Imagine the result

Adaptatiemaatregelen KusttoerismeWorkshop “Hoe dynamisch is ons kusttoerisme in tijden van klimaatverandering ?”Blankenberge, 14 oktober 2010

A. Volckaert (Arcadis) & R. De Sutter (Ugent)

2

Overzicht

Inleiding tot CLIMAR

Klimaatsveranderingen voor onze kust

Toeristische waarden onder druk

Aanpassingsmaatregelen

Toelichting werksessie (namiddag)

3

Wat is CLIMAR ?

• SSD – onderzoeksproject Belspo• Doelstelling

• In kaart brengen van CC effecten op zee en kust• Ontwikkelen van een duurzame aanpassingsstrategie

• Eigenschappen• Multi-disciplinair• Beleidsrelevant• Gevalstudies kustverdediging, visserij, kusttoerisme• Klimaatverandering & autonome verandering

www.arcadisbelgium.be/climar

4

Wat is CLIMAR ?

Indicator Approach

Ecological impacts

Social impacts

Economic impacts Vul

nera

bilit

y

Val

ue Risk without adaptation

Risk with adaptation

Secondary impact analysis

Identification of adaptation measures

Non-structural measures

Structural measures

Adaptation scenarios

Evaluation of adaptation

measures

Comparing benefits & costs of

adaptation measures

Policy advice

CBA - MCA

Evaluation framework

Policy & legislation

Anthropogenic impacts

(e.g. coastal infrastructure)

Hydraulic modelling (sea

level, storminess, flooding)

Climate change scenarios Modelling climate

change induced primary impacts

Sedimentation modelling

(erosion/deposition)

Physical/chemical modelling

(temperature, salinity)

Socio-economic scenarios

(demography, GDP, fuel prices, market

evolution, etc.)

5

Klimaatsveranderingen voor onze kust • Gevolgen van klimaatverandering voor onze kust:

• Algemene (Primaire) effecten• Potentiële effecten aan de kust

6

Algemene effecten Algemene effecten intussen bekend maar onzekerheid

over kwantitatieve effecten:

• Evoluties van gemiddelden: • stijging van de temperatuur • stijging van de zeewaterspiegel • neerslagtoename in winter • neerslagdaling in zomer • meer verdamping

• Toename in extreme omstandigheden• uitzonderlijke neerslagbuien • meer hittegolven• minder koudegolven

7

Potentiële effecten aan de kust • De kust is een “ climate hot spot “

• Stijging zeewaterspiegel + verandering van de stormen (wind, golven) meer kans op overstroming ?

• Stijging van de zeewatertemperatuur en de luchttemperatuur meer toeristen ?

• Verandering in stroming (en sedimentatie) impact naar de havens ?

• …

8

Zeespiegelstijging

9

Gemiddelde Temperatuur

CCI-HYDR

10

M M+ W W+ Worst

Air temperature + 2 °C + 2 °C + 4 °C + 4 °C + 4 °C

Change air circulation

No Yes No Yes Yes

Winter precipitation + 8% + 14% + 16% + 28% + 28%

Wind velocity 0% + 4% - 2% + 8% + 8%

Summer precipitation

+ 6% - 20% + 12% - 40% - 40%

Sea water temp + 2.5% + 2.5% + 3.5% + 3.5% + 3.5%

Mean sea level + 60cm + 60 cm + 93 cm

+ 93 cm

+ 200 cm

Scenario’s in CLIMAR

11

Overstromingsscenario CLIMARWorst case scenario 2100extreme stormopzet +2,4 m + 2 m MSL+ 0,4 m setup (+8 % windsnelheid)

12

Toeristische waarden onder druk Belang van kusttoerisme Toeristische waarden onder druk

13

Belang van kusttoerisme

Strategisch Beleidsplan KustWesttoer & Toerisme Vlaanderen

Intens gebruik van de kustDagtoerisme: 18,1 M (2009)

Verblijfstoerisme (2007): • Commercieel: 16,8 M overnachtingen• 2° verblijven: 17,2 M overnachtingen• Jachthavens: 0,15 M overnachtingen

Economisch belang kusttoerisme (KT)

2007 (Westtoer 2009) 2009 (Westtoer 2010)Miljoen EUR % Miljoen EUR %

Commercieel 1.000,50 38,02 1.011,75 38,00 2° Verblijven 931,60 35,40 1.011,75 38,00 Jachthaven 12,50 0,47 ? ?Totaal Verblijfs 1.944,60 73,89 2.023,50 76,00 Totaal Dagtoerisme 687,00 26,11 639,00 24,00 Totaal Kusttoerisme 2.631,60 100,00 2.662,50 100,00

14

Belang van kusttoerisme

Economisch belang kusttoerisme (KT)

Dagtoerisme - 2009(Westtoer, 2010)

Verblijfstoerisme - 2007(Westtoer, 2009)

• Geen recente data voor 2009• Enkel data voor Reca (restaurant –

café)• Reca:

• Commercieel: 15,51 €/pers• 2° Verblijf: 9,47 €/pers

• Bevindingen• Reca belangrijkste aandeel• Bij crisis, geen besparing op Reca,

wel bv. op shopping

15

Toeristische waarden

onder druk - Algemeen

Secundaire effecten

Ecologische

• Water kwaliteit

• Habitat kwaliteit

• Habitat wijziging

• Productiviteit

• Geografische veranderingen

• Introductie niet-inheemse soorten

• Biodiversiteit

Economische

• Veranderingen in productie

• Productie waarde

• Exploitatie kosten

• Schadekosten

• Nieuwe opportuniteiten

• Economisch resultaat

Sociale

• Aantrekkingskracht

• Tewerkstelling

• Vestiging

• Veiligheid

• Bereikbaarheid

• Gezondheid

• Culturele waarde

• Welzijn

16

Toeristische waarden

onder druk - Indicatoren

CLIMAR indicatoren kusttoerisme

• Verlies van strandoppervlakte

• Potentiële toename van aantal zeezoogdieren

• Toename aantal topdagen door betere weersverwachtingen

• Toename reistijd voor dagtoerisme

• Verhoogd risico schade aan jachthavens

• Stijging toegevoegde waarde kusttoerisme

17

Verlies van strandopper

vlakte

Definitie% recreatief strand dat erodeert per jaar

Verantwoordelijke instantieMDK, Afdeling Kust

Methodologie• Def. recreatief strand = 100% droog + 10 %

nat• Bepaling droog & nat strand voor CLIMAR

scenario’s (erosiemodel WL)• Koppeling van erosiemodellen (WL) aan het

recreatief strand • Koppeling aan aantal toeristen/m²

18

Verlies van strandopper

vlakte

Prognoses 2040 & 2100

0100.000200.000300.000400.000500.000600.000700.000800.000900.000

1.000.000

NulAlt 2040 M+ 2100 WCS

De Panne

Koksijde

Nieuwpoort

Middelkerke

Oostende

Bredene

De Haan

Blankenberge

Zeebrugge

Knokke-Heist

Droog Strandoppervlakte per gemeente en per scenario (in m²)

-

500.000

1.000.000

1.500.000

2.000.000

2.500.000

NulAlt 2040 M+ 2100 WCS

De Panne

Koksijde

Nieuwpoort

Middelkerke

Oostende

Bredene

De Haan

Blankenberge

Zeebrugge

Knokke-Heist

Nat Strandoppervlakte per gemeente en per scenario (in m²)

19

Verlies van strandopper

vlakte

Methodologie• Koppeling aan aantal toeristen/m²

• Geen data over max. verzadiging strand• Aannames:

• Topdag = verzadiging• Toeristen op topdag (bron Westtoer)

• Dagtoeristen: 250.000• Verblijfstoeristen: 300.000 (factor x1,2)

• Belang van strandbreedte• Decisio (2009): NL stranden

• Minimaal: 50 m droog strand• Optimaal: 70 à 90 m droog strand• Maximale grens: 170 m droog strand

20

Potentiële toename

van aantal zeezoog-

dieren

DefinitiePotentiële toename aantal zeezoogdieren (ZZD)

Verantwoordelijke instantie monitoringBMM – Strandingen, luchtobservaties & PoDs

MethodologieExpert kennis J. Haelters

(Haelters et al., 2010)

21

Potentiële toename

van aantal zeezoog-

dieren

Prognoses 2040 & 2100Ondanks bewijzen van CC op zeezoogdieren, onzekerheid rond prognoses door natuurlijke variatie en andere externe factoren

2040:• verder zetting huidige trends

2100: • bij creatie onverstoord habitat toename

zeehonden• bij toename t° mogelijk herstel van

tuimelaar of gewone dolfijn, maar mogelijks verdwijnen van bruinvis en witsnuitdolfijn

• vertaling naar toeristisch potentieel?

22

Toename aantal

topdagen door betere

weersver-wachtingen

DefinitieToename aantal topdagen

Verantwoordelijke instantieWesttoer – dagtoerisme & weer

Methodologie• Definiëring types (top)dag i.f.v.

weerparameters• Bepaling # (top)dagen voor CLIMAR

scenario’s• Koppeling aan aantal dagtoeristen

• Alternatieve methode op basis van directe koppeling toeristen en weerparameters

23

Toename aantal

topdagen door betere

weersver-wachtingen

Methodologie• Definitie topdag (>200.000 toeristen):

• Temperatuur: 23° C• Neerslag: 0 mm• Uren zonneschijn: 8 hr

• Bepaling aantal topdagen voor CLIMAR scenario’s

• Aanname: topdagen ~ 50% dagtoerisme (dus factor x2)

• Aanname: verblijfstoeristen ~ dagtoerisme +20% (dus factor x1,2)

• Aanname: kustbevolking (215.000 inwoners) wordt niet in rekening gebracht

Prognoses 2040 & 2100: ?

24

Alternatief topdag

Alternatief• op basis van reeds uitgevoerde

berekeningen Westtoer (2003)

Correlation with number of day tourists

Winter (oct-mrch) (x1000) Few sunshine (< 1/3 of day) Much sunshine (> 1/3 of day)< 9 °C 54,7 72,79-14 °C 59,8 92,4> 15 °C 71,7 93,7

Summer (april-sept) (x1000) Few sunshine (< 1/3 of day) Much sunshine (> 1/3 of day)< 15 °C 78,4 99,115-19 °C 96,7 111,3> 20 °C 137,2 159,9

Prognoses of number of day tourists

Expected # day tourists on Sunday (x1000) Winter (oct-mrch) Summer (april-sept)

Avg temperature, avg sunshine, no precipitation 73,4 126,8Extra day tourists per extra hour sunshine 3,9 2,1Extra day tourists per extra °C 1,9 5,3Less day tourists due to precipitation -18 -21,5

25

Toename reistijd voor

dagtoerisme

DefinitieToename reistijd uitgedrukt als de combinatie van verkeersintensiteit en schade aan de transportinfrastructuur

Verantwoordelijke instantie monitoringAgentschap Wegen en Verkeer

Statistics Belgium FOD economie

Methodologie• Gemiddeld aantal auto’s op de kustwegen (~

88% dagtoeristen)• Gemiddeld aantal toeristen per trein (~2,3

miljoen; 12% dagtoeristen)• Schade transportinfrastructuur (WL)• Reistijd van toeristen (gem. 1u30’)

26

Toename reistijd voor

dagtoerisme

Prognoses 2040 & 2100

• Nog in uitvoering• Still to do:

• Max. reisduurbereidheid toeristen• Verzadigingsgraad kustwegen (max. aantal

auto’s)• …

27

Verhoogd risico

schade aan jachthavens

DefinitieSchade aan infrastructuur in jachthavens (aanlegplaatsen, boten, …) ~ zeespiegelstijging, toename van stormen

Verantwoordelijke instantieMDK, afdeling Kust

MethodologieKosten voor herstel van schade (in Euros); op basis van cijfers uit het verleden en/of prognoses met hydraulische schademodellen

Prognoses 2040 & 2100 ? Nog geen indicatie van toenemende schade

0200400600800

10001200

# m

oo

rin

gs

28

Stijging toegevoegde

waarde kusttoerisme

DefinitieToegevoegde waarde = omzet – ingekochte goederen

Verantwoordelijke instantie

?

Methodologie• Bepaling toeristen (dag- verblijfstoeristen)• Bestedingspatroon• Omzet /toegevoegde waarde van de

verschillende activiteiten

Prognoses 2040 & 2100• a.d.h.v. prognoses dag/verblijfstoeristen

gekoppeld aan indicatoren * bestedingspatroon

• a.d.h.v. toegevoegde waarde/omzet van verschillende activiteiten binnen sector

29

Aanpassingsmaatregelen

Waarom adaptatie Evaluatiecriteria aanpassingsmaatregelen Aanpassingsmaatregelen voor kusttoerisme

30

Waarom adaptatie

Definitie

Actie ondernemen om:

1) De kans dat klimaatseffecten zullen plaatsvinden te reduceren; of

2) Om de gevolgen ervan te reduceren

31

Evaluatie-criteria

adaptatie

CLIMAR evaluatiecriteria• Adaptatie typologie

• Belangrijkheid (~effect vermindering)

• Haalbaarheid

• No-regret maatregel

• Ecosysteembenadering

• Multi-sectoraal karakter

• Dringendheid

• Institutionele complexiteit

32

Aanpassingsmaatregelen

voor kusttoerisme

CLIMAR adaptatiemaatregelen• Klimaattaks (~verblijfstaks)

• Strandophoging toeristisch strand

• All-year-round accommodatie

• Klimaatsbestendige bouwvoorwaarden

• (Klimaat)noodplan jachthavens

• Online kustweerbericht

• Artificiële eilanden (toerisme & natuur)

• Tol t.b.v. verkeersspreiding

33

Klimaattaks (~verblijfstaks)

DefinitieEen vast bedrag of bepaald % van de totale verblijfskost die bijkomstig aangerekend wordt en die gebruikt kan worden om klimaatonderzoek of bepaalde toeristische adaptatiemaatregelen te financiëren.

Bestaande praktijkervaringAnaloog als aan de verblijfstaks of toeristentaks

Monitoring fonds (vb. Zandwinning, windenergie)

Input voor berekening

• basiskost = admin. kost • max. kost ~ draagvlak ?

34

Strandophoging toeristisch

strand

DefinitieStrandsuppleties nodig voor behoud of uitbreiding toeristisch strand

Bestaande praktijkervaringHuidig strandbeleid & GKVP (tot 2050)

Input voor berekening

• Nood aan uitbreiding strand voor recreatie?

• Huidig en toekomstig beleid suppleties• Koppeling met definitie recreatief strand• Kostprijs 1m³ zand: 10-15€ excl. BTW

(afhankelijk van vaarafstand, beschikbaarheid, brandstofprijs, …)

• • •

0

200000

400000

600000

800000

1000000

1200000

1400000

2010

2015

2020

2025

2030

2035

2040

2045

2050

2055

2060

2065

2070

2075

2080

2085

2090

2095

2100

Toekomstige jaarlijkse zandsuppleties Belgische Kust (GKVP)

35

All year round

accomodatie

DefinitieMulti-purpose accommodatie (business, cultuur, ecologisch, families, ….) meer toeristen verspreid over het jaar

Bestaande praktijkervaring Strategisch Beleidsplan

Breskens

Input voor berekening• investeringskost voor aanpassing• hogere gemiddelde uitbatingskost ? • individuele initiatieven ? • hoog “no-regret” gehalte (diversificatie altijd positief voor omzet ?)

36

Klimaats-bestendige bouwvoor-

waarden

DefinitieDoor regelgeving zorgen voor “climate proof buildings (isolatie, ventilatie, eigen watervoorziening, ….)

Bestaande praktijkervaringIn de sector ?

Input voor berekening

• indien voorwaarden verplicht, worden kosten doorgerekend• stijging van kost voor toerist ?

37

Noodplan voor

jachthavens

DefinitieOpstellen en implementeren van een plan dat in werking treedt bij extreme stormen in jachthavens

Bestaande praktijkervaringHoog

Input voor berekening

• link met on-line kustweerbericht • ~ plan voor havens, voor windparken, …• investeringen voor materiaal & mensen•

38

Online kustweer-

bericht

DefinitieGebruik van een kustgebonden weerbericht om beter voorbereid te zijn op klimaatverandering en/of beter gedrag te kunnen afstemmen

Bestaande praktijkervaring www.kustweerbericht.be (Afdeling Kust)

Raadpleging: > 1/3 van dagtoeristen

Input voor berekening• operationele kost (aanpassingen, publiciteit, etc.)• aanpassingen nodig voor meer klimaatgebonden relatie gebruik

39

Artificiële eilanden

(2100)

DefinitieDe ontwikkeling van nieuwe toeristische ontwikkelingen op artificiële eilanden

Bestaande praktijkervaringBinnen Europa?

Input voor berekening

• Inschattingen zandsuppleties afhankelijk van hoogte eilanden

• Kostprijs 1m³ zand: 10-15€ excl. BTW • Haalbaarheid: afhankelijk van

vaarafstand, beschikbaarheid, brandstofprijs, juridische mogelijkheid, …

• • •

40

Tol t.b.v. verkeers-spreiding

DefinitieEconomische maatregel die een herverdeling in ruimte en tijd van de autowegen moet bevorderen of een gedragsverandering moet teweeg brengen in transportkeuze.

(~ reductie reistijd naar de kust)

Bestaande praktijkervaring Scandinavische landen

Verschillende steden

Input voor berekening• Link verkeersspreiding en reistijd voor dagtoerisme• Kosten