icindekiler šnsšz kopya - · pdf filehidrostatik tahrik tipleri k›ﬂa...

‹fi MAK‹NALARI MÜHEND‹SLER‹ B‹RL‹⁄‹ DERG‹S‹

‹fl Makinalar› Mühendisleri Birli¤i yay›n organ›d›r.Üç ayda bir yay›nlan›r.

ISSN 1306-6943

2008 Kas›m Say›: 24

IMMB Ad›na SahibiDuran KARAÇAY

Sorumluu Yaz› ‹flleri MüdürüBayram Ali KÖSA

Yay›n KomisyonuDuran KARAÇAYMustafa S‹LPAGARBayram Ali KÖSAMuhittin BÜKERMurtaza BURGAZSelami ÇALIfiKANHalil OLKANFaik SOYLU‹lyas TEK‹NErdinç FIRATGülderen ÖÇMENM. Akif ÖZ

Yaz›flma AdresiCevat Dündar Caddesi Kavac›kl› ‹fl Merkezi No: 15/37Ostim / ANKARA

Tel: 0.312 385 78 94 • Faks: 0.312 385 78 95

www.ismakinalar›.orge-posta: [email protected]: [email protected]: [email protected] e-posta üyelik adresi:[email protected]

Kapak Tasar›m›Hasan ERKAN

Tasar›m ve Bask›Bizim Büro Bas›meviSelanik Caddesi 18/12 K›z›lay / ANKARATel: 0.312 435 82 07 Faks: 0.312 431 88 81e-posta: [email protected]

Grafik Tasar›mHasan ErkanRezan Tanr›verSevinç Çelik

Bu dergi üyelerine ilgili kurum ve kurulufllaraücretsiz olarak da¤›t›l›r.Yay›nlanan yaz›lardaki sorumluluk yazarlar›na,ilanlardaki sorumluluk ilan veren kurum ve kiflilere aittir.Yay›nlanan yaz›lara ücret ödenmez.Yay›nlanmayan yaz›lar geri iade edilmez.

12

24

34

38

46

50

44

52

58

62

4

ifl makinalar› mühendisleri birli¤i

ÖNSÖZ

Hidrostatik Tahrik Tipleri

K›fla Girerken

K›fl Lastikleri

S›zd›rmazl›k Elemanlar› 3

Artan Trafi¤e Ra¤men Daha Temiz Hava

Yüksek Verimli Motorlar ve DahaVerimli Kontrol için Sürücüler

Yak›t Ekonomisine Önemli Katk›Mobil Tart›m Sistemleri

As›l› Parçac›k Tespiti Yolu ‹le Geri Dönüflüm SuyununYo¤unlu¤u ve Di¤er Özelliklerin Tespitine Yönelik BilgiSa¤layan Sezici Sistem

Tüm Yak›t Türlerinin Kendi ‹çinde Maliyet Karfl›laflt›rma Tablosu

Prizden “e-posta”n›z geldi

Etkinliklerimiz ve Haberler

Bas›nda ‹MMB

20

6

De¤erli okuyucular;Ekim ve Kas›m aylar› bizim için 29 Ekim Cumhuriyet Bayram› ile milli duygular›m›z›nyükseldi¤i ayn› zamanda 10 Kas›m ile milli hüznün yafland›¤› günleri içerir. Bu y›l 85.Y›l dönümünü kutlarken, 10 Kas›mda Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmas›nda Ulusumu-za önderlik eden Gazi Mustafa Kemal’i ve fiehitlerimizi rahmetle , Gazilerimizi minnet-le an›yor eserleri için onur duyuyoruz.23-26 Ekim tarihlerinde ‹zmir’de stand açarak kat›ld›¤›m›z “5. Ulusal Hidrolik ve Pnö-matik Kongre ve Sergisi” nde kat›l›mc›lar›n say›s›ndan ve görüfltü¤ümüz kat›l›mc›lar›nve destek veren firma yetkililerinin söylemlerinden Eylül ay›nda Dünyada bafllayan kü-resel ekonomik krizin olumsuz etkisi hemen anlafl›l›yordu.Devlet kurumlar›n›n, yerel yönetimlerin, sivil toplum örgütlerinin, ifl dünyas› temsilcile-rinin, iflçi örgütlerinin görüfl ve önerilerini içeren üretim ve istihdam› güçlendirecek re-el sektöre destek verecek ve yol gösterecek bir kriz yönetim program›na ihtiyaç vard›r.Dura¤anl›¤›n yaflanaca¤› geçici sürede, ifl gücümüze dünyadaki yeni teknolojilereuyum sa¤layacak ve daha verimli çal›flma yöntemi e¤itimleri verilmelidir. Kriz afl›ld›¤›n-da sanayide ve di¤er sektörlerde haz›r ve e¤itimli ifl gücü rekabet flans›n› art›racakt›r.Önümüzdeki y›l yap›lacak yerel seçimlere yönelik popilist yat›r›mlara aktar›lacak kay-naklar kesilmeli, yerel yönetimler ve reel sektör ifl birli¤i içinde bu kaynaklar reel sek-töre yönlendirilmelidir. ‹fli olmayana afl yard›mlar› yerine, afl için ifl yaratma ve ifl yara-tanlara hizmeti ön plana ç›kar›p istihdama ve e¤itime yönelik plan ve projeler gelifltir-melidir.Bu y›l do¤algaz ve elektrik zamlar› sanayide girdi maliyetlerini önemli ölçüde art›rm›fl-t›r. Metal sektörü imalat sanayinde maliyetler içinde enerjinin pay› ortalama yaklafl›k %20 nin üstündedir.Bu nedenle enerjiye gelen zamlar tekrar gözden geçirilmeli ,ÖTV veKDV oranlar› yeniden düzenlenmelidir.Ekonomide ve istihdamda kay›t d›fl› olanlar için acil uygulanabilir kay›t alt›na alma pro-jeleri devreye sokulmal›d›r. Çal›flandan ve iflverenden kesilen ve üretim maliyetlerinietkileyen vergi ve SGK kesintileri azalt›lmal›d›r. Böylece istihdam›da kay›t alt›na almakdaha kolaylaflacakt›r.Yaklafl›k sekiz yüz elli milyar dolar olan 2009 y›l› Gayri Safi Milli Has›la n›n yar›s›na ya-k›n› merkezi yönetim ve yerel yönetimler taraf›ndan harcanmaktad›r. Devlete, özel sek-töre ve kiflilere lüks harcamalarda tasarruf özendirilmeli, elde edilen tasarruf reel sektö-re üretim, istihdam ve e¤itim için aktar›lmal›d›r.Dünyada yeni pazar ve talebi olan yeni ürün araflt›rmalar› Kamu Kurumlar› ve özel sek-tör ifl birli¤iyle yap›lmal› ve yeni pazarlara uygun ürün ve pazarlama teknikleri geliflti-rilmelidir.‹nflaat ve maden sektöründe yeni yat›r›mlar için kaynak yaratmaya yabanc› yat›r›mc›y›teflvik etmek için sa¤lanan kolayl›klar yerli yat›r›mc›ya da sa¤lanmal›, yurt d›fl›nda pa-ras› olan vatandafllar›n paras›n› yat›r›ma yönlendirecek projeler yarat›lmal› ve bu vatan-dafllar yat›r›ma teflvik edilmelidir.Yurt d›fl› müteahhitlik ifllerinin önü aç›larak inflaat sek-törünün canl› tutulmas›da bir çok sektörü hareketlendirecektir.Ekonomik krizlerin , dengede olan ekonomilerde erken tedbir al›n›rsa etkileri az, dura-¤anl›k süresi k›sa olur. 1930’lu y›llarda yaflanan benzer küresel ekonomik krizi, genç Türkiye Cumhuriyeti üre-timi ön plana ç›kartarak ve fabrikalar kurarak aflm›flt›r. Onun için her fleye ra¤men kali-teli standartlara uygun ÜRET‹M ,YATIRIM ve EG‹T‹M ç›k›fl yolumuz olmal›d›r.‹MMB bir sivil toplum örgütü olarak üyelerinden ve sektörden ald›¤› güçle bilgi payla-fl›m› ve e¤itim çal›flmalar›n› güçlendirerek konusuyla ilgili reel sektöre gerekli katk›y›yapmaya devam edecektir.Bu y›l son dergimiz, bu vesileyle önümüzdeki 2009 y›l›n›n üretenler, çal›flanlar ve yat›-r›m yapanlar için sa¤l›kl› ve baflar›l› bir y›l olmas›n› diliyoruz. Yolunuz aç›k olsun.Sayg›lar›m›zla

Duran KARAÇAY‹MMB Yönetim Kurulu Baflkan›

‹MMB; ‹fl makinalar› konusun-da uzmanlaflm›fl makina mühen-disleri taraf›dan 1998 y›l› A¤ustosay›nda kuruldu.

Farkl› sektörlerden (inflaat fir-malar›, maden firmalar›, ifl makinas›üreticileri, ifl makinas› temsilcileri veservisler) gelen profesyonellerin or-tak amaçla topland›¤› bir dernektir.

önsöz

‹MMB’nin Amac› Nedir?

‹MMB’nin amac›; ço¤unlu¤u it-hal ürünler olan ifl makinalar›n›n ta-n›nmas›n›, ulusal servetimiz olan buüretim makinalar›n›n iyi iflletilmesinive ekonomik ömürlerinin verimli birflekilde sürdürülmesini sa¤lamakt›r.

Amac›m›z; verimlili¤i sa¤laya-cak bilgi kaynaklar›na en k›sa süre-de ulaflmak, bu kaynaklara ihtiyaçduyacak nitelikli insan potansiyeli-nin güç birli¤ini oluflturmakt›r. Bubilgilerin teknik alt kadrolara ulaflt›-r›lmas›yla da en yayg›n flekilde pay-lafl›m›n› sa¤lamakt›r.

‹MMB; Üyelerine her y›l düzenliseminerler vermek suretiyle, üyele-rinin bilgi düzeyinin yükseltilmesinisa¤lamaktad›r. Bu seminerler ayn›zamanda sektördeki insanlar›n biraraya gelerek tan›flmalar›n› sa¤la-maktad›r ki bu da geliflimi ivmelen-dirmektedir.

‹MMB’nin internet ortam›ndakigrup mailinde üyeler ihtiyaçlar›n›gruba duyurmak suretiyle yard›m-laflmay› sürdürmektedir.

Derne¤in her üç ayda yay›nla-d›¤› ‹MMB dergisi ilgili kurumlar,flirketler ve bireylere ücretsiz olarakgönderilmektedir.

‹MMB Nedir?

6

Eksenel pistonlu pompa ve motor-larla sa¤lanacak hidrostatik tahrik, ara-c›n sürüflünde birçok avantaj getirmek-tedir. ‹yi bir sürüfl konforu ve yüksek ça-l›flma h›z› yönündeki talepler hidrostatiktahrikle çal›flan sistemlere olan ilgiyi ar-t›rm›flt›r. Arac›n üzerindeki sürüfl d›fl›n-daki kullan›c›lar için de hidrostatik tahriktercih edilen bir sistem getirmektedir.Gücün ve torkun kay›fl kasnak, kardanflaft veya diflli mekanizmalar› ile aktar›l-mas›, hidrolik motorun esnek hortumba¤lant›lar›na göre daha zor ve güven-siz bir yoldur.

Hidrostatik tahri¤i sa¤layan de¤ifl-ken deplasmanl› hidromotor uygulamaflekline göre tekerlere direk ba¤l› olarakveya diflli kutusuna ba¤lanarak çal›flabi-lir. Hidromotor ise dizel motordan tahrikedilen de¤iflken deplasmanl› pistonlu birpompa ile tahrik edilir. Hidrolik pompa-dan bas›lan ya¤ joystickler ve kontrolbloklar› arac›l›¤› ile istenilen debi ve ba-s›nçta kullan›c›lara iletilir. Bu tip araçlar›n

a¤›r flartlar alt›nda ça-l›flmas› göz önüne al›-narak, sistemin verimli ve sorunsuz ça-l›flmas› için yüksek de¤erlerde set edil-mifl elektronik kontrol sistemlerinin kul-lan›lmas› çok önemlidir.

Hidrolik, hidrostatik tahri¤in yan›ndabirçok fonksiyon içinde kullan›lmaktad›r.Arac›n dizel motoruna ba¤l› kapal› dev-re çal›flan de¤iflken deplasmanl› hidrolikpompa ve bu pompaya ba¤l› di¤erpompalardan bas›lan ya¤ ile çal›flan hid-rolik ekipmanlar› ve yapt›klar› fonksiyon-lar› afla¤›daki flekilde s›ralayabiliriz.

• Sabit veya de¤iflken deplasman-l› hidrolik motorla hidrostatik tahrik.

• Kontrol bloklar› ile araç üzerinde-ki silindirlerin ve hidromotorlar›ntahri¤i.

• Kapal› veya aç›k devre olarak ça-l›flabilen so¤utma fan›.

• Direksiyon sistemi.

• Fren sistemi.

Hidrostatik Sistemde Kullan›lan Pom-pa ve Hidromotor Sistemde kullan›lanpompan›n hidrolik kumandas› mekanikveya elektrik kontrollüdür. Ayr›ca sistemdestandart olarak kullan›lmas› gereken ba-s›nç kesme (pressure cut off) valfi ile A ve-ya B hatlar›nda yükselen bas›nç, pompa-n›n pilot valfi üzerinden deplasman› de¤ifl-tirilerek düflürülür. Böylece yükselen ba-s›nç emniyet valfi üzerinden tahliye ol-mayaca¤›ndan sistemin ›s›nmas› da en-gellenmifl olur.

Pompan›n bas›nç ayar› yap›l›rken sis-temin tespit edilen çal›flma bas›nc›, flarjpompas›n›n bas›nc› ve güvenlik içinde birpay verilerek afla¤›daki flekilde hesapla-n›r. Bu hesaplamaya göre haz›rlanm›flayar diyagram› afla¤›daki gibidir.

‹fi MAK‹NALARI MÜHEND‹SLER‹ B‹RL‹⁄‹ DERNE⁄‹

Hidrostatik Tahrik Tipleri

Bas›nç fark›=Çal›flma bas›nc› (PA,B)-fiarj bas›nc›(PSp)+Güvenlik pay› Ayar Diyagram›

7

Sabit Deplasmanl› Hidromotor ileHidrostatik Tahrik Uygulamalar sabit vede¤iflken deplasmanl› hidromotorlar ile2 farkl› flekilde yap›labilir. Sabit deplas-manl› hidromotorlar ile yap›lan uygula-mada hareket diflli kutusu vas›tas›yla ile-tilerek de¤iflik h›zlar ve çekifl güçleri difl-li kutusu üzerinden 3 veya daha fazlasay›da vites ile yap›l›r.

De¤iflken Deplasmanl› Hidro-motor ile Hidrostatik Tahrik:De¤iflken deplasmanl› hidromotor

uygulamas›nda ise diflli kutusu veya di-rek tekerleklere ba¤l› olarak çal›flabilmeimkan› da bulunmaktad›r. Her iki flekildede h›z ve çekifl gücünü de¤iflken dep-lasmanl› hidromotordan ayarlama flan-

s›m›z bulundu¤undan sadece çal›flmave sürüfl olarak 2 vites yeterli olmakta-d›r. Sürüfl esnas›nda vites de¤ifltirmeyegerek duyulmamaktad›r.

Yedek Hidromotor ile Hidrostatik Tah-rik Uygulamas› Yukar›da anlat›lan standartsürüfl versiyonlar›n›n d›fl›nda, bütün te-kerleklerin iki aks üzerinden tahrik edil-di¤i yedek sürüfllü sistem uygulamas›da bulunmaktad›r. Bu uygulama aksaveya direk tekerlere ba¤l› çal›flan de¤ifl-ken deplasmanl› hidromotorlarla yap›l-maktad›r. Sistemdeki bütün hidromo-torlar dizel motorla ba¤l› hidrolik pom-padan beslenmektedir. Sistemde bulu-nan elektronik kontrol ünitesi arac›n sü-rüfl esnas›ndaki patinaj›n› kontrol ede-bilmektedir. Bu kontrol ünitesi ile teker-

lerteki h›zlar ölçülerek k›yaslanmakta veh›zlar aras›nda uyumsuzluk olmas› duru-munda ön aks üzerindeki de¤iflken dep-lasmanl› hidromotor bu uyumsuzlu¤u gi-derecek flekilde daha düflük bir deplas-mana ayarlanabilmektedir. Arac›n normalsürüflü s›ras›nda bu yedek ünitedeki de-¤iflken deplasmanl› hidromotorun aç›s›s›f›rlan›r. Bu sayede bütün debi di¤er hid-romotora aktar›larak sürüfl gerçekleflir.

Elektronik Kontrol SistemiHidrostatik tahrik ve di¤er hidrolik

ekipmanlar›n kontrolü için bu ekipman-lara direk ba¤l› çal›flabilecek elektroniksistemler yayg›n olarak tercih edilmek-tedir. Bununla birlikte araçlar›n çal›flmaflartlar› da göz önünde tutuldu¤unda çoksay›daki ekipman›n daha verimli görevyapmas› için yüksek standartta set edil-mifl elektronik kontrol cihazlar› büyükavantajlar sa¤lamaktad›r.

Bu avantajlar ;

• Fonksiyonlarda yüksek güvenilirlik.

• Ekipmanlar aras›nda h›zl› bilgi ak-tar›m›.

• Sensörler ve di¤er malzemeler içinkolay montaj imkan›.

• Malzemelerin ekonomik ve tesisatmaliyetinin düflük olmas›.


Hasan Fehmi C‹HANBosch Rexroth Bülteni

12

K›fl mevsimine girdi¤imiz bu günler-de flantiyelerde makinalar›n da mevsimkoflullar›na göre haz›rlanmas› gerek-mektedir. Çal›flmayacak makinalar›n de-polama (Konserve) bak›mlar›, çal›flacakmakinalar›n k›fll›k bak›mlar› yap›lmal›d›r.Uygun çal›flma flartlar›na göre imal edil-mifl makinalar›n k›fl flartlar›nda da verimlive ar›zas›z çal›flmalar› için ikmal bak›mve kontrol iflleri zaman›n da ve eksiksizyap›lmal›d›r.

Bu konuya dergimizin 16. Say›s›nda“K›fl flartlar›nda makina çal›flt›rma” bafl-l›¤› alt›nda yaflanan deneyimleride içe-ren bir yaz›, yine ayn› say›da “makinan›nk›fll›k bak›m›n› yapt›n›z m›” bafll›¤› alt›ndagenel bilgiler içeren bir yaz› olarak ya-y›nlam›flt›k. K›fla girerken hem

bunlar› hat›rlatmak hemde baz› ilave bil-giler verme gere¤ini duyduk.

Öncelikle makinalar›n k›fll›k bak›m›makinan›n bak›m katolo¤unda üreticifirma önerilerine uygun yap›lmal›d›r.

Genel olarak mevsim bafl›nda ve ça-l›flma esnas›nda yap›lmas› gerekenleriise afla¤›da belirtilen flekilde uygulama-l›y›z:

• Makinan›n genel temizli¤i yap›l›r.

• Motor subap ayar› yap›l›r, kom-presyonu ölçülür.

So¤utma Sisteminde • So¤utma sistemi tamam›yla el-

den geçirilmelidir.

• Radyatör ve hava so¤utucular›-n›n temiz oldu¤una emin olunma-l›; Kirli, ezik petekler temizlenip dü-zeltilmelidir.

• Radyatör kapa¤›n›n düzgün ça-l›flt›¤›n›n kontrol edilmeli.

• Hortumlarda s›z›nt›, eziklik, k›r›l-ma, flekil bozuklu¤u varsa su hor-tumlar› de¤ifltirilmeli.

• Hortum kelepçeleri kontrol edil-meli.

• Termostat›n çal›flt›¤› ve k›fl flartla-r›na uygunlu¤u kontrol edilmeli.


K›fla Girerken


• V Kay›fllar›nda fiziksel bozukluk(çatlak, uzama, kauçuk kopmala-r›, burulma v.b.) kontrolü yap›l›p,bozuk olanlar› de¤ifltirilmelidir.

• Kay›fl kasnaklar›n› kontrol ediniz.

• Kay›fl gerginli¤ini kontrol ediniz.

• Çal›flt›¤›n›z bölgenin y›ll›k en dü-flük olabilecek s›cakl›¤›na uygunolacak so¤utma suyu kar›fl›m›n›haz›rlay›n›z.

• So¤utma suyunu kontrol ediniz.Sisteminizdeki antifrizli su 2 y›l› afl-m›flsa boflalt›l›p yeni haz›rlanan uy-gun antifiriz kar›fl›ml› su konulmal›-d›r. (Sistemde yaz ve k›fl tüm y›lboyunca antifrizli su kullan›lmal›d›r.)

• So¤utma suyu de¤iflimi veya ik-malinden sonra motor, termostataç›ncaya kadar çal›flt›r›l›p tekrarantifiriz oran› ölçümü yap›lmal›d›r.

• Makina çal›flmad›¤› zaman so¤ut-ma suyunu d›flar›dan ›s›tma siste-mi makinalara tak›labilir.

• Çal›flmayacak olan makinalardaya sular tamamen boflalt›lmal›(bloktaki su dahil), ya da uygunoranda haz›rlanm›fl antifirizli sudoldurulmal›d›r.

• Ayr›ca so¤utma sistemine ›s›t›c› ko-nularak so¤utma suyunun donma-s› önlenebilir.

• Özellikle jenaratörler stand-bybekledi¤i için, otomatik olarakdevreye girenlerde mutlaka blokbelli s›cakl›kta tutulmal›d›r, çünküdo¤rudan yüke girmektedir.

Yak›t sistemiMotorun so¤ukta kolay çal›flabilme-

si için yak›t›n düflük ›s›larda da ak›p fil-treden geçebilmesi flartt›r. Motorun ka-rakteristik özelli¤i, so¤uk artt›kça özel-likle dar kesitlerden geçerken içersindebulunan parafinin ayr›flmaya bafllamas›-d›r. Ayr›flan parafin zaten dar olan yak›tborular› ve filtrede t›kanmaya yol açarakmotora önceleri giden mazot miktar›n›azalt›p motorun yüksek devirlere ç›k-mas›n› engellemekte, sonras›nda isehatt› tamamen t›kayarak mazot ak›fl›n›kesmekte ve makinay› stop ettirmekte-dir. Hava so¤udukça bu özellik daha daartmaktad›r. Normal mazot olarak bili-nen motorinler -10°C, -12°C, lerde pa-rafinleflmeye bafllar. Bu s›cakl›klar›n al-t›nda parafinleflmeyi önleyici katk›larkullan›labilir. Hatta Eurodizel -22°C, lerekadar problemsiz olarak kullan›lmaktave katk›l› yak›ta göre daha ekonomikolmaktad›r. Zira katk›n›n kullan›m› hempahal› hem uygulamas› biraz daha zor-dur. Her arac›n deposuna koymak ayr›problem, ana tanka koymak ayr› birproblemdir. Belli bir ›s›da ancak tama-men kar›flabilmektedir.

Bu durumda mazotun kalitesi veiçerdi¤i su oran› çok önemlidir. Mazotubüyük tanklarda dinlendirip suyu al›n-d›ktan sonra akflamdan ikmal yap›lmal›-d›r. Depo tam doldurulmal›, depo üstübofl kald›¤› oranda ortamdaki havan›niçindeki su buhar›n›n yo¤uflmas› fazlaolur. ‹fle bafllarken mutlaka makinan›ndeposunda yo¤uflan su al›nmal›d›r.

Ana depo, makina deposu, yak›tborular›, filtre izole edilmeli, hatta ›s›t›c›kullanarak ›s›tmak gerekir. Yeni üretilenmakinalar›n bir k›sm›nda ›s›tma sistem-leri standart ekipman olarak bulunur.

Elektrik SistemiMakinan›n elektrik aksam› elden ge-

çirilmeli, marfl ve flarj dinamolar›n›n ba-k›mlar› yap›lmal›d›r. Farlar, sis lambalar›kontrol edilmelidir.

Akülerin elektrolit yo¤unluk kontrolüyap›lmal›;

Elektrolitin yo¤unlu¤u yaln›z içindekisülfürik asit miktar›na göre de¤il s›cakl›-¤a göre de de¤iflir.

Elektrolit so¤udukça hacmi azal›r,yo¤unlu¤u artar.

Akü kapasitesine hava s›cakl›¤›ve karter ya¤› viskozitesinin tesiri

Not: Tam flarjl› aküler 27°C s›cakl›k-ta % 100 kapasite verir.

Motor ya¤› koyu oldu¤u yani ya¤kal›n oldu¤u zaman motorun ilk hareke-ti yavafllar. Grafikte -18°C, O°C, 27°Ckarterde SAE 30 viskozitede bir ya¤ ol-du¤u zaman motor çevirme gücününne oldu¤u görülmektedir. Mesela -18°Cda motoru +27°C nazaran çevirebilmekiçin aküden 2,5 misli daha fazia bir gü-ce ihtiyaç vard›r. Bu örnekler bize afl›r›so¤uklarda akülerde kimyevi reaksiyo-nun durdu¤u ve büyük bir güç kayb›nasebep oldu¤unu göstermektedir. Bunedenle so¤uk havalarda bilhassa k›flagirmeden bütün aküler tam flarj edilerekperiyodik bak›mlar› yap›lmal›d›r.

13


14

Akünün flarjl› durumunun 27°C,0°C, -18°C s›cakl›kta motoru çevir-me kabiliyeti:

Deflarj olmufl bir akünün -18°C s›-cakl›kta motoru çevirme gücü tam flarjl›ve 27°C s›cakl›ktaki bir aküye nazaran1/10 dan daha düflüktür.

Bunun için bir akünün elektroliti(asitli suyu) 1225 gr/cm3 veya dahaafla¤›lara düfltü¤ü zaman akü derhalflarj edilmelidir. Aksi halde akü özgüla¤›rl›¤› 1.100 gr/cm3 düfltü¤ü zamanhem akü motoru çevirmez hem de ha-va s›cakl›¤› -18°C’ye düfltü¤ü zamanakü içindeki elektrolit (asitli su) donarakakünün hasara u¤ramas›na sebep olur.Çünkü özgül a¤›rl›¤› 1.100 gr/cm3 olanbir elektrolit içinde (asitli su) % 15 asit %85 su bulunmaktad›r.

Bu sebeple k›fla girmeden her akütam flarj edilmelidir. Halbuki piyasadaakünün donmas›na karfl› elektrolit içineasitli su konuyor ise de bu k›sa süre-li bir hal çaresidir. çünkü bu defa aküelektrolitin asit yo¤unlu¤u yani asit flid-deti çok yükselir. Bunun için akü ele-manlar› k›sa zamanda tahrip olarak akükullan›lmaz hale gelir.

0°C ve -18°C s›cakl›kta motorunenerji ihtiyac›

Hava s›cakl›¤› 0°C oldu¤u zamanakü %35 güç kaybetmesine ra¤menmotorun güç ihtiyac› normale nazaran%55 artar, fakat bu durum -18°C s›cak-l›kta % 110 oran›nda artmaktad›r.

Böylece afl›r› so¤uklar›n aküler üze-rindeki etkilerine karfl› al›nacak tedbirle-ri flöyle s›ralayabiliriz.

Aküler k›fla girmeden evvel yavaflflarj cihazlar› ile flarj edilerek tam güçverecek duruma getirilmelidir.

Böylece so¤uklarda hem akü moto-ru kolay çal›flt›r›r, hem de akü elektrolitidonma tehlikesi ile karfl›laflmaz.

Görülüyor ki k›fl›n akülerin donma-mas› için, muhakkak yavafl flarj ilekimyevi reaksiyona tabi tutularak, yo-¤unlu¤unun yükseltilmesi gereklidir.

Akülerin daima kutup bafllar› temizve flasi ba¤lant›lar› s›k› olmal›d›r. Aküyücam yünü takviyeli kutularla izole etmekveya alt›na yerlefltirilecek ›s›t›c› pedlerlekoruyabiliriz.

Eter takviye sistemi olan makinalardasistem kontrol edilip eter tüpü tak›lacakt›r(zorunlu olmad›kça eter kullanmay›n›z).

Karter ya¤›n›n de¤iflik s›cakl›klarda krank›nçevirme gücü ihtiyac› -18 °C s›cakl›kta +17°Cs›cakl›ktaki motor çevirme ihtiyac›n›n 2 1/2kat›d›r.

Özgül A¤›rl›k Donma noktas›

1.100 gr/cm3 -8°C

1.160 -18.3°C

1.200 - 27.7°C

1.220 - 35°C

1.260 - 59°C

1.300 - 70.5°C

Akü elektrolitinin özgül a¤›rl›¤›nagöre donma ›s›s›


15

Motor Ya¤›• Motor ya¤ filtre ve ya¤›n› de¤ifltiriniz.

• Düflük ›s›da daha iyi performansverecek ya¤lar› seçiniz.

• Ya¤›n, viskozite indeksi (VI) de-¤eri yüksek, viskozitesi düflük,donma noktas› düflük olmal›d›r.

• Sistemde ya¤ ›s›t›c›s› varsa çal›-fl›p çal›flmad›¤› kontrol edilmeli,yoksa (mümkünse) tak›lmal›. Kar-tele izolasyon yap›labilir.

Aktarma Organlar›• D›fl temizlik yap›lmal›, ya¤ kaçak-

lar› giderilmeli.

• fianz›man, diferansiyel, cer siste-minde düflük viskoziteli, donmanoktas› düflük ya¤lar kullan›lmal›-d›r. Sistemde ya¤ ›s›t›c›s› varsa ça-l›flt›¤›n› kontrol ediniz.

• fiaftlar, mafsallar kontrol edilmelidonma noktas› düflük greslerleya¤lama yap›lmal›d›r.

Hava Sistemi• Sistem temizlenip kaçaklar gide-

rilmeli.

• Su boflaltma muslu¤unun çal›flt›-¤› kontrol edilmeli.

• Her gün depodan su al›nmas› ge-rekir.

• Sistemde alkol kab› varsa çal›flt›¤›kontrol edilip, alkol doldurulacakt›r.

• Kalorifer sisteminin bak›m› yap›-lacakt›r.

• Makinalar›n cam silecek sistem-leri kontrol edilecektir. Silgeç las-tikleri yenilenecek, cam suyunundonmamas› için deposuna katk›l›su doldurulacakt›r.

Lastikler• Lastikli makinalar›n lastikleri kon-

trol edilecektir. D›fl derinli¤i uygunk›fl lasti¤i kullan›lmal›d›r. Lastik ha-valar› normalin biraz üstünde ol-mal›d›r. Patinaj zinciri kullan›lacakmakinalar›n zincirleri kontrol edil-meli sa¤lam ve temiz oldu¤undanemin olunmal›d›r.

Makine kullan›c›lar› k›fl flartlar› a¤›r-laflmadan zincir takma sökme iflle-mini denemelidir.

• Makinalarda çekme halat› ve ta-kozlar› tamamlanmal›d›r.

Paletli MakinalarYürüyüfl tak›mlar›n›n bak›m›n› yap›-

n›z. Palet pabuçlar›, civatalar›, pimleri,makaralar› kontrol edip palet gerginli¤i-ni ayarlay›n›z.

‹fl bitiminde yürüyüfl sisteminin te-mizlenmesi gerekir. Çamurlu b›rak›lanyürüyüfl tak›m›nda çamurlar›n donmas›nedeniyle hareket zorlu¤u olacak ve yü-rüyüfl tak›m› zorlama neticesi zarar gö-recektir.

Genel Olarak Yap›lacaklar • ‹fl bitiminde kepçe ve kasalar›n iç-

leri çamurdan temizlenmesi gere-kir, kepçe ve kasa içlerine yap›flanmalzemeler so¤ukta bekledi¤indedonacak ve sonradan çok zor te-mizlenecektir. Temizlenemedi¤in-de kapasite düflecektir.

• ‹fl bitiminde makinalar›n hidrolikekipmanlar› kapal› konumda b›-rak›lmal›.

• Makinalar› mümkünse kapal› yer-lere park ediniz. Bu mümkün de-¤ilse park yerinin rüzgar almayankuytu yerlerde olmas› gerekir.Do¤rudan rüzgar› engellemek içintedbir al›nmal›d›r.

• Bak›m araçlar›nda pürmüzler, ›s›-t›c›lar haz›r olmal›.

• fiantiyede marfl motoru, filtre (özel-likle yak›t filtresi), V kay›fl› stoklar›fazlalaflt›r›lmal›d›r.

• fiarj› tamamlanm›fl yedek akülers›cak bir ortamda yedekte bekle-tilmelidir.

• K›fl flartlar›n›n hiçbir hataya töle-rans gösteremiyece¤i bilinciylehaz›rl›¤›m›z› yap›p çal›flmalar›m›z›da k›fl boyunca flartlara uygunyapmal›y›z.

• Donmufl bir aküyle takviye yap-may›n›z.

• Zor çal›flan makinalar belli bir sü-re ›s›t›c›larla ›s›t›lmal›d›r.

• Beton pompas› ve transmiksergibi temizlik suyu için ilave su haz-neleri olan araçlarda suyun don-mamas› için önlem al›nmal›d›r. Ya-p›lan ilzolasyonlar yeterli de¤ilses›cak su ile ikmalleri yap›lmal›. Me-sai bitiminde haznelerin sular› bo-flalt›l›nca tüm vanalar aç›k b›rak›l-mal›d›r. Özellikle mikserlerdeki supompalar› gövdesindeki tahliyetapalar› aç›larak su kalmad›¤›n-dan emin olunmal›d›r.

• fiantiyelerde bulunan su pompala-r› ve su hatlar› izolasyonlar› kontroledilmeli hasarl›lar yenilenmelidir. Supompalar›n›n gövdedeki suyu bo-flaltma tapalar› çal›fl›r halde olmal›-d›r. Su depolar› ve hidrofor izalas-yonlar› yap›lmal›, gerek varsa buünitelere ›s›t›c›lar konulmal›d›r.

• Sular› boflalt›l›p kullan›lmayacak susistemlerinde ve gövde boflaltmatapalar›ndan gövdedeki suyu bo-flalt›lamayan pompalarda kalan subas›nçl› hava ile boflalt›lmal› vepompan›n gövdesinin içine birmiktar antifiriz püskürtülmelidir

• Agrega ›s›tmada kullan›lan buharsistemlerinin ve flantiyedeki kalo-rifer sistemlerinin temizlik, ta-mamlama, bürülör ayarlar› ve testçal›flmas› yapt›r›lmal›d›r.

• Elektrik motorlar›n›n; ‹zolasyon,afl›r› ak›m ve titreflim kontrollar›yap›lmal›d›r. Elektrik panolar›n›n ,flartellerin ve trafolar›n kontak yü-zeyleri ya¤l› veya ya¤s›z tip (tozluçal›flma flartlar›n›n söz konusu ol-du¤u yerlerde) kontak temizleyici-ler ile temizlikleri yap›lmal› d›r. K›flçal›flmalar›nda sisteme afl›r› elek-trik yüklenmeleri söz konusu ola-ca¤› için izolasyon kabiliyetleridekontrol edilmelidir.

‹MMB Komisyon Çal›flmas›

Duran KARAÇAY-Bayram AliKÖSA-M. Akif ÖZ

20

Türkiye'de her y›l binlerce vatandafl›-m›z trafik kazalar›nda yaflam›n› yitirmek-tedir. Bu kay›plar›m›z ne yaz›k ki AB or-talamas›n›n çok üzerindedir. Yitirdi¤imizbu insanlar›n d›fl›nda kazalar nedeniylemeydana gelen hasarlar›n ülke ekono-misine getirdi¤i yükün de önemini unut-mamal›y›z. Kazalar›n azalt›lmas›nda ilgi-li her kuruma görevler düfltü¤ü gibi, ka-za oluflumunda en önemli faktör olanvatandafllara da görevler düflmektedir.

Kazalar›n azalt›lmas› ve hatta önlen-mesinde araçlar›n yol ve hava flartlar›nauygun donan›mlara sahip olmas› önemlibir etkendir. Bu etkenlerin bafl›nda dak›fl flartlar›nda k›fl lasti¤i kullan›m› gel-mektedir. Yaz lasti¤inin + 7 °C s›cakl›¤›nalt›nda, üretildi¤i kauçuk malzemesininyap›s›ndan dolay› sertleflti¤i ve yola tu-tunmas›n›n azald›¤›, buna karfl›n bu s›-cakl›klarda k›fl lasti¤inin üretiminde kul-lan›lan Silica malzemesinin özelli¤indendolay› yumuflak kald›¤› ve yola tutun-mas›n›n yaz lasti¤ine oranla çok daha iyioldu¤u bilinmektedir.

K›fl lasti¤i Kuzey Avrupa'dan bafl-layarak tüm Avrupa'ya ve ard›ndan datüm dünyaya yay›lm›flt›r. K›fl lasti¤inink›fl›n zorunlu oldu¤u ülkeler olmaklabirlikte zorunlu olmad›¤›, ancak bilinç-lenme düzeyine ba¤l› olarak araç kulla-n›c›lar›n›n büyük k›sm›n›n gönüllü ola-rak kulland›klar› ülkelerin say›s› dahafazlad›r.

K›fl›n Mutlaka K›fl Lasti¤i Kullan›lmal› (Patinaj zinciri isminden de anlafl›la-

ca¤› gibi “patinaj” oldu¤unda tak›lmal› vepatinaj›n olmayaca¤› durumlarda da sö-külmelidir)

Arac›n›zda ABS / ASR / ESP’li bileolsa; 7°C’nin alt›ndaki s›cakl›klardamutlaka k›fl lasti¤i kullan›lmal›d›r.

Bunun nedeni sadece k›fl lastikle-rinin özel profillerinin olmas› de¤ildir.

Yaz lastiklerinin malzemesi 7 C°’ninalt›ndaki s›cakl›klarda sertleflti¤i için yo-la tutunmas› azalmaktad›r. K›fl lastikleri-

nin üretildikleri Silica esasl› malzeme;daha yumuflakt›r ve 7 C°’nin alt›ndakiso¤uk hava flartlar›nda kuru asfalt, karve buzda tutunmay› art›rmaktad›r. Kali-teli bir k›fl lasti¤i – 20 C° nin alt›nda bileesnekli¤ini muhafaza etmektedir.

K›fl lasti¤inin yetersiz kalabilece¤ikarl› veya buzlu yollarda riske girmeden,araç üreticisinin tan›mlad›¤› tekerleklere(yaz lasti¤i kullan›l›yorsa tercihen dört te-kerle¤e de) kar zinciri tak›lmal›d›r. (*baz›araçlarda zincir kullan›lamayaca¤› el ki-tapç›lar›nda belirtilmektedir)

Yaz lasti¤i ile kar veya buz üzerindearaç kullanmak isteyen (özellikle 4x4)araç sahiplerinin de mutlaka k›fl lasti¤itakmalar› gerekmektedir.

Bir Lasti¤in K›fl Lasti¤i Oldu¤u Nas›l Anlafl›l›r?K›fl lasti¤i ile ilgili RMA ve ASTM flart-

lar›n› sa¤layan lastiklerin üzerinde mutlakaM+S sembolü bulunmal›d›r. Bu sembolütafl›yan lastiklere k›fl lasti¤idir diyebiliriz.


K›fl Lastikleri

Devam› 22. sayfada


22

RMA ve ASTM standartlar›na görebir lasti¤in “k›fl lasti¤i” olabilmesi içinbelirli test flartlar›n› yerine getirmesi ge-rekmektedir. Buna göre aday lastikle k›flflartlar›n› temsil eden kaygan bir yoldayap›lan ABS’li tam fren sonundaki fren iv-mesinin , “referans lasti¤in” fren ivmesin-den en az % 7 daha fazla olmas› gerek-mektedir.

Dört Mevsim Lasti¤i tabir edilen las-tikler genelde k›fl flartlar›n›n hafif oldu¤ubölgelerde kullan›labilse de bu lastiklera¤›r k›fl koflullar›nda hiçbir zaman bek-lenen performans› göstermeyecektir.M+S (kar/çamur) iflaretli lastikler, K›flLasti¤i olarak de¤erlendirilmelidir, öteyandan M+S lastiklerinin yaz›n iyi bir yazlasti¤i, k›fl›n da iyi bir k›fl lasti¤i görevinigöremeyece¤i mutlaka bilinmelidir.

4x4 Araçlar da K›fl Lasti¤i Takmal›d›rK›fl lastikleriyle donat›lm›fl önden çe-

kiflli bir arac›n, yaz lastikleriyle donat›lm›fldört tekerden çekiflli (4x4) bir araca göredaha güvenli oldu¤unu herhalde pekaz›m›z biliyordur.

Bunun çok basit bir nedeni vard›r;

Fren s›ras›nda tüm araçlar dört te-kerlekten fren yapmaktad›r, yani teker-lerin frenlemesi eflittir.

Yaz lastikleri ile donat›lm›fl önden çe-kifl veya arkadan itiflli bir araç kalk›fl ya-pamad›¤› için yard›ms›z hareket edeme-mekte, hareket etse bile fren s›ras›ndaaraç duramamaktad›r.

Yaz lastikleriyle donat›lm›fl dört te-kerden çekiflli (4x4) bir araç ise rahatl›k-la kalk›fl yapabilmekte, fakat fren s›ra-s›nda durma mesafesi afl›r› uzamaktad›ryani “kalkt›¤› gibi duramamaktad›r”.

Öte yandan k›fl lastikleriyle donat›l-m›fl önden çekiflli veya arkadan itifl-li bir araç daha k›sa mesafede durabil-mektedir yani “gitti¤inden daha iyi dur-maktad›r “.

Avusturya Otomobil KurumuÖAMTC’nin 80 km/h ve kar üzerinde4x4 bir araçla yapt›¤› fren testleri so-nunda durma mesafeleri;

K›fl lasti¤i ile 67 m ,

Dört mevsim lasti¤i ile 82m ve

Yaz lasti¤i ile 108m ölçülmüfltür.

K›fl Lasti¤i Dört Tekerle¤eTak›lmal›:

K›fl lasti¤i ülkemizde k›fl›n so¤ukgeçti¤i illerimizde özellikle binek ve oto-büs gibi araçlarda kullan›lmaktad›r. An-cak yetersiz bilgi veya ekonomik gerek-çelerle bu lastikler sadece çekiflin oldu¤utekerleklere tak›lmaktad›r. Yani araç ar-kadan itiflli ise k›fl lastikleri sadece arkatekerleklere, önden çekiflli ise sadeceön tekerleklere tak›lmaktad›r. K›fl lasti¤i-nin sadece çekifl olan tekerleklere tak›l-mas› büyük riskler tafl›maktad›r:

• Önde ve arkada farkl› özelliklerdelastiklerin kullan›lmas› arac›n kuruve kaygan yollardaki çekifl ve frendengelerini bozmaktad›r:

• Önde yaz lasti¤i, arkada k›fl las-tiklerinin tak›l› oldu¤u arkadan itifllibir araç kuru yolda arkadan kay-ma e¤ilimi gösterirken, kayganyolda ise önden kaymakta ve di-reksiyon hakimiyetini kaybetmek-tedir.

• Önde k›fl lasti¤i, arkada yaz las-tiklerinin tak›l› oldu¤u önden çe-kiflli bir araç kuru yolda öndenkayma e¤ilimi gösterirken, kay-gan yolda da arkadan kaymaktave araç savrulmaktad›r.

• K›fl lasti¤inin sadece çekifl olantekerleklere tak›lmas› dört tekerle-¤e tak›lmas›na göre fren mesafe-sini önemli flekilde art›rmaktad›r.

Yaz lastikli bir araçta zincirin sadeceçekifl olan tekerleklere tak›lmas› da ben-zer riskleri tafl›maktad›r: Örne¤in öndençekiflli ve yaz lastikleri tak›l› bir arac›n öntekerleklerine zincir tak›ld›¤›nda yokuflafla¤› inifllerde frene bas›ld›¤›nda (araçABS’li bile olsa) arka tekerlekler kilitle-nebilmekte ve araç arkadan savrulmak-tad›r. Bu arac›n k›fl lastiklerinin olmas›bu riski azaltmaktad›r.

K›fl lastiklerinden beklenen perfor-mans›n al›nabilmesi için araçlarda mut-laka dört tekere ayn› tip ve desen lastiktak›lmal›, tak›lan lastikler ayn› olsa bileüretim tarihleri de ayn› olmal›d›r. Ayr›cadifl derinli¤i 4 mm. nin alt›ndaki lastiklerözellikle k›fl›n kullan›lmamal›d›r.

Ali R›za SOYLU

TEMA Lastik

24

6.3. S›zd›rmazl›k Elemanlar› Resimlendirme ve Ölçülendirme Tekni¤i

S›zd›rmazl›k elemanlar› genel olarak

elastomerlerden kal›plama tekni¤i ile üre-

tildikleri için, makinac›l›kta kullan›lan öl-

çümlendirme tekni¤i kullan›lamaz. Maki-

nac›l›k teknik resimlerinde, örne¤in; daire-

sel kesitli bir parçadan söz edersek; öl-

çümlendirme iç çap, d›fl çap, d›fl çap öl-

çümlendirmesi gibi yap›l›r. Bu tarz ölçüm-

lendirme tekni¤i talafll› imalat için uygun-

dur. Ancak; s›zd›rmazl›k elemanlar›n›n

elastomerik malzemelerden yap›ld›¤›, ya-

ni elastik olduklar› düflünülürse; yukar›da

anlat›lan gibi yap›lan bir ölçümlendirme ilebaz› durumlarda ölçme yapmak imkan-s›zlafl›r. Bu nedenle, kumpas, mikrometregibi klasik ölçü aletleri ile ölçüm yapabil-mek de son derece zordur.

Afla¤›da örne¤i verilen teknik re-simdeki gibi yap›lan bir ölçümlendirme,daha sonra ürün üzerinde yap›lacakölçümlerin kolaylaflmas›n› sa¤layacak-t›r. Bu teknik resme dikkatle bakacakolursak, bir adet çap ölçüsünün verildi-¤ini görürüz. Çapsal tolerans, çelikmalzemeler ile k›yasland›¤›nda, olduk-ça büyüktür. Bu nedenle, ölçüm s›ra-s›nda yap›labilecek ölçüm hatalar›n›ntoleranslar dahilinde kalaca¤›n› düflün-

memiz yanl›fl olmaz. S›zd›rmazl›k ele-man›n›n, di¤er boyutsal ölçülerinin ta-mam›n›n hep kesit üzerinde verildi¤inigörüyoruz.

S›zd›rmazl›k eleman›ndan al›nacakbir kesit örne¤i ile profil projeksiyon ya daprofil mikroskobu gibi bir ölçüm aleti ileçok kolay ölçme yap›labilece¤ini, san›-yorum herkes kabul edecektir.

Afla¤›daki tabloda ISO 3302-1 1999Edition’dan al›nan bizim konumuzla ilgiliolan, toleranslar› görebiliriz. Burada, dün-yada iyi bilinen s›zd›rmazl›k elemanlar›üreticilerinin kullanm›fl oldu¤u, Class M2-F sütunu kullan›lmaktad›r. Bu toleransla-r›n, maksimum de¤erleri ifade etti¤i unu-tulmamal›d›r.


S›zd›rmazl›kElemanlar› 3

22 ve 23. Say›n›n Devam›

Di¤er bir önemli husus ise; her zaman tabloda ifade edildi-¤i gibi ± sapma de¤erinin kullan›lma zorunlulu¤unun olmad›¤›-d›r. Bu flekilde bir ürün için, toleransland›rma yaparken, çal›flmakoflullar› dikkate al›narak, bazen + yada – yönde di¤erine naza-ran toplam sapma s›n›rlar› içinde kal›narak tolerans verilebilir.

7. Hidrolik S›zd›rmazl›k Elemanlar›

7.1. Hidrolik Silindirlerde Kullan›lacak Dizayn KriterleriHidrolik pnömatik sistemlerde, s›zd›rmazl›k elemanlar›n›n

çal›flmas›n› etkileyen çok say›da faktör vard›r. Bunlar dikkateal›nmadan s›zd›rmazl›k eleman› kullan›ld›¤›nda, yüksek orandadizayn hatas› yapma olas›l›¤› vard›r.

• S›cakl›k : Ak›flkan ve ortam s›cakl›¤›na uygun s›zd›rmaz-l›k eleman› malzemesi seçimi.

• Bas›nç : Sistem bas›nc›na ve bas›nc›n uygulama flek-line uygun s›zd›rmazl›k eleman› malzemesi seçimi.

• Kayma H›z› : Sistem kayma h›z›na uygun s›zd›rmazl›k ele-man› malzemesi seçilimi.

• Ak›flkan Tipi: Kullan›lan ak›flkan tipine uygun s›zd›rmaz-l›k eleman› malzemesi seçimi.

7.1.1. S›zd›rmazl›k Elemanlar›n›n Fonksiyonu

S›zd›rmazl›k elemanlar› asla sistemde yataklama ele-man› görevi yapmazlar. (E¤er özellikle yataklama eleman›malzemesi bulundurmuyorsa) Bu nedenle eksenel yükleri kar-fl›layabilecek yataklama eleman› kullan›lmal›d›r.

7.1.2.S›zd›rmazl›k Elemanlar›n›n Montaj›

S›zd›rmazl›k elemanlar› dudaklar› montaj an›nda zarar gör-memelidir.

• Keskin köfleler olmamal›.

• Çapak olmamal›.

• 15-20 oC pah k›r›lmal›.

7.1.3. S›zd›mazl›k Yüzeyleri

S›zd›rmazl›k elemanlar› malzemeleri, çal›flma an›nda boruiçindeki deliklerden geçmeyecek flekilde tasarlanmal›d›r.

7.1.4. Akma Bofllu¤u

S›zd›rmazl›k eleman› arkas›nda kalan “S” akma bofllu¤uuygun de¤erlerde olmal›d›r.

7.1.5. Toz Keçeleri

D›fl ortamdaki olumsuz partiküllerin sistem içine girmesi bü-yük problemler meydana getirir.

Bu nedenle, çal›flma koflullar›na uygun malzeme ve toz ke-çesi formu seçilmelidir.


25

7.1.6. Türbülans

Çal›flma s›ras›nda türbülansl› bir ak›mla karfl›laflan s›zd›r-mazl›k eleman›, kavitasyon, dizel efekt gibi problemlere maruzkalabilir. Bu engellenmelidir.

7.1.7. fiok Bas›nçlar

Sistemde bulunan flok bas›nçlar s›zd›rmazl›k elemanlar›n›olumsuz etkiler. Bu nedenle, birden fazla s›zd›rmazl›k eleman›kullan›lmas› (ön bas›nç keçesi gibi) gerekir.

7.1.8. Hidrolik Bas›nç

Hidrodinamik bas›nç oluflumunu engelleyecek bir dizayngerekir.

7.1.9. Yüzey Kalitesi

S›zd›rmazl›k elemanlar›n›n çal›flaca¤› yüzeyler honlanm›fl ve-ya tafllanm›fl ve parlat›lm›fl olmal›d›r. Yüzey kalitesi s›zd›rmazl›keleman› cinsine göre katalog de¤erlerine uygun olmal›d›r.

7.1.10. Yüzey Kalitesi

Genel yüzey pürüzlülü¤ü de¤erleri

7.1.11. Malzemelerve Toleranslar

7.1.12. Eksenel Kaç›kl›k

S›zd›rmazl›k elemanlar› kullan›l›rken kullan›m yerlerinin (bo-¤az takozu, piston takozu) eksenel kaç›kl›k yaratmayacak bir ifl-çilik yöntemi ile üretilmelidirler.


26

Silindir Rmax 2m

Ra 0.4m

Rt 1.6m

Rod Rmax 2m

Ra 0.4m

Rt 1.6m

Yuva Rmax 6.3m

Ra 1.6m

Rt 6.3m

Silindir - St 52 veya daha iyi H8-H11Rod - Ck 45 veya daha iyi f8

Bo¤az Keçesi - H10Yuva - St veya Gs Piston Keçesi - h10-h9

Yataklama - H8/h8


27

7.1.13. Yuva Ölçü ve fiekilleri

S›zd›rmazl›k eleman› yuvas›n›n montaj yap›ld›ktan sonra s›z-d›rmazl›k eleman› malzemesinin yay›lmas›na ve uygun miktardada boflluk kalmas›na yetecek flekilde olmal›d›r. Afla¤›da gösteril-di¤i gibi bir konstrüksiyonda üçgen yuvadan kaç›nmak gerekir.

7.1.13.1. Piston Keçeleri

• Simetrik olmayan dudak profilleri ve iç çapta uygun statiks›k›l›k

• Kapal› kanallarda keskin köfleler ve çapaklara dikkat

• Keçe önündeki A ile gösterilen boflluk fazla ise, keçe ça-l›flma an›nda dönebilir.

7.1.13.2. Bo¤az keçeleri

• Simetrik olmayan profiller ve d›fl çapta statik s›k›l›k tercihedilmeli.

• Keçe önünde yataklama eleman› kullan›ld›¤›nda ya¤la-ma kanallar› bulunmal›.

7.1.13.3. Yataklama Elemanlar›

Keçe önünde e¤er mümkünse a¤›r hizmet yataklama ele-man› (örne¤in; fiber, cam elyaf katk›l› POM) kullan›lmal›d›r. Ke-çe arkas›nda hafif hizmet yataklama eleman› (örne¤in; PTFEband) kullan›lmal›d›r. Bu durumda d›fl ortamdan gelebilecekmikro partiküller PTFE taraf›ndan absorbe edilecektir.

7.1.14. Tipik Dizayn Hatalar›

1. Rod ile ayn› çapta anahtar a¤z›. Daha düflük çapta ol-mal›.

2. 45°- derece pah çok keskin. Uygun aç›da pah k›r›p,keskin köfle olmamas› için parlat.

3. Vidal› konstrüksiyon ile merkezleme yap›lamaz.

4. O-ring pahl› bölgeye çok yak›n.

5. Yataklama eleman›n›n üzerinde uygun olmayan girifl ç›-k›fl portu. Kavitasyon veya hava problemi tehlikesi.

6. Çok uzun yataklama boyu, hidrodinamik bas›nç proble-mi. Spiral ya¤ kanallar› aç›lmal›.

7. Hatal› O-ring kanal›, boru al›n yüzeyden bask› yap›yor.O-ring tehlikeli flekilde ezilmeye maruz kalacak.

8. Silindir sonunda hatal› dizayn. O-ring kanal› uygun de¤il.

9. Hatal› yataklama dizayn›, çal›flma an›nda hareket var.Bas›nç alt›nda di¤er keçe zarar görecek.

10. Üçgen kesitli O-ring kanal›, tehlikeli.

11. Gere¤inden düflük çap, çal›flma an›nda keçeyi ters dön-dürme problemi yaratabilir.

12. Çok düflük vida boyu ve çok düflük merkezleme.

13. Çözülme için önlem yok.


7.1.15. Örnek Dizayn - 1

7.1.16. Örnek Dizayn - 2

7.2. Dudakl› Keçeler

7.2.1. Nutringler

En çok kullan›lan ve en basit s›zd›r-mazl›k elemanlar›ndan biridir. fiekil-de gö-rüldü¤ü gibi, iç ve d›fl s›zd›rmazl›k dudak-lar› ile “s›rt” bölümünden oluflmaktad›r.fiekil-a'daki nutringler bo¤az, fiekil-b'de-kiler ise piston s›zd›rmazl›¤› için dizaynedilmifllerdir. fiekil-c'dekiler genel amaç-l› dizayn edilmifl olup, hem bo¤az hem depiston s›zd›rmazl›¤›nda kullan›labilirler.

Standart olarak 90 Shore A NBRve 90-95 Shore A PU malzemedenüretilirler. Çal›flma limitleri afla¤›dakitabloda verilmifltir.

Nutringlerin çal›flma prensibi, s›z-d›rmazl›k elemanlar› genel çal›flmaprensiplerinin ayn›s›d›r. Yuvas›na yer-lefltirildi¤inde uygun bir boflluk olmal›-d›r. Yuva geniflli¤i nutring yükseklik öl-çüsünden 1mm. fazla olmal›d›r. Çal›fl-ma an›nda hidrolik ak›flkan keçe yu-vas›na dolarak, iç ve d›fl s›zd›rmazl›kdudaklar›na etkir.

Bu bas›nç etkisi nedeni ile s›zd›r-mazl›k dudaklar› içeri ve d›flar› do¤ruaç›larak ya da bask›s›n› art›rarak iflle-vini yerine getirir. Bu esnada dikkatedilecek en önemli husus, nutrings›rt›n›n dinamik yüzeye temas etme-mesidir. Nutring s›rt›n›n temas etme-si halinde çok büyük sürtünme kuv-vetleri, afl›nma ve yüksek ›s› meyda-na gelir. Bu da önemli s›zd›rmazl›kproblemleri ve daha az kullan›m öm-rü meydana getirir.

28

Çal›flma Kayma Çal›flma Çal›flmaBas›nc› (max) H›z›(max) S›cakl›¤› Ortam›

NBR Nutringler 150 Bar 0.5 m/sn -30 C +105 C Mineral Ya¤lar (DIN 51524)

HFA-HFB-HFC tipi ya¤lar

PU Nutringler 400 Bar 0.5 m/sn -30 C +100 C Mineral Ya¤lar (DIN 51524)


Viton Nutringler 150 Bar 0.5 m/sn -30 C+225 C Mineral Ya¤lar (DIN 51524)


Buraya kadar anlat›lan nutring dizayn›ndan farkl› oldukçafazla dizayn vard›r. Ayr›ca genel olarak nutring uygulamalar› içintavsiye edilen tolerans ve yüzey pürüzlülü¤ü de¤erleri de afla-¤›da verilmektedir.

7.2.2. Packingler

Pamuklu beze NBR (Nitril) tatbik edilerek ve birkaç elema-n›n birlefltirilmesi ile üretilirler. Özel koflullar için bezli viton kar›-fl›m› packing kullan›m› da mevcuttur. De¤iflik manflet say›lar› ilede¤iflik kombinasyonlar yap›labilir. Packing kullan›m›nda fiekil-de görülen tipte parçal› kanal kullanma gereklili¤i vard›r. E¤erkapal› tip keçe kanal› kullanma zorunlulu¤u varsa, manfletleri45 keserek ve kesilen manfletleri birbiri aras›nda 75 aç› ola-cak flekilde yerlefltirerek kullan›labilir. Ancak çok zorunlu olma-d›kça bu yöntemin tercih edilmemesi gereklidir.

3 elemanl› packingler piston, 5-6-7 elemanl› packingler isebo¤az uygulamalar› için tavsiye edilmektedir. Afla¤›da packin-lerle ilgili çal›flma s›n›rlar› de¤erleri ile tavsiye edilen tolerans veyüzey pürüzlülü¤ü de¤erleri verilmektedir. 7.2.3. Kompakt Setler

Çift tesirli hidrolik silindirlerde piston s›zd›rmazl›¤› için en uy-gun çözümlerden bir tanesidir. Ad›ndan da anlafl›laca¤› gibi,farkl› elemanlar›n kombinasyonundan oluflan s›zd›rmazl›k ele-manlar›d›r. Bu tip s›zd›rmazl›k elemanlar›n›n en büyük avantaj›;içerdikleri yataklama eleman› sayesinde, ilave olarak yataklamaeleman› kullanma gereklili¤ini ortadan kald›rmas›d›r. Ayr›ca,montaj kolayl›¤› sa¤lamalar› di¤er önemli avantajlar›ndand›r.

Afla¤›da çeflitli kompakt set dizaynlar› görünmektedir. fie-kil-a'da görülen dizayn iki adet Polyacetal (POM) Ring ve Bez-li Nitril + Nitril Ringten oluflmaktad›r. Burada POM Ringler ya-taklama eleman› ve destek ringi olarak görev yapmaktad›r. fie-kil-b'de görülen dizayn 5 parçadan oluflmaktad›r. Ortada NBRring, her iki yan›nda termo plastik elastomerden yap›lm›fl des-tek ringi ve iki adet POM ringten oluflmufltur.

Afla¤›da kompakt setler için tavsiye edilen çal›flma koflulla-r› ve yüzey pürüzlülü¤ü de¤erleri verilmektedir.


29

Toleranslar Yüzey Pürüzlülü¤ü

Ra Rt

S›zd›rmazl›k Yüzeyi 0.3 m 3mKanal Çap› 1.8 m 10 mYan Yüzey 3 m 16 m

Çap Uygulanacak Tolerans

80 H9/f8>80-120 H8/f8>120-200 H8/f7>200 H7/f7

Çal›flma Bas›nc› Kayma H›z› Çal›flma (max) (max) S›cakl›¤›

NBR + Bez Packingler 400 Bar 0.5 m/sn -30 C+105 C

Viton + Bez Packingler 400 Bar 0.5 m/sn -30 C+205 C

Toleranslar Yüzey Pürüzlülü¤ü

Çap Uygulanacak Ra RtTolerans

80 mm'ye kadar H9/f8 S›zd›rmazl›k Yüzeyi 0.3 m 4 m

80-120 mm'ye kadar H8/f8 Yuva Çap› 1.8 m 10 m

120-200 mm'ye kadar H8/f7 Yuva Dibi 3 m 16 m

fiekil-a

fiekil-c

fiekil-b

Ortam Mineral Ya¤lar Ra Rt

(DIN 51524)

HFA-HFB-HFC

hidrolik ya¤lar

Çal›flma Bas›nc› 400 Bar Kayma Yüzeyi 0.4 m 2.0 m

S›cakl›k -30 C +105 C Keçe Kanal› 1.6 m 6.3 m

Kayma H›z› 5 m/sn

Çal›flma Koflullar› Yüzey Pürüzlülü¤ü


30

7.2.4. Teflon Dizaynl›

S›zd›rmazl›k Elemanlar›

Bronz katk›l› teflon (PTFE) ve itici ring birlefliminden olufl-mufl kombine s›zd›rmazl›k elemanlar›d›r. PTFE ringin yüksek s›-cakl›k aral›¤›, sürtünme katsay›s›n›n düflüklü¤ü ve kimyasallaraolan direnci en önemli avantajlar›ndand›r. Hem piston hem debo¤az s›zd›rmazl›¤› için farkl› dizaynlar mevcuttur. Özel uygula-malar için standart olarak yap›lan

NBR itici ring, Viton olarak da kullan›labilir. Afla¤›da çeflit-li teflon dizaynl› s›zd›rmazl›k elemanlar› fiekil-de görülmektedir.Ayr›ca tavsiye edilen çal›flma koflullar› ile yüzey pürüzlülü¤ü de-¤erleri de verilmektedir.

8. Toz KeçeleriHidrolik silindirlerde d›fl ortamdaki her türlü pislik ve olum-

suz partikülleri silindir içerisine, dolay›s› ile hidrolik sisteme gir-mesini engelleyen keçelere verilen add›r. Hidrolik silindirlerdetoz keçesi seçimi yaparken çal›flma flartlar› dikkate al›nmal›d›r.

E¤er hidrolik silindir d›fl ortamda kir ve çamur içerisinde çal›fl-mak zorunda ise seçilecek toz keçesinin kaz›y›c› özelli¤inin ol-mas› gereklili¤i vard›r. E¤er hidrolik silindir a¤›r hizmet silindiride¤ilse, örne¤in sürekli fabrika ortam›nda çal›flan enjeksiyon si-lindiri ise kullan›lacak toz keçesinin s›y›r›c› özelli¤i olmas› gerek-lidir.

Bu iki tür aras›ndaki fark ya toz keçesinin dudak dizayn› ileya da kullan›lacak malzeme ile sa¤lan›r. Bu nedenle a¤›r hizmetsilindirleri için PU, di¤er silindirler için NBR esasl› toz keçesi se-çimi uygundur. Ancak bu genel amaçl› malzemelerin d›fl›ndaözel uygulamalar için örne¤in FKM toz keçesi kullanmak müm-kündür.

fiekil-44'de de¤iflik toz keçesi dizaynlar› görülmektedir.Hem toz duda¤›, hem de nutring duda¤› mevcut olan toz ke-çeleri kullan›m›nda hidrodinamik bas›nc› engelleyecek bir kons-trüksiyon seçmek gereklidir.

8. Yataklama Elemanlar›Hidrolik ve pnömatik uygulamalarda yataklama elemanlar›

çok önemli bir yer tutmaktad›r. Bu önemi daha iyi kavrayabil-mek için örnek vermek gerekirse, yanl›fl yataklama seçimi (tip,malzeme, cins) ve yanl›fl toleranslarda hidrolik veya pnömatiksistemlerde ifllenen yataklama kanallar› sistemin kesin olarakbaflar›s›z olmas›na neden olur. ‹flte bu noktada nas›l bir yatak-lama uygulamas› yapmal› sorusu gündeme gelir. Çok s›k kulla-n›lan yataklama malzemeleri; pik demir, katk›l› teflon (bronz,karbon vs), katk›l› veya katk›s›z polyamid (PA), katk›l› veya kat-k›s›z polyacetal (POM), fiber (çeflitli fenolik reçine katk›-l› bezli malzemeler vb)..

Bu yataklama tipleri aras›nda uygulanacak bölgedeki kon-takt bas›nc› dikkate alarak yataklama malzeme cinsi seçme ge-reklili¤i vard›r. Ancak hidrolik veya pnömatik silindir konstrüksi-yon özelli¤i de yataklama seçiminde önemli bir ölçüttür. Tabiibunlarla beraber, kayma h›z›, sistem ›s›s›, sistem ak›flkan› gibiparametrelerin de dikkate al›nmas› gerekir. Çok kaba hatlar› ilegenelleme yapacak olursak silindir çap›n›n yaklafl›k %40 pis-tonda, yaklafl›k %60 ise bo¤azda yataklama boyu olarak seçi-lebilir.

Piston ve rod uygulamalar› için de-¤iflik çaplarda POM yataklama ele-manlar› mevcuttur. Yataklama malze-mesi seçimi kadar önemli olan bir di¤erhusus da yataklama eleman› kanal öl-çü ve toleranslar› ile hidrodinamik ba-s›nc› yok etmek için yap›lacak uygula-malard›r. Örne¤in yataklama eleman›olarak pik demir ya da bronz seçildi-¤inde uygun ya¤lama kanallar› aç›lma-l›, di¤er yataklama bantlar› seçildi¤indeise fiekil-45'de gösterilen “k” bofllu¤u-nu vermek gerekir. Yanl›fl ölçü ve tole-ranslarda ifllenmifl kanal ölçülerinin hid-rolik-pnömatik sistemin çal›flmas› an›n-

Ortam Mineral Ya¤lar Ra Rt

(DIN 51524)

HFA-HFB-HFC

hidrolik ya¤lar

Çal›flma Bas›nc› 400 Bar Kayma Yüzeyi 0.4 m 2 m

S›cakl›k -30 C +105 C Keçe Kanal› 1.6 m 6.3 m

Kayma H›z› 0.5 m/sn

Çal›flma Koflullar› Yüzey Pürüzlülü¤ü


31

da ses yapma, afl›r› ›s›nma vb. problemlere yol açaca¤›, ya¤ ka-nal› aç›lmam›fl ya da “k” bofllu¤u verilmemifl uygulamalarda sis-tem bas›nc›n›n çok üzerinde hidrodinamik bas›nçlar oluflturaraks›zd›rmazl›k elemanlar›na zarar verece¤i unutulmamal›d›r. Kulla-n›lan yataklama ölçü ve toleranslar› hiçbir zaman ya¤ filmininy›rt›lmas›na neden olmamal›d›r.

9. Pnömatik S›zd›rmazl›k Elemanlar›Pnömatik silindirler için kullan›lan s›zd›rmazl›k elemanlar›,

hidrolik sisteme nazaran baz› farkl›l›klar içerir. Pnömatikte max.16 Bar olan sistem bas›nc›, hidrolikte 400 Bar'a kadar ç›kmak-tad›r. Bu nedenle s›zd›rmazl›k elemanlar›nda dizayn ve malze-me farkl›l›klar› mevcuttur. Hidrolik sistemlerde s›zd›rmazl›k ele-

manlar›na verilen ön yükleme yüksek, pnömatikte düflüktür.S›zd›rmazl›k dudak kesitleri çok düflük bas›nçlarda bile tepkiverecek flekilde dizayn edilmektedir. (fiekil-46) Kullan›lan mal-zeme sertlikleri (baz› özel dizaynlar hariç) hidrolik sistemlere na-zaran daha düflüktür. Pnömatik sistemlerde radyal kuvvetler,hidrolik sisteme nazaran daha düflük boyutlarda oldu¤u içindaha az boyutlu yataklama eleman› kullan›labilir.

Afla¤›daki resimlerde örnek pnömatik silindir uygulamalar›görülmektedir. (fiekil-47)

Nihat ÖZ‹R‹Kastafl Kauçuk San. Tic. A.fi.

34

Seyahatler ve nakliyat art›yor ancakaraflt›rmalar ile tahminler tüm Avrupa'dazararl› emisyonlar›n azald›¤›n› gösteriyor.Gittikçe s›k›laflan yasal düzenlemeler sa-yesinde egzost emisyon düzeylerini uzunbir süre düflük seviyede sabit tutulabil-memiz mümkün. Volvo Kamyon dahadüflük emisyon düzeyi iste¤ine çokolumlu yaklafl›yor ve bu geliflmeyi dahayasalar yürürlü¤e girmeden emisyon ku-rallar›na uygun motorlar› piyasaya süre-rek h›zland›r›yor.

Volvo Kamyon Ürün Stratejisi vePlanlama Bölümü Motor Müdürü MatsFranzén: “Bugünün motorlar› daha önceüretilen motorlara oranla çok düflük emis-yon veriyor. 2006'da Euro 4 ç›kt›¤›ndapartikül emisyonlar› s›n›r› yüzde 80, azo-

toksit emisyonlar› ise yüzde 30 azalt›l-m›flt›. 2009'da Euro 5 yürürlü¤e girdi-¤inde azotoksit emisyonlar› bir yüzde50 kadar daha indirilecek.” diyor.

Modern emisyon teknolojisi uzun süre etkili olacakAvrupa yollar›ndaki trafik miktar› art-

m›fl olmas›na ra¤men, bugünün araçla-r›ndaki partikül emisyonu düflüflleri sa-yesinde hava kalitesinin iyileflti¤i kolay-ca görülebilir. IIASA, Uluslararas› Uygu-lamal› Sistemlerin Analizi Enstitüsü, Av-rupa'n›n önemli yerleflim merkezlerininzararl› partikül oranlar›ndaki geliflmetahminlerini yay›nlad›. Bulgulara göre,emisyonlar 1995'ten beri önemli ölçüdeazald› ve 2020'ye kadar azalman›n de-vam edece¤i tahmin ediliyor.

Volvo hava kalitesini gelifltirmeyi destekliyorVolvo Kamyon Çevre Stratejisi, uzun

vadede kal›c› olacak flekilde egzost dü-zeylerinin düflürülmesini desteklemekte-dir. Bu yöndeki uygulamam›z, yeni dü-zenlemelere uygun motorlar› kanunlaryürürlü¤e girmeden birkaç y›l önce piya-saya sürmektir. Örne¤in Volvo Euro 5motoru 2005'te yani düzenlemenin yü-rürlü¤e girmesinden dört y›l önce piyasa-ya sunulmufltur. Bugün, Volvo Kamyonürün gam›n›n büyük bir k›sm› Euro 5uyumludur.

Daha temiz çevreye do¤ru at›lanad›mlar›n h›z› , eski araç filolar›n›n ne ka-dar h›zla daha yeni ve çevre dostu araç-larla de¤iflti¤ine de ba¤l›d›r. Avrupa'da git-gide büyük flehirler yeflil bölgeler ilan ede-rek nakliyecilere bask› yapmaktad›r. Eskikamyonu olan nakliyecileri daha çevrecik›labilmek için Volvo Kamyon, Euro 2 veEuro 3 motorlar›n emisyonlar›n› yüzde 95azaltacak yeni bir partikül filtresi üretmifltir.Böylece emisyon düzeyinin uzun vadedekal›c› olmas› sa¤lanacakt›r.

Yar›n›n emisyon teknolojisi flekilleniyorVolvo ABD, Japonya ve Avrupa'da-

ki farkl› yasal düzenlemelere uygun mo-torlar›n›n tüm dünyada sat›fl›n› yapmak-tad›r ve flirket bugünün mevcut emis-yon teknolojileri olan SCR (Seçici Kata-litik ‹ndirgeme), EGR (Egzost Gaz› Dö-nüflümü) ve partikül filtresi üzerinde bü-yük uzmanl›¤a sahiptir.

“Avrupa'da yar›n›n kamyonlar›ndantalep edilecek teknolojilere, flu anda Euro6, ulaflt›k” diyor Mats Franzén ve sözleri-ni flöyle tamaml›yor. “Zorluk yak›t tüketi-mini ve dolay›s›yla karbondioksit emis-yonlar›n› artt›rmadan azotoksit emisyon-lar›n› düflürmektir. Dünyan›n en büyük di-zel motor üreticilerinden biri olarak buzorlu¤un üstesinden gelecek gerekli tümteknoloji ve kaynaklara sahibiz.”


Artan Trafi¤e Ra¤menDaha Temiz Hava


35

Dünya'n›n ‹lk Karbon Dioksitsiz Araç Üretimine Baflland›

AB taraf›ndan konulan hedefler çer-çevesinde 2020 y›l›na kadar Avrupa'dakarbon dioksit emisyonlar›n›n yüzde 20azalt›lmas› gerekli. Volvo Kamyon çev-reci çal›flmalar›n›n bir örne¤inini dahadünyada ilk kez hiç karbon dioksit sal-madan araç üretilen fabrikas› ile sunu-yor. Fabrika sahas›ndaki rüzgar santra-l› ve biomass üretim tesisi Volvo'nunAvrupa'daki en büyük üretim ünitesiolan Ghent fabrikas›n›n enerji ihtiyac›n›büyük çapta karfl›l›yor.

Volvo Kamyon Çevre Müdürü LarsMårtensson; “Bu projeye bafllamadanönce karbon dioksitten ar›nd›r›lm›fl birüretimin maliyetlerimizi art›raca¤›n› bili-yorduk ama bunu göze alarak haz›rl›klar›-m›z› yapt›k” diyor ve ekliyor; “Ancak uzunvadede, düflünülenin aksine, para tasar-rufu sa¤lanaca¤›n› da gördük. Bundandolay› di¤er firmalara da çevre üzerindekia¤›r yükün azalt›lmas› için benzer ted-birler almalar›n› samimiyetle öneririz.”

Ghent fabrikas› birinci

Dünyaya hiç karbon dioksit sal›n›m›olmadan bir kamyon fabrikas›n›n iflletile-bilece¤ini göstermek için Volvo Kamyon,2005 y›l›nda üretimde kullan›lan ener-ji tüketimini araflt›ran bir proje bafllatt›.Proje flimdiden somut sonuçlar üretmifldurumda.

Lars Mårtensson;“Asl›nda bu projeüç fabrikam›z aras›nda gayr-i resmi biryar›fl olarak bafllad› -‹sveç'teki - Umeåve Tuve fabrikalar› ve Belçika'dakiGhent fabrikas›. Ghent'teki fabrika he-defe ilk önce ulaflt›. fiimdi ise sadeceUmeå ve Tuve de¤il, di¤er üretim te-sislerimizde de ciddi bir karbon dioksityar›fl› bafllad›.”

Fabrika sahas›nda rüzgar santral› ve biomass tesisi‹lk önce elektrik tüketimini azaltmak

için fabrikada birçok de¤ifliklik yap›l-d›.Gün ›fl›¤›ndan daha fazla faydalan-mak için fabrika tavan›na pencereler ta-k›ld›. Ayd›nlatma ihtiyac›n› azaltmayayard›mc› olmak için fabrika duvarlar› vetaban› daha aç›k renklere boyand›.

Fabrikan›n elektrik ihtiyac›n›n yar›s›n›karfl›lamak üzere Ghent fabrikas› sahas›-na üç rüzgar santral› kurulmas› planland›.Geri kalan enerjiyi çevreci enerji üretenBelçika elektrik flirketi Electrabel sa¤la-makta.

Ghent fabrikas›n›n ›s›tma ihtiyac›n›nyüzde 70'ini yeni biomass tesisi karfl›l›-yor. Enerji kayna¤› top kömür olup, bun-lar› tutuflturmak için gerekli enerji ise çat›-daki günefl ›fl›n› hücreleri vas›tas›yla sa¤-lan›yor. Geri kalan yüzde 30 ise bio yak›tile çal›flacak flekilde dönüfltürülmüfl olangaz yak›tl› bir kazan taraf›ndan sa¤lan-makta.

2010'da karbon dioksit salmayan enerji kullan›m›iki kat artacak.Volvo Kamyon, üretilen her bir kam-

yon için harcanan enerjiyi yar›ya indirme-yi hedefliyor ve gelecek y›l içinde yüzde25'e eriflilecek. fiirketin toplam iflletmesi-ne gelince; 2010 y›l›nda karbon dioksitsalmayan enerji kullan›m› iki kat›na ç›ka-cak.

Volvo Kamyon Avrupa Bölümü Bafl-kan› Claes Nilsson; “Bugün dünyan›niçinde bulundu¤u çevre sorunlar›n› çokiyi biliyoruz ve hem sabit tesislerimizden,hem de araçlar›m›zdan ç›kan karbon di-oksit emisyonlar›n› azaltmak için çabasarfediyoruz” diyor ve ekliyor; “Ancak, ikiy›lda gerçeklefltirdi¤imiz gibi, pratik veekonomik sebeplerden ötürü, bir fabri-kay› karbon dioksitten ar›nd›rmak dahakolay oluyor.”

Ghent fabrikas› y›lda 40,000 kamyonüretiyor. Fabrikan›n 2,400 çal›flan› var.

Kaynak: Volvo

38


Enerji, endüstride en çok elektrikmotorlar›nda harcan›yor. Harcanan yüz-de 65’lik enerji, mekanik kontrol meka-nizmalar›nda verimsiz kullan›l›yor. Sürücükullan›m› ise enerjinin tasarrufuna olanaksa¤l›yor.

Verimli Motorlar ‹le Verimli Kontrolün BirleflimiEndüstriyel enerji kullan›m›n›n yakla-

fl›k yüzde 65’i elektrik motorlar›nda har-cand›¤› için, verimlilikteki herhangi bir ar-t›fl, büyük oranlarda tasarruf sa¤lamapotansiyeline sahiptir. Elektrik motorlar›taraf›ndan tüketilen enerji iki yoldan azal-t›labilir: Çal›flt›klar›n h›zlar üzerinden ve-rimli kontrol yöntemleri uygulamak veyamotorlar›n verimliliklerini artt›rmak.

H›z, bas›nç, ak›fl gibi proses ihtiyaç-lar› için, makinalarda diflli, kay›fl kasnaksistemleri ve benzer flekilde pompa fanuygulamalar›nda kelebek vana / damperile h›z kontrolü sa¤lan›yorsa da; bu mo-torlar›n sürekli maksimum h›zda çal›flma-s› gerekir. Ek olarak bu tür mekanik çö-zümler, hem sistemde verim kay›plar›nahem de gürültüye yol açarlar ve periyo-dik bak›m ihtiyaçlar› vard›r.tüm bunlarakarfl› sürücüler, motor h›z›n› hiç bir yar-d›mc› ekipmana gerek duymadan iste-nildi¤i gibi kontrol ederek, motor kon-trolünde di¤er yöntemlere göre aç›kfarkla en verimli metodu sa¤lar.

Mekanik çözümler, genellikle ilk ba-k›flta uygun maliyetli görülür fakat enerjiyibofla harcarlar. Bir motoru maksimum h›-z›nda çal›flt›rarak, on-off kontrol ile ç›k›flkontrol edilirse, ç›k›fl›n bir k›sm› an›nda

bofla harcanm›fl olur. Endüstrinin bütünüele al›nd›¤›nda yaklafl›k yüzde 65’i elektrikmotorlar›nda harcanan enerji, mekanikkontrol mekanizmalar› tarf›ndan ciddioranda verimsiz kullan›l›yor.

Yar› H›zda Çal›flmada, Büyük Güç DüflümüPompa ve fan uygulamalr›nda sürü-

cü kullanmak enerji faturas›n› yüzde 60oran›nda azaltabilir. Bir pompa veya fa-n›n yar› h›zda çal›flmas›nda harcanan,maksimum h›zdaki çal›flmas› ile karfl›lafl-t›r›ld›¤›nda sekizde bir oran›ndad›r. Yan-daki karesel yükler için geçerli güç-h›zgrafi¤i incelendi¤inde, küçük h›z de¤iflik-likleri, enerji tüketiminde büyük farklaryaratabilir ve ço¤u pompa ve fan siste-mi tam kapasitelerinin alt›nda çal›flt›klar›için, sürücüler ile çok büyük enerji ta-sarruflar› elde edilir.

Bu aç›k enerji tasarruflar›na ra¤men,2,2 kW alt›ndaki güçlerdeki motorlar›nyüzde 97’isinde h›z kontrolüne dair hiçbiruygulama yoktur. AC sürücü üretim tek-nolojilerindeki geliflmelerle ortaya ç›kanartan kontrol performans›, küçülen bo-yutlar ve azalan kay›plar sayesinde sürü-cülerin kullan›mlar›ndaki k›s›tlamalar mi-nimum seviyelere inmifl ve sürücüler da-ha çok tasarruf sa¤layan kontrol cihaz-lar› haline gelmifllerdir.

Geçmiflte, küçük güçlerdeki sürü-cülerin maliyeti 385 Dolar/kW gibi yük-sek rakamlar oldu¤u için bu motorlar›nh›z kontrolü olmadan çal›flmas› anlam-l› idi. Fakat son bir kaç y›ld›r, sürücüleringüç aral›klar›n›n küçülmesi ve fiyatlar›n›nucuzlamas› teknik ve mali aç›dan bir çokproblemi ortadan kald›rmaktad›r. (fiu an-da 115 Euro / kW dan bafllayan fiyatlarmevcut).

Yüksek VerimliMotorlar veDaha Verimli Kontroliçin Sürücüler

Grafik 1- De¤iflken momentli yük uygula-malar›nda h›z de¤iflimi. Karesel yükler içintemel kanunlar.

Karasel yükler için temel kanunlar


39

Pompa ve fan uygulamalr›nda,DTC’nin enerji verimlili¤ine direkt katk›s›olan motor ak› optimizasyonu sayesin-de, toplam sistemin (Motor ve Sürücü)verimlili¤i çok iyi bir flekilde artar. Geçen10 y›lda ABB AC sürücüler ile sürülenpompa ve fan motorlar›nda 130TWh y›ll›enerji tüketimini azaltt›¤› hesaplanm›flt›r.

Verimli Motorlar› Gösteren EU fiemas›Avrupa Birli¤i, CEMEP (Arupa Elek-

trik Makinalar› ve Güç Elektroni¤i ‹ma-latç›lar› Komitesi) ile çal›fl›yor. Avrupaverimlilik s›n›flar› flemas›, enerji verimlili-¤ine odaklanm›flt›r. fiema (fiekil 1) mo-torlar›n verimlilik s›n›flar›n› (EFF1’in en

yüksek verimlili¤e sahip oldu¤u) EFF1den EFF3‘e kadar s›n›flara ay›rm›flt›r. Buflema motor imalatç›lar›n›n, maksimumve yüzde 75 yükteki s›n›f seviyeleri ile il-gili literatüre ihtiyaç duyar. Ayr›ca motoretiketlerinde verimlilik s›n›flar›n›n bulun-mas› gerekiyor.

Bu flema motor kullan›c›lar›n›n yük-sek verimli motorlar kullanmaya yönlen-direcektir. Bu düflük verimli motorlar›nsay›lar›n›n azalmas›nda baflar›l› olmufl-

Düflük voltajl› motor grubu

fiekil 1- Motorlar›n verimlilik s›rlar›

Pompa ve fan uygulamalar›nda, DTC’ninenerji verimlili¤ine direkt katk›s› olan motor ak›m›optimizasyonu sayesinde,toplam sistemin (Motor veSürücü) verimlili¤i çok iyi birflekilde artar. Geçen 10 y›lda ABB AC sürücüler ile sürülen pompave fan motorlar›nda 130TWhy›ll› enerji tüketimini azaltt›¤›hesaplanm›flt›r.


40

tur ve EFF1 s›n›f› yaln›zca verimli motorude¤il, ayn› zamanda kalitenin de iflaretiolmufltur. fiema flimdilerde verimlilik testmetodlar›n› uygun hale getirmek için ge-lifltiriliyor. Böylece de¤iflik üreticiler ko-layl›kla ay›rt edilebilecek.

Bir çok motor kullan›c›s› motor ar›za-s› ile karfl›lafl›r ve yenisini almak yerine,daha ucuz olaca¤›n› düflünerek moto-ru sard›rmay› tercih eder. Her ne kadaryeni motor al›m› ile sard›rma maliyetiaras›ndaki ciddi bir fark olsa da, so-nuçtaki verim sebepli kay›plar bu ara-

daki fark› ortadan kald›r›r. 30kW üzerin-deki bir motorun sar›m› veriminin yüzde 1düflmesine sebep olur. Daha düflük güç-teki motorlar için bu yüzde 2 olabilir.

Sar›m yap›ld›¤›nda verim kayb›n›nbirkaç sebebi vard›r. Hata anlar›ndakiyüksek s›cakl›klar yüzünden nüve ka-y›plar›n›n artmas›, tamir etmek için mo-torun sökülmesi s›ras›nda lamisyonunazarar vermesi, daha küçük iletken kul-lanmaktan kaynaklanan bak›r kay›plar›-n›n art›fl›, stator bak›r kay›plar›n›n art-mas› ve son olarak özel olarak motorlariçin üretilmemifl geleneksel so¤utucufanlar›n kullan›m›, kay›plar› artt›ran se-beplerin bafl›nda gelir. Verimdeki bu dü-flüfl ve buna ba¤l› olarak çal›flma mali-yetinin art›fl›, motorlar›n sar›m›n›n ilk an-daki gibi pek cazip bir seçenek olma-mas› anlam›na gelir.

H›z Kontrolü ‹çin ‹deal Çözüm AC Sürücüler‹htiyaçlar›n de¤iflti¤i uygulamalarda,

sürücüler büyük enerji ve para tasarruflar›sa¤layabilirler, ekipman›n toplam iflletmemaliyetini ve performans›n› artt›rabilirler.

Elektrik motorlar› hemen hemen ha-reket eden her fleyin arkas›nda vard›r veendüstri ve bina sistemlerinde en büyükenerji tüketicisidirler. Sürücüler ile birçok motor uygulamas›n›n enerji verimli-li¤i, gerekli çal›flma h›zlar› ve saatleri ga-ranti edilerek gelifltirilebilir.

Potansiyel tasarruflar, bir pompan›nveya fan›n yüzde 80 h›zda çal›fl›rkenmaksimum h›zda tüketilen enerjinin yüz-de 50’isinden fazla bir tasarruf edildi¤i gi-bi belirlidir. Baz› motorlar›n uygulaman›ngerektirdi¤inden çok daha büyük seçil-meleri ile sorun daha kötüleflir. Bunun se-bebi motorlar›n sadece belirli nominalh›zlarda üretilmifl olmalar›d›r. Kullan›c›lar,gerekli gücün bir üst gücünü seçip, ör-nek olarak pompalama uygulamas›ndasu ak›fl›n› vana ile kontrol etmeye yönelir-ler. fiekil 2, sürücü kontrolü ile di¤er kon-troller aras›ndaki iliflkiyi pompa e¤risi vesistem e¤risi ile karfl›laflt›r›lmas›n› gösterir.

Motorun h›z›n› azaltarak, sürücü ör-nek olarak pompada gerekli enerjiden da-ha fazlas›n› kullanmadan ihtiyac› sa¤laya-bilir. Enerji tasarrufuna ek olarak do¤rukontrol ve daha az mekanik y›pranma,bak›m›n azalmas› ve sistemin toplam öm-rünü uzatmak gibi yararlar› da vard›r. Yat›-r›m maliyetinin enerji tasarrufu ile geri öde-me süresi genellikle 6-8 ay civar›ndad›r.

Toplam ÖmürKullan›c›lar, çal›flma maliyetlerini azalt-

mak için yeni ekipman edinme ve yeni te-sis planlamas›ndan bafllayarak, toplamömrü göz önünde bulundurmal›d›rlar.

Afl›r› boyutland›rma ihtiyaç olmayanmiktarda ç›k›fl için para ödemek ve ayn›zamanda motor tamamen kullan›lmad›-¤› için verimsiz bir sistem anlam›na gelirve yarars›z demektir.

Birçok pompa ve fan, de¤iflken h›zuygulamas› çok daha iyi performansverebilece¤i halde, sabit h›zlarda çal›fl›r.100kW bir fan yüzde elli vana aç›kl›¤› ileçal›fl›yor ise, sürücü kullan›m›n›n getire-ce¤i ek yat›r›m maliyetinin geri ödemesüresi 6 aydan azd›r.

fiekil 3- Toplam iflletme maliyeti

fiekil 2- Pompa kontrol flekilleri

Kaynak:

44

Yükleme ve nakliye maliyetlerini düflürmek için, tafl›nanyükün ve yükleme-tafl›ma süresinin en aza indirilmesi ge-reklidir. Ülkemizde, kamyonlar›n ruhsat tonajlar›nda yüktafl›malar›n› sa¤lamaya yönelik denetimler, özellikle 2007y›l›nda giderek daha yayg›n ve s›k› bir hal alm›flt›r. Dolay›-s›yla, kamyonlar›n ruhsat tonajlar›nda yüklenme zorunlu-lu¤u do¤mufltur.

Günümüzde inflaat ve maden sektörlerindeki firmalar, yaflanan yo¤un re-kabet dolay›s›yla fiyatlar›n› artt›ramad›klar›ndan, karl›l›klar›n› sürdürebilmekiçin maliyet düflürücü tedbirlere odaklanhmak zorundalar.

Bahsedilen sektörlerde maliyet düflürücü önlemlerin en yararl› olaca¤›bafll›ca kalemler yükleme ve nakliyedir. Örne¤in, madencilik sektöründe nak-liye giderleri toplam maliyetlerin neredeyse % 50’sini oluflturmaktad›r.

Yükleme ve nakliye maliyetlerini düflürmek için, tafl›nan yükün ve yükle-me-tafl›ma süresinin en aza indirilmesi gereklidir. Ülkemizde, kamyonlar›nruhsat tonajlar›nda yük tafl›malar›n› sa¤lamaya yönelik denetimler, özellikle2007 y›l›nda giderek daha yayg›n ve s›k› bir hal alm›flt›r. Dolay›s›yla, kamyon-lar›n ruhsat tonajlar›nda yüklenme zorunlulu¤u do¤mufltur. Günümüzde buyüklemeyi en verimli flekilde yapman›n tek yolu mobil tart›m sistemleri kullan-makt›r. Bu sistemlerin sabit kantarlara göre en önemli üstünlü¤ü, tafl›nan yü-kün do¤rudan yükleme s›ras›nda tart›lmas›d›r.

Mobil tart›m sistemlerinin yararlar›1. Yükleyici makinan›n kamyonu tek seferde istenen tonajda yüklemesi-

ni sa¤layarak, makinan›n yükleme kapasitesini artt›r›r. Öte yandan,makinan›n mazot ve sarf malzemesi tüketimini asgariye indirerek, tonbafl›na yükleme maliyetini düflürür.

2. Kamyonlar›n istenen tonajda tek seferde yüklenmesini sa¤lamak su-retiyle sabit kantara birden fazla sefer yapmalar›n› önleyerek, mazotve sarf malzemesi tüketimlerini azalt›r, birim yük tafl›ma maliyetleriniasgariye indirir ve zaman kazanc›ndan dolay› günlük sefer say›lar›n›,dolay›s›yla tafl›ma kapasitelerini artt›r›r.

3. Fazla yüklenen yükün geri boflalt›lmas› s›ras›nda oluflabilecek malze-me kay›plar›n› önler.

4. Üretim ve stok takibinin sürekli ve sa¤l›kl› bir flekilde yap›lmas›n› sa¤lar.

5. Hammadde kar›fl›m reçetelerinin daha hassas bir flekilde haz›rlanma-s›n› sa¤lar.

6. Ayn› miktarda malzeme sevkiyat› için giren kamyon say›s› azalaca¤›n-dan, sabit kantarlar›n y›pranmas›n› geciktirir ve bak›m maliyetlerini azalt›r.


Mobil Tart›m SistemleriYak›t Ekonomisine Önemli Katk›

7. Kantar olmayan yerlerde göz ka-rar›yla yüklenen kamyonlar›n ikiseçene¤i vard›r; ruhsat tonaj›n›nüzerinde yük tafl›yarak tonaj ce-zas›na maruz kalmak veya bun-dan kaç›nmak için eksik yük tafl›-yarak fazla sefer yapmak. Mobiltart›m sistemleri bu olumsuz se-çenekleri önler.

8. Kal›c› olmayan flantiyelerde sabitkantar ihtiyac›n› ortadan kald›ra-rak kantar kurma, iflletme ve yerde¤ifltirme masraflar›n› önler.

Yukar›daki getiriler detayl› hesaplan-d›¤›nda, mobil tart›m sistemlerine yap›-lan yat›r›m›n geri dönüfl süresinin, iflmakinalar› sektöründe yap›lan baflkahiçbir yat›r›mla k›yaslanamayacak kadark›sa oldu¤u görülecektir.

Temel çal›flma prensibiDünya genelindeki mobil tart›m sis-

temi uygulamalar›n›n hemen hemen tü-münde çal›flma prensibi ayn›d›r. Yükle-yici makinan›n lift silindirindeki hidrolikbas›nç ölçülerek yükün yaratt›¤› bas›nçfark› belirlenir ve kabin içindeki bilgisa-yar ünitesi tart›m ifllemini gerçeklefltirir.

Ekskavatörlerde tart›mEkskavatörlerin yap›s› dolay›s›yla

kepçedeki yükün makinaya olan mesa-fesi, dolay›s›yla kuvvetin uyguland›¤›moment kolu mesafesi de¤iflkendir. Bude¤iflkenlik ,ayn› yükün makinaya olan

mesafesine ba¤l› olarak lift silindirindefarkl› bas›nçlar yaratmas›na neden ol-maktad›r. Bu olumsuz etkiyi en aza in-dirmek için ekskavatörün bom ve arm›-na aç› sensörleri monte edilir. Tart›m ya-pabilmek için operatör, bomun kalk›fl›s›ras›nda, arm›n yerle olan aç›s›n› sen-sörlerin s›n›rlad›¤› bir aral›kta tutmak zo-rundad›r.

Sonuç olarak tart›m sistemi monteedilmifl bir ekskavatörün yüklemesininyavafllamas› ve buna ba¤l› olarak yak›ttüketiminin artmas› kaç›n›lmazd›r. Bukay›plar›n yüzde kaç olaca¤› temeldeoperatörün sisteme adaptasyan yete-ne¤ine ba¤l›d›r.

Blok mermer yükleyenmakinalarda tart›mMobil tart›m sistemlerinin çatal atafl-

man› ile blok mermer yüklemesi yapa-cak bir makinaya monte edilmesinin,tart›m hassasiyetini olumsuz etkilemeolas›l›¤› vard›r. Bunun temel sebebi, yü-kün a¤›rl›k merkezinde de¤iflik olmas›halinde, kuvvetin uyguland›¤› momentkolu mesafesinin de¤iflerek lift silindirin-deki bas›nc›n da de¤iflmesine neden ol-mas›d›r. Bu de¤ifliklik her makinada hid-rolik sisteme, kinematik yap›ya, çatalataflman›n›n yükü kald›rma an›nda yerleyapt›¤› aç›ya ve yüklenen blok mermeri-nin çatal do¤rultusundaki uzunlu¤unaba¤l› farkl›l›k gösterir.

Mobil tart›m sistemlernide dikkatedilmesi gereken hususlar:

1. Tart›m hassasiyet yüzdesi2. Tart›m hassasiyetini makinan›n

hareketi s›ras›nda sa¤lay›p sa¤-layamad›¤›

3. Tart›m s›ras›nda hassasiyetin ko-runmas› için, bomun sabit devir-de kald›r›lmas› zorunlulu¤unu ön-lemek amac›yla, sistemde kulla-n›lan ilave bas›nç sensörü adedi

4. Kayda de¤er bir zaman ve yak›ttasarrufu sa¤layan, son kepçeyiotomatik ayarlama özelli¤i bulu-nup bulunmad›¤›

5. Cihaz›n, oluflabilecek ar›zalar›ndeneme yan›lma yöntemi kullan-madan, k›sa sürede teflhis edile-bilmesini sa¤layan bir menüsüolup olmad›¤›

6. Cihaz›n kullanma menüsünün lisan›

7. Cihaz›n özelliklerini detaylar›ylaaç›klayan bir Türkçe kullanma ma-nueli olup olmad›¤›

8. Sat›c› firman›n sat›fl sonras› hiz-metlerdeki yeterlili¤i

9. Garanti süresi10. fiantiye flartlar›nda kan›tlanm›fl

ekonomik kullan›m ömrü süresi11. Sat›c› firman›n üründeki süreklili¤i12. Referans listesi


45

SAB‹T KANTARLI fiANT‹YELERDE YILLIK TASARRUFLARIN HESAPLANMASI

Kantara giren ve geri dönen ayl›k kamyon say›s› A

Kantara gidifl-dönüfl toplam mesafesi km B

Kantara gidifl - dönüfl tart›lma ve bekleme toplam süresi dk C

fioför dahil km. bafl›na kamyon giderleri Ytl D YM1

fioför dahil saatlik kamyon giderleri Ytl E YM2

Kamyonlar eksik veya fazla yüklendi¤i için do¤abilecekayl›k ilave iflletme giderleri (mazot, lastik, tamir, ceza, vs.) Ytl F YM3

Sabit kantarlar›n y›ll›k y›pranma giderleri Ytl YM4

Sabit kantarlar›n y›ll›k personel giderleri Ytl YM5

Sabit kantarlar›n y›ll›k bak›m giderleri Ytl YM6

YILLIK TOPLAM TASARRU POTANS‹YEL‹ Ytl YT

YM1 = (A x B x D) x 12 .... YM2 = (A x C x E x 12) / 60 .... YM3 = F x 12

YT = YM1 + YM2 + YM3 + YM4 + YM5 + YM6

Cenk fiENTÜRK, Makina MühendisiVerim Mühendislik

ENKA Vizyon Dergisi Mart 2008

Millenium modeli ve opsiyonel termalyaz›c›s›

46


As›l› Parçac›kTespiti Yolu ‹leGeri Dönüflüm

SuyununYo¤unlu¤u ve Di¤erÖzelliklerin TespitineYönelik Bilgi Sa¤layan

Sezici SistemBeton üretiminde, at›k su ar›tma ifl-

lemlerinde, kullan›c›lar›n bilmeye en çokihtiyaç duydu¤u parametrelerden biri de;ortamda kirletici miktar›/oran›d›r.

Bu oran; operasyonlar›n bafllat›lma-s› için karara esas teflkil eder.

Mevcut flartlarda; en sa¤l›kl› ve güve-nilir yöntem al›nan numunenin labaratuaranalizine dayanmaktad›r.

Bir çok aparat ve sistem mevcut ol-mas›na ra¤men, verdikleri sonuçlar›n tek-rarlan›rl›¤› ve güvenilirli¤i, tek bafl›na sis-temlerden gelen bilgilere dayanarak ka-rar vermeye yeterli bulunmamaktad›r.

Tekrarlanabilir ve Güvenilebilir Bilginin Kolay Temini:Bilginin gerçek zamanl› olarak ve mi-

nor farklar› da kaç›rmadan verilebilmesi /al›nabilmesi ve ifllenerek / eyleme en k›-sa sürede ulafl›labilmesi, bu tür ifllemler-de aranan özelliktir.

Önemli olan; ayn› flartlarda sürekli ola-rak tek bir iflaret/bilgi/sinyalin do¤ru olarakal›nabilmesidir.

Örne¤in; a,b,c parçac›klar›n›n eflitoranda as›l› bulundu¤u bir ortamda eldeedilecek iflaret; oranlar›n de¤iflimindefarkl›l›k gösteren bir iflarete dönüyor iseveya, toplam miktar ve / veya oranlaragöre de¤ifliklik gösteriyor ise ve ayn›malzemelerin oluflturan parçac›klar›nboyut(lar)›ndaki de¤iflikli¤e göre de¤i-flen sinyal al›nabiliyor ise, bu konuda ‘’de¤iflimin gerçek zamanl› takibi yap›la-bilmektedir ‘’

Geri Dönüflüm Suyunun Kullan›m› ‹çin Yeni Bir Yaklafl›mGeri dönüflüm suyunun kullan›lmas›;

sadece yasal bir zorunluluk olmaktanöte k›t olan ve BEDEL‹ (bugün için öde-nebilir olsa da) olmayan suyun do¤ru de-¤erlendirilmesi gere¤idir.

• Su temini için aç›lan kuyular her

geçen gün daha DER‹N hale gel-

mektedir. Ülkemizde yer alt› sula-

r›n›n çekildi¤i günlük hayatta her

an karfl›lafl›lan durumlardand›r.

• Profesyonel ve sanayi tipi beton

üretimi bafllad›¤› günden bu ya-

na geri dönüflüm suyu kullan›m›

hedeflenmifl ancak arzu edilen

oranlarda de¤erlendirmek müm-

kün olmam›flt›r.

• ‹stenen sonuca ulaflmadaki en

büyük engel dönüflüm suyunun

muhteviyat›n›n do¤ru tespitinin

endüstriyel halde gerçeklefltirile-

memesidir.

• Bu amaçla pratikte kolay anlafl›la-

bilir ve uygulamada ulafl›labilir olan

yo¤unluk baz al›nm›flt›r.

Ancak yo¤unluk; tan›m› gere¤i bel-

li hacimdeki malzemenin a¤›rl›¤›n› tespit

etmeyi gerektirmektedir.


47

Bu durumda ise kar›fl›m› oluflturanmalzemelerin her birisinin farkl› yap›daolmas› yap›lan tespitin GÜVEN‹L‹RL‹⁄‹-N‹ azaltmaktad›r.

• Kar›fl›m suyunda bulunan malze-melerin yap›sal analizleri afla¤›-daki sonucu vermektedir. (Bknz.Tablo-1)

Di¤er katk›lar: S›v› olanlar›n etkiside¤erlendirme d›fl› tutulmufltur.

Sahadaki kirleticiler, mil, v.s. ayr›caele al›nabilir.

Su (Saf su olmad›¤›na göre,kayna-¤a ve al›n›fl yöntemine ba¤l› olarak)içe-risindeki mineraller partiküller v.b.kirleti-ciler de önem kazanmaktad›r.

Sonuç olarak;

Yo¤unluk tespitinde yukar›daki bile-flenlerin oranlar›n› bilebilmek flartt›r an-cak olas› de¤ildir.

Örne¤in: 1 litre kar›fl›m içerisinde 200gram sadece tafl tozu olmas› durumundayo¤unluk:

0,2 kg / 1,4 kg/Lt = 0,14 litre tafl tozu0,86 litre su

yo¤unluk= 1,06 kg/Lt. olarak tespitedilir iken;

Sadece 200 gram Silica Fume ol-mas› durumunda :

0,2 kg / 0,3 kg/Lt= 0,66 litre silica fume

0,34 litre su

yo¤unluk = 0,54 kg/Lt.olarak tespitedilecektir.

Bu iki uç örnekte görüldü¤ü gibi;böylesine farklar› olan malzemelerin olufl-turdu¤u kar›fl›m›n yo¤unlu¤una daya-l› ifllem yapmak mümkün olmamaktad›r.

Bu nedenlerle, geri dönüflüm suyu-nun kullan›m miktar› konusunda kullan›-c› daima tereddüt yaflamakta ve gere¤igibi kullanamamaktad›r.

Konu ile ilgili yeni bir yaklafl›m gelifl-tirilmifltir.

Bu yaklafl›m, geri dönüfl suyu içeri-sindeki, partikül yap›, boyut ve konsan-trasyonuna ba¤l› de¤iflen, sinyal eldeetme esas›na dayand›r›lm›flt›r.

Sistem bir gönderici, bir al›c› aras›n-da gönderilen ve al›nan sinyallerin mik-tar fark› ile 0-20mA ç›k›fl ve RS485 ileti-flim esasl› bilgi oluflturmaktad›r. (Bknz.fiekil-1)

Oluflturulan sistem, çok az farklar›dahi sezecek/sinyale dönüfltürecek ka-biliyettedir. ( Bknz.Örnek Resim-1 ve 2)

Öyle ki 30 kg kar›fl›ma ilave edile-cek 10-20 gr çimento veya kül için da-hi çok net ve anlaml› farklar› gösterebil-mektedir.

Sistemin, temel avantajlar›ndan biri-si de ak›fl esnas›nda sürekli ve gerçekdurumda o an ve o flarj için al›nan kar›-fl›m suyunun bilgilerini vermektedir.

Böylece PLC içerisinde kolayl›kla ya-p›labilecek düzenleme ile bilgisayar tara-f›ndan o flarj hesaplamas› mümkün ol-maktad›r.

Bu yöntem ile, karmafl›k ve zor olaniflleyifl 2 ayr› tart› kab› ihtiyac› basite in-dirgenebilmektedir. Su tart› kab› gerektaze su gerekse kar›fl›m için kullan›labil-mektedir.

Yöntemin kullan›l›r hale gelmesi için,her tesisteki flartlarda kar›fl›m suyu ör-neklerinin ünitede “ sinyale dönüfltürül-mesi “ ve bu sinyallere karfl›l›k gelen de-¤erlerin anlam›n›n (laboratuar analizi ile)belirlenmesi yeterlidir.

Böylece her tesise has ve gerçekçiuygulamaya ulafl›labilmektedir

Malzeme Ebat› ( icron) YO⁄UNLUK (t/m3)

TAfi TOZU 0-300 1.40

Ç‹MENTO 0-40 1.15

TRAS 0-100 1.20

KÜL 0-30 0.8

SILICA FUME 0-10 0.3

Tablo-1

fiekil-1 Örnek Foto¤raf 1


48

Ne kadar çok örnekleme yap›l›r ise o kadar sa¤l›kl› sonuç elde edilecektir ve üre-tici taraf›ndan sabitlenmifl ortalama de¤er ile çal›flan sistemlere göre üstünlük sa¤-lanm›flt›r.

Ünite; tüm kar›fl›mlarda ve kompozisyonlarda O kompozisyona özel sinyalüretecektir. Böylece; reçete içerisinde kullan›lacak geri dönüflüm kar›fl›m› mikta-r› her flarjda ve o flarj için daha besleme devam eder iken otomatik olarak olufl-turulabilecektir.

Sonuç:At›k su ar›tma, baca gaz› emisyonu geri dönüflüm suyu konsantrasyonu için

oluflturulan bu sistem , bu gün bilinen uygumlalar için emsalsizdir.

Ölçüm yap›lacak s›v›da temizlik tespiti için pek çok ünite var ike , s›v›n›n kir-lili¤ini esas kabul eden tek sistemdir.

Ünite, Alman WERNE-THEIL ve ÖZBEKO⁄LU firmalar›n›n sektördeki ihtiya-ca cevap vermek üzere gelifltirdikleri her tesis veya uygulamaya göre kullan›c›taraf›ndan kolayca ayarlanabilecek yap›da üretilmifltir.

Mevcut Tesisten Çal›flma At›k Su Havuzundan Al›nan Numune Denemeleridir.

Problar aras› 15 mm mesafe ve fleffaf plastik hortumla ile elde edilen sonuç-lard›r. Farkl› düzenekte farkl› sonuçlar elde edilecektir.

Tablo-3

SU PART‹KÜL KARIfiIM TOPLAM KARIfiIM ALINAN M‹KTARI M‹KTARI ORANLARI KARIfiIM YO⁄UNLU⁄U S‹NYAL

9.850 gr 150 gr %60 çimento 10.000 gr 1.5 gr/cm3 117%20 seramik yap.

%20 s›va alç›


%20 s›va alç›

9600 gr 400 gr %60 çimento 10000gr 1.5 gr/cm3 240%20 seramik yap.

%20 s›va alç›


%20 s›va alç›

9.800 gr 200 gr Seramik yap. 10.000 gr 2.02 gr/ cm3 116

9.800 gr 200 gr S›va Alç› 10.000 gr 1.17 gr/ cm3 125

9.800 gr 200 gr Çimento 10.000 gr 1.45 gr/ cm3 ---------

9.700 gr 300, gr 200 gr çimento 10.000 gr 160100 gr kil

Tablo-2

ALINAN DARA NET ALINAN KARIfiIM SU TORTU YO⁄UNLUK ALINAN S‹NYAL

10.000 gr 152 gr 10.160 gr 10.000gr 160 gr 1.02 gr/cm3 232

9.648 gr 152 gr 9.648 gr 9.573gr 75 gr 1.01 gr/ cm3 161

10.848 gr 152 gr 10.848 gr 10.358gr 490 gr 1.06 gr/ cm3 353

10.748 gr 152 gr 10.748 gr 10.588gr 160 gr 1.02 gr/ cm3 287

El ‹le Yap›lan Örnek Kar›fl›m Denemeleri

Örnek Foto¤raf 1

Emrah BA⁄DAT, Cemil MÜFTÜO⁄LU

ÖZBEKO⁄LU LTD. fiT‹

50


DO⁄ALGAZ KULLANILAN fiEH‹RLERDEK‹ KONUTLARDA 1000 kcal / saat ISI ‹HT‹YACI ‹Ç‹NGEREKL‹ OLAN

TÜM YAKIT TÜRLER‹N‹N KEND‹ ‹Ç‹NDE MAL‹YET KARfiILAfiTIRMA TABLOSU( 19 Kas›m 2008 tarihinde belirlenmifl olan KDV Dahil fiyatlarla )


51

DO⁄ALGAZ KULLANILAN fiEH‹RLERDEK‹ KONUTLARDA 1000 kcal / saat ISI ‹HT‹YACI ‹Ç‹NGEREKL‹ OLAN

TÜM YAKIT TÜRLER‹N‹N KEND‹ ‹Ç‹NDE MAL‹YET KARfiILAfiTIRMA TABLOSU( 19 Kas›m 2008 tarihinde belirlenmifl olan KDV Hariç fiyatlarla )

52

Günümüz haberleflme altyap›lar› kul-lan›c›lar›n h›zla artan gereksinimlerine ay-n› oranda cevap verememektedir. Budurum neredeyse sonsuz istek altyap› ifl-leticilerini ve ürün sa¤lay›c› firmalar›n› ye-ni aray›fllara yönlendirmektedir. Haber-leflme flebekelerinin gelifltirilmesi, yeni-lenmesi veya yeniden döflenmesine yö-nelik maliyetler, verilen hizmetlerin fiyat-lar›na yans›d›¤›ndan, alternatif altyap›aray›fl› da artmaktad›r. Bu noktada, es-ki dost ve tan›d›k "elektrik flebekesi" im-dad›m›za yetiflmektedir. Özellikle son30 y›ld›r enerji firmalar›n›n kulland›¤› vekendini ispatlam›fl olan PLC (PowerLineCarrier) teknolojisi yeniden yap›land›r›la-rak, Megabitler (Mb) seviyesine ulaflanve "Broadband over PowerLine (BPL)"ad› verilen yeni teknoloji, ABD ve Avru-pa'daki enerji firmalar›n›n gözdesi halinegelmifl durumdad›r.

Nedir BPL?BPL, elektrik flebekesi üzerinde Me-

gabit seviyesinde haberleflme hizmetleri-ni ileten teknolojinin tan›m›d›r. Alçak veyaorta gerilim üzerinden haberleflme hiz-meti, konut ve ifl yeri tüketicilerine ulaflt›-r›lmaktad›r.

BPL Neden Bu Kadar Popüler?Her kesimden tüketicilere haberlefl-

me hizmeti vermek için kablo TV ve DSL(Digital Subscriber Line) çok yayg›n kul-lan›lmaktad›r. Kullan›lan h›zlar 512 kbps'-den bafllayarak, ADSL kullan›m›nda ha-berleflme flebekesinin durumu ve san-

trala uzakl›¤›na ba¤l› olarak 8 Mbps'ekadar ç›kabilmektedir. Hizmet alabilmekiçin al›m merkezleri ve da¤›t›m merkez-leri kurulmal›, kablolar (fiber, koaks vebak›r) döflenmeli ve evde uygun dona-n›mlar bulunmal›d›r.

Hem kablo TV hem de DSL flebe-keleri, "paylafl›ml›" esas›na dayanan hiz-metlerdir ve kullan›c›lar gerçek anlamda100 - 128 kbps civar›ndaki h›zlar› kul-lanmaktad›r. Kullan›c› bafl›na yap›lmas›gereken yat›r›m miktar›, ister kablo TVisterse DSL için yaklafl›k 500 € civar›n-dad›r.

BPL var olan elektrik flebekesini kul-land›¤›ndan altyap› gelifltirme, de¤ifltirmev.b. harcamalar› gerektirmeden hizmetverebilmektedir. Yeni yap›lan hizmet sa-halar›nda kablo TV hizmeti almak içinhem merkezi sistem donan›mlar› hem

de yeni koaks kablo döflenmesi gere-kirken, DSL hizmeti için yeterli kapasi-teli merkezi donan›mlar (DSLAM - Digi-tal Subscriber Line Access Multiplexer)kurulmal› ve kimi durumda aboneye gi-den telefon kablosu de¤iflmelidir.



53

BPL sistemi bir kere kurulduktansonra varolan altyap›da çok h›zl› devreyeal›nabilmekte ve ek yat›r›m maliyetlerikablo TV ve DSLden çok daha ucuz ol-maktad›r. BPL için abone bafl›na gerek-tiren yat›r›m miktar› ise 100 - 150 €aras›nda de¤iflmektedir. Evlerde kullan›-lan elektrik flebekesinin de¤iflmemeside di¤er bir avantaj›d›r.

Teknolojiler Kapasite

ISDN BRA 128 kbps

Kablo TV < 45 Mbps

DSL 2 - 8 Mbps

Analog PLC < 30 kbps

Digital PLC < 76 kbps

BPL 200 Mbps

BPL çeflitleriHaberleflme hizmetlerini BPL yard›-

m›yla iletmek için iki yol tercih edilmek-tedir.

• Elektrik flebekesine orta gerilimdeyüklenen iflaretler alçak gerilimtrafo istasyonlar›nda ç›kart›l›r vealçak gerilim flebekesi taraf›ndayeniden yüklenir. Ev içinde prizlerveya kablosuz modemler yard›-m›yla (WiFi standard›nda) hizmetal›n›r. "Ev-‹çi" BPL (In-HouseBPL) de denir.

• Di¤er bir olanak orta gerilim üze-rinde sa¤lanan hizmet do¤rudanWiFi standard›na uygun dona-n›mla kullan›c›lara iletilmesidir.Tüketicilerin IEEE 802.11 a/b/g(WLAN standard›) ye uygun do-nan›ma sahip olmalar› yeterlidir."Eriflim" BPL (Access BPL) denir.

Prizden Hizmet Dönemi Bafllad›Son tüketiciler için BPL yeni hizmet-

lerin kap›s›n› açmaktad›r. ‹letilen haber-leflmenin tamamen IP tabanl› olmas› se-bebiyle internet, ses, data, görüntü v.b.hizmetlerin iletimi söz konusu olmakta-d›r. Avrupa ülkelerinde yap›lan deneme-lerinde "Ak›ll› Ev" örnekleri BPL üzerin-den denenmifltir. Sa¤lanan h›zlar, ayn›kablo TV ve DSLde oldu¤u gibi payla-fl›ml› olmaktad›r, ancak paylafl›lacak h›z

200 Mbps'd›r! Üstelik sahip olma mali-yetleri çok daha düflük olmaktad›r.ABD'de verilen hizmetlerin konutlara yö-nelik ayl›k ücretleri 29 USD, ifl yerleri ise40 USD civar›ndad›r. Fiyatlar kablo TVve DSL seviyesinde seyretmekte, ancakdaha fazla h›z (kablo TV max. 45 Mbps,DSL max. 8 Mbps) sa¤lanmaktad›r.

DSL için kullan›lan OFDM (Orthogo-nal Frequency Division Multiplexing)teknolojisinin BPL taraf›ndan da kullan›l-mas›, sistem geliflimi bak›m›ndan ayr›bir ivme kazand›rmaktad›r.

Enerji sektörü de kazançl›BPL sayesinde yeni bir gelir kap›s›

aç›l›rken, elektrik flebekesini kontrol vekumanda etme yetene¤i de artmaktad›r.Düflük h›zl› PLC çözümleriyle iletileme-yen bilgiler, BPL yard›m›yla gönderilebilir:sayaçlar›n uzaktan okunmas› (AMR), ar›-za tespiti, gereksinim yönetimi (demandmanagement), elektrik elemanlar›n yöne-timi, flebeke durum bilgileri (›s›, yal›tkandurumu, hat gerilim, sigorta durumuv.b.) art›k ses, görüntü ve data paketle-riyle beraber tek altyap› üzerinden ileti-lebilmektedir.

Planlama ve Yönetmelikler Önemlidir!Sistemin avantajlar› kadar dezavan-

tajlar› da olabilmektedir. BPL, bir RF(radyo frekans) sistemi olmas› nedeniyle,elektrik flebekeleri üzerinden iletilen bantgeniflli¤i 2 Mhz ve 80 MHz aras›nda ol-maktad›r. Bu sebeple de ayn› bant için-de ve yak›n›nda çal›flan di¤er RF sistem-leri, ör. amatör radyo ve benzeri kamuve özel hizmetleri etkileyebilmektedir.Özellikle uzak mesafelerde tafl›nd›¤›ndaoluflan radyasyon emisyon de¤erleri ba-k›mdan planlama dikkatle yap›lmal› vegerekli yönetmenlikler haz›rlanmal›d›r.ABD'de FCC (Federal CommunicationCommission - ABD TelekomünikasyonKurumu) frekans band›n›n 2 - 24 Mhzaras›nda tutulmas›n› önerirken, ITU (In-ternational Telecommunication Union -Uluslar aras› Haberleflme Birli¤i) bunu 5 -30 Mhz aras›nda tutmaktad›r. IEEE iseBPL için P1675 adl› yönergeyi yay›nla-m›flt›r. Yay›nlanan tüm yönergeler sadecetest ve montaj s›ras›nda dikkat edilmesigerekenleri anlat›rken, BPL nin uymas›gereken standartlar belirtilmemifltir. Üre-ticiler kullanacaklar› chip-setleri ve mo-dülasyon konusunda serbest b›rak›lm›fldurumdad›r.

Teknoloji Potansiyel Kullan›c› bafl›na

Kablo TV Yat›r›m› (Koaks ve Fiber) 800 € - 1.000 €

DSL Yat›r›m› 500 € - 850 €

Yat›r›m› 100 € - 150 €


54

BPL Türkiye ye ne getirir?Kalk›nm›fll›k göstergeleri aras›nda sa-

y›lan "geniflbandl› sistem kullan›m›" bak›-m›ndan Türkiye son s›ralarda bulunmak-tad›r. OECD ortalamas› %11,7 iken, ‹zlan-da %25 ile ilk s›rada, Türkiye ise %1,4 se-viyelerinde kalmaktad›r. Bunun nedenleriaras›nda yüksek altyap› maliyetlerinin yan›s›ra, kullan›lmas› gereken donan›mlar›nsat›n alma maliyetlerinin de yüksek olma-s›d›r. BPL ile teoride tüm elektrik tüketici-lere eriflilebilmektedir. (Türkiye'de yak. 22milyon konut ve 3 milyon sanayi abonesibulunmaktad›r).

Ayr›ca ak›ll› flebekeler kurulumunu daberaberinde getirmektedir. Pahal› sistem-lerin bak›m› uzaktan daha kolay, h›zl›,do¤ru flekilde ve düflük giderle gerçek-leflecektir.

Saha Denemeleri ve Abone Say›lar›Dünya genelinde Avustralya, ‹span-

ya, ABD, Almanya ve Fransa'n›n da ara-lar›nda bulundu¤u ülkelerde çok say›dasaha denemesi ve ticari uygulama ger-çekleflmifltir. Son 5 y›ld›r 50'ye yak›n de-nemeye bafllanm›fl veya devam etmek-tedir. Buna ek olarak en az 50 yeni de-neme sahas›n›n da 2007 sonuna kadareklenmesi beklenmektedir. Pazar bek-lentileri bak›m›ndan 2010 y›l›na kadar tümdünyadaki BPL uygulamalar› için ulafl›la-cak hane say›s›n›n 70.000.000'u bulaca-¤› ve bunlardan en az %10'unun hizmetalaca¤› varsay›lmaktad›r.

Türkiye Modeli BPL'lerBPL in yayg›nlaflmas› ancak fark-

l› modellerle mümkün olacakt›r. Hem "Ev-içi BPL" ile alçak gerilim taraf›nda yo¤unyerleflim alanlar›na daha h›zl› ulaflmak,hem de "Eriflim BPL" çözümü ile orta ge-rilim taraf›nda sanayi kurulufllar›na ve da-¤›n›k yap›lardaki konutlara eriflmek müm-kün olacakt›r. Devlet yönetimindeki iletimve da¤›t›m flirketleri bak›r altyap›lar›n› fiberoptik hatlar› gibi kiralayabilecek ve gere-kirse hizmet sa¤lay›c›na da soyunabile-cektir. Internet Servis Sa¤lay›c›lar›, UzakMesafe Telefon Hizmet Sa¤lay›c›lar› v.b.alternatif operatörleri daha düflük yat›r›m-lar sayesinde çok daha genifl bir pazaraulaflabilecek ve ödenen lisans bedelleri-nin geri dönüflü ayn› oranda h›zl› olacak-t›r. Yap›lmas› gerekenler aras›nda efl gü-dümlü olarak bir yanda geniflletilmifl sahadenemeleri yap›l›rken ö¤renilenler saye-sinde yönetmeliklerin ve uygun rekabetkoflullar›n› oluflturmak at›lmas› gerekenönemli bir ad›md›r.

Avrupa Uygulamalar› Asya Uygulamalar› Kuzey Amerika Uygulamalar›

Mannheim / Almanya, 85.000 hane Hong Kong, 40.000 hane Duke Power - Ohio / ABD, 1.500.000 hane

Fribourg / Fransa, 50.000 hane Sydney / Avustralya (2007'de) Manassas - Virginia / ABD, 900 hane

Linz / Avusturya, 35.000 hane Bathrust / Avustralya (2007'de) TXU - Texas / ABD, 2.000.000 hane

Dresden / Almanya, 15.000 hane Hobart / Avustralya (2007'de) South Central - Indiana / ABD (2007'de)

Hameln / Almanya 25.000 hane Lebanon - Indiana / ABD (2007 'de)

ENEL / ‹talya, 2.000 hane National Grid - New York / ABD (2007'de)

Reykjavik / ‹zlanda, 50.000 hane

‹skoçya, 3.000 hane

Gökhan Yanmaz Teknik ve Sat›fl Uzman›

[email protected]

Kaynakça:www.amperion.com web sayfas›www.homeplug.org web sayfas›• "Broadband over Powerline: A Regula-

tory Economic Analysis"; Kevin Ja-mes HOFSTRA, Colorado Üniversitesi2005

• "Market Trends Digest"; Newton • Evans Research, Mart 2007 • "OPERA (Open PLC European Rese-

arch Alliance) Work Group" • FCC 03-100; 28 Nisan 2003 • "Consultation Paper on Broadband

over Powerline (BPL) CommunicationSystems" ; SMSE-005-5, IndustryCanda, Canada

58

MEKA Firmas› 19 Eylül 2008 Tarihinde Bilkent Otelde Dernek Üyelerimize ‹ftar Yeme¤i Düzenlemifltir. Yeme¤e kat›lan KamuKurum Temsilcilerine, sektör temsilcilerine, üyelerimize ve MEKA çal›flanlar›na teflekkür ederiz.

Etkinliklerimiz ve Haberler

MEKA Yeme¤i

23–26 Ekim 2008 tarihleri s›ras›nda ‹ZM‹R MMO Tepekule Kongre – Sergi ve ‹fl Merkezinde düzenlenen 5. Ulusal HidrolikPnömatik Kongresi ve Sergisine stand›m›zla kat›ld›k.

2 y›lda bir ‹zmir’de Makine Mühendisleri Odas› ve Ak›flkanlar Derne¤i (AKDER) taraf›ndan gerçeklefltirilen fuarda stand›m›-z› ziyaret eden ziyaretçi ve kat›l›mc› firma temsilcilerine Derne¤imizi tan›t›c› bilgiler verdik.

Bizler de kat›l›mc› firma standlar›n› ziyaret ederek iflbirli¤i yap›lmas› ve sektörün sorunlar› konular›nda bilgi paylafl›m›nda bu-lunduk.

Ayr›ca kongre oturumlar›na kat›larak sunumlar› ilgi ile izleme f›rsat› bulduk.

5. Ulusal Hidrolik Pnömatik Kongre ve Sergisine Kat›ld›k.

Ya¤c› Bak›mc› E¤itimiGerçeklefltirildi

17-18-19 Ekim 2008 tarihinde Fernas ‹nfl. Ltd. fiti. firmas›n›nBatman Merkez iflyerinde Ya¤c›-Bak›mc› Yetifltirme E¤itimi gerçek-lefltirilmifltir. Kat›l›mc›lara konuyla ilgili e¤itim notlar› da¤›t›ld›.

59


SEKTÖRDEN HABERLER

Yönetim Kurulu Baflkan›m›z Sn. Duran KA-RAÇAY Türkiye Müteahhitler Birli¤inin toplant›s›-na kat›ld›. Yönetim Kurulu Baflkan›m›z Duran KA-RAÇAY’›n kat›ld›¤› Türkiye Müteahhitler Birli¤inin 17Kas›m 2008 Tarihli yemekli toplant›s›nda konuflmac›olarak kat›lan Rusya’n›n Türkiye Büyük Elçisi, Türki-ye’nin Moskova Büyük Elçisi ve TMB Yönetim Kuru-lu Baflkan›’n›n konuflmalar› bas›nda ilgiyle izlenmifltir.Toplant›da konuflan Rusya Büyükelçisi Vladimir ‹va-novski, gümrük s›k›nt›s›n›n afl›ld›¤›n› ve daha önceimzalanan protokolün yürürlü¤üne girdi¤ini aç›klad›.Türkiye Müteahhitler Birli¤i Baflkan› Erdal EREN deRusya’n›n kamu ihalelerinde Türk Müteahhitlere da-ha fazla pay verilmesini istedi.

Yönetim Kurulu Üyelerimiz ‹NTES in gele-neksel toplant›s›na kat›ld›

4 Kas›m 2008 tarihinde Devlet Bakan› KürflatTÜZMEN’in “Türk ‹nflaat Sanayi” konusunda ko-nuflmac› olarak kat›ld›¤› ve Hidromek Yönetim Ku-rulu Baflkan› Hasan Basri BOZKURT’un ‹NTESad›na Crowne Plaza da tertipledi¤i geleneksel ye-mekli toplant›ya Yönetim Kurulu Üyelerimiz kat›l-m›flt›r. Toplant›da küresel krizden Türk ‹nflaat Sa-nayi’nin nas›l etkilendi¤inden bahsedilmifl, müte-ahhitlerin yurt d›fl›nda de¤iflik farkl› pazarlara yö-nelmesi konusu vurgulanm›flt›r.

‹MDER’e 4 yeni üye geldi!Türkiye ‹fl Makinalar› Distribütörleri ve ‹malatç›la-

r› Birli¤i ‹MDER ’e 4 yeni üye kat›ld›. ‹MDER’in üyesay›s› son kat›l›mlarla 21’ye yükselmifl oldu. Sektör-de, inflaat makinalar› ve altyap› malzemeleri alan›n-da 1986 y›l›ndan bu yana çal›flmalar›n› yürüten Tek-no ‹nflaat, 1880 y›l›nda kurulmufl yabanc› birçokmarkan›n distribütörlü¤ünü üstlenen Hamamc›o¤-lu Ticaret, hafif inflaat makinalar› alan›nda 1996 y›-l›ndan bu yana faaliyet gösteren Palme Makina,Merkezi Hollanda’da bulunan ve tüm dünyadakiboru hatt› projelerine makina ve ekipmanlar›n kira-lanmas›, sat›fl› ve servisi konusunda hizmet verenMaats B.V., ‹MDER ’in yeni üyeleri oldu.

Komtrax Uydu Takip Sistemi SemineriDerne¤imizin Kas›m ay› etkinli¤i 4 KASIM 2008 Tarihinde Atl› Spor Kulü-

bünde gerçeklefltirildi.

Temsa Global A.fi. firmas› üyelerimize "KOMTRAX UYDU TAK‹P S‹STEM‹"konulu bir seminer verdi.

Seminer aç›l›fl konuflmas›n› yapan Dernek Yön. Kurl. Baflkan›m›z Sn. Du-ran KARAÇAY’dan sonra, TEMSA GLOBAL Firmas› Sat›fl ve PazarlamaMüdürü Sn. Cihan ÜNLÜ ve ‹fl Makinalar› Koordinatörü Sn. Taner KÖSELERs›ras›yla Temsa Komatsu ifl makinalar›n› ve sat›fl sonras› hizmetlerini anlatt›lar.

"KOMTRAX UYDU TAK‹P S‹STEM‹" konulu seminer Temsa Global Firma-s› E¤itim Sorumlusu Sn. Sertaç VAROL taraf›ndan sunuldu.

Kat›l›m›n oldukça yüksek oldu¤u seminer ilgiyle izlendi. Üyelerimiz seminersonunda Temsa Global A.fi. nin akflam yeme¤inde konu¤u oldular.

Pena Yönetim Kurulunun ZiyaretiPena ‹ç ve D›fl Ticaret Ltd.

fiti. Yönetim Kurulu Üyeleri Sa-y›n Kadir TELL‹O⁄LU, Say›nMurat ANAYURT ve Say›n Ya-vuz TELL‹O⁄LU Derne¤imizi20 Eylül 2008 tarihinde ziyaretetmifllerdir.

Dernek faaliyetleri ve Pe-na’n›n faaliyetleri hakk›nda kar-fl›l›kl› görüfl al›flveriflinde bulu-nulmufltur. Pena Yönetim Ku-rulu Üyelerine teflekkür ederiz.


60

06–07 Kas›m 2008 tarihlerinde iki tam gün Tema Lastik Firmas› iflye-rindeki e¤itim salonunda üyelerimize, ifl makinalar›nda önemli bir yeri olanYol D›fl› Lastikler konulu e¤itim verildi.

fiantiyelerde yak›ttan sonraki en büyük iflletme gideri olan lasti¤in ima-lat›, yap›s›, seçimi, ar›zalar›, bak›m›, tamiri, depolanmas› konular›nda TemaLastik firmas›ndan Say›n Ali R›za Soylu iki gün boyunca bilgiler aktard›. Ka-t›l›mc›lar›n ilgi ile izledi¤i bu e¤itimi iflyerinde düzenleyen Tema Lastik Fir-mas›na ve e¤itimi sunan Sn. Ali R›za Soylu’ya teflekkür ederiz.

Yol D›fl› Lastik E¤itimi

11 Kas›m 2008 tarihinde yap›lan Akder (Ak›flkanlarDerne¤i) taraf›ndan kurulmas› planlanan “Hidrolik E¤itimMerkezi” için yap›lan toplant›ya kat›ld›k.

AKDER, ASO, Erkunt E¤itim Merkezi yetkililerinin kat›-l›m› ile yap›lan toplant› Erkunt E¤itim Merkezinde bafllad›,ASO Baflkan› Say›n Nurettin Özdebir’in kat›l›m› ile SincanOrganize Sanayi Bölgesindeki ASO toplant› salonunda de-vam etti.

Kat›l›mc›lar, ülkemizde hidrolik e¤itimi konusunda birboflluk oldu¤unu belirterek bunun bir an önce doldurulma-s› ve e¤itim merkezinin kurulmas› çal›flmas›na hemen bafl-lanmas› gerekti¤i konusunda görüfl birli¤ine vard›lar. Çal›fl-malar›n bir an önce bafllamas›n›n ifl makinalar› sektörün-deki önemini vurgulayan Dernek yetkililerimiz, Dernek ola-rak bu çal›flman›n içinde olmaktan onur duyacaklar›n› dilegetirdiler.

Hidrolik E¤itimi Konusunda Önemli Bir Ad›m

BOSCH Yak›t Sistemleri E¤itimi

5 Kas›m 2008 tarihinde BOSCH firmas›, temsilcisi Kar-defller Pompa firmas› iflyerindeki e¤itim salonunda üyeleri-mize “Yak›t Sistemleri” konulu tam gün süren bir e¤itim ver-mifltir.

Yo¤un bir kat›l›mla seminer ilgi ile izlendi. Yak›t sistem-leri tan›t›ld›, son geliflmeler aktar›ld›, s›n›f çal›flmas›n›n so-nunda Kardefller Pompa firmas›n›n atölyesinde atölye çal›fl-mas› yap›ld›.

Bizlere bu e¤itimi düzenleyen Bosch firmas›na, e¤itimiveren Volkan Gümüflten ve ‹brahim Ar›gün’e teflekkür ede-riz. Ayr›ca tesislerini bize açan Kardefller Pompa firmas›nafirma yetkilileri Mehmet Çetinkaya ve Kadir Çetinkaya’yaayr›ca teflekkür ederiz.


61

Derne¤imizin Partner Oldu¤u ‹flve ‹nflaat Makinalar› Kümesi’nin(‹fi‹M) AB Projesi Kabul Edildi

Derne¤imizin partner olarak yer ald›¤›, Ostim Organize Sanayi Bölgesi -Çankaya Üniversitesi iflbirli¤i ile yürütülmekte olan Ostim ‹fl ve inflaat Makina-lar› Kümesi (‹fi‹M) kapsam›nda toplam tutar› 200.000 Avro olan AB projesi ka-bul edilmifl ve ilk 21 projenin aras›na girmeye hak kazanm›flt›r.

Ostim Organize Sanayi Bölgesi - Çankaya Üniversitesi iflbirli¤i ile yürütül-mekte olan ve Derne¤imizin de Partner oldu¤u Ostim ‹fl ve inflaat Makinalar›Kümesi (‹fi‹M) kapsam›nda yap›lan “‹flbirli¤indeki Kobilerin Sürdürülebilir Kü-melendirilmesi için Stratejik Planlama” adl›

Proje ‹rlanda’dan transfer edilmifltir. Projenin amac›,KOB‹’leri, geneldestrateji üretmek, özelde ise di¤er firmalarla iflbirli¤i sa¤lamak konusunda e¤i-terek KOB‹’lere rekabet gücü kazand›rmak ve var olan rekabet güçlerini koru-mak konusunda yardd›m etmektir. 10-12 Kas›m tarihleri aras›nda proje ortak-lar›n›n kat›l›m›yla Çankaya Üniversitesi ve Ostim OSB Müdürlü¤ünde gerçek-lefltirilen toplant›larda yap›lan oturumlarda, projenin iki sene içerisinde netice-lenmesini sa¤lamak ad›na planlanan yol haritalar› ve ifl paketleri ayr›nt›-l› olarak görüflülmüfltür.

Derne¤imizi Genel Sekreterimiz Gülderen Öçmen’in temsil etti¤i bu top-lant›ya, Romanya ve ‹rlanda ülke temsilcilerinin yan› s›ra Çankaya Üniversite-si Rektörü Prof. Dr. Ziya Güvenç, Mühendislik ve Mimarl›k Fakültesi Dekan›Prof. Dr. Levent Kandiller, Çankaya Üniversitesi Küme Gelifltirme Ekibi, OstimOSB Müdürü Adem Ar›c›, ‹fi‹M Kümesi koordinatörü Bülent Çil, KOSGEB Os-tim ‹GEM Müdürü Mehmet Tezyetifl ve Dilek Koçkan kat›lm›fllard›r. Ostim veOstim’in stratejik çözüm ortaklar›n›n tan›t›m›n›n ard›ndan proje protokolü im-zalanm›flt›r. Ayr›ca yabanc› ortaklar›n Ostim’i, Ostimdeki KOB‹’leri ve ‹fi‹M sek-törünün önde gelen iflletmelerini daha yak›ndan tan›malar› ad›na Baflkent Te-levizyonu, Enerji Santrali, Teknokent, Ostim ‹fl Makineler Yedek Parça D›fl Ti-caret Limited fiirketi (OSP) ile PALME’nin, ASSAN’›n ve H‹DROMEK’in imalatsahalar› gezilmifltir.

SEKTÖRDEN HABERLER

ER MAK‹NA yeni iflyerinde. A¤›r ifl ve inflaat makinalar› yedek parçalar› ima-

lat› yapan ER MAK‹NA yeni yerine tafl›nd›.ER Makinaya yeni iflyerinde baflar›lar diliyoruz.Yeni Adres ve ‹letiflim Bilgileri: Er Makina ‹fl

Makinalar› Diflli ve Yedek Parça Sanayi Tic. Ltd. fiti.691. Sokak No: 58-60 ‹vedik Org. San. Anka-ra/TÜRK‹YE Tel: +90(312) 395 29 00 (pbx) Fax:+90(312) 395 29 04 www.ermakina.com.tr [email protected]

DEVSER MÜHEND‹SL‹K Yeniden Yap›land›.10–1992 Y›l›ndan beri ifl makinalar›na bak›m

onar›m ve yedek parça a¤›rl›kl› hizmet veren DEV-SER MÜHEND‹SL‹K; 2008 Y›l›ndan itibaren Say›nMuzaffer KÖYLÜ yönetiminde yeniden yap›lanarak;‹fl makinalar› alan›nda: -Makina kiralama -2.el maki-na al›m, sat›m -Dan›flmanl›k hizmetlerini ön plana ç›-karan bir ad›m atm›flt›r. Say›n Muzaffer KÖYLÜ yesahibi oldu¤u yeni iflinde baflar›lar dileriz. Mesle¤in-de uzun y›llara dayanan deneyim ve birikiminin sek-törümüze katk› sa¤layaca¤›na inan›yoruz.

Yeni Adres ve ‹letiflim Bilgileri: DEVSER MÜ-HEND‹SL‹K Tic. Ltd. fiti. Cevat Dündar Cad. Kava-c›kl› ‹fl Merkezi 17/9 Ostim Ankara/TÜRK‹YE Tel:+90(312) 385 50 65 Faks: +90(312) 385 50 65www.devser.com.tr

MEKA Beton Santralleri Eskiflehir’de yenifabrikas›n› Kurdu

Üretimdeki kalitesi ve müflteri odakl› çal›flmaprensibi ile hizmet vermeyi ilke edinmifl olan MEKABeton Santralleri, her y›l katlanarak artan taleplerikarfl›lamak do¤rultusunda 10.000 m2’si kapa-l› alan olmak üzere toplam 30.500 m2 arazi üzerindekurulu ESEN MAK‹NA’y› bünyesine katarak üretimkapasitesini daha da art›rm›flt›r.

‹letiflim Bilgileri: Organize Sanayi Bölgesi 2.Cadde No: 14 26110 Eskiflehir Tel: 0 222 236 0006 Faks: 0 222 236 00 49

62

Bas›nda ‹MMB

1998 y›l›nda tamam› makina mü-

hendislerinden oluflan bir ekip tara-

f›ndan kurulan ‹fl Makinalar› Mü-

hendisleri Birli¤i Derne¤i (‹MMB), ifl

makinalar› alan›nda farkl› sektörler-

de (inflaat firmalar›, maden firmalar›,

ifl makinalar› servisleri, ifl makinalar›

üreticileri ve temsilcileri) çal›flan ma-

kina mühendislerinin ifl makinalar›

konusunda birbirleriyle bilgi paylafl›-

m›n› ve yard›mlaflmas›n› sa¤lamak

amac›yla faaliyetlerini sürdürüyor.

‹MMB Yönetim Kurulu Baflkan› Du-

ran Karaçay, organizasyonun ifl ma-

kinas› alan›nda çal›flan di¤er mühen-

dislik disiplinlerinden bireylerin ve

mühendis olmayan, uzmanl›¤› sonu-

cu ifl yeri sahibi olmufl elemanlar›n

kat›l›m› ile büyüdü¤ünü ve sektörde

önemli bir irtibat adresi oldu¤unu

belirtti.

‹MMB'in yap›s› ve Hidrolik Pnömatik

Kongre ve Sergisi'ne iliflkin görüflle-

rini paylaflan Duran Karaçay, derne-

¤in 212 makina mühendisi as›l üye

ile 48 fahri üyeden olufltu¤unu dile

getirdi.

Karaçay flu bilgileri verdi:

“Fahri üyelerimiz maden, fizik, di¤er

mühendislik dallar›ndan ve mühen-

dis olmayan ifl makinalar› sektörün-

de uzmanlaflm›fl kiflilerden oluflmak-

tad›r. ‹MMB'nin amac›; ço¤unlu¤u

ithal ürünler olan ifl makinalar›n›n

tan›nmas›n›, teknolojilerinin ö¤renil-

mesini, ulusal servetimiz olan bu

üretim makinalar›n›n iyi, iflletilmesini

ve ekonomik ömürlerini verimli bir

flekilde sürdürmelerini sa¤lamakt›r.

Amac›m›z; verimlili¤i sa¤layacak bil-

gi kaynaklar›na en k›sa sürede ulafl-

mak, bu bilgilere ihtiyaç duyacak ni-

telikli insan potansiyelinin güç birli-

¤ini oluflturmakt›r. Bu bilgilerin tek-

nik alt kadrolara ulaflt›rmak suretiyle

de en yayg›n flekilde paylafl›m›n›

sa¤lamakt›r. ‹MMB üyelerine her y›l

8-10 civar›nda seminer organizasyo-

nu sa¤layarak, üyelerinin bilgi düze-

yinin yükseltilmesini sa¤lamakt›r.

Bu seminerler ayn› zamanda sektör-

deki insanlar›n bir araya gelerek ta-

n›flmalar›n› sa¤lamaktad›r ki bu da

geliflimi ivmelendirmektedir. Derne-

¤in internet ortam›nda grup e-ma-

il'inde 250 üyesi olup, üyeler ihtiyaç-

lar›n› gruba bu ortamda duyurmak

suretiyle yard›mlaflmay› sürdürmek-

tedir. Derne¤in her üç ayda yay›nla-

d›¤› ‹MMB dergisi ilgili kurumlar, flir-

ketler ve bireylere ücretsiz olarak

gönderilmektedir.”

Karaçay: “Teknikteki geliflmelerin

takip yollar›ndan biri de bu konular-

da düzenlenmifl kongrelerdir”

Hidrolik ve pnömatik alan›nda yafla-

nan geliflmelerin ifl makinalar› uygu-

lamalar›nda yüksek verimlilik ve ko-

layl›k sa¤lad›¤›n› dile getiren ‹MMB

Yönetim Kurulu Baflkan› Duran Ka-

‹‹MMMMBB YYöönneettiimm KKuurruulluuBBaaflflkkaann›› DDuurraann KKaarraaççaayy::“HPKON 2008, Hidrolik pnömatik sektörünün dünya ileentegre olmas›nda ve geliflmesinde büyük katk› sa¤layacak”

‹‹MMMMBB YYöönneettiimm KKuurruulluuBBaaflflkkaann›› DDuurraann KKaarraaççaayy,,oorrggaanniizzaassyyoonnuunn iiflfl mmaakkiinnaass››aallaann››nnddaa ççaall››flflaann ddii¤¤eerrmmüühheennddiisslliikk ddiissiipplliinnlleerriinnddeennbbiirreeyylleerriinn vvee mmüühheennddiissoollmmaayyaann,, uuzzmmaannll››¤¤›› ssoonnuuccuuiiflfl yyeerrii ssaahhiibbii oollmmuuflfleelleemmaannllaarr››nn kkaatt››ll››mm›› iilleebbüüyyüüddüü¤¤üünnüü vvee sseekkttöörrddeeöönneemmllii bbiirr iirrttiibbaatt aaddrreessiioolldduu¤¤uunnuu bbeelliirrttttii..

Duran Karaçay‹MMB Yönetim Kurulu Baflkan›

Hidrolik Pnömatik Kongresi 2008

Hidrolik Pnomatik Dergisinin 37. say›s›ndaki söylefli.


63

SEKTÖRDEN HABERLER

Dernek üyemiz Sn. M. Faruk AKO⁄LU mü-hendislik deneyimleri ve bilgi birikimi ile art›k sahibi ol-du¤u DEMAfi MÜHEND‹SL‹K firmas›nda çal›flmala-r›na devam ediyor. DEMAfi firmas› çelik konstrüksi-yon, her türlü inflaat ve tünel kal›plar›, özel kal›plar,flantiye mobilizasyon iflleri, uzay çat› ve elektrik alan-lar›nda projenin tasar›m›, imalat ve montaj ile servishizmetini kapsayan genifl bir projeksiyon ile hizmetvermektedir. Ayr›ca 1988 y›l›ndan günümüze kadarsüregelen sabit ve mobil beton santral üretim, mon-taj ve bak›m tecrübeleriyle kendi ürünlerini hizmetesunmaktad›rlar. Sn. AKO⁄LU’na yeni iflinde baflar›lardileriz

‹letiflim Bilgileri: DEMAfi MÜHEND‹SL‹K10.Sokak No:7-9 Ostim /ANKARA Tel: 0312 38628 75 Faks: 0312 386 29 96 www.demasmuhen-dislik.com

Üyemiz Sn. Levent ÇAKAR LIEBHERR Maki-na ve Tic. Servis Ltd. fiti. Ankara Bölge Sorumlu-su oldu. Say›n ÇAKAR’a yeni görevinde baflar›lar di-leriz. LIEBHERR Firmas› LIEBHERR Marka ifl maki-nalar›n›n ve vinçlerinin (liman vinçleri) Türkiye genelin-de sat›fl, servis ve yedek parça ifllerini yapmaktad›r.

‹letiflim Bilgileri: LIEBHERR Makina ve Tic.Servis Ltd. fiti. Cumhuriyet Mah.E-5 Yan Yol No:39Yakac›k/KARTAL ‹STANBUL Tel: 0216 452 90 00Faks: 0216 671 16 90

Dernek üyemiz Sn. Ertu¤rul BERK, PUTZ-MEISTER Firmas› Ankara Bölge Müdürü oldu.Say›n BERK’e yeni görevinde baflar›lar dileriz AlmanPUTZMEISTER firmas›, 1981 y›l›ndan 2007’ye kadar26 y›ld›r Türkiye’de sürdürdü¤ü üretim faaliyetine,Çerkezköy’deki yeni fabrikas›nda yeni ad› PUTZME-‹STER MAK‹NE SAN VE T‹C A.fi. olarak devam et-mektedir. Fabrika a¤›rl›kl› olarak sabit beton pompa-s›, kamyona monteli beton pompas› ve da¤›t›c› hid-rolik beton tevzi bomlar› ile Almanya’daki ana fabri-kaya bu ekipmanlara ait kompenentler üretmektedir.

‹letiflim Bilgileri: Fabrika: G.O. P. Mah. Nam›kKemal Bulvar› No: 6 Çerkezköy/TEK‹RDA⁄ Tel:0282 735 10 00 Fax: 0282 735 10 01

Ankara Sat›fl Ofisi: U¤ur Mumcu Cad. No: 80-3 Gaziosmanpafla/ANKARA Tel: 0312 437 81 12Fax: 0312 437 81 46

Üyemiz Sn. Metin UYGUR’un firmas› ‹MER-L&T Ankara’da art›k tek adreste. ‹MER L&T’nin sat›flve servis birimleri afla¤›da iletiflim bilgileri verilen adres-te topland›.

‹letiflim Bilgileri: Örnek Sanayi Sitesi 369. So-kak No: 6 Ostim- Ankara Tel: 0312 386 27 60Faks: 0312 386 27 62 http://www.imer-lt.com.tr

Etkinliklerinizi Derne¤imizle paylafla-rak dergimizin “Sektör Haberleri”nde yeralabilirsiniz.

raçay, “5. Hidrolik Pnömatik Kongre ve Sergisi daha

önceki kongrelerde oldu¤u gibi biz ifl makinalar› ko-

nusunda çal›flan makine mühendislerinin sürekli e¤i-

timi ve geliflmesi için çok önemlidir” diye konufltu.

Karaçay, kongreye iliflkin de¤erlendirmelerini flöyle

sürdürdü:

“Güç iletiminde tart›flmas›z üstünlü¤ü olan hidrolik ve

pnömatik uygulamalar ifl makinalar›n›n ayr›lmaz par-

ças›d›r. Hidrolik ve pnömatik konusunda yaflanan ge-

liflmeler ifl makinalar›ndaki uygulamalar›na yans›yarak

bu makinalar›n daha verimli çal›flmas› sa¤lanm›flt›r.

fiantiyelerde kullan›lacak ifl makinalar›n›n seçiminde,

makinada uygulanan hidrolik sistemin sorgulanmas›

en önemli kriterdir. Uygun olmayan seçim yap›ld›¤›n-

da istenen verim elde edilemez.

Ayr›ca iflletme ve flantiyelerde maliyeti do¤rudan etki-

leyen önemli girdilerden biri olan ifl makinas› ar›zalar›-

n›n büyük bölümü hidrolik sistemle ilgilidir.

Makina seçimlerinin ve iflletmelerinin hidrolik e¤itim

alm›fl teknik elemanlarca yap›lmas› ve bu e¤itimin tek-

nikteki geliflmelere paralel olarak sürekli yenilenmesi

gerekir. Teknikteki geliflmelerin takip yollar›ndan biri

de bu konularda düzenlenmifl kongrelerdir.

TMMOB Makine Mühendisleri Odas› öncülü¤ünde

düzenlenen 5. Hidrolik Pnömatik Kongre ve Sergisi

daha önceki kongrelerde oldu¤u gibi biz ifl makinala-

r› konusunda çal›flan makine mühendislerinin sürekli

e¤itimi ve geliflmesi için çok önemlidir.

Sunulan bildiriler, tart›fl›lacak konular, düzenlenen

kongre içi kurslar, atölye çal›flmalar› ve proje yar›flma-

lar›na bak›ld›¤›nda çok yararl› bir etkinlik olaca¤› ka-

naatindeyiz . Ayn› zamanda kongreye destek veren si-

vil toplum örgütlerinden biri olan ‹MMB, üyelerinin

kongreye kat›l›m› için duyurular›n› sürekli canl› tutu-

yor ve sergi alan›nda stand açarak kongrede etkin bir

çal›flma sergiliyor.

Ülkemizdeki hidrolik pnömatik sektörünün dünya ile

entegre olmas›nda ve geliflmesinde büyük katk› sa¤la-

yacak olan bu kongreyi düzenleyenler ve katk› sa¤la-

yan kifli ve kurumlara da ‹MMB olarak teflekkür ediyo-

ruz. Kongrenin baflar›l› ve amaçlar›na uygun olarak

gerçekleflmesini diliyoruz. “

2008

icindekiler šnsšz kopya - · pdf filehidrostatik tahrik tipleri k›ﬂa...

Documents