iletişim yayınlarıdayanması, teorik temellerinin olmayışı ve bilimsel bilgi birikimi...

2

iletişim Yayınları

212 275 00 35 / www.kafadengiyayinlari.com

Gülbahar Mah. Cemal Sururi Sk. No:15/E Halim Meriç İş Merkezi

Kat: 9 Mecidiyeköy - İstanbul

eserinadı TYT Kimya Soru Bankası

akıllıtahtauygulaması akillitahta.kafadengiyayinlari.com / Öğretmenlerimiz ücretsiz olarak indirebilir.

yazar Serkan Şen

videoçözümü Serkan Şen

genelyayındanışmanı Ali Rıza Bayzan

seteditörü Münire Betül Ayyıldız

branşeditörü Kadir Müftüoğlu

dijitaluygulamaeditörü Ömer Faruk Erdem

dizgivegrafik Kafa Dengi / Necmi Topal

yayıncısertifikano 16518

kapaktasarım Mandalin Ajans

matbaavesertifikano Aykut Matbaacılık / 212 428 52 74 / Sertifika no: 12619

ürünno KC00-SS.01MHK07

isbn 978-605-3809-88-3

copyright© 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’na göre, her türlü hakkı Eksen Yayıncılık Eğitim ve Malz. San.

Tic. AŞ’ye aittir. Eksen Yayıncılık’ın yayın izni olmaksızın kitabın akademik tarzının, metin veya sorularının

aynen ya da değiştirilerek kısmen ya da tamamen herhangi bir teknikle kopyalanması, depolanması,

çoğaltılması, basılması, yayımlanması, youtube ya da başka bir mecrada video çözümünün yapılması

halinde yasal mevzuat uygulanır.

kafadengitv kafadengiyayin kafadengiyayin

3

ÜNİVERSİTE YOLUNDA BAŞARILI OLMAK İSTİYORSAN MUTLAKA OKU!

Sevgili Üniversiteli Adayı,

ÖNCE DÜZEYİNİZE UYGUN KİTAPLARI SEÇİN!

Bilirsiniz en iyi kitap sizin düzeyinize uygun kitaptır. Alt yapınızın iyi olduğu dersler vardır, zayıf olduğu dersler

vardır. Bunun için size farklı düzeyde iki ayrı soru bankası seti sunuyoruz:

• % 100 Başarı Seti: Alt yapınızın iyi olduğu derslerde bu setin soru bankalarını kullanmanızı öneririz.

• Süper Öğreten Set: Alt yapınızın zayıf olduğu derslerde ise bu setin soru bankalarını kullanmanızı öneririz.

% 100 Başarı Seti, adı üzerinde size üniversite sınavında kolay, orta, zor tüm soruları yaptırmayı amaçlar. Bu

set sizi zirveye taşır.

Süper Öğreten Set ise, kolay ve orta düzey soruları yaptırmayı amaçlar. Üniversite sınavındaki soruların

yaklaşık 3’te 2’si kolay ve orta düzey sorulardan oluşur. Peki, sadece bu soruları yapsanız yüzdelik dilimde

nereye kadar yükselebilirsiniz biliyor musunuz: İlk % 3-4’lük dilime kadar yükselebilirsiniz. Bu yüzdelik dilimle

iyi üniversitelerin çoğuna girme şansı yakalarsınız.

Eğer Matematik’te alt yapım hiç yok diyorsan “TYT Hiç Matematik” soru bankamızı öneririz. Yok benim alt

yapım çok iyi amacım zirveye oynamak diyorsanız o zaman size “TYT Challenger Matematik” soru bankamızı

öneririz.

YOUTUBER HOCALARLA ÜNİVERSİTEYE HAZIRLIK

Kafa Dengi TV sizi üniversiteye hazırlıyor: Youtuber hocalarınız size hem Sayısal hem de EA-Sözelde 400'er

saat ders veriyor: youtube.com/kafadengitv. Önce dersleri izleyin ardından soru bankasından test çözün.

Daha sonra da çözemediğiniz, takıldığınız ya da pratik çözümünü merak ettiğiniz soruların video çözümlerini

QR Kod okutarak ya da web sitemizden izleyin: www.kafadengiyayinlari.com

TÜRKİYE’NİN İLK VE TEK SİBER ÖĞRENCİ KOÇU

Çeyrek yüzyıllık birikimimizle sizin için tasarladığımız “Siber Öğrenci Koçu” üniversite yolunda size sırdaş ve

danışman olarak yol gösterecektir. Soru bankalarınızla birlikte kullanacağınız Siber Koçunuz:

• sizin de katkınızla sizi yakından takip edecek,

• size mikro ölçeğe kadar inen karneler verecek,

• akademik check-up yapacak,

• temel sorunlarınızı teşhis edip size özel çözümler üretecek.

Kullanılmakta olan ölçme değerlendirme sistemleri öğrencinin boş ve yanlışlarının nedenlerini saptayamıyor.

Halbuki teşhis koymadan tedavi olmaz ki! Siber Koçunuz sizin de katkınızla en çok hangi nedenlerle yanlış

yaptığınızı ve boş bıraktığınızı istatistik olarak tutuyor sonra da bunlar için size çözüm yollarını gösteriyor.

Siber Koçunuz soru bankanızdaki soruların kolay, orta, zor oluşuna bağlı olarak başarı düzeyinizi ayrı ayrı

analiz ediyor. Siber Koçunuz bir de soru bankanızdaki üniversite sınavında çıkma olasılığı olan sorular açısın-

dan başarı düzeyinizi analiz ediyor. Bu analizlere dayalı olarak sizi yönlendiriyor.

Türkiye’nin en iyileri arasında yer alan bir kadro hazırladı kitaplarınızı, artık sıra sizde! Siz de bu kitapları

hakkıyla çalışarak Türkiye’nin en iyileri arasına girebilirsiniz.

Ali Rıza Bayzan

Akademik Yönetmen

4

SınavaHazırlıkYolundakiGençArkadaşım;

Kimya dersiyle ile ilgili tüm konulara hâkim olmak ve sınavda

karşına çıkacak tüm soruları kolaylıkla yanıtlamak istiyorsan,

işte bu kitap tam da sana göre!

Neden mi?

Kimya dersinin tüm konularını, kazanım kazanım irdeleyerek

kavramayı olabildiğince kolay hâle getirdik. Sana ise yalnızca

ilgili kavrama sorularında hünerini konuşturmak kaldı!

Ayrıca bu kitap MEB Talim Terbiye Kurulunun öngördüğü

kazanımlardan ne bir eksik ne bir fazla bilgi içeriyor. Ne de olsa

seni bu zorlu yolculukta gereksiz bilgiyle yormak, zamanını boşa

harcamana neden olmak istemeyiz, değil mi? İşte, bu nedenle

bu kitabı ufak ama hayati ipuçları ve doğru bilinen yanlışları bize

açıklayan “Kavram Yanılgıları”yla zenginleştirdik.

“Öğrendiklerimizi Test Edelim” bölümünde ise, konuyla ilgili

üniversite sınavları düzeyindeki tüm soru tipleri bir solukta

çözmen için seni bekliyor olacaklar, elini çabuk tut!

Üstelik zorlandığın soruların sesli ve görüntülü çözümlerini

testlerdeki "Karekod"ların içine yükledik.

Bu zorlu yolculukta sana destek olabilmek için elimizden

geleni yaptık. Şimdi, özveriyle hazırladığımız bu kitabı büyük

bir heyecanla sana sunuyoruz. Artık sıra sende, meseleyi

halletmene sadece bir adım kaldı!

Başaracaksın,sanacanıgönüldeninanıyoruz.

5

Konuda neler öğreneceğin ve kavramlarını bu

sayfada bulacaksın.

Konunun eksiği kalmasın diye temel düzeyde bir

anlatım burada seni bekliyor.

Öğrendiğin temel mevzularla ilgili sorular da

tam konunun yanında.

Buraya kadar konuları küçük küçük öğrendin, şimdi meseleyi tam halletmen için ünite geneli

testlere de bakmalısın.

Kitabımızda neler var ?

6

1. BÖLÜM: Kimya Bilimi1.1. Kimya Bilimine Giriş / 10

1.2. Kimya Ne İşe Yarar? / 12

1.3. Kimyanın Sembolik Dili / 14

1.4. Maddelerin Sınıflandırılması / 16

1.5. Güvenliğimiz ve Kimya / 18

1.6. Kimyasal Maddelerin Etkileri / 20

1. Öğrendiklerimizi Test Edelim / 22

2. BÖLÜM: Atom ve Periyodik Sistem2.1. Atom Modelleri / 34

2.2. Elektriklenme Deneyimlerinden Atoma / 36

2.3. Periyodik Sistem / 38

2.4. Periyodik Özellikler / 42


3. BÖLÜM: Kimyasal Türler Arası Etkileşimler3.1. Lewis Nokta Sembolleri / 60

3.2. Kimyasal Türler Arası Etkileşimlerin Sınıflandırılması / 62

3.3. İyonik Bağ / 64

3.4. Kovalent Bağ / 66

3.5. Bileşiklerin Adlandırılması / 68

3.6. Metalik Bağ / 70

3.7. Zayıf Etkileşimler / 72

3.8. Van der Waals Etkileşimleri / 74

3.9. Hidrojen Bağı / 76

3.10. Fiziksel ve Kimyasal Değişimler / 78


İçindekiler

7

4. BÖLÜM: Maddenin Hâlleri4.1. Maddenin Fiziksel Hâlleri / 102

4.2. Katılar / 104

4.3. Sıvılara Ait Bazı Fiziksel Özellikler / 106

4.4. Kaynama Olayı / 108

4.5. Bağıl Nem ve Hâl Değişim Grafikleri / 110

4.6. Gazlar / 112


5. BÖLÜM: Kimyanın Temel Kanunları ve Kimyasal Hesaplamalar5.1. Kimyanın Temel Kanunları / 130

5.2. Mol Kavramı / 132

5.3. Kimyasal Reaksiyon Türleri / 134

5.4. Kimyasal Hesaplamalar / 136

5.5. Verim Hesaplamaları / 138


6. BÖLÜM: Karışımlar6.1. Homojen ve Heterojen Karışımlar / 158

6.2. Heterojen Karışımların Sınıflandırılması / 160

6.3. Çözeltiler ve Sınıflandırılması / 162

6.4. Çözünme Süreci / 164

6.5. Çözeltilerde Derişim / 166

6.6. Koligatif Özellikler / 168

6.7. Ayırma Yöntemleri / 170


8

7. BÖLÜM: Asitler - Bazlar ve Tuzlar7.1. Asitleri ve Bazları Tanıyalım / 194

7.2. Asitlik ve Bazlığın Moleküler Düzeyde Açıklanması / 196

7.3. Asitlerin ve Bazların Tepkimeleri / 198

7.4. Asit ve Bazların Metallere Etkisi / 200

7.5. Asitler ve Bazların Fayda ve Zararları / 202

7.6. Tuzlar / 204


8. BÖLÜM: Kimya Her Yerde, Doğa ve Kimya8.1. Su ve Hayat / 226

8.2. Çevre Kimyası / 228

8.3. Temizlik Maddeleri / 230

8.4. Polimerler / 234

8.5. Kozmetikler ve İlaçlar / 240

8.6. Hazır Gıdalar / 242

8.7. Yenilebilir Yağlar / 244


Anahtar Kavramlar

1. Bölüm : Kimya Bilimi

9

Simya Kimya Madde Element Bileşik Sembol Formül Laboratuvarda Güvenlik

Arkadaşlar,

Bu ünitede, neden - sonuç ilişkileri temelinde kimya biliminin tarih-sel gelişim süreci açıklanarak element kavramının tarihsel gelişimi, kimyanın sembolik dili anlatılacak.

Günlük hayatta sıkça karşılaştığımız bazı kimyasalların özellikleri ile yaygın isimlerinin neler olduğunu öğreneceğiz.

Ayrıca kimyasal maddelerle çalışılırken nelere dikkat edilmesi ge-rektiği ile ilgili bilgi sahibi olacağız.

10

1. Simyacılarınçalışmaları;

I. ölümsüzlük iksirini bulmak, II. değersizmetallerialtınadönüştürmek, III. maddelerinbileşimleriniincelemek

amaçlarındanhangileriniiçerir?

A)YalnızI B)IveII C)IveIII D)IIveIII E)I,IIveIII

2. Simyacılaryaptıklarıçalışmalarda;

I. damıtma, II. özütleme, III. elektroliz, IV. kristallendirme

ayırmayöntemlerindenhangilerinikullanmamıştır?

A) YalnızII B)YalnızIII C)IveIV D)IIveIII E)I,IIveIV

İnsanların Antik çağlarda maddeye bakış açıları ile modern zamanlarda maddeye bakış açılarını karşılaştırır.

Madde hakkındaki ilk deneyimlerin sınama yanılma yoluyla edinildiği vurgulanır.

Kimyanın gelişimi işlenirken bilimsel gelişim, sebep - sonuç ilişkileri ile birlikte verilir.

Bu Konuda Bunlar Var1.1. Kimya Bilimine Giriş

Kimya maddeyi ve maddenin yapısında meydana gelen

değişmeleri inceleyen bilim dalıdır.

İnsanoğlunun maddenin yapısını açıklama gayreti çok

eski devirlere dayanır. Thales dünyadaki her maddenin

sudan, Demokritus ise maddenin atom adını verdiği

bölünemeyen yapı taşlarından oluştuğunu ifade etmiştir.

Aristo; bütün maddelerin su, toprak, ateş ve hava olmak

üzere dört ana elementten oluştuğunu ifade etmiştir.

Hava

Toprak

Susıc

ak

kuru

soğu

k

ıslakAteş

Maddelerin yapısında olu-

şan değişmeler, bazı insan-

larda değersiz metalleri

altına çevirme fikrini doğur-

muştur. Değersiz metalleri

altına çevirme ve ölümsüz-

lük iksirini bulma çalışmala-

rına simya, bu işlerle uğraşanlara da simyacı denilmiştir.

Simyacıların çalışmalarının sınama – yanılma yöntemine

dayanması, teorik temellerinin olmayışı ve bilimsel bilgi

birikimi sağlamaması nedenleriyle simya, bilim olarak

kabul edilemez. Ancak simyacıların çalışmaları, kimya

ile birlikte birçok bilimin gelişmesine katkı sağlamıştır.

Örneğin, metalleri işleyerek çeşitli alaşımlar geliştirmiş-

ler, böylece metalürji biliminin temellerini atmışlardır.

Hastalıklardan korunmak ve tedavi amacıyla çeşitli bit-

kilerden ilaçlar yaparak eczacılık biliminin temellerini

oluşturmuşlardır. Bitkisel ve madensel boyalarla kumaş

ve deriyi boyayarak tekstil kimyasına zemin hazırlamış-

lardır. Barut, kâğıt, cam, mürekkep, seramik gibi mad-

delerin keşfi ve geliştirilmesi de simyacılar tarafından

gerçekleştirilmiştir. Bilgi, güç olarak kabul edildiği ve

gücün de kendi elinde bulundurulmak istenmesinden

dolayı simyacılar, bilgilerini ve çalışmalarını büyük bir

gizlilik içerisinde sürdürüp birikimlerini birbirleriyle asla

paylaşmamışlardır.

Simyadan kimyaya geçiş 17. yüzyılda Robert Boyle'un ele-

ment tanımıyla başlamıştır. Rönesans Dönemi'nin bu ele-

ment tanımına göre Robert Boyle, elementi "Kendinden

daha basit maddelere ayrıştırılamayan her madde ele-

menttir." şeklinde tanımlamıştır. Bu tanımın en önemli

eksikliği, kimyasal ayırma yöntemleri çok gelişmediği için

bileşenlerine zor ayrışan su, kireç, yemek tuzu gibi birçok

bileşiğin de element olarak kabul edilmesidir.

Simya Kimya

Deneme - yanılmaya

yönelik çalışmalar içerir.

Bilimsel ve sistematik

çalışmalar yapılmıştır.

Bilim dalı değildir. Bilim dalıdır.

Teorik temellere dayalı

çalışmalar içermez.

Deneylere dayalı çalışma-

lar içerir.

Sistematik bilgi birikimi

yoktur.

Sistematik bilgi birikimi

vardır.

Bilmeden Olmaz

Çözmeden Olmaz

Kimya Bilimi

11

1-B 2-B 3-E 4-D 5-A 6-C 7-E 8-C

3. Simyavekimyaileilgili,

I. Simyacıların yaptığı bazı çalışmalar kimyabiliminintemellerinioluşturmuştur.

II. Simyacılarsınama–yanılmayadayalı,kimyacılardeneyselverileredayalıçalışmalaryapmışlardır.

III. Simyacıların yaptıkları çalışmalarda temelamaçları sonsuz ve oldukça zengin bir hayataulaşmaktır.

yargılarındanhangileridoğrudur?

A)YalnızI B)YalnızII C)IveIII D)IIveIII E)I,IIveIII

4. Simyacılar aşağıdaki çalışmalardan hangisini yap-mışolamaz?

A) ÇeşitlibitkilerinözsuyunueldeetmekB) Kavurma yöntemi ile kükürt ve cevherlerden saf

metaleldeetmekC) BazımetallerdendahakullanışlıalaşımeldeetmekD) KimyasalenerjidenelektrikenerjisieldeetmekE) Metalleriçözebilmekiçinçeşitliasitlereldeetmek

5. Aşağıdaki şekil, Aristo'nun element tanımını ifadeetmektedir.

Toprak

Ateş

X

Y

Buna göre, X elementi ile Y özelliği aşağıdakilerinhangisindedoğruolarakverilmiştir?

X Y A) Hava IslakB) Hava SıcakC) Su SoğukD) Su KuruE) Su Sıcak

6. Boyama işleminde renk sabitleştirici olarak kullanılanmaddelere mordan denir.

Simyacılar;

I. göztaşı, II. şap, III. güherçile, IV. kıbrıstaşı

maddelerinden hangilerini mordanlama işlemindekullanmışlardır?

A)IveII B)IIveIV C)I,IIveIV D)I,IIIveIV E)I,II,IIIveIV

Simyacılar göz taşı ve kıbrıs taşını mavi renk elde etmek için, şapı ise sarı rengi elde etmek için mordan-lama işlerinde kullanmışlardır. Güherçileyi ise çeşitli asitlerin sentezinde kullanmışlardır.

7. I. Sınama–yanılmayönteminedayanması II. Teoriktemellerininolmayışı III. Bilimselbilgibirikimisağlamaması

Simyanınbirbilimdalıolarakkabuledilmemesinin nedenleriyukarıdakilerdenhangileridir?

A) YalnızIII B)IveII C)IveIII D)IIveIII E)I,IIveIII

8. I. Paracelsus II. Zosimos III. Lavoisier

Yukarıdakilerdenhangilerisimyacıolarakkabuledi-lir?

A) YalnızII B)YalnızIII C)IveII D)IveIII E)IIveIII

12

1. I. Simya II. Fizikokimya III. İnorganikkimya IV. Astrofizik

Yukarıdakilerden hangileri kimyanın alt disiplinle-rindendeğildir?

A)YalnızI B)YalnızIII C)IveIV D)I,IIveIV E)II,IIIveIV

2. Karbon kimyası olarak bilinen organik kimyaya,çalışmaalanıolarakenyakınolanaltdisiplinaşağı-dakilerdenhangisindedoğruverilmiştir?

A) AnalitikkimyaB) NükleerkimyaC) BiyokimyaD) FizikokimyaE) İnorganikkimya

Kimyanın ve kimyacıların başlıca uğraş alanlarını açıklar.

Başlıca kimya disiplinleri tanıtılır.

Bu Konuda Bunlar Var1.2. Kimya Ne İşe Yarar?

Kimya bilimi maddeler üzerinde çalışmalar yaparak mad-

denin özelliklerini, yapısını, bileşimini, reaksiyonlarını

araştıran ve bunları uygulamaya koyan pozitif bir bilim-

dir. Kimyacılar, maddelerin fiziksel hâlleri, atomların

yapısı, atom teorileri, kimyasal bağlar, reaksiyon meka-

nizmaları, reaksiyon kinetiği, kimyasal prosesler, denge

olayları, atomların çekirdek yapıları gibi çok farklı alanlar-

da araştırmalar yapar.

Günümüzde kimya bilimi o kadar gelişmiştir ki petrokim-

yadan ilaç sanayine, tekstil ve gıda endüstrisinden boya

ve metalürji sanayine ve su arıtım tesislerine kadar bir

çok sektörde kimyasal süreçler işler.

Kimya bilimindeki hızlı gelişmeler pek çok alt bilim dalının

oluşmasını sağlamıştır. Kimyanın önemli alt disiplinleri:

Organik Kimya:

Karbon kimyası olarak bilinir. Karbon elementinin hidro-

jen, oksijen, azot gibi elementlerle oluşturduğu bileşikleri

inceler.

Anorganik (İnorganik) Kimya:

Organik olmayan bileşiklerin özelliklerini ve kimyasal

davranışlarını inceler.

Analitik Kimya:

Kimyasalların bileşenlerini nitelik ve nicelik yönünden

analiz eder.

Fizikokimya:

Kimyasal sistemlerin enerji ve dinamikleri ile ilgili deği-

şimleri inceler.

Biyokimya:

Canlı organizmalarda gerçekleşen kimyasal süreçleri

inceler.

Polimer Kimyası:

Monomer denilen binlerce küçük molekülün birbirine bağ-

lanması ile oluşturdukları dev moleküllerin oluşumunu,

yapısını ve tepkimelerini inceler.

Endüstriyel Kimya:

Kimyasal tepkimeleri ve süreçleri kullanarak, en uygun ve

ekonomik yoldan ihtiyaç duyulan kimyasalların üretimini

sağlayan alt disiplindir.

Kimyanın Diğer Bazı Alt Bilim Dalları

Çevre kimyası Gıda kimyası Jeokimya

Tekstil kimyası Elektrokimya Nükleer kimya

Farmasötik kimya Agrokimya Tıbbi kimya

Kuantum kimyası Fotokimya Teorik kimya

Petrokimya Plazma kimyası Sanayi kimyası

Bilmeden Olmaz

Çözmeden Olmaz

Kimya Bilimi

13

1-C 2-C 3-B 4-D 5-A 6-B 7-A 8-E

3. Altdisiplin Çalışmaalanı I. Analitikkimya Plastiklerinoluşumu, değişimiveözellikleri II. Polimerkimyası Kimyasalmaddelerin nicelanalizi III. Fizikokimya Sistemlerdekienerji değişimi

Yukarıdaki kimya alt disiplinlerinden hangilerininçalışmaalanlarıdoğruverilmiştir?

A)YalnızII B)YalnızIII C)IveII D)IveIII E)IIveIII

4. Kimyaeğitimialmışbirbirey;

I. petrolrafinerisi, II. arıtmatesisleri, III. boyafabrikaları, IV. sivilhavacılık

sektörlerindenhangilerindeeğitimiileilgiliçalışabi-lir?

A) IveII B)IveIII C)IIveIII D)I,IIveIII E)II,IIIveIV

5. Aşağıdakilerdenhangisiagrokimyanınçalışmaala-nınagirmez?

A) Bitkiselvemadenselboyalarlayün,elyafgibimad-delerinboyanması

B) GenetiğideğiştirilmişbitkitohumlarınınaraştırılmasıC) BitkileriçinuygunziraiilaçlarıngeliştirilmesiD) Bitkileringelişimineyardımcıolmakiçinyapaygüb-

releringeliştirilmesiE) Tarlalardakitoprakbileşimininaraştırılarakekimiçin

uyguntarımürünlerinintespitinisağlamak

Ziraatte kullanılan ham maddeleri, tohumları ve tarım ürünlerini çeşitli işlemlerden geçirerek nitelik ve niceliklerini iyileştirmeye çalışan kimyanın alt disiplinine agrokimya denir.

6. Canlıorganizmalarınyapısını,işleyişiniveözellikle-riniaraştıranbirkişikimyanınhangialtdisipliniileilgilibirçalışmayapmaktadır?

A) OrganikkimyaB) BiyokimyaC) FizikokimyaD) AnorganikkimyaE) Analitikkimya

7. I. İlaçlarda istenen özelliklere sahip bileşenlerinbulunmasıiçinaraştırmalaryapılması

II. Atomaltıparçacıklarınetkileşimleriniaydınlatacakdeneylerintasarlanması

III. Güvenlikgüçlerininsuçmahallerindentopladıklarıçeşitlimaddelerinlaboratuvardaanalizedilmesi

Yukarıdakiçalışmalardanhangileriniyapanbirifar-masötikkimyaalanındauzmanlaşmıştır?

A)YalnızI B)YalnızIII C)IveII D)IveIII E)IIveIII

8. Hayatımızın birçok alanına giren ve doğada hazırolarakbulunmayanplastiklerinoluşumunu,özellik-lerini ve bileşimlerini inceleyen kimya alt disipliniaşağıdakilerdenhangisidir?

A) ÇevrekimyasıB) ElektrokimyaC) NükleerkimyaD) KuantumkimyasıE) Polimerkimyası

14

Günlük hayatta sıklıkla etkileşimde bulunulan elementlerin adlarını sembolleriyle eşleştirir.

Element tanımı yapılır.

Periyodik sistemdeki ilk 20 element ve günlük hayatta sıkça kullanılan elementlerin sembolleri tanıtılır.

Bu Konuda Bunlar Var1.3. Kimyanın Sembolik Dili

Maddeler saflıklarına göre sınıflandırılır. Tek tür tanecik-

ten oluşan maddelere saf (arı) madde, farklı tür tanecik-

lerden oluşan maddelere karışım denir.

Saf maddeleri element ve bileşik şeklinde, karışımları da

homojen karışım ve heterojen karışım şeklinde sınıflan-

dırırız.

Tek tür atomdan oluşan saf maddelere element, farklı tür

atomlardan oluşan saf maddelere bileşik denir.

Demir elementi Fe

Oksijen elementi O2

Su bileşiği H2O

Amonyak bileşiği NH3

1813 yılında Berzelius her elemente özgü Latince adlarının

ilk harflerini ya da ilk harfle uygun olan ikinci bir harfle

elementleri sembolize etmiştir.

Türkçe Latince Sembolü

Azot Nitrogenium N

Sodyum Natrium Na

Nikel Nickel Ni

Karbon Carboneum C

Kalsiyum Calcium Ca

Klor Chlorine CI

Aşağıda ilk 20 elementle sıkça karşılaşılan bazı elementle-

rin sembolleri verilmiştir.

Element Sembolü Element Sembolü

Hidrojen H Sodyum Na

Helyum He Magnezyum Mg

Lityum Li Alüminyum Al

Berilyum Be Silisyum Si

Bor B Fosfor P

Karbon C Kükürt S

Azot N Klor Cl

Oksijen O Argon Ar

Flor F Potasyum K

Neon Ne Kalsiyum Ca

Elementin adı Sembolü Elementin adı Sembolü

Krom Cr Gümüş Ag

Mangan Mn Kalay Sn

Demir Fe İyot Ι

Kobalt Co Baryum Ba

Bakır Cu Altın Au

Çinko Zn Cıva Hg

Brom Br Kurşun Pb

Bilmeden Olmaz

1. Elementlerinsembolleriyleilgili,

I. Tekharfliyadaikiharfliolabilirler. II. İki harfli sembollerde ilk harf büyük ikinci harf

küçükyazılır. III. Farklıelementlerinsembolleriaynıolamaz.


A)YalnızI B)YalnızIII C)IveII D)IIveIII E)I,IIveIII

2. Aşağıdaki elementlerden hangisinin sembolü tekharftenoluşur?

A)Azot B)Brom C)Klor D)Helyum E)Demir

Çözmeden Olmaz

Kimya Bilimi

15

3. Aşağıdakielementlerdenhangisininsembolününilkharfidiğerlerindenfarklıdır?

A)Kalsiyum B)Klor C)Kobalt D)Kurşun E)Bakır

4. Aşağıdakilerdenhangisibirelementsembolüdeğil-dir?

A)C B)Co C)CO D)F E)Fe

5. Aşağıdaki elementlerden hangisinin sembolü ikiharflidir?

A)Azot B)Brom C)Oksijen D)Karbon E)Bor

6. SembolüKolanelementaşağıdakilerdenhangisidir?

A)Potasyum B)Klor C)Kalsiyum D)Krom E)Kurşun

7. Element Sembolü

I. Altın Al II. Berilyum B III. Bakır Ba

Yukarıdaisimleriverilenelementlerdenhangilerininsembolüyanlışverilmiştir?


8. İnsansağlığıiçinsonderecetehlikelibirağırmetalolan cıva elementininin sembolü aşağıdakilerdenhangisidir?

A)C B)Cu C)Hg D)Pb E)Cr

9. Karbon,kükürt,fosforveiyotodakoşullarındakatıhal-debulunanametallerdir.

Aşağıdaki sembollerden hangisi bu ametallerdenbirineaitdeğildir?

A)S B)F C)P D)Ι E)C

10. AşağıdakielementlerdenhangisininsembolüChar-fiilebaşlamaz?

A)Bakır B)Klor C)Kalsiyum D)Kurşun E)Krom

11. Aşağıdakiametallerdenhangisininsembolüikiharf-lidir?

A)Oksijen B)Hidrojen C)Azot D)Kükürt E)Brom

12. Metal Sembolü

I. Kalay Sn II. Magnezyum Mn III. Demir Fe

Yukarıda isimleri verilenmetal türü elementlerdenhangilerininsembolüyanlışverilmiştir?

A)YalnızI B)YalnızII C)IveII D)IveIII E)IIveIII

1-E 2-A 3-D 4-C 5-B 6-A 7-E 8-C 9-B 10-D 11-E 12-B

16

Bileşiklerin formüllerini adlarıyla eşleştirir.

Bileşik tanımı yapılır.

Bazı bileşiklerin yaygın ve sistematik adları tanıtılır.

Bu Konuda Bunlar Var1.4. Maddelerin Sınıflandırılması

Farklı tür atomların belirli oranlarda bir araya gelerek

kimyasal etkileşimlerle oluşturduğu saf(arı) maddelere

bileşik denir.

Element, Bileşik ve Karışımların Özellikleri1. Elementler tek tür atomdan, bileşikler ve karışımlar

farklı tür atomlardan oluşur.

2. Element ve bileşiklerin erime noktası, kaynama nok-

tası ve öz kütle gibi belirli ayırt edici özellikleri vardır.

Karışımların ise belirli ayırt edici özellikleri yoktur.

3. Elementler sembollerle, bileşikler formüllerle göste-

rilir. Karışımların ise kendilerine özgü sembol veya

formülleri yoktur.

4. Element ve bileşikler hâl değişimleri dışında homojen-

dir, karışımlar ise homojen ya da heterojen olabilirler.

5. Bileşikler, kimyasal yöntemlerle, karışımlar fiziksel

yöntemlerle bileşenlerine ayrıştırılırken elementler

fiziksel ya da kimyasal yöntemlerle ayrıştırılamaz.

6. Hâl değişimleri sırasında element ve bileşiklerin sıcak-

lıkları sabit kalırken, karışımların sıcaklıkları değişebilir.

7. Bileşiklerin bileşenleri arasında belirli ve sabit bir oran

varken karışımların bileşenleri arasında sabit bir oran

yoktur.

8. Bileşikler bileşenlerinin özelliklerini göstermez. Karı-

şımlar ise bileşenlerinin özelliklerini gösterir.

Çok eski tarihlerden beri bilinen birçok bileşik için siste-

matik adların yerine geleneksel adlar kullanılır. Bu bileşik-

lerden bazıları aşağıdaki tabloda belirtilmiştir.

Bazı Bileşiklerin Geleneksel Adları

Bileşik Formülü Geleneksel Adı

H2O Su

H2S Kükürtlü hidrojen

NH3 Amonyak

HCI Tuz ruhu

NaCI Yemek tuzu

CH3COOH Sirke asidi

NaOH Sudkostik

KOH Potaskostik

NH4CI Nişadır

CaO Sönmemiş kireç

Ca(OH)2 Sönmüş kireç

CaCO3 Kireç taşı

HNO3 Kezzap

H2SO4 Zaç yağı

KNO3 Güherçile

NaHCO3 Yemek sodası

Na2CO3. 10H2O Çamaşır sodası

KAI(SO4)2. 12H2O Şap

Bilmeden Olmaz

1. I. Hâldeğişimlerisüresincesıcaklığınsabitkalması II. Aynıtüratomlardanoluşma III. Belirlisembolleresahipolma

Yukarıdakilerden hangileri element ve bileşiklerinortaközelliklerindendir?


2. I. Bileşenlerineayrışabilme II. Bileşenlerininözelliklerinitaşıma III. Bileşenleriarasındasabitbiroranınolması

Yukarıdakilerden hangileri bileşik ve karışımlarınortaközelliklerindendir?


Çözmeden Olmaz

Kimya Bilimi

17

3. X, Y ve Z sıvılarından biri element, biri bileşik biri dekarışımdır.

Bu sıvılarla ilgili X'in heterojen olduğu, Y'nin defarklıtüratomlariçerdiğibilindiğinegöre,aşağıdakisınıflandırmalardanhangisidoğrudur?

X Y Z A) Karışım Element BileşikB) Bileşik Karışım ElementC) Element Karışım BileşikD) Element Bileşik KarışımE) Karışım Bileşik Element

4. Birmaddeyleilgilişubilgilerveriliyor:

• Aynıtürmoleküllerdenoluşur.

• Fizikselvekimyasalyöntemlerledahabasitmad-delereayrıştırılamaz.

Bunagöre,bumaddeaşağıdakilerdenhangisiolabilir?

A) H2O B)Hava C)Kolonya D)HCl E)H2

5. I. Homojenlik II. Farklıtürdeatomiçerme III. Belirliayırtediciözellikleresahipolma

Yukarıdakilerden hangileri bileşik ve çözeltilerinortaközelliklerindendir?

A)YalnızII B)IveII C)IveIII D)IIveIII E)I,IIveIII

6. Aşağıdakilerdenhangisibirmaddeninbileşikoldu-ğunukanıtlar?

A) HomojenolmasıB) FarklıtüratomlardanoluşmasıC) KendineözgüformülününolmasıD) AncakkimyasalyöntemlerlebileşenlerineayrışmasıE) Erimevekaynamasıcaklığınınsabitolması

Yalnızca bileşiklerin değil, moleküler yapılı elementle-rin de kendilerine özgü formülleri vardır.

7. Maddeninyapısıileilgili,

I. Herhomojenmaddearıdır. II. Herarımaddehomojendir. III. Arımaddelerinbelirliayırtediciözelliklerivardır.

yargılarındanhangileriherzamandoğrudur?


8. Birmaddeninkarışımolduğunu;

I. fizikselyöntemlerlebileşenlerineayrışması, II. hâl değişimleri sırasında sıcaklığın sabit kalma-

ması, III. farklıtüratomlariçermesi

özelliklerindenhangileritekbaşınakanıtlar?

A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII D)IveII E)I,IIveIII

9. Aşağıda formülleri verilen bileşiklerden hangisiningelenekseladıyanlışverilmiştir?

Formül GelenekseladıA) HCI TuzruhuB) HNO3 KezzapC) H2SO4 ZaçyağıD) KOH SudkostikE) CaCO3 Kireçtaşı

10. Gelenekseladısirkeasidiolanbileşik;

I. oksijen, II. hidrojen, III. karbon

atomlarındanhangileriniiçerir?

A)YalnızII B)YalnızIII C)IveII D)IIveIII E)I,IIveIII

1-A 2-A 3-E 4-E 5-B 6-D 7-B 8-D 9-D 10-E

18

Kimyada kullanılan güvenlik amaçlı temel uyarı işaretlerini tanır.

Kimyasal maddelerin insan sağlığına ve çevreye zararlı etkileri gözden geçirilir.

Güvenlik işaretlerinden yanıcı, yakıcı, korozif, patlayıcı, tahriş edici, zehirli (toksik), radyoaktif ve çevreye zararlı

anlamına gelen işaretler tanıtılır.

Bu Konuda Bunlar Var1.5. Güvenliğimiz ve Kimya

Kimyasal maddelerle evde, okulda, iş yerlerinde kısaca

hayatın her alanında karşılaşırız. Bu maddelerin faydala-

rının yanı sıra bazı zararlı etkileri de vardır.

Kimyasal maddeleri daha güvenli kullanmak ve zararla-

rına maruz kalmamak için zararlı etkiler gruplandırılarak

kimyasal madde zarar grupları oluşturulmuştur.

Tehlike Uyarı İşaretiKimyasal Madde

Zarar Grupları

Patlayıcı Madde

Tahriş Edici Maddeler

Toksik Maddeler

Yanıcı Kimyasal Maddeler

Yakıcı Kimyasal Maddeler

Aşındırıcı (Korozif)

Maddeler

Çevreye Zararlı Maddeler

Radyoaktif Maddeler

Laboratuvarda GüvenlikLaboratuvarlarda kimyasal maddelerle birlikte birçok

cam malzeme, elektrikli cihazlar, ısıtıcı, yanıcı ve patlayıcı

maddeler bulunur. Bu nedenle laboratuvar çalışmalarında

mutlaka birtakım özel güvenlik önlemleri almak gerekir.

Laboratuvar güvenlik önlemleri ile ilgili semboller ve

anlamları aşağıdaki tabloda belirtilmiştir.

Sembol Güvenlik Önlemi

Kırılabilir cam malzeme-

lerle çalışılacağını ifade

eder.

Isıtıcı ya da sıcak bir

yüzeyi ifade eder.

Toksik bir maddeyle çalı-

şılacağını ifade eder.

Kesici cihazların kullanıla-

cağını ifade eder.

Yanıcı maddeyi ifade

eder.

Gözlüksüz çalışmanın teh-

likeli olduğunu ifade eder.

Eldivenle çalışılmalı.

Tulum veya iş elbisesi

giyilmeli.

Elektrikle çalışılacağı için

dikkatli olunmalı.

Bilmeden Olmaz

Kimya Bilimi

19

1. I.

II.

III.

IV.

Yukarıdaki güvenlik işaretlerinden hangileri yanıcıveaşındırıcıetkiyesahipkimyasalmaddelerinşişe-sindebulunur?

A)IveII B)IveIV C)IIveIII D)IIveIV E)IIIveIV

2. Üzerinde uyarı işaretini taşıyan bir kim-

yasalmaddeileilgili,

I. Radyoaktifkirlilikoluşturur. II. Patlayıcıözelliğesahiptir. III. Çevreiçintehlikelidir.



3.

Üzerinde,şekildekiuyarı işaretini taşıyankimyasalmaddeyleçalışanbiröğrencininaşağıdakidavranış-lardanhangisiniyapmasısakıncalıdır?

A) ŞişeninkapağınıaçıkbırakmamakB) OrtamdanalevoluşturacakmaddeleriuzaklaştırmakC) KimyasalmaddeninözellikleriniöncedenaraştırmakD) Şişeyi yüksek ısı verenkaynaklarınyakınındamu-

hafazaetmekE) Kimyasalmaddeyetemasetmektenkaçınmak

4. Laboratuvarkazalarınıenazaindirebilmekiçin;

I. emniyetvekazaönlemetalimatlarınıuygulama, II. kimyasal maddelerin güvenlik işaretlerini incele-

me, III. laboratuvardakimalzemeleriuygunrafvedolap-

lardamuhafazaetme

işlemlerindenhangileriyapılmalıdır?


5. Dinamit yapımında kullanılan nitrogliserin bileşiği, ze-hirli, patlayıcı özelliğe sahip, tahriş edici ve ekolojiksistemezararvericibirmaddedir.

Bunagöre,nitrogliserinbulunanbirkabınüzerindeaşağıdakiuyarıişaretlerindenhangisiyeralmaz?

A) B) C)

D) E)

6.

Yukarıda sembolü verilen güvenlik işaretini aşağı-dakilerdenhangisitaşımaz?

A) ArgontüpüB) HidrojentüpüC) LPGtankıD) PetroltankeriE) Etanolşişesi

1-D 2-B 3-D 4-E 5-C 6-A

Çözmeden Olmaz

20

Bu Konuda Bunlar Var

Bazı kimyasal maddelerin insan sağlığı için ve çevre için önemi aşağıdaki tabloda özetlenmiştir.

Kimyasal Madde İnsan Sağlığı İçin Önemi Çevre İçin Önemi

Sodyum (Na)Vücuttaki su dengesinin korunmasında, kas ve

sinir fonksiyonlarının çalışmasında görevlidir.

Bazı bitkiler için besin maddesi olup toprakta

ve suda iyon dengesinin sağlanmasında gö-

revlidir.

Potasyum (K)Beyne oksijen gönderilmesinde, kalp ve diğer

kasların sağlıklı çalışmasında görev alır.

Bitkiler için azottan sonra en önemli mad-

dedir. Bitkinin su dengesini sağlar, kuraklığa

karşı direncini artırır.

Demir (Fe)Vücudun enerji üretiminde, kan yapımında

beyin ve zekâ gelişiminde görev alır.Bitkilerde klorofil için gerekli bir elementtir.

Kalsiyum (Ca)Kemik yapısının korunmasında, kasların ve

sinirlerin uyarılmasında görev alır.

Toprağın geçirgenliğine katkı sağlar, bitkilerin

güçlenmesini sağlayarak direncini artırır.

Magnezyum (Mg)Hücrelerin enerji üretmesinde, kasların kasıl-

masında görev alır.

Topraktaki eksikliğinde bitkilerdeki gelişme

yavaşlar.

Su (H2O)Tüm canlıların yaşamsal faaliyetleri için el-

zemdir.

Bitkiler için gerekli olan besin maddelerinin

çözünmesini sağlar.

Bazı kimyasal maddelerin insan sağlığı ve çevre üzerine zararlı etkileri ise şunlardır.

Kimyasal Madde İnsan Sağlığı Üzerindeki Zararlı Etkileri Çevre Üzerindeki Zararlı Etkileri

Cıva (Hg)Zehirli etkisi vardır. Enzimlerin etkinliğinin

bozulmasına ve hücre ölümlerine neden olur.Hava, toprak ve suyu kirletir.

Kurşun (Pb)İşitme ve sinir sistemi bozukluğuna ve kanse-

re neden olur.

Fosil yakıtlardan oluşan kurşun bileşikleri

çevreyi kirletir.

Karbon dioksit (CO2)Yüksek miktarda solunması kalıcı hasarlara

ve ölüme neden olabilir.

Doğada sera etkisi yaparak küresel ısınmaya

neden olur.

Azot dioksit (NO2)Yorgunluk, halsizlik, solunum yollarında yan-

ma ve tahriş yapar.Asit yağmurlarına neden olur.

Kükürt trioksit (SO3)Solunum sistemine zarar verip kronik solu-

num hastalıklarına neden olur.Asit yağmurlarına neden olur.

Karbon monoksit (CO)Kalp, beyin gibi organlara oksijen gitmesini

engelleyerek bilinç kaybı ve ölüme neden olur.

Çevre kirliliği ve yakıtlarda ısı kaybına neden

olur.

Klor gazı (Cl2)İnsan sağlığına zararlı bir madde olup zehir-

lenmelere ve ölümlere neden olur.

Bitkilere ve suda yaşayan canlılara zarar

verir.

Kimya laboratuvarında kullanılan bazı temel malzemeler şunlardır.

Beherglas Erlenmayer Mezür Pipet

Cam balon

Balon Joje

Büret Ayırma hunisi

Bilmeden Olmaz

Doğal kimyasal maddelerin insan sağlığı ve çevre üzerindeki etkilerini açıklar.

Kimya laboratuvarında kullanılan bazı temel malzemeleri tanır.

1.6. Kimyasal Maddelerin Etkileri

iletişim yayınlarıdayanması, teorik temellerinin olmayışı ve bilimsel bilgi birikimi...

Documents