Ramin Orucov

İKT sahəsində əsas istiqamətlər və iş imkanları

29 Oktyabr 2011

? İKT sahəsi çox genişdi, hansı sahəyə yönəlim?

Məzun olduqdan necə iş tapacam?

İş üçün hansı bilik və bacarıqlar tələb olunur?

İşə düzəlmək üçün təcrübə lazımdır, təcrübə yığmaq üçün isə işləmək lazımdır, bəs mən nə edim???

Seminar planı

1Əsas istiqamətlər 2Sertifikatlar 3İş imkanları 4Məsləhətlər

İKT üzrə əsas istiqamətlər1

İKT üzrə əsas istiqamətlər

Proqramlaşdırma

Texniki dəstək Əməliyyat sistemləri

Verilənlər bazası

İnfo

rmas

iya

Kom

mun

ikas

iya

Texn

olog

iyal

arı

Şəbəkə texnologiyaları Dizayn, reklam və s.

Layihələrin idarəsi Digər işlər

Proqramlaşdırma

Proq

ram

laşd

ırma • Tətbiqi proqramlaşdırma

• Web proqramlaşdırma• Verilənlər bazası

proqramlaşdırması• Mobil proqramlaşdırma• Sistem proqramlaşdırma• Şəbəkə proqramlaşdırma

Proq

ram

laşd

ırma

Windows ƏS-də işləyən qrafik proqramlar nəzərdə tutulur.Çox vaxt VB ilə əlaqəli olur.Əsas texnologiyalar:

• Delphi• .NET (C#, VB.NET və s.)

Tətbiqi proqramlaşdırma

Proq

ram

laşd

ırma

İnternet və ya intranetdə işləyən proqramlarÇox vaxt VB ilə əlaqəli olur.Əsas texnologiyalar:• PHP• .NET (C# və ya VB.NET + ASP.NET)• Java (Servlet, JSP, JSF və s.)• Perl• Python

Web proqramlaşdırma

Proq

ram

laşd

ırma

VB daxilində işləyən proqramlarƏsas texnologiyalar:• SQL• Oracle PL/SQL• MS SQL Server T-SQL• PostgreSQL üçün pgSQL• MySQL 5/6 üçün stored proced.

Verilənlər bazası proq.

Proq

ram

laşd

ırma

Əsas texnologiyalar:• Java Micro Edition• Android - Java• Apple iOS – Objective C• Windows Phone 7 - .NET• Symbian C++ • Linux əsaslı – C,C++ və s.

Mobil proqramlaşdırma

Proq

ram

laşd

ırma

Windows, Linux, Unix və s.əməliyyat sistemləri üçün xüsusi proqramlar (Sistem proqramları, drayver və s.)Əsas istifadə olunan texnologiyalar:• C• C++• Assembler

Sistem proqramlaşdırma

Proq

ram

laşd

ırma

Şəbəkə üzərində xüsusi proqramlar:• Web server və klient proqramları• Chat server və klient proqramları• Xüsusi protokolların hazırlanması

Əsas istifadə olunan texnologiyalar:• C/C++• Java• .NET (C#, VB.NET, C++.NET)• Delphi

Şəbəkə proqramlaşdırma

Verilənlər bazası

Veril

ənlə

r baz

ası

İstənilən informasiya sisteminin ən vacib komponentlərindən biri verilənlər bazasıdır.

Əsas verilənlər bazası idarəetmə sistemləri: • Oracle• Microsoft SQL Server• MySQL• PostgreSQL• IBM DB2

Veril

ənlə

r baz

ası

VB administratorunun (DBA) əsas işləri:• VB-nın qurulması, upgrade edilməsi• Back-up və recovery strategiyasının

hazırlanması və tətbiqi• Yeni bazaların yaradılması və dəyişiklik edilməsi• Monitorinq və performansın optimallaşdırılması • Proqramçılara baza ilə əlaqəli işlərdə köməklik

göstərmək• VB-nın təhlükəsizliyinin və istifadəçi

səlahiyyətlərinin idarəsi

Azərbaycanda ən çox tələb:• Korporativ: Oracle, MS SQL Server• Web: MySQL, PostgreSQL, MS SQL Server

Texniki dəstək

Texn

iki d

əstə

kİstifadəçilərin kompüter problemlərinin həlliƏS-nin qurulmasıKompüter hissələriPrinter və s. qurğularŞəbəkə problemləriİnternetTV, dvd player və s. təmiri

Əməliyyat sistemləri

Əm

əliy

yat s

iste

mlə

riServer əməliyyat sistemlərinin idarəsi, konfiqurasiyası, təhlükəsizliyi və s.

Əsas əməliyyat sistemləri:• Windows• Unix (Solaris, FreeBSD, Mac)• Linux(RedHat, Ubuntu və s.)

Əm

əliy

yat s

iste

mlə

ri Windows 2003/2008 Server, Active Directory, Domain Controller, ISA Server, Exchange Server və s.• Server (Web, DB və ya Email server) və

klient ƏS-lərinin qurulması, konfiqurasiya edilməsi, optimallaşdırılması

• Microsoft texnologiyaları əsasında şəbəkə sisteminin qurulması, dayanıqlı işinin təmin edilməsi, korporativ standartlara əsasən təhlükəsizliyin təmin edilməsi, internet paylaşımı,back-up və s. işlər

Windows Sistem Admin

Əm

əliy

yat s

iste

mlə

ri Unix: Sun Solaris, FreeBSD, HP UX, İBM AİX Linux: RedHat, CentOS, OEL, SUSE, Ubuntu, Fedora, Debian, və s.

Server ƏS-lərinin (Web, DB və ya Email server) qurulması, konfiqurasiya edilməsi, optimallaşdırılması Şəbəkə sisteminin qurulması, dayanıqlı işinin təmin edilməsi, korporativ standartlara əsasən təhlükəsizliyin təmin edilməsi, internet paylaşımı,back-up və s. işlər

Unix/Linux Sistem Admin

Şəbəkə

Şəbə

kə te

xnol

ogiy

alar

ı Şəbəkə topologiyalarıOSİ modeliİP adresləri, subnet, routingEthernet, LAN, WANŞəbəkə qurğuları(router və s.)Şəbəkə planlaşdırma Wireless şəbəkələrFiber optik, transmissiyaVPN qurulmasıTəhlükəsizlik, firewall

Dizayn, reklam

Diz

ayn,

rekl

am v

ə s.

Əsas tələb olunan bilik, bacarıq və proqramlar:• Yaradıcılıq və fantaziya!• HTML, CSS, JavaScript və Web

standartları• Adobe CS proqramları• CorelDraw

Web layihələr üçün maketin hazırlanması, dizayn işləri, təkmilləşdirilməsi və s.

Web dizayn

Diz

ayn,

rekl

am v

ə s.

Çap və interaktiv reklamların hazırlanması

Əsas tələb olunan proqramlar:• CorelDraw• Adobe CS proqramları• Flash• 3DS Max• Maya və s.

Reklam

Diz

ayn,

rekl

am v

ə s.

Buklet, banner, qəzet, jurnal və s. çap

Əsas tələb olunan bilik, bacarıq və proqramlar:• Quark Express• CorelDraw• Adobe İllustrator və s.

Poliqrafiya

Layihələrin idarəsi

Layi

hələ

rin id

arəs

i Biznes tərəf ilə görüşlərBüdcə planlama və nəzarətTələbatlarİclaslarHesabatlarLayihənin gedişatıKomanda ruhu, motivasiya

Layi

hələ

rin id

arəs

i Müştəri belə izah edib Menecer belə anlayıb

Layi

hələ

rin id

arəs

i Analist belə dizayn edib Proqramçı belə yazıb

Layi

hələ

rin id

arəs

i Reklam belə edilib Texniki dokumentasiya

Layi

hələ

rin id

arəs

i Belə təhvil verilib Layihənin büdcəsi

Layi

hələ

rin id

arəs

i Texniki dəstək Müştərinin istəyi

Digər işlər

Dig

ər iş

lər

Billinq adminTest specialistQA specialistAuditorİnternet provayder texnikİnformasiya sisteminin idarəçisi

2 İKT üzrə sertifikatlar

İKT üzrə beynəlxalq sertifikatlar

• Associate• Professional• Expert/Master

• Specialist

Proq

ram

laşd

ırma • Java

http://education.oracle.com/pls/web_prod-plq-dad/db_pages.getpage?page_id=141#middleware

• .NEThttp://www.microsoft.com/learning/en/us/certification/cert-vstudio.aspx#tab1

• PHPhttp://www.zend.com/services/certification/php-5-certification/

• Oracle• SQL Server

Proq

ram

laşd

ırma

Java Standard Edition 5/6/7• Oracle Certified Associate Java

Programmer• Oracle Certified Professional

Java Programmer• Oracle Certified Master Java

Developer

Java sertifikatları

Proq

ram

laşd

ırma

Java Enterprise Edition 5• OCP Web Component

Developer• OCP Business Component

Developer• OCP Web Services Developer• OCM Enterprise Architect

Java sertifikatları

Proq

ram

laşd

ırma

Java Enterprise Edition 6• OCE JSP and Servlet Developer• OCE EJB Developer• OCE Web Services Developer• OCE JPA Developer

Java sertifikatları

Proq

ram

laşd

ırma

Java Mobile Edition• OCP Mobile Application

Developer

Java sertifikatları

Proq

ram

laşd

ırma

• MC Technology Specialist• MC Professional Developer

.NET sertifikatları

Proq

ram

laşd

ırma

Microsoft Certified Technology Specialist

• Windows Applications• Web Applications• Service Communication

Applications• Data Access• Silverlight Development

.NET sertifikatları

Proq

ram

laşd

ırma

Microsoft Certified Professional Developer• Windows Developer(3 MCTS)• Web Developer(3 MCTS)• Windows Azure Developer(2

MCTS)• Windows Phone Developer(2

MCTS)

.NET sertifikatları

Proq

ram

laşd

ırma

• Zend Certified Engineer PHP 5.3

• W3 Schools PHP Developer Certificate

PHP sertifikatları

Proq

ram

laşd

ırma

Zend Certified Engineer PHP 5.3http://www.zend.com/en/services/certification/php-5-certification/

Qiymət: 195$

http://www.zend.com/en/store/education/certification/yellow-pages.php#show-ClientCandidateID=ZEND012545

PHP sertifikatları

Proq

ram

laşd

ırma

W3 Schools PHP Developer CertificatePHP + MySQL

Qiymət: 95$

http://www.w3schools.com/cert/cert_php.asp

PHP sertifikatları

Proq

ram

laşd

ırma

OCA PL/SQL DeveloperOCP PL/SQL DeveloperOCE SQL ExpertOCE Apex Developer

Oracle proqramçı

Proq

ram

laşd

ırma

• MCTS: SQL Server 2008, Database Development

• MCITP: Database Developer 2008

SQL Server proqramçı

Veril

ənlə

r baz

ası

• Oraclehttp://education.oracle.com/pls/web_prod-plq-dad/db_pages.getpage?page_id=143#1

• MySQL• SQL Server

VB sertifikatları

Veril

ənlə

r baz

ası

• Database Administrator• Developer

Oracle sertifikatları

Veril

ənlə

r baz

ası

Oracle Database 10g• OCA DBA• OCP DBA• OCM DBA• OCE Linux • OCE RAC• OCE SQL Expert

Oracle sertifikatları

Veril

ənlə

r baz

ası

Oracle Database 11g• OCA DBA• OCP DBA• OCM DBA• OCE Performance Tuning • OCE RAC• OCE SQL Expert

Oracle sertifikatları

Veril

ənlə

r baz

ası

Oracle Database 11g Specialist• Oracle Database 11g Certified Implementation

Specialist

• Oracle Database 11g Security Certified Implementation Specialist

• Oracle Data Warehousing 11g Certified Implementation Specialist

• Oracle Exadata 11g Certified Implementation Specialist

Oracle sertifikatları

Veril

ənlə

r baz

ası

• OCA MySQL 5

• OCP MySQL 5 Administrator

• OCE MySQL 5.1 Cluster Database Administrator

• OCP MySQL 5 Developer

MySQL sertifikatları

Veril

ənlə

r baz

ası

• Microsoft Certified Technology Specialist (MCST)

• Microsoft Certified IT Professional (MCITP)

• Microsoft Certified Master (MCM)

• Microsoft Certified Architect(MCA)

SQL Server sertifikatları

Şəbə

kə te

xnol

ogiy

alar

ı

• Cisco• HP, Huawei

Şəbəkə sertifikatları

Şəbə

kə te

xnol

ogiy

alar

ı

• Entry Level - CCENT• Associate - CCNA• Professional - CCNP• Expert - CCIE• Technician - CCT• Specialist• Architect

http://www.cisco.com/web/learning/le3/learning_career_certifications_and_learning_paths_home.html

Cisco sertifikatları

Əm

əliy

yat S

iste

mlə

ri

• Windows• Unix• Linux

ƏS sertifikatları

Əm

əliy

yat S

iste

mlə

ri

• MCTS• MCİTP• MCM• MCAhttp://www.microsoft.com/learning/en/us/certification/cert-windowsserver.aspx#tab2

Windows sertifikatları

Əm

əliy

yat S

iste

mlə

ri

• Solaris• HP UX

Unix sertifikatları

Əm

əliy

yat S

iste

mlə

ri

• OCA System Admin• OCP System Admin• OCE Network Admin• OCE Security Admin

http://education.oracle.com/pls/web_prod-plq-dad/db_pages.getpage?page_id=144

Solaris sertifikatları

Əm

əliy

yat S

iste

mlə

ri

• HP-UX Certified System Administration (CSA)

• HP-UX Certified System Engineer (CSE)

http://h10076.www1.hp.com/education/hp-ux-certification.htm

HP UX sertifikatları

Əm

əliy

yat S

iste

mlə

ri

• Linux+• Linux Professional İnstitute• Red Hat sertifikatlarıhttp://www.redhat.com/certification/

Linux sertifikatları

Əm

əliy

yat S

iste

mlə

ri

CompTİA Linux+Neytral yönlü2 imtahan

http://certification.comptia.org/getCertified/certifications/linux.aspx

Linux+ sertifikatı

Əm

əliy

yat S

iste

mlə

ri

LPİC-1 JuniorLPİC-2 AdvancedLPİC-3 Senior

http://www.lpi.org/linux-certifications

LPİ sertifikatı

Əm

əliy

yat S

iste

mlə

ri

• Red Hat Certified System Administrator (RHCSA)

• Red Hat Certified Engineer (RHCE)• Red Hat Certificates of Expertise• Red Hat Certified Security Specialist

(RHCSS)• Red Hat Certified Datacenter

Specialist (RHCDS)• Red Hat Certified Architect (RHCA)

Red Hat sertifikatları

3 İKT üzrə iş imkanları

Karyera planı - 1Sistem admin və şəbəkə mühəndisiHelpdesk/support• Microsoft -> MCP - MCSA – MCSE• CISCO -> Network+ - CCENT – CCNA - CCNP –

CCIE• Linux -> Linux+ - RHCT – RHCE• Unix –> Solaris Associate – Solaris Admin

Karyera planı - 2Proqramçı• Java -> OCA JP- OCP JP- OCE WCD• .NET -> MCTS – MCPD• PHP -> Zend PHP certification• Oracle -> SQL Expert – PL/SQL OCA-PL/SQL

OCP

Karyera planı - 3Database administrator DBA• Oracle -> SQL Expert –OCA – OCP – OCM• SQL Server –> MSTS – MSITP – MCM - MCA

Yerli iş axtarış saytlarıwww.boss.az www.jobsearch.az www.azinka.azwww.hcb.az www.azerweb.com

Xarici iş axtarış saytlarıwww.linkedin.com www.dice.com www.monster.com www.jobsearch.comwww.jobs.ru

4 Məsləhətlər

Şəxsi keyfiyyətlərMəsuliyyətNizam intizamZamanı effektiv idarə etmək və planlaşdırmaqVerilənlər tapşırıqları vaxtında yerinə yetirməkRəhbərlik və liderlik qabiliyyətiAnalitik düşünmə və analiz etmək bacarığıMühitə adaptasiya olmaqİş yerində sosial münasibətlərMüsbət enerjili və optimist olmaq

Texniki biliklər

İxtisas üzrə fundamental nəzəri və praktiki biliklərDigər sahələr üzrə də orta səviyyədə biliklərİş ilə əlaqəli beynəlxalq sertifikatları əldə etməkİnternet vasitəsilə yenilikləri izləmək, yeniliklərə açıq olmaq və trendi tutmaqTexniki biliklər üzrə fərdi inkişaf planını hazırlamaq və tətbiq etmək

Dil bilikləri

Azərbaycan dilini rəsmi yazışma və danışıq aparacaq səviyyədə bilməkİngilis dilini min. texniki sənəd və kitabları oxuyub başa düşəcək səviyyədə bilməkRus dili Digər xarici dillər (şirkətə və tələbə görə dəyişir)

İş keyfiyyətləri

PlanlaşdırmaTapşırılmış işləri dəqiq və vaxtında yerinə yetirməkGörülmüş işlər barədə hesabatlar hazırlamaqİş metodlarını və ya proseslərini optimallaşdırmaqRəhbərliyə davamlı olaraq məlumat vermək

Təşəbbüskarlıq

İşində ən yaxşı olmağa çalışmaqYeni təkliflər verməkRisk almaqdan çəkinməməkHər işdə önə çıxmaq

Fərdi İnkişaf Planı

İş elanlarına baxın, tələb olunan bilik, bacarıq və şəxsi keyfiyyətlərə diqqət edin.Seçdiyiniz sahə üzrə sertifikatları araşdırın və alın!Öz imkanlarınızı və biliklərinizi analiz edin, əksik qalan cəhətləri tamamlamaq üçün fərdi inkişaf planı tərtib edin və tətbiq edin.Qısa müddətli FİPUzun müddətli FİP

ƏlaqəMobil: 050 231 01 09Email: raminorujov@gmail.comBloq: www.raminorucov.wordpress.com Facebook: www.facebook.com/ramin.orucovLinkedIn: www.linkedin.com/in/raminorujov