هیدرولوژي آب زیرزمینی

مولفان: ديويد كيث تاد الري دبليو ميز

مترجمان: دكتر محمود محمدرضاپور طبري

(استاديار دانشكده فني و مهندسي دانشگاه شهركرد)

مهندس مهدي ايلبيگي

هيدرولوژي آب زيرزميني: نام كتاب

انتشارات دانشگاهي كيان: ناشر الري دبليو ميز-ديويد كيث تاد: انمؤلف

بيگيمهدي ايل-محمود محمدرضاپور طبري: مترجمين 1392: چاپ اول

جلد1000: تيراژ گنج شايگان: و صحافي چاپ تومان17000: قيمت978-600-307-022-6: شابكISBN : 978-600-307-022-6

.Todd, David Keith.م-1923د، ديويد كيث،ات: سرشناسهمحمود  مترجمين ميز؛د، الري دبليواتكيثمؤلفين ديويد/ب زيرزمينيآهيدرولوژي:عنوان و نام پديدآور

.بيگيمحمدرضاپور طبري، مهدي ايل .1392انتشارات دانشگاهي كيان،:تهران: مشخصات نشر

.،جدول، نمودارمصور.:ص424: مشخصات ظاهري 978-600-307-022-6: شابك

فيپا: نويسيوضعيت فهرستGroundwater hydrology, 3rd:عنوان اصلي: يادداشت ed, 2005. 

 با ترجمه و تكميل "مهندسي منابع آب زيرزميني"تحت عنوانكتاب حاضر قبال: يادداشت

.فيپا گرفته است 1391مهرداد راهنمايي توسط دانشگاه آزاد اسالمي، واحد شيراز در سال .كتابنامه: يادداشت

.مهندسي منابع آب زيرزميني: عنوان ديگر.هاي زيرزمينيآب: موضوع

.Mays, Larry W.م-1948ميز، الري دبليو،: شناسه افزوده .، مترجم-1357محمدرضاپور طبري، محمود،: شناسه افزوده .، مترجم-1361ايل بيگي، مهدي،: شناسه افزوده

.2/1003GB/ت2م13929:بندي كنگره رده 49/551: رده بندي ديويي

2948472:شماره كتابشناسي ملي

دانشگاهي كيانانتشارات

:مركز پخش طبقه اول 27پالك -كوچه نوروز -ن فروردي 12خ -خ انقالب -تهران

66411715- 66406834-66416446: تلفن www.kianpub.comاز طريق سايت Onlineخريد

3000221441 : SMS

.محفوظ است ناشركليه حقوق براي تكثير تمامي يا قسمتي از اين اثر به

حروفچيني يا چاپ مجدد، چاپ صورت افست، فتوكپي و انواع ديگر چاپ ممنوع

.است و پيگرد قانوني دارد

ه م ھ ی قد سا ی ند. ی تال ز ع آب ز نا یای ظ و ا

گفتار پیش

آیند. افـزایش نیازهـاي هاي زیرزمینی از مهمترین منابع تأمین نیازهاي آبی در اکثر نقاط دنیا بشمار می منابع آبها منجر به تخریب این منـابع بـا ارزش فیت آبخوانهاي مختلف و در نتیجه آن برداشت بیش از ظر آبی در بخش

هاي زیرزمینـی کـه ها به سفره و افت قابل توجه تراز سطح آب زیرزمینی شده است. همچنین تزریق انواع آالیندهمحیطـی باشـد، اثـرات زیسـت در نتیجه توسعه جوامـع شـهري، صـنعتی و کشـاورزي و مـدیریت ناصـحیح مـی

اهش کیفیت این منبع به دنبال داشته است.ناپذیري را در جهت ک جبرانتوانـد تـا حـدود قابـل هاي متخلخـل مـی ها و محیط جانبه و دقیق از اصول حاکم بر آبخوان از آنجا که درك همه

هـاي زیرزمینـی کمـک نمایـد لـذا گیـر و بهبـود شـرایط سـفره توجهی در ارائه مدیریت صحیح به مدیران تصمیمحاضر را که به عنـوان یکـی از کتـب مرجـع در خصـوص اصـول آب زیرزمینـی مترجمان بر آن شدند تا کتاب

فصل اول کتـاب 5باشد، ترجمه کرده و در اختیار متخصصان فن قرار دهند. این کتاب در واقع ترجمه مطرح میGroundwater Hydrology آقایانDavid Keith Todd وLarry W. Mays و ه جلـد اول ارائـه شـد باشد که در قالب میهـا هاي زیرزمینی، هیـدرولیک چـاه ها، حرکت آب هاي زیرزمینی، نحوه پیدایش آبخوان مباحثی همچون مبانی آباي از جلـد دوم کتـاب کـه از نماید. همچنـین بخـش عمـده ها را بررسی و تشریح می و نحوه ایجاد و کارکرد چاه

دیک ارائه خواهد شد.دهد، ترجمه شده که در آینده نز فصل ششم تا چهاردهم را شکل میهاي کاربردي و متنوع ارائه شده تا خواننده دید بهتـري را در نحـوه در این کتاب مفاهیم هر بخش همراه با مثال

هـاي کارشناسـی، کاربرد آن در شرایط واقعی پیدا نماید. از آنجـا کـه کتـاب حاضـر قابـل اسـتفاده بـراي دوره باشد لذا سعی شده مـتن لوژي، عمران، کشاورزي، معدن و ... میهاي هیدروژئو ارشد و دکتري رشته کارشناسی

هاي سلیس و روان ترجمه و ارائه گردد. الزم به ذکـر اسـت تمـامی مطالـب ترجمـه شـده ابتـداعا کتاب با عبارتاند و سـپس پـس هاي آن مورد حل مجدد قرار گرفته توسط مترجمین به دقت مطالعه شده و بعضا برخی از مثال

نواقص آن ارائه گردید. از رفعتواننـد جهـت هایی است که خوانندگان محتـرم مـی از آنجا که ترجمه حاضر عاري از نقص نبوده و داراي لغزش

تواند منجر بـه رفع آن با مطالعه دقیق و موشکفانه به مترجمان گوشزد نمایند لذا یادآوري کمبودها و خطاها می دد.هاي آینده گر بهبود ترجمه حاضر در چاپ

)09122492615محمود محمد رضاپور طبري ( )09127255395بیگی ( مهدي ایل

سخنی با خوانندگان ها را بر کارهاي خود بگمار...و بهترین آن بنگرسپس، به کاتبان و نویسندگانت «

خت ندارد، دیگران را هم ن که قدر خود را بشناسند، چون کسی که به قدر خود شنابرگزیکاتبان و نویسندگانی »شناسد. نمی

اشترالبالغه به مالکنهج 53ي برگرفته از نامههاي اکید بزرگان و گواه بر کرامت اهـل دانـش اسـت، امـا امـروزه اگرچه نوشتن و پرداختن زکات علم از توصیه

ویسـد مهـم نیسـت، امـا ن که چـه کسـی مـی شک اینکند. بیها و اهداف نوشتن بیشتر جلوه میپرداختن به انگیزههـاي نویسـد، درخـور تأمـل اسـت. مـا معتقـدیم کـه چـاپ روزافـزون کتـاب اي مـی که چرا و به چه پشـتوانه اینتوجـه بـه اسـتانداردهاي چـاپ کتـاب و نیازهـاي مخاطبـان که خالی از هرگونه نوآوري و بـی » زرد«اصطالح به

که عنوان پر زرق و بـرق، دسـتاویز قـرار پرده آني نشر است. بیاست، حاصل تفکر بازاري مستولی بر جامعهتوانـد دلیـل محکمـی بـراي ي علمی، نمـی ي سابقههاي نو با هدف فروش باال و طویل کردن سیاههدادن مضمون

کند؛ به امید آن کـه هاي نه چندان کم آن را تهیه میي مشتاق با صرف هزینهچاپ و نشر کتابی باشد که خواننده اموزد.چیزي از آن بی

اي مسـتقیم برقـرار اسـت. ي نوشتن کم از محتواي نوشته نیست و بین ایـن دو رابطـه باید پذیرفت که انگیزهي کند و اگـر دغدغـه عمق پرهیز میمحتوا وکمشک نویسنده از قلم بیاگر انگیزه از نوشتن، تولید دانش باشد، بی

کند.نوان پرطمطراق بسنده نمیخورده در میان باشد، ناشر تنها به عدانش و فرهنگ زخمانگیزگـی و زخـم هـوس اسـت، نیازمنـد بوم که گرفتـار آفـت بـی و و چقدر امروزه، فرهنگ و دانش این مرز

راسـتی کـه شان کمک به رشـد دانـش و ارتقـاي فرهنـگ جامعـه اسـت و بـه ناشران و نویسندگانی است که نیتفهمنـد کـه کتـاب ابـزار دانند و خوب مـی خود و دیگران را میمگر نویسندگانی که قدر ،التیامی بر این درد نیست

کوشند تا خود را از هرگونه شهوت نام و رسم و ثروت تهی کنند.هاي مغرضانه نیست و میسودجوییدر ،کوشـیم تـا داند، اما همواره بـیش از پـیش مـی انتشارات دانشگاهی کیان خود را بري از عیب و خطا نمی

و در بفشـاریم ي پـاك دارنـد را هـاي پرمحتـوا، دسـت نویسـندگانی کـه انگیـزه نشـر کتـاب راستاي تولید علم وي لطف و عنایـت خـود خواهیم که در این مسیر صعب و پرخطر در سایهاز خداوند متعال می ،کنارشان باشیم و

ي ما نهاده شده، سربلند و پیروز برآییم. چه به عهدهاز آن

دانشگاهی کیانانتشارات

مطالب فهرست

17 .......................................................................................................... مقدمه: اول فصل 18 ............................................................................................................... هدف 1- 1 19 ................................................................................................. تاریخی ي سابقه 2- 1

19 ........................................................................................................ قنات 1- 2- 1 20 .............................................................................. زیرزمینی آب هاي نظریه 2- 2- 1 23 ................................................................. جدید هاي سده با مرتبط هاي نظریه 3- 2- 1

24 ............................................................................ آب مصرف و برداشت تقاضاي 3- 1 27 .................................................................... زیرزمینی آب هاي منبع از برداري بهره 4- 1 29 .................................................................... هیدرولوژي ي چرخه در زیرزمینی آب 5- 1

29 .................................................................................. هیدرولوژیک ي چرخه 1- 5- 1 35 ........................................ هیدرولوژي ي چرخه در زیرزمینی آب جریان سیستم 2- 5- 1

41 ............................................................................................. هیدرولوژیک بیالن 6- 1 51 ........................................................................... زیرزمینی آب اطالعاتی هاي منبع 7- 1

51 ........................................................................................ اینترنت هاي منبع 1- 7- 1 51 ..................................... آمریکا ي متحده ایاالت شناسیزمین سازمان هاي نشریه 2- 7- 1 55 .................................................................................................. انتشارات 3- 7- 1

55 ............................................................................ زیرزمینی آب هايداده هاي منبع 8- 1 NWIS ................................................................................. 57 سایت هاي داده 1- 8- 1 58 ............................................................................................. واقعی ي داده 2- 8- 1 60 .................................................................................................................. ها مسئله 61 .......................................................................................................... مراجع و منابع 65 ................................................................................... زیرزمینی آب پیدایش: دوم فصل 66 .................................................................................... زیرزمینی آب سن و منشأ 1- 2 68 ........................................................... زمینیزیر آب بر ها سنگ هاي خصوصیت اثر 2- 2

68 .................................................................................................. ها آبخوان 1- 2- 2 69 ...................................................................................................... تخلخل 2- 2- 2 73 ........................................................................................... خاك بندي طبقه 3- 2- 2 75 ............................................................................. آن معرف حجم و تخلخل 4- 2- 2 76 ................................................................................................ ویژه سطح 5- 2- 2

80 ................................................................................. زیرزمینی آب عمودي توزیع 3- 2 81 ................................................................................................... تهویه ي منطقه 4- 2

81 .................................................................................. خاك رطوبت ي منطقه 1- 4- 2 81 ............................................................................................ میانی ي منطقه 2- 4- 2 82 ........................................................................................ مویینگی يمنطقه 3- 4- 2 85 ........................................................................... رطوبت درصد يگیر اندازه 4- 4- 2 86 .......................................................................................... دسترس در آب 5- 4- 2

86 ................................................................................................... اشباع ي منطقه 5- 2 87 ........................................................................................... ویژه نگهداشت 1- 5- 2 87 ............................................................................................... ویژه آبدهی 2- 5- 2

89 ......................................................................... ها آبخوان شناسی زمین سازندهاي 6- 2 90 ......................................................................................... آبرفتی رسوبات 1- 6- 2 91 ................................................................................................. آهک سنگ 2- 6- 2 94 ................................................................................... آتشفشانی هاي سنگ 3- 6- 2 94 .................................................................................................سنگ ماسه 4- 6- 2 94 ......................................................................... دگرگونی و آذرین هاي سنگ 5- 6- 2 94 ......................................................................................................... رس 6- 6- 2

95 .................................................................................................. ها آبخوان انواع 7- 2 95 .............................................................................................. آزاد آبخوان 1- 7- 2 96 ................................................................................... محصور هاي آبخوان 2- 7- 2 97 ............................................................................................ نشتی آبخوان 3- 7- 2 97 ........................................................................................... آل ایده آبخوان 4- 7- 2

98 ................................................................................................... ذخیره ضریب 8- 2 100 ........................................................................ اي منطقه/ اي حوضه زیرزمینی آب 9- 2

101 ............................................................................. مرتفع هاي دشت آبخوان 1- 9- 2

105 ............................................................... خلیج ساحلی دشت آبخوان سیستم 2- 9- 2 109 ........................................................................................................ ها شمهچ 10- 2

109 ........................................................................................ چیست؟ چشمه 1- 10- 2 113 ............................................................... ها چشمه از تخلیه ادواردز آبخوان 2- 10- 2

118 ....................................................................... )گرمایی آب( هیدروترمال ي پدیده 11- 2 118 ................................................................................... گرمایی هاي چشمه 1- 11- 2 121 ...................................................................... گرمایی زمین انرژي هاي منبع 2- 11- 2

121 .................................................................. دائمی منجمد مناطق در زیرزمینی آب 12- 2 123 ........................................................................... متحده ایاالت در زیرزمینی آب 13- 2

130 ................................................................................................................. ها مسئله 133 ......................................................................................................... مراجع و منابع 137 ................................................................................... زیرزمینی آب حرکت: سوم فصل 138 ................................................................................................... دارسی قانون 1- 3

138 ............................................... دارسی قانون آزمایشگاهی هاي تحقیق واسنجی 1- 1- 3 141 .......................................................................................... دارسی سرعت 2- 1- 3 142 .......................................................................... دارسی قانون اعتبار حدود 3- 1- 3

144 ....................................................................................................... نفوذپذیري 2- 3 144 ........................................................................................ ذاتی نفوذپذیري 1- 2- 3 144 ...................................................................................... هیدرولیکی هدایت 2- 2- 3 145 ................................................................................... انتقال قابلیت ضریب 3- 2- 3 145 ............................................................. شناسی زمین مواد هیدرولیکی هدایت 4- 2- 3

146 ..................................................................................... هیدرولیکی هدایت تعیین 3- 3 146 ................................................................................................ هافرمول - 1- 3- 3 148 ............................................................................... آزمایشگاهی هاي روش 2- 3- 3 153 ....................................................................................... اوگر گمانه روش 4- 3- 3 155 .................................................................................. ها چاه پمپاژ آزمایش 5- 3- 3

155 ......................................................................................... ناهمسان هاي آبخوان 4- 3

159 .................................................................................... مینیزیرز آب جریان نرخ 5- 3 161 .................................................................................. زیرزمینی آب جریان جهت 6- 3

161 .......................................................................................... جریان ي شبکه 1- 6- 3 164 .................................................... زیرزمینی آب تراز هاي خط با مرتبط جریان 2- 6- 3 170 .......................................................................... آب سطح از عبوري جریان 3- 6- 3 172 ........................................................ هیدرولیکی هدایت مرز از عبوري جریان 4- 6- 3 174 ............................................................................. اي منطقه جریان الگوهاي 5- 6- 3

180 ............................................................................................................ انتشار 7- 3 180 ..................................................................................................... مفهوم 1- 7- 3 182 ............................................................... زیرزمینی آب هیدرولوژي و انتشار 2- 7- 3

183 .................................................................................... زیرزمینی آب هاي ردیاب 8- 3 184 ................................................................................. جریان عمومی هاي معادله - 9- 3 187 ............................................................................................. غیراشباع جریان 10- 3

188 .................................................................... غیراشباع هاي خاك در جریان 1- 10- 3 192 ....................................................................... غیراشباع هیدرولیکی هدایت 2- 10- 3 197 .............................................................................. افقی و قائم هاي جریان 3- 10- 3

199 ................................................................................................. جنبشی امواج 11- 3 200 .................................................................................. آمپت ـ گرین روش فوذ؛ن 12- 3

211 ................................................................................................................. ها مسئله 217 ......................................................................................................... مراجع و منابع 223 ...................................................................................... ها چاه هیدرولیک: چهارم فصل 224 ......................................................................... پایدار شرایط در بعدي یک جریان 1- 4

224 ........................................................................................محصور آبخوان 1- 1- 4 225 ........................................................................ )غیرمحصور( آزاد آبخوان - 2- 1- 4 228 .................................................................... آبراهه به ورودي ي پایه جریان 3- 1- 4

232 ........................................................................ چاه یک در پایدار شعاعی جریان - 2- 4 233 ........................................................................................محصور آبخوان 1- 2- 4

239 ............................................................................................. آزاد آبخوان 2- 2- 4 243 ................................................................... یکنواخت ي تغذیه با آزاد آبخوان 3- 2- 4

245 ....................................................................................... یکنواخت جریان با چاه 3- 4

247 ........................................................... محصوس آبخوان دس نبپبيذاس ضعبعي جشيبن 4-4

247 ........................................................... پمپبط حبل دس چبه غيشتعبدلي ي معبدله 4-4-1

249 ................................................................................... تبيس سوش بب حل -4-4-2

253 ........................................................................... طاکوة-کوپش وشس بب حل 4-4-3

256 ....................................................................................... چبو سوش بب حل 4-4-4

258 ....................................................................................... ببصيبفت آصمبيص 4-4-5

260 ................................................................. آصاد آبخوان دس نبپبيذاس ضعبعي جشيبن 4-5

266 .......................................................... نطتي آبخوان يک دس نبپبيذاس ضعبعي جشيبن 4-6

270 .................................................................. آبخوان مشصهبي نضديک دس چبه جشيبن 4-7

270 .............................................................. سودخبنه يک نضديکي دس چبه جشيبن 4-7-1

277 ........................................................... نفورنبپزيش مشص نضديکي دس چبه جشيبن 4-7-2

281 ............................................................... مشصهب سبيش نضديکي دس چبه جشيبن 4-7-3

285 ............................................................................ آبخوان مشصهبي موقعيت 4-7-4

286 ....................................................................................... چبهي چنذ هبي سبمبنه 4-8

290 ............................................................. آبخوان دس نبقع يب نسبي نفور بب هبي چبه 4-9

294 .......................................................................... خبظ ضشايط بشاي چبه جشيبن 4-11

295 ................................................................................................................ هب مسئله

310 ........................................................................................................ مشاجع و منببع

313 ............................................................................................... آب هاي چاه: پنجم فصل

314 ...................................................................... چبه هبيلوگ و آصمبيطي هبي گمبنه 5-1

315 ............................................................................عمق کم هبي چبه حفش هبي سوش 5-2

318 .......................................................................................... دستي هبي چبه 5-2-1

320 .......................................................................................... اي مته هبي چبه 5-2-2

323 ......................................................................................... سانطي هبي چبه 5-2-3

325 ........................................................................................ فوساني هبي چبه 5-2-4

326 .............................................................................. عميق هبي چبه حفش هبي سوش 5-3

332 ............................................................................... اي ضشبه حفبسي سوش 5-3-1

335 ................................................................................. دورانی اريحف روش 2- 3- 5 337 ......................................................................... هوا با دورانی حفاري روش 3- 3- 5 338 ................................................................... دورانی - اي ضربه حفاري روش 4- 3- 5 338 ......................................................... معکوس جریان با دورانی حفاري روش 5- 3- 5

339 ........................................................................................................ چاه تکمیل 4- 5 339 ..................................................................................... چاه جدار هاي لوله 1- 4- 5 340 ............................................................................................ شدن سیمانی 2- 4- 5 340 ......................................................................................... مشبک هايلوله 3- 4- 5 346 ................................................................................................ پک گراول 4- 4- 5

347 ................................................................................................... چاه يتوسعه 5- 5 348 ....................................................................................................... پمپاژ 1- 5- 5 348 ...................................................................... ) زنی سمبه( چاه آب به ضربه 2- 5- 5 349 ........................................................................................ هوا با زنیسمبه 3- 5- 5 349 ........................................................................... هوا با معکوس شستشوي 4- 5- 5 351 ................................................................... هیدرولیکی جت با چاه ي توسعه 5- 5- 5 351 ............................................................... شیمیایی مواد توسط چاه ي توسعه 6- 5- 5 352 .................................................................................. هیدرولیکی شکستگی 7- 5- 5 352 ............................................................................................. منفجره مواد 8- 5- 5

352 ................................................................................. آبدهی براي ها چاه آزمایش 6- 5 352 .................................................................................................. پمپاژ تجهیزات 7- 5

354 ............................................................................................. پمپاژ بار کل 1- 7- 5 355 ............................................................................. عمق کم هاي چاه هاي پمپ 2- 7- 5 356 ............................................................................... عمیق هاي چاه هاي پمپ 3- 7- 5

358 ............................................................................................... ها چاه از حفاظت 8- 5 358 ........................................................................................ بهداشتی حفاظت 1- 8- 5 361 ............................................................................ زدگی یخ برابر در حفاظت 2- 8- 5 361 ......................................................................................... ها چاه رهاکردن 3- 8- 5

362 ....................................................................................................... چاه احیاي 9- 5 364 .................................................................................................. افقی هاي چاه 10- 5

364 .......................................................................................... نفوذ گالرهاي 1- 10- 5

365 .......................................................................................... افقی هاي لوله 2- 10- 5 366 ................................................................................... کننده جمع هاي چاه 3- 10- 5

368 ..........................................................................................چاه افت مشخصات 11- 5 368 ................................................................................................. چاه افت 1- 11- 5 370 ...................................................................................... چاه افت ارزیابی 2- 11- 5

376 ............................................................................... چاه راندمان و ویژه ظرفیت 12- 5 379 ......................................................................................... اسالگ هاي آزمایش 13- 5

379 ................................................................................................... تعریف 1- 13- 5 380 .................................................................................. طراحی رهنمودهاي 2- 13- 5 381 ....................................................................... اسالگ هاي آزمایش عملکرد 3- 13- 5 383 ..................................................... اسالگ آزمایش هاي داده تحلیل هاي روش 4- 13- 5

386 ....................................................... محصور سازندهاي براي اسالگ هاي آزمایش 14- 5 387 ......................................................... بردهوفت و پاپادوپولوس کوپر، روش 1- 14- 5 391 ......................................................................................... ورسلف روش 2- 14- 5

395 ............................................ )آزاد( نامحصور سازندهاي براي اسالگ هاي آزمایش 15- 5 396 .................................................................................. واریس بوور روش 1- 15- 5 404 ............................................................................................ داگان روش 2- 15- 5

KGS .............................................................................................. 408 مدل 3- 15- 5 410 ........................................... باال نفوذپذیري با سازندهاي براي اسالگ هاي آزمایش 16- 5 411 ..................................................................................... چاه گذاري پوسته تأثیر 17- 5

411 ................................................................................................................. ها مسئله 419 ......................................................................................................... مراجع و منابع

مقدمه: فصل اول

یؽـلی آة قیفقیی/ 81

یيك بويی آة -قی .اوتقیف وغص قی ؼـ ف پیؽای، تقیـ ضفوت آة ،بی قیفقیی آةف

.، تفبت اوتؼاـؼ بوی قی ثف ثیتف یتأویؽو یؽـلئلی ثب اب اوت،ی قی ث ـغي ثي

ؼـن پی، بی ثىیبـ لؽی قیفقیی اق قب بی آةاوتفبؼ اق فيا ؽای ضفويت آة قیفويغطی ثي

.اوت خؽیؽ یضف ،ی بثـ آةیؽـلیى ی ثػی اق زفغ

وفؼ اوت:زی تقفیف ـا ( یؽـلی1991بت ی آفیىب )ماد تطمی

بی قی، پیؽای، زفغ، تقیـ، غيیبت يییبیی آة ی ثبـیؽـلی فی اوت و ؼـ»

في . ليف ويؽ ، ثطث یاوت ب اـتجبط ثب خؼات قؽ اعفاف و ثب طیظآب فیكیىی او

«اوت.وب ضیبت آة ؼـ قی ی یؽـلی تبـیػس

فقیيی ؼـ ة قیآیيؽـلی تضيیص ؼاؼ يؽ اويت. ایيت ی خكئیبت ف زفغ 5-1ؼـ ثػ

توظ طمميب ػتفيی بی ؿت ؼـ ؼ، ىتفؼ اوت یب یؽـلیه و ضؿ تطمیك ی زفغ

یه آةثب تخ ث ایى . سیاؽ ؽؼـ ای وتبة قففی ب ثىیبـی اق ای تطمیك ثفـوی ؽ اوت.

يت ة ضيقیت آ ی قیقیبؼی ؼـ ی وتبثب ؼاـؼ، ایت ثىیبـی ضفؼ آ اوتفی ی وفبی

[ ؼیفا تف ؽ اوت.28فق ]ؼی [،18وبـو ] ب توظ ای وتبة ؽ اوت.

ذف 1-1

ايجبؿ ی غمبوی ـا اغب وفؼ اوت. یه وبقؽ قی بی ضفف یآة قیفقیی یقی آثی و تب

یيكا .اوت، لبث تػی ثب آة ا پف ؽآ بی ی اقی و ضفف غمغیفاجبؿ یب ی غماق

قی بی ؽوی، غبقوبـبی اجبؿ ؼـ ی غمآة ؼـ . يبثـ آة ي اويت ی بويی تويق

پیؽای آة ؼـ ثف خب ؼـ ای ثبثفای يی ايجبؿ تأویيؽ ی غمي . ويی غیفايجبؿ قي ب ثيب ی ی غمي

ث ؼی ایى آة یبثؽ. اجبؿ لفاـ ؼاـؼ تب وغص قی ىتفي ی ی غم غیفايجبؿ ـعثيت ی غمي

فؽتبب ث في غيبن ـا ؼـ ثفؼاـؼـی ی غمغبن ؼـ بويی ويبـقی فثيط بويی، یيب

تايؽ ی وغص ػی خؼ ؽاـؼ سی آة ب ثی فق تفن ؼات غمؼ ای ؼ. ی

عيـ وبي ؼـ في ثي غم. ـاثظ ثی ای ؼ بیؽؼیف ؼـ ف ختی ضفوت غمث غماق یه

تضیص ؼاؼ ؽ اوت. ؼ

بی ، ب فت آة ویىتفبقبی ؼ ویىت .ؼاـؼؽوی فت ؼـ ی م آة قیفقیی

فزيؽ .ؽ ؼیؽ ی فتقت ی توق ففآیؽ تبة ؼـ و ث ىتؽب فت، آة بق فبق و

ايب ضيقیت آة قیفقیی ضبو اوت، آة ب ثف خفیب ؼـ ای ویىتبثی لای یؽـؼیبیىی

بی ای ب تفبت .اوتتفبت بی آة قیفقیی بی ضبی اؼ فتی ثب وبیف ویىت ویىتؼـ

ای ـی وبـثفؼ ثفدف ث و ثبؽ ی ط وبـثفؼبی ىتفي ـي ویفیت آة، فك پیؽای

ضبضيف ی وتبةثبثفا .ؽ ی ب اق ای ویىت تفبت ثي قیفقیيی ػيبق يبی ، آةعيـ يػ

81 / مؽ: ايلفصل

یؽـلی آة قیفقیی ثف لبث ؾوف اوت .وؽ ثفـوی ی ـا یفتضبی اؼ اق ای عيـ ىيتفؼ

فتجظ ثب قت فت ثؽوت آؽ اوت. بی كتطمی

تبريخي ي سببق 1-2

قىبت 1-2-1

.[15،47] يفؼؼ ثفيی ثىیبـ ؼـ یبی قب ثثفؼاـی اق بثـ آة قیفقیی توق ثف يبی يت

فيو ثيف .خيؼ ؼاـؼ يب ب زب ز قیفقیی، آة ی ؼـثبـ ففاایلؽیی يبی ؼويتی، ؼـ زيب

ايفق وي اؽ ؽ یوتفبؼ ایك ث ب لبت افمی یبی آة قیفقیی توظ زبؿت بثـ بی قب

ب آففیمب اق افغبىيتب تيب ـاوي ىيتفي غفة آویب ق بعك غه خةب ؼـ اـی ا لبت

ی وي ؼـ يیت آـاي ثب تخ ثي ؼـ لبت،. ؼؽ یب ـا ی اق ع لبت ضفف ثفی 1-1ى ؼاـؽ.

، آة توظ یفی ثم اق قیف وغص ایىتبثی ؼـ خؼ ؼاـؼ ؼـ اؼ آثففتیضفبـی ؽ ت ؼوتی وف

ـا .ويؽ یؼوت ـا آثیبـی بی پبیی قی ؼ غفخی ؽایت ی ی مغ ؼـ ث وغص قی ثب ؼوت

ضفيبـی ي كؼیه ثي بیی فبو ؼـ ای بی ؼوتی فؼی زبؼوتفوی ث ت ای لبت توظ

يبف ثيب ثي ی تويظ ويبـفا اويت ثىيیبـ يى ضفف لبت .[81] ؼ اؽ، ففا ی ؽ یفی ويبـ

.ؼ ادب ی وب 3000ی ب ـيؼـؽ وي آة 75و ضؽؼ ای ث ـا ؼاـؼ؛ تفوك لبت تفی یؼـ یب وـبی خب ثایفا

ث ثيی اق ی ایفاب ع ثفغی اق لبت .ؼ لبت تأی ی 22000توظ اوتفبؼ ؼـ ای وـ ـؼ ( 1-1يى )فك بؼـزب ليبت ویتف ؼاـؽ. عی وتف اق پحؽتبب ب ف لبت اب ،ـوؽ ویتف ی 30

آثيؽی تيف یيك يكاـي يؽ اويت. 250تيف اق فك ثی یاب ؼـ اـؼ ،تف اوت 50ق ب وتف اق تفىقيت ؼـ ويبفت 100يؽـت اق تغییيف ثي قیفقیيی وغص آة تفاق عـ فی ثب تغییف ب ث لبت

ؼيؽ. ؼـ ، ب ی(ویتفی خة تفا 40) ـ ؼت ـایتفوك لبت ـا ؼ 2-1ى .وؽ تدبق ی ویتففثـ خؼ ؼاـؼ. 1300ىبضت وقتی ث ؼـ ـت لبت 266ای غم

[(12] 1ثیت )التجبن اقففضی ؼـ ع لبت . ثفی1-1ى

1. Beaumont

یؽـلی آة قیفقیی/ 02

بي آة زيرزميىي وظري .1-2-2

يبی . تطمیيك يأ، پیيؽای ضفويت آة ثفـويی يؼ ی اثتؽا ق اوت خت اوتفبؼ اق آة قیفقی

ؼيؽ ی أ ز آة قیفقیی اـایغبجی ـا ؼـ غ 2پففىـ ـ 1فیهپففىـ

[. تيب ليف فيؽ فيبب 1،6] اويت ؼـ اق القیت ث بیی فایب تب ؾفی الـبیی و ت ثف ؾفی

قیفا ثف ای ثبـ ثؼؽ و یيكا ،تاؽ بی اق ثبـؽی ثبؽ ب ی آة غفخی اق زؽ فف ی

. ويؽ تاؽ ث قیف ويغص قيی فيؾ ثبـؽی ی په ،وغص قی غیفلبث فؾ اوتیك ی و ؽثبـ

ويفؼ فف ی 5پوت 4تیك ، 3فبؽ فیه سی ؼـ اثتؽا پففىـ زي ثي طي تيىی

ثي ويغص ؼ وؽ وپه تفی ی یب ضفوت بی قیف و ـت اوت و آة ؼـیب ؼـ وبب ای

ب اـؼ غبـبی وفؼ تبـیه قیف وث وفؼ ا فف ی 6آـیىتتـوؽ. قی ی ويپه فيفؼ

فؼؼ. ؼؽ ای آة ثبفث ایدبؼ ز ی آة ـا تىی ی ؼ ی

1 . Greek

2 . Roman

3 . Homer

4 . Thales 5 . Plato

6 . Aristotle