HCRE DNGSDo. Dr. Glah EENER

Hcre dngs nedir?Bir blnmenin tamamlanmasndan bir sonraki blnmeye kadar geen olaylar dizisi.

Hcre dngsnn evreleri:Mikroskopta gzlendiinde, hcre dngs mitoz ve interfaz olmak zere iki temel blme ayrlr.Mitoz ve sitokinez sadece 1 saat srer, hcre dngsnn %95i interfazda geer.nterfaz: (Blnmeye hazrlk evresi) Hcre bymesiDNA replikasyonu

Hcre dngs 4 evreden oluur:

G1SG2MG1: RNA sentezi + Protein senteziS : DNA sentezi + RNA sentezi + Protein sentezi (Histonlar, enzimler)G2 : RNA sentezi + Protein sentezi

Toplam dng sresi 24 saat olan ve hzl oalan bir insan hcresi iin;G111saatS 8 saatG2 4 saatM 1 saat

Embriyonik evrede hcre siklusu farkldr!

G1 evresi olaylarEn uzun evredir (memeli hcrelerinde 9-16 saat)RNA & protein senteziDNA sentezi iin hazrlk

G1 veya G0

Go hcreleri metabolik olarak aktiftir fakat byme ve protein sentezinin oran azalmtr

Sinir hcreleri mr boyu blnmezler.

Bbrek, karacier ve akcier hcreleri Go fazndadr.

S evresi olaylarRNA sentezi G1 deki gibi devam eder.6 saat kadar srer. Protein sentezi en yksek dzeye ular.DNA sentezi balar.DNA 2 katna kar.Sentrozom kendini elemeye balar.

S evresinde 1 tane replikasyon gerekleir.karyot hcre:G1diploid (2n)S (4n)G2(4n)Mnin banda (4n)Mnin sonunda(2n)

G2 evresi olaylarEn ksa sren evredir.3-4 saat ya da daha ksaDNA sentezi dururRNA ve protein sentezi devam eder.Sentrozom duplikasyonu tamamlanr.

M evresi olaylar

Hcre dngsnn dzenlenmesiHCRE DII SNYALLER Byme faktrleri

HCRESEL OLAYLAR Hcre bymesi DNA replikasyonu Mitoz

Hcre dngsnn farkl evrelerinde dzenlenme, bir seri kontrol noktas ile salanr.

Hayvan Hcrelerinin oalmas da. G1 evresinde denetlenir.

Hcre dngsnn kontrol noktalarG1 kontrol noktas Hcre yeterince byd m? evre uygun mu? Hasar var m?G2 kontrol noktas Btn DNA replike oldu mu? evre uygun mu? Hcre yeterince byd m? Hasar var m?Metafaz kontrol noktas Btn kromozomlar ipliklere baland m?

Oosit hcrelerinde hcre dngsnn kontrol G2 faznda yaplmaktadr.

nsanlarda oositler G2 de onlarca yl bekler, hormonlar tarafndan yaplan uyarlar ile M fazna geerler.

Hcre siklusunun kontrol noktalar:

G1 kontrol noktasnda DNAnn hasar kontrol edilir. Bu noktada hasarn onarlmas ile ilgili hcreye zaman tannr.

P53 mutasyonlar hcresel genomda mutasyonlar arttrr.

Hcre siklusunun dzenlenmesikaryotik hcrelerin hcre siklusunun kontrolnde siklinler ve siklin baml protein kinazlar (Cdk) grev almaktadr.Kinazlar kontrol noktalarndan geite nemli rol oynarlar.

Hcre dngsnn dzenleyicileriBtn eukaryotlarda hcre dngs bir grup korunmu protein kinaz tarafndan kontrol edilir.

Hcre dngsnn dzenleyicileriBu protein kinazlar hcre dngsnn evrelerine geileri tetiklemek-tedirler.

Hcre siklusunun siklin-Cdk kompleksleri

Siklin-Cdk kompleksi

Maturation promoting factor (MPF) (Mitozu balatc faktr)MPF sitoplazmik bir faktrdr ve hem mitoz hem de mayoz da hcrelerin mitotik siklusun M fazna giriine neden olmaktadr. G2den Me geite MPF genel bir reglatr olarak grev yapar.

MPFMaturation promoting factor MPF

Siklin B senteziSiklin B sentezi S evresinde balar.(defosforile)Tirozin 15Wee1fosforile tirozin 15

siklinB/cdk inaktif(G2 &S evreleri boyunca birikir)

G2den Mye gei:(fosforile) tirozin15 &threonin14Cdc 25cDefosforile tirozin15 &threonin 14siklinB/cdk aktifSiklin B/Cdk bir kere aktifletikten sonraCdc2 proteinkinaz M evresi olaylarn balatan bir grup farkl hedef proteini fosfatlar.

MPFnin inaktivasyonu:Mitozun sonlanmas iin MPFnin yklmas gerekir.Mitoz sonlanmasnda metafazdan anafaza gei esnasnda siklin aniden yklr.Siklinin ykm, hcrenin mitozdan k noktasnda MPFyi inaktive eder.

MPFnin grevleri

nhibitrlerCdknn fosforillenmesi inhibitr proteinlerin cdk/siklin kompleksine balanmas ile kontrol edilir.Ink4 ailesi yeleri cdk4 ve cdk6ya balanr ve inhibe eder. (G1 restriksiyon gei blgesi)Cip/Kip ailesi yeleri cdk2,4 ve 6nn siklin A,D,E ile yaptklar komplekslere balanarak inhibe eder. (G1-S evreleri)

Cip/kip ailesi yeleri; cdk2nin siklinA ve E ile yapt kompleksleri basklarCdk4 ve cdk6nn siklin D ile yapt kompleksleri aktive eder.Cip/kip ailesi, hcre dngsnn farkl evrelerinde hem aktivatr hem de inhibitr olarak ikili rol oynar!!

Byme faktrleri:

Retinoblastom (Rb)nin nemi

Hcre siklusu dereglasyonu

MPF-APC ilikisi

APCnin anafazdaki rol

Mayoz4 Haploid cells

Oogenezoosit mayozu boyunca,diploten oositlerinde gerekleen hormonal uyar MPF yi aktive eder ve bu durum metafaz in gereklemesi ile sonulanr.Daha sonra MPF aktivitesi metafazdan anafaz a gererken durur. Mayoz Iinm tamamlanmas ve akabinda mayoz IInin gereklemesi salanr.

spermatogenez

Teekkrler..

Hcre dngsnn dzenleyicileri

G1 kontrol noktasnda DNAnn hasar kontrol edilir. Bu noktada hasarn onarlmas ile ilgili hcreye zaman tannr.

P53 mutasyonlar hcresel genomda mutasyonlar arttrr.

Apoptosis