T.C.

BALIKESR NVERSTES

MHENDSLK-MMARLIK FAKLTES

MAKNE MHENDSL BLM

KSES14

2. ULUSAL

KLMLENDRME SOUTMA ETM

SEMPOZYUMU VE SERGS

23-25 EKM 2014

BLDRLER KTABI

T.C.

BALIKESR NVERSTES

MHENDSLK-MMARLIK FAKLTES

MAKNE MHENDSL BLM

KSES14

2. ULUSAL KLMLENDRME SOUTMA ETM

SEMPOZYUMU VE SERGS

23-25 EKM 2014

EDTRLER

Do. Dr. Hseyin BULGURCU

Dr. Okan KON

YARDIMCI EDTRLER

Veli Gkhan DEMR

smail CANER

BA KONGRE VE KLTR MERKEZ

BALIKESR 2014

i

SUNU

lk defa 2012 ylnda Balkesir niversitesi Balkesir MYO tarafndan dzenlenmi olan KSES12 Ulusal

klimlendirme Soutma Eitimi Sempozyumu bu alanda bir boluu doldurmak zere kalc bir organizasyon

olma yolunda ilerlemekte olup 23-25 Ekim 2014 tarihlerinde 2.si yine Balkesir niversitesinde

dzenlenecektir.

Bizi bu sempozyumun dzenlenmesine iten sebep iklimlendirme soutma sektrndeki okul-sektr ibirliine

olan inantr. lk defa 2002 ylnda Balkesir MYOda dzenlemi olduumuz Uygulamal klimlendirme ve

Soutma Seminerleri okullardaki retmenlerimiz ve retim grevlilerimiz tarafndan youn bir ilgi grmtr.

Ardndan 2004 ve 2006 yllarnda tekrarlanmtr. Bu seminerler daha sonra Istma Soutma Klima Aratrma

Vakf (ISKAV) tarafndan her yl tekrarlanr hale gelmitir. 2013 ylnda 11.si dzenlenmitir. Bu seminerlerde

ana hedef niversite-sanayi veya daha genel anlamda okul-sektr ibirliinin ve bilgi paylamnn

salanmasdr. Bu eitim almalarnn baarl olmas bizi byle bir sempozyumu yapmaya iten nemli bir

etken olmutur.

KSES14 de yine al ve protokol konumalarndan sonra bir panel ile balayacak olup, bu defa konu

Trkiyede Souk Depolama ve Souk Zincir Problemleri. Paneli T Gda Mhendislii Eski Blm Bakan

Prof. Dr. Onur DEVRES ynetecek. Panele Prof. Dr. Recep YAMANKARADENZ (Uluda .), Prof. Dr. Fikret

PAZIR (Ege . Gda Mh.), Erol ERTA (ESSAD Onursal Bk.-PNSO), Seluk SAVA (TEKNOSAV)

katlacak bu konudaki problemleri dile getirecekler.

BU sempozyum boyunca 77 civarnda bildiri sunulacak gn boyunca tam bir bilim enlii yaanacaktr.

Sempozyumda iki salonda toplam 18 oturum gerekletirilecektir. Oturum konular; Soutma Sistemleri,

Soutucu akkanlar, klimlendirme, Is Pompalar, Is Transferi, Enerji verimlilii, Eitim ve Tesisattr.

Sempozyum oturum bakanlklarn bu alanda almalar ile bilinen hocalarmz Bedri YKSEL, Ali

GNGR, brahim ATMACA, Ahmet CAN, Nadir LTEN, smail EKMEK, Hsamettin BULUT, Hikmet

KARAKO, Hikmet DOAN, Mmin KK, Ramazan KSE, Fikret YKSEL, Fikret PAZIR, mer

KAYNAKLI, Dilek KUMLUTA, Ali KILIARSLAN, Ziya ST ve Arif Emre ZGR yrtecektir.

Sempozyuma Ticaret ve Sanayi odalarmzn yan sra Balkesir Bykehir Belediyesi, le Belediyeleri,

klimlendirme Sanayii hracatlar Birlii (SB), Deneysan Eitim Cihazlar, Savalar Soutma Sanayii

(TEKNOSAV), Asal klimlendirme Teknolojileri gibi sektrel kurulular sponsor olmulardr. Medya

sponsorluklarn Termodinamik ve Termoklima Dergileri yrteceklerdir. Ayrca ISKAV, ESSAD, SEDA gibi

kurulular da destek olmaktadrlar. Sempozyumda ayrca sergi dzenlenecek olup eitli firmalar rnlerini

sergileyeceklerdir. Bu firmalarmz sempozyuma katlan retim yelerinin konaklama ve ikram giderlerinin

karlanmasnda sponsor olacaklardr.

Sempozyumun son gn (25 Ekim) gezi program dzenlenecek, Ayvalk-Cunda gezisi, hava koullarna bal

olarak Tekne Turu dzenlenecektir. Bu gezi ile Balkesir evresinin gzelliklerini biraz olsun misafirlerimize

tantm olacaz.

Bu duygularla sempozyumun baar gemesini diler, tm paydalarmza teekkr ederim.

Do. Dr. Hseyin BULGURCU

KSES14 Dzenleme Kurul Bakan

ii

KURULLAR ONUR KURULU

Prof. Dr. Mahir ALKAN (BA Rektr)

Prof. Dr. Bedri YKSEL (BA Rektr Yrd.)

Prof. Dr. Recep YAMANKARADENZ (Uluda .)

Prof. Dr. Cengiz ZMETN (BA-MMF Dekan)

Mak. Yk. Mh. Nuri ZKOL (EPKON A..)

Dr. Mh. Erol ERTA (ESSAD Onursal Bakan)

Zeki POYRAZ (SB Bakan-AFS)

DZENLEME KURULU

Do. Dr. Hseyin BULGURCU (Dz. Kurul Bak.) Prof. Dr. Ali KILIARSLAN (Hitit .)

Yrd. Do. Dr. Enver YALIN (BA-MMF) (Bak.Yrd.) Do. Dr. A. Emre ZGR (SD-TF)

Do. Dr. Nadir LTEN (BA-MMF) Do. Dr. Mehmet BLGL (ukurova .)

Yrd. Do. Dr. Kadir YAAR (BA-MMF) Do. Dr. Hseyin GNERHAN (Ege .)

Yrd. Do. Dr. Asiye ASLAN (BA Gnen MYO) Do. Dr. Orhan EKREN (Ege .)

Prof. Dr. Tuncay YILMAZ (Osmaniye K.A..) Do. Dr. Salih COKUN (Uluda .)

Prof. Dr. Abdulvahap YT (Uluda .) Do. Dr. Ziya ST (Anadolu .)

Prof. Dr. Ali GNGR (Ege .) Do. Dr. H. Cenk BAYRAKI (SD)

Prof. Dr. Ahmet CAN (Arel .) Do. Dr. brahim ATMACA (Akdeniz .)

Prof. Dr. Cemal OKUYAN (BA MYO Mdr) Yrd. Do. Dr. mit YALIN (BA MYO)

Prof. Dr. Hsamettin BULUT (Harran .) Yrd. Do. Dr. Erta HRDOAN (Osmaniye K.A..)

Prof. Dr. smail EKMEK (st. Tic. .) Yrd. Do. Dr. Turhan OBAN (Ege .)

Prof. Dr. Arif HEPBALI (Yaar .) Yrd. Do. Dr. Ayhan ONAT (Marmara .)

Prof. Dr. Korhan BNARK (Marmara .) Yrd. Do. Dr. Kadir SA (stanbul .)

Prof. Dr. Hikmet KARAKO (Anadolu .) Yrd. Do. Dr. Necati KOYT (Rize .)

Prof. Dr. Ramazan KSE (Dumlupnar .) r. Gr. Erdoan MEK (ukurova .)

Prof. Dr. lhami HORUZ (Gazi .) r. Gr. smail MUTLU (BA-Edremit MYO)

Prof. Dr. Orhan BYKALACA (Osmaniye K.A..) r. Gr. zer KULA (BA-Edremit MYO)

Prof. Dr. Murat HOZ (Kocaeli .) Tek. r. Aydn YRKOLU (MEB)

Prof. Dr. mer KAYNAKLI (Uluda .)

SEKRETERYA

Ara. Gr. Dr. Okan KON (BA) (Sempozyum Sekreteri)

Ara. Gr. Turul AKYOL (BA-MMF)

Ar. Gr. smail CANER (BA-MMF)

Ar. Gr. V. Gkhan DEMR (BA MMF)

iii

DANIMANLAR KURULU

Prof. Dr. Kadir BLEN (Atatrk .) Do. Dr. Hseyin USTA (Gazi .)

Prof. Dr. Salim ZELEB (stanbul .) Do. Dr. Yusuf AY (Sakarya .)

Prof. Dr. Halil brahim SARA (Kocaeli .) Do. Dr. nder KIZILKAN (SD)

Prof. Dr. Vedat TANYILDIZI (Frat .) Do. Dr. Kemal OMAKLI (Atatrk .)

Prof. Dr. Yaar BER (Frat .) Do. Dr. Ahmet KOLP (Sakarya .)

Prof. Dr. Osman ISIKAN (Marmara .) Do. Dr. Ahmet KAYA (KS)

Prof. Dr. Hasan A. HEPERKAN (YT) Do. Dr. Krat ERSOY (Seluk .)

Prof. Dr. Driye BLGE (YT) Do. Dr. Ouz BOZKIR (nn .)

Prof. Dr. hsan DATEKN (Frat .) Do. Dr. M. Azmi AKTACR (Harran .)

Prof. Dr. Mustafa NALLI (Frat .) Do. Dr. Kemal ATK (Erciyes .)

Prof. Dr. Cengiz YILDIZ (Frat .) Do. Dr. Zeki ARGUNHAN (Batman .)

Prof. Dr. Ali Kemal YAKUT (SD) Do. Dr. Kamil KAHVEC (Trakya .)

Prof. Dr. Ayen HAKSEVER (NK) Do. Dr. Sleyman KARSLI (Atatrk .)

Prof. Dr. Olcay KINCAY (YT) Do. Dr. Nedim SZBR (Sakarya .)

Prof. Dr. Suat CANBAZOLU (nn .) Do. Dr. Reat SELBA (SD)

Prof. Dr. Aydn DURMU (Ondokuzmays .) Do. Dr. Ahmet KABUL (SD)

Prof. Dr. lhan Tekin ZTRK (Kocaeli .) Do. Dr. Emrah DENZ (Karabk .)

Prof. Dr. Fikret YKSEL (Yalova .) Do. Dr. lhan TARIMER (Mula .)

Prof. Dr. Atilla BIYIKOLU (Gazi .) Do. Dr. Ali KEEBA (Mula .)

Prof. Dr. Arzu ENCAN (SD) Yrd. Do. Dr. Necati KOYT (Rize .)

Prof. Dr. Hikmet DOAN (Gazi .) Yrd. Do. Dr. Fevzi GLMEN (Tunceli .)

Prof. Dr. Adnan SZEN (Gazi .) Yrd. Do. Dr. Mustafa SELM (Kocaeli .)

Prof. Dr. Nazm USTA (PA) Yrd. Do. Dr. Semin KAYA (BA)

Prof. Dr. Serhan KKA (Dokuz Eyll .) Yrd. Do. Dr. Abdullah KEECLER (Dumlupnar .)

Prof. Dr. Dilek KUMLUTA (Dokuz Eyll .) Yrd. Do. Dr. Kemal BLEN (Krkkale .)

Prof. Dr. Ebru Kavak AKPINAR (Frat .) Yrd. Do. Dr. Kemal KUVVET (Gmhane .)

Prof. Dr. Hakan F. ZTOP (Frat .) Yrd. Do. Dr. . Gkhan AKSOY (nn .)

Prof. Dr. Yusuf Ali KARA (BT) Yrd. Do. Dr. Uur AKIR (Bayburt .)

Prof. Dr. Yunus ER (AD) Yrd. Do. Dr. Mehmet KU (Harran .)

Prof. Dr. Rza GRBZ (ankr Karatekin .) Yrd. Do. Dr. Talat NAN (Marmara .)

Prof. Dr. nal AMDALI (Yldrm Beyazt .) Yrd. Do. Dr. Glen YAMAN (BA)

Prof. Dr. Aytun EREK (DE) Yrd. Do. Dr. Volkan KIRMACI (Bartn .)

Prof. Dr. Galip TEMR (Y.T..) Yrd. Do. Dr. Cneyt TUNKAL (Yalova .)

Prof. Dr. Muhittin CAN (Uluda .) Yrd. Do. Dr. Erta HRDOAN (Osmaniye K.A..)

Prof. Dr. Glden GKEN (I.Y.T.E.) Yrd. Do. Dr. Cuma KARAKU (MK)

Prof. Dr. Yaar SLAMOLU (Sakarya .) Yrd. Do. Dr. A. Mutalip AHNASLAN (nn .)

Prof. Dr. Muhsin KILI (Uluda .) Yrd. Do. Dr. Numan YKSEL (B.T..)

Prof. Dr. Ertan BUYRUK (Cumhuriyet .) Yrd. Do. Dr. zay AKDEMR (Ege .)

Prof. Dr. Zuhal OKTAY (Rize RTE .) Yrd. Do. Dr. Erdem IIK (Tunceli .)

Do. Dr. Kurtulu BORAN (Gazi .) Yrd. Do. Dr. rfan UKAN (YY)

Do. Dr. Tayfun MENLK (Gazi .)

iv

SPONSORLAR

MEDYA SPONSORLARI

http://www.panelsistem.com.tr/tr/wp-content/uploads/2013/05/frigo-mekanik-logo-son.jpg

v

ORTAK OTURUM 23 Ekim 2014 Perembe Sabah: SALON-1

YER SAAT/B.NO KONU

Kayt Mas. 09.00-10.00 Sempozyum Kayt lemleri

Salon 1 10.00-11.00 Al ve Protokol Konumalar / Sergi Al

ORTAK OTURUM 23 Ekim 2014 Perembe Sabah: SALON-1

Salon 1 PANEL

11.00-12.20

Trkiyede souk depolama ve souk zincir problemleri (Bakan: Prof. Dr. Onur DEVRES), Prof. Dr. Recep YAMANKARADENZ (Uluda .), Prof. Dr. Fikret PAZIR (Ege . Gda Mh.), Cemal YILMAZ (Panel Sistem), Seluk SAVA (TEKNOSAV)

E OTURUMLAR (23 Ekim 2014 Perembe Sabah: SALON-2)

12.20-13.00 LE YEME

E OTURUMLAR 23 Ekim 2014 Perembe leden Sonra: SALON-1

Salon 1

OTURUM 1A

Bakan: Prof. Dr. Bedri YKSEL (Is Pompalar-1)

13.00-14.20

Is pompalar uygulamalarndaki yenilikler (Davetli Konumac) Turhan KARAKAYA (Asal klimlendirme-Hitachi)

14.20-14.40 (2014-021)

Fosil yakt tketiminin kstland turizm blgeleri iin alternatif bir iklimlendirme yntemi: s pompas, Tolga URAL, Sena TAN, Akif Emre ORHAN

14.40-15.00 ARA

Salon 1

OTURUM 2A

Bakan: Prof. Dr. Ali GNGR (Is Pompalar-2)

15.00-15.20 (2014-079)

Bir s pompal kurutucuda patlcan kurutulmas, Cneyt TUNKAL, Mehmet DREK, Fikret YKSEL, Salih COKUN, Seil ERDOAN

15.20-15.40 (2014-117)

Is pompas destekli gne enerjili nem kontroll bir serann deneysel analizi, Adem YILMAZ, Hikmet DOAN

15.40-16.00 (2014-082)

Otellerde VRF sistemlerinin uygulanmas, Erdem IIK, Anl SZEN

16.00-16.20 (2014-022)

Toprak enerjisi destekli, s geri kazanml ve haval gne kollektrl bir stma sisteminin deneysel analizi, brahim SANCAR, Hsamettin BULUT

16.20-16.40 (2014-128)

Faz deitiren maddeler zerine gizli s depolanmas ve enerji verimlilii Sercan Glce GNGR, Ahmet KABUL, Murat ERYT

16.40-17.00 ARA (Perembe)

Salon 1

OTURUM 3A

Bakan: Do. Dr. brahim ATMACA (Soutma Sistemleri-1)

17.20-17.40 (2014-007)

Kademeli soutma sistemlerinde belirli soutucu akkanlar iin ikinci kanun analizi Perihan CAL, Kazm PIHTILI

17.40-18.00 (2014-010)

Ev tipi bir soutucuda cebri dolaml hava datm sisteminin enerji tketimi zerine etkisi, Soner lhan ULA, Erdoan KILIASLAN

18.00-18.20 (2014-009)

Jeotermal destekli amonyak su absorpsiyonlu soutma sisteminin bilgisayar ortamnda modellenmesi, Ceyhun YILMAZ, Mehmet KANOLU, Ayegl ABUOLU

18.20-18.40 (2014-096)

Gda souk hava depolarnda farkl gda maddelerin depolanmas ve muhafazas iin d duvarlarn optimum yaltm kalnl, Okan KON, Hseyin BULGURCU

E OTURUMLAR 23 Ekim 2014 Perembe leden Sonra: SALON 2

Salon 2

OTURUM 1B

Bakan: Prof. Dr. Ahmet CAN (Soutucu Akkanlar-1)

13.00-13.20 (2014-015)

Soutma evrimlerinde yeni soutucu akkan alternatiflerinin kullanmnn termodinamiksel olarak incelenmesi: R-32 ve karmlarnn kullanmnn irdelenmesi,

zay AKDEMR, Ali GNGR

13.20-13.40 (2014-008)

Tropikal iklim blgeleri iin uygun soutucu akkan seimi, Perihan CAL, Kazm PIHTILI

13.40-14.00 (2014-105)

Ara buhar almal evrimde CO2 ve N2O gazlarnn termodinamik analizi, Cemal TOSUN, Fatih YILMAZ, Arif Emre ZGR, Hilmi Cenk BAYRAKI

14.00-14.20 (2014-113)

Soutma Sistemlerinde HC (hidrokarbon) ve HFC (hidroflorokarbon) akkanlarnn performans analizi, Fatih YILMAZ, Reat SELBA

14.20-14.40 (2014-121)

Soutucu akkan olarak R-134a ve HFO-1234yf kullanlan deneysel frigorifik kasa soutucu sistemin performansnn karlatrmal olarak incelenmesi,

Mehmet DREK, Cneyt TUNKAL, Fikret YKSEL

14.40-15.00 ARA

vi

Salon 2

OTURUM 2B

Bakan: Do. Dr. Nadir LTEN (Soutucu Akkanlar-2)

15.00-15.20 (2014-104)

Buhar sktrmal soutma evriminde N2O akkann termodinamik analizi Fatih YILMAZ, Cemal TOSUN, Arif Emre ZGR, Reat SELBA

15.20-15.40 (2014-118)

HFO-1234ZE akkanl iki kademeli soutma sisteminin performans analizi Cemal TOSUN, Fatih YILMAZ, Ahmet ZDEMR

16.00-16.20 (2014-036)

Florlu gazlar (F-Gaz) ynetmelii kapsamnda EC 303-2008e dayal yeterlilik modeli, Kadir SA, Ayhan ONAT

16.20-16.40 (2014-056)

R-134a soutucu akkanl deneysel bir otomobil iklimlendirme sisteminin enerji analizi smail TEKN, Murat HOZ, Erkutay TADEMRC

16.40-17.00 ARA

Salon 2

OTURUM 3B

Bakan: Prof. Dr. smail EKMEK (Soutucu Akkanlar-3)

17.00-17.20

(2014-102)

R-1234yf soutucu akkannn termodinamik zellikleri iin basit eitlikler

Mehmet Tahir ERDN, ar KUTLU, aban NAL

17.20-17.40 (2014-099)

Mekanik tesisat kaynakl lejyoner hastaln nlemek iin alnmas gereken nlemler Ali DADEMR, Mustafa ERCAN

17.40-18.00 (2014-130)

Faz deitiren maddelerin gne enerjisi sistemlerinde kullanm potansiyellerinin deerlendirilmesi, Canan KANDLL, Musa AHAN

20.00-22.00 AKAM YEME (PEREMBE)

E OTURUMLAR 24 Ekim 2014 Cuma Sabah: SALON-1

Salon 1

OTURUM 4A

Bakan: Prof. Dr. Hsamettin BULUT (Soutma Sistemleri-2)

09.00-09.20 (2014-019)

ki kademeli, iki buharlatrcl buhar sktrmal soutma sisteminin ikinci kanun analizi Mehmet ENER, Ali KILIARSLAN, rfan KURTBA

09.20-09.40 (2014-023)

ki kademeli, iki buharlatrcl buhar sktrmal soutma sisteminin enerji analizi zzet Semih AKAYDIN, Ali KILIARSLAN

09.40-10.00 (2014-029)

Absorbsiyonlu soutma sistemlerinin termodinamik analizlerinde kullanlan simlasyon yntemlerinin karlatrlmas

Kenan SAKA, Nurettin YAMANKARADENZ, Faruk KAYNAKLI, mer KAYNAKLI

10.00-10.20 (2014-040)

Gne enerjisi destekli absorbsiyonlu soutma sistemi ile kapal bir buz pistinin soutulmasnn teorik incelenmesi, M. E.KUYUMCU, H. Emre AHN, Recep YUMRUTA

10.20-10.40 (2014-127)

Gne enerji destekli absorbsiyonlu soutma sisteminin enerji ve ekserji analizi Fatih YT, Ahmet KABUL

10.40-11.00 ARA

Salon 1

OTURUM 5A

Bakan: Prof. Dr. Hikmet KARAKO (Soutma Sistemleri-3)

11.00-11.20 (2014-129)

Model bir gne enerjili absorpsiyonlu soutma sisteminin tasarm ve analizi Koray SEVN, Koray LGEN

11.20-11.40 (2014-133)

Organik Rankine evrimi ile alan buhar sktrmal soutma evriminin termodinamik analizi, Bar KAVASOULLARI, Erturul CHAN

12.00-12.20 (2014-068)

Ejektrl soutma sistemlerinde kullanlan ejektrlerin tasarm ve imalat Mustafa KARAGZ, Yusuf KURTGZ, Kamil ARSLAN, Emrah DENZ, Sezayi YILMAZ

E OTURUMLAR 24 Ekim 2014 Cuma Sabah: SALON-2

Salon 2

OTURUM 4B

Bakan: Prof. Dr. Hikmet DOAN (Havalandrma Sistemleri)

09.00-09.20 (2014-026)

Apartman tipi konutlarda uygulanabilecek mekanik havalandrma yntemlerinin incelenmesi, Hseyin BULGURCU, Serkan YAAR, Orhan EKREN

09.20-09.40 (2014-060)

Havalandrma ve iklimlendirme sistemlerinde hava kanal seimi Hikmet DOAN, Mustafa AKTA, Seyfi EVK, Nazile YILANKIRKAN

10.00-10.20 (2014-059)

Gne enerjili s borulu aktif hava stcs lyas TFEKL, Sezayi YILMAZ, Bahri AKSU

10.40-11.00 ARA

vii

Salon 2

OTURUM 5B

Bakan: Do. Dr. Mmin KK ( Hava Kalitesi-klimlendirme Sistemleri)

11.00-11.20 (2014-109)

hava kalitesinin enerjiye etkisinin aratrlmas Ahmet OGUN, Cemal OKUYAN

11.20-11.40 (2014-069)

Yzme havuzlarnda i hava kalitesi ve ynetimi, M. Ziya ST, Mehmet ZCAN, T.Hikmet KARAKO

11.40-12.00 (2014-005)

12000 Btu/h soutma kapasiteli mono split tip klimalarn normal ve inverter eitlerinin performans lmlerinin karlatrlmas, Mehmet KU

12.00-12.20 (2014-136)

Endstriyel soutma uygulamalarnda kuru soutucular ile enerji tasarrufu smail CANER, Nadir LTEN, Hseyin BULGURCU, Semin KAYA

12.20-14.00 LE YEME (Cuma)

E OTURUMLAR 24 Ekim 2014 Cuma leden Sonra: SALON 1

Salon 1

OTURUM 6A

Bakan: Prof. Dr. Ramazan KSE (Soutma Sistemleri-4)

14.00-14.20 (2014-070)

ASHRAE Turkish Chapter Faaliyetleri, Bahadrhan YARI (arl Konumac)

14.20-14.40 (2014-017)

Plakal s eanjrl buhar sktrmal soutma sistemlerinin incelenmesi Gamze BAYRAM, Erkan DKMEN, Blent KOPUZ, Arzu encan AHN

14.40-15.00 (2014-125)

Absorbsiyonlu soutma sisteminin son kullanc kriterlerine gre enerji ve ekserji analizi Kenan SAKA, Nurettin YAMANKARADENZ, Faruk KAYNAKLI, mer KAYNAKLI

15.20-15.40 (2014-135)

Ranque-Hilsch Vorteks Tpnn Buhar Sktrmal Soutma Sisteminin Etkinlii zerindeki Etkisinin ncelenmesi, Merve ENTRK ACAR, Ouz ARSLAN, Ramazan KSE

15.40-16.00 ARA

Salon 1

OTURUM 7A

Bakan: Prof. Dr. Fikret YKSEL (klimlendirme-1)

16.00-16.20 (2014-108)

Trkiyenin ky blgelerinde alacak nem almal bir iklimlendirme sisteminin analizi Osman KARA, Erta HRDOAN, Orhan BYKALACA, Tuncay YILMAZ

16.20-16.40 (2014-064)

Otobsler iin soutma yk hesab Hseyin Gnhan ZCAN, Hseyin GNERHAN, Arif HEPBALI

16.40-17.00 (2014-101)

klimlendirme sistemlerinde sistem havasnn dolayl ya da dorudan gne enerjisi ile stlabilmesi, Hikmet DOAN, Nazile YILANKIRKAN

17.00-17.20 (2014-126)

Hijyenik klima sistemi uygulamalarnda hatalar ve sonular, Mehmet F. TOSUN, Cuma KARAKU, Ali Galip MUMCU, Erturul BALTACIOLU

17.20-17.40 (2014-132)

Youn bakm nitesinin hijyenik iklimlendirme hesab ve rnek uygulama, Mehmet Fatih TOSUN, Cuma KARAKU, Hseyin YALI, Erturul BALTACIOU

17.40-18.00 ARA

Salon 1

OTURUM 8A

Bakan: Prof. Dr. Fikret PAZIR (klimlendirme-2)

18.00-18.20 (2014-067)

Proses soutma svlarnda free-cooling uygulamalar ve enerji verimlilii, M. Ziya ST, Salih COKUN, Recep YAMANKARADENZ, T. Hikmet KARAKO

18.20-18.40 (2014-012)

Klima d nitesi giri havasnn evaporatif soutulmasnda kullanlmas planlanan sistem performansnn deneysel olarak incelenmesi, . ATMACA, S.Koak SOYLU, Ahmet ALAR

18.40-19.00 (2014-123)

stanbuldaki drt istasyon iin tipik meteorolojik yl ve deiken tabanl derece-saat zerine bir alma, aban PUSAT, . EKMEK, A. Cokun DNDAR, K. ERM, Yaar EN

19.00-19.20 (2014-002)

Kart akl Ranque-Hilsch vorteks tpnde enerji-ekserji analizlerinin deneysel olarak incelenmesi, smail CEBEC, Mehmet Yavuz BALALI, Volkan KIRMACI

E OTURUMLAR 24 Ekim 2014 Cuma leden Sonra: SALON 2

Salon 2

OTURUM 6B

Bakan: Prof. Dr. mer KAYNAKLI (Is Transferi-1)

14.00-14.20 (2014-085)

Bir frn i hacminin pirolitik alma srasndaki sl davrannn saysal yntemle zamana bal incelenmesi, Dilek KUMLUTA, zgn ZER, hsan Doruk NSALAN

14.20-14.40 (2014-094)

Otomotiv klima youturucusunda kullanlan tplerde s transferinin incelenmesi, Kemal ERM, Yaar EN, smail EKMEK

14.40-15.00 (2014-062)

Panel tip radyatrlerin CFD yntemiyle termal verim analizi smail EKMEK, Emir AYDAR, Kemal ERM, Yaar EN

15.20-15.40 (2014-115)

Metal d cephe kaplamal bir binada stma ve soutma ykne gre d duvar optimum yaltm kalnlnn belirlenmesi, Okan KON, Bedri YKSEL

15.40-16.00 ARA

viii

Salon 2

OTURUM 7B

Bakan: Prof. Dr. Dilek KUMLUTA (Is Transferi-2)

16.00-16.20 (2014-012)

Isl dalga adsorpsiyonlu soutma sisteminde adsorban yataktaki s transferinin kanatk kullanlarak iyiletirilmesi, Ahmet ALAR, Sezgi Koak SOYLU, brahim ATMACA

16.20-16.40 (2014-031)

Yapay sinir alar ile bir kanatl tip s deitirici performans tahmini, Necati KOYT

16.40-17.00 (2014-083)

Arka plan konumlandrlm younluk fark (Schlieren) yntemi ile doal tanm aklarnn incelenmesi, zgn ZER, Dilek KUMLUTA

17.00-17.20 (2014-076)

Inmla s transferinde optimum geometrik boyutlarn hesaplanmas Faruk KAYNAKLI, Nurettin YAMANKARADENZ, Kenan SAKA

17.20-17.40 (2014-084)

Rezistans nitesi optimum tasarmnn s transferi ve ak karakteristii asndan incelenmesi, Funda KURU, Dilek KUMLUTA

17.40-18.00 ARA

Salon 2

OTURUM 8B

Bakan: Prof. Dr. Ali KILIARSLAN (Enerji Verimlilii)

18.00-18.20 (2014-062)

Konvektr tasarmnn panel radyatr sl gc zerindeki etkisi, Deer AKIN, Dilek KUMLUTA

18.20-18.40 (2014-057)

Enerji verimliliine ynelik Visual Basic tabanl bir paket program hazrlanmas, Betl TEYMUR, A. Baki BROL, Cokun ZALP

19.00-19.20 (2014-092)

Bina glgeleme sistemleri ile binalarda enerji verimlilii, Hseyin BULGURCU, Mmin KK, Ceyhun ZER

19.20-19.40 (2014-112)

Dk scaklkl jeotermal kaynakl s pompasnn binalarda uygulanmas ve ekserji analizi, Fatih YILMAZ, M. Tolga BALTA, Reat SELBA

20.00-22.00 AKAM YEME (CUMA)

E OTURUMLAR 25 Ekim 2014 Cumartesi Sabah: SALON-1

Salon 1

OTURUM 9A

Bakan: Do. Dr. Ziya ST (Eitim)

09.00-09.40 (2014-100)

Trkiyedeki mesleki ve teknik eitimin geliimi ve bugnk problemleri Hikmet DOAN

09.40-10.00 (2014-088)

Mhendislik eitim sisteminde yeni yaklamlar mit NVER, Faruk KAYNAKLI, Mehmet DREK

10.00-10.20 (2014-137)

Enerji Mhendisliinde Kullanlan Yazlmlarn ncelenmesi nder KIZILKAN, Reat SELBA, Arif KARABUA, Fatih YILMAZ

E OTURUMLAR 25 Ekim 2014 Cumartesi Sabah: SALON-2

Salon 2

OTURUM 9B

Bakan: Do. Dr. Arif Emre ZGR (klimlendirme-Tesisat)

09.00-09.20 (2014-043)

lkemizde tketim tipli gda rnlerinde kuruma karakteristiklerinin parametrik incelenmesi Bahadr Erman YCE, Burak TRKAN, Fuat TAN, Ahmet Serhan CANBOLAT

09.20-09.40 (2014-058)

Fotovoltaik bir sistem ile kuyu suyu temini ve mahal soutulmas, Bahri AKSU, Sezayi YILMAZ, lyas TFEKL

09.40-10.00 (2014-095)

Farkl hava deiim oran, pencere oran ve d duvar yaltm malzemesine bal olarak konutlarn stma ve soutma enerji gereksinimi, Okan KON

10.00-10.20 (2014-134)

Klima montaj ve bakm ilerinde karlalan i sal ve gvenlii sorunlar ve sektre ynelik uygulamal risk deerlendirmesi

Nurettin YAMANKARADENZ, Ouzhan ANKAYA H.Gizem AKALP, Salih COKUN

10.20-11.00 ORTAK OTURUM (KAPANI VE DEERLENDRME) SALON-1

25 EKM 2014 Cumartesi (CUNDA GEZS)

GEZ

11.15 Ayvalka Hareket

13.15-14.00 le Yemei

14.00-15.00 Cunda Gezisi

15.00-17.00 Tekne Turu

17.30 Balkesire Hareket

19.00 Balkesire Dn

ix

1. ISI POMPALARI

Fosil Yakt Tketiminin Kstland Turizm Blgeleri iin Alternatif Bir klimlendirme Yntemi: Is Pompas Tolga URAL, Sena TAN, Akif Emre ORHAN...

1-13 Bir Is Pompal Kurutucuda Patlcan Kurutulmas Cneyt TUNKAL, Mehmet DREK, Fikret YKSEL, Salih COKUN, Seil ERDOAN... 14-27 Is Pompas Destekli Gne Enerjili Nem Kontroll Bir Serann Deneysel Analizi Adem YILMAZ, Hikmet DOAN 28-38 Otellerde VRF Sistemlerinin Uygulanmas Erdem IIK, Anl SZEN 39-46 Toprak Enerjisi Destekli, Is Geri Kazanml ve Haval Gne Kollektrl Bir Istma Sisteminin Deneysel Analizi brahim SANCAR, Hsamettin BULUT. 47-61 Faz Deitiren Maddeler zerine Gizli Is Depolanmas ve Enerji Verimlilii Sercan Glce GNGR, Ahmet KABUL, Murat ERYT 62-68

2. SOUTMA SSTEMLER Kademeli Soutma Sistemlerinde Belirli Soutucu Akkanlar iin kinci Kanun Analizi Perihan CAL, Kazm PIHTILI... 69-82 Ev Tipi Bir Soutucuda Cebri Dolaml Hava Datm Sisteminin Enerji Tketimi zerine Etkisi Soner lhan ULA, Erdoan KILIASLAN........................................ 83-92 Jeotermal Destekli Amonyak Su Absorpsiyonlu Soutma Sisteminin Bilgisayar Ortamnda Modellenmesi Ceyhun YILMAZ, Mehmet KANOLU, Ayegl ABUOLU........................................

93-104 Gda Souk Hava Depolarnda Farkl Gda Maddelerin Depolanmas ve Muhafazas in D Duvarlarn Optimum Yaltm Kalnl Okan KON, Hseyin BULGURCU. 105-112 ki Kademeli, ki Buharlatrcl Buhar Sktrmal Soutma Sisteminin kinci Kanun Analizi Mehmet ENER, Ali KILIARSLAN, rfan KURTBA......................................... 113-125 ki Kademeli, ki Buharlatrcl Buhar Sktrmal Soutma Sisteminin Enerji Analizi zzet Semih AKAYDIN, Ali KILIARSLAN 126-137 Absorbsiyonlu Soutma Sistemlerinin Termodinamik Analizlerinde Kullanlan Simlasyon Yntemlerinin Karlatrlmas Kenan SAKA, Nurettin YAMANKARADENZ, Faruk KAYNAKLI, mer KAYNAKLI.... 138-147 Gne Enerjisi Destekli Absorbsiyonlu Soutma Sistemi ile Kapal Bir Buz Pistinin Soutulmasnn Teorik ncelenmesi M. Enes KUYUMCU, H. Emre AHN, Recep YUMRUTA. 148-157 Gne Enerji Destekli Absorbsiyonlu Soutma Sisteminin Enerji ve Ekserji Analizi Fatih YT, Ahmet KABUL. 158-166

x

Model Bir Gne Enerjili Absorpsiyonlu Soutma Sisteminin Tasarm ve Analizi Koray SEVN, Koray LGEN....................................... 167-183 Organik Rankine evrimi le alan Buhar Sktrmal Soutma evriminin Termodinamik Analizi Bar KAVASOULLARI, Erturul CHAN... 184-199 Ejektrl Soutma Sistemlerinde Kullanlan Ejektrlerin Tasarm ve malat Mustafa Karagz, Yusuf KURTGZ, Kamil ARSLAN, Emrah DENZ, Sezayi YILMAZ 200-211 Plakal Is Eanjrl Buhar Sktrmal Soutma Sistemlerinin ncelenmesi Gamze BAYRAM, Erkan DKMEN, Blent KOPUZ, Arzu encan AHN. 212-221 Absorbsiyonlu Soutma Sisteminin Son Kullanc Kriterlerine Gre Enerji ve Ekserji Analizi Kenan SAKA, Nurettin YAMANKARADENZ, Faruk KAYNAKLI, mer KAYNAKLI. 222-232 Ranque-Hilsch Vorteks Tpnn Buhar Sktrmal Soutma Sisteminin Etkinlii zerindeki Etkisinin ncelenmesi Merve ENTRK ACAR, Ouz ARSLAN, Ramazan KSE. 233-241

3. SOUTUCU AKIKANLAR Soutma evrimlerinde Yeni Soutucu Akkan Alternatiflerinin Kullanmnn Termodinamiksel Olarak ncelenmesi: R-32 ve Karmlarnn Kullanmnn rdelenmesi zay AKDEMR, Ali GNGR.. 242-252 Tropikal klim Blgeleri iin Uygun Soutucu Akkan Seimi Perihan CAL, Kazm PIHTILI... 253-263 Ara Buhar Almal evrimde CO2 ve N2O Gazlarnn Termodinamik Analizi Cemal TOSUN, Fatih YILMAZ, Arif Emre ZGR, Hilmi Cenk BAYRAKI........................................ 264-271 Soutma Sistemlerinde HC (Hidrokarbon) ve HFC (Hidroflorokarbon) Akkanlarnn Performans Analizi Fatih YILMAZ, Reat SELBA... 272-280 Soutucu Akkan Olarak R-134a ve HFO-1234yf Kullanlan Deneysel Frigorifik Kasa Soutucu Sistemin Performansnn Karlatrmal Olarak ncelenmesi Mehmet DREK, Cneyt TUNKAL, Fikret YKSEL. 281-288 Buhar Sktrmal Soutma evriminde N2O Akkann Termodinamik Analizi Fatih YILMAZ, Cemal TOSUN, Arif Emre ZGR, Reat SELBA.................................... 289-296 HFO-1234ZE Akkanl ki Kademeli Soutma Sisteminin Performans Analizi Cemal TOSUN, Fatih YILMAZ, Ahmet ZDEMR.. 297-304 Florlu Gazlar (F-Gaz) Ynetmelii Kapsamnda EC 303-2008e Dayal Yeterlilik Modeli Kadir SA......................................... 305-313 R-134a Soutucu Akkanl Deneysel Bir Otomobil klimlendirme Sisteminin Enerji Analizi smail TEKN, Murat HOZ, Erkutay TADEMRC 314-324 Mekanik Tesisat Kaynakl Lejyoner Hastaln nlemek iin Alnmas Gereken nlemler Ali DADEMR, Mustafa ERCAN... 325-333

xi

Faz Deitiren Maddelerin Gne Enerjisi Sistemlerinde Kullanm Potansiyellerinin Deerlendirilmesi Canan KANDLL, Musa AHAN 334-342

4. HAVALANDIRMA SSTEMLER Apartman Tipi Konutlarda Uygulanabilecek Mekanik Havalandrma Yntemlerinin ncelenmesi Hseyin BULGURCU, Serkan YAAR, Orhan EKREN. 343-356 Havalandrma ve klimlendirme Sistemlerinde Hava Kanal Seimi Seyfi EVK, Hikmet DOAN, Mustafa AKTA, Nazile YILANKIRKAN..... 357-370 Gne Enerjili Is Borulu Aktif Hava Istcs lyas TFEKL, Sezayi YILMAZ, Bahri AKSU..... 371-377

5. HAVA KALTES-KLMLENDRME SSTEMLER Hava Kalitesinin Enerjiye Etkisinin Aratrlmas Ahmet OGUN, Cemal OKUYAN......................................... 378-384 Yzme Havuzlarnda Hava Kalitesi ve Ynetimi M. Ziya ST, Mehmet ZCAN, T.Hikmet KARAKO.. 385-398 12000 Btu/H Soutma Kapasiteli Mono Split Tip Klimalarn Normal ve nverter eitlerinin Performans lmlerinin Karlatrlmas Mehmet KU. 399-407 Endstriyel Soutma Uygulamalarnda Kuru Soutucular ile Enerji Tasarrufu smail CANER, Nadir LTEN, Hseyin BULGURCU, Semin KAYA..................................... 408-418

6. KLMLENDRME Trkiyenin Ky Blgelerinde alacak Nem Almal Bir klimlendirme Sisteminin Analizi Osman KARA, Erta HRDOAN, Orhan BYKALACA, Tuncay YILMAZ 419-427 Otobsler iin Soutma Yk Hesab Hseyin Gnhan ZCAN, Hseyin GNERHAN, Arif HEPBALI.. 428-441 klimlendirme Sistemlerinde Sistem Havasnn Gne Enerjisi ile Istlabilmesi Hikmet DOAN, Seyfi SEVK, Nazile YILANKIRKAN................................ 442-448 Hijyenik Klima Sistemi Uygulamalarnda Hatalar ve Sonular Mehmet F. TOSUN, Cuma KARAKU, Ali Galip MUMCU, Erturul BALTACIOLU. 449-459 Youn Bakm nitesinin Hijyenik klimlendirme Hesab ve rnek Uygulama Mehmet Fatih TOSUN, Cuma KARAKU, Hseyin YALI, Erturul BALTACIOU... 460-469 Proses Soutma Svlarnda Free-Cooling Uygulamalar ve Enerji Verimlilii M. Ziya ST, Salih COKUN, Recep YAMANKARADENZ, Hikmet KARAKO 470-482 Klima D nitesi Giri Havasnn Evaporatif Soutulmasnda Kullanlmas Planlanan Sistem Performansnn Deneysel Olarak ncelenmesi brahim ATMACA, S. Koak SOYLU, Ahmet ALAR. 483-492

xii

stanbuldaki Drt stasyon in Tipik Meteorolojik Yl ve Derece-Saat Hesab aban PUSAT, smail EKMEK, A. Cokun DNDAR, Kemal ERM, Yaar EN... 493-497 Kart Akl Ranque-Hilsch Vorteks Tpnde Enerji-Ekserji Analizlerinin Deneysel Olarak ncelenmesi smail CEBEC, Mehmet Yavuz BALALI, Volkan KIRMACI... 498-511

7. ISI TRANSFER Bir Frn Hacminin Pirolitik alma Srasndaki Isl Davrannn Saysal Yntemle Zamana Bal ncelenmesi Dilek KUMLUTA, zgn ZER, hsan Doruk NSALAN... 512-519 Otomotiv Klima Youturucusunda Kullanlan Tplerde Is Transferinin ncelenmesi Kemal ERM, Yaar EN, smail EKMEK...................................... 520-530 Panel Tip Radyatrlerin CFD Yntemiyle Termal Verim Analizi smail EKMEK, Emir AYDAR, Kemal ERM, Yaar EN. 531-543 Metal D Cephe Kaplamal Bir Binada Istma ve Soutma Ykne Gre D Duvar Optimum Yaltm Kalnlnn Belirlenmesi Okan KON, Bedri YKSEL. 544-553 Isl Dalga Adsorpsiyonlu Soutma Sisteminde Adsorban Yataktaki Is Transferinin Kanatk Kullanlarak yiletirilmesi Ahmet ALAR, Sezgi Koak SOYLU, brahim ATMACA 554-560 Yapay Sinir Alar ile Bir Kanatl Tip Is Deitirici Performans Tahmini Necati KOYT......................................... 561-573 Arka Plan Konumlandrlm Younluk Fark (Schlieren) Yntemi ile Doal Tanm Aklarnn ncelenmesi zgn ZER, Dilek KUMLUTA....................................... 574-581 Inmla Is Transferinde Optimum Geometrik Boyutlarn Hesaplanmas Faruk KAYNAKLI, Nurettin YAMANKARADENZ, Kenan SAKA......................................... 582-590 Rezistans nitesi Optimum Tasarmnn Is Transferi ve Ak Karakteristii Asndan ncelenmesi Funda KURU, Dilek KUMLUTA, zgn ZER 591-597

8. ENERJ VERMLL Konvektr Tasarmnn Panel Radyatr Isl Gc zerindeki Etkisi Deer AKIN, Dilek KUMLUTA......................................... 598-612 Enerji Verimliliine Ynelik Visual Basic Tabanl Bir Paket Program Hazrlanmas Betl TEYMUR, A. Baki BROL, Cokun ZALP. 613-622 Bina Glgeleme Sistemleri ile Binalarda Enerji Verimlilii Hseyin BULGURCU, Mmin KK, Ceyhun ZER..................................... 623-636 Dk Scaklkl Jeotermal Kaynakl Is Pompasnn Binalarda Uygulanmas ve Ekserji Analizi Fatih YILMAZ, M. Tolga BALTA, Reat SELBA....................................... 637-645

xiii

9. ETM Trkiyedeki Mesleki ve Teknik Eitimin Geliimi ve Bugnk Problemleri Hikmet DOAN........................................ 646-656 Mhendislik Eitim Sisteminde Yeni Yaklamlar mit NVER, Mehmet DREK, Faruk KAYNAKLI.. 657-663 Enerji Mhendisliinde Kullanlan Yazlmlarn ncelenmesi nder KIZILKAN, Reat SELBA, Arif KARABUA, Fatih YILMAZ.. 664-672

10. KLMLENDRME-TESSAT lkemizdeki Tketim Tipli Gida rnlerine ve Kurutma Tekniklerine Genel Bir Baki Bahadr Erman YCE, Burak TRKAN, Fuat TAN, Ahmet Serhan CANBOLAT.............................. 673-685 Fotovoltaik Bir Sistem ile Kuyu Suyu Temini ve Mahal Soutulmas Bahri AKSU, Sezayi YILMAZ, lyas TFEKL 686-692 Farkl Hava Deiim Oran, Pencere Oran ve D Duvar Yaltm Malzemesine Bal Olarak Konutlarn Istma ve Soutma Enerji Gereksinimi Okan KON. 693-702 Klima Montaj ve Bakm lerinde Karlalan Sal ve Gvenlii Sorunlar ve Sektre Ynelik Uygulamal Risk Deerlendirmesi Nurettin YAMANKARADENZ, Ouzhan ANKAYA, H.Gizem AKALP, Salih OKUN.................... 703-717 R-1234yf soutucu akkannn termodinamik zellikleri iin basit eitlikler Mehmet Tahir ERDN, ar KUTLU, aban NAL.. 718-727

11. POSTER BLDRLER EES Program Kullanlarak Bir Trijenerasyon Sisteminin Termodinamik Analizi Samed ENTRK, Mustafa GALP, Frat TEZCAN, Glnihal MUTLU. 728-736 Gda Soutmada Kryojenik Gazlar ile Hzl veya Yava Soutmann rnler zerindeki Etkilerinin ncelenmesi Nazmi YILMAZ, Enver YALIN, M. Ziya ST, C. SOBACI. 737-749 Kapal Bir Buz Pistinin Soutma Is Yklerinin Modellenmesi ve Yllk Enerji htiyacnn Analizi M. Enes KUYUMCU, Recep YUMRUTA 750-759 Soutma Sistemlerinde Kullanlan Soutucu Akkanlarn Hava Kalitesine Etkileri isil TMURALP, Zerrin SERT 760-765 Binalarda Is Yaltm Malzemelerinin Ekonomik Adan Karlatrlmas, Arapgir Blgesi Serhat AKSUNGUR, Tarkan KOCA, Alper Tunga ZGLER 766-770 Soutma Sezonunda Hava Kalitesinin Aratrlmas Hasan D. YILDIZAY. 771-775

xiv

Biyogazn Istma Sistemlerinde Kullanm Nilay AKDENZ, Mustafa ACAR 776-785 Kompakt Is Deitiriciyle Yksek Gerilimli G Kaynann Soutulmas Ouzhan ULHA, Hseyin GNERHAN. 786-791 Kriyojenik Soutma Uygulamalarnda Kullanlan Azot Kriyojeninin retim Prosesi Arif KARABUA, Reat SELBA , Fatih YILMAZ.. 792-801

1. ISI POMPALARI

1

FOSL YAKIT TKETMNN KISITLANDII TURZM BLGELER N ALTERNATF

KLMLENDRME YNTEM: ISI POMPASI

Tolga URAL1, Sena TAN1, Akif Emre ORHAN1

1Mula Stk Koman niversitesi, Teknoloji Fakltesi, Enerji Sistemleri Mhendislii Blm, 48000-Mula

tolgaural@mu.edu.tr,

senatan.st@gmail.com,

akiforhan@yahoo.com

ZET

Fosil yaktlar dnyada olduu gibi lkemizde de en ok kullanlan yaktlardr. Hava kalitesi zerine olumsuz

etkileri fazla olan fosil yaktlar lkemizin baz turizm blgelerinde hava kalitesini korumak amacyla

kstlanmtr. Mula Valilii l Mahalli evre Kurulunun ald karara gre turizmin youn olduu blgeler olan

Bodrum, Data, Fethiye, Kyceiz, Marmaris, Ortaca ve Akyaka ilelerinde kmr yakma yasa getirilmitir.

Bu kstlama sonucu bu blgelerde snma amacyla alternatif stma sistemleri tercih edilmektedir. Kullanlan

bu alternatif sistemler ounlukla iletme maliyeti yksek ve dk verimli sistemlerdir. Kmre alternatif

stma sistemleri tercihleri arasnda s pompas kullanm her geen gn artmaktadr. Is pompalar, stma

sistemleri ve kullanma suyu stmas iin enerji tasarrufuna ynelik verimli zmler sunmaktadr. Ilman

iklimin uzun sreli yaand blgelerde kullanma uygun olan s pompalar kn stma maksadyla yazn ise

soutma maksadyla kullanlabilir. Is pompalar, yksek performanslar ve dk enerji tketimleri ile enerjiye

yksek bedeller deyen lkemize ekonomik anlamda byk katk salayacaktr.

Bu alma ile; fosil yakt tketiminin kstland turizm blgelerinde s pompas kullanmnn salad

avantajlar aratrlm ayrca yatrmn ilk yatrm ve geri dnm maliyeti hesaplanmtr. Doru tasarlanm

bir s pompas tesisatnn uzun vadede bireysel ve ulusal boyutta ekonomiye katks deerlendirilip,

kstlamann uyguland turizm blgelerinde stma alternatiflerinin seimine yardmc olmak istenmektedir.

Anahtar Kelimeler: Is Pompas, klimlendirme, Enerji ekonomisi, Enerji verimlilii

ABSTRACT

Fossil fuels are the most commonly used fuels in our country like as all over the world. Because of the

negative impacts on air quality, some of the fossil fuels like coal have been restricted in order to protect air

quality in the tourism areas of Turkey. By the Mula Governorship Provincial Environment Committee's

decision, burning coal for heating were prohibited on the tourist regions like as Bodrum, Datca, Fethiye,

Koycegiz, Marmaris, Dalyan and Akyaka. As a result of this restriction alternative heating systems for heating

2. Ulusal klimlendirme Soutma Eitimi Sempozyumu ve Sergisi 23-25 Ekim 2014 Balkesir

mailto:tolgaural@mu.edu.trmailto:senatan.st@gmail.com

2

is preferred in these regions. Most of these alternative systems have high operating cost and low efficient

values. One of the alternative systems is heat pump usage for heating and it is increasing with each passing

day. Using heat pump suitable for the mild climate regions and it offers efficient solutions for heating in winter

and cooling in summer.Heat pumps with high efficiency performance and low energy consumption will make

great contributions to our country economically

In this study; the advantages of using heat pumps for heating has been investigated for the tourist regions in

which coal usage have been restricted. It is also calculated the initial investment and recycling costs of a heat

pump. It is clear that a properly designed heat pump installations is a right choice for tourist regions and it

contributes to individual and national economy.

Keywords: Heat Pump, Air Conditioning, Energy economics, Energy efficiency

1.GR

Enerji gnmzde tm dnya lkelerinin en bata gelen sorunlar arasndadr. Bunun en nemli nedenleri

nfus art, sanayileme ve yaam standartlarnn ykselmesi olarak gsterilmektedir. Tm dnyada hzl bir

art gsteren enerji gereksiniminin byk bir ksm, bir sre daha fosil yaktlar ve hidrolik enerji ile

karlanabilecektir. Fosil yaktlarn ksa bir dnemde tkenmesi ve bir sre sonra bunlarn yerini yeni enerji

kaynaklarnn almas beklenmektedir. Son yllarda btn lkeler yeni enerji kaynaklarnn gelitirilmesine zen

gstermektedirler. Fosil yaktlarn ve nkleer enerjinin yksek maliyetleri ve evreye olan zararlar nedeniyle

yenilenebilir enerji kaynaklar zerindeki aratrmalara ve yatrmlara ncelik verilmektedir [1].

Trkiye de de dier dnya lkelerinde olduu gibi enerji sektrnde yeni zmlere ihtiya duyulmaktadr.

zellikle fosil yakt tketiminin kstland ve iklimlendirmenin klima ya da dier elektrikli stclarla saland

turizm blgeleri iin alternatif oluturabilecek kaynaklarn nemi olduka byktr. Klima sistemlerinin

verimlilikleri kullanclarn elektrik faturalarn ve bulunduklar blgelerdeki enerji tketimlerini dorudan etkiler.

yle ki gelimi ehir ve blgelerdeki enerji tketiminin byk bir ksm klimalar tarafndan gerekletirilir.

Kullanlan iklimlendirme sistemlerine alternatif bir kaynak olarak s pompalar ile insanlar doada zaten var

olan enerji kaynaklarn kullanmak suretiyle daha ucuza kn snmakta, yazn ise serinleyebilmektedir.

2. DNYA ENERJ PYASASI VE TRKYE

lkelerin ekonomik kalknmalarnda zorunlu olan temel giderlerin banda, enerji kaynaklar yer almaktadr.

Srdrlebilir enerji politikalar, arz gvenliinin salanmas ve temin kaynaklarnn eitlendirilmesinin yan

sra, kullanlmak istenen enerji trnn dk maliyeti, talep edilen miktar ve kalitede topluma arz edilmesini

hedeflemektedir.

Gnmzde dnya toplam enerji retiminin %87lik pay fosil yaktlar, % 6s yenilenebilir kaynaklar, %7si ise

nkleer enerji tarafndan karlanmaktadr. Teknolojinin bugnk dzeyi ve yaplan tahminler dorultusunda,

gelecek 30 yllk sre ierisinde de, dnya genel enerji talebinin %88i gibi ok nemli bir blmnn fosil

kaynaklar tarafndan karlanaca tahmin edilmektedir [2].

Nkleer enerji kresel enerji retiminde yaklak %7,6lk paya sahiptir. zellikle atk sorununun hala

zlmemi olmas nedeniyle, ABD ve AB lkelerinde mevcut teknolojilerle yeni santraller ina edilmemekte

ve ekonomik mrlerini tamamlayanlar da devre d braklmaktadr. Ancak gerek atk sorununun zlmesi

3

ve gerekse, yeni teknolojilerle gvenli santraller ina edilebilmesi iin youn AR-GE almalar

srdrlmektedir [2].

Gne, rzgar ve jeotermal olmak zere tm yenilenebilir kaynaklar temiz yakt olmalar ve yenilenebilir

olmalar nedeniyle, gelecein enerji kaynaklar olarak baklmaktadr. Ancak, yenilenebilir enerjilerin yaygn

kullanmn kstlayan baz teknik, ekonomik ve kurumsal engeller de mevcuttur. Kresel snma ve evre

konularnda giderek artan bilinlenme, enerji retim ve iletim teknolojilerindeki gelimelere bal olarak,

gelecek yllarda enerji kaynaklarna bal olan talebin daha da oalmas beklenmektedir [2].

Trkiye de tketilen birincil enerjinin %39 u petrol, %27 si doalgaz, %27si kmr ve %13 yenilenebilir

enerji kaynaklarndan salanmaktadr. Enerji tketiminde ithalatn pay %70 dzeyindedir. Enerji asndan

yksek orandaki bamlln yan sra, doalgaz ithalatnn %65i Rusya Federasyonundan yaplmaktadr ve

bu durumda, enerji gvenlii asndan nemli skntlara neden olmaktadr.

3.BLNMEYEN TEHLKELERYLE FOSL YAKITLAR

Fosil yaktlardan petrol ve doal gazn kmrden daha nce tkenecei hesaplanmaktadr. Kmr rezervleri

ise 100 yldan daha uzun bir sre yetecek miktarda olmasna ramen gelecein enerji sisteminin sadece

kmre dayanmas durumunda dnyadaki evresel sorunlar, telafisi imkansz boyutlara ulaacaktr. Bu

adan fosil yaktlarn retiminin ve tketiminin kstlanmas ve azaltlmas iin en nemli sebep, bunlarn

meydana getirdii evre kirlilii ve tahribatdr [3].

Hava Kirlilii: Kmr ve fueloil gibi fosil yaktlarn bnyesinde bulunan kkrt, bunlarn yaklmasyla bunlarn

kkrt oksitlerine dnr. Benzin, mazot ve LPG gibi fosil yaktlarla alan tatlardaki iten yanmal

motorlarda ise, havadaki azotun oksijenle reaksiyonu sonucunda azot oksitleri meydana gelir. Bu gazlarn

havadaki su buharyla etkileimi sonucu slfrik ve nitrik asitler oluur ki, bunlar en kuvvetli asitlerdir.

Yamurlarn asitli hale gelmesi demek olan asit yamurlar ekosistemi tahrip eden en nemli etkenlerden

biridir [3].

Su Kirlilii: Fosil yaktlar su kirliliine de neden olurlar. Bunun birok sebebi vardr. Birincisi, asit

yamurlarnn neden olduu metal kirliliidir. Asitli yamurlarn topraktan erittii zehirli ar metallerin ve

alminyum tuzlarnn sulardaki oran gittike artmaktadr. Fosil yaktl enerji santrallerinin ve s tesislerinin

soutma suyu ihtiyac sebebiyle, snan suyun tekrar kaynaa dearj sonucu sularn snmas da bir tr su

kirliliidir.

Toprak Kirlilii: Fosil yaktlarn karlmas ve yaklmas ile birok ekilde toprak kirlilii oluur. Kmr

madeni yataklar, ak iletmeler olarak altrldnda yzeydeki tabaka kaldrldndan toprak tahribat

meydana gelir. Kmrn yanmas sonucunda oluan kln atlmasyla da byk miktarda kirlilik oluur.

Termik santrallerin uucu kllerinin depolanmas iin ok byk barajlar ina edilmektedir ve bu blgeler

tamamen verimsiz topraklar haline gelmektedir. Tozlarn ve dier gazlarn bacadan atlmasyla da topraklar

verimsizleir. Asit yamurlaryla oraklama da buna eklendiinde toprak tamamen yararsz hale gelmektedir.

Kresel Isnma: Fosil yaktlarn yanma rn olan karbondioksitin atmosferdeki orannn artmas

yeryznden yansyan nlarn kamasn engellediinden, bu olay sera etkisi ad verilen ve yeryznn

ortalama scakln ykselten hadiseyi ortaya karr. Bu scaklk art kutuplardaki buzullarn erimesine,

yalarn artmasna, iklimlerin deimesine, atmosfer olaylarnn farkllamasna ve ky blgelerinin sular

altnda kalmasna neden olur.

4

Ozon Tabakasnn ncelmesi: Atmosferin st tabakas olan stratosferdeki ozon, gneten gelen yksek dalga boylu nlar tutma zelliine sahiptir. Burada bulunan ozonu tahrip eden iki faktr vardr. Birincisi kloroflorokarbon gazlar olup soutucularda ve spreylerde kullanlmaktadr. Dier faktr stratosferde ses st hzla uan uaklarn enerjisini temin eden fosil yaktlarn yanma gazlarnda bulunan azot oksitlerinin ozonu yok etmesidir. Bu ekilde delinen ozon tabakas, yeryzndeki deri kanseri vakalarnn artmasna neden olmaktadr. Bu tehlikelerden korunmak iin kmr, petrol ve doal gaz gibi fosil yaktlarn kullanmna snrlamalar getirilmeli ve enerji ihtiyac yenilenebilir enerji kaynaklarndan karlanmaldr. Bu ekilde hem dviz kayb azaltlacak hem de insan sal ve doa korunmu olacaktr. 4.YENLENEBLR ENERJ KAYNAKLARI NN NEMLDR?

Geliim iin vazgeilemeyecek etkenlerin banda enerji gelir. Elektrik retiminde konvansiyonel kaynaklarn

oka kullanlmas nedeniyle, evrede, atmosferde ve dnyada sebep olduu etkileri azaltabilmek ve yaam

dengesini koruyabilmek adna, evresel nedenler iin, lkemizdeki var olan yenilenebilir enerji potansiyelini

kullanmak ve yerli kaynaklar gelitirmek gerekmektedir. Da bamll azaltp, kaynak eitlendirmesine

gidilerek arz gvenliini arttrmak, uluslararas anlamalar ve protokollere uyum salamak, retim tesislerinin

kurulum ve iletmesine bal olarak dorudan ve dolayl olarak istihdam arttrmak, dier sektrlerin

uygulanamad corafi blgelerde bu potansiyeli kullanarak sosyoekonomik uyumu salamak, yeni i alanlar

yaratmak, bata Avrupa Birlii lkeleri olmak zere bir ok gelimi lkede yenilenebilir kaynaklara dayal

elektrik retimi mali tevikler uygulanarak desteklendii iin yenilenebilir enerji kaynaklar olduka nemlidir.

5. FOSL YAKIT KULLANIMININ KISITLANDII TURZM BLGELERNDE KULLANILAN ENERJ

KAYNAKLARI

lkemizde stma amacyla kullanlan temel yaktlar doalgaz ve kmrdr. Lakin kmrn hava kalitesi

zerindeki olumsuz etkisinden dolay lkemizde baz turizm blgelerinde hava kalitesini korumak amacyla

kmr kullanm kstlanmtr. rnein; Mula Valilii l Mahalli evre Kurulunun ald karara gre turizmin

youn olduu blgeler olan Bodrum, Data, Fethiye, Kyceiz, Marmaris, Ortaca ve Ula ilelerinde kmr

yakma yasa getirilmitir. Mahal stmasnda kmrn yerine tm Trkiyede yaygn olarak doalgaz

kullanlmakla beraber bu turizm blgelerinde halen daha EPDK tarafndan doalgaz datm ihalesi

yaplmadndan doalgaz kullanm da mmkn olmamaktadr. Kmrn yasak oluu ve doalgazn da

olmay nedeniyle bu blgelerde farkl stma sistemleri tercih edilmektedir. Yre sakinleri hali hazrda stma

ihtiyalarn ounlukla yksek iletme maliyetli ve dk sl konforlu klima ve infrared stclarla

karlamaktadrlar.

Kmr ve doalgazn stma amal kullanlmad blgeler iin alternatif stma sistemleri;

Fosil Yaktlarla Istma: Fueloil, LPG, Svlatrlm Doalgaz (LNG)

Elektrik Enerjisi ile Istma: Klima, Elektrikli Kombi ve infrared stc

Yenilenebilir Enerji Kaynaklar ile Istma: Gne Enerjisi ve Is Pompas

Hibrit Sistemler ile Istma: Gne Enerjisi Destekli Fosil Yakt Kullanm ve Gne Enerjisi Destekli Is

Pompas Kullanm

olarak dnlebilir. Bir stma sistemleri tasarlanrken hem ekonomik hem de konfor asndan ele alnmal,

iyi aratrlarak seilmeli ve kurulmaldr. Tablo.1de Austos 2014 iin konutlarda eitli yaktlar iin maliyet

5

karlatrma tablosu verilmitir. Bu tabloda 1000 Kcal s ihtiyacnn her bir yakt tr iin TL baznda maliyeti

ve en ucuz yakt olan doalgaza gre (YC: youmal cihaz kullanm durumunda) tm yaktlarn yakt maliyet

indeksi verilmektedir. Yakt maliyetleri belirlenirken, yaktn alt sl deeri, ortalama iletme verimi ve gncel

birim fiyatlar dikkate alnmtr [4].

Sz konusu turizm blgelerinde doalgazn olmad ve kmr kullanmnda kstland dnldnde en

ucuz yakt olarak grnen fuel-oil bile doalgaza oranla 2,6-2,8 kat daha pahaldr. Dkmegaz yaklak 4-4,5

kat, LPG ise 5 kat daha fazla maliyetlidir.

Elektrik ise klasik kullanmda (elektrikli kombi ve infrared stc vb.) doalgaza oranla 3-3,5 kat, kmre oranla

ise 2,3 ile 2,8 kat pahal olmakla beraber, COP deeri yksek s pompas veya inverter klima kullanmnda

hem kmrden hem de doalgazdan daha ucuz iletme maliyetine sahip olabilmektedir. lkemizde kmr

kullanmna kstlama getirilen ve doalgazn olmad turizm blgelerinde snma ihtiyac genelde klimalar ile

salanmaktadr. Istma sz konusu olduunda klima yerine s pompas tercih etmek sl konfor artlarn

salamak asndan son derece nemlidir. yi tasarlanm bir scak sulu stma tesisatna entegre edilmi s

pompas hem yakt ekonomisini hem de sl konfor artlarn beraber salama zelliine sahiptir. zellikle

solunum yollarn olumsuz ynde etkileyen ve doada bulunan mikroplar bnyesine ekerek ortama yayan

klimalar, alerjik reaksiyonlara da sebep olmaktadr. lerleyen dnemlerde blgeye doalgazn gelecei de

dnldnde s pompal bir stma tesisatnn kolaylkla doalgaz uyumlu bir sisteme evrilebiliyor oluu

da s pompas kullanmnn klimaya gre baka bir avantajdr. Ayrca s pompas yardmyla kullanm scak

suyu elde etmek de mmkn olabilmektedir.

TABLO-1 Konutlarda eitli yaktlar iin maliyet karlatrma [4]

1 (YC)Doalgaz

Konut

stanbul

GDA

8250

kcal/m3 1,096860 TL/m

3 107%1,096860 x 1000

8250 x 1,070,124255 100

2Doalgaz

Konut

stanbul

GDA

8250

kcal/m3 1,096860 TL/m

3 93%1,096860x 1000

8250 x 0,930,142960 115

3Yerli Linyit +18 mm

Ykanm Para- Torba

Soma Ksrakdere

Manisa - EL

4731

kcal/kg0,463740 TL/kg 65%

0,463740x 1000

4731 x 0,65 0,150802 122

4Yerli Linyit +20 mm

Ykanm Para - Torba

Soma Ksrakdere

Manisa - EL

5046

kcal/kg0,512120 TL/kg 65%

0,512120 x 1000

5046 x 0,65 0,156139 126

5

thal Sibirya

Kmr

Portakal Tipi

stanbul

HAKAN KMR

7000

kcal/kg0,840000 TL/kg 65%

0,840000 x 1000

7.000 x 0,650,184615 149

6Fuel-oil No: 4

Kalorifer Yakt

stanbul Avrupa Yakas

SHELL TRKYE

9875

kcal/kg2,740000 TL/kg 80%

2,740000 x 1000

9.875 x 0,800,346835 280

7Elektrik

Konut

Trkiye

TEDA

860

kcal/kWh0,371531 TL/kWh 99%

0,371531 x 1000

860 x 0,990,436377 352

8 (YC)Dkmegaz Konut

LPG - Propan

stanbul

PRAGAZ-AYGAZ

11100

kcal/kg5,857809 TL/kg 106%

5,857809 x 1000

11.100 x 1,060,497859 401

9Dkmegaz Konut

LPG - Propan

stanbul

PRAGAZ-AYGAZ

11100

kcal/kg5,857809 TL/kg 92%

5,857809 x 1000

11.100 x 0,920,573620 462

10Motorin

(VP Diesel)

stanbul Avrupa Yakas

SHELL TRKYE

10256

kcal/kg5,207101 TL/kg 84%

5,207101 x 1000

10.256 x 0,840,604420 487

11 LPG 12 kg

Ev Tp stanbul

stanbul

PRAGAZ-AYGAZ

11000

kcal/kg6,250000 TL/kg 90%

6,250000 x 1000

11.000 x 0,900,631313 509

06 Austos 2014

Tarihindeki Fiyatlarla

TL/1000 kcal

Yakt

eidi

KONUTLARDA 1000 kcal s ihtiyac iin gerekli olan ETL YAKITLAR iin MALYET KARILATIRMA TABLOSU

En Ucuz

Yakta Gre

Yakt Maliyeti

ndeksi

06 Austos 2014

Tarihindeki

Birim Fiyat

(06 Austos 2014 tarihinde belirlenmi KDV DAHL birim fiyatlarla)

Ortalama

letme

Verim

Deeri

lgili

irket

Yakt

Alt

Isl

Deeri

6

Dnyann toplam enerji tketiminin te birini bina stma ve soutma sistemleri harcamaktadr [5]. Bundan

dolay bina stma sistemlerini, enerji tasarrufu ve CO2 salnmnn nlenmesi asndan teknik ve ekonomik

potansiyeli ok fazladr [6].

Bugne kadar yaplan almalarda enerji verimlilii ynnden en iyi sistem olarak s pompalar ve onu

takiben fosil kaynakl sistemlerin geldii grlmtr. Odun yaktlarna bal sistemlerin CO2 salnm fosil

yaktl sistemlerin onda biri kadardr. Fakat kkrt bazl salnmlar odun bazl sistemlerde zellikle daha

fazladr. Fosil yaktl sistemlerin tanmas iin harcanan enerji, bu enerjilerin kullanmnda harcanan enerjinin

%1i kadardr. Maliyet olarak s pompas sistemleri maliyeti en dk olan sistemlerdir.

Blgede kullanlan snma sistemlerinin ekonomik kriterlerinin yan sra, stma sistemlerinin hava kalitesine

etkisi, s konforu, enerji temini, sistem gvenilirlii, kullanm kolayl ve kullanm mr kriterleri de gz

nnde bulundurulduunda s pompas sistemleri bu blge iin uygun bir alternatif olacaktr.

6.ISI POMPASI

6.1.Is Pompas Nedir?

Is pompalar enerjinin dk scaklk kaynandan yksek scaklk kaynana aktarld sistemlerdir. Yakt fiyatlarndaki art ve dier fosil yakt kaynakl stma sistemlerinin evreye olan zararl etkileri nedeniyle s pompalar nemli bir ticari potansiyel oluturmaktadr. Gnmzde dnyann pek ok lkesinde ve zellikle ABD, sve, Kanada, svire, Avusturya, Almanya, Finlandiya vb. lkelerde s pompalar yaygn olarak kullanlmaktadr. 6.2.Is Pompasnn Tarihsel Geliimi

Gerekte bir soutma evrimi olan s pompas evriminin temel prensibini Lonard Sadi Carnot ortaya

atmtr. 26 yl sonra 1850 ylnda Lord Kelvin nin, soutma cihazlarnn stma maksadyla kullanlabileceini

ileri srmesiyle s pompas uygulamaya girmitir. . Dnya Savandan nce s pompasnn gelitirilmesi ve

kullanlabilir duruma getirilmesi iin birok mhendis ve bilim adam bu alanda aratrmalar ve almalar

yapmtr. Sava yllarnda endstri imkanlarn daha acil problemlere ynelttii iin ara verilen bu almalara

savatan sonra tekrar balanmtr. Is pompas endstrisinin 1950lerde sahip olduu potansiyel, yksek

kurulu maliyeti, doalgaz ve petrole dayanan enerjinin ucuzlamas nedeniyle s pompasna olan gven

1960l yllarda azalmtr. Is pompasnn bu dnemden sonra nem kazanmas 1973teki enerji krizinden

sonra olmu ve bu tarihten sonra birok alma yaplmtr [7].

Son yirmi yl ierisinde s pompas sistemi ok az enerjiye ihtiya duymas, evlerdeki youn kullanm ve

klimatizasyon iin ekonomik zmler sunmas sonucu dikkate deer bir biimde performansn ve

gvenirliini arttrmtr. evre sorunlarnda kirlilikte ve kresel snmay oluturan sebeplerde konutlardaki

stma ihtiyacn karlamak zere kullanlan fosil yaktlar, sanayi endstrisinin brakt atklar, tatlarn egzoz

gazlarndaki kirleticiler etkili olmaktadr. Hava, su ve toprak kirliliine neden olan bu zararl maddeler ekolojik

dengede olumsuz deiiklikler meydana getirmekte, canl ve cansz varlklar zerinde zararl etkiler

yapmaktadr. evremizdeki yenilenebilir enerji kaynaklarn kullanan s pompalar dk enerji tketimleri

karbondioksit gaz emisyonunu nemli lde azaltabilmeleri ve yksek performans katsaylar ile gnmz

iklimlendirme uygulamalarnda daha ok tercih edilmeye balamtr. Bina stmasnda en ok kazanlar

kullanlmaktadr. Buna karn s pompas talebinin artmas ile birlikte enerji tasarrufunda nemli mertebe

artlar olmaktadr. Fosil yakt kaynakl stma sistemlerinin evreye olan byk zararlar ve bu yaktlarn

fiyatlarndaki artlar s pompalarnn nemini bir kat daha arttrmaktadr [7].

7

6.3.Is Pompasnn alma Prensibi

Bir ortamdan s eken ve bunu farkl scaklktaki bir ortama veren makine (s pompas) ile soutma

makinesinin prensibi ayndr. Soutma makinesinde ama, sadece bir hacmin soutulmas iken; s pompas

ile hem stma hem soutma yaplabilir. Is pompas kn dardaki souk havadan s ekerek oday

stabilecei gibi, yaz boyunca odadan s ekerek oday soutmakta da kullanlabilir.

Is pompas elemanlar (ekil-1): 1. Kondenser

2. Genleme valfi

3. Buharlatrc

4. Kompresr

ekil-1 Is Pompas evrimi [8]

Ana elemanlardan oluan bir s pompasnn alma prensibi u ekilde aklanabilir [8];

Is kaynandan s alnmas: Buharlatrcda (kaynakla temas halinde bulunan sistem) bulunan soutucu

akkann scakl ve basnc dktr. Is kaynandan alnan s enerjisi ile oluan scaklk fark, soutucu

akkann scaklnn artrlmasn salar. Soutucu akkan kaynar ve buharlar.

Kompresrde scaklk artrlmas: Kompresr buhar fazndaki akkan sktrarak scakln ve basncn

artrr.

Istma sistemine s aktarlmas: Buhar fazndaki soutucu akkan kondensere ular. Kondenserdeki

stma suyunun (kalorifer tesisat veya scak su boyleri) scakl buhar fazndaki akkann youma

scaklndan daha dk olduu iin, akkann ssn stma suyuna aktararak tekrar sv faza geer.

Genleme valfinde kslma: Soutucu akkann kompresrde kazand yksek basn, genleme valfinden

geerek der. Bylece buharlatrcya tekrar dk basn ve scaklkta girmi olur. Bu ekilde srekli kapal

evrim tamamlanr.

ekil-2de T-s ve P-h diyagramlarndan grlecei gibi evrimi oluturan hal deiimleri yledir;

1-2: Kompresrde izentropik (tersinir- adyabatik) sktrma

2-3: Youturucuda evreye sabit basnta s geii

3-4: Genleme vanasnda sabit entalpide genileme

4-1: Buharlatrcda akkana sabit basnta s geii

8

ekil-2 T-s ve P-h Diyagramlar [9]

Souk s kaynandan scak s kaynana s aktarm eitli ekillerde gerekletirilmektedir. Isnn aktarlma

ekline gre;

Buhar sktrmal s pompas

Absorbsiyonlu s pompas

Gaz evrimli s pompas

Jet buhar pskrtmeli s pompas

Stirling evrimli s pompas

Adsorbsiyonlu s pompas

Resorbsiyonlu s pompas

Rankine/ buhar sktrmal s pompas

Termoelektrik s pompas

tipleri mevcuttur [10].

6.4.Is Pompasnn Performans

Is pompalarnn performans COP (Performans Katsays) denilen bir faktrle ifade edilir. Is pompalarnn

performans, kullanlan kaynak trne (hava, su, toprak) ve kullanlan s pompasnn kalitesine bal olarak

deimekle birlikte COP deeri 3 ile 6 arasnda deimektedir. Bu deer bir birimlik elektrik enerjisi

kullanlmas karlnda elde edilecek s birimini ifade eder. Performans katsays, s kapasitesi ile harcanan

enerji arasndaki iliki olarak tanmlanr. Dier bir deyile performans faktr ifadesi retilen s enerjisinin,

tketilen elektrik enerjisine orandr [8].

Istma suyu ile enerji kayna arasndaki scaklk fark ne kadar dk olursa, performans katsays dolaysyla verim o kadar yksek olur. Bu nedenle 50/30 0C stma tesisatlar veya yerden stma gibi dk sistem scaklklarnn kullanld stma sistemleri s pompas iin daha uygundur. 6.5.Kullandklar Kaynaklara Gre Is Pompalarnn Snflandrlmas

Bir s pompasnn teknik ve ekonomik performans kullanlan s kaynann nitelikleriyle ilgilidir. Sistem tipinin

seiminde yerleim yerinin konumu, evre havas scaklndaki deiiklik, toprak koullar, yeralt veya

yerst sularnn bulunabilirlii, mimari yap, grlt, yer darl ve ekonomik kstlamalar gibi pek ok faktr

rol oynamaktadr [8].

Is pompalar kullanmnda hava, su, toprak ve gne enerjisi olmak zere drt kaynaktan yararlanlr. Bu

kaynaklardan ilk tek balarna kullanlabilmekle beraber, gne enerjisi genellikle yardmc kaynak olarak

kullanlmaktadr. Bu snflandrmada enerjinin absorbe edildii ve serbest brakld ortama gre s pompalar

isimlendirilir. Isnn ekildii ve atld kaynaklarn ayn scaklkta olmalar halinde, s pompas maksimum

verimde alr.

9

Ilman iklimin yaand turizm blgeleri iin ilk yatrm maliyeti gz nne alndnda hava kaynakl s

pompalar kullanma elverilidir.

6.6.Hava Kaynakl Is Pompas

Hava en kolay ulalabilen, ucuz ve kullanm rahat bir s kaynadr. Hava kaynakl s pompalar dardaki

havay ya da egzost (atk) havay stma, soutma veya scak su iin enerji kayna olarak kullanr. Tm ev

iin uygulanabilecei gibi, ayr bir d nite ile bir split zm olarak da kullanlabilir. Is datm genelde bir

hidrolik datm sistemi yardmyla ya da bir fan yardmyla yaplr. Aslnda lman iklimler iin dnlen bu

zm gelien teknoloji ile daha zorlu iklimlerde de kullanlmaya balamtr. Ancak hava scakl yl boyunca

dier s kaynaklarna gre deiim gsterir. Is kayna ile s tayc arasndaki scaklk fark ne kadar fazla

olursa cihaz verimi o kadar dk olur. Bu nedenle hava kaynakl s pompalarnn verimlilii yl boyunca

deikenlik gsterir. Bu nedenle hava kaynakl sistemler iin kesin bir COP deeri vermek mmkn deildir.

Hava kaynakl s pompalarnn iki byk dezavantaj scaklk deiimi ve buzlanma problemidir. Hava

kaynakl s pompalarnn tasarm, hava scakl deiimi ile yakndan ilgilidir. Birok yerde hava scaklnn

deiimi byktr. Buna gre, stma yk hava scaklklarnn dk olduu zaman, yksek deerlerde

olmaldr. 0 C veya daha alak scaklklarda s deitirici yzeylerinde don meydana gelir. Oluan buzu

zmek iin s pompas ters ynde altrlarak defrost yaplr. Ancak enerji veriminden dolay bu evrimlerin

olabildiince ksa ve seyrek yaplmas gerekir. Defrost skl arttka enerji tketimi de artacandan s

pompasnn performans katsays da decektir. Hava kaynakl s pompalarnn kurulum maliyeti toprak

kaynakl s pompalarndan daha dktr. Ayrca hava kaynakl s pompalar, s pompas niteleri arasnda

snn geri kazanmna imkan vermezler [11].

Modern hava kaynakl s pompalar -20 C deki hava scaklklarnda bile stma yapabilmektedirler. Ancak

tm stmay s pompas kapasitesi d hava scakl dtke snrl olduundan kendi salayamayabilir.

Byle durumlarda ok souk gnlerde s pompas tarafndan n stma yaplm olan tesisat suyu elektrikli

stc yardmyla veya ilave bir kazan ile istenilen scakla getirilebilir. Hava kaynakl s pompas byk

hacimlerde hava ile almaktadr. Ayrca havay emmek iin fan gereklidir ve bu fann ak alanlardaki ses

seviyesi bina stmasnda dikkate alnmas gereken bir husustur [12].

ekil-3de hava kaynakl rnek bir tesisat emas grlmektedir. Is pompas kazann veya kombinin yerini

almtr ve evin bodrum katndadr. Bu uygulamada evre havasndan s enerjisi ekilerek stma sistemini

besleyen tesisat suyuna aktarlr. ekilde gsterilen s pompas tek gvdeden olumaktadr (monoblok s

pompas). Tm soutma evrimi cihaza entegredir. Ayrca soutma evriminin ayrk olarak entegre edildii

cihazlarda vardr (split s pompalar). Trkiyede en ok kullanlan s pompas modeli split s pompasdr. D

nite, i nite ve cihazlar bakr boru ile birletirilir. Cihazlar ayn zamanda soutma da yapabilmektedir.

Bylece tek cihaz ile stma, soutma ve scak su salanmaktadr. ekil-4de byle bir uygulama

grlmektedir. Istma yerden stma sistemi zerinden salanrken, soutma ise bir fan-coil ile salanmaktadr.

Scak su iin boyler gerekli olmaktadr [12].

ekil-3 Hava Kaynakl Is Pompasnn evre Havasn Emii [13]

10

ekil-4 Split Is Pompas in Istma, Soutma ve Scak Su emas [12]

ekil-5 Hava Kaynakl Is Pompasnn Kazan ile Kombine Edilmesi [12]

Monoblok s pompas ayr bir kazan dairesine ihtiya duyarken split s pompasnda bir nite evin dna

monte edilebildii iin i nite az yer kaplar ve kombi gibi evin mutfana veya tesisat odasna monte edilebilir.

Hava kaynakl s pompalar d hava scaklklar ok dk deerlere ulaan blgelerde bir kazan ile kombine

edilebilir. Bu sayede lman d hava scaklklarnda s pompas stmay salar, ok souk gnlerde ise kazan

veya s pompas ve kazan birlikte stmay salar [12].

Bir evin enerji giderlerinin ortalama %70 i stma harcamalardr. Bu gider yerden stma ve s pompas ile

ciddi oranda azaltlabilmektedir. lk kurulum maliyeti dier sistemlere gre daha yksektir olmakla beraber

iletim maliyeti ok dktr. Hava kaynakl s pompasnda ilk kurulum maliyetinin minimum tutar 4000

Eurodan balamaktadr. Amortisman sresi ise karlatrlan yaktlara gre deimekle birlikte 1-4 yldr.

zellikle elektrik, motorin, dkme gaza gre %50 ile %80 arasnda iletme maliyetleri drlebilmektedir

[14]. Is pompasnn yapt ilem bir evrim olduundan stma ve soutma iin dorudan enerji harcamaz.

Sistemden sisteme gre harcama oranlar deikendir. Gnmzde dkme gaz ile snan bir villada enerjiye

denen bedel 8000 TL civarnda iken, ayn enerji ortalama COP deeri 4 olan bir hava kaynakl s pompas

ile elde edilirse harcanan elektrik enerjisi iin denen bedel ise 1760 TL civarnda olacaktr [4].

Mevcut btn snma sistemleri arasnda en az enerji kullanan sistem s pompal sistemlerdir. Trkiye de en

ucuz snma ekli olan doal gazl sistemlere kar bile daha tasarrufludur. Tek bir sistemle ev kn stlp,

yazn soutulabilir ayrca srekli olarak kullanma scak su ihtiyac karlanabilmektedir [15].

6.7.Is Pompasnn Avantajlar

Yanc ve patlayc iermediinden son derece gvenlidir.

Minimum alan ihtiyac vardr.

Her yerde kullanlabilir ve inaat aamasndan sonrada kolay kurulabilen bir sistemdir.

Dk iletim masrafna sahiptir.

D hava scaklna gre, hava miktar dengeleyicisi sayesinde hava buharlatrcnn optimum

kullanm mmkndr.

evre dostudur.

11

6.8.Kullanm Alanlar

Is pompalar; mstakil evler, apartmanlar, oteller, i merkezleri, okullar gibi yeni ve mevcut binalarn stlmas

iin uygundur. Dk enerji evleri iin s pompas sistemleri talepleri karlad iin kanlmazdr. Dier tm

stma sistemleri gibi s pompalar da hemen hemen tm uygulamalar iin elverilidir.

7.ISI POMPASINI EKONOMK YAPAN SEBEPLER

Is pompas, stma, soutma ve scak kullanm suyu retmek iin kullanlan farkl sistemlerin hepsini

bnyesinde toplayan tek cihazdr. Istma iin ayr soutma iin ayr cihaz gereksinimi olmaz.

Yksek verimli sistemlerdir.

COP deeri 3 ile 6 arasndadr. Oysaki fosil yakt ile alan sistemlerin verimleri %60 ile %99

arasdr. Bu da yksek verim, daha az enerji tketimi ve kullanc iin dk elektrik faturalar

anlamna gelir.

Fosil yakt fiyatlar elektrik fiyatlarndan daha hzl artmaktadr. Bu sebepten dolay s pompas

iletme maliyetleri, kazan iletme maliyetlerine gre ok daha dktr.

Fosil yaktl stma sistemlerinde birok farkl ihtiya vardr;

- Taze hava,

- Egzoz gaznn atlmas,

- Yakt tank ya da doalgaz balants,

- Yksek scaklkla temas halinde alan paralarn dzenli deitirilmesi,

- Yllk bakm,

- Ayryeten bir soutma sistemi (klima vb.),

- Teknik oda gereklidir.

Is pompas sistemlerinde bunlarn hibirine ihtiya duyulmaz [16].

8.SONU

Enerjinin en ok kullanld tketim noktalarnn banda sanayi (endstriyel), ulam ve konutlar gelmektedir.

Gelimi lkeler enerji maliyetleriyle ayn oranda artan evre kirliliinden dolay daha az enerjiye ihtiya duyan

binalar tasarlamaktadrlar. Bunlarn banda s pompas gibi, fosil yaktlara ihtiya duymayan, s geri

kazanml sistemler gelmektedir.

Yatrm maliyetlerinin yksek olmas yenilenebilir enerji kaynaklarnn kullanlmamasnn ana sebebidir. Ancak

bu sistemlerin iletme maliyetlerine bakldnda kendisini mrnn yarsndan daha az bir srede amorti ettii

grlmektedir. Ayrca klasik sistemlerin evreye verdii zararn asgariye indirilebilmesi iin harcanan para

dikkate alndnda yenilenebilir enerji kaynaklarnn kullanmnn daha makul olduu aktr.

Istma ve soutma sistemlerinin nemi gn getike artmaktadr. Istma ve soutma sistemleri ierisinde bir

alternatif olan s pompas sistemi, kullanm kolayl asndan nemli bir yere sahiptir. zellikle dier

sistemlere gre daha az elektrik enerjisi kulland iin ilerleyen yllarda enerji piyasasnda nemli bir yer

tutaca da aktr. Is pompas rakabetin en byk unsuru olan yenileme politikas dorultusunda yeni

gelimeler kaydetmekte ve taleplerini artrmaktadr.

Kullanlan dier stma sistemleri gz nne alndnda s pompas, yazn gerekli soutmay ve knda

gerekli stmay salayacak ekilde tasarlanrlar. Fosil yakt tketiminin kstland turizm blgelerinde

kullanlmas sonucu yksek verimler alnabilen bu sistemler iin uygun s kayna seimi olduka nemlidir.

Hava kaynakl s pompasnn seilmesinin en nemli sebebi lman iklimin yaanmas ve dier s pompas

12

eitlerine gre maliyetinin daha dk olmas, dolaysyla daha ksa amortisman sresinin olmasdr.

Kullanlan havann bitmeyen bir enerji kayna olmas da toprak ve su kaynakl s pompalarna gre ayr bir

avantajdr.

Enerji kaynaklarnn pahallamas, azalmas; enerji, sanayi ve ulatrma sektrlerinden doan kirlenmeler

dnyada olduu gibi lkemizde de evreyi korumaya ynelik nlemlerin alnmasn gerekli klmtr. Is

pompalar yksek performanslar ve dk enerji tketimleri ile, enerjiye yksek bedeller deyen stelik birbiri

ard sra enerji krizleri yaayan lkemize ekonomik anlamda byk katklar salayacaktr.

9. KAYNAKLAR

[1] Anonim a, Madencilik K Enerji Hammaddeleri Alt Komisyonu Jeotermal Enerji alma Grubu Raporu,

1996.

[2] www.limitsizenerji.com (Eriim tarihi: 08.08.2014)

[3] www.ekolojimagazin.com (Eriim tarihi: 08.08.2014)

[4] http://www.dogalgaz.com.tr/yayin/yakit-fiyatlari/ (Eriim tarihi: 10.08.2014)

[5] S.P. Lohani, D. Schmidt, Comparison of Energy And Exergy Analysis of Fossil Plant, Ground And Air

Source Heat Pump Building Heating System, Renewable Energy, 2010.

[6] C.C. Michelsen, R. Madlener, Homeowners Preferences For Adopting nnovative Residental Heating

Systems: A Discrete Choice Analysis For Germany, 2011.

[7] A. okgez Ku, Farkl Kaynakl Is Pompalarnn Ekonomik Analizi, Yksek Lisans Tezi, Atatrk

niversitesi Fen Bilimleri Enstits, Erzurum, 2011.

[8] A.R. Doan, Gne Enerjisi Destekli Alternatif Istma Sistemlerinin Enerji ve Ekonomi Ynnden

Karlatrlmas, Yksek Lisans Tezi, Gazi niversitesi Fen Bilimleri Enstits, Ankara, 2012.

[9] tr.wikipedia.org

[10] R. Yamankaradeniz, . Horuz, . Kaynakl, S. Cokun, N. Yamankaradeniz, Soutma Teknii ve Is

Pompas Uygulamalar, Dora Yaynlar, 690, Bursa, 2009.

[11] V. Ylmaz, Toprak Kaynakl Is Pompasnn Klasik Sistemlerle Tekno- Ekonomik Karlatrlmas,

Yksek Lisans Tezi, Yldz Teknik niversitesi Fen Bilimleri Enstits, stanbul, 2000.

[12] . Durmaz, Heating Pump Systems, 2012

[13] www.vessmann.com.tr (Eriim tarihi: 12.08.2014)

[14] www.isipompasi.net (Eriim tarihi: 16.07.2014)

http://www.limitsizenerji.com/http://www.ekolojimagazin.com/http://www.vessmann.com.tr/http://www.isipompasi.net/

13

[15] T. Ceylan, ki Katl Bir Binann, Gne Enerjisi Destekli Hava Kaynakl Is Pompasyla Istlmas ve Scak

Su Eldesinin Analizi, Yksek Lisans Tezi, Gazi niversitesi Fen Bilimleri Enstits, Ankara, 2010.

[16] www.enerjimarketi.net (Eriim tarihi: 10.08.2014)

http://www.enerjimarketi.net/

14

BR ISI POMPALI KURUTUCUDA PATLICAN KURUTULMASI

Cneyt TUNKAL1, Mehmet DREK2, Fikret YKSEL3, Salih COKUN4, Seil ERDOAN5

1klimlendirme ve Soutma Tek., Yalova Mes. Yksekokulu, Yalova niversitesi, Yalova. 2,3Enerji Sistemleri Mh., Mhendislik Fakltesi, Yalova niversitesi, Yalova.

4klimlendirme ve Soutma Tek., Teknik Bil. Meslek Yksekokulu, Uluda niversitesi, Bursa. 5Atatrk Bahe Kltrleri Aratrma Ens., Yalova

cuneyt.tunckal@yalova.edu.tr mehmet.direk@yalova.edur.tr fikret.yuksel@yalova.edu.tr

coskuns@uludag.edu.tr ssecil@yalovabahce.gov.tr

ZET

Bu almada; tasarlanan ve imal edilen s pompal bir kurutma sistemi yardmyla patlcan kurutulmutur. alma sonunda patlcann kuruma nem erileri elde edilmi ve s pompal kurutma sisteminin performans deneysel olarak incelenmitir. Deneyler; 0.5 ve 1 m/s hava hzlarnda ve 38, 40 ve 42 C' lik kurutma kabini i ortam scaklklarnda gerekletirilmitir. Deneyler, herhangi bir n ileme maruz kalmam daire eklinde kesilmi 6 mm kalnlndaki patlcan numuneleri zerinde gerekletirilmitir. Deneyler sonunda, numunelerin kurutma kinetik analiz sonular kendi iinde karlatrlm ve grafik olarak gsterilmitir. rnler iin elde edilen zgl nem ekme oranlarnn (SMER), hava hz ve kurutma kabin scaklklarnn artan deiimi ile orantl olarak artt gzlenmitir. SMER deerleri 0.5 m/s hava hznda ve 42 C kurutma kabin scaklnda 0.551 kg/kWh iken, 1 m/s hava hznda yine ayn kabin scaklnda 0,609 kg/kWh olarak elde edilmitir. Is pompas, stma tesir katsays en yksek deeri ise, 42C kurutma odas scaklnda 3.29 olarak elde edilmitir.

Anahtar Kelimeler: Is pompas, Enerji, Patlcan kurutma.

ABSTRACT

In this study, eggplant was dried in a heat pump drier system which was designed and constructed. At the end of the study eggplant dry moisture curves were obtained and the performance of heat pump drying system has been experimentally investigated. Drying experiments were realized at three various drying air temperatures of 38, 40 and 42 C with air velocity of 0.5 and 1 m/s. Eggplant samples slice tickness was determined at 6 mm and experiments were performed without pre-treatment. Products drying kinetic analysis were comparatively analysed and demonstrated graphically. Specific moisture extraction rate (SMER) of the samples was increase with increasing the air flow rate and drying temperature. The SMER was obtained 0.551 kg/kWh at the air flow rate of 0.5 m/s and drying temperature of 42 C, but SMER was obtain 0,609 kg/kWh at the air flow rate of 1 m/s and same drying temperature. The coefficient of the performance (COP) heating of the heat pump system was found 3.29 at 42 C. Keywords: Heat pump, Energy, Drying of eggplant

2. Ulusal klimlendirme Soutma Eitimi Sempozyumu ve Sergisi

23-25 Ekim 2014 Balkesir

mailto:cuneyt.tunckal@yalova.edu.trmailto:mehmet.direk@yalova.edur.trmailto:fikret.yuksel@yalova.edu.trmailto:coskuns@uludag.edu.trmailto:seciley@hotmail.com

15

1. GR Hasat edilen tarm rnlerinin dayankl hale getirilmesinde uygulanan yntemlerin temel amac, mikrobiyolojik ve enzimatik deiimleri kontrol altnda tutmaktr. rnn mikroorganizmalar asndan elverisiz duruma getirilmesi amacyla uygulanan en yaygn yntemlerden biriside kurutmadr.

Trkiyede birok rnn kurutulmas gnee serilerek tabii olarak yaplmaktadr. Kontrolsz olarak yaplan tabii kurutma ilemlerinde rn daha uzun srede ve kalitesiz olarak kurumaktadr. Kontrolsz kurutma ilemleri ile rnde istenmeyen mikrobiyolojik bozulmalar meydana gelmektedir.

Trkiyede son yllarda kurutulmu sebzelerin giderek artan miktarda gda sanayi firmalarnca kullanld grlmektedir. Kurutulmu sebzeler, hazr orbalar, soslar, hazr yemekler, bebek mamalar, eitli et, balk ve st rnleri gibi ok farkl rnlerde kullanm alan bulmaktadr. Trkiyenin tamamnda yas sebze retimi gerekletirilmekle birlikte, kurutulmu sebze retiminin Ege Blgesinde younlat grlmektedir. retimi gerekletirilen kurutulmu sebzelerin banda domates gelmek zere dierleri; mantar, prasa, havu, patates, patlcan, sarmsak, karnabahar, kabak ve bamyadr [1]. Meyve ve sebzelerin kurutularak dayanmlarnn artrlmasnda meyve ya da sebze eidine gre n ilemler gerekebilir. Genel olarak uygulanan n ilemler ayklama-snflandrma, ykama, kabuk soyma, dilimleme-dorama ve ekirdek karma gibi ilemlerdir. Baz meyve ve sebzelerin kararmasn nlemek iin halama, alkali zeltisine daldrma veya kkrtleme ilemi yaplr. Gdadaki serbest nem ve rn iindeki bal nem alnrken en uygun olan kurutma yntemini semek gnmz enerji ve ekoloji dengeleri asndan olduka nemli hale gelmitir. rnden buharlatrlan birim miktardaki nem iin harcanan enerji miktar da kurutma sistemlerinde enerji ekonomisi iin nemlidir . Pek ok uygulamada kurutma, yksek enerji girdisi olan bir prosestir. Bu da suyun buharlatrlmas iin gereken gizli snn yksek olmasndan ve endstriyel kurutucularn enerji verimliliinin nispeten dk olmasndan kaynaklanmaktadr. retim sektrnde kullanlan toplam enerjinin ortalama % 12si endstriyel kurutucular tarafndan tketilmektedir. Kurutma ileminin gerekletii retim sektrnde kurutma maliyeti, toplam maliyetin % 60 ile % 70ini oluturmaktadr [2]. Bu nedenle, kurutma endstrisinde, kaliteli kuru gda retimi iin kullanlan enerjinin maliyetini drmek byk nem tamaktadr. Bu da enerjinin verimli kullanlmas ile mmkn olabilecektir [2,3].

En dk maliyetle en kaliteli rn elde etmek iin scak haval kurutma, vakum kurutma ve dondurarak kurutma gibi pek ok teknoloji gelitirilmitir[4]. Fakat bu kurutma prosesleri yksek enerji tketimine sahiptirler. Enerji tasarrufu ayn zamanda maliyeti azaltan en etkin yntemlerden biridir. rn kalitesi de dikkate alnmas gereken bir dier faktrdr [5].

Gnmzde rnlerin daha teknik metotlarla kurutularak i ve d piyasaya daha kaliteli olarak srlmesi son derece nemli hale gelmitir. rndeki kalite deerlerini de rnn son nem miktar (kurutma sonras), rnn kurutma sonras su aktivitesi deeri, rndeki aflatoksin miktar, rnn aromas, rnn rengi ve rnn dayankll olarak sralanabilir.

Is pompal kurutucularn gda kurutma iin geleneksel scak haval kurutuculara gre daha yksek enerji verimlilii, daha iyi rn kalitesi, d hava koullarndan bamsz alabilme gibi pek ok avantaj vardr. Ayrca bu teknoloji dk enerji gereksinimi ve atmosfere zararl gaz salnmna neden olmad iin evre dostudur [6]. Yaplan eitli almalarda, s pompas kullanlarak kurutulmu tarm rnlerinin renk ve aroma kalitesi geleneksel scak haval kurutuculara gre daha iyi bulunmutur ([7-10].

Son yllarda, meyve, sebze ve biyolojik materyallerin kurutulmas iin s pompal kurutucularn kullanmna byk bir ilgi vardr [11]. Is pompalar dk kalitedeki s enerjisini nispeten kk miktarda yksek kaliteli

16

enerji kullanarak daha faydal dzeye karan ekipmanlardr [11]. Is pompalarnn konvektif scak haval kurutucularda kullanlmas s pompas uygulamalar iin ideal bir alandr [13]. Strommen et al. (2002) [14], s pompal kurutucularn ayn scaklktaki kurutma ilemi iin geleneksel kurutuculara gre % 60 ile % 80 daha az enerji tkettiini bulmulardr. lkemizde ok sayda sebze uygun iklimi nedeniyle bol miktarda retilmektedir. lkemizin hemen hemen btn illerinde patlcan yetitiricilii yaplmaktadr. Patlcan retimimiz 2013 yl verilerine gre 826.941 ton olarak gereklemitir. Bu rnn kuru rn olarak deerlendirilmesi ile elde edilecek gelir miktarnda art salama imkan bulunmaktadr. 2013 ylnda Trkiye yaklak 13.669 ton ihracat gerekletirmi ve bunun yaklak 30 tonu kuru patlcan olarak ihra edilmi ve bundan 70000 $ gelir salamtr. Bu miktarn artrlmas uygun kurutma yntemlerinin kullanm ile salanabilir [15]. Trkiyede patlcann kurutulmas genellikle gne altnda yaplmaktadr. Gne altnda kurutma ynteminde hijyenik koullar kontrol etme imkan bulunmamakta, rnn kalitesi azalmakta ve ayrca kuruma sresi de uzamaktadr. Gnete kurutmann olumsuz ynlerini ortadan kaldrabilmek ve kaliteli rn elde edebilmek iin bu rnn kontroll artlar altnda kurutulmas gerekmektedir. Literatrde kurutma srasnda hava scakl, nem ve ak hz gibi kurutucu ortam koullar ile kurutulan materyale ait zeliklerin kuruma karakteristiine etkilerinin incelendii ok sayda aratrma vardr. Diamante ve Munro [16], ahbaz ve Kayhan [17] patatesin, Trs ve dierleri [18] sivri biber, fasulye, bamya, eftali gibi eitli tarmsal rnlerin, retir [19] elmann, Sarslmaz ve dierleri [20] kaysnn, Doymaz ve Pala [21] ekirdeksiz zmn, Midilli [22] kabuklu ve kabuksuz fstk rneklerinin, kuruma karakteristiklerini belirlemeye almlardr. Ayrca, Akpnar ve Bier[23]siklon tipi konvektif bir kurutucuda patlcan dilimlerinin kuruma kinetiini deiik kurutma havas artlarnda incelenmiler ve kuruma hznn kuruma sresiyle ve nem ieriiyle deiimi ampirik bantlarla modellenmilerdir. Bu almada, prototipi tasarlanm kapal dngl bir s pompal kurutma sistemi zerinde iki farkl hzda ve farkl kurutma kabin scaklklarnda patlcan sebzesi zerindeki kurutma verimine etkisi incelenmitir. 2. MATERYAL ve YNTEM 2.1. Malzeme Denemelerde kullanlan ANAMUR cinsi patlcan sebzesi Yalova lindeki bir reticiden temin edilmi ve

denemelerde kullanlana kadar buzdolabnda (+4C de) muhafaza edilmitir. Denemelerde; 1245 g. arlnda, d kabuu soyulmadan 6 mm kalnlnda, ortalama olarak 355 mm apnda kesilen patlcan

dilimlerinin kurumas 38, 40 ve 42C kurutma kabin havas scaklnda ve 0.5 ile 1 m/s hava hareket hznda incelenmitir. Kurutulan patlcan dilimlerinin balang nem ierii %93,5 tespit edilmitir. Patlcanlar %10-11 nem miktarna kadar kurutulmutur. 2.2. Prototip Deney Setinin Tantlmas Bu alma iin Yalova niversitesi, klimlendirme ve Soutma Teknolojisi Program laboratuvarnda, kapal dng havadanhavaya bir s pompal kurutucu test nitesi tasarlanm ve imal edilmitir (ekil 1). Bu nite zerinde farkl hava hzlarnda ve farkl scaklklarda patlcan kurutularak, zamana bal kurutma nem erileri elde edilmi ve ayrca kurutma srasnda s pompasnn performans aratrlmtr. Hazrlanan s pompal kurutucu, youturucu scakl 55C, buharlatrc scakl ise 0Cde alacak ekilde tasarlanmtr. Bu sistemde hava, kapal bir kanal sistemi ierisinde aksiyal bir fan yardmyla dolatrlmakta ve kurutma ilemi esnasnda dardan herhangi bir taze hava beslemesi yaplmamaktadr. Kurutma nitesi; s pompas, fan, kanal sistemi ve kurutma odasndan olumaktadr. Tasarlanan bu s pompas deney dzeneinde dahili ve harici olmak zere iki adet youturucu kullanlmtr. Kurutma esnasnda zamana bal olarak i ortamda artan scaklk nedeniyle, youturucu basnc artmaktadr. Bu art buharlatrcy da olumsuz ynde etkilemekte ve artan buharlatrc scakl nedeniyle de rnden nem ekilmesi zorlamaktadr. Bunun yannda kompresrn ektii akm artarak enerji tketiminin artmasna yol amaktadr. Bu nedenle sistemin dna harici bir youturucu yerletirilmitir. Dahili youturucu ise kurutma kabininin giriinde yer almaktadr. Harici youturucu, kompresr k scakl 61C e ulatnda otomatik olarak devreye girmektedir. Harici youturucunun devreden kmas ise 2Clik diferansiyel fark ile 59C kompresr k scaklnda olmaktadr. Kurutma kabini ierisinde rnn nem kaybn lmek iin elektronik terazi kullanlmtr. Is pompal kurutma sistemi ekil 1 de gsterilmektedir.

17

ekil-1 Kapal dng s pompal kurutma nitesi Is pompas sisteminde, kslma eleman olarak, klcal boru kullanlmtr. Sistemin almas esnasnda, kurutma nitesine giren kurutma havas ncelikle youturucuya girmektedir. Youturucu boyunca soutucu akkandan s atlmas suretiyle, kurutma havas scakl artarken, bal nemi dmektedir. Soutucu akkan ise kurutma havasna s vermek suretiyle, youturucu serpantinleri ierisinde youmaktadr. Youturucudan ayrlan kurutma havas, aksiyal fan vastasyla yeniden kurutma odasna gnderilmektedir. Bu olay kapal bir evrim eklinde devam etmektedir. Kurutma havasnn, rnle temas etmesi salanmak suretiyle rn bnyesindeki nemi uzaklatrlmas salanmtr. Kurutma kabininden kan nemli hava, buharlatrcdan geerken rnden uzaklatrd ve bnyesine ald nemi youturarak bnyesinden uzaklatrmaktadr. Kurutma sistemini oluturan elemanlarn teknik zellikleri Tablo 1de verilmitir.

TABLO-1 Is Pompal kurutma sistemini oluturan ekipmanlarn teknik zellikleri

Malzeme Teknik zellikleri

Kompresr Rotary, Silindir hacim 8.6 cm3, g 750 W.

Buharlatrc Alminyum kanatl (Isl kapasite 2000 W)

Youturucu (dahili) Alminyum kanatl ( Isl kapasite 2300 W)

Youturucu (harici) Alminyum kanatl ( Isl kapasite 200 W)

fan (devri ayarlanabilen) Aksiyal, fan gc 50 W

Harici youturucu fan Aksiyal, fan gc 33 W

Genleme valfi Klcal boru. boy 100 cm, ap 1.5 mm

Sistemde dolaan soutucu akkan R 410a

18

2.3. Yntem Kanal ierisinde dolaan hava hz bir anemometre ile llmek suretiyle ortalama hava hz hesaplanmtr. 2 fakl fan hz kademesi iin kanal iinde hz lmleri gerekletirilmitir. Her hz kademesi iin 28x35 cm dikdrtgen kanal kesitinde 16 noktadan llen hz deerlerinin ortalamas alnmtr. Sistemde dolaan kurutma havasnn scaklk ve bal nem deerleri kanal ierisindeki buharlatrc giri ve k noktas, youturucu giri ve k noktas ile kurutma kabin k olmak zere toplam be noktadan veri toplama cihaz yardmyla llm ve kaydedilmitir. Is pompas nitesi zerinde ise alak ve yksek basn deerleri sistem zerine balanan R-410a manifoldu yardmyla llrken, iletme scaklklar ise (kompresr giri ve k, youturucu k scaklklar gibi) boru yzeyine monte edilmi termokupl elemanlar yardmyla llmtr. Daha sonra llen tm bu veriler excel programna aktarlarak gerekli hesaplamalar yaplmtr. Ayrca, sistemin almas esnasnda tketilen toplam enerjiyi ve kompresrn tkettii enerji gsteren bir adet dijital saya ve bir adette fi tipi dijital lm cihaz sisteme balanmtr. Kompresrn ektii g ve sistemin ektii toplam g s pompal kurutma sistemi alt srece srekli olarak okunabilmektedir. Yaplan bu denemeler srasnda kullanlan cihazlar ve teknik zellikleri Tablo 2de verilmitir.

TABLO-2 Denemeler srasnda kullanlan cihazlar ve teknik zellikleri.

Kullanlan Cihaz zellikleri

Dijital Tart Maksimum lm 70 kg, lm hassasiyeti 0.05 g

Hava hz ve scaklk lm cihaz Scaklk -20, +50 C, hz 0-20 m/s, lm hassasiyeti 0.01 m/s, 0.1 C, NTC sensr.

Scaklk lm cihaz -50, +400 C, K tipi termokupl, 4 kanall, hassasiyet 0.1 C

Debimetre Trbin tipi debimetre

Dijital Termostat -50 C, +130 C lm aral, NTC sensr, hassasiyet 0.1 C

Dijital Saya kWh cinsinden lm yapabilme, haftalk kayt ve bilgisayara aktarma.

Scaklk ve Nem lm sensr Nem: 0-100 %RH Hassasiyet %0.1 Scaklk: -40...80 C Hassasiyet 0.1 C

Datalogger Harici Giri - dijital RH/T sensor Harici Giri: Pt100, Termokupl Analog Giri voltaj: 0-1 V Analog Giri akm: 0/4-20 mA Besleme: Batarya ya da USB ile mmkn Depolanan veri: 3,200,000 lm deeri LC-display: var Tek-tu operasyon: var Operatr ile 1-nokta kalibrasyon: var C / F seilebilir Optical / acoustical alarm: var Tarih / saat: var Kaytlar MIN/MAX/AVG: var

3. ANALZ VE SONULAR 3.1. Analiz Bir s pompal kurutucunun performans eitli kriterlerle deerlendirilebilir. Genellikle kullanlan bu kriterler ITK, SMER, buharlatrc ve youturucu yzey alanlar, kompresr hz ve sistemde dolaan hava hz [24]. Bu almada, farkl hava hzlarnn sisteme olan etkileri incelenmi ve sistem performans ITK ve SMER parametreleri yardmyla deerlendirilmitir. ITK deeri iki ekilde ifade edilmitir. Dahili youturucu ile s pompasnn performans deerini ifade eden

19

ITKp1

deeri; dahili youturucuda nemli havaya verilen s miktarnn, kompresr tarafndan tketilen enerjiye

oran olarak tanmlanmaktadr. kinci olarak harici youturucu devreye girdiinde s pompas performans deerini ifade eden ITK

p2 deeri; harici youturucu kapasitesi hesaba katlarak, dahili youturucuda nemli

havaya verilen s miktarnn, kompresr tarafndan tketilen enerjiye oran olarak tanmlanmaktadr. Ayrca, sistem ierisinde aksiyal fan ve harici kondenser fan da enerji tkettiinden dolay, toplam enerji tketimi hesabnda dikkate alnmaldr. Bylece verilen sya karlk sistemde harcanan toplam enerji tketimini hesaba katan, sistemin performansn ifade eden, ITK

sis1ile ITK

sis2 olmak zere iki farl ITK deeri bulunmutur.

Is pompasnn ve tm sistemin stma tesir katsays deerleri aadaki bantlar yardmyla hesaplanmtr. Harici youturucu devreye girmeden s pompasnn stma tesir katsays denklem (1) yardmyla hesaplanmtr.

K

y

pW

QITK

1

1 (1)

Denklemde; ITKp1: Is pompas Istma tesir katsays(harici kondensersiz)

: Kompresr kapasitesi, kW : Harici youturucu olmadan youturucunun havaya verdii s miktar, kW

Harici youturucu devreye girmeden tm sistemin stma tesir katsays ise aadaki bant ile hesaplanr.

1

1

1

FK

y

sisWW

QITK

(2)

Denklemde; ITKsis1: Tm sistemin Istma tesir katsays(harici kondensersiz)

: Sistemde havay dolatran aksiyal fann enerji tketimi, kW Harici youturucu devreye girdiinde s pompasnn stma tesir katsays denklem (3) yardmyla hesaplanr.

K

y

pW

QITK

2

2 (3)

Denklemde; ITKp2: Is pompas Istma tesir katsays(harici kondenserli)

: Harici kondenser olduunda youturucunun havaya verdii s miktar, kW

Harici kondenser devreye girmeden tm sistemin stma tesir katsays ise aadaki ifade ile bulunur.

21

2

2

FFK

y

sisWWW

QITK

(4)

Denklemde; ITKsis2: Tm sistemin Istma tesir katsays(harici kondenserli)

: Harici youturucu fannn enerji tketimi, kW Harici kondenser olmadan youturucunun havaya verdii s miktar aadaki bant ile bulunur.

(5)

Denklemde; : Soutucu akkan ktlesel debisi, kg/s h21: Harici kondenser olmadan kompresr kndaki soutucu akkan entalpi deeri, kJ/kg h31: Harici kondenser olmadan youturucu kndaki soutucu akkan entalpi deeri, kJ/kg Harici kondenser olduunda youturucunun havaya verdii s miktar aadaki eitlik ile bulunur.

20

(6)

Denklemde;