Huisarts 3.0:het vak van huisarts in transitie

Jan Rotmans

9 november 2012

www.twitter.com/janrotmans

We leven niet in tijdperk van verandering

maar in een verandering van tijdperken

Kantelperiode

periode waarin heel veel tegelijk verandert

is zeldzaamheid in de geschiedenis

voorbeeld: eind 19de eeuw

moderniseringsproces fundament Nederland

onderwijs, kiesrecht, zorg, sociale opbouw

Kantelperiode

macro-niveau crises

financiële crisis, energie-, grondstoffen-, klimaatcrisis

meso-niveau politieke regime ‘kraakt’

vertrouwenscrisis, gebrek aan daadkracht, leiderschap

micro-niveau krachtige onderstroom

burgers & organisatie organiseren zich zelf van onderop

Kantelperiode = Crisis

crisis = zegen

signaal dat het wezenlijk anders moet

nodig voor radicale systeemvernieuwing

Kantelperiode

chaos, instabiliteit, turbulentie

=

dé kans om het anders te doen

Wat verandert er dan?

paradigma van reductionistisch naar holistisch

organiserenvan centraal naar decentraal

sturenvan ‘top-down’ naar ‘bottom-up’

25 jaar

DoorontwikkelingsfaseVoorontwikkelingsfase

25 jaar

Transitie naar duurzame samenleving

Nieuw Paradigma

Nieuwe Instituties

Nieuwe Sturing

Kant

elpe

riode Oud Paradigma

Oude Instituties

Oude Sturing

Tijd

O

pbou

w va

n du

urza

me

sam

enle

ving

We zitten hier

Transitie van roken naar niet-rokenin 1958: rookt 90% van volwassen mannen

in 2012: rookt 27% van volwassen mannen (10% van jongeren)

in 1950: verband tussen roken en longkanker (Doll)

steeds explicietere waarschuwingen

reclame steeds verder teruggedrongen

in 1990: rookverbod in vliegtuigen, daarna in openbaar vervoer

in 2004: rookvrije werkplek

in 2008: horeca rookvrij

Transitie van roken naar niet-roken

transitie duurde twee generaties

was vooral een cultuuromslag

begon bij elite, later volksbeweging

beleid volgde later, wel belangrijk

Dutch Research Institute For Transitions

Parallel rookgedrag vs onduurzaamheidsgedrag

integrale analyse van rooktransitie

culturele, demografische, medische,

sociale, juridische determinanten

analagon met duurzaamheidsgedrag?

transitie van dierlijke naar plantaardige eiwitten

culturele omslag in 40-50 jaar

Samenleving kantelt

van:

verticaal naar horizontaal

centraal naar decentraal

top-down naar bottom-up

Kantelperiode = Machtswisseling

heftige strijd

tussen gevestigde orde en opkomende orde

tussen vernieuwers en afremmers

Kernprobleem in de Zorg

Systeemwaarden Menswaarden

doelmatigheid aandacht / tijd

efficiency vertrouwen

controle, beheersing ruimte

regelzucht keuzevrijheid

kosten / baten kwaliteit

Verbroken Verbinding

relatie tussen zorgverlener en zorgvragervertrouwen, intimiteit, passie, aandacht, bezieling

is verworden tot

relatie tussen leverancier en cliëntkosten, doelmatigheid, budget, efficiency, afrekening

Verbroken Verbinding

Systeem is belangrijker geworden dan Mens

vandaag is belangrijker morgen

cijfers belangrijker dan mensen

Wat betekent dit nu voor de

toekomstige rol van de huisarts?

‘Zekerheden’

complexiteit diversiteit

globalisering netwerksamenleving

horizontalisering

vergrijzing ontgroening krimp

virtuele wereld fysieke wereld

Kiemen van Verandering

glocalisering

gemeenschapsvorming

samenredzaamheid

kleinschaligheid

‘slow movement’

Huisarts 2.0

poortwachter

regisseur

protocollen / standaarden

10 minuten consult

al 40 jaar hetzelfde

Huisarts 3.0

scenario 1: mensen leven veel gezonder in toekomst

niet-roken, meer bewegen, betere voeding

hebben minder vaak huisarts nodig

veel minder consults, meer tijd

n.b. 40 jaar geleden start fitness rage en gezondheidscultus

Huisarts 3.0

scenario 2: mensen organiseren zorg in gemeenschap

huisarts komt naar de gemeenschap

faciliteren van behoeften op maat

dokter komt naar je toe i.p.v. burger naar de dokter

Huisarts 3.0

scenario 3: diversiteit aan wensen van burgers

vraagt om flexibele attitude en behandeling

passend bij de aard van de klacht

consult van 1 uur 1 à 2 keer per jaar

flexibiliteit, diversiteit, maatwerk

Huisarts 3.0

scenario 4: van poortwachter naar coach

virtuele relatie coach en burger

faciliteren van keuzes van burgers

facilitator en coach op afstand

Huisarts 3.0

rol huisarts in de toekomst zal wezenlijk veranderen

diversiteit van wensen en klachten zal sterk toenemen

faciliterende en coachende rol op maar ligt in verschiet

Wat betekent dit voor u morgen?

reflectie

spiegel eigen aanpak en niet op basis van tevredenheid patiënten

reflexiviteit

waarom doen we de dingen zoals we ze altijd gedaan hebben?

experiment

start eens met een experiment van ander type consult

Conclusiewe leven in een verandering van tijdperken

samenleving bevindt zich op een kantelpunt

heeft ingrijpende gevolgen voor rol van huisarts

rol van poortwachter niet meer vanzelfsprekend

experimenten zijn nuttig voor verkennen toekomst