ik moet u iets pijnlijks vertellen: ik verzin wel eens wat zo heb ik de nare gewoonte ontwikkeld om...

28
Ik moet U iets pijnlijks vertellen: Ik verzin wel eens wat Zo heb ik de nare gewoonte ontwikkeld om overal rond te bazuinen dat ik in het hele land zoveel succesvolle lezingen geef In werkelijkheid kan ik dat helemaal niet Ik vertrek met de trein naar Scheemda en ga daar in het cafe zitten tot 8 uur Dan ga ik terug en zeg dat het heel succesvol is geweest Voor deze keer wilde ik dat weer doen, maar ik werd betrapt door Gerdie die wat eerder kwam Dus nou sta ik hier, ik heb niks voorbereid en ik kan alleen maar dingen voorlezen Ik voel me helemaal niet goed dat U hier nu voor niks bent gekomen Want Kees kan eigenlijk ook helemaal niet koken, hoewel hij het daar steeds maar over heeft. Eigenlijk kan hij niet eens eten! En Wouter kan niet pianospelen én niet eten, die doet bij alles maar alsof Jammer, jammer, jammer Maar met U, dames, is dat gelukkig anders. U kúnt gewoon niet ……..

Upload: stefan-desmet

Post on 13-May-2015

217 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Ik moet U iets pijnlijks vertellen: Ik verzin wel eens wat Zo heb ik de nare gewoonte ontwikkeld om overal rond te bazuinen dat ik in het hele land zoveel

Ik moet U iets pijnlijks vertellen: Ik verzin wel eens watZo heb ik de nare gewoonte ontwikkeld om overal rond te bazuinen dat ik in het hele

land zoveel succesvolle lezingen geefIn werkelijkheid kan ik dat helemaal nietIk vertrek met de trein naar Scheemda en ga daar in het cafe zitten tot 8 uurDan ga ik terug en zeg dat het heel succesvol is geweestVoor deze keer wilde ik dat weer doen, maar ik werd betrapt door Gerdie die wat

eerder kwamDus nou sta ik hier, ik heb niks voorbereid en ik kan alleen maar dingen voorlezenIk voel me helemaal niet goed dat U hier nu voor niks bent gekomenWant Kees kan eigenlijk ook helemaal niet koken, hoewel hij het daar steeds maar

over heeft. Eigenlijk kan hij niet eens eten!En Wouter kan niet pianospelen én niet eten, die doet bij alles maar alsofJammer, jammer, jammer

Maar met U, dames, is dat gelukkig anders. U kúnt gewoon niet ……..

Page 2: Ik moet U iets pijnlijks vertellen: Ik verzin wel eens wat Zo heb ik de nare gewoonte ontwikkeld om overal rond te bazuinen dat ik in het hele land zoveel

LIEGEN

Page 3: Ik moet U iets pijnlijks vertellen: Ik verzin wel eens wat Zo heb ik de nare gewoonte ontwikkeld om overal rond te bazuinen dat ik in het hele land zoveel

liegenLUXE OF NOODZAAK?

LEZING met ETEN, DRINKEN en LIEGEN

25 December 2007

www.vandesandeinlezingen.nl

Page 4: Ik moet U iets pijnlijks vertellen: Ik verzin wel eens wat Zo heb ik de nare gewoonte ontwikkeld om overal rond te bazuinen dat ik in het hele land zoveel

Waar gaan we het over hebben?

Page 5: Ik moet U iets pijnlijks vertellen: Ik verzin wel eens wat Zo heb ik de nare gewoonte ontwikkeld om overal rond te bazuinen dat ik in het hele land zoveel

Een keer trek je de conclusieAlles is een illusie

The illusion of ‘either-or’ politics The illusion of a good time The illusion of a rising Dow The illusion of a short war The illusion of abundance The illusion of access The illusion of agony The illusion of anarchism The illusion of androgyny The illusion of attitude change The illusion of autonomy The illusion of balance The illusion of beauty The illusion of being The illusion of camps The illusion of choice The illusion of collective security The illusion of college drinking The illusion of color The illusion of comparisons The illusion of competence The illusion of comprehension The illusion of compassion The illusion of conciliation The illusion of conscious will The illusion of control The illusion of conviction The illusion of cultural identity The illusion of death The illusion of democracy The illusion of depth The illusion of design The illusion of despair The illusion of destiny The illusion of disease The illusion of disillusionment The illusion of distance The illusion of domination The illusion of ego The illusion of e-learning The illusion of energy efficiency The illusion of equality The illusion of ethnicity The illusion of exceptionalism The illusion of failure The illusion of fair-use guidelines The illusion of freedom The illusion of friendship. The illusion of grand strategy The illusion of gravity The illusion of growth The illusion of handwriting The illusion of happiness The illusion of health IT success The illusion of high agreement The illusion of high test coverage The illusion of household wealth The illusion of human rights The illusion of identity The illusion of illumination The illusion of inclusion The illusion of information The illusion of innocence The illusion of insurance The illusion of integrated pest management The illusion of integrity The illusion of intelligent design The illusion of interactivity The illusion of internet governance The illusion of internet infinity The illusion of invulnerability The illusion of Jewish unity The illusion of knowledge The illusion of landscape The illusion of legitimacy The illusion of life The illusion of lightness The illusion of limitations The illusion of linearity The illusion of loss The illusion of love The illusion of majesty The illusion of managing China The illusion of materialism The illusion of meaning The illusion of memory The illusion of military power The illusion of missile defence The illusion of monogamy The illusion of moral neutrality The illusion of motion The illusion of murder The illusion of normality The illusion of occupancy The illusion of opacity The illusion of openness The illusion of order The illusion of pan-Asian identity The illusion of peace The illusion of perception The illusion of permanence The illusion of phased withdrawal The illusion of plenty The illusion of power The illusion of power lyrics The illusion of powerlessness The illusion of predictability The illusion of privacy The illusion of profits The illusion of progress The illusion of propriety The illusion of prosperity The illusion of protection The illusion of public input The illusion of public panic The illusion of reality The illusion of reform The illusion of rejection The illusion of relatedness The illusion of remembering The illusion of rules The illusion of safety The illusion of satisfaction The illusion of security The illusion of semantic reference The illusion of separateness The illusion of simplicity The illusion of socialism The illusion of sociobiology The illusion of speed The illusion of spontaneity The illusion of struggle The illusion of superiority The illusion of sustainability The illusion of talent The illusion of technique The illusion of terror The illusion of the deadly conglomerate The illusion of the end The illusion of the epoch The illusion of the exclusive actor The illusion of the future The illusion of the ghost in the machine The illusion of the good The illusion of the past The illusion of the Renaissance The illusion of the self The illusion of the wall The illusion of thinking as acting The illusion of time The illusion of transportation choice The illusion of traveller’s expertise The illusion of truth The illusion of UM security council reform The illusion of validity The illusion of vanquishing The illusion of victory The illusion of Vincent van Gogh The illusion of wallpaper The illusion of work.

Page 6: Ik moet U iets pijnlijks vertellen: Ik verzin wel eens wat Zo heb ik de nare gewoonte ontwikkeld om overal rond te bazuinen dat ik in het hele land zoveel

© 2006 JP van de Sande RuG2 Manieren van denken, 2 Manieren van liegen?

Page 7: Ik moet U iets pijnlijks vertellen: Ik verzin wel eens wat Zo heb ik de nare gewoonte ontwikkeld om overal rond te bazuinen dat ik in het hele land zoveel

Wat wil de mens?• Het eenvoudigste antwoord is:

Zij wil zo hoog mogelijke opbrengsten bij zo laag mogelijke kosten

• Sommigen denken daarbij vooral op korte termijn• Anderen houden ook rekening met de langere termijn• En we hebben het zelden bij het rechte eind

• Maar……..

• Waarom vinden we eigenlijk iets leuk, lekker, waardevol of belangrijk ?

• We vinden nog dezelfde dingen leuk etc. als onze verre voorouders. Dat ligt in de menselijke natuur verankerd

Page 8: Ik moet U iets pijnlijks vertellen: Ik verzin wel eens wat Zo heb ik de nare gewoonte ontwikkeld om overal rond te bazuinen dat ik in het hele land zoveel

Basis Gedrags- en waarderings-patronen• Voortplanting (Hofmaken, Paring, Stalking, Porno, SEXINDUSTRIE)

• Kinderzorg (Temperatuur, Voedsel, Veiligheid, WOONERF, KINDERINDUSTRIE)

• Status (Dominantiehierarchie, RESPECT, RECLAME, STATUSINDUSTRIE)

• Communicatie (Signaalsystemen, Taal, Media, EMAIL, CHAT, GSM)

• Erbij horen (Kudde, School, Zwerm, Familie, Stam, Groep, Volk, Natie, COMMUNITY)

• Verkennen (Omgeving, Sociale netwerk, Wacht houden, INTERNET, TV)

• Agressie (Dreigen, Vecht/vlucht, Jagen, Doden, ZINLOOS GEWELD, VECHTINDUSTRIE)

• Fourageren (Zoeken, Eten, Delen, Herkauwen, Cantine, CONSUMEREN, McDONALDS)

• Voorraad maken (Eikeltjes, Hamsteren, Postzegels, RIJK WORDEN, FINANCIELE IND.)

• Territorium maken (Gebied, Gebouw, Persoonlijke ruimte, Eigen plek, WOONINDUSTRIE)

• Bouwen (Hol, Nest, Val, Dam, Kantoor, Stadion, SCHOENENDOZEN, BOUWINDUSTRIE)

• Ruilen (Quid pro quo, oog om oog, geschenken, ruilhandel, HANDEL)

• Lichaamsverzorging (Gladstrijken, Wassen, Vlooien, COSMETICA & MODE INDUSTRIE)

• Afwachten (Pauzeren,Wachten, Uitrusten, Zonnen, LEKKER LUIEREN, GEMAKSINDUSTRIE)

• Migratie (Trek, Nomadisme, Auto's, UITGAAN, MIGRATIE, VACANTIEINDUSTRIE )

• Spel (Sociaal, Vecht/vlucht, Prooi, Paintball, Status, Pokeren, Poppen, COMPUTERSPELLETJES, SPEELINDUSTRIE

CONTROLEMECHANISMEN

Page 9: Ik moet U iets pijnlijks vertellen: Ik verzin wel eens wat Zo heb ik de nare gewoonte ontwikkeld om overal rond te bazuinen dat ik in het hele land zoveel

Is misleiden instinctief of rationeel?• Dieren kunnen niet liegen. Ze kunnen wel

anders zijn dan ze er uitzien, maar dat kunnen ze zelf niet beinvloeden

Page 10: Ik moet U iets pijnlijks vertellen: Ik verzin wel eens wat Zo heb ik de nare gewoonte ontwikkeld om overal rond te bazuinen dat ik in het hele land zoveel

Het fundament voor de leugen• Empathisch vermogen nodig om

• Een gesprek te kunnen voeren • Goede vragen te stellen• Geen ruzie te krijgen

• Een goed manager te zijn• Met iemand samen te wonen

• Een roman te kunnen schrijven • Kinderen op te voeden

• Er goed uit te zien• Goede manieren te hebben

• Maar vooral voor……..• Mensen bezwendelen

Page 11: Ik moet U iets pijnlijks vertellen: Ik verzin wel eens wat Zo heb ik de nare gewoonte ontwikkeld om overal rond te bazuinen dat ik in het hele land zoveel

Liegen: Wat doet men en waar let men op?

ECHTVERONDERSTELD

Aankijken - ++Glimlachen - ++Verzitten - ++Latentie antwoord - ++Langzaam spreken - ++Spreekfouten - ++Plukken (Adaptors) ++ -Pupil wijd ++ -Oogknipperen ++ -Hoofd bewegen ++ -Lengte antwoord ++ -Negatieve zinnen ++ - Aarzelingen ++ ++Toonhoogte ++ ++

Page 12: Ik moet U iets pijnlijks vertellen: Ik verzin wel eens wat Zo heb ik de nare gewoonte ontwikkeld om overal rond te bazuinen dat ik in het hele land zoveel

Verbaal en Non verbaal liegen• Een kwestie van expressiviteit en controle

• Hoe groter de expressiviteit hoe groter de controle

Praten

Gezichtsuitdrukking

Gebaren

Houding

Bewegingen

expressie controle

Page 13: Ik moet U iets pijnlijks vertellen: Ik verzin wel eens wat Zo heb ik de nare gewoonte ontwikkeld om overal rond te bazuinen dat ik in het hele land zoveel

© 2006 JP van de Sande RuGWat is waarheid?

Immanuel Kant: Waarheid bestaat wel maar we kunnen hem niet kennen

(das Ding an sich)

Daarom zijn vele verschillende waarnemingen over één zaak mogelijk

Daarom is zorgvuldige toetsing van meningen nodig

Zelfs als iedereen het ergens over eens is, is dat nog geen garantie voor waarheid

HET IS EEN PLICHT STEEDS DE WAARHEID TE SPREKEN

Page 14: Ik moet U iets pijnlijks vertellen: Ik verzin wel eens wat Zo heb ik de nare gewoonte ontwikkeld om overal rond te bazuinen dat ik in het hele land zoveel

© 2006 JP van de Sande RuG

Waarheid of relativisme?• Things that people believe to be real, are real

in their consequences (Thomas’ dictum)

• Waarheid is daarom een te abstract begrip

• Waarheid bestaat bij de gratie van het oordeel• Feiten kunnen dus meer of minder waar gevonden worden• De verwachte consequenties spelen hierbij een grote rol• 2 dimensies beïnvloeden waarheids-gevoel sterk:

• Angsten en Wensen

Page 15: Ik moet U iets pijnlijks vertellen: Ik verzin wel eens wat Zo heb ik de nare gewoonte ontwikkeld om overal rond te bazuinen dat ik in het hele land zoveel

Een typologie van LIEGEN(Meerum Terwogt, 1993)

• Criminele misleiding: Bedrog, oplichterij, flessentrekkerij etc.

• Onbetrouwbaarheid: Valse beloften, valse hoop etc

• Anderen benadelen: Een poot uitdraaien, een hak zetten etc

• Speelse misleiding: In het ootje nemen, voor het lapje houden

• Zelfpresentatie: Overdrijven, je mooier voordoen etc

• Dimensies:– Goed-slecht

– Beraamd-spontaan– Direct-indirect

– Acceptabel-onacceptabel– Korte-lange duur

– Moreel juist-moreel onjuist

Page 16: Ik moet U iets pijnlijks vertellen: Ik verzin wel eens wat Zo heb ik de nare gewoonte ontwikkeld om overal rond te bazuinen dat ik in het hele land zoveel

HOE GAAN WE MET PROBLEMEN OM?

Controleren in practijk situaties

Page 17: Ik moet U iets pijnlijks vertellen: Ik verzin wel eens wat Zo heb ik de nare gewoonte ontwikkeld om overal rond te bazuinen dat ik in het hele land zoveel

EEN WERELD ZONDER LEUGEN?• Van de Nederlanders

– Dient 10% vals claims in bij verzekering – Doet 20% aan heling– Neemt 20% spullen van het werk mee – Betaalt 22% geen kijk en luistergeld– Fraudeert 33% met de belastingen– Brengt 34% gevonden portemonnaie niet terug– Geeft 60% teveel aan wisselgeld niet terug– Laat 73% zwarte klussen doen

• Bron: Nieuwe Revu, 1991

Page 18: Ik moet U iets pijnlijks vertellen: Ik verzin wel eens wat Zo heb ik de nare gewoonte ontwikkeld om overal rond te bazuinen dat ik in het hele land zoveel

stellingen & aanbevelingen• Liegen gebeurt vooral om er zelf beter uit te springen• Heeft op korte en lange termijn verschillende effecten• Gebeurt vooral als belangen niet identiek zijn• Treedt daarom vooral op in interactie met machtigen • Aan misleiding zijn verschillende dimensies te koppelen• Sommige dimensies (bijv Moreel) zijn belangrijk voor ons

oordeel, andere minder (bijv Direct).• Misleiding is niet nodig als de belangen van de partijen

identiek zijn• Zo niet, dan is misleiding een haast niet te vermijden en

handige strategie• Oordelen over eerlijkheid zijn sterk projectief• Veroordeel dus niet, opdat gij niet veroordeeld zult worden

Page 19: Ik moet U iets pijnlijks vertellen: Ik verzin wel eens wat Zo heb ik de nare gewoonte ontwikkeld om overal rond te bazuinen dat ik in het hele land zoveel

Page 20: Ik moet U iets pijnlijks vertellen: Ik verzin wel eens wat Zo heb ik de nare gewoonte ontwikkeld om overal rond te bazuinen dat ik in het hele land zoveel

Voorgerecht: Cultuur is leugenNatuurlijk is “echt”

Tegengestelde van natuur is cultuur

Dus: Cultuur is leugen

Dat was de stelling van Jean Jaques Rousseau

Maar, is ‘echt’ wel op natuur van toepassing?

Om van waarheid te kunnen spreken moet er immers een tegenstelling met onwaarheid zijn …..of niet?

De natuur staat geen keuzen toe ……of wel?

Dit betekent: alleen in cultuur kan leugen bestaan maar dat geldt ook voor waarheid.

Page 21: Ik moet U iets pijnlijks vertellen: Ik verzin wel eens wat Zo heb ik de nare gewoonte ontwikkeld om overal rond te bazuinen dat ik in het hele land zoveel

Hoofdgerecht: Toneelspel en het levenToneel wordt gespeeld door acteurs en actrices

Het leven is een schouwtoneel Elk speelt zijn rol en krijgt zijn deel Vader Cats, 1627

Dus: U bent allen actrice

Het is nuttig dat te ontkennen, anders wordt uw spel niet meer geloofd ……..of niet?

Als U het bevestigt, toont u slim te zijn, maar verliest u geloofwaardigheid ……of niet?

Dus: hier ligt een paradox

Page 22: Ik moet U iets pijnlijks vertellen: Ik verzin wel eens wat Zo heb ik de nare gewoonte ontwikkeld om overal rond te bazuinen dat ik in het hele land zoveel

Toetje: Roddel en achterklap Roddel is het anderen verschaffen van informatie over het

gedeelde sociale netwerk

Men kan niet in een netwerk functioneren zonder juiste informatie

Dus: Roddel is noodzaak, mits waar

Is er eigenlijk verschil tussen ware en onware roddel????

Of hangt het af van de bedoelingen van de spreekster???

(Welke bedoelingen kan ze eigenlijk hebben????)

Mannen (tenminste de echte) kennen weinig roddels. Maar functioneren die daardoor inderdaad niet goed????

Page 23: Ik moet U iets pijnlijks vertellen: Ik verzin wel eens wat Zo heb ik de nare gewoonte ontwikkeld om overal rond te bazuinen dat ik in het hele land zoveel
Page 24: Ik moet U iets pijnlijks vertellen: Ik verzin wel eens wat Zo heb ik de nare gewoonte ontwikkeld om overal rond te bazuinen dat ik in het hele land zoveel
Page 25: Ik moet U iets pijnlijks vertellen: Ik verzin wel eens wat Zo heb ik de nare gewoonte ontwikkeld om overal rond te bazuinen dat ik in het hele land zoveel
Page 26: Ik moet U iets pijnlijks vertellen: Ik verzin wel eens wat Zo heb ik de nare gewoonte ontwikkeld om overal rond te bazuinen dat ik in het hele land zoveel

• 6 uur attractief gekleed • 10 dames + 2 en 3 heren• Kees =kok• Diner pensant

• Lezing, borrel, eten, gespreksleiding

• Onderwerpen: cultuur; toneel; roddel; complimenten; welk soort dingen onthoud je makkelijk?

Page 27: Ik moet U iets pijnlijks vertellen: Ik verzin wel eens wat Zo heb ik de nare gewoonte ontwikkeld om overal rond te bazuinen dat ik in het hele land zoveel

Wat is INTERACTIE?

• Wederzijdse beinvloeding:

Gedrag A is contingent op dat van B

Wederzijds

Reactief

Eenzijdig

Pseudo

A

B

A

B

A

B

A

B

Page 28: Ik moet U iets pijnlijks vertellen: Ik verzin wel eens wat Zo heb ik de nare gewoonte ontwikkeld om overal rond te bazuinen dat ik in het hele land zoveel

DE MAAT VAN DE LEUGEN• GROTE LEUGENS• KLEINE LEUGENS• HELE KLEINE LEUGENS

• Vanuit de misleider:– Het is verstandig en gewenst zich als zo goed mogelijk voor te doen

(e.g. kleding, manieren, figuur, schoonheid, intelligentie, moraliteit etc) en niet te open te zijn over wat men eigenlijk wil

– Ten eerste stijgt men daardoor in status– Ten tweede heeft het een geruststellend effect op ander

• Vanuit de ander:– Het is verstandig en gewenst echt van schijn te onderscheiden en te

weten wat plannen van de ander zijn

– Men is dan beter voorbereid op wat die ander kan doen