hutbe yazma ve İnceleme
DESCRIPTION
HUTBE YAZMA VE İNCELEME. Prof. Dr. Cemal TOSUN. HUTBE YAZMANIN İŞLEM BASAMAKLARI. HUTBE İKİ KISIMDAN OLUŞUR. HUTBENİN PLANI HUTBENİN METNİ. HUTBENİN PLANI. - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
HUTBE YAZMA VE İNCELEME
Prof. Dr. Cemal TOSUN
HUTBE YAZMANIN İŞLEM BASAMAKLARI
HUTBE İKİ KISIMDAN OLUŞUR
HUTBENİN PLANI
HUTBENİN METNİ
HUTBENİN PLANI
Hutbe (Hutbe Metni), önceden hazırlanan bir plâna (Hutbe Plânı) göre yazılır ve bu plânla birlikte değerlendirilmek üzere komisyona teslim edilir. Hutbe plânı, değerlendirilecek hutbenin taslağı mahiyetindedir ve hutbenin temel niteliklerini içerir. Bu nitelikler, hutbe metninin değerlendirilmesinde de ölçüt işlevi görür.
HUTBE PLANI UNSURLARI
Hutbenin Konusu Problemi Amacı Kazanımları Temel Niteliği Kaynakları
HUTBE PLANI UNSURLARI: KONU Konu adı belirtilir. Konu adının amaç ve
muhtevayı yansıtmasına özen gösterilir. Konu seçiminde belirli günler, geceler, çözümüne dinin katkısı öngörülen güncel sorunlar, cemaatin ihtiyaçları ve beklentileri dikkate alınır.
HUTBE PLANI UNSURLARI:PROBLEM Hutbenin ele aldığı problem tanımlanır. Varsa alt
problemler yazılır. Problem yazımı, betimleme (problemin niteliklerini
açıklama) ya da soru kipinde olabilir. Problem yazımı, hutbenin, problem ya da hedef
merkezli olduğunu ortaya koyar. Problem yazılırken, hutbe problem merkezli ise,
problem açıkça belirtilmelidir. Hedef merkezli ise, hedef açıkça belirtilmelidir.
Problem ve hedefi birlikte nitelendirmek de mümkündür.
HUTBE KONUSU/PROBLEMİ
Hutbede işlenecek/ele alınacak konunu veya problemin tanımlanması
Amaç; amacı ve muhtevası belirli ve uyumlu bir hutbe yazmak
HUTBE KONUSU/PROBLEMİ
Ne için hutbe okuyacağız?
Bu günkü görevi yapmış olmak için değil?
Ne için Hutbe yazacağız?
Edebiyat Yapmak için değil
HUTBE KONUSU/PROBLEMİ
Bilgi boyutlu olabilir Eksik bilgilerin tamamlanması Yanlış bilgilerin düzeltilmesi Yeni bilgi verilmesi vb.
HUTBE KONUSU/PROBLEMİ
Duygu boyutlu olabilir Duyguları harekete geçirme Yatıştırma Yanlış duygulanımları önleme
HUTBE KONUSU/PROBLEMİ
Bilgi duygu birlikteliği olabilir Duyguları harekete geçirerek
Bilgiler konusunda ikna etme Bilgi aramaya sevk etme Bildiklerini uygulamaya sev etme vb.
HUTBE KONUSU/PROBLEMİ BELİRLEME Bireysel gözlemlerle Metodlu arayışlarla
Sorunlar İhtiyaçlar Zorunluluklar
Tespit edilir
Metodlu her zaman tercih edilir
HUTBE KONUSU BELİRLEME
İsteyene istediği konuda değil Gerekli konuda hutbe yazdırmayı öncelemeli
Cemaatinizin bilgi eksikliklerini Bilgi yanlışlıklarını Davranış yanlışlıklarını Duygu yanlışlıkları
VE DAHİ DESTEKLENMESİ GEREKEN BİLGİ DUYGU VE DAVRANIŞLARINI
BELİRLEYİCİ KÜÇÜK ARAŞTIRMALAR YAPILMALI
HUTBE KONUSU BELİRLEME
Bulgulara göre planlama yapılmalı Bu plana göre hutbe yazımı istenmeli ve
teşvik edilmeli Diğer yazanlar da değerlendirmeye alınmalı
HUTBE KONUSU/PROBLEMİ YAZMA Örnek: Problem: İl-Bölge genelinde cemaatte Dua
konusunda bazı yanlış bilgiler ve bunlara dayalı uygulamalar gözlenmektedir.
Alt Problemler:
HUTBE KONUSU/PROBLEMİ YAZMA Örnek:
Problem: İl-Bölge genelinde İslam Dininde tabiata verilen değer konusunda bilgisizlik ve buna bağlı duyarsızlık gözlenmektedir.
HUTBE KONUSU/PROBLEMİ YAZMA Örnek: Problem: Beş vakit namaz konusunda bilgi
eksikliğine az rastlanmasına rağmen, uygulamasında bilgiyle orantı görülememektedir
Amaç: Namaz ibadetinin inanan insan için önemini vurgulayarak, konu ile ilgili bilgilerinin uygulamaya geçirilmesi konusunda uyarmak (duygu) ve harekete geçirmek (ikna)
HUTBE PLANI UNSURLARI: AMAÇ Hutbe ile ulaşılmak istenen amaç ifade edilir.
Amaç, problemle bütünlük içinde olmalıdır.
HUTBE AMACI YAZMA
Problem cümlesine uygun yazılır
İl-Bölge genelinde cemaatte sıkça rastlanan Dua konusunda bazı yanlış bilgileri (Bilgi) düzeltmek ve yanlış bilgilere dayalı dua uygulamalarının sebepleri ve sonuçları konusunda cemaati bilinçlendirmek (Bilgi-ikna).
HUTBE AMACI YAZMA
İl-Bölge genelinde İslam Dininde tabiata verilen değer konusunda görülen bilgisizliği ve buna bağlı yaşanan duyarsızlığı; ortadan kaldırmak Ortadan kaldırmada dinin katkısını sunmak Farkettirmek ve öğrenmeye sevk etmek
HUTBE PLANI UNSURLARI: KAZANIMLAR Kazanımlar, amaç gerçekleştiğinde, hutbeyi
dinlemiş olan cemaatin edinebileceği öngörülen bilgi, duygu, tutum ve davranışları anlatır.
Kazanımların mutlaka problem ve alt problemlerle örtüşmesi gerekir. Problem cümlesinin ihtiva etmediği kazanım yazılmamalıdır.
HUTBE PLANI UNSURLARI: HUTBE KAZANIMLARI YAZMA Konuya-Probleme dayalı yazılan amacın
kazanım olarak detaylandırılmasıdır Bu hutbeyi dinleyen her bir cemaat;
Dua’nın anlamını kavrar Nasıl dua yapabileceğini bilir Dua konusunda yapılan yanlışları listeler Yanlış dua uygulamalarının olumsuz sonuçlarının
farkında olur Dua konusunda yanlış uygulamalardan kaçınır
HUTBE PLANI UNSURLARI: TEMEL NİTELİĞİ Hutbenin bilgilendirici, ikna edici ya da duygulandırıcı niteliklerinden
hangisinin öne çıktığı belirtilir. Bilgilendirici hutbe; bilgi kazandırıcı, yanlış bilgiyi düzeltici, eksik
bilgiyi tamamlayıcı niteliği/nitelikleri taşıyabilir. Bu özellik; düşünceleri harekete geçirme, yeniden düşünme, mevcut bakış açısını gözden geçirme ve sorgulama hedeflerine yöneliktir.
İkna edici hutbe; cemaatin inanç, değer, düşünce, tutum ve davranışlarında bir takım olumlu değişiklikleri hedefler. Bu özellik ile delillerle iradeye seslenme, yeni bakış açısı kazandırma, mevcut bilgileri pekiştirme hedeflenir.
Duygulandırıcı/Motive edici hutbe; insanlara olumlu davranışları kazandırmak için, onların duygularını harekete geçirmeyi öne çıkarır.
Hutbelerin temel niteliği, yazılan hutbenin dil/anlatım formunu belirler. Bir hutbe bu üç nitelikten her birine sahip olmalıdır. Ancak, her hutbenin
öne çıkan bir ana niteliği bulunmalıdır. Hutbe ana amacına uygun bir ana nitelikte belirginleşmelidir. Ana niteliğin hangisi olduğu, diğer hangilerinin ana niteliğe yardım için olduğu belirtilmelidir.
HUTBENİN TÜRÜNÜN BELİRLENMESİ Bilgilendirici bir hutbedir Duygulandırıcı bir hutbedir İkna edici bir hutbedir
HUTBE PLANI UNSURLARI: ATIF KAYNAKLARI Kazanımlara ulaştıracak muhteva için uygun
dini içeriğin atıf kaynakları (Ayet, Hadis ve bunları anlama, yorumlama ve uygulama geleneğine ilişkin kaynaklar) belirtilir.
HUTBENİN METNİ
Girişte problem ve/veya kazanımlara işaret eden cümleler yer alır.
Problemle ilişkilendirilerek, doğrudan dini kaynağa/dayanağa atıf yapılır.
Dini kaynaklara atıflar, ana nitelik (bilgilendirme, ikna etme, duygulandırma) merkezli olarak çeşitlendirilir.
Günlük hayattan verilecek somut örnek olay ve olgularla konuya açılım kazandırılır. Bu bağlamda tarihsel olaylardan da yararlanılabilir.
Sonuç kısmında kazanımlar merkezli bir özet yapılabilir.
HUTBE KRAVATI
Giriş
Gelişme-Ana Metin
Sonuç
Konuyu-Problemi Takdim
Genişletme:
Açıklamadelillendirme
Örnekler verme
Özetle-sonuca bağla
Niçin etkili bir giriş
Hutbe bir uçuşa benzetilebilir. Uçuşta en zor olan kalkış ve iniştir.
Motive edemeyen-güdüleyemeyen bir girişten başarılı bir gelişme ve sonuç beklenemez.
Ayet her zaman etkili bir giriş sağlayabilir
Girişe başlama şekilleri
Bir hutbeye aşlamak için çeşitli imkanlar vardır: Metinli bir giriş yapılabilir Konunun önemine işaretle
Konunu bir özelliğine, mesela bize olan yabancılığına
Metnin gerektirdiği durumu açıklama Bir bağlantı yaparak başlama
Gündelik bir olaya, Cemaatle ilgili bir duruma, Gün veya geceye.
Şunları anlatmak da uygundur Bir tecrübeyi, Örnek bir anekdotu,
Giriş Şekilleri
Şunlar da olabilir Durum tasviri, Bir soru, Bir provakasyon, Bir nesne, Şiir,
Giriş ne yapmalı
Giriş dinleyiciyi, doğrudan metnin mesajına ulaştırmalı.
Giriş doğrudan hutbe konusuna yöneltmeli İlgisiz, yakın ilgili yada başka şeylerle de ilgili
bir başlangıç ilgi dağılmasını beraberinde getirir.
Doğrudan konuya
İyi bir girişin özellikleri
Şunlardır:
Kısa ve özdür
ilginçtir.
Konunun merkezindendir
Amaçlıdır
GELİŞTİRME
Amacı gerçekleştirecek ve kazanımlara ulaştıracak,
Konuyu ve Problemi içeren/aşmayan Türe uygun muhteva ve
Dil niteliklerine sahip bir açıklama
Mümkün olduğunca metin destekli
Hutbeyi bitirme
Hutbenizin bitişini kesinlikle hafife almayın. İyi ve dikkatlice hazırlayın
Çok iyi bir Hutbe bile kötü bir bitiriş yüzünden etkisinden çok şey kaybedebilir.
Onun için, hutbeyi bitirmek için hiçbir çabayı eksik bırakmayın
İrticali bile konuşacak olsanız, bitirişinizi önceden hazırlayınız
Hutbe bitişi nasıl olmalı?
Bitiş Hutbenin ana mesajlarını özetler, Hedef cümleyi iletir, Net bir sonuç verir, soru bırakmaz Kazanımlar merkezli vurgulu cümleler