1

DİYARBAKIR TİCARET BORSASI

HUBUBAT LABORATUARI GELİŞTİRME PROJESİ

(TRC2/14/SANAYİ/0003)Proje Koordinatörü: Hanifi EREN

Bu kitapçığın içeriğinde yer alan bilgiler sadece Diyarbakır Ticaret Borsası’nı bağlar.Bu proje 2014 Yılı Sanayi Altyapısı Mali Destek Programı kapsamında

Karacadağ Kalkınma Ajansı tarafından sağlanan mali katkı ile gerçekleştirilmiştir.

2

İlimizin ve Bölgemizin sahip olduğu bitkisel üretim potansiyelini etkin bir şekilde değerlendirilmesi, standartlara uygun, rekabet gücü yüksek, verimli ve kaliteli (piyasa değeri yüksek) ürün ve mamullerin elde edilmesine ve güvenilir gıda üretiminin yaygınlaşmasına katkı sunmak amacıyla hazırlanan projemiz, Karacadağ Kalkınma Ajansının verdiği mali katkı ile gerçekleşmiştir.

Güçlü bir kurumsal kimliğe sahip olan Borsamız, bu proje ile uluslar arası geçerliliği olan analizler yapabilecek laburatuvar alt yapısına kavuşmuştur. Bundan sonra borsamız vereceği hizmet ile ilimizin önemli geçim kaynağı olan bitkisel üretimde elde edilen ürünlerin (buğday, mısır, pamuk) verimliliğin artmasına ve bu ürünlere dayalı sanayinin gelişmesine ve kaliteli ürün üretilmesine daha fazla katkı sunacaktır. Böylece bölgemizin rekabet gücü artacak, bölgede katma değer artışı sağlanacaktır.

Borsamız; Proje kapsamında almış olduğu makine ve ekipmanlarla üyelerimizin (hedef grubumuzun) ihtiyacı olan analizlerin tümünü standartlara uygun, uluslar arası geçerliliğe sahip metodlarla yapabilmektedir.

Ebubekir BAL Diyarbakır Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanı

İLİMİZ TAM DONANIMLI

VE ULUSLARARASI SATANDARTLARA

SAHİP BİR LABORATUARA KAVUŞMUŞTUR

3

Yas ve kuru glüten kalitesi için yeni bir cihaz ve yeni bir metod geliştirilmiştir.

Yas gluten ve kuru glutenin ( saf su ile hamur haline getirdikten sonra) uzama ve elastikiyet gibi reolojik özelliklerinin hızlı ve kolay tespiti, Un kalitesinin hangi üretim için uygun olduğunun tespiti, Pratik bir şekilde numune miktarının belirlenmesi, Isı ve kurutma işleminden dolayı meydana gelen bozunmanın belirlenmesini yapmaktadır

Sonuç diyagramı iki bölümden oluşur. ilk bölüm (yükselen egri) uzama özelliklerini, ikinci bölüm (düşüş eğrisi) ise numunenin elastikiyet özelliğini gösterir.

Extensograf Cihazı, katkı maddelerinin (AskorbikAsit-C vitamini, Emulsifierler) hamur kalitesine etkisinin testinde kullanılan standart cihazdır. Extensograf Cihazı ile hamura uygulanan yuvarlama, sekil verme ve bekletme işlemleri sonrasında hamurun çekmeye karsı direnci, uzayabilirliği ve islenmesi için harcanan enerji değeri tespit edilir. Bu özelliklerin tespiti unun üretim şartlarının geliştirilmesinde ve hamurun fırındaki pimse özelliklerinin geliştirilmesinde yararlı olmaktadır.

Extensograf Cihazının ölçümlerini kabul eden Extensograf Cihazının ölçümlerini kabul eden Uluslar arası Standartlardan bazıları;

n AACC Method No. 54-10

n ICC Standard No. 114/1

n ISO 5530-2

GLUTOGRAF EKSENSOGRAF ANALİZİ

LABORATUVARIMIZIN SAHİP OLDUĞU MAKİNELER VE YAPILABİLECEK ANALİZLER

4

Musluk suyundan ön arıtım, ters osmos ve deiyonizasyon teknolojileri ile üç aşamalı bir saflaştırma yaparak analitik saflıkta (Tip II kalitede) güvenilir bir şekilde kullanabileceğiniz saf su üretir. Sistemdeki ters osmos membran ve deiyonizasyon reçineleri suyun inorganik iyonlardan, çözünmüş organiklerden bakterilerden ve partiküllerden arındırılmasını sağlar. Böylece un analizleri için yüksek kalitede saf su üretilmesi sağlanır.

Suyun iletkenlik değeri 0.1 μS/cm ve TOC (Toplam Organik Karbon) değeri 30 ppb’nin altına indirilerek hamurun gelişme süresi, stabilite, enerji, direnç, uzayabilirlik değerlerinin sudan kaynaklanabilecek hatalardan etkilenmesi önlenir.

FARINOGRAF SAF SU SİSTEMİ

Belirli bir kıvamda hamur hazırlamak için una ilave edilmesi gereken su miktarını (su kaldırma kapasitesi) tayin ederek ekmek üretiminde kullanılacak su miktarı konusunda yol gösterici olması yanında; hamur gelişme süresi, stabilite değeri ve yoğurmaya tolerans indeksi gibi değerler yardımı ile de unun ve hamurun kuvveti, katkı maddelerinin hamur özelliklerine etkisi ve hamur yoğurma süresi hakkında bilgi vermektedir.

Farinograf Cihazının ölçümlerini kabul eden Uluslararası

Standartlar;

n AACC Method No. 54-21

n ICC Standard No. 115/1

n ISO 5530-1

5

Tüm yem ve yem bitkileri için ADF, NDF, Ham Selüloz sonuçları alınabilir. A 2000 geleneksel yöntemlere göre daha doğru ve hassas ölçüm yapar. Teknisyen değişiminin dezavantajlarını ortadan kaldırır. Yedek filtrasyon aşamasına gerek duymaz böylece her seferinde tutarlı sonuçlar alınır.

Cihaz, selüloz oranı %0 ile %100 arasında olan, her çeşit gıda ve yiyeceklerde, hububatlarda, kaba ve kesif yemlerde bilinen metotlardan daha hızlı analiz yapabilme kabiliyetine ve kullanıcının hatalarını elimine edebilecek otomatik özelliklere sahiptir.

Cihaz, Asit Deterjan Fiber (ADF), Nötral Deterjan Fiber (NDF), Crude Fiber (CF) ve Asit Deterjan Lignin (ADL) analizlerinde kullanılabilmektedir.

PROTEİN TAYİN SİSTEMİ SELÜLÖZ TAYİN SİSTEMİ

Klasik Metotla Gıdalarda ve Yemde protein tayinini yapılabilir.

Cihaz laboratuarımızda Kjeldahl azot/ protein analizi yapmakta olup, sistem otomatik distilasyon, azot/ protein, amonyum, direk distilasyon, Dewarda uçucu asit/ baz analizleri için de uygundur.

Sistemde su ekleme için kullanılan pompa, asit dayanıklı pompa mevcuttur. Bu sayede Standart Kjeldahl uygulamaları dışında kuvvetli asit kullanılması gereken alkol ve fenol distilasyonu, kükürt dioksit, siyanür, formaldehit ve uçucu asit tayinleri uygulamaları da yapılabilmektedir. Analiz hatalarını önlemek için kullanım hatalarına karşı sistemi koruyacak standart güvenlik sistemleri mevcuttur.

6

Bir unun nişasta hasarının ölçülmesi unun fırınlanabilirlik kapasitesi hakkında bilgi sağlar.

Chopin SDmatic 10 dakikadan kısa sürede ve tek bir test ile nişasta hasar miktarı ve iyodin emilim hızı; öğütülmüş buğdayın sertliği hakkında bilgi verir.

SDmatic, test edilen unun kütlesi ile doğru orantılı olarak gerekli iyodini sağlar ve ardından da cihaz nişasta hasarını belirlemek için unun emdiği iyodin miktarını ölçer.

Ölçülen düşük değer, zedelenmiş nişasta oranının yüksek olması anlamına gelir. Zedelenmiş nişasta oranın ölçülmesi, üretim esnasında meydana gelebilecek problemlerin giderilmesi amacıyla, ekmek pişirme kabiliyetinin belirlenmesini sağlar

Un sektöründe son yıllara kadar ikinci planda kalmış olan nişasta özelliklerine, artık gerektiği kadar önem veriliyor. Unun su kaldırma kapasitesi, fermantasyon becerisi, ekmek kabuk rengi, bisküvilerde kırılma özellikleri gibi birçok noktaya etki eden zedelenmiş nişasta miktarı, uzun enzimatik analiz yöntemlerden öte SDmatic ile sadece 7 dakikada amperometrik olarak ölçülebilmektedir. Dünya standartlarınca onaylanmış olan Sdmatic, büyük bir hızla sektörde yaygınlaşmakta ve kullanıcılarının vazgeçilmezi haline gelmektedir.

Özellikleri ve Faydaları:

n Zedelenmiş nişasta miktarının sürekli kontrolüyle, vals toplarının ayarlarının kontrol ve/veya revize edilmesinde büyük faydalar sağlar.

n Tümüyle otomatik olarak çalışan cihaz, bittikten sonra otomatik olarak durarak sinyalle kullanıcıyı uyarır.

n SDmatic, otomatik kalibrasyonlu ve 3 birimde (AACC 76-33, UCD ve FARRAND) sonuç vermektedir.

ZEDELENMİŞ NİŞASTA TAYİN SİSTEMİ

7

DÜŞME SAYISI FN KÜL MİKTARI TAYİNİ

(Amilaz Aktivitesi)Nişastanın yapısında bulunan a-amilaz enzimi, nişastayı parçalayarak hamur kıvamına, fermantasyon yeteneğine ve ekmek kabuk rengi ile iç yapısına etki eden en önemli enzimdir. Bu enzim un aşamasında katılabildiği gibi unun doğal yapısında da bulunabilmektedir. Bu enzimin aktivitesinin belirlenmesi bu önemli noktalara müdahale etme olanağını sunar. Cihaz tüm tahıl ve tahıl unlarındaki fungal, bakteriyel ve doğal kaynaklı alfa amilaz aktivitelerinin tayininde kullanılmaktadır. Düşme Sayısı analizi ile bu enzim aktivitesini kesin bir değerle bulma olanağını sunmaktadır. Belli oranlarda hazırlanmış un-su süspansiyonunun 100 °C’de 1 dakika karıştırılmasından sonra, serbest düşüş esasına göre belirlenen düşme sayısı (falling number) analizi saniye cinsinden ifade edilmektedir.

Kısaca organik bileşiklerin haricindeki bileşen miktarını tespitte kullanılır. Tüm Gıdalar ve yem sektörü için kullanılır.

Kül, undaki yanmayan mineral maddelerdir. Undaki kül miktarı en önemli kalite kriterlerinden birisidir. Kül fırını ile un yakılmakta, desikatörde soğutulmakta ve yanmayan kısımlar hesaplanarak bulunmaktadır.

(Tahıllarda, Un ve Kepekte Rutubet Ölçme Cihazı)

Cihaz; Taze hasat edilmiş darı, üzüm ve ayçiçeği tohumu benzeri yağlı ürünler, Fasulye ve bezelye benzeri dayanıklı ürünler de, elenmemiş un, irmik ve çim benzeri ince taneli ürünler de nem tayini yapabilmektedir. Cihaz ölçümü birkaç saniye içinde tamamlar ve sıcaklık düzeltmesini otomatik olarak yaparak ekrandan sonucu gösterir. Taşınabilğir özeliğe sahip cihaz kesin sonuç verdiğinden herhangi bir düzeltmeye gerek yoktur.

HE 50

8

Hububat ve Yem Sanayi için Hızlı ve Güvenilir Kalite Kontrol Analizleri ve Standart Ürün Optimizasyonu rekabette başarıyı sağlayan en önemli etkenlerdir. NIRMASTER Cihazı ışık dalga boyları ile hızlı okuma yapabilen ve aşağıda belirtilen özelliklerde analiz yapan bir cihazdır.FT-NIR sistemi Polarize Interferometre tekniğini kullanarak mükemmel sonuçlar sağlar. NIR Master; Hububat, Yem ve Yem hammaddelerinde Nem, Protein, Yağ, Lif, Kül, Şeker, NDF değerlerini geniş aralıklarda çalışır.Büchi FT-NIR sistemi, stabil ve yüksek doğrulukta çalışan Polarize Interferometre tekniğini kullanarak Gerçek Güvenilir Sonuçlar sağlar.

LABORATUAR DEĞİRMEN SİSTEMİ

NIR MASTER SİSTEMİ

Uygun özellikte un elde edilmesi için laboratuar değirmeni önemlidir. Özellikle Buğday kalitesinin belirlenmesinde yapılacak olan analizlerde (ekstensograf, farinograf ,sedim gluten vb) doğru un eldesi analizlerin doğruluğu için çok önemlidir. Değirmen, dört vals topu kırma bölümünde, dört vals topu da redüksiyon bölümünde olmak üzere, iki öğütme bölümünden oluşmaktadır. Ayrıca, eleme sistemi ve elevatör taşıma sisteminden meydana gelmektedir.Öğütme işlemi, ilk olarak kırma ünitesinde başlamaktadır. Buradan, un, kaba kepek ve irmik elde edilmektedir. Elde edilen irmik, elevatör taşıma sistemi ile, redüksiyon bölümüne gönderilmektedir.Redüksiyon bölümünde ise, yine, un1 ve ince kepek (razmol) elde edilmektedir.Değirmenden elde edilen unun reolojik özellikleri ile fabrika şartlarında elde edilen unun reolojik özellikleri birbirine paralellik göstermektedir.

9

(Kül-Protein-Rutubet Ölçümü)

Tahıl sektöründe ürünlerin kalite sınıflandırılması yapılırken göz önüne alınan değerler; kül, protein, rutubet değerleridir. Bu değerlerin her biri için ayrı analizler yapmak gerekir. Klasik yöntemlerle yapılan analizler uzun sürmektedir. Gelişen teknoloji ile kızılötesi ışınların kullanımından çeşitli yerlerde faydalanılması tahıl sektörüne de kolaylıklar getirmiştir. Bu cihazla yakın Kızılötesi Yansıma (NIR- Near Infra-red Reflectence) teknolojisi kullanılarak gıdalarda hızlı bir şekilde önemli değerlerin elde edilmesini sağlamıştır. Bu teknolojinin prensibi; maddelere gönderilen kızıötesi ışınların belli filtrelerden geçtikten sonra yansıyan kısımlarının nanometrik olarak hesaplanarak kullanıcıya rakamsal değer olarak aktarılmasıdır. Bu cihaz; un, irnik ve makarna sektörleri başta olmak üzere öğütülmüş ürünlerle çalışan firmalara sadece 20 saniyede kül, rutubet, protein ve daha birçok parametrenin elde edilmesini sağlar.

GLUTEN INDEX INFRAMATİK

(Gluten Miktarı ve Kalitesi)

Gluten, buğday unu proteinlerinin yaklaşık %78 - 85’lik kısmını oluşturan, glutenin ve gliadin yapılarından oluşmuş proteindir. Gluten unun hamur oluşturma özelliğini sağlayan ve elastik yapıyı oluşturan proteindir ve hem ticari hem anatomik açıdan en önemli kriterlerden biridir. Buğday yapısında bulunan diğer proteinlerden albumin suda erirken globulin tuzlu suda erimektedir. Bu yüzdendir ki, yıllar boyunca undaki gluten miktarı ölçümü “elde yıkama” metodu kullanarak yapılmıştır.

Bu cihazla yıkama işlemini otomatik bir şekilde doğru ve hassas yapma olanağını sunmuş, bunun yanında gluten zayıflığını belirleme amacıyla dakikada 6000 devir yapan Centrifuge (Index) cihazını ve kuru gluten miktarının hızlı ölçülebilmesi amacıyla Glutork cihazını geliştirmiştir.

10

(Hububatlarda Otomatik Rutubet ve Hektolitre Ağırlığı Ölçüm Cihazı)

GAC 2100 AGRI gelişen teknolojinin sayesinde, mısır, buğday, arpa ve diğer hububatlarda; Rutubet, sıcaklık ve hektolitre ölçümlerini hızlı ve hassas olarak gerçekleştirebilmektedir. GAC 2100 AGRI Otomatik doldurma sistemi ölçüm için doğru ve yeterli ürün miktarının alınmasını sağlar. Otomatik tartım sistemi, nem ölçüm sonuçlarını etkileyecek olan numune miktarlarındaki değişmeleri önlemektedir. Otomatik sıcaklık kontrol sistemi, hububatların sıcaklıklarını ölçer ve sıcaklık değişimlerinden kaynaklanan ölçüm hatalarını giderir. Otomatik nem ölçüm sistemi, elektrik iletkenliği ve geçirgenliğine dayalı ölçüm yapıldığı için hububat yüzeyindeki nem değişiklikleri sonucun doğruluğunu etkilemez.

HAM YAĞ TAYİN SİSTEMİ

HEKTOLİTRE CİHAZI

Yeni Nesil sistemler ile uygulamalara ve regülasyonlara uyumlu olarak Gerçek Soxhlet ve Hot Ekstraksiyon sistemleri olarak seçilebilmektedir. Borsamızda ikili sistemi mevcuttur.Sistemde yağ analizini yapmak son derece kolaydır. Ekstraksiyon aşaması sadece 40 dakika sürer.Analiz boyunca müdahale gerekmez. Tüm metotlar önceden tanımlıdır. Kullanıcı sadece Ekstraksiyon solventini seçerek analize başlayabilir. Ekstraksiyon pozisyonları 1-6 arası seçilerek sadece örneğin olduğu seramik ısıtma yüzeyi aktif hale getirilir. Çevreye duyarlı bu uygulama ile cihazın servis ömrü uzar.

11

Buğday unlarının ekmeklik niteliğinin tespitinde kullanılır. Un ve laktik asit çözeltisi ile hazırlanan süspansiyon içinde belli süre sonunda çöken un zerrelerinin hacmi, unun ekmeklik niteliğini gösterir. Laktik asit çözeltisi içinde unun glüten kısmının şişmesi, un süspansiyonun çökme durumunu etkiler. Fazla miktarda glüten içeren unlar ile glüten niteliği iyi olan unların çökmesi daha yavaş olur ve bu nedenle sedimantasyon değeri yüksektir.

(Tam otomatik Hububat Temizleme-Sınıflandırma Cihazı)

Her çeşit daneli hububatın, sınıflandırılmasında kullanılan Quatuor, yabancı madde miktarı hakkında bilgi almanızı sağlar. Tümüyle otomatik olan sistemde sonuçlar entegre ekran üzerinden görülebilirken kendi yazıcısından da çıktı olarak alınabilir. Ön analizlerin başlıcalarından olan yabancı madde oranının kısa sürede belirlenerek, ayrılan temiz tanelerin ikincil analizleri için bekleme süresini kısaltır.Numuneyi;• Kavuz, toz ve hafif taneler• Kırık, cılız taneler ve ot tohumları• İyi ve temiz taneler• İri çöp ve taşlarolmak üzere 4 bölümde toplayarak

ürün karakteristiği hakkında önemli bilgiler verir.

QATOUR SEDIMANTASYON TESTİ

12

YENİLENEN MODERN BORSA LABORATUARI

YAPILAN ANALİZLERBUĞDAY

n Yaş-Gluten İndeks Analizin Kül Tayini n Düşme Sayısı Tayini n Zedelenmiş Nişasta (CD Matik)n Protein Tayinin Zeleny Sedimantasyon Tayini n Farinograf Analizleri n Ekstensograf Analizleri n Ham Selüloz Tayini n Ham Yağ Tayini n Hektolitre n Fiziksel Analizler n Nır Master (Protein ,Kül)Tüm Gıdada)n İnframatik(Protein ,Kül)n Glutografn quator

BUĞDAY UNUn Yaş-Gluten İndeks Analizin Kül Tayini n Düşme Sayısı Tayini n Zedelenmiş Nişasta (CD Matik)n Protein Tayinin Zeleny Sedimantasyon Tayini n Farinograf Analizleri n Ekstensograf Analizleri n Nır Mastern Glutograf

MISIR ANALİZLERİ

YEM ANALİZİ

n Ham Selüloz Tayini n Ham Yağ Tayini n Protein Tayini

n Fiziksel Analizlern Ham Selüloz Tayini n Ham Yağ Tayini n Protein Tayini

TÜM GIDALARn Ham Selüloz Tayini n Ham Yağ Tayini n Protein Tayini

PAMUK ELYAF ANALİZİ

n USTER HVI PAMUK ANALİZLERİ •İplikEğirmeIndeksi(SCI) •Mikroner(Mic) •OlgunlukIndeksi(Mat) •ÜstYarıOrtalamaUzunluğu(Len) •Uniformiteİndeksi(Unf ) •KısaLifIndeksi(SFI) •Mukavemet(Str) •Uzama(Elg) •Nem(Rutubet) •Parlaklık(Rd) •Sarılık(+b) •RenkDerecesi(CGrade) •Çepelsayısı(TrCnt) •Çepelalanı(TrArea) •ÇepelDerecesi(TrGrade)

Şanlıurfa Yolu 8. km Bağlar / DİYARBAKIR

•Tel: (412) 255 0922 • Faks: (412) 255 0893 •E-Posta: laboratuar@diyarbakirtb.org.tr • web: www.diyarbakirtb.org.tr