impulsividad: concepto josep cornellà i canals girona

57
Impulsividad: Impulsividad: concepto concepto Josep Cornellà i Josep Cornellà i Canals Canals Girona

Upload: carmelita-barca

Post on 22-Jan-2016

221 views

Category:

Documents


1 download

TRANSCRIPT

Page 1: Impulsividad: concepto Josep Cornellà i Canals Girona

Impulsividad:Impulsividad:conceptoconcepto

Josep Cornellà i CanalsJosep Cornellà i Canals

Girona

Page 2: Impulsividad: concepto Josep Cornellà i Canals Girona
Page 3: Impulsividad: concepto Josep Cornellà i Canals Girona

Y entonces, el escorpión la miró y le respondió:  —Lo siento ranita. No he podido evitarlo. No puedo dejar de ser quien soy, ni actuar en contra de mi naturaleza, de mi costumbre y de otra forma distinta a como he aprendido a comportarme.

Page 4: Impulsividad: concepto Josep Cornellà i Canals Girona

““Él tiró las monedas en el Él tiró las monedas en el Santuario;Santuario;

después se retiró y fue y se después se retiró y fue y se ahorcó”ahorcó”

Mt 27, 5Mt 27, 5

Page 5: Impulsividad: concepto Josep Cornellà i Canals Girona

““Y, con todas sus fuerzas, descargó dos golpes Y, con todas sus fuerzas, descargó dos golpes sobre el cuello y le cortó la cabeza” Jdt, 13, 8sobre el cuello y le cortó la cabeza” Jdt, 13, 8

Page 6: Impulsividad: concepto Josep Cornellà i Canals Girona

• Los problemas relacionados con la ausencia de una adecuada reflexión sobre las consecuencias del comportamiento están alcanzando una proporción alarmante y quizás epidémica.

» McCown y cols, 1993

• Si considerásemos lo que ocurre en nuestro entorno más próximo, podríamos identificar sin dificultad algunas actuaciones impulsivas con las que convivimos habitualmente.

» Bornas y Servera, 1996

Page 7: Impulsividad: concepto Josep Cornellà i Canals Girona

Vean:

insultos en atascos de tráfico,

insultos en la competición deportiva...

“Cabezazos deportivos”

Page 8: Impulsividad: concepto Josep Cornellà i Canals Girona

Los trampososLos tramposos

Caravaggio: ¿un Caravaggio: ¿un “psicópata explosivo”?“psicópata explosivo”?

Page 9: Impulsividad: concepto Josep Cornellà i Canals Girona

FRIDA KAHLOFRIDA KAHLO1907 - 19541907 - 1954 El suicidio de Dorothy

Hale

La columna rota

Page 10: Impulsividad: concepto Josep Cornellà i Canals Girona

LA IMPULSIVIDAD COMO LA IMPULSIVIDAD COMO TRASTORNO DE LA TRASTORNO DE LA

VOLUNTADVOLUNTAD

Page 11: Impulsividad: concepto Josep Cornellà i Canals Girona

CONCEPTOS DE VOLUNTAD

• PSICOLÓGICO. – Es un conjunto de fenómenos psíquicos,

o una facultad cuyo carácter principal se halla en la tendencia (J Ferrater Mora)

• METAFÍSICO– Entidad con absoluta subsistencia.

Sustrato de todos los fenómenos.• ÉTICO.

– Actitud o disposición moral para querer algo.

Page 12: Impulsividad: concepto Josep Cornellà i Canals Girona

La psiquiatría clásica consideró que la voluntadvoluntad se podía enfermar, dando

lugar a la impulsividadimpulsividad

Berrios GE, 1995

Page 13: Impulsividad: concepto Josep Cornellà i Canals Girona

IMPULSIÓNIMPULSIÓN

Trastorno de la voluntad.Cualquier tipo de acción

involuntaria, estereotipaday paroxística

Origen endógeno o exógeno.

La endógena:“Manie sans delire”

“Impetuosité de penchans”

Pinel 1809

¿Tiene relación con elTrastorno Antisocial de

laPersonalidad ?

Page 14: Impulsividad: concepto Josep Cornellà i Canals Girona

La “monomanie” presenta un subtipo, la “monomanie instinctive”, que se debe a una lesión de la voluntad.

La alteración de la voluntad es primaria y se debe a una enfermedad crónica del cerebro.

E ESQUIROLE ESQUIROL Des Maladies Mentales (1838)Escuela de la Psicología de las

Facultades

Page 15: Impulsividad: concepto Josep Cornellà i Canals Girona

Las impulsiones como actos irresistibles einvoluntarios que se imponen ellos mismos sobre la mente. La “folie impulsive” es la enfermedadderivada de las mismas. Las impulsiones son violentas e irresistibles,pueden ser primarias o derivadas de delirios, alucinaciones o emociones. En cualquier lugar daban lugar al fallo de la voluntad.

Dagonet, 1870

Page 16: Impulsividad: concepto Josep Cornellà i Canals Girona

Ambulance disaster

Warhol, 1963

Las impulsiones se consideranmanifestaciones de unaenfermedad llamada“Impulsividad”, cuyaetiología puede ser innata o adquirida.Pitres y Régis, 1902

LA IMPULSIVIDADCOMOTRASTORNO DELA VOLUNTAD

(siglo XIX)

Page 17: Impulsividad: concepto Josep Cornellà i Canals Girona

PATOLOGÍAS DE LA PATOLOGÍAS DE LA VOLUNTADVOLUNTAD

• ABULIA– Ausencia de voluntad (Billod, 1847). Precisaba

tratamiento moral.• OBSESIÓN.

– Entendida como trastorno emocional (Janet, 1903)

• IMPULSIÓN.IMPULSIÓN.– Cualquier tipo d acción involuntaria,

estereotipada y paroxística.– Podían ser conscientes, inconscientes, falsas, o

combinaciones de todas ellas.– Se incorporan a las enfermedades mentales

(Magnan), alejando el concepto de lo religioso y moral.

Page 18: Impulsividad: concepto Josep Cornellà i Canals Girona

ENFERMEDADES DE LA VOLUNTAD

Se trata de ilustres fracasados:-Los contempladores-Los bibliófilos y políglotas. “Ha leído usted el libro de Fulano? (aquí un nombre yanqui, alemán o escandinavo)?... Y sin esperar la respuesta, el erudito desarrolla con calurosa elocuencia una doctrina las más veces estrafalaria y audaz, sin base objetiva suficiente y solo pasadera”-Los megalófilos-Los organófilos-Los descentrados.-Los teorizantes

SANTIAGORAMON Y

CAJAL

LOS TÓNICOS DE

LA VOLUNTAD1897

Page 19: Impulsividad: concepto Josep Cornellà i Canals Girona

Impulsive insanity: todoslos trastornos psíquicoscaracterizados por eldesarrollo de tendenciase impulsos patológicos.pacientes que actúan sin motivos claros, por elirresistible impulso deactuar, con demandasinmediatas de implementardicho impulso.La dirección de estos impulsos sería única encada individuo.

Page 20: Impulsividad: concepto Josep Cornellà i Canals Girona

Clasificaciones de Kraepelin: piromanía, cleptomanía,inclinación mórbida a la compra o al coleccionismo,impuso mórbido hacia el daño y el asesinato,impulsos sexuales anómalos, ludopatía..Retraso del desarrollo. Alteraciones emocionales.Personalidades débiles e inestables

o crueles, insociables y reservadas.Más frecuente en mujeres.Más frecuentes en los países del sur: España e Italia.

Page 21: Impulsividad: concepto Josep Cornellà i Canals Girona

Karl JASPERS

COMPRENSIÓN FENOMENOLÓGICA

DE LA IMPULSIVIDAD“El impulso, como instinto privado de su meta, encuentra primero un objeto, el instinto busca su objeto, la voluntad impone el objeto querido”Distingue:-Impulso primarioImpulso primario sin contenido ni dirección.-Instinto naturalInstinto natural que tiende a un inconscientemente a un fin-Acto de la voluntadActo de la voluntad que produce representaciones conscientes de finalidad, con el conocimiento de medios y consecuencias.

Page 22: Impulsividad: concepto Josep Cornellà i Canals Girona

• Existen unas acciones impulsivas acciones impulsivas normalesnormales, frecuentes en la vida cotidiana.

• Existen unas acciones impulsivas acciones impulsivas patológicaspatológicas, presentes en las psicosis agudas, la confusión mental, y en estados indiferenciados del desarrollo.

• Dos tipos de impulsos en las psicosis agudas:– Impulso del movimiento o resolución del instinto

en el placer de actuar sin sentido (la verborrea).– Impulso de actividad o resolución en

determinadas ocupaciones.» KARL JASPERS,

Page 23: Impulsividad: concepto Josep Cornellà i Canals Girona

Henderson (1939) describe unapersonalidad en que existe unapsicopatía creativa, inadecuada o agresiva, con distintos tipos decomportamiento impulsivo.

Page 24: Impulsividad: concepto Josep Cornellà i Canals Girona

HACIA UNA DEFINICIÓN DE IMPULSIVIDAD

Page 25: Impulsividad: concepto Josep Cornellà i Canals Girona

¿DE QUE HABLAMOS?

• No existe una definición precisa ni un acuerdo entre las diferentes definiciones.

• Concepto polisémico, muy ubicuo en la literatura, empleado para designar múltiples aspectos psicopatológicos.

• Rasgo de la personalidad, estilo de acercarse y procesar la información, conjunto de conductas por el corto tiempo de reacción, falta de previsión de las consecuencias, ausencia de motivación consciente,...

Page 26: Impulsividad: concepto Josep Cornellà i Canals Girona

• impulsivo, va.(De impulso).1. adj. Que impele o puede impeler.2. adj. Dicho de una persona: Que suele hablar o proceder sin reflexión ni cautela, dejándose llevar por la impresión del momento.

• impulso.(Del lat. impulsus).1. m. Acción y efecto de impulsar.2. m. Instigación, sugestión.3. m. Fuerza que lleva un cuerpo en movimiento o en crecimiento.4. m. Deseo o motivo afectivo que induce a hacer algo de manera súbita, sin reflexionar.

Diccionario de la Real AcademiaDiccionario de la Real Academia

Page 27: Impulsividad: concepto Josep Cornellà i Canals Girona

IMPULSIVIDAD NORMAL

• El estrato más profundo del ser humano es el de los instintos o impulsos vitales (Rey Ardid, 1974).

• Sirven para satisfacer las necesidades orgánicas más generales, elementales y primitivas.

• La impulsividad como atributo de la vitalidad (López Ibor, 1969)

Page 28: Impulsividad: concepto Josep Cornellà i Canals Girona

• Impulsos: sucesos o estímulos que activan la conducta, representando tanto las necesidades biológicas (hambre, sed, reposo), como los deseos de aprobación, afecto y poder.

• Si estos impulsos inconscientes son excesivamente intensos o se frustranexcesivamente intensos o se frustran, darían lugar a la aparición de conductas patológicas.

• La mayoría de los impulsos son auto-protectores, incluso cuando su finalidad protectora sea primaria.

• El conflicto entre éstos y los obstáculos (reales o imaginarios) que impiden su realización, generarían trastornos patológicos.

» T Millon, 1976

Page 29: Impulsividad: concepto Josep Cornellà i Canals Girona

““Las ideas no duran Las ideas no duran mucho. Hay que hacer mucho. Hay que hacer algo con ellas”algo con ellas”

–Santiago Ramón y Cajal.

Page 30: Impulsividad: concepto Josep Cornellà i Canals Girona

IMPULSIVIDAD PATOLÓGICA

• Deseo imperioso y a menudo irresistible, que surge bruscamente en ciertos sujetos, y los empuja a la comisión de actos infundados, muchas veces brutales y peligrosos.

• Puede ser:– Espontánea: fuera de toda causa exterior,

traducción de una tensión interna.– Refleja: respuesta desproporcionada en

rapidez e intensidad a la excitación causal.» (M Porot)

Page 31: Impulsividad: concepto Josep Cornellà i Canals Girona

DOS CARACTERÍSTICAS

• URGENCIA.

• FALTA DE MOTIVACIÓN.

Page 32: Impulsividad: concepto Josep Cornellà i Canals Girona

FUNCIONAL O FUNCIONAL O DISFUNCIONALDISFUNCIONAL

• IMPULSIVIDAD FUNCIONAL:– Tendencia a actuar con premeditación

cuando esta conducta le aportará beneficios.

• IMPULSIVIDAD DISFUNCIONAL– Tendencia a actuar sin premeditación

» SJ DICKMAN, 1990.

• ¿Existe la motivación afectiva como factor determinante del impulso, tal como lo define la real Academia?

Page 33: Impulsividad: concepto Josep Cornellà i Canals Girona

TRES SIGNIFICADOSTRES SIGNIFICADOS

• SÍNTOMASÍNTOMA. Tendencia a provocar actos perjudiciales sin premeditación o planificación previa, dando lugar a un deterioro del funcionamiento psicosocial.

• TIPO ESPECÍFICO DE AGRESIÓNTIPO ESPECÍFICO DE AGRESIÓN. Respuesta ante los estímulos medioambientales que se perciben como amenazantes.

• RASGO DE LA PERSONALIDADRASGO DE LA PERSONALIDAD. Manifestaciones cognitivas y conductuales en la vida cotidiana: carácter impulsivo, estilo de vida impulsivo.

» N SZERMAN, 2002

Page 34: Impulsividad: concepto Josep Cornellà i Canals Girona

TRES COMPONENTES

• Actuar según el momento (activación motora)

• No centrarse en la tarea entre manos (déficit atencional).

• No planificar ni pensar adecuadamente

» Patton y cols, 1995.

Page 35: Impulsividad: concepto Josep Cornellà i Canals Girona

RASGO DE PERSONALIDADRASGO DE PERSONALIDADHJ EYSENCK, 1983

FACTORES DE PERSONALIDAD

EXTROVERSIÓN EXTROVERSIÓN NEUROTICISMO PSICOTICISMO

IMPULSIVIDAD

Búsqueda de riesgoFalta de planificaciónMente inquieta

Impulsividad restringidaToma de riesgos

Falta de planificaciónVivacidad

SOCIABILIDAD

Page 36: Impulsividad: concepto Josep Cornellà i Canals Girona

Impulsividad como búsqueda de sensaciones

• Búsqueda de nuevas experiencias• Excitación• Desinhibición• Susceptibilidad al aburrimiento

• Relación íntima entre:– Sociabilidad– Impulsividad– Búsqueda de sensaciones

Page 37: Impulsividad: concepto Josep Cornellà i Canals Girona

Desde la perspectiva cognitivo conductual

• Impulsivo: quien comete muchos errores y muestran latencias cortas en las pruebas de atención.

• Teoría atencional (Dickman). Los impulsivos tenderían a trabajar con una atención partida, disgregada.atención partida, disgregada. Afrontamiento rápido y propenso al error en las tareas que implican incertidumbre en la respuesta.

Page 38: Impulsividad: concepto Josep Cornellà i Canals Girona

Perspectiva Perspectiva biopsicosocialbiopsicosocial

• Individuos con mayor amplitud en los potenciales evocados y niveles más elevados de los metabolitos de la serotonina en el LCR. Respuesta a los tratamientos con anticonvulsivantes.

• Disminución de la sensibilidad a las consecuencias negativas de las conductas.

• Reacciones rápidas y no planificadas a los estímulos antes que se complete el proceso de información.

• Falta de preocupación por las consecuencias a largo plazo.

» MOELLER Y COLS, 2001.

Page 39: Impulsividad: concepto Josep Cornellà i Canals Girona

Y CONSIDERAR...

• FACTORES EDUCATIVOS• FACTORES CULTURALES• FACTORES SOCIALES

• ¿Qué pasa cuando el niño aprende, en la familia, a reaccionar rápidamente para obtener la gratificación deseada?

Page 40: Impulsividad: concepto Josep Cornellà i Canals Girona

IMPULSIÓN vs COMPULSIÓN

IMPULSIÓN COMPULSIÓN

Obtener placer Disminuir malestar

Egosintónico (deseado)

Egodistónico (no deseado)

Alteración del miedo por defecto (hipofobia)

Alteración del miedo por exceso (hiperfobia)

Subestimación del daño

Sobreestimación del daño

Búsqueda del riesgo Evitación del riesgo

Búsqueda de felicidad Evitación del miedo

Locus de control externo

Locus de control interno

Page 41: Impulsividad: concepto Josep Cornellà i Canals Girona

UNA DEFINICIÓN

• IMPULSIVIDAD: una predisposición a reacciones rápidas no planificadas a estímulos externos o internos, sin consideración de las consecuencias negativas de estas reacciones para el individuo impulsivo o para los demás.

• Resalta la importancia de la no planificación de sus actos y consecuencias.

• Más predisposición que acto.» MOELLER Y COLS, 2001.

Page 42: Impulsividad: concepto Josep Cornellà i Canals Girona

IMPULSIVIDAD Y PSICOPATOLOGÍA

Page 43: Impulsividad: concepto Josep Cornellà i Canals Girona

IMPULSIVIDAD Y IMPULSIVIDAD Y PSICOPATOLOGIAPSICOPATOLOGIA

• Impulsividad como factor de personalidad.

• Impulsividad en relación con trastornos psiquiátricos:– La impulsividad es un ingrediente

habitual de distintos trastornos psiquiátricos (Saiz Ruiz)

Page 44: Impulsividad: concepto Josep Cornellà i Canals Girona

En mi trabajo arriesgo mi vida y mi razón, al borde del naufragio.Vincent Van Gogh, 29 de julio de 1890

Page 45: Impulsividad: concepto Josep Cornellà i Canals Girona

DSM-IV TR

• TRASTORNO DEL CONTROL DE IMPULSOS.– JUEGO PATOLÓGICO– CLEPTOMANÍA– PIROMANÍA– TRICOTILOMANÍA– TRASTORNO EXPLOSIVO

INTERMITENTE

Page 46: Impulsividad: concepto Josep Cornellà i Canals Girona

CIE - 10

• TRASTORNOS DE LOS HÁBITOS Y DEL CONTROL DE LOS IMPULSOS:– TRASTORNOS DEL COMPORTAMIENTO QUE

NO SE HAN PODIDO CLASIFICAR EN LOS APARTADOS DE CONSUMO DE ALCOHOL U OTRAS SUSTANCIAS PSICOTROPAS, EN LOS TRASTORNOS DE IMPULSOS Y HÁBITOS QUE AFECTAN AL COMPORTAMIENTO SEXUAL O EN LOS TRASTORNOS DE LA CONDUCTA ALIMENTARIA.

Page 47: Impulsividad: concepto Josep Cornellà i Canals Girona

CLASIFICACIÓN FRANCESACLASIFICACIÓN FRANCESA

Troubles des conduites et des comportements

• 7.0 Trouble hyperkinetique • 7.1 Troubles des conduites alimentaires • 7.2 Conduites suicidaires• 7.3 Troubles lies à l'usage de drogues ou

alcool • 7.4 Troubles de l'angoisse de séparation • 7.5 Troubles de l'identité et des conduites

sexuelles • 7.6 Phobies scolaires  

Page 48: Impulsividad: concepto Josep Cornellà i Canals Girona

• 7.7 Autres troubles caractérisés des conduites o 7.70 Pyromanieo 7.71 Kleptomanie o 7.72 Trichotillomanie o 7.73 Fugueso 7.74 Violence contre les personnes o 7.75 Conduites à risqueso 7.76 Errance

• 7.8 Autres troubles des conduites et des comportements

• 7.9 Troubles des conduites et des comportements NS

Page 49: Impulsividad: concepto Josep Cornellà i Canals Girona

DENOMINADOR

• DIFICULTAD PARA RESISTIR UN IMPULSO, UNA MOTIVACIÓN O UNA TENTACIÓN PARA LLEVAR A CABO UN ACTO PERJUDICIAL PARA LA PERSONA O PARA LOS DEMÁS.

• EL INDIVIDUO PERCIBE UNA TENSIÓN O ACTIVACIÓN PREVIAS A COMETER EL ACTO, SEGUIDAS DE PLACER O LIBERACIÓN. PUEDE SEGUIR SENSACIÓN DE CULPABILIDAD Y ARREPENTIMIENTO. O NO.

Page 50: Impulsividad: concepto Josep Cornellà i Canals Girona

IMPULSIVIDAD, IMPULSIVIDAD, CONDUCTA, CONDUCTA,

AGRESIVIDAD EN LA AGRESIVIDAD EN LA INFANCIA Y INFANCIA Y

ADOLESCENCIAADOLESCENCIA

Page 51: Impulsividad: concepto Josep Cornellà i Canals Girona

¿ A QUÉ EDAD ?¿ A QUÉ EDAD ?

• Determinantes madurativos psicológicos, biológicos y sociales.

• Importancia del papel de la familia.• Importancia del aprendizaje.• Autocontrol: aparece entre los 8 y los 11

años de edad.• Capacidad de reflexión: se estabiliza a

partir de los 7 – 8 años.• Los niños pueden ser más reflexivos o más

impulsivos como rasgo de su personalidad.

Page 52: Impulsividad: concepto Josep Cornellà i Canals Girona

EN NIÑOS Y ADOLESCENTES

• La impulsividad juega un papel importante en ciertos trastornos:– TDA-H– Trastornos disociales.– Trastornos del desarrollo– Consumo de tóxicos– TCA– Parafilias– Trastornos de la personalidad.

• Se relaciona con conductas de RIESGO.

Page 53: Impulsividad: concepto Josep Cornellà i Canals Girona

• AGRESIÓN ESPECÍFICA O INSTRUMENTAL. Obtención o retención de objetos o posiciones, o para acceder a actividades apetecibles.

• AGRESIÓN HOSTIL O MOLESTA. Ofensa hacia el otro, sin consideración del objeto o situación.

• AGRESIÓN EN EL JUEGO. La pelea que acaba en daño deliberado.

• AGRESIÓN DEFENSIVA. Inducida por las acciones de los otros.

Page 54: Impulsividad: concepto Josep Cornellà i Canals Girona

¿ COMORBILIDAD ?

• Trastorno por abuso de substancias y trastorno antisocial de la personalidad.

• Relación entre los trastornos de control de impulsos y los trastornos de personalidad.

• Comorbilidad diacrónica: un trastorno puede ser un factor de vulnerabilidad para desarrollar un segundo trastorno (el trastorno disocial como manifestación temprana de un trastorno por abuso de sustancias, un trastorno antisocial de la personalidad, o un TCI). Importancia de las circunstancias personales y del entorno.

Page 55: Impulsividad: concepto Josep Cornellà i Canals Girona

Psicosis

Trastornosde lapersonalidad

Trastornosafectivos

Trast.Imagen corporal

Cuadros org.cerebrales

IMPULSIVIDAD

Auto-heteroagresividadAdicción a sustancias•Alcohol•DrogasAdicciones conductuales•Ludopatía•CleptomaníaTricotilomanía

Atracones TDAHGilles de la TouretteAutismoDebilidad mental

TLP

Bulimia

Esq

uizo

fre

nia

S. Ros y cols., 2002

TEP

Page 56: Impulsividad: concepto Josep Cornellà i Canals Girona

•Impulsividad como síntoma: tendencia a provocar actos perjudiciales sin premeditación o planificación previa, dando lugar a un deterioro del funcionamiento psicosocial.

•Impulsividad referida a un tipo específico de agresión.

•Impulsividad como rasgo de la personalidad.

•Tanto la impulsividad como la inhibición del comportamiento se han relacionado con procesos inhibitorios

mediados por mecanismos en el córtex prefrontal, donde cada vez hay más evidencias de la participación de las vías GABAérgicas.

•Síntoma en relación con trastornos psiquiátricos específicos.

•“La impulsividad es ingrediente habitual de diversos trastornos psiquiátricos” (Sáiz Ruíz, 2000)

•En la adolescencia se asocia al TDA, hiperactividad, adicciones, TCA, conductas violentas, .... Provoca sufrimiento al paciente y a quienes lo rodean. Las repercusiones personales y sociales pueden ser graves.

Page 57: Impulsividad: concepto Josep Cornellà i Canals Girona

Me llamarán subversivo,Y yo les diré: lo soy.Por mi pueblo en lucha, vivo.Con mi pueblo en marcha, voy.Tengo fe de guerrilleroy amor de revolución.Incito a la subversiónContra el Poder y el Dineroquiero subvertir la Leyque pervierte al Pueblo en greyy al Gobierno en carnicero.

Tengo menos Paz que ira.Tengo más amor que paz.

Pere Casaldàliga, obispo.