iiTupana Ehay Satere Mawe Pusupuo

New Testament in Sateré-Mawé (BR:mav:Sateré-Mawé)copyright © 2011 Wycliffe Bible Translators, Inc.Language: Sateré-MawéTranslation by: Wycliffe Bible Translators, Inc.

Sateré-Mawé [mav], BrazilCopyright Information

© 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc. All rights reserved.This translation text is made available to you under the terms of the Creative Commons License: Attribution-Noncommercial-No Derivative Works.(http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/) In addition, you have permission to port the text to different file formats, as long as you do notchange any of the text or punctuation of the Bible.You may share, copy, distribute, transmit, and extract portions or quotations from this work, provided that you include the above copyrightinformation:

You must give Attribution to the work.You do not sell this work for a profit.You do not make any derivative works that change any of the actual words or punctuation of the Scriptures.

Permissions beyond the scope of this license may be available if you contact us with your request.The New Testamentin Sateré-Mawé

© 2011, Wycliffe Bible Translators, Inc. All rights reserved.This translation is made available to you under the terms of the Creative Commons Attribution-Noncommercial-No Derivatives license 4.0.You may share and redistribute this Bible translation or extracts from it in any format, provided that:

You include the above copyright and source information.You do not sell this work for a profit.You do not change any of the words or punctuation of the Scriptures.

Pictures included with Scriptures and other documents on this site are licensed just for use with those Scriptures and documents. For other uses,please contact the respective copyright owners.2014-04-30PDF generated using Haiola and XeLaTeX on 11 Feb 2021 from source files dated 10 Feb 202186691f85-c501-5f1f-949e-903f2bbf9ae7

http://www.wycliffe.orghttp://www.ethnologue.org/language/mavhttp://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/

Contents

IESUI ETIAT MATEU MIENOI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1IESUI ETIAT MAKU MIENOI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69IESUI ETIAT IRUKA MIENOI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98IESUI ETIAT IUWÃU MIENOI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182IESUI SAIPEPIARIA MINUG KO'I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221Romanos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2741 Coríntios . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3132 Coríntios . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 340Gálatas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 360Efésios . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 371Filipenses . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 383Colossenses . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3911 Tessalonicenses . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3992 Tessalonicenses . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4041 Timóteo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4072 Timóteo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 414MEHĨ TITU NÃPIN HAP PAURU MIENOI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 419MEHĨ WIREMU NÃPIN HAP PAURU MIWAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 423EPEREU YWANIA NÃPIN HAP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 425MEHĨ TIAKU MINÃPIN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 454PETERU MINÃPIN SA'AWY'IWUAT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 463PETERU MINÃPIN TYPUAT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 475IUWÃU MINÃPIN SA'AWY'IWUAT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 481IUWÃU MINÃPIN TYPUAT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 487IUWÃU MINÃPIN MYE'YMUAT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 488MEHĨ IUTA MINÃPIN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 489IESUI ARU E HAP IUWÃU MIWAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 493

iii

IESUI ETIAT MATEU MIENOI 1:1 1 IESUI ETIAT MATEU MIENOI 1:19

IESUI ETIAT MATEU MIENOI1 Uito ti IESUI potmu'e Mateu. Mi'i uimiwan me atimo herep yne Aipo typot Iesui etiat ui'akasa hap

ko'i uimikuap hap ko'i are.IRUKA 3.23-28 PIAT EWY

Mesuwe sa'awy'i wuaria ati'atu set pehik teran AIPOTYPOT IESUI e'ase'i'in set ko'i katu pono IESUI tiaha'ase'i pot Aparãu Saipepiat Sese aikotã sa'awy'i TUPANA to'e aha'ase'i koro Aparãu me — Meiũranti aru Emiariru kawiat Eiã'ỹi topyhu'at Wuat'i Ywania Porekuat Koro e Tupana sa'awy'i. I'ewyteAipo rekuat Iesui ti aipo rekuat pot Tawi Saipepiat Sese topyhu'at aikotã sa'awy'i Tupana to'e —Meiũran ti aru Eiã'ỹi kaipywiat ra'yn topyhu'at Uimi po'oro Wuat'i Porekuat Eporekuat no e Tupanamorekuat Tawi pe Aipo typot IESUI piat. 2 Pyno ati'atu set pehik teran mesuwe Aheha kyera'at hatIESUI e'ase'i'in set ko'i. Sa'awy'i ti APARÃU imoherep tosai pepiat ISAKI. Mi'i hawyi ISAKI imohereptosai pepiat IAKO. Mi'i hawyi IAKO imoherep tosai pepiat IUTA iywyt'in nywo. 3 Mi'i hawyi IUTAimoherep tosai pepiat PERE iywyt Seru wywo tehary'i Tamãu kaipyi. Mi'i hawyi PERE kaipyi tuwe mo herep ESEHŨ. Mi'i hawyi ESEHŨ imo herep ARÃU. 4 Mi'i hawyi ARÃU imo herep AMINÃTAPI.Mi'i hawyi AMINÃTAPI kaipyi tuwe mo herep NASŨ. Mi'i hawyi NASŨ imo herep SARUMÃU. 5 Mi'ihawyi SARUMÃU kaipyi tuwe mo herep PUASI tehary'i Hapi kaipyi. Mi'i hawyi PUASI imoherepOPETI tehary'i Huti kaipyi. Mi'i hawyi OPETI kaipyi tuwe mo herep IESE. 6 Mi'i hawyi IESE imo herepaipo rekuat sa'awy'i wuanuat TAWI. Mi'i hawyi morekuat koro TAWI kaipyi tuwe mo herep morekuatSARUMÃU tomima'at tomi'auka Uria ehary'i kaipyi. 7 Mi'i hawyi SARUMÃU kaipyi tuwe mo herepmorekuat HUPUÃU. Mi'i hawyi HUPUÃU imoherep morekuat APIA. Mi'i hawyi APIA kaipyi tewe mo herep morekuat ASA. 8 Mi'i hawyi ASA imo herep morekuat IOSAWA. Mi'i hawyi IOSAWA imo herep morekuat IURÃU. Mi'i hawyi IURÃU imo herep morekuat USIA. 9 Mi'i hawyi USIA imo herepmorekuat IUTÃU. Mi'i hawyi IUTÃU imoherep morekuat AKASI. Mi'i hawyi AKASI kaipyi tuwe mo herep morekuat ESEKIA. 10 Mi'i hawyi ESEKIA kaipyi tuwe mo herep morekuat MANASI. Mi'i hawyiMANASI imo herep morekuat AMAŨ. Mi'i hawyi AMAŨ kaipyi tuwe mo herep morekuat IUSIA. 11 Mi'ihawyi IUSIA kaipyi tuwe mo herep morekuat IEKUNIA iywyt'in nywo. Morekuat IEKUNIA toĩne'enturan surara'in yi Papi runia kaipyi tõ'ẽ tõ'ẽ kahato ai'ywania sa'awy'i wuaria moma hamo. Mi'i hawyii'atue su rara'in teropo'ok kahato i'atueyi pyi yi Papi runia kape ta'atue ropat hamo. Mi'i hawyi watu kupte'en mot'i yi Papi runia pe. Mi'i tote watu we potpap at ka'ap yi Papi runia ywania emiit'in nowatu we potpap yt kat sa'up mo i yi wato Papi runia pe watu we potpap itote ahewa nĩ kaptia miky'esatewy. 12 Mi'i hawyi yi wato Papi runia pe mekewat aha'ase'i morekuat IEKUNIA kaipyi tuwe mo herepSARATIEU. Mi'i hawyi SARATIEU imo herep SURUPAPEU. 13 Mi'i hawyi SURUPAPEU kaipyi tuwe mo herep APIUTI. Mi'i hawyi APIUTI imoherep ERIAKĨ. Mi'i hawyi ERIAKĨ imo herep ASU. 14 Mi'i hawyiASU imo herep SATOKI. Mi'i hawyi SATOKI kaipyi tuwe mo herep AKĨ. Mi'i hawyi AKĨ imo herep ERIUTI.15 Mi'i hawyi ERIUTI kaipyi tuwe mo herep EREASA. Mi'i hawyi EREASA imo herep MATÃ. Mi'i hawyiMATÃ imo herep IAKO. 16 Mi'i hawyi IAKO imo herep IUSE. IUSE ti mana MARIA e'aito wanuat toĩne'en.Mi'i hawyi mana MARIA kaipyi tuwe mo herep IESUI mekewat TUPANA MIPO'ORO WUAT'I YWANIAPOREKUAT NUAT E HAP HET RAKAT.

17 Sa'awy'iwuat aha'ase'i pot APARÃU e'at kaipyi morekuat TAWI e'at kape 14 ok tuwe mo herepmiit'in AIKA'IWAT IESUI e'yianmiaria ha'ase'i'in nuat. Mi'i hawyi morekuat TAWI e'at kaipyi yiPapi runia pe wato pyhu'at hap e'at kape 14 ok tuwe mo herep miit'in AIKA'IWAT IESUI e'yianmiariaha'ase'i'in nuat.

IRUKA 1.26-35 PIAT EWY18 Mi'i hawyi IESUI AIPOTYPOT ywã'ĩ hap etiat ahenoi teran sa'awy'i. Mesuwat miwan nug hat sese

ti Mateu.Pyno tawa Nasare pe wẽtup ok IUSE e hap het rakat tikyi'at teran tehary'i wo yt karãpiat i ihainia

wywo ieĩne'en hat mana MARIA e hap het rakat. Ma'ato mi'i yt to'opytyk i te turan imẽpyt a rakanotopyhu'at mana MARIA ma'ato yt ihainia kaipyi i ma'ato TUPANA PÃ'ÃU kaipyi hupi'a. 19 Mi'i hawyi

IESUI ETIAT MATEU MIENOI 1:20 2 IESUI ETIAT MATEU MIENOI 2:8iky'esat hat IUSE tikuap ta'yn hupi'a MARIA hap hawyi tuwa nẽtup ko'i ko'i kahato — Uima'at rasigMaria e. Wẽtup ok ihainia hupi'a nug hat pote yt naku i atat Maria uhehary'i wo katu pono wuat'iwywo waire rakat Maria e tuwa nẽtup hawe. Pyno waku atipo'oro mana Maria wẽtup hy kape mig'iwo e Iuse tuwa nẽtup hawe katu pono waku rakat Iuse pote yt toiky'esat i miit'in tikuap hupi'a hapkatu pono Iuteu ywania ti'auka yt he'aito i pytkai hupi'a rakaria pote. — Pyno waku atipo'oro Mariawẽtup tawa kape mig'i wo e tuwa nẽtup hawe. Mi'i tã atunug mote aru miit'in yt ti'auka i Maria nuwo e tuwa nẽtup hawe. 20 Ma'ato aikotã waku Maria po'oro wẽtup hy kapiat hap kape tuwa nẽtupturan Tupana tipo'oro ra'yn tehay enoi hat Iuse kape atipy kaipyi. Mi'i hawyi to'e imu'etu — Iusemorekuat Tawi emiariru emiariru e yt erewa nẽtup ko'i ko'i tei'o Maria ehary'i wuat upi'a hap etee katu pono hupi'a yt ihainia kaipywiat minug i e. Waku etat ehary'i wo hupi'a ra'yn pytkai Mariakatu pono yt toi'aparap hin i pytkai hupi'a ra'yn toĩne'en mesup e. Ta'i Tupana Pã'ãu Wakuat kaipyitoĩne'en imẽpyt e. 21 Pyno meiũran ti aru mana Maria timo herep ihainia hit wakuat sese rakat e.Mi'i ti Tupana Mipo'oro tomohey haria minug sa'ag popywiat hep hanuat e. Mi'i pote waku ehet'oko Maria Mẽpyt IESUI e katu pono Iuteu pusu puo IESUI ti WO'OEHAKYERA'AT HAT i'atu'e. 22 Pywope ti tuwe mo herep ti aru Maria Mẽpyt aikotã sa'awy'i wuaria Tupana ehay moherep haria te'ero'ehap ewy e. 23 Mio tã e ti Tupana sa'awy'i miit'in me. — Meiũran ti aru wẽtup ok hary poria wakuatrakat pytkai yt karãpe i he'aito pytkai imẽpyt'a rakano ti aru topyhu'at yt uwe piat topytyk pytkai ie. Meiũran ti aru imẽpyt ihainia ti aru tuwe mo herep hawyi Tupana AIPY'ASETPIAT rakat eset i'atu'eTope e yianmiat Tupana ehay enoi hat Isaia tomiwan 7.14 pe e. — Mi'i hap ewywuat toĩne'en mesupehary'i wuat mana Maria ete e atipy kaipywiat sut hat Iuse pe. 24 Mi'i hawyi Iuse tuwe hymut ra'ynhawyi tutunug na'yn Tupana potpo'oro piat tonãpin hap ewy. Tatat ra'yn Maria tehary'i wo ma'atoyt topytyk i. 25 Meiũran ti Maria Imẽpyt ra'yn hawyi to'opytyk. Imẽpyt hawyi Iuse tum na'yn Imẽpytpe het IESUI e hap het rakat WO'OEHAKYERA'AT e topusu puo.

21 Aipo typot Iesui ti tuwe mo herep ta'yn mesuwe mekewat tawa hit Perẽ yi Iuteu pe karãpeĩ Eroti

toĩne'en morekuat no itotiat turan. Mi'i hap e'at pe waikiru etiat wemu'e haria tõ'ẽ tõ'ẽ ta'atue'yiUrienti kaipyi aikope pyi at tuwẽtem hap kaipyi. 2 Mi'i hawyi put'ok'i'atu'e tawa wato Ieru sarẽinote hawyi — Aikope som hirakat Aipo rekuat pakup nuat toĩne'en i'atu'e itotiaria pe. Aikope somtuwe mo herep Ei'ywania Iuteu ywania Potypot pakup ywã'ĩ hap i'atu'e. Katu pono ha'awyte ra'ynuruta'a kasa at wẽtem hap kaipyi hewai kiru i'ywã'ĩ hap enoi hap uruta'a kasa urue'yi tote i'atu'e. Mi'ipote mesup Aipo rekuat Koro pakup mõtypot hamo urutõ'ẽ meikowo hewai kiru upi urutõ'ẽ meikowoi'atu'e waikiru etiat wemu'e haria iwe'eg kahato rakaria tawa wato Ieru sarẽi miaria pe. 3 I'atu'ehap morekuat Eroti tikuap hawyi token'ẽ kahato i'ewyte tawa Ieru sarẽi miaria. Katu pono te'eru wa nẽtup ko'i ko'i kahato Iuteu ywania Potypot ywã'ĩ hap etiat waikiru etiat wemu'e haria ta'atuẽtuphawyi. Kat pote mi'i tã e morekuat Eroti katu pono waku uito yn morekuat koro wo mesuwat yitote e. 4 Mi'i pote morekuat Eroti ti'atu kaykay tuwe wawi Tupana ehay miwan etiat kuap sese hariai'ewyte pa'i kororia toi'atu kaykay hawyi apo'e i'atuepe — Mehĩ'in e aikope so tuwe mo herep iraneTupana Mipo'oro Wuat'i Porekuat Koro wuat sese e. Kat etawa pe kat etawa pe i'ywã'ĩ e. 5 — Ta'itawa hit Perẽ me aru tuwe mo herep Mi'i Miit i'atu'e katu pono sa'awy'i Tupana ehay moherep hatmio tã e miwan me yianmete i'atu'e. 6 — Ta'i ahetawa kurin moity'i ewei'e tawa Perẽ miaria yi Iutaywaniaria e. Ma'ato yt eiwe mõti tei'o ehetawa kurin mupi katu pono ti aru meiũran etawa hit Perẽpo'og po'og miit'in mikuap mo topyhu'at yi Iuta ywaniaria yne tawa ko'i kai katu pono ehetawa hitPerẽ me tuwe mo herep irane Isareu ywania Potypot Koro sese e ti sa'awy'i Tupana ehay moherep hatMikeia tomiwan me 5.2 pe i'atu'e morekuat Eroti pe. 7 Tuwat i ra'yn inãpin haria hawyi morekuatEroti ti'atu kaykay i ra'yn at wẽtem hap kaipywiat õ'ẽ haria waikiru etiat wemu'e haria apoto'e mig'iwo i'atuepiat hamo toi'atu kaykay i ra'yn — Karãpeĩ ewei'akasa sa'awy'i mekewat waikiru e i'atuepe.Karãpeĩ tuwe mo herep sa'awy'i ehowawi mekewat waikiru e. 8 Mi'i hawyi ta'atu mo herep morekuatEroti pe yne i'atu'e hap. Waikiru wemo herep hap e'at morekuat Eroti tikuap hawyi to'e waikiru etiatwemu'e haria pe — Waku eweiwat tawa hit Perẽ kape uhyt'i'in e. Mi'i tote o apo'ewei'e kahato Hirakatete aikope aikope tuwe mo herep e. Mi'i hawyi eweipuẽti hawyi waku ewehenoi uhepe aikope toĩne'en

IESUI ETIAT MATEU MIENOI 2:9 3 IESUI ETIAT MATEU MIENOI 2:23Mi'i hat ete e. Pywo ti atikuap teran aikope toĩne'en Hirakat. Areto mono imõtypot hamo ipoityrohamo e so i'atuepe morekuat Eroti. 9 Mi'i hawyi waikiru kuap haria tuwat morekuat Eroti yaty pepyiHirakat kat hamo. Te'eru wẽtem morekuat yat koro pyi hawyi te'era'a kasa i ra'yn mu'ap upi mekewatwaikiru sa'awy'iwuat at wẽtem hap kaipywiat. Mi'i hawyi ti toto i ra'yn waikiru i'atue'yianme te'ente'en Hirakat ieĩne'en hap kape ra'yn toto. Mi'i hawyi waikiru upi tuwat tawa wato Ieru sarẽi pyi tawahit Perẽ kape. Put'ok'e waikiru itote hawyi topyhu'at Hirakat ieĩne'en hap apy tote. 10 Te'era'a kasara'yn mekewat waikiru mimo herep hawyi i'atu wepit kahato ra'yn waikiru kapiat te'era'a kasa haria.Te'eru wehum kahato waikiru kapiat ta'akasa hawyi. 11 Mi'i hawyi waikiru topyhu'at hirakat ieĩne'enhap apy tote ra'yn hawyi tuwehyt'ok i'yat pe hawyi te'era'a kasa ra'yn Hirakat kape toty Maria wywo.Mi'i hawyi te'eru we pỹ'ã tutuk ta'yn mekewat Hirakat mõtypot hamo. — Waku ta'atu'e hawyi ta'atu mie reto ko'i ta'atu'apok ta'yn hawyi imehit rakat Uru kawiat ta'atuium ne'en ne'i Hirakat pe iky'ehap. Mi'i hawyi ta'atuium ikamhig se rakat miwuk wo iky'e hap. Mi'i hawyi mohag hy Mira e hapta'atuium Hirakat mõtypot haype. 12 Mi'i hawyi i'atu mu'etu ti Tupana ti'atu nãpin — Yt ewei'aipoktei'o morekuat Eroti puo henoi topiat hamo e seha'at haria õ'ẽ haria pe at wẽtem hap kaipy wiariape to'e. Mi'i pote te'era'aipok ta'atue'yi kape wẽtup mu'ap upi. Yt ta'atu henoi hin i ra'yn morekuatEroti pe aikope Hirakat toĩne'en hap. 13 Mi'i hawyi Tupana mipo'oro atipy kaipywiat tuwe mo herepIuse mu'etu hawyi to'e — Epoĩ'ãm no Iuse e. Etioto ro Hirakat wẽtup yi kape pya meiũpepyi mekewatyi Esitu kape ity wywo e. Eweipopy ro e katu pono ti aru morekuat Eroti tikat ra'yn wyti aru Hirakati'auka hamo ne'i e. Mi'i pote waku yi Esitu pe eweikupte'en mig'i wo e. Waku yne meikowo hawyi tiaru woro nãpin ra'yn karãpe i era'aipok i meikowo te hap ahenoi pakup'i aru epe e atipy kaipywiatIuse mu'etu to'e. 14 Mi'i hawyi Iuse ipoĩ'ãm na'yn wãtym muo hawyi meremo ra'yn Hirakat Iesuiity wywo tote ropo'ok. Te'ero popy ra'yn yi Esitu kape wãtym muo mig'i wo. 15 Mi'i hawyi morekuatEroti ku'uro hap kape itote tukupte'en yi Esitu tote aikotã sa'awy'i Tupana to'e miwan me hap ewy— Meiũran ti aru Uha'yru atikaykay ti aru yi Esitu kaipyi e sa'awy'i wuat miwan me Oseia 11.1 pe.16 Ma'ato morekuat Eroti tikuap ta'yn seha'at haria ipuẽti haria yt topuo i ra'yn i'atu'aipok hawyiipy'ahak sese ra'yn topyhu'at — Yt naku i pãi e. Yt tõ'ẽ i ra'yn uipuo henoi uhepiat hamo waikiru kuapharia uimi ky'esat ewy pãi e. Yt ta'atu henoi hin i aikope mekewat Hirakat ieĩne'en hap e topy'ahakpopuo. Mi'i hawyi morekuat Eroti ti'atu po'oro kahato tesu rara'in sem na'yn tawa hit Perẽi kape yneitotiaria hira karia ipa'iat hit ko'i atu'uka hamo typy anu pyi i'ywã'ĩ rakaria atu'uka yne hamo Perẽimiaria i'ewyte hira karia ipa'iat yt pya hin i Perẽi kai gupte'en haria typy anu pyi yi kape toi'atu'ukakary katu pono typy anu ra'yn waikiru etiat wemu'e haria te'era'a kasa waikiru kape. Mi'i hap ewy tetoiky'esat hira karia atu'uka hap typy anu i'ywã'ĩ rakaria pyi. 17 Toi'atu'uka yne itote aikotã Tupanaehay moherep hat Ieremia mienoi tomiwan miat sa'awy'i sese hap ewy. 18 — Tawa Perẽi pyi ti arumekewat yi Hama pyi ti aru atikuap kahato ti aru i'atu wo'okak'i kahato hap i'atuehay pirik kahatohap e. Ta'atu saty'u kahato itote to'opytit'i kahato e. Mana Hakeu ywania tawa hit Perẽi miariate'eruwak kahato ta'atu mẽpyt'in ky'e hap upi. Te'eruwak at ka'ap hap atikuap uimu'etu e. Yt uwei imoperup'i kuap katu pono topap yne yne imẽpyt'in itote pote e ti Tupana ehay enoi hat Ieremiamiwan pe 31.15 pe yianmete Perẽi miat e hira karia atu'uka hamuat hap etiat. 19 Mi'i hawyi yi Esitupe Iuse'in tukupte'en mot'i itote. Meiũran morekuat Eroti iku'uro hawyi Tupana tipo'oro temiit ira'yn atipy kaipyi Iuse kape. Mi'i hawyi tuwe mo herep i ra'yn Iuse mu'etu te yi Esitu piat heĩne'enturan. 20 — Epoĩ'ãm no Iuse e. Etioto ro Hirakat ity wywo hawyi ewei'aipok i ro ehe'yi kape i Isareuywania e'yi kape katu pono ti koitywy Hirakat Iesui auka teran hat morekuat Eroti iku'uro ra'yn eatipy kaipywiat sut hat Iuse mu'etu. 21 Mi'i hawyi Iuse ipoĩ'ãm hawyi — To'iro wata'aipok ahetawakape e ra'yn Hirakat pe ity pe. Mi'i hawyi te'era'aipok ta'atue'yi Isareu kape.

IRUKA 2.39 PIAT EWY22 Put'okta'atu'e itote hawyi Iuse tikuap ta'yn morekuat Eroti sa'yru sa'ag Akeirau e hap het rakat

topyhu'at to'ywot saipe pot heiam note aikope sa'awy'iwuat to'ywot ti'atu'uka hira karia turanuathap tote. Mi'i pote Iuse token'ẽ tuwe'yatnug itotiat hamo. Mi'i hawyi mio tã e Tupana imu'etu Iusepe — Yt ereĩne'en nei'o meiũpe yi Iuteu pe e Tupana Iuse mu'etu to'e. Mi'i pote tuwat i ra'yn tetawasa'awy'iwuat kape mekewat yi Karireia kape. 23 Mi'i hawyi tuwat tawa Nasare kape hawyi itote Iesui

IESUI ETIAT MATEU MIENOI 3:1 4 IESUI ETIAT MATEU MIENOI 3:11tuwe motag aikotã Tupana miky'esat ewy katu pono to'e yianmete tehay enoi hat wẽ pyi — Meiũranti aru tawa Nasare piat ieĩne'en hat ati'airo Wuat'i Porekuat no e Tupana sa'awy'i miwan me e hapewy Iesui toĩne'en Tawa Nasare pe.

3MAKU 1.1-8 IRUKA 3.1-18 IUWÃU 1.19-28 PIAT EWY

1 Pyno Iesui toĩne'en ne totag hap tawa Nasare pe turan mekewat wo'oset'ok hat Iuwãu toto ra'ynyahig kape. 2 Mi'i tote tohenoi kahato ra'yn tewawiat õ'ẽ haria pe — Ewei'atoiat ro yne eiminug ytnaku i hap ko'i e katu pono ti yt pya i ra'yn Tupana tipo'oro meikowo Tomi'airo Aipo rekuat Korosese wuanuat e Iuwãu tewawiat õ'ẽ haria pe. 3 Sa'awy'iwuat sese ti Tupana ehay moherep hat Isaiahenoi Iuwãu etiat yianmete. Mio tã e — Meiũran ti aru toĩne'en yahig wato tote eimu'e haty wuat hatsese e Isaia mekewat wo'oset'ok hat Iuwãu etiat. — Mio tã e aru mekewat yahig notiat ieĩne'en hate — Ewehe katup o katu pono tut wyti aru Mekewat Tupana Mi'airo Wuat'i Porekuat nuat e. Aheha kyera'at hanuat tut irane ahowawi e aru. Mi'i tupono eweimo hãpyk to Tupana kape e aru mi'i miit.Eiminug yt naku i hap ko'i ewei'atoiat ro e aru. Waku yne hawyi ti aru Tupana tipo'oro ra'yn Mi'i Miitehowawi e. Mi'i tupono eweimo hãpyk o Tupana kape eiminug yt naku i hap ko'i. Yne ewei'atoiathawyi tut irane ahowawi e aru yahig wato totiat aimu'e haty wuat hat e sa'awy'i Isaia tomiwan me40.3 pe mekewat Iuwãu ieĩne'en hap etiat yianmete e tohenoi. 4 Mi'i e hap ewy put'ok'e aimu'e hatIuwãu yahig note tesokpe i'atuhũ wato Kameru sap kawiat wywo. I'ewyte iwe'ok kytyt hap i'atuhũpe kawiat. Mi'i hawyi imi'u ti pohit ko'i i'ewyte awi'a hy mi'i tutu'u itote. 5 Mi'i hawyi tawa wato Ieru sarẽi miaria tuwat tuwat ahet'ok hat Iuwãu kape ihay kuap hamo. I'ewyte yi wato Iuteu ywania etawapiaria tuwat tuwat Iuwãu kape. I'ewyte wuat'i tawa hit upiaria Iũtãu hy popy etiaria gupte'en hariatuwat tuwat Iuwãu kape ihay kuap hamo tuwat ra'yn. 6 — Uito yt naku i nug hat ta'atu'e Tupana piathamo tuwat. Mi'i tã ta'atu henoi hawyi Iuwãu ti'atuset'ok ta'yn Iũtãu hy pe. 7 I'ewyte wo'omu'e hariameimuẽ wuaria Tupana mohey haria akag ko'i tuwat Iuwãu ewawi te'eru weset'ok hamo. Irania'in— Aiku'uro hawyi watoĩne'en ne hap e haria. Irania'in — Aiku'uro hawyi yt kat i aheĩne'en pakupi hap e haria wy tuwat te'eru weset'ok hamo wo'omu'e haria. Ma'ato mio tã e Iuwãu i'atuepe — Ytnaku i woro ho'oset'ok eipe e Iuwãu katu pono eipe yt naku i nug haria wo te eweikupte'en e. Eipeti moi ko'i ewywuat re haiwot rakaria e. Miit auka haria wo wyti eweikupte'en ne eipe e. Mi'i potekan hamo eweĩ'ẽ meikowo eiweset'ok hamo yt naku i nug haria wo i te eweikupte'en ne turan e. Ta'iTupana apiheg haria wo eweipyhu'at eipe. 8 Pyno ewei'atoiat ro yne eiminug sa'ag ko'i are. Mi'ihawyi waku nug haria wo eweikupte'en wuat'i akasa hamo. Mi'i hawyi waku woro ho'oset'ok eipe e.Aikotã aimikoi wakuat hap aimo wepit kahato hap ewy eweikupte'en no e. Eweipyhu'at ro Tupanamowepit haria wo eiminug waku hap wywo e. I'ewyte eweikupte'en no miit'in mowepit haria woeiminug wakuap hap kaipywiat no e. Mio tã hap ewy ewetunug hawyi waku woro ho'oset'ok eipe eIuwãu wo'omu'e haria pe. 9 Yt naku i ewei'e eiwa nẽtup hawe — Yt karãpe i Tupana uru'apiheg kuapkatu pono urue'ase'i'in Aparãu emiariru'in sese ti uruto. Ta'i uruto ti Iuteu ywania pote Tupana yturu'apiheg kuap i hap yt ewei'e i ran o eiwa nẽtup hawe katu pono mio tã ei'e hap kaipyi Tupana tikuapta'yn yt eiwe'eg i kahato hap ko'i katu pono ahewaku hap yt tut i aha'ase'i'in kaipyi i yt ai'ywot'inkaipyi i wyti yt aity'in kaipyi i wyti ahewaku hap e. Ta'i Tupana tiky'esat pote tutunug kuap Aparãuemiariru piit ko'i meimuẽ wat nu ko'i kawiat. Yt niatpo hin i mio tã Tupana minug toiky'esat potee Iuwãu wo'omu'e haria akag ko'i meimuẽ wuaria Iuteuria — Uruto po'og irania'in kai e haria pe.10 Eiwe'eg wo o katu pono mio Tupana toĩne'en waku pe ra'yn te'ywyhap wywo yt haat i rakaria yppugha hamo hap ewy toĩne'en e. — Yt naku i eipe pote yt kan hamo i e. Mi'i pote aria mi'u woyn waku eipe e Tupana e. Aria mi'u wo eweikupte'en aikotã torania aria'yp yt haat kahato i rakatmiterek sok wuk wat ewy topyhu'at hap ewy eweikupte'en mesup e Iuwãu wo'omu'e haria pe. Mi'ihap ewywuat eipe katu pono yt kat i eikai wakuap pote pãi e. 11 Uito woro ho'oset'ok y'y wo — Urutoiatyne ra'yn uruminug sa'ag yt nakuat i hap ko'i ei'e pote woro ho'oset'ok. Ma'ato yt naku i nug hariawo te eweikupte'en pote yt karãpe i aru woro ho'oset'ok eipe pãi e Iuwãu wo'omu'e haria akag ko'ipe. Mi'i hawyi Iuwãu to'e torania õ'ẽ haria pe — Uimi mu'eria e meiũran ti aru tut wẽtup ok Miitahowawi Aimu'e kahato hat e. Ta'i Mi'i Miit ri uhaipepiat wen ma'ato Mi'i Miit ri po'og po'og wakuat

IESUI ETIAT MATEU MIENOI 3:12 5 IESUI ETIAT MATEU MIENOI 4:8uikawiat hat are. Ta'i Mi'i Miit ri po'og po'og uikawiat wakuat are e. Uiat uhewaku hap ti yt put'ok'ehin i hemiit ipysei hamo ipy sokpe pag hamo are. Uito ti woro ho'oset'ok kuap y'y wo yn ma'atouhaipepiat ti aru po'og na'yn inug uikai katu pono Mi'i Miit ti aru eipyt'atnug kuap Tupana Pã'ãuWakuat no hat e. Woro ho'oset'ok kuap y'y wo uito ma'ato Mi'i Miit ehet'ok kuap Tupana Pã'ãu wo e.Mi'i Miit ri po'og uikai wakuat e. Y'y wo yn na'yn uito woro ho'osei ma'ato Mi'i Miit ti aru imoma kuapyne yt naku i hap eipy'a pyi eiwa nẽtup hawyi aikotã aria tiwuk kuap kat sa'ag ko'i rakat yt nakuati ko'i hap ewy e. Pywo ti Mi'i Miit ti aru ehet'ok kuap kahato Tupana Pã'ãu wo e Iuwãu Iesui etiat.12 Aikotã hã'ỹi watotok hawyi wati'a po pesap uhu hawyi hã'ỹi yn na'yn topyhu'at. Aikotã watopaghã'ỹi heiam me ma'ato i'ape yt kat hamo i ra'yn topyhu'at hawyi ahe'aria nug hamo yn waku i'ape.Mi'i hap ewy ti aru uhaipepiat Tupana Mipo'oro tikuap uwe tomohey haria uwe yt hap e. Ta'i toikuapti aru towa nuaria aikotã watikuap aimitok hã'ỹi wakuat hap ewy e. Towa nuaria pe mio tã e aru —Ta'i uimohey haria ti eipe pote woro ho'oset'ok e aru tomohey haria pe ma'ato irania'in tehay punne'i haria pe ti aru to'e — Aria mi'u wuat ko'i wyti eipe e aru tehay pun haria pe. Aikotã mi'apo pesapuhu ko'i ewy ra'yn eipe e aru uhaipepiat sut hat e Iuwãu Iesui piat pe e.

MAKU 1.9-11 IRUKA 3.21-22 PIAT EWY13 Mi'i hawyi wẽtup e'at pe Iesui toto Iũtãu hy kape te'yi Karireia kaipyi Iuwãu piat toset'ok hamo

toto. 14 Ma'ato put'ok'e itote hawyi Iuwãu to'e Iesui pe — Uika'iwat e eriot apo eset'ok uhetiat hamoe. Pyno yt naku i uito woroset'ok Uipo typot ne'i En tupono. En ni po'og uikai e. Mi'i tupono ti po'ogni En waku uhet'ok En Ui'ywot e. 15 Mi'i hawyi Iesui to'e ma'ato Iuwãu me — Waku uhet'ok en mehĩe katu pono ti mi'i tã hap ti Tupana miky'esat ewy eminug uhet'ok epiat hap e. Mio tã e pote — Pynoworoset'ok Ui'akag e'e hap ewy e Iuwãu Iesui pe. 16 Mi'i hawyi toset'ok rokirẽ Iesui tuwẽtem y'y pyituran Iuwãu teha'at atipy kape hawyi oken'ypy ewywuat atipy piat ta'akasa. Mi'i hawyi Tupana Pã'ãuut hamuat hap pykasu ut hap ewy ta'akasa ra'yn. Mi'i ti ta'apyk ta'yn Iesui apy tote. 17 Mi'i turantoikuap sehay atipy kaipyi — Meiẽ ti Uha'yru sese uimiky'e kahato ti meiũ e. Uimo wepit kahato hatMi'i e Tupana Iesui etiat. Iuwãu tikuap Iesui set'ok hap tote sehay atipy kaipyi.

Iesui weset'ok hap etiat ahenoi mesuwe uimiwan me Uito Mateu.4

MAKU 1.12-13 IRUKA 4.1-13 PIAT EWY1 Mi'i hawyi Tupana Pã'ãu tioto Iesui yahig wato kape aikope yt uwe i ieĩne'en hap kape. Mi'i hawyi

itote ahiag hã'ãg kahato Iesui 40 e'at turan tomi ky'esat nug hamo toiky'esat. 2 Itote Iesui toĩne'enwẽtup ewaty. Yt kat i hin i tutu'u at ka'ap yahig wato tote. Itote yt kat i tutu'u at ka'ap wẽtup ewatyturan. Ta'i 40 e'at pe tuwe mosy'at yn itote. 40 e'at hawyi hesy'at kahato toĩne'en itote mekewatyahig koro tote. 3 Mi'i hap ete iperup kahato sy'at pono. Mi'i turan put'ok'e ahiag itote hã'ãg sesehamo. Mi'i hawyi to'e Iesui pe — Mehĩ e pywo Tupana Sa'yru sese En mote etunug no emi'u wo manmeikowat nu ko'i kawiat e Iesui pe. 4 Mi'i hawyi Iesui to'e ahiag me — Ma'ato yt atunug neran i rat e'ehap ewy e katu pono sa'awy'i Tupana to'e — Mi'u hap kape yn miit'in te'eru wa nẽtup pote yt karãpe ita'atu puẽti ta'atuieĩne'en wuat'i e'at piat hamuat e katu pono uhehay nug yne hap kaipyi yn ni miit'intipuẽti kuap toieĩne'en hap sese e Tupana sa'awy'i miwan me e Iesui ahiag me. 5 Mi'i hawyi ahiag tiotoIesui tawa wato Ieru sarẽi kape ra'yn hawyi totopag Iesui mekewat Tupana mõtypot yat koro po'ogywaiti kahato rakat tote. Mekewat sa'awy'iwuat Teute ru numiu 8.5 miwan miat ewy to'e ahiag me.6 Mi'i hawyi ahiag to'e tope — Mehĩ e pywo ti Tupana Sa'yru sese En mote e'okhyt'at ro meiũpepyiyi kape katu pono sa'awy'i ti Tupana to'e — Atipo'oro uhemiit atipy kaipyi epowyro hamuat e. Era'athawyi yt ere'ahyk hin i yi tote meimuẽ wuat nu ko'i ete hamo e Tupana sa'awy'i miwan me Mehĩ eahiag Iesui pe. Tawi wepy miwan 9.11 e hap ewy to'e Iesui pe. 7 Ma'ato Iesui tiwesat — Pywo miotã e Tupana wen ma'ato i'ewyte wẽtup we to'e miwan me — Wãi yt uhã'ãg nei'o sio woro po wyroipoity'i rakat nug hap ete sio yt e katu pono yt woro po wyro kuap i ti sa'ag nug hap ete e Tupanai'ewyte miwan me e ahiag me. Mi'i sehay Teute ru numiu 6.16 pe tohenoi ahiag me. 8 Mi'i hawyi ahiagtioto Iesui yity'ok ywaiti rakat kape ra'yn. Mi'i hawyi itote pyi ahiag timo herep tope wuat'i ywaniamesuwat yi totiat. Mesuwat mytyp yne toimo herep tope i'atue tawa wato kahato ko'i ta'atu po re kuaria ta'atu we painug hap ko'i ta'atuekat kahato hap ta'atu kahu hap ko'i toimo herep yne yne Iesui

IESUI ETIAT MATEU MIENOI 4:9 6 IESUI ETIAT MATEU MIENOI 4:25

pe aikotã aikotã iwato hap ok tã. 9 Mi'i hawyi to'e — Mehĩ e pywo ti rat woronug En wuat'i ywaniaPorekuat no i'ewyte i'atuekat ko'i i'atue tawa wato ko'i atum yne yne epe uimõ typot En mote erepỹ'ã tutuk uhowawiat pote e ahiag Iesui pe. 10 Ma'ato Iesui tiwesat — Mutoro meiũpepyi ahiag pya ui'yaty pepyi e katu pono sa'awy'i mio tã e ti Tupana miwan me — Uito yn waku eimi mõ typot no katu ponoUito yn areĩne'en Tupana wo wẽtup yn e. Mi'i hawyi yt uwe i Tupana wo toĩne'en e Tupana sa'awy'imiwan me e. Mi'i pote — Mutoro ahiag pya uikai e Iesui ahiag me. Mi'i sehay Teute ru numiu 6.13toĩne'en. 11 Mi'i hawyi ahiag toto ra'yn Iesui yaty pepyi. Mi'i pytkai Tupana mipo'o roria tõ'ẽ ra'ynatipy kaipyi Iesui powyro hamo.

MAKU 1.14-15 IRUKA 4.14 PIAT EWY12 Mi'i hawyi Iesui ta'aipok i ra'yn aikope miit'in tukupte'en hap kape mekewat yity'ok totepyi. Mi'i

tote toikuap ta'yn Iuwãu wo'oset'ok hat more kuaria tipyhik ta'yn wo'opyhik hawe. Toikuap hawyitoto ra'yn itote pyi tomotag hap kape tawa Nasare kape yi Karireia kape i ra'yn toto. 13 Put'okto'e itotehawyi toto tomotag hap tawa Nasare pyi tawa Kawana'ũ e hap kape yi Karireia ihyemyi'a kawianuattawa ko'i kape toto yi Sãpurũ piaria kape yi Natari piaria kape toto. 14 Mi'i hawyi tawa Kawana'ũ toteIesui toĩne'en yi Karireia pe i'atumu'e hamo aikotã sa'awy'i miwan me to'e hap ewy ra'yn. 15 Aikotãsa'awy'i Tupana ehay moherep hat Isaia to'e hap ewy — Ta'i yi Sẽpurũ piaria yi Natari piaria yiKarireia hyemyi'a ẽpe etiaria Iũtãu hy ẽpe piaria wẽtup ywania. Mi'iria ti uhehay yt ta'atukuap ipote tukupte'en kahato i'atu minug sa'ag ko'i. Mi'i pote i'ypyryp wiat gupte'en haria ewy mi'iria.Iku'uro rakaria ewy yn tukupte'en mi'iria. 16 Ma'ato meiũran ti aru atipo'oro ra'yn Uha'yru i'atue wawi i'atumu'e hamo. Uhehay wuat i'atumu'e hamo hawyi ti aru ta'atu'atoiat ra'yn ta'atu minugsa'ag hap ko'i. Mi'i hawyi ta'atuieĩne'en hap sese ta'atu puẽti ra'yn e. Ta'i atipo'oro irane Uha'yruariãty ewywuat sese i'atuieĩne'en hap moẽtyhot hamuat. Mi'i hawyi uhehay kuap haria wo te'ero pyhu'at wẽtup ywania pytkai e Isaia sa'awy'i miwan me 9.1 pe Iesui ut hamuat tohenoi.

17 Mi'i hawyi toto ra'yn Iesui yi Karireia piaria mu'e hamo — Eiwe morem no yt nakuap i nug hapko'i kaipyi e. Mi'i hawyi eweiwe morem no Tupana kape katu pono yt pya hin i Tupana topyhu'atMiit'in Porekuat no sese ra'yn e Iesui yi Karireia piaria pe. Mi'i hawyi Iesui ti'atumu'e kahato yne y'yhit i upiaria yi wato Karireia piaria.

MAKU 1.16-20 IRUKA 5.1-11 PIAT EWY18 Wẽtup e'at pe hawyi Iesui hewyry mekewat yi Karireia hyemyi'a ẽpe upi yi kyt upi. Mi'i hap

tote Iesui teha'at typy ok kape mekewat mehĩ Simãu wẽtup het Peteru e hap i'ewyte iywyt Ãtere ehap kape teha'at. Mi'iria tukupte'en ta'atue'yara pe ihyemyi'a wato tote aikope ta'atue suki wato woharia i'atue hapap kahato pira pytyk suki wato wat rakaria kape. 19 Mi'i hawyi Iesui iwẽpap'i i'atue wawi — Uiwyria'in e to'iro uhupi e. Ahenoi mono miit'in pytyk Tupana wanuat hap aikotã pira ko'ipytyk ehepiat hap ewywuat re hamo e. 20 Mi'i hawyi ta'atu'atoiat ra'yn ta'atue suki wato itote hawyimeremo tuwat Iesui upi. 21 Tuwat porap'i i ra'yn hawyi yi kyt upi Iesui teha'at Sepeteu sa'yru'in kapemehĩ Tiaku i'ewyte iywyt Iuwãu kape wesuki wato mog yara piat haria kape. Mi'i hawyi i'ewyte Iesuiiwẽpap'i i'atue wawi — To'iro uhupi mehĩ'in e. 22 Mi'i hawyi tuwat meremo hupi. Ta'atu'atoiat ra'ynta'atue suki pira pytyk hap ta'atue'yara pe hawyi ta'atu henoi ta'atu'ywot sese hawyi tuwat ra'yn Iesuiupi miit'in mu'e hamo.

MAKU 1.38-39 IRUKA 4.14-15 PIAT EWY23 Mi'i hawyi Iesui toto i itote pyi yi wato Karireia piaria mu'e hamo i ra'yn. Toi'atumu'e kahato

sehay wakuat no wuat'i Tupana mõtypot yat pe toi'atumu'e. I'ewyte i'ahu rakaria toi'atu moe hãitekahato aikotã aikotã i'atu'ahu hap ok tã toi'atu moe hãite torania itote. 24 Mi'i hawyi miit'in yi Karireiapiaria yi Siria piaria tikuap ta'yn Iesui misepap sese ko'i. Mi'i hawyi tõ'ẽ tõ'ẽ pya wuaria. Ta'atuerutkahato i'ahu rakaria torania hawyi Iesui ti'atu moe hãite kahato i'atu tara heg nakaria mã'ãu sa'agko'i mimoeso'ok ko'i ipo kĩ'ã rakaria ipy kĩ'ã rakaria iku'uro ku'uro rakaria ta'atuerut howawi hawyitoi'atu moe hãite yne ra'yn. 25 Mi'i hawyi miit'in sem tuwat tuwat hupi aikopuo aikopuo hewyry hapupi yi Karireia kaipy wiaria tawa wato Ieru sarẽi kaipy wiaria mekewat Iũtãu hy sakpuaria mekewat 10etawa ko'i kaipy wiaria tuwat hupi. I'ewyte yi Iuteu kaipy wiaria tuwat tuwat Iesui upi miit'in typy'ikahato rakaria are uito Mateu.

IESUI ETIAT MATEU MIENOI 5:1 7 IESUI ETIAT MATEU MIENOI 5:125

IRUKA 6.20-23 PIAT EWY1 Mi'i hawyi miit'in sem te'eru wa'a tunug Iesui kape. Mi'i hawyi teha'at i'atue wawi hawyi ipot'am

na'yn yity'ok tote hawyi ta'apyk itote yity'ok apypeke. Mi'i tote ipotmu'eria te'eru wa'a tunug i'apy pueri wo. 2 Mi'i hawyi Iesui ti'atumu'e uwe uwe mesu wa rote Tupana mipoi tyro wuat ko'i tohenoi.3 Mio tã to'e — Uheka tu wyria uwe uwe Tupana pe to'e — Worokuap po'og neran wyti uito katu ponoti yt worokuap hin i te yt uimi ky'esat ok tã i te worokuap e topy'a pe mio tã e haria pe Tupana to'e —Pyno uimi poi tyro sese ko'i eipe katu pono woro ho'onug wyti aru eipe wuat'i ywania pore kuaria womesu wa rote aikotã Uito areĩne'en Morekuat no atipy pe hap ewy e Tupana mio tã e haria pe e Iesuiitotiaria pe.

4 Mi'i hawyi Iesui to'e i — Uiwyria'in e uwe uwe tuwak topy'a pe irania'in satek pote ho'opot potemi'i haria pe ti Tupana to'e — Woro ho'o mo wepit kahato eipe katu pono karãpe ehehaky'e'i happut'ok'e ehete mi'i hap atu'u yne uipy'a pe wy aikotã irania'in ehaky'e'i hap ewetu'u yne hap ewy eTupana mi'iria pe e. Uhegyi'at hap ok tã wyti aru eweikupte'en e. Woro ho'o'og hytsat wyti aru eipee Tupana mio tã e haria pe e.

5 Mi'i hawyi Iesui to'e i — Uipot mu'eria e uwe uwe pywo pe to'e topy'a pe perup'i popuo — Pywope ti uito po'og yi kai irania'in kai e hap yt tuwe mo wato hap wywo i mio tã e haria pe Tupana to'e— Pywo pe ti uimi poi tyro sese eipe katu pono mesuwat mytyp tote more kuaria wo wyti aru woro ho'onug eipe e. Mesuwat mytyp tote topyhu'at irane eipo pe e Tupana paa'e haria pe e Iesui yity'oktotiaria pe.

6 Mi'i hawyi to'e i — Uhupiaria e uwe uwe to'e Tupana pe — Areĩne'en neran hãpyk kahato e'ewymi'i haria pe Tupana to'e — Uimi poi tyro ko'i kahato wyti aru eweikupte'en ui'ewywuat waku sesehamo woro ho'onug eipe katu pono eimi ky'esat ewy woro ho'o mo hãpyk eipe Ui'ewy e Tupana mio tãe haria pe e.

7 Mi'i hawyi po'og Iesui henoi — Uhaipe piaria e uwe uwe ihaky'e'i rakaria powyro haria mi'i hariape Tupana to'e — Pywo ti rat woro ho'o poi tyro kahato aru eipe e. Uhegyi'at kahato hap topyhu'at aruehete aikotã eiminug ewy e Tupana ihaky'e'i rakaria powyro haria pe e Iesui ta'apy pueri haria pe.

8 Mi'i hawyi to'e i — Uimohey haria e uwe uwe topy'a pe tuwa nẽtup hawe wakuat kape yn tuwa nẽtup mi'i haria pe Tupana to'e — Pywo pe ti woro ho'o mo wepit kahato aru eipe katu pono uhowawiatakasa haria ewy eweikupte'en e Tupana ipy'a kahu rakaria iwanẽtup kahu rakaria pe e Iesui yity'oktotiaria pe.

9 Mi'i hawyi po'og Iesui henoi itotiaria pe — Uhemiit'in e uwe uwe wo'owese hap yn nug haria peTupana to'e — Pywo pe uimi poi tyro ko'i eipe katu pono uha'yru'in uhaki'yt'in sese wo e wyti arumi'iria pe wuat'i ehamo Tupana wo'owese hat yn nug haria pe e Iesui.

10 Mi'i hawyi Iesui to'e i — Uhupiaria e uwe uwe wakuap nug motiat miit'in wo'okyry'i hamotopyhu'at mi'i haria pe ti Tupana to'e — Pywo pe ti woro ho'o mo wepit kahato katu pono atum aruehepe uhetama atipy piat e Tupana. Pywo pe ti woro ho'o mo wepit kahato eipe katu pono aikopeUito areĩne'en Morekuat no hap tote eheiam sese wo topyhu'at irane e Tupana wakuaria pe miit'inmisaty'i saty'i ko'i pe e.

11 I'ewyte uwe uwe uhemiit'in sese wo miit'in mikyry'i hamo te'ero pyhu'at miit'in misaty'i saty'iwo miit'in mimo weuka'i mi'i uhemiit'in pote mi'i hat pe — Pywo pe ti woro mo wepit po'og ni wuat'ikai e Iesui temiit'in me. 12 — Ta'i mi'i tã hap ewy ta'atunug sa'awy'i wuaria uhehay moherep hariaete e Tupana. Mi'i tupono i'atuehay sa'ag yt pywo pe i ehete uhemiit'in eipe pote eiwe wepit ro eiwe wehum no sa'ag ta'atunug ehetiat pytkai katu pono meiũran ti aru Tupana mimõ typot kahato hariawo eweikupte'en atipy pe are e. Ta'i atipy pe — Woro mõ typot kahato eipe e Tupana aru uimohey hariapotiat miit'in mikyry'i hap ko'i wo eipe pote e Iesui. Uhehay mohey hat eipe pote i'atuehay sa'ag ytpywo pe i ehete pote eweimo wepit ro eweiwehum no Tupana kape are katu pono eha'up muat wytiiwato kahato toĩne'en atipy pe e Iesui. Sa'awy'i te pyi mesup te Tupana ehay moherep haria miit'inmikyry'i hap ko'i wo tukupte'en e. Mesup te i'ewyte miit'in yt i'atu wese hin i ehete Tupana ehaymoherep haria eipe pote are e. Uimohey haria yt paa'ewei'e hin i miit'in yt i'atu wese i ehete turanare e. Po'og po'og eiwehum no Tupana kape po'og sa'awy'iwuat kai are e. Waku mi'i tã ewei'e — Waku

IESUI ETIAT MATEU MIENOI 5:13 8 IESUI ETIAT MATEU MIENOI 5:19kahato En Tupana katu pono koitywy yt emohey haria i uimo weuka'i kahato hap kaipyi atikuap ta'ynuito ti ehay moherep hat sese areĩne'en hap atikuap mesup waku ewei'e ro Tupana pe ehehay wepithap wywo e Iesui temiit'in me.

MAKU 9.50 IRUKA 14.34-35 PIAT EWY13 Pywo ti rat uhemiit'in sese wo eipe pote uimo herep haria eweikupte'en miit'in mu'e haria are

e. Pywo pe uhehay kuap haria wo eipe pote uhehay moherep haria eweikupte'en miit'in py'asetpeare e. I'atuieĩne'en hap mowaku hanuaria ewy eweikupte'en are e. Ta'i ukyt ewywuat eipe aikotãmi'u mosẽ'ẽ hap ewywuaria wo eipe e. Mi'i hap ewy ti eweipyhu'at eipe miit'in py'asetpe e. Ma'atokarãpe ukyt yt hẽ'ẽ rakat i topyhu'at yt uwe i imosẽ'ẽ kuap mekewat e. Waku mipun wuano hawyimiit'in mi'akit akit no topyhu'at e. Yt naku i eweikupte'en ukyt nop takat ewy e. Pyno o hẽ'ẽ rakariawo eweikupte'en e Iesui temiit'in me yity'ok tote.

14 Uimohey haria e eipe ti ariãty ewy ra'yn eweikupte'en mu'ap Tupana kapiat moherep miit'inmiat hanuaria eipe aikotã ariãty wãtym muo mu'ap moẽtyhot haria ewywuaria eipe e. Ta'i aikotãyity'ok totiat tawa e'ariãty hẽtyhot kahato yi hot kape. Yt tuwemig kuap i mekewat yi hot piat tawawãtym muat e. Aikope pyi aikope pyi heremo wãtym muo ariãty hẽtyhot pya kahato yity'ok totepyipote e yt tuwemig kuap i mekewat tawa wãtym muo e. Mi'i hap ewy ariãty ewy kahato eipe miit'inpy'asetpe uhemiit'in eipe pote uhehay moherep haria eipe pote e. Eiminug wakuap kaipyi miit'ineikuap meremo uimohey haria eipe hap ariãty ewywuat mu'ap Tupana kapiat moherep miit'in miathanuaria eipe pote e. 15 Mi'i hap ewy ti eipe ariãty ewy eweikupte'en e. Wãtym mote miit'in topagariãty ywaiti heiam sese pe ma'ato yt uwe i ariãty ipag neran yrysakag ywyt'okpype i e. Yt nakui ti mi'i tã watunug ma'ato waku heiam me yn waku aiũpe getap moẽtyhot hamo watopag waku.Mi'i hawyi ti yne ra'yn getap wiaria waku puo hewyry e. 16 Pyno ti ariãty hẽtyhot kahato hap ewyuimohey haria miit'in pu'ap Tupana kapiat moẽtyhot hamo eweikupte'en e. Atiky'esat yne eiminugwakuap ko'i heremo wuat'i akasa hamo i'ewyte Ai'ywot Tupana atipy piat mõtypot hamuat atiky'esate Iesui temiit'in me yity'ok tote. 17 Uiwyria'in yt eiwa nẽtup tei'o ariot mesuwat yi kape Tupana ehayMusei mimo herep moma hamuat hap kape e. I'ewyte yt eiwa nẽtup tei'o ariot mesuwat yi kapemekewat sa'awy'i wuaria Tupana ehay enoi haria miwan monik hamuat hap kape katu pono nimote Tupana ehay moherep haria i'atuehay kahato yianmete uheĩne'en hap etiat ta'atu henoi kahatoare e. Kat i'atu'e kat i'atu'e hap ta'atu mo herep uhetiano hap e. I'atu'e hap uhetiano yne nug hamoariot meikowo uiwyria'in e. Mi'i pote yt atimoma hin i sa'awy'i wuaria Tupana ehay moherep hariaMusei ewywuat katu pono mi'iria uhetiat ta'atu henoi kahato uhut hap owakai te e. 18 Katu ponoaikotã mesuwat yi at waty waikiru ko'i tukupte'en mot'i mi'iria i'ewyte Tupana ehay moherep harianimuaria miwan ko'i te tukupte'en mot'i ma'ato po'og mot'i katu pono wuat'i e'at piat Tupana ehaytoĩne'en e. Pyno ti iwan hit ko'i Tupana ehay miwan etiat ko'i itig hap ko'i iwan hit hap ko'i Tupanaehay Musei miwan Tupana ehay moherep haria miwan topyhu'at aru wuat'i e'at pe. Yt karãpe iTupana ehay miwan miat ikahuro aru e. Miwan miat yne Tupana e hap topyhu'at wuat'i e'at pe e.Yt sehay wẽtup i miwan miat ikahuro e Tupana. Pyno ti yt uwe i ipyhyp kuap Tupana e hap ko'i— Atunug aru e hap ko'i ta'i Tupana tunug kahato yne yne to'e hap ewywuat are e. — Atunug aru emiwan me pote tutunug aru to'e hap ewy e. Pywo tutunug aru to'e hap ewy are e. Pywo ti rat waikiruko'i at ewaty yi ikahuro ma'ato Tupana ehay miwan miat torania topyhu'at aru wuat'i e'at pe e Iesuiitotiaria pe miit'in sem me. 19 Mi'i tupono waku watunug yne kahato Tupana piat ainãpin hap ko'imiwan miat kurin kat iwato'in nakat are e katu pono uwe uwe mekewat Tupana miky'esat miwan miatyt tutunug neran i Tupana piat ainãpin hap i'e hap yt tutunug i hawyi tohenoi henoi irania'in me —Yt naku i watunug Tupana piat ainãpin hap miwan miat ko'i ewy e hat ti aru yt uwe mimõ typot noi ra'yn topyhu'at atipy pe e. Mi'i hat wyti aru miit'in mimohit sese wo topyhu'at atipy pe e. Ma'atouwe uwe mekewat Tupana miky'esat ewy inug i'e hap miwan miat ewywuat mi'i hat tohenoi kahatoirania'in me — Ta'i waku kahato watunug torania ainãpin Tupana piat hap ko'i miwan miat e hat wytiaru Tupana etama atipy piat pe po'og topyhu'at Tupana mimõ typot no e Iesui yity'ok totiaria ta'apy pueri haria pe.

IESUI ETIAT MATEU MIENOI 5:20 9 IESUI ETIAT MATEU MIENOI 5:3020 Uipot mu'eria e pywo pe ti eiwe'eg wo o ai'ywania wo'omu'e koro haria minug yt nakuat i hap

ewywuat pupi e. Eiwe'eg wo o Tupana mõtypot yat piaria akag ko'i minug sa'ag ewywuat pupi e.I'ewyte eiwe'eg wo o Tupana ehay miwan saipepiat nug haria minug sa'ag ewywuat pupi e katu ponoyt po'og i eiwat i'atukai ehewaku hap pote ti aru yt karãpe i eiwehyt'ok aikope Tupana Morekuat notopyhu'at hap tote e topot mu'eria pe.

21 Uiwyria'in e nimuat ainãpin haria ti Tupana ehay moherep haria hãpyk kahato aimu'e Tupana ehap ta'atuwan ma'ato ta'atuwan pytkai yt ta'atunug neran i. Mio tã e Tupana piat hap — Yt eti'aukatei'o miit e. Eti'auka miit pote waku surara po pe ereĩne'en ekuap hamo e. Pywo pe waku miit'inmi'auka wo ereĩne'en e Tupana sa'awy'i miwan me. Ma'ato eimu'e haria — Yt kan hamo i watunugTupana piat mio tã e hap i'atu'e sa'ag e. 22 Uimohey haria koitywy po'og woro ho'o nãpin mi'i e hapete e. Uwe uwe ipy'ahak at ka'ap topy'a pe wẽtup ok miit ete mi'i hat wyti miit auka hat ewywuanora'yn topyhu'at e Tupana towa nẽtup hawe e. I'ewyte uwe uwe to'e wẽtup ok pe topy'a pe — Yt kanhamo i en uiwa nẽtup hawe e at ka'ap mi'i e hat pe — Woro'a piheg aru e Tupana mi'i hat pe e. Ma'atouwe uwe ipy'ahak sese wẽtup ok ete at ka'ap hawyi to'e — Motoro aria koro kape wuat'i pe yt kanhamo i en e topy'a pe at ka'ap mi'i e hat pe ti Tupana to'e — Woro'a piheg aru aria koro wo e katu pono mi'i e hat ewywuat wo'opot'auka hat sese wo ra'yn toĩne'en Tupana wanẽtup hawe e Iesui. Ytnaku i aipy'a pe miit auka hat wato pyhu'at Tupana ehamo are. Mi'i tã eweikupte'en mote Tupanami'apiheg wo eweikupte'en e Iesui temiit'in me yity'ok tote.

23 Mi'i hawyi Iesui to'e i i'atuepe. — Karãpe etum neran Tupana pe emiium imõtypot hap ma'atotoĩne'en wẽtup ok miit ewanĩkap epy'ahak hap pote waku yt etum i emiium Tupana pe ma'ato wakuetoiat ro emiium muat mekewat yparakai tote hawyi ereto ro ewanĩkap kape ti etunug ewy wo ira'yn hamo e. 24 Mi'i hawyi — Uiwy ere atiky'esat kahato waure wo ereĩne'en uhepiat emõpy'ahakhap kai ere o e. Eiwo'o wese hap toĩne'en i ra'yn iwywo hawyi waku era'aipok emiium muat sat hamohawyi etum imiky'esat ewy. Waku pe ereĩne'en hawyi eiwo'o wese hap etipuẽti i ra'yn hawyi o e Iesuitemiit'in me.

25 Mi'i hawyi Iesui to'e i yity'ok totiaria pe — Uiwyria'in e karãpe wẽtup ok ewanĩkap tut surara'inwywo epyhik hamo morekuat wo'opyhik hawe pyno ewe'eg wo o mi'i hap e'at pe are e. Waku mu'apupi etunug ni ipy'ahak takat ewy ok wo e. Waku meremo etunug mekewat ewanĩkap ewy ok wo i ra'ynmu'ap tote e ma'ato yt etimo wese i yianmete pote yt naku i topyhu'at aru eete e katu pono ewanĩkaparu eium morekuat pe yt naku i nug hat en sio waku rakat e hamo. — Yt naku i en e morekuat poteepag surara'in akag po pe ra'yn epyhik wo'opyhik hawiat wuat'i e'at pe hamo ra'yn e. 26 — Uimoheyhat en mote ewe'eg wo o karãpe ewanĩkap ereto wo'opyhik hap kapiat turan e. Etikat kahato iwesehap mu'ap upi e. Yt pote wo'opyhik hawe ereĩne'en mot'i itote. Yt uwe i ikuap karania ewaty karaniaanu ereĩne'en epyhik hawe e. Mi'i hawyi ti epore nõtem hap sa'up niatpo kahato ra'yn iwato kahatora'yn toĩne'en e. Pyno ti po'og waku mu'ap upi ehã'ãg kahato ewy inug hamo ereto hat ewanĩkap e.Etunug o ewanĩkap merep ewy ok wo i ra'yn are ehepe uipot po'o roria e Iesui temiit'in me yity'oktote.

27 — Uipot mu'eria e watikuap ta'yn aikotã sa'awy'iwuat Tupana ehay enoi hat Musei to'e — Yterepehik tei'o wẽtup wary ete wẽtup e'aito ete e. Ewary wywo yn o ewaire e'aito wywo yn o ewairee hap e. Pywo kahato ainãpin Musei e. 28 Musei e hap mohag hat ri uito. Musei e hap ete woro ho'o nãpin eipe — Yt naku i kahato eraha'at kahato hary poria kape ihainia kape erepehik teran hap wywomekewat hary poria wywo mekewat ihainia wywo epy'a pe ewanẽtup hawe. Mi'i tã etunug mote ytnaku i kahato rakat no ereĩne'en Tupana wanẽtup hawe e.

MAKU 9.47 PIAT EWY29 Pyno eha wo eraha'at hary poria kape ihainia kape mi'i hawyi ewanẽtup hawe ere'e — Arepehik

teran mekewat hary poria ete mekewat ihainia ete ere ewanẽtup hawe pote etihep o eha mehĩ'inmana'in katu pono pywo ti rat eha ti e'aparap hap nug hap topyhu'at are e. Mi'i pote waku etihep ehahawyi etipun pya ekai are e. Pywo ti rat waku po'og kokawiat ihasik takano ereke atipy pe ma'atotypy kawiat eha wywo ereto aria kape are e. 30 I'ewyte epo kokawiat wo etima'at teran wẽtup okhary poria wẽtup ok ihainia sewaire hamo mi'i pote waku etitek epo kokawiat mi'i hawyi etipun mi'ipya ra'yn ekai are katu pono po'og waku mesuwe ereĩne'en ipo tut rakat ipy tut rakat ihasik takat wo

IESUI ETIAT MATEU MIENOI 5:31 10 IESUI ETIAT MATEU MIENOI 5:40ereĩne'en mesuwe sio torania epo wywo eha wywo epy wywo ereke aria koro pe are aikope miit'inho'opot kahato mi'i hap kape are e ti Iesui. Po'og waku ereke Tupana etama pe wẽtup epo wywo yntypy epo wywo ereke aria pe ho'opot hamo e Iesui miit'in sem me yity'ok tote.

31 Mi'i hawyi po'og Iesui to'e ta'apy pueri haria pe — Pywo pe ti mehĩ'in mana'in sa'awy'i ti mio tãi'atu'e nagnia — Etoiat teran ehary'i e'aito mi'i pote waku etunug iwan me morekuat wywo e miwanme hawyi waku eiwo'o'atoiat i'atu'e sa'awy'i aha'ase'i'in mio tã i'atu'e. 32 Ma'ato Uito ti yt mio tãare'e hin i woro ho'omu'e e ma'ato Uito ti mio tã are — Yt karamuo tei'o ehary'i etoiat e'aito etoiatare ra'yn woro ho'omu'e e. Ma'ato etoiat ehary'i e'aito mi'i pote ti aru yt naku i kahato etunug Tupanawanẽtup hawe are ra'yn katu pono etoiat ehary'i e'aito mi'i hawyi ti meiũran wẽtup ok wywo i ra'yne'aito ehary'i. Mi'i hawyi ti typy e'aito ehary'i rakano ra'yn ereĩne'en Tupana wanẽtup hawe e. Pynoyt naku i ti mi'i tã are e Iesui. I'ewyte are'e mesuwe ma'ato ehary'i e'aito hewaire hewaire toĩne'enirania'in wywo rakano mote waku etoiat ehary'i e'aito are ma'ato mi'i e hap ete yn mesuwe are. PynoUito yt sa'awy'iwuat nagnia yt e hap ewy hin i woro ho'omu'e. Mi'iria ti eimu'e — Waku etoiat ehary'iwaku etoiat e'aito morekuat ehay miwan miat upi yt etiky'esat i po'og i pote i'atu'e sa'ag. Ma'atoUito ti uiweupi ra'yn uhehay. Pyno yt karãpe i tei'o etoiat ehary'i e'aito are ra'yn e.

33 Watikuap ta'yn aikotã sa'awy'i nagnia ainãpin kahato — Etunug no mi'i tã aru — Atunug e'e hapTupana set upi ewy i'atu'e hap. Pyno waku wato'e miit'in ehamo — Yt atunug aru i mio tã ui'e hapmi'i pote ti aru waku ra'yn Tupana uhaty'i haty'i waku wato'e wuat'i ehamo i'atu'e aha'ase'i'in ahepemiwan me. 34 Ma'ato Uito ti yt nagnia sa'awy'i wuaria e hap yt ewy i ra'yn ahenoi ehepe e. Uito tiatiky'esat etunug yne e'e hap ewywuat. Waku ti watunug ai'e hap are e. Pywo pe yn ihay rakat.

35 — Atunug aru wato'e pote waku watunug ai'e hap ok tã e Iesui. Pyno yt naku i watu we pehik ai'ehap ete nagnia aimu'e hap ewy — Yt atunug aru i pote waku mesuwat mytyp ui'apiheg. Yt naku iwatu we pehik ai'e hap ete — Atunug aru ai'e hap ete are. — Pyno waku ra'yn aru uimikoi ko'i uikopiat topap yne yt atunug aru i ui'e hap ewy ai'e hap yt naku i wato'e are katu pono mesuwat mytypti Tupana pu'ap hap are katu pono mesuwat aiko ko'i i'ewyte ahe'yi mesuwe yt aiwat hin i are. Ta'iTupana wat ko'i wyti are e. Pyno yt naku i ti aheso hap wati pehik Tupana set upi are — Yt atunug ipote waku tawa wato Ieru sarẽi piaria ui'apiheg yt ere'e tei'o katu pono tawa wato Ieru sarẽi ti yt aiwati Tupana wuanuat i'ewyte mekewat Tupana Mipo'oro Wuat'i Porekuat Porekuat nuat etawa ti Ieru sarẽi topyhu'at pãi are e Iesui tuwepe. 36 — Ma'ato aheso pote aru waku ui'asap kytsig nakat topyhu'atyt etipehik tei'o — Atunug aru ai'e hap ete katu pono yt uwe i ti inug kuap ai'asap ikytsig hap tuwa nẽtup hawe are e. Yt uwe i inug kuap tuwa nẽtup hawe to'apyig hap are. 37 Pyno waku atunug aru ai'ehap yn mi'i hawyi waku watunug ai'e hap ok tã are e Iesui. Ma'ato yt watunug neran i pote — Atunugaru yt wato'e i waku e. Mi'i pote ti aru pywuat sehay yn tuwẽtem aiwẽ pyi are katu pono pywuat sesesehay yn atiky'esat uipot mu'eria wẽ kaipyi are e. Ma'ato yt pywo piat i — Atunug aru ewei'e mi'i poteti aru ta'i ahiag ehay upiat myhu'at haria wo eweipyhu'at are e Iesui topot mu'eria pe yity'ok totiariato'apy pueri haria pe.

38 Ta'i watikuap kahato ti aikotã sa'awy'i nagnia ainãpin hap e. Mio tã i'atu'e miwan me — Karãpewẽtup ok eha apok e'ahyk hawe mi'i pote waku era'apyk etiha'apok eha apok sa'up mo e. I'ewytekarãpe wẽtup ok eiãi pik ahyk hawe mi'i pote i'ewyte era'apyk etihãipik mi'i hat i'atu'e sa'awy'inagnia ahepe ainãpin hap e. Ma'ato Uito yt mi'i tã are hin i ra'yn woro ho'o nãpin e. Pyno karãpewẽtup ok ai'ahyk mi'i pote waku yt watu wepyk hin i are e. 39 I'ewyte ewanĩkap eete tunug sa'agmi'i hat i'ewyte wy yt erepyk tei'o are ti Uito woro ho'omu'e yt sa'awy'iwuat nagnia yt wo'omu'ehap ewy i ra'yn e. I'ewyte epo sese kawiano wẽtup ok eowa pe ete e'ahyk mi'i pote yt erepyk tei'oma'ato mio tã ere'e ro e'ahyk hat pe — Pyno waku kokai i ro uipo ran kai i'ewyte waku ui'ahyk mehĩmana waku wato'e e. 40 Uito ti yt woro nãpin hin i irania'in ewy. Mio tã yn are'e — Yt etipoepyk tei'oare aikotã aikotã sa'ag nug etiat hat are. Karãpe ewanĩkap ewa pe tek mi'i pote o kokai ere'e na'ynare. Karãpe ewanĩkap epohari teran ekat ete mi'i hawyi yt epy'ahak tei'o ewanĩkap ete are e. Mi'ihawyi waku ekat imiky'esat ewy etum po'og imiky'esat kai are e. Ewanĩkap tiky'esat e'yni pote etum.Esokpe toiky'esat pote etum. Ekamisa toiky'esat pote etum. Ma'ato waku po'og na'yn imiky'esat kaietum are. Toihep ekamisa hawyi waku i'ewyte esirara etum uimohey hap moherep hamo e Iesui.

IESUI ETIAT MATEU MIENOI 5:41 11 IESUI ETIAT MATEU MIENOI 6:241 I'ewyte karãpe ewanĩkap to'e — Etioto ro uhekare'en e my'ahaktu e mi'i hawyi waku perup'i puo —Ta'i mehĩ mana emiky'esat ewy atunug waku wato'e perup'i puo. Mi'i hawyi waku imiky'esat sakpuatewetunug uimohey hap moherep ewanĩ kaptia iky'e hap moherep hamo e Iesui.

42 — Karãpe wẽtup ok hẽtup ekare'en kat ko'i kat ko'i mi'i pote waku etum imiky'esat ewy areuimohey epiat hat moherep hamo are e. I'ewyte karãpe wẽtup ok tipuru ekat ko'i pote waku etipuruekat tope uimohey epiat hap moherep hamo iky'e hap moherep hamo are'e e Iesui temiit'in meyity'ok tote.

43 Mi'i hawyi Iesui to'e i itotiaria pe — Mio tã e miwan me sa'awy'i wuaria ainãpin hanuaria —Waku ti aiwyria'in sese yn wati'a tuky'e kahato i'atu'e ma'ato ti waku ahewa nĩ kaptia ete haiwot takatewy ipy'ahak takat ewy watoĩne'en i'atu'e sa'awy'iwuat ainãpin haria. 44 Ma'ato Uito wẽtup sehay woworo nãpin yt i'atu'e hap ewy i. Uito ti mio tã are woro ho'o nãpin e. Pyno ewei'atuky'e ro ewanĩ kaptiaare. Pyno waku ahaty'i haty'i haria upi wahẽtup Tupana pe — Eti'atu poi tyro o uhaty'i haty'i hariaPapai waku wato'e are'e. 45 Mi'i tã watunug mote aru Ai'ywot atipy piat sa'yru'in saki'yt'in no wato pyhu'at kahato katu pono ti Ai'ywot atipy piat ti'atuky'e kahato tewa nĩ kaptia are e. Ta'i toimo herepkahato i'atuky'e hap katu pono toipo'oro i'aman at i'atu mikoi moehãite hamo e. Ta'i toi'atu poi tyroyt toky'e hin i haria are. Ta'i Ai'ywot atipy piat ti'atuky'e kahato tewa nĩ kaptia torania e. Yt nakuat inug haria ko kape toipo'oro i'aman at toky'e haria mikoi ko'i poityro hamo ma'ato i'ewyte yt toky'eharia i mikoi ko'i kape toipo'oro wy i'aman at i'atuky'e hap moherep hamo are e. Pyno to'o'ewy'ewytoi'atuky'e towyria'in tewa nĩ kaptia are e. Mi'i tã ewy ti Tupana toĩne'en e. Pyno waku Tupana ewywatunug. Ewetunug wakuap yne miit'in me Ai'ywot atipy piat minug ewy waku watunug are e. Mi'itã watunug mote ti aru irania'in te'eraha'at ahepiat miit'in yne ky'e hap kape hawyi ti aru te'eru wa nẽtup hawyi — Ta'i Tupana sa'yru'in Tupana saki'yt'in mote ti meke tã ta'atuky'e miit'in i'atu'e wytiaru e Iesui.

IRUKA 6.32 PIAT EWY46 Katu pono ti mesu wa ro tiaria yt Tupana mohey haria i tiky'e ta'atuky'e haria sese yn e. Ma'ato yt

ta'atuky'e i haria ti yt ta'atuky'e i ra'yn e. Ma'ato mi'iria ewywuat eiky'e haria yn na'yn ewei'atuky'emiit'in mote ti aru mesu wa ro tiaria ewy eweipyhu'at are e. Aiky'e haria yn wati po wyro pote ytAi'ywot atipy piat yt ewy hin i wato pyhu'at are e. Iwese rakaria wo watoĩne'en ahepiat iwese hariakape yn mote yt kat i ha'up wati puẽti aru Ai'ywot atipy piat kaipyi are e. Ta'i marak'aria ti'atuky'ekuap ta'atuky'e haria ma'ato atiky'esat ewei'atuky'e kahato yt eiky'e hin i haria are. 47 I'ewyte tiwaku wati'a tu wesat wuat'i miit'in are e. Yt naku i wati'a tu wesat aiwyria'in yn are katu pono ti yne timesuwat yi tote ta'atu wyria'in wesat kuap are. I'ewyte yt Tupana mohey haria i iwesat kuap ta'atu wyria'in are. Pyno waku ti yne wati'a tuky'e are e. — Pyno ereke uhyt mana mimi wato'e aiky'e hariape yn mote mesu wa ro tiaria ewywuat watoĩne'en katu pono mi'iria ti ta'atu wyria'in ta'atuky'e hariasese pe yn — Ereke ro era'apyk mehĩ mana aimi'u ra'yn i'atu'e ma'ato yt ta'atu wesat i ta'atue wa nĩ kaptia are. Ma'ato mi'i tã aito pote i'atu'e wywuat wato pyhu'at mesuwe yi tote irania'in yt Tupanamohey haria i ewywuat e. Yt naku i rat mi'i tã aito pote are e. 48 Pyno waku wato pyhu'at hãpyk kahatorakaria wo aikotã Ai'ywot atipy piat waku rakat ewy waku watunug are e. Ai'ywot atipy piat Aiky'ekahato hano toĩne'en are e. Iwese kahato iperup'i kahato tewa nĩ kaptia ete towyria'in ete are e. Pynowaku Tupana ewywuat kahato wato pyhu'at mesu wa ro tiaria ky'e hap upi are e. Pyno toran na'ynmesup einãpin hap e Iesui ahepe tomohey haria pe mekewat yity'ok tote miit'in sem toi'atumu'e haptote.

61 Pyno ti mi'i hawyi po'og Iesui to'e miit'in sem me yity'ok tote — Uiwyria'in e pyno yt naku i kahato

watu we mõ typot Tupana potpap watunug turan e. Yt naku i kahato miit'in ehamo miit'in miat aimõ typot hamo wewo'i watunug Tupana potpap turan e. Pyno waku ti Tupana potpap watunug imõtypothamo yn e. Pyno waku Tupana mõtypot hap yn aiwa nẽtup hawe watunug imiky'esat ewy. Ma'atoaimõ typot miit'in kaipywiat hap yn watikat pote yt kat i aimõ typot hap sese wati puẽti Ai'ywot atipypiat kaipywiat e. Pyno waku miit'in wati'a tu po wyro kat ko'i kat ko'i hap ete ma'ato aiwa nẽtup haweyt aimõ typot hamo i e. Waku Ai'ywot atipy piat mõtypot hamo aiwa nẽtup hawe e. 2 Mi'i pote karãpe

IESUI ETIAT MATEU MIENOI 6:3 12 IESUI ETIAT MATEU MIENOI 6:8hatek takat put'ok'e ahowawi mi'i pote waku wati po wyro kahato ma'ato yt miit'in miat aimõ typothamo i waku wati po wyro e. Ma'ato Yt naku i aiwa nẽtup hawe — Atipo wyro mi'i miit wuat'i ehamouimõ typot kahato miit'in mesuwe hamo pãi yt naku i wato'e e. Yt naku i ahehay aiwa nẽtup hawearemo wato wuat'i ehamo uiminug waku ko'i wo e. Yt naku i aito typy wanẽtup haria ewy watoĩne'ene. Kat pote mi'iria ti Tupana mõtypot yat pe tuwehyt'ok kahato Tupana mõtypot haria ewy te'eru wa'a tunug ma'ato yt pywo piat i katu pono — Uimõ typot mono ta'atu'e hap yn ta'atu wa nẽtup hawee. Mi'iria ti to'owatka'i ti Tupana mõtypot hamuat tuwak hamo — To'iro to'iro Tupana mõtypothamo i'atu'e i'atuehay ma'ato yt pywo pe i katu pono i'atupy'a pe — Uruto ti po'og eikai Tupanamohey haria i'atu'e ta'atu wa nẽtup hawe yt kat i Tupana mõtypot sese hap i'atukai e. Ta'i mi'iriawyti getap upi upi oken upi upi Tupana mõtypot hap ta'atunug te'eru wepe te'eru wa nẽtup hawe —Uruto po'og urumõ typot urumohey ta'atu'e haype e. Mi'iria ti te'eru wa nẽtup hawe ti typy wanẽtupharia e. I'ewyte ti miit'in ehamo oken upi getap upi ti ta'atu'a tumu'e Tupana ehay miit'in me hatywo ma'ato miit'in ehamo — Waku uimõ typot miit'in ta'atu'e haype e. Pyno pywo pe ti are'e mi'i hapewy ewetunug mote wyti aru yt kat i ti aru Tupana kaipywiat eimõ typot hamuat e. Miit'in mimõ typot ko'i yn eweikupte'en mesuwe wen ma'ato yt karãpe i aru Tupana mimõ typot wo eweikupte'ene Iesui miit'in sem me yity'ok tote.

3 Mi'i hawyi po'og Iesui to'e itotiaria pe — Uiwyria'in waku kahato wati po wyro ihaky'e'i rakariaTupana ehamo ikuap hamo e. Karãpe satek poria wati'a tu po wyro waku watum i'atu po wyro hap mig'iwo are yt uwe i mikuap mo i ahepiat e. Waku Tupana kape yn aheha imõtypot hamuat. Waku ti ytwahenoi i aimiium mekewat ahepiat miit'in powyro hap wuat'i pe aiwe mõ typot hamo e. 4 Waku tiTupana kapiat aiwa tetup hap wywo yn wati'a tu po wyro miit'in e. Yt naku i wahenoi henoi irania'inme kat kat hap watunug Tupana mõtypot hamuat e. Waku ti Tupana kapiat aiwa nẽtup wywo ynwati po wyro ihaky'e'i rakaria e. Ai'ywot atipy piat ta'akasa kahato yne aiminug mig'i wuat ko'i e.Mi'i pote waku Tupana ehamo wati'a tu po wyro irania'in e. Waku Tupana tuwehum ahepe hap ynwatikat e. Waku aheha Tupana kape yn watunug waku irania'in powyro hap turan e. Waku wati'a tu po wyro miit'in Tupana ehamo Tupana mõtypot hamo e Iesui ahepe. 5 — Uiwyria'in ahehay Tupanakapiat ahehay ikahu rakat irania'in ehamo aiwe mõ typot hamo uito po'og Tupana kapiat uhehayikahu rakat e kuap takat eikai ai'e hap aiwa nẽtup hawe yt naku i ahehay e. Yt naku i typy ahẽguwywo ahehay Tupana kape miit'in miat aimõ typot hamo aiwe mõ typot hamo e. Pywo ti rat irania'inmesuwat yi totiaria i'atuehay kahato Tupana mõtypot hawe miit'in me i'atuehay se Tupana kapema'ato yt pywo pe i i'atuehay e. Aikope aikope miit'in te'eru wa'a tunug hap tote i'atuehay pot'ikahato Tupana kape — Waku uimõ typot miit'in ta'atu'e haype. Pyno eiwe'eg wo o miit'in miat eimõ typot hap pupi are katu pono miit'in miat ne'i eimõ typot hap eweiky'esat pote mi'i yn topyhu'ateha'up mo e. Mi'i hap kape eiwe wa nẽtup pote yt kat i i Tupana kaipywiat Tupana wehum ehetiat hape. 6 Pyno waku karãpe ahehay teran Tupana wywo pote waku wateke aikope aikope miitin yt uwe iikuap ehamo i waku ahehay Tupana kape mig'i wo yt heremo pyi i ahehay Ai'ywot yn ikuap ahehaye. Mi'i hawyi Tupana tikuap ahehay mig'i wuat aipy'a pe pote Tupana tuwehum kahato ahowawihawyi tutum ahepe aimiẽtup e. Ta'i mig'i wo wahẽtup wen ma'ato meiũran tutum na'yn aimiẽtuphawyi heremo kahato topyhu'at Tupana miium ko'i wuat'i ehamo e Iesui. 7 Uiwyria'in karãpe miit'inpy'asetpiat ahehay Tupana kapiat turan yt naku i wato'e aipy'a pe — Uhehay se Tupana kapiat potemono miit'in mimõ typot no ra'yn areĩne'en yt naku i wato'e e. Mi'i tã wato'e aiwa nẽtup hawe potetypy ihay rakat ewy wato pyhu'at e. Yt naku i typy ihay rakaria wo watoĩne'en katu pono mi'iriaTupana kapiat ta'atuehay turan i'atuehay ywop kahato miit'in miat ta'atuehay ikahu kahato rakathap kuap hamo i'atuehay. Yt naku i mi'iria ewy wato pyhu'at Tupana wanẽtup hawe e. Ta'i tukupte'enmiit'in mesu wa ro tiaria ihay su'at at ka'ap haria i'atuehay kahato Tupana kape wẽtup sehay ahutewy ta'atu wẽpap kahato e. Yt atiky'esat i uimohey haria ahut ko'i ewywuat i'atu misu'at su'at ko'i e.Waku aipy'a pyi ahehay Tupana wywo e. 8 Waku ahehay Tupana wywo wen ma'ato ti yt naku i hupite i hupi te i wahu'at wahu'at sehay Tupana kape are katu pono mio tã ehehay Tupana wywo poteirania'in yt uimohey i haria ewywuat eweikupte'en e. Pywo pe ti Ai'ywot atipy piat tikuap kahatoaimiẽtup tewawiat wahẽtup hap e'yianmete toikuap ta'yn kat ko'i kat ko'i aimiẽtup ko'i toikuap.

IESUI ETIAT MATEU MIENOI 6:9 13 IESUI ETIAT MATEU MIENOI 6:18Toikuap sakpo aimi ky'esat sese ko'i katu pono hewaure ka'a kahato ahehay kape aiwa nẽtup hap ytwahẽtup i te pytkai e.

IRUKA 11.2-4 PIAT EWY9 Uimohey haria woro ho'omu'e teran aikotã ahehay Tupana wywo hap ahenoi teran e Iesui. Waku

pyno wato'e10 Uru'ywot atipy piat uruiky'e kahato En e.Tupana pywo pe ti ikahu kahato eset Tupana. Eset ri po'og ikahu torania kai uruipuẽti e.Papai uruiky'esat kahato ereĩne'en wuat'i miit'in Akag Koro wo mesuwat yi tote miit'in py'asetpe

aikotã ereĩne'en Wuat'i Potypot no atipy pe hap ewy hap uruiky'esat e.Papai uruiky'esat kahato torania miit'in emiky'esat ewywuat nug hanuaria wo tukupte'en aikotã

atipy piaria tunug emiky'esat yn hap ko'i ewywuat hap uruiky'esat kahato mesuwe e.11 Tupana urupoi o mesup e'at pe urumi'u wo urue'u'i wo e.12 Tupana waure wo ereĩne'en ema'at hap ko'i kai aikotã uruto urutu kupte'en waure wo uruma'at

hap ko'i kai e.13 Tupana uru'ykesat o pya kahato ahiag uruiã'ãg yt naku i nug hap kaipyi katu pono urui'atoiat

teran torania uruminug sa'ag hap ko'i e.Tupana En ni Wuat'i Potypot nuat wuat'i e'at pe e.Tupana En ni po'og esaika wuat'i kai e.Tupana En ni po'og po'og wuat'i mimõ typot no wuat'i kaiW A K UPyno waku aipy'a pyi ahehay Tupana wywo. Yt naku i watu wesu'at'i su'at'i ui'e hap ahut ewy e

Iesui ahepe mekewat yity'ok tote.14 — Pyno uiwyria'in po'og ahenoi teran miit'in miat aima'at hap waure wo hap etiat. Karãpeĩ eipe

waure wo eweikupte'en eima'at irania'in miat hap ko'i kai mi'i hap ewy te Ai'ywot atipy piat waure woehepiat toma'at hap ko'i kai topyhu'at atipy pe e Iesui. 15 Ma'ato karãpe ewei'e — Yt karãpe i waurewo areĩne'en uhyt'i minug sa'ag ete mimi mana minug uima'at hap ko'i kai ewei'e pote i'ewyte ytkarãpe i Ai'ywot atipy piat waure wo toĩne'en eiminug sa'ag ko'i hap kai e Iesui temiit'in me yity'oktote.

16 Uiwyria'in karãpe mesuwe yt kat i watu'u ahehay Tupana wywo hap yn watunug neran mi'ihap e'at pe waku mig'i wo Tupana ehamo haype watu we mosy'at Tupana yn ikuap hamo e. Yt nakui wahenoi henoi irania'in me aiwe mosy'at hap Tupana kapiat hap e. Ma'ato waku watu we mosy'atmig'i wo Tupana yn ikuap aiwe mosy'at hap tewawiat ahehay teran hap e'at pe e. Yt naku i wati mo herep aiwe mosy'at hap irania'in me aheha arot'i hamo ahowa arot'i hamo yt naku i wati mo herep— Aremosy'at kahato mesup katu pono uhehay teran Tupana wywo at ka'ap ai'e hap. Yt naku i wati mo herep ahowa ete ahehay ete aiwe mosy'at hap Tupana kapiat hap e. Ma'ato watunug mote typyihay rakaria ewywuaria watu kupte'en katu pono mi'i haria timo herep teran ta'atu we mosy'at hapwuat'i miit'in me. Te'eru we mõ typot hap ta'atukat kahato ta'atu we mosy'at hap ko'i ma'ato yt naku iwatu we mo herep ahehay arot'i hamo ahowa arot'i hamo aiwe mosy'at Tupana kapiat hap e. Yt nakui typy ihay rakaria ewy wato pyhu'at e katu pono typy ihay rakaria timo herep teran ta'atu we mosy'athap upi miit'in me ikuap hamo te'eru we mõ typot hamo e. — Ta'i en waku kahato Tupana kapiatwemosy'at hat i'atu'e hap ky'ewi ta'atukat haype. Typy ihay rakaria tikat kahato miit'in wehumta'atuetiat hap e. Miit'in wehum ta'atuetiat hap ta'atu puẽti kahato mesuwe wen ma'ato mi'i hap yntopyhu'at i'atusa'up mo katu pono yt kat i Tupana wehum i'atuetiat hap topyhu'at wuat'i e'at pe e.17 Mi'i tupono ti po'og waku watu we mo kahu yn Tupana kapiat aiwe mosy'at hap e'at pe e. Waku watu weo wasei hawyi watu we'apin hawyi watu we painug aikotã watunug wuat'i e'at pe hap ewy hawyiwaku watu we mosy'at Tupana ehamo Tupana yn ikuap hamo e. Mi'i hap ewy ti waku aiwe mosy'atTupana kapiat hap watunug yt uwe i mikuap mo e. 18 Mi'i tã watunug mote ti yt uwe i ikuap aiwe mosy'at Tupana kapiat hap yt heremuat i rakat e. Ai'ywot Tupana yn ikuap katu pono ti Ai'ywot ynemig'i wuat minug ko'i ikuap yne e. Mi'i tupono ti mig'i wuat aiwe mosy'at hap toikuap miit'in yt uwei ikuap pytkai i. Mi'i hawyi Tupana tuwehum ahete hawyi tutum ahepe aimiẽtup sa'up ahepe wuat'iehamo e Iesui ta'apy pueri haria pe.

IESUI ETIAT MATEU MIENOI 6:19 14 IESUI ETIAT MATEU MIENOI 6:2719 Uimohey haria yt naku i mesuwat yi tote yn ahekare'en e. Yt naku i ahekat mo wato hap kape yn

watu we wa nẽtup at ka'ap e. Mesu wa rotiat yn ahekare'en mote meiũran aru yt kat i topyhu'at atipype e katu pono mesu wa rotiat ahekat yn tukupte'en mote meiũran tuwei motyk yne ahekat katu ponoahekat mesu wa rotiat yt tukupte'en mot'i hin i e. Uiwyria'in mesu wa rotiat yn ahekat pote meiũransero'ok'e haria wano topyhu'at ahekat sio nupi'a mi'u wo ikahu rakat topyhu'at sio i'ytyk mi'u wotopyhu'at ahekare'en ko'i ikahu kahato sa'awy'i pytkai. Mesuwe yn wati'a tunug ahekat pote yt kati topyhu'at irane aru atipy pe e. 20 Uipot mu'eria pywo ti po'og waku wati'a tunug ahekat atipy pekatu pono iheg me kahato toĩne'en itote wuat'i e'at pe e. Itote ti yt kat i ahekat wuat'i e'at piat ukuap haria are'e yt kat i nupi'a itote. Sero'ok'e haria yt uwe i itote e. Yt kat i i'ytyk hap atipy pe e.Mi'i pote waku watum ahekat Tupana pe mesu wepyi aimiium ko'i upi e. Mi'i hawyi toĩne'en itote.Put'okwato'e itote hawyi ti aru tutum yne aimi po'oro ahekat e. 21 Ahekare'en watopag yne atipy peTupana po pe pote ti aiwa nẽtup hap sese i'ewyte toĩne'en at ka'ap Tupana kape atipy kape e. Ma'atomesu wa rote yn ahekat wati'a tunug pote i'ewyte aiwa nẽtup hap mesu wa rote yn topyhu'at at ka'ap eIesui tomi mu'eria pe mekewat yity'ok totiaria pe miit'in typy'i rakaria ehamo.

IRUKA 11.34-35 PIAT EWY22 — Uheka tu wyria e aheha wo yn ni wata'a kasa kuap e. Mi'i tupono ti waku aheha pytig kahato

e. Aheha ihãite pote ti waku yne heremo yne mu'ap upi katu pono ihot'ok puat hewyry rakariaewywuaria wo watu kupte'en e. 23 Ma'ato yt aheha pytig i pote ti yt heremo kahato i kat ko'i katko'i ai'akasa hap ko'i yt heremo kahato i e. Mi'i e hap ewy ti yt eweimohey i pote aikotã i'ypyrypsese puo ehewyry hap ewy eweipyhu'at eiwa nẽtup hawe e. Pywo ti rat eheha mimohey hap yt kati Tupana akasa hap pote i'ypyryp sese puo ti rat eweikupte'en yt ihapytig i rakat ewy eiko hye wyryatipy kape yt Tupana mohey hap i eheha piat pote e Iesui itotiaria pe.

IRUKA 16.13 PIAT EWY24 — Uhemiit'in pywo ti rat yt naku i kahato watunug typy ok ahetu pana e. Yt naku i typy ok

aika'iwat no are katu pono typy ok aipo'oro motpap nug hamuat pote yt to'o'ewy hin i aipo'oro e.Mi'i hap ewy yt naku i typy ahetu pana e. Ahete aika'iwat typy ok toĩne'en hawyi yt naku i kahatoe. Pywo ti wẽtup ok yn aika'iwat pote mi'i hat watiky'e kahato. Ma'ato typy ok toĩne'en wẽtup okwatiky'e po'og hawyi wẽtup ok yt watiky'e hin i sio wẽtup ok miky'esat ewy watunug neran potewẽtup ok miky'esat ewy yt watunug neran hin i e. Mi'i hawyi ai'akag'aia hap yn ahete typy ai'akaghawyi e. Yt naku i kahato typy aipo'oro hano e. Mi'i hap ewy kahato yt naku i kahato typy ahetu pana hawyi e. Yt naku i watunug ahekat ne'i ahetu pana wo e. Yt naku i kahato ahekare'en sok hapky'ewi sese hap kape yn aipotpap hap. Ahekat ky'ewi yn toĩne'en aikai pote mi'i hawyi yt karãpe iTupana sese watikuap e. Ahekat toĩne'en Tupana wo aheĩne'en turan mi'i pote yt karãpe i Tupanasese topyhu'at Ahetu pana wo Aipo typot no e. Yt wato mohey kuap i typy ok ahetu pana wo e. Mi'itupono waku Tupana yn Aipo typot Koro wo topyhu'at e. Mi'i hawyi waku Tupana miky'esat yn wakuwatunug e Iesui ahepe yity'ok toto.

IRUKA 12.22-24 PIAT EWY25 Mi'i tupono yt naku i watu wa nẽtup ko'i ko'i — Aikope pyi aru aikope pyi aru aimi'u ahe'u'i

ahesokpe ahesapo hy. Aikope pyi aru aikope pyi aru aheĩne'en hap ai'e hap kape yn yt naku i aiwa nẽtup ko'i ko'i at ka'ap hap are katu pono ti aiwepit hap sese aheĩne'en hap sese yt tut i aimi'u watohap kaipyi e. Ta'i aiwepit hap sese yt tut i ahe'u'i kahato hap kaipyi ahesokpe kahu kahato hap kaipyie. 26 — Pyno ti rat waku wateha'at weitaria ewawi i'atu wepit hap kape katu pono weitaria ti te'eru wepy kahato katu pono i'atu wepit at ka'ap kahato yt karãpe i — Uiku'uro aru yt kat i uimi'u pote yti'atu'e i. Waku atikoi hawyi atipirik kahato uimi'u pãi an yt pote uiku'uro uhesy'at hap upi yt i'atu'ei pytkai te'eru wehum Tupana kape e. Yt kat i i'atue'u'i ahyt sok i'atue'y pa rakai tote i'atu'yat koroko'i pe pytkai i'atu wepit at ka'ap e. Te'eru wehum kahato weitaria ko'i katu pono Ai'ywot atipy piatti'atupoi kahato torania weitaria wuat'i e'at pe toi'atue ropat kahato weitaria e. Uiwyria'in e aito tipo'og po'og Tupana wanẽtup hawe weitaria kai are mi'i tupono kahu ahowawi po'og po'og Ai'ywotatipy piat tuwa nẽtup weitaria ewawiat hap kai e. Ta'i po'og aito weitaria ko'i kai e. Mi'i pote wakuwato mohey Tupana ai'atupoi wuat'i e'at piat hap e. Waku wato mohey weitaria ewy e. 27 Yt naku i ti

IESUI ETIAT MATEU MIENOI 6:28 15 IESUI ETIAT MATEU MIENOI 7:3watu wa nẽtup ko'i ko'i hap — Uiku'uro apuru sio apuru yt ai'e hap kape katu pono mi'i yt aimoieĩne'enmot'i kuap i watu wa nẽtup at ka'ap — Uiku'uro apuru sio apuru yt ai'e hap kape pytkai e. 28 Yt nakui ti paawato'e — Aikope aikope som ahesokpe wati puẽti aru ai'e hap kape yn watu we wa nẽtup ko'iko'i e. Po'og ni waku watu wa nẽtup ipohyt ko'i kape aikotã te'eru we painug hap ko'i kape e. Mohytyt te'eru wa nẽtup ko'i ko'i hin i — Aikope pyi aru uhesokpe e hap kape yt i'atu'e hin i e. I'ewyteipohyt yt tuwe sokpe pi'ig hin i at ka'ap te'eru we painug hamuat e. 29 Pywo pe ti are'e ehepe sa'awy'iaha'ase'i mesu wa rote aipo rekuat pot Sarumãu esokpe ti kahuria kahato imehit kawiat Uru kawiat.Ikahu sese hesokpe are ma'ato morekuat Sarumãu yt put'ok'e hin i ti mesu wa rotiat ipohyt ko'i ikahuhap ete e. Ta'i po'og ikahu ipohyt mesu wa ro tiaria mekewat morekuat Sarumãu esokpe wakuat sesekai e. Pyno yt kan hamo i ahesokpe kape yn watu wa nẽtup ko'i ko'i e. Waku po'og wato mohey Tupanapiat aipainug hamuat hap waku wato mohey e. Ta'i Tupana aipainug kuap kahato hat e. Tupana tiwuat'i painug kuap hat e. Eweha'at ro pohyt ikahu kahato rakaria ko'i kape katu pono mi'iria yneTupana mipainug ko'i tukupte'en e. Ta'i ga'apy ko'i pohyt tutunug ikahuria yne Tupana ti'atu painugyne e. Mi'i hap ewy Tupana aipainug kuap katu pono aito po'og waku Tupana wanẽtup hawe ipohytko'i kai e. 30 Ga'apy Tupana mipainug toĩne'en mesup e. Koitywy ga'apy ikahu sese toĩne'en ma'atomũki'ite igag na'yn hawyi ahemyp okpy sa'aria wo iku'uro hawyi igag hawyi e. Ta'i Tupana ti'atu painug kahato ga'apy ko'i are ma'ato meiũran igag hawyi ahe'aria wo topyhu'at e. Pyno Tupanati'atu painug kuap yne wuat'i i'anam ko'i e. Mi'i hap ewy ti waku Tupana wato mohey aipainug kuaphat e. Kat hamo ten ahesokpe kape yn watu wa nẽtup at ka'ap yt Tupana mohey i ra'yn hap wywoe. 31 Pyno yt naku i yt watu we mo po hepap i yt ahesokpe i yt ahesapo i hap ete yt aimi'u i hap etee. 32 Katu pono mi'u kat hap kape sokpe kat hap kape yn te'eru wa nẽtup at ka'ap yt Tupana moheyharia i ra'yn e. Yt karãpe i Tupana kape i'atu wa nẽtup haype e. Pyno yt naku i mi'iria ewywuariawato pyhu'at are katu pono ti Ai'ywot atipy piat ti'atukuap kahato yne yne kat ko'i kat ko'i aipo pe ytkat i aimi ky'esat ko'i kape tuwe wa nẽtup kahato aika wiano aipo wyro hamo haype e. 33 Waku po'og tiwatu we wa nẽtup aipy'a pe at ka'ap aikotã aru aikotã aru waku po'og atunug Tupana Uipo rekuat nohap kape e. Waku po'og ni watu wa nẽtup — Aikotã aru aikotã aru waku aterut miit'in Tupana kapeTa'atu po rekuat no ai'e hap kape po'og waku watu wa nẽtup at ka'ap aipy'a pe e Iesui. Pyno ti wakupo'og watu wa nẽtup — Aikotã aru Tupana miky'esat ewy atunug pãi ai'e hap kape yn e. Mi'i tã ai'ehap kape aiwa nẽtup pote ti Tupana tum aru ti ahepe mekewat wẽtup kat ko'i kat ko'i aimi ky'esat ko'imesu wa rotiat e. Tupana miky'esat kape po'og watu wa nẽtup pote mi'i hap kaipyi aimi ky'esat ko'i tutTupana kaipyi e. 34 I'ewyte yt naku i watu wa nẽtup mesup niatpo mũki'ite wat aipotpap hap ko'i kapeyt naku i watu we wa nẽtup at ka'ap e. Ma'ato mesuwat e'at piat niatpo hap kape yn waku watu we wa nẽtup e. Pyno yt naku i mũki'ite wuat niatpo rakat watopag mesup e'at pe e. Mi'i tã watunug moteti topyhu'at aimo'akag'aia hap e Iesui topotmu'e haria pe yity'ok tote.

Mi'i hawyi uito ahenoi mesuwe uimiwan me uito Mateu7

IRUKA 6.3738 4142 PIAT EWY1 Mi'i hawyi po'og to'e Iesui temiit'in me yity'ok tote — I'ewyte ti e yt naku i wato'e aiwa nẽtup

hawe wẽtup ok pe — Yt kan hamo i en Tupana wanẽtup hawe yt naku i wato'e e. Mio tã wato'esa'ag miit'in aipy'a pe pote ai'e hap ewy Tupana i'ewyte — Yt naku i en e aru ahepe mekewat e'ataru karãpe uwe waku sese uwe yt naku i sese to'e hap e'at pe e. 2 Pyno aikotã watu wa nẽtup sa'agmiit'in ete aipy'a pe — Yt naku i rakat mi'i miit wato'e pote mi'i ai'e hap ewy kahato aru te'eru wa nẽtup sa'ag ahete ta'atupy'a pe e. Yt iwese rakaria i aito pote i'ewyte yt iwese rakaria i ai'ewy miit'intukupte'en ahowawi e. Yt ahegyi'at i pote i'ewyte ai'ewy irania'in tukupte'en ahowawi e. I'ewyte —Mi'i miit yt kan hamo i wato'e wẽtup ok pe aipy'a pe mi'i ai'e hap ewy te ti to'e aru ahepe mekewatai'e hap ewy mekewat aimohit e. I'ewyte — Yt naku i en wato'e wẽtup ok miit pe aiwa nẽtup hawemi'i pote i'ewyte ti Tupana — Yt naku i en e aru ahepe ai'e hap ewy e. 3 Yt naku i ti watikat irania'inpiat i'aparap hap ko'i yn e. Yt naku i wati mohit irania'in ahehay wo aipy'a pe e. Ma'ato watikat aiwa nẽtup hawe irania'in mi'aparap pote wato pyhu'at aikotã yt ihapytig i rakat ewy aikotã — Meiẽwateha pe ti toĩ wyti hu hit wato'e hap ewy ma'ato ti yt watikuap i aiwat aheha piat aria'yp pik iwato

IESUI ETIAT MATEU MIENOI 7:4 16 IESUI ETIAT MATEU MIENOI 7:13ewy toĩne'en e. Uiwyria'in kat poteĩ ewy ok eha pe etikat yt nakuat i hap e. 4 Kat poteĩ — Uhytmana ere atihep teran nyti mekewat eha piat hu hit ere'e irania'in me hap ewy ma'ato yt etikuapkahato i ewy eha piat aria'yp wato toĩne'en ne eha pe. Mi'i hap ewy ereĩne'en irania'in i'aparap hapeti'atukat pote e. 5 Ma'ato mi'i tã ere'e pote yt hãpyk hin i ewanẽtup e. Mi'i pote ti typy ihay rakat ewyereĩne'en e. Pyno waku ewat eha piat ri waku etihep aria'yp tek iwato rakat ewywuat eminug sa'agko'i hawyi ti aru pywuat ihapytig sese rakano sese ra'yn ereĩne'en e. Eiminug yt naku i ko'i ewetotiatyne pote ti ihapytig rakat ewy i ereĩne'en aru e. Ehapytig nakat ewy ereĩne'en hawyi waku etihepkuap ta'yn ewy ok eha piat hu hit ewywuat iminug sa'ag hit ko'i etihep kuap are yt pote yt aru e Iesuiyity'ok totiaria pe. 6 Mi'i hawyi to'e i — Uimohey haria woro ho'o nãpin neran mesup ahewa nĩ kaptiaete e. Tukupte'en mesu wa rote miit'in Tupana ehay ete haiwot kahato rakaria e. Waku aiwe'eg wo omi'iria pupi katu pono aikotã awahuru ko'i ti'atu'uka teran ne'i aihũria ewy kahato mi'iria tukupte'ene. Pywo ti rat mesup ta'yn Tupana wanĩ kaptia ko'i ai'auka teran katu pono Tupana ehay moherepharia aito pote e. Ta'i aikotã hamaut ko'i ti'atu'akit reran ne'i aimikoi. Mi'i hap ewywuat kahatoTupana wanĩ kaptia ai'akit reran ne'i e. Waku wahenoi wuat'i miit'in me Tupana ehay wakuat noare wen ma'ato waku aiwe'eg kahato wo o wahenoi mi'iria pe turan katu pono ahewa nĩ kaptia mi'iriatukupte'en aikotã awahuru ewywuaria tukupte'en aihũria u haria ewy ahewa nĩ kaptia tukupte'enaipy'a setpe e. Aikotã hamaut aikope hap ewywuaria ahewa nĩ kaptia tukupte'en aipy'a setpe e. Mi'ipote waku aiwe'eg kahato wo o wahenoi mi'iria pe haype are aikotã yt naku i wati'a tupoi awahu ruriaTupana mõtypot yat mi'u wakuat ewywuat yt naku i hap ewy e. Ta'i awahu ruria te'erenuk aimiiumete hawyi te'eru we morem ahowawi ahekatu'u hamo awahu ruria e. Waku aiwe'eg kahato hap wywowahenoi turan ai'auka teran ahewa nĩ kaptia e. Yt naku i ahewahi ikahu rakat wati mo herep hamautuato ko'i haiwot rakaria ga'apy piaria pe katu pono te'era'a kasa hawyi ta'atu'akit akit ne'i hawyi yt kathamo i ra'yn topyhu'at sa'awy'i ahewahi ikahu rakat. Mi'i hawyi ahowawi ai'akit hamo tõ'ẽ haiwotrakaria e. Mi'i hap ewy kahato waku aiwe'eg kahato wo o wahenoi Tupana ehay ahewa nĩ kaptia pe eIesui yity'ok totiaria pe i'ewyte ahepe.

IRUKA 11.9-13 PIAT EWY7 Mi'i hawyi po'og tohenoi — Uiwy ok ko'i uheinyt'in ko'i karãpe wahẽtup kahato Tupana kape

aimi ky'esat ko'i mi'i hawyi tutum ahepe yne yne aimiẽtup ko'i ma'ato tomi ky'esat ewy e. Mi'itupono waku watikat kahato aikope aikope toĩne'en imiium aimiẽtup ko'i e. Watikat kahato aimiẽtupTupana piat ko'i pote ti aru wati'a tu puẽti Tupana mipo'oro ko'i e. watikat aimiẽtup ko'i pote tiaru wati puẽti imipo'oro ko'i e. Ma'ato yt wati puẽti i pote waku wahẽtup — Tupana wato'e ta'atu pyhyp kahato urumiẽtup ewawiat hap emipo'oro waku wato'e. Eho'o'okenhyp'ok to mu'ap hawyiwaku mesuwe toĩne'en waku wato'e Tupana pe. Mi'i pote ti toho'o'okenhyp'ok hawyi wati puẽti aruaimiẽtup Tupana piat ok tã e. 8 Pywo pe ti hẽtup kahato haria wo watu kupte'en pote Tupana miiumporera'at haria wato pyhu'at aru e. I'ewyte Tupana miium kat kahato haria aito pote wuat'i imiiumpuẽti haria wato pyhu'at mesuwe e. I'ewyte — Ere'okenhyp'ok to Tupana e haria aito pote mu'appuẽti haria wato pyhu'at e Iesui itotiaria pe i'ewyte ahepe. 9 Uhemiit'in karãpe aimẽpyt hẽtup ahepeu'i pote watum u'i tope e. Yt watum i aimẽpyt pe yi kyt ne'i — Atiky'esat kahato u'i mamai papaie pote watum na'yn aha'yru ahaki'yt u'i e. 10 I'ewyte — Papai mamai atiky'esat pira pu'i epo piate pote meremo watimõ'ẽ e. Yt uwe i moi ne'i hum tosa'yru tosaki'yt pe hesy'at pote e. 11 Mesu wa rotiat miit'in ti yt naku i nug haria wo tukupte'en wen ma'ato ti ta'atukuap wyti ta'atu mẽpyt'in miatwakuap ium hamuat e. Ai'ywot atipy piat ti po'og po'og wakuat wuat'i mesu wa rotiat miit'in kaie. Mi'i tupono miit'in miẽtup wakuat tutum kuap kahato ti e. Wakuat aimiẽtup tepiat ko'i Ai'ywotWakuat Atipy piat ti'atuium kahato ahape e Iesui yity'ok totiaria pe i'ewyte ahepe.

12 Sa'awy'iwuat Tupana ehay moherep haria piat ainãpin hap i'ewyte aha'ase'i Musei ainãpin hapwẽtup uhehay pe yn teke are e — Aikotã wati ky'esat irania'in minug wakuap ahepe mi'i hap ewywaku watunug i'atuepe e Iesui temiit'in me yity'ok tote.

IRUKA 13.24 PIAT EWY13 Pyno ti waku ti etikat kahato mekewat mu'ap ypy kurin kat atipy kapiat are katu pono mekewat

aria kapiat mu'ap ypy wyti heremo yne e Iesui. Ta'i mekewat aria kapiat mu'ap tote ti miit'in yne

IESUI ETIAT MATEU MIENOI 7:14 17 IESUI ETIAT MATEU MIENOI 7:25ikohye wyry kahato pote mekewat mu'ap ihot kahato e. 14 Ma'ato mekewat atipy kapiat mu'ap ypy tiyt heremo i e. Eweikat kahato pote yn eweipuẽti are katu pono mekewat mu'ap kurin kat upi ti niatpokahato ehewyry e. Ma'ato mekewat upiat eipe pote ti put'ok'ewei'e wuat'i e'at piat eheĩne'en haptote e. Katu pono mekewat mu'ap yt hot i kahato pote ti yt typy'i hin i miit hewyry e Iesui yity'oktotiaria pe ahepe.

15 Mi'i hawyi to'e Iesui itotiaria pe — Uimi mu'eria e ewe'eg wo o mekewat Tupana ehay moherepyt pywuat piat i haria wywo e. — Uruimohey kahato Tupana i'atu'e pytkai yt Tupana ehay ewy ita'atu mo herep — Uruto ti Tupana hũria ei'ewywuat i'atu'e pytkai eiwe'eg wo o i'atuehay pupi ytuiat ewywuat i pupi e. Ta'i eima'at reran haype uimohey ehepiat hap moma teran haype i aikotãawahuru tu'u teran aihũria hap ewywuaria ti mi'iria tukupte'en eipy'a setpe eimu'e hamo e. 16 I'atu minug sa'ag ete ti aru mi'iria eweikuap e. Aikotã mekewat ahiag ẽpo yt hum i ti he rakat ahepe mi'uhap ewy mi'iria tukupte'en e. I'ewyte yt karãpe i wati puẽti mekewat hu ẽpo ete he rakat ywa ewye. 17 Pyno karãpeĩ aimikoi upi'a i'atue hãite kahato hawyi meiũran i'atusat kahato hawyi hewo ra'yni'ywa he kahato rakaria e. Ma'ato yt wenug i hat aimikoi haat sa'ag kahato yt he i i'ywa hap ewye. Mi'i hap ewy kahato Tupana ehay wẽtup aimu'e haria tukupte'en e. 18 Ma'ato mekewat wenugkahato haat wyti yt karãmuo i haat sa'ag nakat ne'i e. Haat kahato yn topyhu'at e. Ma'ato yt ihãite irakaria ywa ti yt mi'u wo hin i ra'yn topyhu'at. Mi'i ti yt watu'u kuap i ra'yn i'ywa haat sa'ag nakatne'i e. 19 Pyno mi'i meiũran — Yt kat hamo i ra'yn meiẽwat i'ywa yt hẽ'ẽ kahato i rakat meiẽpe wato'e.Pyno waku ahe'aria wo ra'yn mi'i yp yt aipoi i pote wato'e hawyi wati'y pytek yt naku i rakat e. 20 Ta'iwatikuap kahato ti mikoi ypia i'ywa he hap upi sio wakuat ypia sio yt naku i rakat ypia hap watikuapkahato aito e. Mi'i hap ewy kahato te ti watikuap pywo piat Tupana ehay enoi haria sio aima'at hariata'atu minug wakuap upi sio ta'atu minug yt naku i hap upi wati'a tukuap mi'iria e.

IRUKA 13.25-27 PIAT EWY21 Katu pono ti i'atu kahato miit'in uhehay su'at kahato haria — Uika'iwat kahato En Uika'iwat

kahato En i'atu'e uhepiat haria ma'ato yt pywo piat haria i mio tã i'atu'e ehepe aru ehekat ky'ewieima'at haype e. Pywo ti mi'iria yt karãpe hin i te'eru wehyt'ok aikope Tupana toĩne'en Morekuatno hap tote aru are katu pono ti itote Ui'ywot miky'esat nug haria yn wyti te'eru wehyt'ok e. 22 Ta'imekewat wehyt'ok hap e'at pe ti aru typy'i itote — Ihot'ok Uika'iwat waku kahato En i'atu'e. Uika'iwatkahato En i'atu'e haria itote tukupte'en ma'ato yt uimikuap ko'i i yt Ui'ywot miky'esat nug hariapytkai mio tã i'atu'e — Ta'i uruto ti eset moherep kahato miit'in miat haria ti i'atu'e. Miit'in mu'ekahato haria urutu kupte'en itote i'atu'e ti aru wehyt'ok hap e'at pe. — Uruka'iwat eset no ti mã'ãusa'ag ko'i uru'atu sopo kahato miit'in pywiat haria ti uruto i'atu'e ti aru wy. Ta'i i'ewyte karania woi wyti urutunug wakuap yt uwe misepap ewywuat i wuat'i ehamo miit'in mowa nẽtup kahato hamoitote urutu kupte'en turan i'atu'e ti aru wy uhepe. Mi'i tupono ti waku Uruka'iwat urutu wehyt'okatipy pe i'atu'e aru. Waku ahewaku hap upi wato pyhu'at atipy pe aikope Tupana toĩne'en Wuat'iAkag wo hap tote i'atu'e ti aru uhepe at. Uruto waku pote waku watu wehyt'ok atipy pe i'atu'e aruuhepe e. 23 Ma'ato ti aru mi'iria pe are'e — U pãi uhyt mana yt karãpe hin i ti woro ho'okuap eipeare'e ti aru i'atuepe. Eweiwat ro meiũpepyi pya ui'yaty pepyi are ti aru mi'iria pe katu pono yt nakuati nug haria ti eipe are ti aru yt uikuap i sese haria pe e Iesui irane mekewat wehyt'ok e'at hap etiat.

IRUKA 6.47-49 PIAT EWY24 Uiwyria'in pywo ti rat uwe uwe ikuap ui'e hap hawyi topyhu'at ui'e hap nug hat mi'i Tupana

mimowe'eg kahato rakano topyhu'at e Iesui. Pywo ti rat uwe uwe uhehay nug hat mi'i hat topyhu'ataru aikotã iwe'eg kahato getap nug kuap kahato hat ewy wyti aru toĩne'en aikotã — Are pãi are anpyno sig waku atunug ui'yat meiũpe yi heg kahato tote e hat ewy toĩne'en aikotã — Yt naku i yẽpekeare'yatnug ywyku'i pe e hat ewy toĩne'en e. 25 Ta'i toĩne'en wy yẽpeke we'yatnug haria ywyku'iupiaria ma'ato karãpe put'ok'e i'aman ipopit kahato hawyi ti aru ywytu uato at ka'ap hawyi ihy watomeremo hawyi yẽpekiat yi kyt rotiat we'yatnug hat yat pe teke ra'yn y'y yẽpekiat getap we e. Mi'ituran wasere wato i ra'yn hawyi y'y ihyeput haty wo ra'yn hawyi meremo meiẽwat getap toihep. Mi'ihawyi yt kat i ra'yn topyhu'at itotiat e. Ma'ato mekewat yi heg notiat we'yatnug hat yat yt toihep hini e katu pono mekewat yi nu ewy iheg kahato rakat rotiat i'yat pote e katu pono tuwa nẽtup mo kahato

IESUI ETIAT MATEU MIENOI 7:26 18 IESUI ETIAT MATEU MIENOI 8:11tutunug getap pote e. Mi'i hat ewy ti te'ero pyhu'at uhepiat ta'atu nãpin hap nug haria e. 26 Ma'atouwe uwe uhehay ta'atukuap hawyi — Ta'i yt atunug neran hin i uito pãi an e haria ti aru tukupte'enyt we'eg haria wo i e. Aikotã yt tuwe'eg wo hin i tuwe'yatnug yi kyt pe hat ewy. — Waku ra'yn ui'yatatunug yẽpeke e hat ewy yi og notiat e hat ewy e. 27 Aikotã i'aman kahato hawyi ihy wato meremora'yn y'y hawyi teke ra'yn i'yat pe toine'en y'y ẽpe ete pote. Mi'i pote meremo y'y tipugha kahatomekewat yat hawyi wasere teke kahato i'yat pe hawyi toi'ypyhep i'yat e. Ta'at ra'yn hawyi i'aporok'era'yn hawyi yt ikahu hin i ra'yn i'yat e. Mi'i hap ewy ti yt uimohey i haria te'ero pyhu'at uhepiatta'atu nãpin hap yt nug i haria e Iesui miit'in sem me yity'ok totiaria pe. 28 Mio tã e pote itotiariate'eru wa nẽtup kahato hawyi te'ero'e to'ope — Ta'i yt uwe i po'og meiẽwat Miit kawiat ainãpin kuapkahato hat i'atu'e Iesui piat pe katu pono yt irania'in Tupana ehay wani wani e haria piat yt aimu'ehap yt ewy hin i tig Mi'i Miit aimu'e i'atu'e katu pono irania'in ti aimu'e kat i'atu'e kat i'atu'e irania'inaimu'e hap ewy yn aimu'e i'atu'e. 29 Ma'ato Iesui ti tuweupi ra'yn aimu'e Morekuat Koro ewy i'atu'e.Pywo ti rat Iesui aimu'e aikotã Tupana wẽ ewy ihay i'atu'e to'ope yity'ok totiaria Iesui mienoi kuapharia.

8MAKU 1.40-45 IRUKA 5.12-14 PIAT EWY

1 Mi'i hawyi Iesui ipot'apyk i ra'yn yity'ok totepyi topot mu'eria sem wywo. 2 Mi'i turan wẽtup okIesui owa kape tut hepihi pihi rakat. Mi'i ti tuwe pỹ'ã tutuk Iesui mõtypot hamo to'e hamo — Uhytatiky'esat kahato uimoe hãite epiat hap e Iesui pe. 3 Mi'i hawyi tuwe ponug hepihi pihi rakat piit etehawyi — Ta'i atiky'esat kahato ehãite hap e. Pyno woro moe hãite ra'yn mehĩ e hawyi meremo hepihipihi tuwetyk yne ra'yn tokã'ã meremo ra'yn.

4 Mi'i hawyi Iesui to'e tomi moe hãite pe — Ereto ro pa'i ko'i kape hawyi etimo herep to i'atuepeemoehãite epihi pihi mokã'ã hap e. Yt ehenoi henoi tei'o mu'ap upiaria pe emoehãite hap uhepiatma'ato ereto hãpyk o pa'i ko'i kape hawyi — Pywo i'atu'e hawyi waku etum ehũ i'atumi'u wo areaikotã sa'awy'i aha'ase'i Musei aimu'e hap ewy e. Mi'i hap kaipyi ti aru yne itotiaria ikuap pywuatuhepiat emoehãite hap e.

IRUKA 7.1-10 PIAT EWY5 Mi'i hawyi Iesui teke tawa Kawana'ũ me i ra'yn. 6 Mi'i turan put'ok'e surara akag sese tapy'yia

Humanu ywania. Mi'i hawyi to'e Iesui pe — Uipo wyro o uhyt e katu pono uhemiit sese i'ahu kahatotoĩne'en e. Mio ra'yn topyhu'at kahato te'yni pe ui'yat pe e. Yt naku i sakpo tuete Mehĩ e. Uhemiituiwy ho'opot kahato Uhyt e. Ta'i yt tuwe mokup kuap i ra'yn Uhyt e. Mi'i pote ti imoehãite hapatiky'esat kahato ekaipyi Mehĩ e. 7 Mi'i hawyi — Pyno areto eupi hawyi atimoe hãite emiit itote eIesui surara akag me. Mi'i hawyi surara akag to'e Iesui pe 8 — Yt naku i ereto ui'yat kape Uhyt katpote uiat uhewaku hap yt put'ok'e i ui'yat piat ereke hamo Uhyt e. Waku po'og meiũpepyi yn etimoe hãite uhemiit ehay wo e. 9 Katu pono uito areĩne'en surara'in sem po'oro hat e. Ta'i uiat uhemiit semkahato tukupte'en e. Ta'i i'ewyte ui'akag ko'i tukupte'en more kuaria ko'i e. Atunug kuap kahato i'atu mi ky'esat wy e. I'ewyte atipo'oro kuap kahato mesu wa ro tiaria uhemiit'in sem e. Ta'i surara'in meare'e — Eweiwat ro kuepuo are pote meremo tuwat kuepuo ui'e hap ewy e. I'ewyte irania'in me are'epote — Eweĩ'ẽ ro meikowo uhowawi are pote meremo tõ'ẽ uhowawi uhepiat ta'atu po'oro hap ok tãe. I'ewyte ti uhemiit'in sese ui'yat piat pe are pote — Etunug no mi'i tã ui'e pote ta'atunug na'ynmeremo uhepiat topo'oro hap ok tã e. Mi'i hap ewy En meiũpepyi ehay wo — Ehãite ro ere ui'yatpiat uhemiit i'ahu kahato rakat pe pote taren meremo ihãite ra'yn itote e'e hap ewy ehay po'oro hapok tã e mekewat Humanu ywania esurara akag Iesui pe. 10 Mi'i to'e hawyi Iesui tikuap surara akagkoro ehay hawyi tuwa nẽtup kahato ihay kape hawyi toikuap kahato tomohey hap e. Mi'i hawyi tuwe morem hawyi to'e toupiaria pe — Uhyt'i'in mana'in e aito ti Iuteuria aito ma'ato mesuwat meiũwatsurara akag wẽtup ywania toĩne'en e. Eiperia uimohey ma'ato mesuwat Humanu ywania po'og po'ogti uimohey hat toĩne'en ai'ywania Isareu ywania kai e. Mi'i ti yt ai'ywania hin i wen e Humanu ywaniati mi'i wen ma'ato mi'i pytkai ti po'og uimohey ai'ywania kai e. 11 Mi'i pote eiwe'eg wo o ui'ywaniauimohey hap wywo are katu pono yt uimohey i ehepiat pote meiũran ti aru irania'in ywania mimoheykahato wo arepyhu'at mesuwe e. Pywo pe ti rat meiũran aru karãpe Tupana toĩne'en Wuat'i Porekuat

IESUI ETIAT MATEU MIENOI 8:12 19 IESUI ETIAT MATEU MIENOI 8:27no mi'i hap kape tõ'ẽ tõ'ẽ kahato irania'in ywania aikope pyi aikope pyi e. Mi'i hawyi ti aru mi'iriate'era'apyk aikope Tupana toĩne'en