hsri forum sep2013
TRANSCRIPT
7/27/2019 HSRI Forum Sep2013
http://slidepdf.com/reader/full/hsri-forum-sep2013 1/16
พ นท แบงปันความร ส ระบบสขภาพท เปนธรรมและย งยนปท 2 ฉบับท 6 เดอนกันยายน พ.ศ. 2556
www.hsri.or.th
ปรบโฉมสาธารณสข เคล อนแนวคด “เขตสขภาพ”
7/27/2019 HSRI Forum Sep2013
http://slidepdf.com/reader/full/hsri-forum-sep2013 2/16
ศ.นพ.สมเกยรต วฒนศรชยกล¼Ù ŒÍíҹǡÒÃʶҺѹÇÔ¨ÑÂÃкºÊÒ¸ÒóÊØ¢
CONTENT
ส า ร บ ญ
03 1004 1208 14
03 ปฏรปเขตสขภาพ ส “Second Version” เปล ยนระบบหลักประกันสขภาพ 04 ปรับโฉมสาธารณสข เคล อนแนวคด“เขตสขภาพ” 08 กอนม BLUEPRINT FOR CHANGE 10 ขอเสนอปรับบทบาท “กระทรวงหมอ” สยคปฏรป !!12 นครชัยบรนทร เดนหนาเขตสขภาพระดับพ นท 14 ดร.รพสภา หวังเจรญรง “งานวจัยตองทาทาย” 15 เกาะกระแส สวรส.
สวสดครบ เพ งผานพนไปไดไมนานนะครบ ส�าหรบการปฏรปกระทรวง
สาธารณสข ท ได เร มดเดยอยางเปนทางการเม อวนท 1 ตลาคม ท ผานมา ในชวงน กระทรวงสาธารณสขกก�าลงมการปรบเปล ยนแนวคดและวธการท�างานใหมใหสอดคลองกบแนวคดการบรหารจดการในรปแบบเขตสขภาพท ทาง สวรส. ไดท�กรศกษวจยเกยวกบเรองน เอไวเปนฐนควมรมต งแตอดต เรอยมจนถง ปัจจบน
HSRI Forum ในรายงานพเศษ ฉบบน ตดตามการปรบเปล ยนบทบาทตามนโยบายการปฏรป
ระบบสขภาพในยคของ นพ.ประดษฐ สนธวณรงค รฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข เพ อแกไขปัญหาตางๆ ใหเทาทนตอสถานการณในสงคมท เปล ยนแปลงไป ซ งลวนสงผลกระทบตอสขภาพของคนไทย รวมถงบทบาทหนาท ในการสรางองคความรเพ อสรางความเขมแขง ใหกบระบบตางๆ ของ สวรส. เพ อใหมความพรอมตอการปรบตว และมความยดหยนตอการรองรบความเปล ยนแปลงท จะ เกดข นจากสถานการณใหม ๆ ในอนาคต
จากน นจงจะมการเลาถงประวตศาสตรการท�างานวจยเก ยวกบแนวคดเขตสขภาพ เพ อรองรบ
การปฏรปกระทรวงสาธารณสขของ สวรส.ในคอลมนเสนทางสขภาพสความเปนธรรมและย งยน และน�าเสนอรปธรรม การจดเขตบรการสขภาพของส�านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต (สปสช.) ในพ นท สปสช. เขต9 หรอ “เขตสขภาพนครชยบรนทร” ซ งเป นพ นท ท มการด�าเนนการ ใกลเคยงกบแนวคดเขตสขภาพมากท สด รวมท งน�าเสนอผลลพธท ไดจาก “กรวจยและพฒนกร บรหรจดกรระบบสธรณสขในระดบพ นท ในระบบหลกประกนสขภพถวนหน” ซ งถอเปน
ฐานขอมลเชงประจกษท ส�าคญในการพฒนาตามแนวคดเขตสขภาพของยคน ซ งท านสามารถตดตามอานเน อหาเหลาน ไดในคอลมนตนกลาความรสตนแบบสขภาพ
สวนคอลมนแกะกลองงานวจย จะเปนการน�าเสนอแนวคด กระบวนการ และผลงานวจยใน“โครงกรกรจดท�ขอเสนอและสนบสนนกร บรหรกรเปลยนแปลงกระทรวงสธรณสข :ระยะท 1 เขตสขภพ” ซ งถอเปน Blue Print for
Change ในการปฏรปกระทรวงสาธารณสขในพ.ศ.น กอนท จะมาท�าความรจกกบ ดร.รพสภ
หวงเจรญรง นกวจยผพฒนา Blue Print forChange ในคอลมนเปดหองรบแขก
และคอลมนไฮไลทระบบสขภาพ ผมได น�าเสนอบทบาทของ สวรส. ในการสนบสนนองคความรเพ อการปฏรปกระทรวงสาธารณสขเอาไว ซ งผมกยงคงมความเช อม นวา “องคควมร” คอกลไกการขบเคล อนส�าคญในการปฏรปคร งน ท จะท�าให ระบบสขภาพของประเทศ เกดความสมดลและย งยนโดยประชาชนคอผ ไดรบประโยชน สงสด และท ผมตองย� ากคอ การปฏรปเขตสขภาพ
ของกระทรวงสาธารณสขในคร งน นบวาเปนการเปล ยนแปลงคร งส�าคญ ท เรยกวาเปน “Second
Version” ของระบบหลกประกนสขภาพถวนหนาของประเทศไทย
ขอใหทกทานตดตามอานสาระท เราไดคดสรรและรวบรวมเอาไวใน HSRI Forum ในฉบบน กนเลยนะครบ
จลสาร HSRI FORUM จดท โดย สถาบนวจยระบบสาธารณสขนอมรบค ตชม พรอมเปดกวางรับทกความคดเหน ขอมลขาวสารทเกยวของกับระบบวจัยสขภาพ ท [email protected]ตดตามขาวสารและกจกรรมทนาสนใจไดท http://www.hsri.or.th และ http://www.facebook.com/hsrithailand
ปรับโฉมสาธารณสข เคล อนแนวคด “เขตสขภาพ”
บ ท บ ร ร ณ า ธ ก า ร
7/27/2019 HSRI Forum Sep2013
http://slidepdf.com/reader/full/hsri-forum-sep2013 3/16
ก ารปฏรปเขตสขภาพของกระทรวงสาธารณสข ในคร งน นบวาเปนการเปล ยนแปลงคร งส�าคญท เรยกวาเปน “Second Version” ของระบบหลก
ประกนสขภาพถวนหนาของประเทศไทยกวาไดนบต งแตป 25 45 ท ป ระ เทศไทย ได ถ อก� าเ นด ระบบ
หลกประกนสขภาพถวนหนาข นมา ปฏเสธไม ไดว าประชาชนคนไทยสามารถเขาถงบรการสาธารณสขไดเกอบ 98 เปอรเซนต ซ งถอวาเปนตวเลขท สะทอนความส�าเรจสงมาก อย างไรกตามจ�านวนผปวยยงไมไดลดลงอยางท คาดการณไว และท นาตกใจกคอ ตวเลขคาใชจายในระบบสขภาพไทยกพงสงตามไปดวย
ชวง 10 ป ท ผ านมา คาใช จายดานสขภาพในระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา สงข นจาก 6 หม นลานบาท เปนกวา 1.4 แสนลานบาท และมแนวโนมสงข น เน องจากระบบเดมมการตดจายเงนงบประมาณตามจ�านวนของผ ปวย (งบรายหว)ท�าใหคาใชจายในระบบบรการสขภาพท ตอนน อยท ประมาณ4-5% สงข นแบบผดสดสวนเม อเทยบกบการเตบโตของผลตภณฑมวลรวมของประเทศ (GDP) โดยคาใชจายทางดานสขภาพของประเทศจะอยท 4.5 เปอรเซนต ของ GDP และหากรวม
คาใชจายท ผป วยจายเองกบการรบบรก ารในสถานพยาบาลภาคเอกชนเขาไปดวยแลว คาดวาคาใชจายทางดานสขภาพของประเทศไทยอาจสงถง 6 เปอรเซนตของ GDP
ดงน น “การปฏรปเขตบรการสขภาพ” ของกระทรวงสาธารณสขคร งน มเป าหมายส�าคญ เพ อควบคมค าใช จายของระบบบรการใหเกดความค มคาสงสด บรหารคนใหมประสทธภาพเพ อพฒนางานบรการไปสประชาชนใหไดดย งข นโดยสามารถเขาถงบรการท มคณภาพ ซ งจะเป นการช วยลดความเล อมล� าในระหวางกองทนตางๆได อนน เปนสวนหน งท คดวาจะเปนประโยชนมากทเดยวส�าหรบประชาชนชาวไทยทกคน
อยางไรกตาม บรการดานสขภาพท มอย ในปัจจ บนกด
ในระดบหน งแลว แตดวยทรพยากรท จ�ากด ถามกลไกท มประสทธภาพมาชวยจดบรการจะท�าใหสามารถใหบรการภายใตขอจ�ากดไดดข นและยงเปนการเตรยมความพรอมในการรบมอกบปัญหาระบบสาธารณสขในอนาคตไดอกดวย
แนวคด “เขตบรการสขภาพ” กคอ “การกระจายอ�านาจ(decentralize)” ออกไปท ยงพ นท แบงเปน 12 เขตเครอขายบรการ (ยกเวนกรงเทพฯ เปนเขตท 13) โดยประเทศเราจะม 12 เขตน เป นกลไกส�าคญของกระทรวงสาธารณสขในระดบกลมจงหวด ในการพฒนาระบบบรการสขภาพ ระบบสรางเสรมสขภาพและควบคมปองกนโรค โดยวธการคอ จดบรการ“รวม” ซ งมเคร องม อหลกคอผงบรการ (s ervi ce pl an )
ปฏรปเขตสขภาพ ส “Second Version”เปล ยนระบบหลกประกนสขภาพ
มวตถประสงคเพ อให ประชาชนในแตละเขตพ นท ท มประชากรอยประมาณสก 4-5 ลานคน ไดรบบรการอยางมคณภาพในพ นท ซ งกลมเขตบรการน ถอวาเปน Economic Scale ท สามารถบรหารจดการการใหบรการ สามารถสงตอกนในพ นท โดยมการผนกหนวยบรการสขภาพท งภาครฐภาคเอกชนมารวมกน ซ งจะท�าใหระบบบรการมคณภาพ มาตรฐาน และรวดเรว เปนการเพ มศกยภาพการบรการใหกบประชาชนในพ นท ได อยางดท สด รวมท งมการจดสรรงบประมาณกนอย ในพ นท โดยการดงเงนมาไวตรงกลาง เพ อใหเกดกระบวนการตดจายอยางเปนธรรมและสมดล
เปาหมาย “การปฏรป” คร งน ไมเพยงจะปรากฏเพยงตวช วดทางดานการบรการสขภาพคณภาพการรกษาดงท กลาวมาแลวขางตน แตยงมตวช วดท ครอบคลมงานทาง “ดานการสรางเสรมสขภาพ” ดวย ตรงน เองผมจงย� าวาเปน Second Version ท จะมการปฏรปหลกประกนสขภาพถวนหนาใหกบประชาชนชาวไทย ดวยแนวคด “การลดจ�านวนผปวย ดวยการสราง เสรมสขภาพเชงรก” ท จะปองกนไม ใหปวย เปนการลดภาระค าใชจ าย ลดจ�านวนผปวยท จะเขาสระบบบรการหรอลดความแออดในโรงพยาบาลใหมากท สด รวมท งเพ มคณภาพการบรการดานสขภาพใหกบประชาชน อนน คอประเดนส�าคญท ผมคดวาคอ หวใจในการปฏรปคร งใหญน และสอดคลองกบเจตนารมณของ นพ.สงวน นตยารมภพงศ
ระบบใน “การเสรมสรางสขภาพ” น จงถอวาเปน Package หน งในการปฏรปเขตบรการสขภาพ มงหมายท จะลดคนปวยท เขาส “ระบบบรการ” ไปดวย
ท งน หากหนวยบรการตางๆ คดท จะหาคนไขเพ ม เพ อจะไปเอาเงนกองกลางออกมา อนน ผมคดวาไมถกตอง ดงน นจะต องมการคดใหม โดยทกหนวยบรการจะต องท�าให การบรการมคณภาพ ในขณะเดยวกนกท�าเร องการสรางเสรมสขภาพค ขนานไปดวย เพ อใหคนปวยลดลง หากพ นท ใดท คนปวยนอยลงกจะมคาตอบแทนสงข นเน องจากมเงนเหลอ อนน คอแนวคดท อยากจะ
ใหเกด ไมใช วามเงนแล วตองใช ใหหมด หรอตองมคนป วยมากข นเพ อใหไดเงนมากข นประเดนท ผมกล าวอาจจะพดแบบสดโตงเกนไป เน องจากในอดตเราไปเนนการเพ มความ
ตองการการรกษาและเขาสบรการจนท�าใหมคาใชจายดานการรกษาพยาบาลสงข นเร อยๆคดวาถาเปนอยอยางน ระบบกองทนในการรกษาพยาบาลตางๆ กอาจจะลมละลายไดเหมอนกน
เช อวาทกฝายท ท�างานในแวดวงสาธารณสข มงหวงอยากจะท�าใหระบบน เกดความย งยนซ งคดว าดวยระบบใหมน จะชวยแกไขปัญหาท เคยมมาในอดตและปดช องว างต างๆ ท เกดข นเพ อมอบเปนของขวญใหกบประชาชนชาวไทย ในอนาคตหวงวาลกหลานของเรากคงมระบบสขภาพท เขมแขงและย งยนจากการปฏรประบบสขภาพคร งใหมน
ส�าหรบ สถาบนวจยระบบสาธารณสข (สวรส.) ในฐานะองคกรท มบทบาทในการขบเคล อน
องคความรเพ อสรางระบบสขภาพท สมดลและย งยน เลงเหนวา “องคควมร” คอปัจจยส�าคญของการปฏรปกระทรวงสาธารณสขในคร งน โดย สวรส. ไดรบมอบหมายใหเปนแกนกลางในการสรางและจดการองคความรตางๆ ไมวาจะเปนองคความร ทางดานการเงนการคลง ดานก�าลงคน
ในระบบสขภาพ ดานความรทางการแพทย ดานการพฒนาระบบต างๆ ดานความรวมมอของภาคเครอขาย ภายใตบรบทตางๆ ของสงคมท เปล ยนแปลงไป เพ อใหผบรหารระดบสงไดมขอมลส�าหรบน�าไปประกอบการตดสนใจ ในการสรางนโยบายสาธารณะท ตอบสนองกบความเปนจรง
ในพ นท เพ อท�าใหทกการตดสนใจอย บนพ นฐานของขอเทจจรงในพ นท ไดมากท สด โดยการศกษาวจยตางๆน จะเขาไปเตมเตมช องวางของปัญหาและความตองการการพฒนา รวมท งเปนตวขบเคล อนใหระบบสาธารณสข ด�าเนนไปอยางมทศทาง
เพ อใหคนไทยมสขภาพด มชวตทยนยาว และใหระบบสขภาพของไทยมความสมดลและ ยังยนตลอดไป
โดย ศ.นพ.สมเกยรต วฒนศรชยกล
ผอ�านวยการสถาบนวจยระบบสาธารณสข
03ปรับโฉมสาธารณสข เคล อนแนวคด “เขตสขภาพ”
ไ ฮ ไ ล ท ร ะ บ บ ส ข ภ า พ
7/27/2019 HSRI Forum Sep2013
http://slidepdf.com/reader/full/hsri-forum-sep2013 4/16
ปรบโฉมสาธารณสขเคล อนแนวคด “เขตสขภาพ”
น บต งแตวนท 1 ตลาคม 2556 เปนตนมา กระทรวงสาธารณสข
(สธ.) ไดมการปรบเปล ยนบทบาทตามนโยบายการปฏรประบบสขภาพของ นพ.ประดษฐ สนธวณรงค รฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข เพ อแก ไขปัญหาต างๆ ให เทาทนตอสถานการณในสงคมท เปล ยนแปลงไป ซ งลวนสงผลกระทบตอสขภาพของคนไทย ไมวาจะเปนการเปล ยนแปลงทางด านเศรษฐกจ การเพ มข นของจ�านวนประชากร การอพยพแรงงานจากชนบทสเมอง การเผชญกบวกฤตภาวะโลกรอนและภยพบตตางๆ การกาวเขาสสงคมผสงอาย การเกดภยคกคามจากโรคไมตดตอ การกระจายอ�านาจและบทบาทขององคกรปกครองสวนทองถ น การเปล ยนแปลงระบบการเงนการคลงอนเน องมาจากระบบหลกประกนสขภาพ และการขาดแคลนก�าลงคนดานสขภาพ เปนตน
หน ง ในการปฏรปร ะบบก ารจดการ กคอ
การจดท�าแผนการปฏรประบบบรการสขภาพ(service plan) ในคร งน จะอย ระหวาง ป 2556-2560 โดยเนนเร องการรกษาพยาบาลการบรการสขภาพท ท วถงและครอบคลม เพ อ ไมใหประชาชนตองไปกระจกตวรอรบบรการใน
โรงพยาบาลใหญ รวมท งเนนเร องการบรหารจดการคน เงนของ เพ อใหเกดความคมคาสงสด และการควบคมระบบบรการใหมคณภาพมาตรฐาน รวมไปถงการสงเสรมสขภาพและการปองกนโรค
ยอนกลบไปในป 2485 มการประกาศใช พระราชบญญตปรบปรงกระทรวง ทบวง กรม (ฉบบท 3) ซ งนบเปนจดเร มตนก�าเนดกระทรวงสาธารณสข
(สธ.) ปัจจบนมอายได 72 ป หวงเวลาท ผานมา สธ.มการเปล ยนแปลงท เรยกว าเป นการปฏรปอกหลายคร ง เชน ป 2517 มการแยกบทบาทกรมวชาการกบหนวยปฏบตการ คอ ส�านกงานปลดกระทรวงฯป 2535 ก�าเนดสถาบนวจยระบบสาธารณสข (สวรส.)ป 2545 มหนวยงานเทยบเทากรมอย ในสงกด9 กรมและหนวยงานในก�ากบอกจ�านวนหน ง รวมท งมการปฏรประบบงบประมาณ ซ งเปนการเปล ยนแปลงระบบการเงนการคลง ก�าเนดส�านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต (สปสช.) ท�าใหเกดการแยกผซ อบรการและผ ใหบรการออกจากกน
ปัจจบนจะเปนกาวส�าคญอกคร ง ของการปฏรปกระทรวงสาธารณสขซ งการปฏรปคร งน จะเป นการ
ปฏรประบบการจดการ ซ งตองค�านงถงปัจจย จงหวะความพรอม และความสอดคลองกบสถานการณปัจจบน อนสบเน องม าจ ากนโยบายของร ฐบ าลท ต องก าร ให ทกกระทรวงมการปฏรป เพ อ ให ใชทรพยากรในระบบรวมกนอยางคมคาและลดคาใชจายของประเทศ...
04ปรับโฉมสาธารณสข เคล อนแนวคด “เขตสขภาพ”
ร า ย ง า น พ เ ศ ษ
7/27/2019 HSRI Forum Sep2013
http://slidepdf.com/reader/full/hsri-forum-sep2013 5/16
มอะไรใหม...ในการปรบโฉม สธ. ?
หากมองโครงสรางของกระทรวงสาธารณสขจะพบวามความซบซอนในโครงสรางการบรหารและมหนวยบรการ ในสงกดจ�านวนมาก เพ อให บรการสขภาพแก ประชาชนรวมท งมบคลากรกว าสามแสนคนในสวนกลางและสวนภมภาค ฉะน นในการเปล ยนแปลงคร งน จ งเป นงานใหญของ “กระทรวงสาธารณสข” ท ตองบรหารจดการให เกดประสทธภาพและเพ อใหเกดความย งยนของระบบสขภาพ
ส�าหรบแนวคดในการด�าเนนนโยบายปฏรปกระทรวงสาธารณสขเพ อคณภาพชวตประชาชนไทยของ นพ.ประดษฐสนธวณรงค น น มรายละเอยดท นาสนใจ ประกอบดวย
• ก�าหนดบทบาทหนาท ท ชดเจนทกระดบ ต งแต ระดบประเทศ และระดบเขต แบงออกเปน 3 กลม ไดแก 1.กล มผ ซ อบรการ (Purchaser) ซ งประกอบดวย ส�านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต (สปสช.) กรมบญชกลาง และส�านกงานประกนสงคม และกองทนอ นๆ ท เก ยวของ 2.กล มผ ใหบรการ (Provider) รายใหญ คอ สถานพยาบาลสงกดกระทรวงสาธารณสข ท ขณะน อยระหวางการพฒนาระบบ ใหสามารถใช ทรพยากรได อยางค มคาสงสด และลดการลงทนซ� าซอน กลมท 3 คอกลมก�าหนดนโยบายสาธารณสขระดบชาต มแนวคดจดต งเปนคณะกรรมการก�าหนดและ
ก�ากบนโยบายระบบสขภาพแหงชาต (National HealthAuthority) อยภายใตการก�ากบของส�านกงานรฐมนตร กระทรวงสาธารณสข เปรยบเสมอนเปนคณะรฐมนตรสขภาพยอย ท�าหนาท เปนองค กรสงสดในด านบรหารก�าหนดนโยบาย ยทธศาสตรสขภาพระดบชาต ใหค�าแนะน�าดานนโยบายแกรฐบาล
• ปรบบทบาท สธ. เปน 11 บทบาท ดงน 1.ก�าหนดนโยบายยทธศาสตรบนฐานความร 2.สรางและจดการความรสขภาพ 3.ประเมนเทคโนโลยสขภาพ 4 .รบรองมาตรฐานบรการตางๆ 5.พฒนาระบบกลไกการเฝาระวงโรคและภยสขภาพ 6.พฒนากลไกดานกฎหมายเปนเคร องมอ
ดแลสขภาพประชาชน 7.พฒนาความรวมมอระหวางประเทศ8.ก�ากบดแลตดตามประเมนผลของภาครฐ ทองถ น และเอกชน 9.การเงนการคลงดานสขภาพของประเทศ 10.พฒนาขอมลขาวสารใหเปนระบบเดยว และ 11.ก�าหนดนโยบายก�าลงคนดานสขภาพ
• เนนความส�าคญของระบบสขภาพ 4 ระบบยอย ท สมพนธกบส วนราชการ คอ 1.ระบบบรการ ไดแก ส�านกงานปลดกระทรวง กรมการแพทย กรมพฒนาการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก กรมสขภาพจต
และกรมควบคมโรค 2.ระบบสรางเสรมสขภาพ ไดแก กรมอนามย กรมพฒนาการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก และกรมสนบสนนบรการสขภาพ 3.ระบบควบคมและปองกนโรค ไดแก กรมควบคมโรค 4.ระบบยาและการคมครองผ บรโภค ไดแก ส�านกงานคณะกรรมการอาหารและยา กรมวทยาศาสตรการแพทย และกรมสนบสนนบรการสขภาพ
• วางแผนยทธศาสตรการปฏรประบบบรการสขภาพ 5 ประเดนหลก คอ 1.บรหารจดการ 12 เขตบรการสขภาพ โดยใชทรพยากรตามความเหมาะสมในการจดบรการประชาชนในเขตบรการสขภาพ 2.ระบบบรการท ง 10 สาขา จะดต งแตระดบปฐมภม (Primary Care) คอโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบล (รพ.สต) ข นไปจนถงศนยความเปนเลศทางการแพทย (Excellent Center) โดยสามารถดแลครอบคลมประชาชนทกกลมอาย 3.การแบงปันทรพยากรรวมกนในแตละเครอขาย ท งเตยง เคร องมอบคลากร
ยาฯลฯ โดยจะประสานเช อมโยงขอมลและใชงบประมาณรวมกนภายในเขตบรการสขภาพ4. การวางแผนเร องก�าลงคน หากยงขาดความพรอมจะมการพฒนาบคลากรโดยการสงไปเรยนตอในสาขาท ขาดแคลน 5.อาคารสถานท ส งอ�านวยความสะดวก
• การขบเคล อนเร องเขตสขภาพ โดยแตละเขตจะมผท ได รบมอบหมายจากปลดกระทรวงท�าหนาท เปนซอโอ (CEO) เขตสขภาพ ซ งจะมอ�านาจในบรหารรวมกบสปสช.ในการกระจายงบประมาณลงไปยงสถานบรการ การจดซ อ การจดจาง และการจางบคลากรรวมถงการจดบรการรวมของแตละโรงพยาบาลในเขตสขภาพ
• รวมไปถงจดต งคณะกรรมการ 3 คณะใหญ ไดแก คณะกรรมการนโยบายสขภาพแหงชาต คณะกรรมการนโยบายบรการสขภาพ และคณะกรรมการเขตสขภาพเครอขายบรการท 1-12 และเขต กทม.
05ปรับโฉมสาธารณสข เคล อนแนวคด “เขตสขภาพ”
7/27/2019 HSRI Forum Sep2013
http://slidepdf.com/reader/full/hsri-forum-sep2013 6/16
“วจย” ฐานคด
“เขตสขภาพ – ปรบบทบาท สธ.”การ “เปล ยนแปลง” คร งใหญน นบเปนความทาทายผบรหารของกระทรวงสาธารณสข
เปนอยางมาก ดงน นผน�าจะตองมความกล าคดและตดสนใจ และโนมนาวใหบคลากรท งระดบบรหารและระดบปฏบตการ โดยมเปาหมายคอ “สขภาพท ดของประชาชน”ตอบสนองความตองการของสงคมท เปล ยนไปได และส งส�าคญเชนกนกคอ งานวจย ซ งจะเปนขอมลหรอหลกฐานเชงประจกษบนฐานของความร อยางรอบดาน ส�าหรบน�ามาก�าหนดเปนแนวทางการจดท�าแผนการปฏบตใหมทศทาง
นพ.ณรงค สหเมธาพฒน ปลดกระทรวงสาธารณสข กลาววาการปฏรปกระทรวงสาธารณสขคร งน มแนวคดมาจากผลการประชมเชงปฏบตการ “สงเคราะหขอเสนอบทบาทกระทรวง
สาธารณสขในศตวรรษท 21” ท จดข นเม อป 2554 โดยสถาบนวจยระบบสาธารณสข (สวรส.) รวมกบกระทรวงสาธารณสข ซ งใช กระบวนการพฒนาแบบ inside-out และ outside-in approachท ทกภาคสวนไดพจารณาขอเสนอการพฒนาระบบบรการสขภาพ ระบบสรางเสรมสขภาพระบบควบคมปองกนโรค และระบบการคมครองผบรโภคดานสขภาพ ท ท�าในรปแบบคณะท�างานท งในมมมองกระทรวงสาธารณสขและภาคท เก ยวของ ซ งขอมลในบทสงเคราะห ฯน ไดถกน�าไปตอยอดในการสนบสนนการปฏรป สธ. มากมาย จงเปนท มาของ “บทบาทNational Health Authority (NHA) ของกระทรวงสาธารณสข” (สมรถดวนโหลด :บทสงเคระหขอเสนอบทบทกระทรวงสธรณสขในศตวรรษท 21 ฉบบเตมไดทง http://www.hsri.or.th/media/823)
“สวนขอเสนอเรองเขตสขภพน น เนองจก สธ. ถกมองวมผลประโยชนทบซอนหกยงมหนทเปนท งผใหบรกร และเปนผควบคมหรอต งกฎ ดงน นจงมขอเสนอเรองเขต สขภพเพอแยกบทบทโดยใหเขตสขภพท ง 12 เขตท�หนทใหบรกร และสวนกลง ท�หนทควบค มดแล กรมองไปข งหนจงเนนกรท�งนและลงทนทรพยกรรวมกนโดยใหควมส�คญกบเรองเขตบรกรสขภพ และกรปรบบทบทกระทรวงฯ 11 เรอง”
ท งหมดน จะตองท�าแผนปฏบตการเพ อการเปล ยนแปลง (Action Plan for Change)และหากมการด�าเนนการตามแผนน แลว จะท�าการมอบให สวรส. เปนผ ด�าเนนการตดตามประเมนผลท เกดข นตอไป
ขยบแนวคดเขตสขภาพ เพ ออะไร...
“เขตสขภาพ” เปนประเดนหน งท จะมการเปล ยนแปลงท จ ะเ กดข น เพ อ เพ มประส ทธ ภาพ ในการบรก าร ด านสาธารณสข ซ งในปัจจบนบรการดานสาธารณสขท มอยน นนบวาอยในเกณฑท ดในระดบหน ง แตยงด�าเนนงานอย ภายใตทรพยากรท จ�ากด ฉะน นถามกลไกท มประสทธภาพมาจดบรการเพ อประชาชน บรการกนาจะดข น ระบบบรการจะสามารถรบมอกบปัญหาในอนาคตไดดวย เชน
จากบรบทการเขาสสงคมผสงอาย เน องจากคนไทยมอายขยเฉล ยเพ มข นจาก 65.86 ป ในป 2545 เปน 73.83 ป ในป 2555 จากปัญหาภยคกคามสขภาพ ไดแก โรคหวใจ
เบาหวาน มะเรง การบาดเจบ โรคเอดส รวมท งโรคไม ตดตออ นๆ เปนผลมาจากพฤตกรรมการบรโภค สภาพสงคมส งแวดล อม คลมถงทกปัจจยแวดลอมฯ ปัญหาความย งยนดานการเงนเพ อจดบรการสาธารณสข หากงบประมาณจากกองทนหลกประกนสขภาพถวนหนา สวสดการรกษาพยาบาลขาราชการ และประกนสงคม ท คอยๆ สงข นจนเปนภาระของรฐหรอความกงวลวารายจายรฐสงกวารายรบปัญหาการเงนการคลง และการกระจายตวของทรพยากรท ไ มเ หมาะสม ซ ง เหลาน จะส งผลตอประสทธภาพการบรการสาธารณสข รวมถงปัญหาจากบทบาทของกระทรวง
สาธารณสขท ยงมชองวางในการพฒนาประสทธภาพเก ยวกบการก�าหนดกฎ บงคบเกณฑ รวมถงเครงครดกฎหมายดงน น “เขตสขภาพ” จะเปนกลไกท ส�าคญของกระทรวง
สาธารณสขในระดบกลมจงหวดโดยหน งเขตจะมประชากรประมาณ 4-5 ลานคน จดบรการในรปแบบเขตสขภาพ12 เขตสขภาพ ไมรวม กทม. โดยแตละเขตจะมผตรวจราชการ สธ. เปนผ ดแล มอ�านาจในการกระจายงบประมาณลงไปยงสถานบรการ การจดซ อ การจดจาง และการจางบคลากร รวมถงการจดบรการรวมของแตละโรงพยาบาล ในเขตส ขภาพ กลไกน จะเปนกลไกหลกในการพฒนาระบบบรการสขภาพ ระบบสรางเสรมสขภาพและควบคมปองกน
โรค โดยวธหลกคอการจดบรการ “รวม” ตามผงบรการ(service plan) มวตถประสงคเพ อใหประชาชนมาใชบรการ ไดงายข น มคณภาพมากข น บรการดข น
ความจ�าเปนท ตองม “เขตสขภาพ” น น นพ.ณรงค ยกตวอยางวา เม อรวมตวกนเปนเขตสขภาพแล วโรงพยาบาลขนาดเลกและขนาดใหญจะชวยเหลอกนได เชนหากโรงพยาบาลขนาดเลกรกษาคนไขไมไหวกจะสงตอใหโรงพยาบาลขนาดใหญ และเม อรวมกลมกนมากๆ แล วจด
06ปรับโฉมสาธารณสข เคล อนแนวคด “เขตสขภาพ”
7/27/2019 HSRI Forum Sep2013
http://slidepdf.com/reader/full/hsri-forum-sep2013 7/16
ซ อยารวมกน แนนอนว าจะได ราคาท ถกลง เม อแตละเขตสขภาพวางยทธศาสตรรวมกนได โรงพยาบาลแตละแหงก
จะผลกดนความเปนเลศท แตกตางกนออกไป สงผลใหผ ปวยมแพทยผเช ยวชาญครบทกสาขาในพ นท ใกลเคยงกน จากน จงไมจ�าเปนตองเดนทางเขามารกษาตวในกรงเทพ
ดงน น หากมองในภาพรวมแลว การปฏรป สธ. คร งน ประชาชนจะไดรบประโยชนตางๆ ไมวาจะเปนการไดรบบรการท มคณภาพและมาตรฐานท สงข น การเขาถงบรการท ท วถงเปนธรรมมากข น การไดรบบรการท ใกลบานมากข นและการไดรบบรการจากระบบสงตอท ไรรอยตอ ซ งจะท�าใหประชาชนมคณภาพชวตท ดข น โดยไดต งเปาเพ อใหคนไทยสขภาพดภายใน 10 ป ใหอายคาดเฉล ยของคนไทยในการ
มสขภาพดไมนอยกวา 72 ป รวมท งต งเปาผลกดนใหเกดต�าบลสขภาพด ทกจงหวด อยางนอยอ�าเภอละ 2 ต�าบล โดย ใชฐานของชมชนหมบานเปนแหลงปรบเปล ยนสรางสขภาพโดยมโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบล และ อสม.ใหการสนบสนนชมชน
เคล อนงานวจยเสรมความร ปฏรประบบสขภาพ
หวใจส�าคญของการปฏรปบทบาทกระทรวงสาธารณสขคร งน ภายใตแนวคดเร องเขตสขภาพ คอ การเปล ยนแปลงบนฐานความร มสวนส�าคญ ท จะเปนเคร องมอในการการนตเพ อสนบสนนและจดการความร ตางๆ ท เก ยวของ ใหถกน�า ไปใชประโยชนเพ อการช น�าท กอให เกดการพฒนาอยางมทศทาง และสงผลใหเกดการปฏรประบบสขภาพ
ท ผานมา สวรส. กได ท�าหนาท สรางองคความรเพ อสนบสนนการปฏรป สธ. เร อยมาไมวาจะเปนการได มาซ งบทสงเคราะหขอเสนอ “บทบาทกระทรวงสาธารณสขในศตวรรษท 21” ท ไดจากการรวบรวมขอมลเอกสารการประชมและความคดเหนของผเขารวมประชมเชงปฏบต
การ เม อป 2554 โดยขอมลในบทสงเคราะห ฯ น ไดพฒนามาเปนขอเสนอเชงนโยบายและแนวทางส�าหรบผก�าหนดนโยบายไดใชเปนเคร องมอประกอบการตดสนใจวาภารกจ ใดท กระทรวงสาธารณสขควรท�า และภารกจใดท กระทรวงสาธารณสขไมควรท�า หรอภารกจใดท จ�า เปนตองท�าแตยงไมไดท�า ได ถกน�าไปตอยอดในการสนบสนนการปฏรปสธ. มากมาย
นอกจากน แนวคดเร องเขตสขภาพ สวรส. ไดมการท�างานในเชงวชาการมาโดยตลอดดงจะเหนไดจากขอมลงานวจยตางๆ ท เก ยวข องและเปนฐานคดใหเกดการปฏรประบบ
สาธารณสข เชน บทบาทท เหมาะสมของกระทรวงสาธารณสขภายใตการกระจายอ�านาจดานสาธารณสข การพฒนาขอเสนอรปแบบและโครงสรางการบร หารเขตสขภาพ การวจยและพฒนาการบรหารจดการระบบสาธารณสขในระดบพ นท ในระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา การศกษารปแบบ แนวทาง ระบบบรหารจดการเขตสขภาพในระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา เปนตน (สมรถเขมคนหงนวจยขงตนไดทง : http://kb.hsri.or.th ) และยงมขอเสนอท ไดจากโครงการศกษาวจยอกหลายช นท อย ระหว างการน�า เสนอผลการศกษา เชน โครงการการจดท�าขอเสนอและสนบสนนการบรหารการเปล ยนแปลงกระทรวงสาธารณสข: ระยะท 1 เขตสขภาพ
ทางดาน นพ.วชระ เพงจนทร รองปลดกระทรวงสาธารณสข กลาวเพ มเตมวา เร องเขตสขภาพจ�าเปนตองอาศยงานวชาการเปน
ตวน�าเพ อใหการเปล ยนแปลงหรอการเดนไปขางหนาอยางมทศทางซ งผลการศกษาวจยน มประโยชนอยางย ง แตท งน เพ อใหการเคล อนเร องน มความสอดคลองกบบรบทตางๆมากข น ภายใตหลกและกระบวนการสามเหล ยมเขย อนภเขา คอ การน�าความร ท ไดจากงานวจยไปผานกระบวนการการมสวนรวมท กวางขวางข น ท งจากภาคประชาชนผรบบรการ จากผมสวนไดสวนเสยท กวางขวางข น ตลอดจนการตดสนหรอใหความคดเหนของฝายนโยบาย ซ งจะท�าใหแนวทางการพฒนาเขตสขภาพมความสมบรณข น ภายใตสถานการณส�าคญของการเปล ยนผานอกคร งหน งของกระทรวงสาธารณสข
ศ.นพ.สมเกยรต วฒนศรชยกล ผอ�านวยการสถาบนวจยระบบสาธารณสข (สวรส.) กลาววา สวรส. มบทบาทหนาท ในการสรางองคความร เพ อสรางความเขมแขงใหกบระบบตางๆ เพ อ
ใหมความพรอมต อการปรบตว และมความยดหยนตอการรองรบความเปล ยนแปลงท จะเกดข นจากสถานการณใหมๆ ในอนาคต ไมวาจะเปนเร องการคลงทางดานสขภาพ เร องก�าล งคน เร ององคความรทางการแพทย เร องกฎหมายท ตองปรบตว รวมไปถง เร องบทบาทและความรวมมอของภาคทกองคกรท เก ยวของกบระบบสขภาพท งหมด เพ อเสรมสรางระบบสขภาพท ง 3 ระบบ คอ ระบบบรการระบบหลกประกนสขภาพ และระบบอภบาลใหเกดความสมดลและย งยน
“เพระกรเปลยนแปลงทกคร งจะต องอศยองคควมรเปนแนวทงส�คญในกร พฒน ซง สวรส. จะท�หนทเปนตวกลงในกรจดกรสรงองคควมรตงๆ เพอน� ไปเสนอแกผบรหรระดบสงในกรตดสนใจเดนหนพฒนระบบสขภพใหเกดควมเขม แขงอยงยงยน โดย สวรส. และฝยบรหรจะรวมเดนไปดวยกนเพอถมช องวงตงๆ ใน
ระบบสขภพดวยงนวจย”
สวรส. ม งหวงใหการตดสนใจทกการตดสนใจของผบรหารหรอผ ก�าหนดนโยบายอย บนพ น
ฐานของความเปนจรง ดงน น ขอเทจจรงจากพ นท ตองอาศยนกวจยท มความเช ยวชาญลงไปเกบ
ขอมลจากพ นท จรง เพ อรวบรวมวเคราะหองคความรตางๆ เอามาน�าเสนอในเชงนโยบาย... แมวา
วนน การปฏรปเขตบรการสขภาพไดเร มด�าเนนการไปแลว เรากไม หยดย ง เพ อท จะท�างานตดตาม
ผลการด�าเนนงานอยางตอเน องแลวกเกบขอมลท เปนจรงและทนการณ มาปรบกลยทธตางๆ หรอ
กลวธในการท จะท�าใหในแตละพ นท เขตบรการสขภาพ บรรลเปาหมายตวช วดทางดานสขภาพใหกบ
ประชาชนในพ นท ไดอยางจรงๆ
ศ.นพ.สมเกยรต วฒนศรชยกล
07ปรับโฉมสาธารณสข เคล อนแนวคด “เขตสขภาพ”
7/27/2019 HSRI Forum Sep2013
http://slidepdf.com/reader/full/hsri-forum-sep2013 8/16
จดม งหมายหลกของการปฏรประบบสาธารณสข ดวยแนวคดเร อง “เขตสขภาพ” คอ การปรบบทบาทหนาท และกลไกทกสวนใหเกดผลลพธท มประสทธภาพ
สงสดและคมคา ซ งเร องน สถาบนวจยระบบสาธารณสข (สวรส.) เอง ไดมการท�างานในเชงวชาการมาโดยตลอด HSRI FORUM ฉบบน จงไดประมวลขอมล
งานวจยท เก ยวของกบเขตสขภาพท เก ยวของและเปนฐานคดจนเกดการปฏรประบบสาธารณสขท ก�าลงเกดข นในปัจจบน
ห ลงจากท ไดมการศกษาหาแนวคดการกระจายอ�านาจดานสขภาพมาหลากหลายรปแบบ ในท สด แนวคด “เขตสขภาพ”กไดกลายเปนทศทางใหมในการกระจายอ�านาจดานสขภาพ
ท ไดถกน�ามาใชในยคปฏรปกระทรวงสาธารณสขของไทย ในป 2556โดยในชวงท ผานมา สถาบนวจยระบบสาธารณสข (สวรส.) ไดเร ม
ตนศกษาวจยแนวคด “เขตสขภาพ” อยางในป 2553
เร มศกษาวจยในหวขอ “บทบททเหมะสมของกระทรวงสธรณสขภยใตกรกระจยอ�นจดนสธรณสข” โดย วนย ลสมทธ และสมศกด ชณหรศม จนกระท ง ได ขอสรปในเบ องตนวา เขตสขภาพภายใต คณะกรรมการ(บอรด)อสระ และดแลสนบสนนโดยกระทรวงสาธารณสข นาจะเปนทางเลอกท เหมาะสมในการบรหารจดการหนวยบรการของกระทรวงสาธารณสขไทย เพราะแนวคดเขตสขภาพจะสามารถเช อมโยงระบบสงตอผปวยไดอยางมประสทธภาพ และจะสามารถสรางการมสวนรวมใหกบทกภาคสวนได รวมท งยงสามารถพฒนาระบบธรรมาภบาลได เปนอยางด
ท�าใหไมมปัญหาการขดแยงเชงความคดทางดานนโยบายและการด�าเนนงาน แตยงขาดกฎหมายและระเบยบรองรบ อกท งยงตองการบคลากรท มความรและความเช ยวชาญสงในการเขามาเปนกรรมการ (บอรด) ในพ นท
นอกจากน นไดมการศกษาวจยในประเดนเขตสขภาพเพ มเตม ในหวขอ“การศกษารปแบบ แนวทาง ระบบบรหารจดการเขตสขภาพในระบบหลก
ประกนสขภาพถวนหนา” โดย วนย ลสมทธ โดยไดศกษาประสบการณการบรหารจดการระบบเขตสขภาพพ นท ภายใต ระบบประกนสขภาพถวนหนา ในประเทศตางๆ 8 ประเทศ ไดแก แคนาดา องกฤษ นอรเวย สวเดน เกาหล ไตหวน ออสเตรเลย และนวซแลนด รวมท งทบทวนประสบการณการซ อบรการสขภาพในเขตพ นท กรงเทพมหานคร โดยการศกษาวจยในคร งน ไดมการน�าเสนอ “โจทยค�ถม” ซ งเปนแนวทางในการวางแผนเขตสขภาพ 5 ไดแก 1.) พ นท เขตสขภาพของประเทศไทยควรมขนาดประชากรท เหมาะสมเทาไร จงจะสามารถบรหารจดการไดอยางสอดคลองกบระบบบรการท มอย และสามารถเขาถงความตองการท แทจรงของประชาชนในพ นท ได
กอนม BLUEPRINTFOR CHANGE
08ปรับโฉมสาธารณสข เคล อนแนวคด “เขตสขภาพ”
เ ส น ท า ง ส ส ข ภ า พ ท เ ป น ธ ร ร ม แ ล ะ ย ง ย น
7/27/2019 HSRI Forum Sep2013
http://slidepdf.com/reader/full/hsri-forum-sep2013 9/16
2.) กรรมการบอรดท จดต งควรประกอบดวยคณะกรรมการจ�านวนเทาไหร และควรมบทบาทอยางไร 3.) เครอขายบรการท จะผสมผสานใหเกดบรการ
สขภาพ บรการสงคม และการสาธารณสขน น ควรเปนบทบาทของหนวยงาน ไหน เพ อใหเกดการด�า เนนงานและการประสานงานท มประสทธภาพโดยเฉพาะภาคเอกชน 4.) การควบคมคาบรการ ควรใชกลไกท งดานผ จดบรการและดานผใหบรการแบบไหน จงจะเกดความสมดลและไมมปัญหาตอการเขาถงบรการและคณภาพบรการ 5.) ควรน�ากลไกอะไรมาใชใหสอดคลองกบวฒนธรรมและการยอมรบของประเทศไทย แทนการน�ากลไกทางการฟองรองและการแขงขนทางการตลาด
การศกษาในหวขอน เปนเพยงการศกษาขอมลในเบ องตน ท ยงขาดขอมลในบรบทของประเทศไทย เน องจากประเทศไทยยงไม มการด�าเนนงานระบบสขภาพในรปแบบเขตสขภาพมากอน และประสบการณการซ อ
บรการสขภาพกยงไมมากพอ จงท�าใหผลการศกษาในคร งน มจดออนท ควรระมดระวงในการน�าไปใช นอกจากน งานวจยยงไดมการเสนอใหมการศกษาเพ มเตมในประเดน การอภบาลระบบ การจดต งคณะกรรมการเขตพ นท และการศกษาทบทวนประสบการณการจดต งคณะกรรมการเขตพ นท สขภาพในชวงท มการกระจายอ�านาจ อกดวย
ในป2554 สวรส. กไดมผลการศกษาวจยเก ยวกบเขตสขภาพออกมาอก1 ช น คอ “การวจยและพฒนาการบรหารจดการระบบสาธารณสขในระดบพ นท ในระบบหลกประกนสขภาพ” โดย วนย ลสมทธ ผลการวจยไดระบวา การพฒนาเขตสขภาพจะมกล มตวแปรเชงกระบวนการท ตองตดตามประเมนผล6 กลม ไดแก การแปลงนโยบาย การอภบาลระบบ การจดการภาครฐแนวใหม ระบบบรการ ภาวะผน�าการเมองทองถ น การคลงสขภาพ และ
การตดตามประเมนผลนอกจากน งานวจยยงไดใหข อเสนอแนะการพฒนาเขตสขภาพในภาพ
รวมวา ยทธศาสตรท เหมาะสมตอการพฒนาเขตสขภาพ คอ 1.) การมสวนรวมขององคกรการเมองระดบชาต-ทองถ น 2.)การกระจายอ�านาจใหเกดการตดสนใจในพ นท มากข น
สวนการปรบเปล ยนเพ อใหเกดความพร อมต อการพฒนาเขตสขภาพควรมการเปล ยนแปลง 4 ขอ ดงตอไปน 1.) สรางความเขาใจเร องความหมายของเขตสขภาพ 2.) พฒนาเขตสขภาพในระยะเวลาท เหมาะสม 3.) เตรยมความพรอมขององคกร บคลากร และระเบยบปฏบตตางๆ 4.) ปรบระบบขอมลสารสนเทศใหมความพรอมส�าหรบน�ามาใชประโยชนในระดบพ นท
ตอมาในป 2556 สวรส.ไดน�าเสนอผลงานวจยเพ มอก 1 ช น คอ“การพฒนาขอเสนอรปแบบและโครงสรางการบรหารเขตสขภาพ” โดยวนย ลสมทธ มขอเสนอแนะท ส�าคญ 7 ขอ คอ
1) เปาหมายของการปฏรปการจดการเขตสขภาพ คอ ประชาชนไดรบบรการท ดข นโดยใช ทรพยากรท มอยใหเกดประสทธ ภาพ และค�านงถงความเสมอภาคของการใชทรพยากรระหวางเขตพ นท และกองทน มชองทางการมสวนรวมต งแตระดบประเทศ เขต ทองถ นและประชาชน
2) การด�าเนนการปฏรประบบสขภาพในรปแบบเขตสขภาพควรด�าเนนการโดยเรวและเปนข นตอนอยาง เป นรปธรรม โดยม
ทศทาง 3 ประการ คอ หน ง เร มตนจดโครงสรางเขตสขภาพ ให เปนไปตามบทบาทหนาท ส�าคญกอน จนกระท ง เกดความชดเจนและมความน งเพยงพอแลว จงคอยปรบเปล ยนและพฒนาโครงสรางทางกฎหมายท ย งยน สอง บทบาทบรการใหเร มตนจากสวนบรการสขภาพของกระทรวงสาธารณสขเสยกอน จากน นจงคอยๆ ขยายไปสการบรการท เก ยวข องกบตวก�าหนดทางสงคมดานสขภาพและปัจจยเส ยงดานสขภาพอ นๆ สาม การบรการสขภาพเร มตนจากการด�าเนนงานในขอบเขตความรบผดชอบของกระทรวงสาธารณสขและขยายออกไปสการมสวนรวมของภาคสวนนอกกระทรวงสาธารณสขและเอกชน
3) การบรหารจดการเขตสขภาพ ตองมอ�านาจครอบคลม 3 มต คออ�านาจรฐ อ�านาจทางสงคม และอ�านาจทางปัญญาเพยงพอท จะบรณาการการท�างานในเขตพ นท โดยมกฎหมายและแนวทางการปฏบตท ชดเจนรองรบอยาง เปนรปธรรม
4) ด�าเนนการจดต งเขตสขภาพใหสอดคลองกบการถายโอนภารกจภายใต พรบ.แผนและข นตอนการกระจายอ�านาจ โดยมการก�าหนดบทบาทท ชดเจนใหกบเขตสขภาพและองคกรปกครองสวนทองถ น
5) การจดต งและด�าเนนงานเขตสขภาพตองมความยดหย น โดยอาศยการพจารณาตามความเหมาะสมของบรบทในแตละพ นท และคณะกรรมการเขตสขภาพจะเปนผท มบทบาทในการสรางทาง
เลอกฉากทศน (scenarios) ท เหมาะสมกบบรบทพ นท น นๆ6) ตองมการก�าหนดโครงสรางท ชดเจนให กบคณะกรรมการเขต
สขภาพและส�านกงานเลขานการเขตสขภาพ แตตองมความยดหยนพอส�าหรบการปรบเปล ยนในอนาคต โดยใชทนทางสงคมและทนทางปัญญา เปนเกณฑในการพจารณา และเนนเร องการมสวนรวมของประชาชน
7) ควรมการพฒนาและเพ มศกยภาพการด�า เนนงานของผ ปฏบตงานเขตสขภาพ โดยองคกรหรอหนวยงานอสระนอกกระทรวงสาธารณสข และ สปสช. เพ อสรางความรความเขาใจและการด�าเนนงานท มประสทธภาพและประสทธผล สอดคลองในทศทาง
ท ตองการขอมลงานวจยของ สวรส. ดงท น�าเสนอ คอ เสนทางการศกษาวจยในประเดนท เก ยวกบ “การบรหารจดการระบบสาธารณสขในระดบพ นท หรอเขตสขภาพ” ซ งในเวลาตอมางานวจยเหลาน กไดกลายเปนข อมลส �าคญ ในการตอยอดพฒนาไปสการสราง Blueprint for Change ในงานวจย“โครงการการจดท�าขอเสนอและสนบสนนการบรหารการเปล ยนแปลงกระทรวงสาธารณสข : ระยะท 1 เขตสขภาพ” (อนเพมเตมคอลมนแกะกลองงนวจย หน 11-12) ท มสวนส�าคญในการรวมสรางการเปล ยนแปลงระบบสขภาพในยคของการปฏรปกระทรวงสาธารณสข
09ปรับโฉมสาธารณสข เคล อนแนวคด “เขตสขภาพ”
7/27/2019 HSRI Forum Sep2013
http://slidepdf.com/reader/full/hsri-forum-sep2013 10/16
ขอเสนอปรบบทบาท “กระทรวงหมอ”
สยคปฏรป !!ว นท 1 ตลาคม 2556 นบวาเปนวนแหงการเปล ยนแปลงคร งส�าคญของระบบ
สาธารณสขในประเทศไทย เน องจากกระทรวงสาธารณสขไดมการปรบเปล ยนแนวคดและกระบวนการท�างานของตนเองใหม โดยไดก�าหนดใหมการกระจาย
อ�านาจดานสาธารณสขในรปแบบ “เขตสขภาพ” ซ งถอวาเปนรปแบบท จะชวยสรางสมดล ในการบรหารจดการคน เงน ของทางดานสาธารณสขไดอยางมประสทธภาพและกอใหเกดประโยชนสงสดตอของประชาชนท อยในความดแลของเขตสขภาพท ง 12 เขต
เพ อให การเปล ยนแปลงในคร งน อยบนฐานความร ทางวชาการ สถาบนวจ ยระบบสาธารณสข (สวรส.) ซ งได “สร างและจดการองคความร ” พฒนางานวจยในประเดน“เขตสขภาพ” รวมถงการ “ปรบบทบาทกระทรวงสาธารณสข” มาอยางตอเน อง จนกระท งปัจจบน สวรส. กไดมการพฒนางานวจย “โครงการการจดท�าขอเสนอและสนบสนนการบรหารการเปล ยนแปลงกระทรวงสาธารณสข : ระยะท 1 เขตสขภาพ” ท เปนการศกษา ในชวงแรกของการด�าเนนการพฒนาแนวคดเขตสขภาพ ระหวางเดอนมนาคม-กนยายน 2556 โดยม ดร.รพสภา หวงเจรญรงผชวยผอ�านวยการมลนธสถาบนวจยนโยบายเศรษฐกจการคลงเปนผศกษาวจยเพ อจดท�าขอเสนอการเปล ยนแปลง (Blue Print
for Change) การบรหารจดการเขตสขภาพใหกบกระทรวงสาธารณสข
“ทมของโครงกรน เกดข นจกแนวคดของผบรหร กระทรวงสธรณสข ทมองวกรท�งนในรปแบบกรกระจยอ�นจนจะเปนรปแบบทท�ใหเกดกระบวนกร ท�งนทมประสทธภพ คณภพ และเปนไปตมควม
ตองกรของคนในพ นทมกกวกรท�งนแบบรวมศนยในรปแบบเดม อกเหตผลหนงกคอ กรท�ใหเกดกรแยก บทบททชดเจนระหวงกรเปนผก�หนดนโยบยและกร เปนผใหบรกร กระทรวงสธรณสขมปัญหเร องบทบท ของกรเปนผ ก� หนดนโยบยทลดนอยลง ท งๆ ทกระทรวงฯควรจะเปนผน� ในเรองน ทงผบรหรจงอยกใหมกรปรบ บทบทของกระทรวงฯ ใหกลยเปนผ น� ในกรก� หนดนโยบยและในขณะเดยวกนกสมรถดแลผจดบรกร (provider)ในระบบสขภพไดอยงมประสทธภพมกยงข นด วย” ดร.รพสภา กลาวถงท มาแนวค ดของงานวจย
งานว จ ยช นน มข นตอนในการศกษาท ต องผ าน
กระบวนการมากมาย ไมวาจะเปนการรวบรวมรายงานกฎหมาย และกฎระเบยบท เก ยวของกบวสยทศน พนธกจโครงสรางการบรหารจดการองคกร และการปฏบตงาน ในช วงท ผานมาของเขตสขภาพและหนวยงานท มลกษณะการด�าเนนงานท ใกล เคยงกบเขตสขภาพในตางประเทศเพ อใช เปนขอมลพ นฐานในการอ างองและก�าหนดทศทางการวเคราะห
10ปรับโฉมสาธารณสข เคล อนแนวคด “เขตสขภาพ”
แ ก ะ ก ล อ ง ง า น ว จ ย
7/27/2019 HSRI Forum Sep2013
http://slidepdf.com/reader/full/hsri-forum-sep2013 11/16
อกท งยงมการสมภาษณผ บรหารกระทรวงสาธารณสขและการท�าความเขาใจเก ยวกบขอบเขตบทบาทหน าท
ความสมพนธ รวมไปถงการเช อมโยงการปฏบตงานของหนวยงานตางๆ ท เก ยวข องกบเขตสขภาพท งท เปนหนวยงานในสงกดและหนวยงานท ใ หการสนบสนนกระทรวงสาธารณสข กอนท จะไปศกษาดงานในเขตสขภาพเพ อรวบรวมขอมลตางๆ และจดประชมสมมนาเพ อระดมความคดเหนจากผ บรหารระดบสง ผ ทรงคณวฒ คณะท�างาน หนวยงานและผท เก ยวของ เพ อรวบรวมข อมล เชงลกเก ยวกบเขตสขภาพ จากน นจงน�าขอมลท งหมดมาวเคราะหหาภาพรวมปัญหา ขอจ�ากด ต�าแหนงเชงยทธศาสตร และทศทางของระบบสาธารณสขของประเทศไทย เพ อก�าหนดแนวทางใน
การจดท�าขอเสนอการเปล ยนแปลงของการบรหารจดการ ในเขตสขภาพ และวเคราะห ขอดข อเสยของการบรหารจดการในเขตสขภาพของประเทศในรปแบบตางๆ รวมท งน�าไปเปรยบเทยบกบองคกรในตางประเทศท มหนาท และภารภจท คลายคลงกบเขตสขภาพ กอนท จะมการประมวลผลและสงเคราะหขอมลออกมาเพ อจดท�าขอเสนอส�าหรบการเปล ยนแปลงการบรหารจดการในเขตสขภาพ โดย ดร.รพสภา ไดกลาวถงความส�าคญของข นตอนการวจยวา
“ เวลทเรจะท�เรองกรเปลยนแปลง โดยหลกกร คอ เรจะตองสะทอนควมจ�เปนหรอควมตองกร ท ง ในองคกรและผทเกยวของวเขอยกเหนอะไร หรออยก
เปนอยงไร ประกอบกบวเวลทเรจะสะทอนภพทเกด ข นอยในปัจจบน เรจะตองดกอนวภพท อยกจะใหเปน น นมควมแตกตงกนอย งไร เรจงตองมกรรวบรวม ขอมลทเยอะพอสมควร กอนทจะวเคระหและสรปผลออก มเปนขอเสนอแนะ ซงเรเชอวกรท�แบบน จะท�ใหกร เปลยนแปลงทเรเสนอออกไปน น กลยเปนทยอมรบและ สมรถสอสรกบผทเกยวของไดท งหมด”
ในสวนของขอเสนอการพฒนาเขตสขภาพ ดร.รพสภา ไดเลาวา แม วางานวจยท ท�าจะเปนการศกษาวจยเพ อใหไดขอเสนอเก ยวกบการบรหารจดการเขตส ขภาพ แตว างาน
วจยกตองมการศกษาและจดท�าขอเสนอการเปล ยนแปลงของสวนกลางเอาไวดวย เพ อเช อมโยงกบส วนภมภาคโดยขอเสนอของสวนกลางไดมการเสนอใหจดต งหนวยงานท ท�าหนาท ก�าหนดนโยบายอย างมส วนรวม ซ งจะท�าหนาท เปนผเช อมประสานทกหน วยงาน เพ อให เกดการก�าหนดนโยบายท มความเสถยรและมประสทธภาพสงสด นอกจากน ยงมการเสนอใหมการเช อมโยงไปยงสวนภมภาคโดยการจดต งหนวยงานท ดแลรบผดชอบเร องสถานพยาบาลท งหมด ในเขตสขภาพหรอท เรยกว าส� านกงานเขตสขภาพ ซ งใน
ปัจจบนกระทรวงสาธารณสขไดมการด�าเนนงานตามขอเสนอไปแลวในเบ องตนสวนขอเสนอการเปล ยนแปลงการบรหารจดการในรปแบบเขตสขภาพ จะม 2 ระยะ
คอระยะยาว และระยะส นหรอระยะเปล ยนผาน โดยในระยะยาวน นไดมขอเสนอวา ควรมการแบงองคประกอบการบรหารจดการเขตสขภาพออกเปน 3 กลไก คอ กลไกการบรหารเขตสขภาพ กลไกการจดบรการ และกลไกการซ อบรการ
ในสวนของกลไกการบรหารเขตสขภาพน น เสนอวาควรมการจดต งคณะกรรมการเขตสขภาพท ประกอบดวยผ ท เก ยวของในเขตสขภาพทกภาคสวน ท งกล มผ ใหบรการ กลมผซ อ
บรการ และอ นๆ ส วนกลไกการจดบรการ เสนอวาควรมการเช อมโยงผใหบรการท งหมด ในเขตสขภาพ ท งท เปนหนวยงานในสงกดและนอกสงกดของกระทรวงสาธารณสข เพ อใหเกดการใชทรพยากรรวมกนอยางมประสทธภาพสงสด
ส�าหรบขอเสนอการเปล ยนแปลงบทบาทของกระทรวงสาธารณสขในส วนภมภาค(เขตสขภาพ) ในระยะส นหรอระยะเปล ยนผ านน น ดร.รพสภา ไดกลาววา กระทรวงสาธารณสขจะตองมการปรบเปล ยนบทบาทการท�างาน ในเร องของการพฒนากลไกการบรการเขตสขภาพใหมความชดเจน ท งในดานการเป นผก�าหนดนโยบาย และการดแลเขตสขภาพ และควรมการปรบบทบาท “คณะกรรมการประสานการพฒนางานสาธารณสขระดบเขต” (คปสข.) ใหสามารถท�างานไดครอบคลมในประเดนส�าคญตางๆ ไมวาจะเปนการก�าหนดแผนการด�าเนนงานดานสาธารณสขของเขตสขภาพ การก�าหนดแผนการ
จดสรรทรพยากรทางดานสขภาพ การด�าเนนการไขปัญหาการเงนการคลงภายในเขตสขภาพ และการก�ากบดแลและประเมนผลนอกจากน ยงมการเสนอใหมการเร มตนปรบบทบาทการท�างานในสวนของผให
บรการ เพ อรองรบการขยายเครอขายการให บรการในระยะยาว โดยการบรณาการการท�างานของหนวยงานตางๆ ท อยในเขตสขภาพใหมความเช อมโยงกน
ท งหมดน คอขอเสนอท ไดจากงานวจยในระยะท 1 ซ งในระยะถดไปน น ดร.รพสภาจะมการท�างานวจยในประเดนบทบาทการท�างานในสวนกลางของกระทรวงสาธารณสขรวมท งการประเมนผลการท�างานของเขตสขภาพ เพ อน�าผลลพธท ได ใช ในการท�าขอเสนอ ในการปรบโครงสร างของกระทรวงสาธารณสขอยางเปนทางการในล�าดบตอไป
11ปรับโฉมสาธารณสข เคล อนแนวคด “เขตสขภาพ”
7/27/2019 HSRI Forum Sep2013
http://slidepdf.com/reader/full/hsri-forum-sep2013 12/16
นครชยบรนทร เดนหนาเขตสขภาพระดบพ นท ภายใตระบบหลกประกนสขภาพ
ช วงท ผานมาน กระทรวงสาธารณสขได มการก�าหนดกรอบการพฒนาระบบบรการสขภาพข นมาใหม โดยไดก�าหนดเขตสขภาพ ในรปแบบของ “เครอขยบรกร” จ�านวนท งส น 12 เขต (ไมรวม
กรงเทพมหานคร) แทนท จะใชวธการขยายโรงพยาบาลเปนรายแหง ซ งเขตสขภาพแตละเขตน น จะมขนาดพ นท ท ตองรบผดชอบครอบคลมประมาณ4-8 จงหวด มจ�านวนประชากรเฉล ยในความดแลประมาณ 5 ลานคน
และมการก�าหนดเขตพ นท ตรวจราชการใหม ซ งการก�าหนดตามกรอบดงกลาวน จะท�าใหเขตสขภาพในแตละพ นท สามารถเฉล ยจ�านวนประชากรท ตองดแล และกระจายทรพยากรเพ อการบรหารงานด านสาธารณสขในปรมาณท ใกล เคยงกนได ซ งจะท�าให การจดสรรทรพยากรและการบรหารการเงนการคลงดานสาธารณสขของประเทศไทยสามารถด�าเนนการไดอยางมประสทธภาพมากย งข น
นอกจากน การก�าหนดเขตสขภาพของกระทรวงสาธารณสข ยงมความสอดคลองกบการจดเขตบรการสขภาพของส�านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต (สปสช.) ซ งไดมการด�าเนนการไปแลว โดยมพ นท สปสช.เขต 9 หรอ“เขตสขภาพนครชยบรนทร” เปนพ นท ท มการด�าเนนการอยางเตมรปแบบ
12ปรับโฉมสาธารณสข เคล อนแนวคด “เขตสขภาพ”
ต น ก ล า ค ว า ม ร ส ต น แ บ บ ส ข ภ า พ
7/27/2019 HSRI Forum Sep2013
http://slidepdf.com/reader/full/hsri-forum-sep2013 13/16
• นครชยบรนทร : น�ารองเขตส ขภาพเตมรปแบบเขตสขภาพนครชยบรนทร เปนเครอขายบรการสาธารณสขท
ครอบคลมพ นท 4 จงหวดไดแก นครราชสมา ชยภม บรรมย และสรนทร ซ งไดมการน�ารองขบเคล อนแผนยทธศาสตรเขตสขภาพเครอข ายบรการสขภาพ ท 9 นครชยบรนทร โดยใชงบประมาณจาก สปสช. เขต 9นครราชสมา มาต งแต ป 2553 ในการบรหารจดการกองทนแบบเหมาจายรายหว เพ อดแลสขภาพของประชาชนในพ นท ท งการส งเสรมสขภาพ การปองกนโรค การรกษาพยาบาล การฟ นฟสขภาพ และการค มครองผ บรโภคเพ อใหประชาชนไดรบการบรการท ท วถงและมประสทธภาพ
และในวนท 13 กนยายน 2556 ท ผานมาน เขตสขภาพนครชยบรนทรกไดมการจดการประชมขบเคล อนแผนยทธศาสตร เขตสขภาพเครอขายบรการสขภาพ ท 9 นครชยบรนทร ป 2557-2560 ท จงหวดนครราชสมา
โดยภาคเครอขายบรการทกจงหวดภายในเขตกไดมารวมงานกนอยางพรอมเพรยง อกท งยงมก ารลงนมขอตกลง (MOU) กรขบเคลอน แผนยทธศสตรเขตสขภพเครอขยบรกรท 9 ระหวาง ส�านกตรวจราชการกระทรวงสาธารณสขเขตพ นท เครอขายบรการท 9 ส�านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาตเขต 9 นครราชสมา ส�านกงานสาธารณสขจงหวดนครราชสมา ชยภม บรรมย และสรนทร โรงพยาบาลมหาราชนครราชสมาโรงพยาบาลชยภม โรงพยาบาลบรรมย โรงพยาบาลสรนทร ศนยอนามยท 5 ส�านกงานปองกนควบคมโรคท 5 ศนยวทยาศาสตร การแพทย ท 9 ศนยสขภาพจตท 5 วทยาลยพยาบาลราชชนน นครราชสมา วทยาลยพยาบาลบรมราชชนนสรนทร และโรงพยาบาล จตเวชนครราชสมาราชนครนทร เพอขบเคลอนแผนยทธศสตรเขตสขภพใหมกรพฒนอยงตอเนอง และ
สอดรบกบควมเจรญกวหนในดนตงๆ ของประเทศ ภยใตปรชญ“บรหารจัดการด ภาคมสวนรวม”
ส�าหรบการขบเคล อนในชวงท ผานมาน น เขตสขภาพนครชยบรนทร ไดมการด�าเนนงานโครงการตางๆ อยางตอเน อง โดยมโครงการท นาสนใจไมวาจะเปนโครงการต�าบลสขภาพด โครงการสรางศนยเรยนรผสงอาย และโครงการปงปองจราจรชวต 7 ส ซ งเปนโครงการปองกนและควบคมโรคไมตดตอโดยใชปงปองจราจรชวต 7 ส ในการชวยคดกรองและจดระดบความรนแรงของโรคในผปวยโรคไมตดตอ เพ อลดความแออดของผ ปวยท เขามารบการรกษาท โรงพยาบาล โดยเครอขายบรการท ง 4 จงหวดในเขตสขภาพนครชยบรนทรไดน�าโครงการน ไปใช ในการคดกรองผป วยและต อยอด
สการปรบเปล ยนพฤตกรรม จนกระท งสามารถลดความรนแรงของโรคในผปวยไดอยางมประสทธภาพ นอกจากน ดวยเครอข ายบรการท 9 มโรงพยาบาลท เปนศ นยการ
แพทยเฉพาะทาง (Excellent center) คอโรงพยาบาลมหาราชนครราชสมามแพทยเช ยวชาญดานโรคหวใจ สวนโรงพยาบาลศนยบรรมย มแพทยเช ยวชาญดานระบบสมอง ดงน น “นครชยบรนทร” จะมศกยภาพและความพรอมท งการท�างานเชงรกในระดบปฐมภม ท เนนเร องการสรางสขภาพและความพรอมของระบบบรการ ตตยภม ท เปน (Excellent center) สรางความเช อม นใหกบประชาชนในเขตบรการได เปนอยางด
งานวจยช เขตสขภาพ...ทศทางใหมระบบสาธารณสขไทย
จากการศกษาวจยในหวขอ การวจยและพฒนาการบรหารจดการระบบ
สาธารณสขในระดบพ นท ในระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา ของวนย ล
สมทธ และคณะ โดยการสนบสนนจากส�านกงานวจยเพ อการพฒนาหลกประกน
สขภาพไทย เครอ สวรส. เม อป 2554 เพ อตดตามประเมนความกาวหนาและ
ปัญหาอปสรรคในการด�าเนนงานรปแบบเขตสขภาพของ ส�านกงานหลกประกน
สขภาพแหงชาต (สปสช.) ท งในสวนกลางและ เขตพ นท ซ งประกอบไปดวยพ นท
หลกคอ เขตสขภาพนครชยบรนทร และ กทม. สวนเขตพ นท เสรมคอ สปสช.เขต
อดรธาน สงขลา และพษณ โลก พบวา แนวคดการบรหารจดการระบบสาธารณสข
ในระดบพ นท หรอแนวคด “เขตสขภาพ” เปนแนวคดท ถอเปนทางออกท ส�าคญตอการปฏรประบบสาธารณสขไทยในระยะถดไป เน องจากเปนการรองรบบรบท
การกระจายอ�านาจท จะเกดข นในอนาคต อกท งในชวงท ผานมา พรบ.หลกประกน
สขภาพถวนหนา ก ไดมการสนบสนนการกระจายอ�านาจเปนทนเดมอยแลว รวม
ท งโครงสรางของ สปสช.เองก ไดมการด�าเนนงานแบบกระจายอ�านาจต งแตเร มตน
ดงน นการกระจายอ�านาจของกระทรวงสาธารณสขไปส องคกรปกครองสวนทอง
ถ น หรอการพฒนาเขตสขภาพในรปแบบเครอขายบรการ จงไมสงผลกระทบตอ
การด�าเนนงานของระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา
งานวจยช นน ไดใหขอเสนอแนะแกการพฒนา “เขตสขภาพ” ในภาพรวม วา....
1. ยทธศาสตรท เหมาะสมตอการพฒนาเขตสขภาพ คอยทธศาสตรการม
สวนรวมขององคกรและการเมองระดบชาต-ทองถ น และยทธศาสตรการกระจาย
อ�านาจใหเกดการตดสนใจในพ นท มากข น
2. ควรมการปรบเปล ยน 4 ประการเพ อใหเกดความพรอมตอการพฒนาเขตสขภาพ คอ 1) สรางความเขาใจเร องความหมายของเขตสขภาพ 2) พฒนา
เขตสขภาพในระยะเวลาท เหมาะสม 3) เตรยมความพรอมขององคกร บคลากร
และระเบยบปฏบตตางๆ และ 4) ปรบระบบขอมลสารสนเทศใหมความพรอม
ส�าหรบน�ามาใชประโยชนในระดบพ นท
• ถงแมวา “เขตสขภาพ” จะเปนทศทางใหมในการบรหารจดการระบบสาธารณสขระดบพ นท แต ทว าก ารบร หา รจดก ารระบบสาธารณสขในรปแบบน ยงคงมความจ�าเปนท จะตองไดรบการศกษาเพ อพฒนาตอไป เพ อให ไดรปแบบเขตสขภาพท เหมาะสมกบบรบทของประเทศไทยมากท สด
13ปรับโฉมสาธารณสข เคล อนแนวคด “เขตสขภาพ”
7/27/2019 HSRI Forum Sep2013
http://slidepdf.com/reader/full/hsri-forum-sep2013 14/16
ดร.รพสภา หวงเจรญรง
“งานวจยตองทาทาย”ด ร.รพสภา หวงเจรญร ง ผ ชวยผ อ�านวยการมลนธสถาบนวจย
นโยบายเศรษฐกจการคลง (มลนธ สวค.) คอหน งในกองทพนกวจยของสถาบนวจยระบบสาธารณสข (สวรส.) ท ไดม
โอกาสเขามารวมเปนสวนหน งในการพฒนาขอเสนอเพ อการเปล ยนแปลง(Blue Print for Change) ใหกบกระทรวงสาธารณสข ผานงานวจย “โครงการการจดท�าขอเสนอและสนบสนนการบรหารการเปล ยนแปลงกระทรวงสาธารณสข : ระยะท 1 เขตสขภาพ” ท เปนการศกษาในชวงแรกของการด�าเนนการพฒนาแนวคดเขตสขภาพ (ระหวางมนาคม-กนยายน 2556)
ดร.รพสภา จบการศกษาระดบปรญญาตรจากคณะเศรษฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย กอนไดรบทนการศกษาจากรฐบาลญ ปน ไปเรยนตอในระดบปรญญาโทและปรญญาเอก สาขาเศรษฐศาสตรการเงนระหวางประเทศ ท ประเทศญ ปนจนกระท งรบดกร “ดอกเตอร” จากน นจงตดสนใจกลบเมองไทย เน องจากตองการกลบมาอย กบครอบครว ถงแมวาจะไดรบการทาบทามใหเปนอาจารยสอนท มหาวทยาลยในประเทศญ ปน
“พอกลบมถงเมองไทย กคดวจะไปเปนอจรยเพระเปนอชพท
ใฝฝัน แตบงเอญวอจรยท คณะเศรษฐศสตรจฬฯ ทนรจกกบทง กระทรวงกรคลง ทนกแนะน�ใหมท�งนท มลนธ สวค.” พรอมท งใหเหตผลวาการท�างานเปนนกวจยกไมไดแตกตางจากการเปนอาจารยมากนก จงไดตดสนใจมาสมครงานท น
ในชวงแรกของการท�างานท มลนธ สวค. ดร.รพสภา ไดท�างานวจยเก ยวกบการเงนการคลงเปนหลก โดยงานวจยช นแรกคอ “การวจยเร องการวเคราะหผลกระทบของระบบการประกนสงคมท มตอภาระทางการคลง”จากน นจงไดท�างานวจยเก ยวกบการประเมนผลกระทบทางด านการคลงท มาจากสวสดการสงคม ในช วงน นถอวาเป นนกวจยรายแรกๆ ท ไดมการท�าแบบจ�าลองประกนสงคมของกระทรวงการคลง อกท งยงเป นทม
สนบสนนใหมการจดท�ากองทนการออมแหงชาตอกดวยหลงจากน น ดร.รพสภา กไดท�างานวจยท ทาทายอกหลายช น โดยสวน ใหญจะเก ยวข องกบกรคมครองทงสงคม ท ง เร องหลกประกนสขภาพถวนหนา เร องระบบสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการ เร องกองทนเงน ใหกยมเพ อการศกษา เปนตน จนกระท งไดรบการเชญชวนใหมาท�างานวจยเร องแนวโนมการบรหารกองทนประกนสขภาพของประเทศไทย จนถงงานวจย Blue Print for Change โดยการสนบสนนของสถาบนวจยระบบสาธารณสข และกระทรวงสาธารณสขช นส�าคญท จะมสวนส�าคญในการชวยช ทศทางของระบบสขภาพในอนาคต
เวลาท�าอะไรตองท�าใหเตมท เพ อท จะไดไมตองกลบมาเสยใจภายหลง...
“ปกตจะไมคอยชอบท� อะไรซ� ๆ ดงน นกรท� งนวจย จงตองหอะไร
ทททยตนเองอยเรอยๆ” ดร.รพสภา ยงไดกลาวอกวา ในบรรดางานวจยท เก ยวของกบการ
ค มครองทางสงคมน น ตนมความสนใจงานวจยในประเดนสาธารณสขมากท สด เพราะวามความทาทาย อกท งตนกมข อมลสะสมเอาไวเป นจ�านวนมาก จงคดวานาจะสามารถวเคราะหขอเสนอแนะท มประโยชนต อสงคม ไทยไดมาก
ในดานหลกคดการท�างาน ดร.รพสภา จะมหลกคดวา เวลาท�าอะไร ตองท�าใหเตมท เพอทจะไดไมตองกลับมาเสยใจภายหลั ง สวนงานอดเรกท สนใจเปนพเศษ คอ การสะสมแสตมป และการอานนยายประเภทสบสวนสอบสวน คลายปมปรศนาการฆาตกรรม เน องจากนยายประเภทน จะไม
สามารถคาดเดาตอนจบได จงท�าใหรสกสนกกบการตดตามเน อหาและถงแมวาวนน ดร.รพสภา จะไม ไดประกอบอาชพอาจารยดงท ใฝฝันแตทวาการท ได กาว เดนมาสเสนทางการเป นนกวจย กท�าให คนพบกบเสนทางใหมของชวตท มแตความทาทาย และสามารถสรางประโยชนใหกบสงคมไดไมแพการเปนอาจารย
“ทผานมาไดรับการเชญชวนใหไปเปนอาจารยในมหาวทยาลัยอยหลายแหงเหมอนกัน แตวาตอนน ยังรสกช นชอบการใชชวตททาทายจาก การเปนนักวจัยอย หากจะไปเปนอาจารยคงตองรอใหอายมากกวาน อก หนอย” ดร.รพสภา กลาวท งทาย
14ปรับโฉมสาธารณสข เคล อนแนวคด “เขตสขภาพ”
เ ป ด ห อ ง ร บ แ ข ก
7/27/2019 HSRI Forum Sep2013
http://slidepdf.com/reader/full/hsri-forum-sep2013 15/16
ประเมนและทบทวนแนวคดธรรมนญสขภาพฉายภาพกวางใหเหนถงปฐมบทของการถอก� าเนด จดเปล ยนตางๆ ซ งเปนวตถประสงคของการ “ประเมน
และทบทวนแนวคดธรรมนญสขภาพ” เพ อทบทวนประสบการณการนาธรรมนญวาดวยระบบส ขภาพแหงชาต ไปใชในการขบเคล อนระบบสขภาพและสงคม รวมถงผลลพธท เกดข นจากการขบเคล อนดงกลาว ท งทางบวกและทางลบ อนจะน�าไปส การปรบยทธศาสตรการพฒนาและการใชธรรมน ญสขภาพฯ ในการขบเคล อนระบบสขภาพตอไป | ดาวนโหลดไดทาง http://kb.hsri.or.th/dspace/handle/11228/3890
การวเคราะหและจดท�าภาพอนาคตของระบบสขภาพคาดการณอนาคต ของระบบสขภาพเปนสวนหน งของการเตรยมการเพ อทบทวนธรรมนญสขภาพ ฉบบ พ.ศ.2552
ดวยการศกษาแนวโนมของปัจจยตางๆ ท เก ยวของกบระบบสขภาพ โอกาสและภยคกคาม แล วจดท�า ภาพอนาคต (Scenario building) ของระบบสขภาพ ซ งจะเปนประโยชนตอการก�าหนดทศทางและบทบาทของภาคท เก ยวข องส�าคญในอนาคต เชน ภาครฐ ภาคเอกชน ภาคประชาสงคม นกวชาการ/ว ชาชพ ในอก 10-20 ปขางหนา สการวางแผนเตรยมการในเชงระบบเพ อรองรบภาพอนาคตท ได สร างไว ตอไป | ดาวนโหลดไดทาง
http://www.hsri.or.th/media/1225
สวรส.เปดอบรมหาตวจรง !!นกวจยเขตสขภาพ รน 1
สถาบนวจยระบบสาธารณสข (สวรส.) รวมกบภาควชาเวชศาสตรปองกนและสงคม คณะแพทยศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย จดอบรมหลกสตร “พฒนานกวจยดานนโยบายในเขตสขภาพ รนท 1” เพ อพฒนาศกยภาพใหกบบคลากรทางดานการแพทยและสาธารณสขทกสาขาวชาชพ ท ปฏบตงานท ส�านกงาน
เขตสขภาพ ส�านกงานสาธารณสขจงหวด ส�านกงานสาธารณสขอ�าเภอ ส�านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาตท กเขต รพ.ศ นย รพ.ท ว ไป รพ .ช มช น
ใน 12 เขตสขภาพ ไดมความร ดานการวจยนโยบายและพฒนาระบบสขภาพท ตอบสนองตอปัญหาสาธารณสข
ในพ นท โดยมเปาหมายท ส�าคญคอ การสร างนกวจยหนาใหมใหเกดข นในพ นท 12 เขตสขภาพท สามารถท�างานวจยโดยใชขอมลปัญหาในพ นท เครอขายบรการสขภาพของตนเอง และพฒนาการด�าเนนงานใหบรรลผลตามตวช วดของกระทรวงสาธารณสข
โดยแบงเปน 2 ระยะของการอบรมคอ ระยะท 1 :การอบรมเชงปฏบตการ เร องการพฒนาและการวจยใน
เขตสขภาพ 23-27 ธนวาคม 2556 ระยะท 2 : การอบรมเชงปฏบตการ เพ อพฒนาโครงรางงานวจย 20-24 มกราคม2557 ตดตอสอบถามเพ มเตมโทร 0 2832 9219 หรอE-mail : [email protected]
ดงานศนยวจยและพฒนาฯประเทศเกาหลใต
ศ.นพ.สมเกยรต วฒนศรชยกล ผอ�านวยการสถาบนวจยระบบสาธารณสข และ ผศ.ดร.จรวยพรศรศศลกษณ รอง ผอ.ฝายบรหาร สวรส. ไดเดนทางรวมกบคณะศกษาดงานของ ดร.สรพงษ โตวจกษณชยกล รองนายกรฐมนตรและรฐมนตรวาการกระทรวงการตางประเทศ และทมผบรหารจากสถาบนวจยของประเทศไทย ประกอบดวย ส�านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต ( วช.) ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจย (ส กว.) ส�านกงานพฒนาการวจยการเกษ ตร(สวก.) ส�านกงานคณะกรรมการนโยบายวทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาต (สวทน.) และ สวรส.เพ อเย ยมชมและศกษาดงานท ศนยวจยและการพฒนา“Daedeok Innopolis” ณ นครแดจอน สาธารณรฐเกาหล ตลอดจนกระชบความรวมมอดานการวจยและพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยระหวางประเทศ และ
ศกษาแนวทางในการจดต งศนยวจยและพฒนาดงกลาวการศกษาดงานคร งน ท�าใหเหนถงวสยทศนในการพฒนาประเทศท ใหความส�าคญกบการวจยและพฒนาซ งใ นมมของ สวรส. สามารถน�ามาประยกต ใช กบการด�าเนนงานวจยประเดนตางๆ โดยเพ มเ ตมการมองคณคาของงานวจยเชงพาณชยใหมากข น รวมถงการปรบแนวคดและเช อมโยงความรวมมอกบสถาบนการศกษา และหนวยงานวจยของภาคเอกชน เพ อใหเกดการถายทอดเทคโนโลยใหมๆ และการน�าผลงานวจยไป
ใชประโยชน ใหเกดกบประเทศมากท สด
สวรส. ผลกดนขอเสนอจากงานวจยสนโยบายปรบบทบาท สธ.
ส�านกนโยบายและยทธศาสตร (สนย.) กระทรวงสาธารณสข จดประชมวเคราะหและสรปขอเสนอการปร บบทบาทภ ารก จของกรมวชาการ โดยม ศ.นพ .สมเก ยรต ว ฒนศ รช ยก ล ผ อ�านวย การสถาบนวจยระบบสาธารณสข (สวรส.) ผศ.ดร.จรวยพรศรศศลกษณ รองผอ�านวยการฝายบรหาร สวรส.ดร.รพสภา หวงเจรญร ง นกวจยจากมลนธสถาบนวจยนโยบายเศรษฐกจการคลง (สวค.) รวมใหขอคดเหน
โดย ดร.นพ.พทกษพล บณยมาลก ผอ�านวยการสนย. ไดร บมอบหมายจาก นพ.อ �านวย กาจ นะรองปลดกระทรวงสาธารณสข จดประชมเพ อหารอขอสรปขอเสนอการปรบบทบาทของกรมวชาการในสงกด สธ. เพ อใหสอดคลองกบการปรบบทบาทของกระทรวงสาธารณสขท ง 11 บทบาท โดยเชญ สวรส.
ในฐานะองคกรวชาการและมสวนส�าคญในการพฒนา
ขอเสนอการเปล ยนแปลงบนฐานความร (Bluepr intfor Change) จากงานวจยสงเคราะหบทบาทกระทรวงสาธารณสขในศตวรรษท 21 และงานวจยขอเสนอการเปล ยนแปลงการบรหารจดการในเขตสขภาพ มารวมสรปขอเสนอเพ อใหมความชดเจนในการเตรยมเสนอ
ใหกบผบรหารกระทรวงและผท มสวนเก ยวของ กอนจดท�าขอเสนอการเปล ยนแปลงกระทรวง สธ. ใหแลวเสรจภายในเดอนธนวาคม 2556 เพ อเสนอส�านกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ (กพร.) ตอไป
กจกรรมและความเคล อนไหว
15ปรับโฉมสาธารณสข เคล อนแนวคด “เขตสขภาพ”
เ ป ด ช น ห น ง ส อ / ง า น ว จ ย
เ ก า ะ ก ร ะ แ ส ส ว ร ส .
7/27/2019 HSRI Forum Sep2013
http://slidepdf.com/reader/full/hsri-forum-sep2013 16/16
แบงปันความรโดย สถาบนวจยระบบสาธารณสข (สวรส.)สามารถดาวนโหลดจลสาร HSRI Forum ไดท www.hsri.or .thสอบถามเพ มเตม หนวยส อสารความรและขบเคล อนสงคม โทร 0-2832-9245-6
สถาบนวจยระบบสาธารณสข ช น 4 อาคารสขภาพแห งชาต ซ.สาธารณสข 6 ถ.ตวานนท 14ต.ตลาดขวญ อ.เมอง จ.นนทบร 11000 โทรศพท 0-2832-9200 โทรสาร 0-2832-9201 www.hsri.or.th
SINGLE WINDOW“หนาตาง” ส “แหลงรวม”ทนวจยมงเปาของประเทศ
สามารถดาวโหลด “ค มอการย นขอทนวจยแบบท เดยว : Single Window for Research Proposal Submission System” ไดทาง http://www.hsri.or.th
สอบถามรายละเอยดเพ มเตมท ศนยสารสนเทศการวจย ส�านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต โทร. 02 561 2445 ตอ 521
เครอขายองคกรบรหารงานวจยแหงชาต
พบกบ
One Stop Service : 1 คลก ไดครบ กบ “SINGLE WINDOW”“ระบบย นขอทนวจยจดเดยวแบบเบดเสรจ” ระบบรวมการย นขอทนวจย จากแหลงวจยส�าคญของประเทศ
ไดแก สวรส. วช. สวทช. สกว. สกอ. สวทน. สวก.
รวมเขาใชเพ อทดสอบระบบ ต งแตวนน ...เพ อพฒนาระบบสการใชงานในเดอนมกราคม 2557
ส�าหรบการย นขอทนวจยมงเปา ป 2557 (รอบท 2)
และรอพบกบระบบ Single Window เตมรปแบบ
ในเดอนสงหาคม 2557 ส�าหรบการย นขอทนวจยม งเปา
ป 2558 น แนนอน...
คลกเดยว-คร งเดยว-เขาถง ทกแหลงทนวจยส�าคญของประเทศ
คลก!! http://www.tnrr.in.th/project