten registreren, als do-nor genoteerd. Wij vinden dat het ADR-systeem niet in strijd is met hetzelfbeschikkingsrecht, omdat mensen voldoende mogelijkheden krijgenaan te geven dat zij geen donor willen zijn. Iedereen wordt minimaal tweekeer opgeroepen om te laten registreren of zij bereid zijn na hun doodorganen af te staan. Wie daar niet op reageert, wordt geregistreerd alsdonor. Dat wordt door de overheid bevestigd, met de mogelijkheid omdit te laten veranderen. Ook daarna staat het iedereen natuurlijk altijd vrijom zijn of haar registratie terug te draaien. GroenLinks wil dat er alles aanwordt gedaan om het aantal beschikbare organen te laten toenemen.Dat is van levensbelang. Alleen zo kan het lot van mensen op de wacht-lijst voor een donororgaan verbeterd worden.

Het is voor de VVD heel belangrijk dat mensen expliciet toestem-ming geven voor orgaandonatie. Dat betekent dat de VVD

geen voorstander is van een systeem waarbij ‘ja’ geregis-treerd staat tenzij je ‘nee’ aangeeft, of wanneer je geen keu-ze maakt.Voor ons als liberalen is daarbij artikel 11 van de Grondwetleidend. Daarin staat het plechtig, maar goed verwoord:‘een ieder behoudens bij of krachtens de wet te stellen be-perkingen heeft recht op onaantastbaarheid van hetlichaam, dat niet op het moment van iemands overlijdeneindigt, maar ook in beginsel daarna blijft voortbestaan’.Kortom, het feit dat je ‘eigenaar’ bent van je eigen lichaamgeldt niet alleen tijdens je leven, maar ook na je dood.Mensen die om wat voor reden dan ook geen keuze ma-ken (omdat ze het vergeten, het niet snappen, of het een

te zware keuze vinden), kunnen wat de VVD betreft dus ookniet automatisch ‘aan de staat toebehoren’. Of, zoals Frits Bol-

kestein het ooit hard maar kernachtig formuleerde: „Wij kennengeen staatslijken.”

Daarnaast is er een andere manier om het aantal donoren te ver-groten die veel meer zal opleveren. Het blijkt namelijk dat nabestaan-

den in 10 tot 15% van de gevallen een transplantatie van iemand die‘ja’ heeft laten registreren, alsnog tegenhouden. Met betere voorlichtingzou dit percentage een stuk naar beneden kunnen worden gebracht.Dat wil de VVD sowieso graag, want de overledene heeft niet voor nietsaangegeven wat zijn of haar wens is. En in die gevallen waar een overlede-ne de beslissing aan de nabestaanden overliet, kan betere voorlichtingook helpen om het aantal donoren te vergroten. Hier wordt volgens deVVD nog te weinig aandacht aan besteed.Want wel heel duidelijk moet zijn dat de VVD weliswaar om principiële re-denen niet wil dat mensen donor kunnen zijn zonder dat expliciet aan tegeven, maar dat dit beslist niet betekent dat wij het belang van voldoen-de donoren niet zien. We zullen er zeker aan mee willen werken om ditaantal te vergroten.

Ton EliasKamerlid VVDWoordvoerder medisch-ethischekwesties

NeeLinda VoortmanKamerlid GroenLinksPortefeuille Volksgezondheid,Welzijn & Sport, Volkshuisvesting

14 | in balans

De StellingIedereen zou automatischorgaandonor moeten zijn!

Ja

‘Iedereen móetkeuze maken’

‘Lichaam is nietvan de staat’

Mensen zo lang mogelijk gezond houden. Dat is van be-lang voor de persoon zelf, maar ook vanuit het oogpuntvan preventie.Zorgverzekeraar ONVZ stimuleert die gedachte danook graag: „Vitaliteit beschouwen wij als startpunt vooreen goede gezondheid. Onze ambitie reikt met anderewoorden dus verder dan mensen gezond ‘maken’. Wijzijn er niet alleen voor de mensen die zorg nodig heb-ben, maar ook voor hen die vitaal en gezond willen blij-ven. We bieden cursussen aan richting gezonde voe-ding en een gezond gewicht. Daarnaast zetten we pro-actief andere preventieve middelen en programma’s in.Een jaarlijkse health check-up of sporten beweegkeu-ringen zijn daarvan illustratieve voorbeelden.

Wim Geelhoed (71)

Hilda Plasman (70)

Annie Lieberwirth (86)

Judo moetje ervaren

Als een vis inhet water

Van zittenword je oud

Energiek!

tekst Rosali ‘t Hart

Hilda Plasman uit Breda trekt al sinds jaar en dag trouw haar baantjes. “Iklijd aan scoliose waardoor bewegen voor mij essentieel is. Die spierenmoeten namelijk sterk blijven om als het ware mijn rug overeind te hou-den. Maar het is meer dan enkel noodzaak hoor. Sporten is vooral ookerg lekker. Zit ik eens niet goed in mijn vel, na een duik voel ik me weerhelemaal fit. Van mei tot september zwem ik vijf dagen in de week. Daar-na wijken we - want mijn man is zo mogelijk nog fanatieker - twee maalper week uit naar een nabijgelegen binnenbad. Nu gaan er overigensstemmen op om het buitenbad hier te sluiten. Ik hoop dat die beslissingzo snel mogelijk teruggedraaid wordt. Sporten vergroot namelijk de zelf-standigheid en zelfredzaamheid van ouderen!”

Actief leven

Wim Geelhoed uit Oost-Souburg be-oefent al zestig jaar de judosport.Nog altijd vind je hem twee keer perweek in de dojo voor een intensievetraining. Daarnaast geeft hij drie keerper week les: “Ik wil nog steeds de ju-dotechniek verbeteren, het spel uit-pluizen en kijken hoe ik anderen voor-uit kan helpen”, legt Geelhoed uit.“Door alleen te praten en zelf niet opde mat te staan, ervaar ik niet hoe hetis om gegooid te worden. Die span-ning wil ik herkennen, alleen dan kanik het goed overbrengen.”Geelhoed pleit voor sporten op latereleeftijd. “Al ben je honderd, sportenkan altijd. Je moet alleen de disciplinehebben. Ben je gewend om te bewe-gen, dan weet je precies wat jelichaam aankan en hoe je die regel-knop kunt inzetten.”

Annie Lieberwirth uit Eindhoven gaat iedere donderdag volksdansen. Het leren van nieuwe dansfiguren isgoed voor lichaam en geest, vindt ze. “Ik kom iedere week twee dagen tekort. Sinds een jaar of twintig gaik elke donderdag naar volksdansen. Werelddansen noemen ze dat tegenwoordig. Een kennisje zat er albij en toen ben ik een keer gaan kijken. Ik was meteen verkocht..Volksdansen is niet vermoeiend, het is gezellig. Je krijgt er heel veel energie van, doordat je lacht en gekdoet. Maar je moet ook goed opletten dat je niet uit de maat raakt, want we leren iedere week weer nieu-we figuren. Bewegen is zo goed. Niet alleen voor je lichaam, maar ook voor je geest. Als je op een stoelgaat zitten, word je oud. Je moet in beweging blijven en ervoor zorgen dat je sociale contacten houdt.”

tekst Wiljan Broeders

tekst Joyce Muilenburg

in balans | 15

Heel veel mensen op leeftijd zien er

helemaal niets in om ‘achter de

geraniums’ te gaan zitten.

Een paar aansprekende voorbeelden.

Illustratie: Nicole Hoepelman

‘Ben ik gisterentoch kankermooi met mijn

kankerfiets in het water gekankerd’

Moet dat nu zo!! Wil je de boel choqueren? Kanker verziekt je taal

Bijkomstigheid: Nederland is het enige land

dat terminale ziektes gebruikt om mee te schelden. We zijn

hierin dus uniek.

‘Krijg toch allemaal de klere’, zingt Ciske de Rat overtuigd in

zijn musical. Nee, hij wenst ons niet een geheel nieuwe garderobe

toe, maar cholera!

Het Nederlandse volk is goed in scheldwoorden, gebaseerd op ongeneeslijke

ziektes: pest, pokken, tyfus. Ook ‘modernere’ ziektes worden steeds vaker genoemd zoals kanker. Je hoort

zelfs scheldwoorden als autist of schizofreen.


„Iedereen in onze omgeving praat zo”, legt David uit.„Jongens en meisjes.”Hij chilt met z’n vrienden Shih-Fa, Jesse en Melvin opstraat. Ze zijn luidruchtig in gesprek: “Ben ik gisterentoch kankermooi met mijn kankerfiets in het water ge-kankerd”, zegt een van hen. De anderen luisteren. Zevinden de woordkeuze van hun vriend heel nor-maal. Werkwoorden, bijvoeglijke naamwoor-den, alles wordt zondermeer verruild voorkanker. Andere mensen lopen langs enhoren het aan. Sommigen maken eenopmerking. Omdat het hen raakt,omdat ze een dierbare zijn verlo-ren aan deze ziekte, of omdat zehet eenvoudigweg niet normaal vin-den.

GeslopenMelvin: „Wij zien het probleem niet.We willen in ieder geval niemandkwetsen. Daar zijn we helemaal niet opuit. We praten automatisch zo. Een kan-kerleuk feest klinkt in onze oren nu een-maal beter dan: het was een heel leukfeest.”Jesse: „Soms krijgen we ruzie op straat,omdat iemand er iets over zegt. We vindenhet vervelend voor die persoon, maar wegaan er toch mee door. Waarom? Omdathet stoer is, denk ik. En omdat we niet meeranders kunnen.”Shih-Fa: „Eerst gebruikte ik kanker alleenals ik boos was, dus in een emotie. Maardaarna is het woord in alle zinnen ge-slopen. Je denkt er niet over na.”David: „Nou ja, thuis wel. Daar zalik het niet gebruiken. Ik moet hetniet proberen om zo in bijzijn vanmijn ouders te praten. En bij som-mige leraren laat je het ook wel.Je weet precies welke leraar hetpikt en welke leraar niet.”

ActieDe andere jongens beamen dit. De enevolwassene is weliswaar wat milderdan de ander, maar de meestespreken de jongens aan op huntaalgebruik. En dat is exactwaar Richelle Laurijsen op 29oktober 2009 een actie voorstartte. De actie is bekendmet de slogan ‘Kanker ver-ziekt je taal’. Richelle leed

toen zelf al ruim anderhalf jaar aan kanker en wist dathet niet meer te genezen was.Al ver voor ze ziek werd, had ze een vreselijke hekelaan het gescheld met kanker en als jong kind werd zeal geraakt door het verlies en verdriet bij het overlij-den van bekenden. Zij wilde graag dat mensen zichbewust werden van de impact van het woord. Dat

heeft ze zeker voor elkaar gekre-gen, want haar actie werd

succesvol en loopt nogsteeds. Op de websi-

te www.kankerver-ziektjetaal vind jehaar verhaal.Richelle over-leed op 21 no-vember 2009.Haar ouders

namen het stokje van hun dochter over en zetten deactie voort. Want ook zij vinden het onbegrijpelijk enonacceptabel dat kanker als schelden modewoordgebruikt wordt. Menno Laurijsen, vader van Richelle:„Als doodsoorzaak nummer één raakt de ziekte vrij-wel zeker de gehele Nederlandse bevolking, wat ookblijkt uit de enorme belangstelling voor de actie. Viade website bereiken we honderden scholen en sport-verenigingen door het hele land. Steeds meer men-sen voelen zich betrokken en zijn ook bereid wat tedoen. Niet achterover leunen, toekijken en accepte-ren, nee aanpakken en laten horen of zien wat ze er-van denken. Dit lijkt nu de trend te gaan worden.”

AansprekenMenno weet dat men in de sportwereld veel mindertolerant is geworden en dat er straffen op het ge-bruik van kanker als scheldwoord staan. Ook op scho-len ziet hij het gebruik merkbaar teruglopen. „Men isin ieder geval bereid anderen op hun gedrag aan tespreken. En uiteindelijk is het veelal maar een kleinegroep onnadenkende of bewust choquerende, zich-zelf vaak stoer voordoende individuen, die andere

mensen tot in het diepst van hun hart raken. Demeeste daarvan zijn te helpen en te over-

tuigen door ze bewust te maken waarze mee bezig zijn. Wie stoer wil zijn

en soms tegen beter weten in blijftchoqueren, is niet te helpen. Al-leen wanneer ze het meest gelief-de in hun omgeving moeten mis-sen of zelf ernstig ziek worden,borrelt er soms iets van mede-

menselijkheid bij ze op. Maar weblijven er voor gaan. Kanker moet ver-

dwijnen, als ziekte hopelijk snel,maar zeker als scheldwoord uit

onze taal.”

Meer weten over de actie’Kanker verziekt je taal’?

Neem dan contact op met:Stichting RiLaX

Broeklaan 473848 CJ Harderwijk

website:www.kankerverziektjetaal.nl

e-mail: [email protected]

Verziekte taal„Als je het zo vaak hoort, ga je vanzelf meedoen.” Dat zegt de zestienjarige David. Hij en zijn vrienden

gebruiken in iedere zin minstens twee keer het woord kanker. Het is voor hen zo normaal dat ze niet

eens weten hoe ze deze uitdrukking uit hun woordenschat moeten verwijderen.

16 | in balansActie tegen schelden

4 LOVE-regelsL = Let op je puber

Zorg dat je weet waar je puber mee bezig is. Welke vrienden, welke internetsites, wat voor feestjes. Let ook op het gedrag van je puber. Een verliefdheid is vaak een

mooie gelegenheid om over de wensen en grenzen van

je puber te praten.

O = Open communicatieNatuurlijk is het belangrijk wat je zegt, maar ook hoe je het zegt. Veel jongeren klagen dat hun ouders vooral waarschuwingen geven. ‘Kom niet zwanger thuis!’ Als je open vragen stelt, nodig je je puber uit om iets te vertellen. ‘Hoe vind je het om verliefd te zijn?’

Zorg dat je tijd voor je kind hebt, besteed echte aandacht aan je puber. Cruciaal is dat

pubers weten dat ze altijd bij hun ouders terecht kunnen als er iets is.

Pubers willen ruimte om zich te ontwikkelen en te experimenteren,

maar ze voelen zich ook graag gesteund.

Kinderen pikken veel op van wat ze thuis zien en horen. Wees je

daar bewust van als je bijvoorbeeld over

anderen oordeelt.

V = Voorbeeld geven E = Er zijn voor je puber

Marianne Cense, onderzoekster bij de Rutgers Nis-so Groep, is glashelder: „Dat valt wel mee hoor! Uit-zonderingen daargelaten - ‘extremen’ worden somswel heel breed uitgemeten in de media - zijn jonge-ren door de jaren heen echt niet zoveel veranderd.In hun puberteit is daar nog steeds die onzekerheidvoor het eigen lichaam, wisselen angst en opwin-ding zich af bij de eerste zoen en neemt de nieuws-gierigheid naar liefde en seks halsoverkop toe. Ui-teraard, met de komst van internet is de wereld dieseks heet dichterbij gekomen en toegankelijker ge-worden, maar het is echt niet zo dat jongeren op-eens massaal op hun dertiende de eerste keer bele-ven. Onderzoek heeft uitgewezen dat de gemiddel-de leeftijd van zeventien jaar nog altijd intact is. Enook dat de overgrote meerderheid seks nog steedskoppelt aan verliefdheid en de daad in een sfeervan intimiteit en vertrouwen wil beleven.”De Rutgers Nisso Groep, waar Marianne Censewerkt, ondersteunt professionals in hun werk rond-om seksualiteit, doet onderzoek en ontwikkelt voor-lichtingsprogramma’s, zoals de onlangs gestarteleefstijlcampagne Seksuele Gezondheid (‘Maakseks lekker duidelijk’). „Uit Seks onder je 25e - eengrootschalig onderzoek dat we enkele jaren gele-den hebben uitgevoerd - bleek dat de Nederlandsejongeren het best goed doen, maar dat er zekerpunten ter verbetering zijn. Zo zijn er problemenmet seksuele dwang en het bewaken en respecte-ren van grenzen. Maar liefst 18% van de meidenhad ervaring met een vorm van dwang en ook 4%van de jongens. Die percentages moeten natuurlijkzo snel mogelijk omlaag!”

Praktische uitvoering„Vandaar dat we - in samenwerking met Soa AidsNederland en in de uitvoering ondersteund door al-le GGD regio’s - de campagne ‘Maak seks lekkerduidelijk’ zijn gestart. Het is namelijk niet zo zeer deopvatting van jongeren die bijgespijkerd moet wor-den, maar de praktische uitvoering. Nog steeds zijner heel wat (voornamelijk) meiden die het moeilijkvinden na ‘A’ gezegd te hebben, te stoppen als zemerken dat die ander doordendert naar ‘B’. ‘Als jebepaalde verwachtingen hebt geschapen, kan jetoch bijna niet meer terug?’ Natuurlijk wel! En van-daar deze campagne, die bedoeld is om jongerenaan te moedigen wensen en grenzen duidelijk ken-baar te maken.”

Handleiding„De campagne omvat een drietal belangrijke pij-lers. Zo zijn er posters die in bushokjes en op scho-len hangen met de boodschap ‘Maak seks lekkerduidelijk; check elkaars handleiding!’ Op de Hy-vespagina ‘Maaksekslekkerduidelijk.nl’ worden jon-geren uitgedaagd hun eigen handleiding op het ge-bied van seksualiteit te maken en eventueel te ver-gelijken met vrienden of hun grote liefde. Vaardig-heden in het aangeven van wensen en grenzen (pij-ler nr. 2) worden getraind door het spelen van eengame (red. zie www.sense.info). Tien filmpjes tonenverschillende scenario’s van grensoverschrijdend ge-drag en laten telkens een ‘slechte’ afloop zien. Metde steeds terugkerende vraag ‘Can you fix it?’ kun-nen spelers dan zelf ingrijpen in de situatie en zo deafloop veranderen.”„En dan is er nog de site Uwkindenseks.nl, specifiekvoor ouders, opvoedondersteuners en professio-nals. Want laten we vooral ook het belang van sek-suele opvoeding niet onder stoelen of banken ste-

ken”, besluit Marianne Cense.„Kinderen die goed voorgelichtzijn, nemen minder risico’s. Ze star-ten later met seks en doen dat va-ker veilig. Kinderen die weinig voor-lichting krijgen, zijn kwetsbaarder voorgroepsdruk. Deze verschillende kanalenmoeten ervoor zorgen dat jongeren in min-der grensoverschrijdende situaties terechtkomen.Het aangeven van wensen en grenzen maakt seksnamelijk ‘lekker’ duidelijk!”

Wensen en grenzenDe term ‘breezerseks’ werd enkele jaren geleden opeens aan ons vocabulair toegevoegd, ‘schuurfees-

ten’ hebben niet langer betrekking op de locatie maar op de activiteit en ook bestaat er plotseling een

link tussen seks en garageboxen. Is er iets faliekant mis met de seksuele moraal onder jongeren?


Handleiding voor omgaan met seks

in balans | 17

Stationspark 24, 4462 DZ GoesPostbus 2160, 4460 MD GoesTel.: (0113) 27 33 33Fax: (0113) 27 33 30E-mail: [email protected]: www.gors.nl

In de directe omgeving bieden wij mensen met een

lichamelijke en/of verstandelijke functiebeperking

woonzorg, een werkplek, dagbesteding of vrijetijds-

besteding midden in de samenleving…

Wij bieden professionele zorg en diensten op alle levens-

gebieden, aan kinderen, adolescenten en volwassenen met

een beperking op diverse locaties in geheel Zeeland.

Kan het GORS ook iets voor u betekenen?

Kijk voor meer informatie op www.gors.nl

of neem direct contact op met ons Cliëntenbureau

via (0113) 27 33 33 of [email protected].

Met passie

en plezier zet

ten de medewerkers en

vrijwilligers v

an Zorggroep Ter Weel z

ich in voor de mensen die wonen in de

(kleinschalige) ve

rpleeg- en

verzorgingshuizen

of die de dagbehandeling of dagverzorging bezoeken

. Je vindt onze z

orgcentra

in Goes, Krabbendijke,

Yerseke

, Hansweert en Kruiningen.

JIJ ZOEKT?

Een plek waar

jij jezelf

kunt zijn? W

aar jouw kwalite

iten en tale

nten het versc

hil kunnen maken

voor onze bewoners?

Vrijwilligerswerk

is het versc

hil tussen

alleen naar

buiten of gezel

lig samen een

frisse n

eus halen. Tussen

thuis blijven

of naar het th

eater gaan. Zo zijn

er talloze m

anieren waaro

p jij het v

erschil ku

nt maken! De vr

ijwilligers van

Zorggroep Ter Weel g

even de organisati

e een 7,8

in het tevred

enheidonderzoek v

an najaar 2009.

ZOEK NIET VERDER!

Wij staan open voor jouw ideeën

en kwaliteiten

. Ons uitgangspunt is altij

d: ‘Kan niet, besta

at niet!’

.

Vanuit een perso

onlijk gesprek

kijken we graag

naar jouw wensen. Samen zoeken

we dan een match

,

zodat jij het v

erschil ku

nt gaan maken bij Zorggroep Ter

Weel!

INTERESSE?

Heb je intere

sse, mail d

an jouw mogelijkheden naar

ineke.de.man@terw

eel.nl en

wij nemen

contact met je

op. Heb je nog vra

gen of wil je meer

informatie kijk

op www.terweel.n

l

of bel met In

eke de M

an, coördinator vrijwilligersw

erk tele

foonnummer 0113 – 21 68 78.

Jij maakt het verschil,

bij Zorggroep Ter Weel!

WWW.TERWEEL.NL

Tragel Zorg staat voor een goed levenvoor mensen met een verstandelijkebeperking. Een breed pakket profes -sionele zorg en dienstverlening.Midden in de samenleving waar datkan, in een veilige omgeving als datnodig is. Gebruik maken van talen -ten, kansen en mogelijkheden. Zomaken wij je wereld groter.

Kijk voor actuele vacatures op

www.tragelzorg.nl

cellenmet gewenst gen

virussenmet gewenst gen

terug infusie

stamcellen

beenmerg oogst beenmerg bloed

lymfocyten

monocyten

granulocyten

bloedplaatjes

rode cellen

thymus

Infographic: Erasmus Universiteit

d o o rIna Kuik

Wagemaker voorzietvooruitgang vooral watbetreft de genezing van er-felijke afweerstoornissen en sta-pelingsziektes. Dat zijn ziektes waarbij afval- of an-dere stoffen niet worden afgebroken omdat een en-zym ontbreekt en zich opstapelen in organen diedaardoor hun functie verliezen.Het menselijk lichaam bestaat uit onvoorstelbaargrote aantallen cellen. Uw bloed maakt iedere dageen onsje cellen aan. Dat lijkt niet veel, maar datzijn maar liefst honderd miljard rode en witte bloed-cellen en bloedplaatjes, gemaakt in de fabriek diebeenmerg heet. En dan te bedenken dat het levenbegint met die ene cel die de onbedwingbare nei-ging heeft zich te willen delen. In de cellen zit uwDNA, een unieke code waarin uw erfelijke eigen-schappen zijn vastgelegd. Een stukje DNA noemenwe een gen, de mens heeft er ongeveer 29.000 van.,,Maar het DNA maakt bij de celdelingen fouten´´,legt Wagemaker uit. ,,Gentherapie probeert dezefouten de herstellen.´´ En dat is geen science fiction.

EnzymEr zijn verschillende manier om een fout in het DNAte herstellen. De meest gebruikte op het vakgebiedvan Wagemaker is het in het lichaam brengen vannieuw genetisch materiaal. De fabriek, het been-merg, gaat aan het werk om er steeds meer van temaken. In het geval van stapelingsziekten wordt hetontbrekende enzym toegevoegd zodat de stofwis-seling weer normaal wordt en de organen zich kun-nen herstellen. Kanker is een ander verhaal. De oor-zaken van kanker zijn gecompliceerder en de behan-deling dus moeilijker. Er zijn verschillende strategie-ën zoals het inbrengen van genen in tumorcellendie de groei van de tumor controleren of een af-weerreactie oproepen zodat het lichaam zelf de tu-

mor op gaat ruimen. Een andere mogelijkheid is hetinbrengen van genen die de code van een bepaaldenzym hebben. Dit enzym is in staat een stof om tezetten in een gifstof, zodat de tumorcellen zichzelfdoden.

VirusHopelijk klinkt het u als science fiction in de oren,want dat betekent dat u nog nooit kennis heeft ge-maakt met één van de ziekten die behandeld kun-nen worden door middel van gentherapie. Hetwordt echter nog onwerkelijker als u hoort hoenieuw genetisch materiaal zo in het lichaam ge-bracht kan worden dat het ook aan de slag gaat. Datgebeurt door het gebruik van virussen als vectorenoftewel voertuigen. Virussen zijn gespecialiseerd inhet binnendringen van cellen en het daar inbouwenvan hun genen. Het betekent dat, wanneer een the-rapeutisch gen in een virus wordt verpakt, het virushet inbouwt in de patiënt. Maar een virus is toch ookeen ziekmaker? Inderdaad, daarom wordt het virusvoor gebruik in de gentherapie zo bewerkt dat deziekmakende eigenschappen eruit zijn.

ModificatieEen gesprek over gentherapie kan alleen gevoerdworden door ook het de term genetische manipula-tie te laten vallen. Wagemaker begrijpt niet goedwaar de tegenstanders van gentherapie bang voorzijn. ,,De natuur is de eerste die manipuleert, anderszouden er geen fouten optreden. Het enige dat wijproberen, is het corrigeren van deze fouten.’’ Hij enzijn collega’s spreken liever van genetische modifica-

tie oftewel verandering. ,,Sinds de eerste geneti-sche selectie, daar waar mensen zijn ontstaan, heeftde mensheid alles in het werk gesteld om te overle-ven. Nu kunnen mensen overleven dankzij genthera-pie, dat is geen onnatuurlijk proces.’’ Iedere techno-logie kan ten goede of ten kwade worden aange-wend, zo weet ook hij. ,,Neem nou orgaantransplan-tatie. Er bestaat een afschuwelijk fenomeen, name-lijk de handel in organen. Maar moeten we daaromstoppen met het transplanteren van organen in hetalgemeen?’’

ZegenDecennia lang is er gewerkt aan de ontwikkeling vangentherapie. In Europees verband lopen er tiental-len klinische trials, die over een paar jaar afgerondzijn. In vijf tot tien jaar zal een tiental ziektes van hetbloed of afweerstoornissen goed te behandelen ente genezen zijn. Het gaat bijvoorbeeld om hemofi-lie, de ziekte van Pompe en de ziekte van Hurler. Bijkanker zal gentherapie een belangrijke aanvullingzijn voor een effectievere behandeling. In principe isde genezing van een groot aantal andere ziektes mo-gelijk, maar er gaat tijd zitten in de ontwikkeling. Deontwikkeling van het laboratorium naar toepassingin de kliniek duurt gemiddeld tien tot twaalf jaar.Maar we mogen hoopvol zijn. Wordt er bij een baby’tje in een vroegtijdig stadium een genetisch pro-bleem ontdekt? Door één interventie ligt een ge-woon normaal leven in het verschiet. Voor gezondemensen is gentherapie gelukkig eenver-van-mijn-bedshow. Voor ouders van een kindjemet een afweerstoornis is het een zegen.

Gentherapie is geen SF,,Gentherapie is een positieve ontwikkeling die het arsenaal aan medische handelingen aanzienlijk

groter en effectiever maakt´´, klink het heel voorzichtig. Gerard Wagemaker, hoogleraar

stamcelgentherapie aan de Erasmus Universiteit van Rotterdam, is wetenschapper

en waagt zich dus niet aan voorspellingen op basis van natte

vingerwerk. Wel voorziet hij in de nabije

toekomst grote doorbraken

op zijn vakgebied.

Doorbraken binnen handbereik

in balans | 18

Locatie GoesProject ‘Vallen en snel weer opstaan’

Locatie Vlissingen10.00 - 12.00 uur Reumaverpleging en osteoporosepolikliniek14.00 - 16.00 uur Voorlichting diëtetiek en diabetesverpleging

Dinsdag 9 november locatie GoesProject ‘Vallen en snel weer opstaan’fysiotherapie, diëtetiek en de transferverpleegkundigenAllevo Cornellia,Ter Valcke Stichting Werkt voor Ouderen enZorgstroom Acute Opname Afdeling

Dinsdagmorgen (10.00 – 12.00 uur)9 november locatie VlissingenLongziekten met onder andere gratis longfunctiemeting, informa-tie over COPD, Astma en de ‘stop roken training’ van het ADRZ

Woensdagmiddag (13.00 - 16.00 uur)10 november locatie GoesHerstel & Balans: revalidatie kankerpatiënten, Revant Lindenhof

Woensdag 10 november locatieVlissingenInformatiemarkt met verschillende patiëntenverenigingen

Donderdagavond 11 november, locatieVlissingenHartfalenverpleging; cardio vasculaire verpleging en pacemaker-voorlichting. Voor de pacemakervoorlichting graag aanmelden viaPatiënten Service Bureau: telefoon 0118-425850 of [email protected]).

Kijk voor het volledige programma van de Week Chronisch Zieken

op onze website www.adrz.nl.

Met zorg voor u

Colofon:

Heeft u vragen, reacties of suggesties naar aanleiding van deze

pagina?

Neem dan contact op met de afdeling Communicatie & Service

van het Admiraal De Ruyter Ziekenhuis. Postadres: Postbus 106,

4460 BB Goes, Telefoon: 0118 – 425692, E-mail: [email protected].

Eindredactie: Jacqueline van de Kreeke,

Fotografie: Peter Wijkhuys, Opmaak: KSM Amsterdam

Patiënten met een ‘open been’ leef-

stijl kunnen begeleiding krijgen op

de polikliniek dermatologie, locatie

Goes. Onderzoek wijst uit dat een

gezonde leefstijl nieuwe beenwon-

den helpt voorkomen. Samen met

de regio’s Noord-Limburg, Nijme-

gen, Doetinchem en Rotterdam,

hoort het ADRZ bij de eerste zieken-

huizen in Nederland die het leefstijl-

programma ‘Lively Legs’ in de

praktijk gebruiken.

Patiënten die lijden aan een open

been, ook wel ulcus cruris genoemd,

hebben wonden aan hun been die

slecht genezen. Vaak is de oorzaak een

slechte bloedcirculatie in de benen.

Ongeveer 70% van deze patiënten-

groep heeft een leven lang last van

kwetsbare benen en regelmatig terug-

kerende wonden.

De leefstijl van een patiënt is van in-

vloed op het ontstaan van beenwonden en op stoornissen in de

bloedcirculatie. Patiënten kunnen zelf helpen om de benen zo ge-

zond en wondvrij mogelijk te houden.Vooral regelmatig wandelen,

beenoefeningen, en het trouw dragen van steunkousen of zwach-

tels zijn belangrijk in het voorkomen van een nieuwe wond. Het

blijkt echter dat veel patiënten juist weinig bewegen en dat

zwachtels of therapeutisch elastische kousen door meer dan de

helft van de patiënten niet helemaal volgens voorschrift worden

gedragen. Daar komt bij dat hulpverleners vaak te weinig tijd en

aandacht hebben voor therapietrouw en leefstijl. Onder het motto

‘voorkomen is beter dan genezen’ is het leefstijlprogramma ‘Lively

Legs’ voor patiënten met ulcus cruris ontwikkeld.

In dit programma begeleidt een verpleegkundige patiënten met

een ulcus cruris bij het werken aan een gezondere leefstijl.

Lively Legs: een gezonde leefstijl bijpatiënten met ‘open been’’

Verpleegkundigen zijn speciaal hiervoor opgeleid. In individuele

gesprekken krijgen patiënten uitleg hoe beenwonden ontstaan en

wat het effect is van een gezonde leefstijl. Er wordt steeds samen

met een patiënt bekeken op welke leefstijlonderwerpen verbete-

ring mogelijk is. De patiënt bepaalt zelf waar hij of zij aan wil en

kan werken. De verpleegkundige stelt samen met de patiënt con-

crete, haalbare doelen op. Een voorbeeld van een doelstelling is ie-

dere dag een wandeling van 15 minuten te maken, en dit na ver-

loop van tijd op te bouwen. Het sterke van dit programma is dat

een gedragsverandering vanuit een patiënt zelf komt, ondersteund

door de verpleegkundige.

Voor meer informatie: polikliniek dermatologie locatie Goes ,

telefoonnummer 0113- 234655

ADRZ: één ziekenhuis metverschillende locaties voorgoede zorgHet Admiraal De Ruyter Ziekenhuis timmert aan de weg.

Specialisten, verpleegkundigen en andere medewerkers van al

onze locaties werken samen om u goede zorg te bieden.

We willen u niet alleen nu, maar ook in de toekomst kwalitatief

goede zorg blijven bieden binnen onze Zeeuwse regio. Dat doen we

onder het motto ‘Zo dicht mogelijk bij u thuis waar het kan en

centraal waar het moet’. Dat betekent dat u voor spreekuren met

specialisten en relatief simpele onderzoeken terecht kunt in Goes,

Middelburg, Vlissingen en Zierikzee.

Simpele ingrepen die goed planbaar zijn en waar u maximaal één

dag voor moet blijven bieden wij aan op onze locaties Vlissingen

en Zierikzee.

Voor minder complexe operaties, die goed planbaar zijn en waar u

ook meerdere dagen voor opgenomen moet worden, concentreren

we zoveel mogelijk op de locatie Vlissingen.

Patiënten met acute en ingewikkelde zorgvragen worden opgeno-

men op onze locatie Goes.

Deze veranderingen, die in 2011 ingevoerd worden, zijn nodig van-

wege de toenemende kwaliteitseisen. Bovendien kunnen we de

zorg dan beter organiseren door elke locatie een eigen profiel te

geven. Dat betekent dat we op de arbeidsmarkt interessant zijn

voor nieuwe, jonge specialisten, verpleegkundigen en andere me-

dewerkers. Uiteindelijk kunnen we zo de zorg én beter én efficiën-

ter organiseren, zodat we u nog beter van dienst kunnen zijn.

Beterschap!Elke woensdag, 18:30 uur op Omroep Zeeland televisie een nieu-

we aflevering van de ziekenhuisserie Beterschap! Een kijkje achter

de serie van het Admiraal De Ruyter Ziekenhuis. Heeft u een afleve-

ring gemist? Kijk op www.adrz.nl

Wereldwijd wordt die dag aandacht besteed aan de vinding

van W.C. Röntgen en de bijdrage ervan aan de kwaliteit van de

gezondheidszorg. 8 November is de dag waarop W.C. Röntgen

röntgenstraling heeft ontdekt. Er wordt aandacht gevraagd

voor het beroep van de Medisch Beeldvormings- en Bestra-

lingsdeskundige (MBB’er), ofwel de medewerkers van de afde-

ling Beeldvormende Technieken die de patiënt terzijde staan bij

de onderzoeken.

8 november is de ‘Dag vande Stralende Beroepen’.

Week van de Chronisch Zieken: 8 t/m 12 november

Maandag 8 november‘ Dag van de Stralende Beroepen’:röntgenafdelingen Goes en Vlissingen

Diabetesverpleegkundige

in balans najaar 2010 pzc

Documents