HRONIČNE BOLESTI Druga po značaju knjiga tvorca homeopatije, koja je konačno učvrstila

homeopatiju kao specifičan i djelotvoran medicinski sistem. Prvo izdanje je objavljeno 1828. a drugo, čiji je ovo prevod, 1935. Pored toga što predstavlja

dio temelja homeopatije ova knjiga i danas ima svoj prakti čni značaj.

Naslov izvornika: Samuel Hahnemann – Die chronishen Krankheite, 2. Auflage

Copyright © Mile Malešević

Nijedan dio ove knjige, osim kratkog pregleda, ne smije se umnožavati u bilo kojem obliku bez ovjerene pismene saglasnosti izdavača. Također se ne smije koristiti struktura naslova i uredničkih dodataka. Za dodatne informacije kontaktirajte ADVAITA.

IZDAVAČ: ADVAITA SARAJEVO, BEOGRAD, ZAGREB

ZA IZDAVA ČA: MILE MALEŠEVIĆ

BIBLIOTEKA : KLASIČNA HOMEOPATIJA, KNJIGA 9

PREVOD I OBRADA: ADVAITA

TISAK / ŠTAMPA: SABAHPRINT SARAJEVO ZA ŠTAMPARIJU: ELAN ELEZOVIĆ

KORICA: ALEKSANDRA NINA KNEŽEVIĆ

TIRAŽ / NAKLADA : 300 PRIMJERAKA PRVO IZDANJE

ISBN: 868310325-0

PLASMAN : TEL . / FAX: ++387 (0)33 971 798; 033 692 044; ++387 (0)66 2468 81 E-MAIL : ADVAITA @HS-HKB .BA ili pretraživati na webu po „ADVAITA“ SRJ: TEL. ++381 (0)63 825 42 34 HRVATSKA: TEL.: (++ 385) (0)98 232 473

3

Sadržaj PREDGOVORI .......................................................................................................... 9

Predgovor izdavača ............................................................................................................ 11 Predgovor − dr. Hering ...................................................................................................... 15

Izdavački dodatak (MM) ................................................................................................. 22 Predgovor − dr. Dudley ...................................................................................................... 24 Predgovor − dr. Hughes ..................................................................................................... 26

Nastanak knjige Hronične bolesti .................................................................................... 26

Moji urednički zadaci ...................................................................................................... 28 Predgovor autora za tom 1. .............................................................................................. 31 Predgovor autora za tom 3. ............................................................................................... 33

Kako primjenjivati homeopatske lijekove ....................................................................... 33 Uvod .................................................................................................................. 33 Vitalnoj sili odgovara blaga promjena pobude .................................................. 34

Utrljavanje lijeka u kožu ................................................................................... 36 Još neki savjeti .................................................................................................. 37

Predgovor autora za tom 4. ............................................................................................... 39 Istraživanje procesa homeopatskog iscjeljenja ................................................................ 39

Predgovor autora za tom 5. .............................................................................................. 42 Razblaženja i potencije (dinamizacija) ............................................................................ 42

I PRIRODA HRONI ČNIH BOLESTI .......................................................................... 45 1. Uvod ................................................................................................................................ 47

Prije pojave homeopatije ................................................................................................. 47 Homeopatija i hronične bolesti ........................................................................................ 48

Ni homeopatija nije imala potpun učinak ................................................................... 49 Zašto homeopatija nije bila učinkovita u hroničnim bolestima? ................................. 51

2. Psora kao pra-bolest ...................................................................................................... 53 Psora je najstarija mijazmatično-hronična bolest koju poznajemo ............................. 57

Biblija, Knjiga 3: Leviticus ............................................................................... 57 Psora u Evropi ............................................................................................................. 58

Uklanjanje šuge spoljašnjim sredstvima............................................................ 59

Širenje zaraze .................................................................................................... 59 Jačanje unutrašnje i psore i razvoj drugih bolesti .............................................. 60

3. Iskustva o štetnosti potiskivanja .................................................................................. 65 Lista referenci o štetnosti potiskivanja ............................................................................ 67

Komentari ................................................................................................................... 72 Pojašnjenje .................................................................................................................. 73

Venerična zaraza (sifilis), nastanak i tok ................................................................ 77

Psora ....................................................................................................................... 78 Razvojni proces šuge.............................................................................................. 80

4. Pritajeni znaci psore ...................................................................................................... 87 Bolovi i Pobuđujući činioci ............................................................................... 87

Glava i vrat ........................................................................................................ 87 Disajni sistem .................................................................................................... 88

4 Sadržaj

Ekstremiteti ....................................................................................................... 88 Probava .............................................................................................................. 89 Urinarno ............................................................................................................ 89 Žene ................................................................................................................... 89 Koža .................................................................................................................. 89 Spavanje ............................................................................................................ 89 Opšte ................................................................................................................. 90

5. Buđenje ili izbijanje psore ............................................................................................ 91 Simptomi sekundarnih čisto psoričnih bolesti: ................................................................ 95

Psiha, um ........................................................................................................... 95 Vrtoglavica ........................................................................................................ 97

Glava ...................................................................................................................... 98 Glavobolja ......................................................................................................... 98 Vlasište .............................................................................................................. 98 Lice .................................................................................................................... 99 Oči ..................................................................................................................... 99 Vid ................................................................................................................... 100 Nos .................................................................................................................. 100 Miris ................................................................................................................ 101 Uši ................................................................................................................... 101 Sluh ................................................................................................................. 101 Usne ................................................................................................................. 101 Usta i zubi........................................................................................................ 101

Grlo i disajni sistem ............................................................................................. 102 Govor i glas ..................................................................................................... 102 Grlo ................................................................................................................. 103 Disajni sistem .................................................................................................. 103 Grudi, bol, u .................................................................................................... 105

Lokomotorno ........................................................................................................ 105 Bol ................................................................................................................... 105 Ekstremiteti ..................................................................................................... 106 Kosti ................................................................................................................ 106 Leđa i ramena .................................................................................................. 107 Mišići ............................................................................................................... 107 Zglobovi .......................................................................................................... 107

Probava ................................................................................................................ 108 Probava uopšte ................................................................................................ 108 Bol abdominalni .............................................................................................. 111 Jetra ................................................................................................................. 112 Trbuh i Trbušni zid .......................................................................................... 112 Stolica i defekacija .......................................................................................... 112 Hemoroidi........................................................................................................ 113

Urin, uriniranje ..................................................................................................... 113 Polnost .................................................................................................................. 114

Muškarci .......................................................................................................... 114 Žene ................................................................................................................. 115 Grudi / dojke .................................................................................................... 116 Polnost, ostalo ................................................................................................. 116

Koža ..................................................................................................................... 117 Erupcije, lokalne .............................................................................................. 117

Sadržaj 5

Koža, ostalo ..................................................................................................... 118 Opšte .................................................................................................................... 119

Groznica, povratna .......................................................................................... 119 Krvotok ........................................................................................................... 119 Nervni sistem ................................................................................................... 120 Spavanje i snovi .............................................................................................. 121 Opšte, ostalo .................................................................................................... 121

Komentari ................................................................................................................. 122 Doktrina o psori nije lako razumljiva .............................................................. 123

6. Bilješke (B1 − B98) .................................................................................................... 127 Astma .............................................................................................................. 127 Gušeći katar ..................................................................................................... 128 Gušenje usljed astme ....................................................................................... 129 Astma s generalizovanim otokom ................................................................... 129

Astma i hidrotoraks ......................................................................................... 129 Probadanja i pleuritis ....................................................................................... 129 Podbadanja (pleuritis) i kašalj) ........................................................................ 130 Žestoki kašalj ................................................................................................... 130 Hemoptiza ....................................................................................................... 130 Skupljanje gnoja u grudima ............................................................................. 130 Gnojne ciste na crijevima ................................................................................ 130 Jaka degeneracija velikog dijela crijeva .......................................................... 131

Čir na želucu .................................................................................................... 131 Propadanje želuca i duodenuma ...................................................................... 131

Hidrops ‒ vodena bolest .................................................................................. 131

Oči i vid ........................................................................................................... 132 Probavni trakt .................................................................................................. 132 Potiskivanje urina ............................................................................................ 132 Kožni poremećaji ............................................................................................ 133

Groznica .......................................................................................................... 133 Vrtoglavica ...................................................................................................... 135 Konvulzije ....................................................................................................... 136 Epileptične konvulzije i epilepsija ................................................................... 137

Paraliza ............................................................................................................ 138

II L IJEČENJE HRONIČNIH BOLESTI ................................................................... 139 7. Sikoza ............................................................................................................................ 141

Sikoza je uzrok najmanjeg broja hroničnih bolessti ........................................ 141 Nezastarjela sikoza .......................................................................................... 142 Sikoza komplikovana psorom i / ili sifilisom .................................................. 143

8. Sifilis ............................................................................................................................. 145

Tri stanja kod bolesti veneričnog šankra: ............................................................. 145 Štetno je spolja uklanjati šankr ........................................................................ 146 1. Liječenje sifilisa sa šankrom ili bubonom ................................................... 148

2. Liječenje nekomplikovanog sifilisa bez šankra ........................................... 150

3. Sifilis komplikovan psorom ........................................................................ 151

III Lije čenje psore ........................................................................................ 155

9. Uvodne napomene ....................................................................................................... 157 Tri klase hroničnih bolesti ............................................................................... 157

6 Sadržaj

Osip, primarni i sekundarni ............................................................................. 158 10. Primarna šuga ............................................................................................................ 163

Upotreba sumpora ..................................................................................................... 165 Sirovi sumpor, nehomeopatska upotreba ......................................................... 165

Homeopatska upotreba sumpora ..................................................................... 168

11. Prepreke liječenju ...................................................................................................... 171 Ishrana i način života, kućno liječenje ...................................................................... 171 Napici ........................................................................................................................ 174

Kafa ................................................................................................................. 174 Kineski čaj ....................................................................................................... 174 Vino i alkohol .................................................................................................. 174 Zakon reakcije vitalne sile ............................................................................... 175 Pivo ................................................................................................................. 176

Namirnice za ishranu ................................................................................................ 176 Duhan ........................................................................................................................ 177

Ostale prepreke izliječenju ............................................................................................ 178

Psihički uzročnici i podržavajući činioci su mnogo moćniji od fizičkih ......... 178 Neodgovarajući liječnički tretman................................................................... 179 Loš način života kao prepreka izlječenju ........................................................ 183 Ponovno izbijanje psore ili nova zaraza šugom ............................................... 183

12. Još nekoliko savjeta i preporuka .............................................................................. 185 Pojava starih simptoma ................................................................................... 186 Pojava novih simptoma ................................................................................... 186 Homeopatsko pogoršanje ................................................................................ 186

Greške u prepisivanju ........................................................................................... 188 Greška 1.: Predoziranje ................................................................................... 188 Greška 2.: Nehomeopatski izbor lijeka ............................................................ 188

Ispravan postupak ............................................................................................ 188 Greška 3. : nestrpljenje, prečesto prepisivanje ................................................ 189

Slučajevi dugotrajnog djelovanja lijeka ............................................................... 190

Izuzeci ili kada treba ponoviti dozu; Druga pomoćna sredstva ............................ 194

Placebo ............................................................................................................ 197 13. Međubolesti ................................................................................................................ 201

Traume ...................................................................................................................... 201 Međubolesti .............................................................................................................. 202 Epidemične i sporadične groznice i mijazmatičke akutne bolesti, ............................ 203

Endemične bolesti ..................................................................................................... 204 14. Tok i praćenje liječenja ............................................................................................. 207

Kojim redosljedom prestaju tegobe .......................................................................... 207 Praćenje toka lijelenja ............................................................................................... 207 Šta možemo izliječiti i koliko brzo ........................................................................... 208

Kako i kada uzimati ili ne uzimati lijek .................................................................... 209 Menstruacija .................................................................................................... 210 Trudnoća.......................................................................................................... 211 Dojenčad.......................................................................................................... 211

15. Još o palijaciji i neki drugi savjeti ............................................................................ 213 Životnoj sili je neophodna adekvatna pomoć ............................................................ 213 Imitiranje akcije poremećene sile je palijacija .......................................................... 213

Klistir ........................................................................................................................ 214 Promjene starih navika .............................................................................................. 215

Sadržaj 7

Fontanele ......................................................................................................... 215 Rublje/veš ........................................................................................................ 215 Kućni lijekovi i terapije ................................................................................... 215

IV Pravljenje homeopatskih lijekova ......................................................... 217

16 Lijekovi ........................................................................................................................ 219

Homeopatski postupak oslobađanja ljekovite moći iz supstance ......................... 221

Homeopatskom obradom supstance mijenjaju i fizikalna svojstva ...................... 222

Priprema homeopatskih preparata ........................................................................ 223 Trituracija ........................................................................................................ 223 Rastvori ........................................................................................................... 226 Granule ili kuglice kao nosač potenciranog lijeka ........................................... 228

Lijekovi od produkata organizma ili bolesti ......................................................... 229

DRUGI DIO : ANTIPSORIČNI LIJEKOVI ............................................................... 231 Sveske 2., 3., 4. i 5. Sažeci opisa lijekova .................................................... 231

Predgovor izdavača (MM) ............................................................................................... 233 Pregled Hanemanovih djela (radova) ............................................................................ 233 Pregled Hanemanovih lijekova ...................................................................................... 234

Lista antipsoričnih lijekova (obrađeni u HB) .................................................. 235 Lista lijekova koji nisu obrađeni u HB ............................................................ 236 Lijekovi koji nisu opisani u knjigama ............................................................. 236

Kako je organizovana izvorna knjiga Hronične bolesti ................................... 237

Lista su-posmatrača koje je Haneman najčešće navodio ................................. 237

Kako je organizovan naš pregled knjiga 2. − 5. ............................................................. 238 Neke moje lične opservacije .......................................................................................... 239

Skraćeni opisi lijekova iz knjige 2. .................................................................................. 241 Agaricus muscarius ........................................................................................................ 241 Alumina ......................................................................................................................... 242

Ammonium carbonicum ................................................................................................ 244 Ammonium muriaticum................................................................................................. 246 Anacardium ................................................................................................................... 247 Antimonium crudum ...................................................................................................... 248 Aurum ............................................................................................................................ 250

Aurum muriaticum ........................................................................................................ 254 Arsenicum album. .......................................................................................................... 254 Baryta carbonica ............................................................................................................ 254 Borax ............................................................................................................................. 256

Calcarea carbonica ......................................................................................................... 257 Sažeti opisi lijekova (knj. 3., 4., 5.) .................................................................................. 261

Carbo animalis ............................................................................................................... 261 Carbo vegetabilis ........................................................................................................... 261 Causticum, kaustična supstanca ..................................................................................... 262

Hanemanov tekst o spravljanju Causticuma .................................................... 262

Lista simptoma koje je Haneman naglasio ...................................................... 263

Clematis erecta .............................................................................................................. 264 Colocynthis .................................................................................................................... 264 Conium maculatum ........................................................................................................ 264 Cuprum .......................................................................................................................... 264

Digitalis ......................................................................................................................... 265

8 Sadržaj

Dulcamara ...................................................................................................................... 265 Euphorbium ................................................................................................................... 265 Graphites ........................................................................................................................ 265

Guajacum ....................................................................................................................... 265 Hepar sulphuris calcareum ............................................................................................ 266

Hanemanov tekst o spravljanju ....................................................................... 266 Iodium............................................................................................................................ 266

Kali carbonicum ............................................................................................................ 266 Kali nitricum (Nitrum) ................................................................................................... 267 Lycopodii pollen ............................................................................................................ 267 Magnesia carbonica ....................................................................................................... 267 Magnesia muriatica ........................................................................................................ 268 Manganum ..................................................................................................................... 268 Mezereum ...................................................................................................................... 268 Muriaticim acidum ........................................................................................................ 268 Natrum carbonicum ....................................................................................................... 268 Natrium muriaticum ...................................................................................................... 269 Nitri acidum ................................................................................................................... 269 Petroleum ....................................................................................................................... 270

Phosphorus .................................................................................................................... 270 Phosphoricum acidum ................................................................................................... 271 Platina ............................................................................................................................ 271

Sarsaparilla .................................................................................................................... 271

Sepia .............................................................................................................................. 271

Silicea terra .................................................................................................................... 272

Stannum ......................................................................................................................... 273

Sulphur .......................................................................................................................... 273

Sulphuricum acidum ...................................................................................................... 275 Zincum ........................................................................................................................... 275

Indeks lijekova i supstanci ............................................................................................... 277

PREDGOVORI

11

PREDGOVOR IZDAVAČA

Dvije i po godine nakon što smo objavili našu ediciju Hanemanovog Organo-na uspjelo nam je privesti kraju i rad na njegovim Hroničnim bolestima. Kao i za Organon bili su potrebni uistinu veliki entuzijazam, napor i strpljivost i vjerujem da je sve imalo smisla i da će naša homeopatija imati velike koristi od ove knjige, sličnu onoj koju ima od Organona.

Za dvije protekle godine Organon je bio najprodavanija ADVAITA knjiga. Kvalitet knjige je nadvladao sve otpore. U homeopatskom Udruženju u Novom Sadu su oformili komisiju da procijeni vrijednost i valjanost našeg izdanja i, koliko mi je poznato, komisija je zauzela vrlo pozitivan stav, mada je uprava Udruženja odbila da nam dostavi kopiju izvještaja komisije.

Poučeni iskustvom sa Organonom i ohrabreni od strane mnogih homeopata odlučili smo se uraditi i Hronične bolesti na identičan način. Posebnu zahvalnost u tom pogledu dugujemo nažalost sada već upokojenom prof. Milošu Popoviću koji nas je posebno podržavao, ali koga je bolest omela da napiše predgovor ovoj knji-zi, za koji smo se bili dogovorili.

Obzirom da su Hronične bolesti praktično produžetak Organona i da smo je priredili na isti način, onda nema potrebe ovdje pisati dugačak tekst, jer se Pred-govor izdavača i predgovor pok. profesora Popovića za Organon trebaju smatrati i predgovorom za ovu knjigu. Zato ću se ja ovdje ukratko osvrnuti samo na specifi-čnosti strukture Hroničnih bolesti i našeg priređivanja koje se odnosi na tu struktu-ru. Čini mi se da je ovdje jedina inovacija uredički tekst tiskan crnom bojom, ali u uglastim zagradma []. Dakle, sav tekst tiskan plavom bojom je urednički, a unu-tar Hanemanovog (crnog) teksta je urednički tekst izdvojen zagradama. Uglav-nom su to pokušaji pojašnjenja prevoda. Uredničko je i podvlačenje linijom, dok je masni tekst Hanemanovo naglašavanje (u izvorniku kurziv).

Haneman je Hronične bolesti smatrao dvodijelnim. Prvi dio se odnosi na teore-tska razmatranja problematike hroničnih bolesti i nosi naziv „Priroda hroničnih bolesti“, a drugom dijelu je dao naslov „Antipsorični lijekovi“. Mi smo u radu koristili elektronsku fotokopiju izvornog njemačkog drugog izdanja i ispostavlja se da je prvi dio tiskan kao jedna knjiga (tom) obima od oko 270 stranica najvje-rovatnije formata A5, dok je drugi dio tiskan u 4 toma i tačnu veličinu izvornika nismo mogli ustanoviti, ali se najvjerovatnije radi o obimu od oko 2.000 strana. Engleski prevod je tiskan na formatu B5 i ima ukupno 1.600 stranica.

Obzirom da smo ovom knjigom željeli zaokružiti izdavaštvo Hanemanovog djela u za nas najneophodnijem obimu odlučili smo se za sljedeći postupak:

12 Predgovori

1. Prvi dio smo preveli u potpunosti direktno sa izvornog njemačkog tj. Ha-nemanovog jezika, a radi postizanja jasnoće razumijevanja paralelno smo koristili i engleski prevod (drugo američko izdanje, koje je bilo prevod drugog njemačkog izdanja, a objavljeno je 1896.)

2. Nismo mogli izostaviti ni drugi dio, ali pošto je bio preobiman onda smo ga u velikoj mjeri skratili. O tome kako smo organizovali taj tekst napisao sam poseban Predgovor izdavača za drugi dio, tj. za tomove 2. − 5. (str. 233. – 240.). Vjerujem da smo takvom obradom drugog dijela bar dijelom zadovoljili potrebe naših studenata i homeopata. Naime, tek kroz ovo naše priređivanje će biti jasno koje je lijekove Haneman koristio i donekle kako ih je sistematizovao, te kako je vidio njihovu suštinu. Znamo i kako je lije-kove spravljao, a za neke to znamo relativno detaljno.

3. Jasno je da je nama do sada, ne samo što se tiče literature nego uopšte, ne-dostajalo znanja o Hanemanovom djelu i stoga smo se odlučili da ovdje priložimo sve predgovore Hroničnim bolestima do kojih smo mogli doći, uključujući i sve Hanemanove predgovore za sve tomove, koje donosimo u cjelosti. Imamo, dakle, predgovor znamenitog dr. Konstantina Heringa koji je napisao za prvo američko izdanje Hroničnih bolesti, dva uređivačko-pre-vodilačka predgovora za drugo američko izdanje i četiri Hanemanova predgovora: za prvi dio (tom), te za 3., 4. i 5. tom. Dakle, samo za 2. tom Haneman nije pisao nikakav predgovor. Čitaoci će se uvjeriti u veliku važ-nost prilaganja svih ovih predgovora koji su jedna vrsta obvojnice koja je potpuno na razini sadržaja koji obavija, ali ga istovremeno i osvjetljava. U tom pogledu se posebno ističe predgovor Hanemanovog savremenika i sa-radnika dr. Heringa koji može biti aktuelan i danas, 170 godina nakon što je napisan. I to nam skreće posebnu pažnju na činjenicu da homeopatija nije mnogo odmakla od svojih početaka, i nije važno kako ćemo to objašnjavati – genijalnošću samog Hanemana, koji je prednjačio ne samo pred svojim vremenom, ili ćemo to objašnjavati nečim drugim.

Siguran sam da će i studenti i homeopati pomno čitati ovu knjigu i da će pro-naći odgovore na mnoga pitanja, ponekad možda u mjeri kao da je ova knjiga objavljena upravo danas. Slično bi se moglo reći i za predgovor dr. Heringa u kome se govori o veličini i temeljitosti Hanemanovog djela i nedovoljnom razu-mijevanju i prihvatanju od strane tadašnjih liječnika. Čini se da je situacija i da-nas u suštini jako slična, ali pojavno dosta različita. Naime, liječnici izvan home-opatije je potpuno ignorišu, a danas je od značaja pomenuti i one unutar homeo-patije koji se „kunu“ u Hanemana protiveći se svakoj promjeni i razvoju homeo-patije nesvjesni da su takvi njihovi stavovi upereni upravo protiv djela samog Hanemana, pa prema tome i same homeopatije. Meni se čini da bi se prije svega na takve mogle primijeniti Hanemanove riječi iz njegovog Predgovora za tom 3. Hroničnih bolesti da su „slabi i nehajni/nepažljivi“ za razliku od... „sposobnih,

Predgovor izdavača 13

poduzetnih i inteligentnih ljudi koji su majstori svog umijeća“ (vidi podvučeni tekst na str. 33).

Ko god bude pažljivo čitao ovu knjigu između ostalog će ustanoviti sljedeće: 1. Koliko god je jasno da je Haneman bio predani tragalac, neumorni prakti-čar i posmatrač „oka sokolova“ do najsitnijih detalja i nijansi, toliko sva-kom pažljivom čitaocu može biti očigledno da Haneman nije bio dogmat, nije po svaku cijenu branio svoje stavove, nego je bio spreman promijeniti ih i priznati sopstvene greške. Na više mjesta u knjizi čitalac će pronaći njegova priznanja da nešto ni on sam ne razumije ali da su činjenice neu-mitne. Ovdje bismo mogli svrstati i dio teksta iz Predgovora za tom 4. u kome kaže „Zato sad povlačim ono šta sam pisao na ovu temu prije tri go-

dine..“ Mislio sam da na ovo treba skrenuti pažnju ne samo iz razloga da budemo stalno svjesni Hanemanove čestitosti nego i iz razloga što do dana današnjeg ne prestaju napori da se omalovrjeđuje svaka nova misao u ho-meopatiji koristeći to što do sada Henemanovo djelo nije bilo nikome u dovoljnoj mjeri čitko.

2. Što se samih lijekova tiče uočio sam nekolike stvari: Očigledno je da nisu tačne tvrdnje i vjerovanja da su u Hanemanovo vrijeme

svi lijekovi detaljno i masovno dokazani strogo po pravilima propisanim u Orga-nonu. Iz uvodnih tekstova o lijekovima (a neke smo prenijeli u našim sažecima opisa lijekova) jasno je da je Haneman prikupljao tekstove iz svih mogućih izvo-ra i da najčešće nije jasno da li se radi o dokazivanjima ili opservacijama iz klini-čke prakse.

Haneman je „naglas“ izražavao nezadovoljstvo detaljima o porijeklu simpto-ma, npr. oznakama da podaci potiču od neidentifikovane osobe.

U više navrata je ustvrdio da neki lijek treba dalje istraživati. Meni izgleda očiglednim da je Haneman, praveći uvodne tekstove za većinu

lijekova koji su sadržavali specifičan odabir simptoma i neke opservacije o sa-mom lijeku, tragao za „suštinom lijeka“, a što su kasnije homeopati nastavili čini-ti.

No, na primjeru pravljenja specifičnih mješavina, kao što su Causticum i He-par sulphuris, meni izgleda očiglednim da Haneman nije razmišljao samo u jed-nom pravcu − tipa lijek proizvodi simptome i onda takvu grupu simptoma može liječiti − nego da je želio i pronaći šta je poremećeno u samoj vitalnoj sili, pa tek onda tragati za mogućnošću uklanjanja tog poremećaja. Bilo kako bilo, jasno je da Hanemanovo djelo nagovještava potrebu stalnog preispitivanja i istraživanja i da nipošto ne bismo smjeli pristajati na tvrdnje da su savremena otkrića suprotsta-vljena Hanemanovom djelu.

Očigledno je da je Haneman svoje djelo smatrao nedovršenim i da su njegova teorija i praktični pronalasci u liječenju hroničnih bolesti tek zaronili u oblast

14 Predgovori

samo jednog, doduše temeljnog, mijazma (psore). Obzirom da mi je, navodeći ove aspekte Hanemanovog djela, namjera inspi-

risati čitaoce na traganje i dublje proučavanje homeopatije ostajući otvorenog uma, želim skrenuti pažnju na još jednu vrstu problematike. Npr. danas se sma-tra da su bradavice ili proširene vene čisti znak sikotičnog mijazma. No, iz teksta ove knjige je jasno da je Haneman npr. bradavice i proširene vene smatrao sim-ptomima sekundarnih čisto psoričnih bolesti, ali je na drugim mjestima dozvolja-vao da se radi o kombinaciji sikoze i psore. Meni izgleda da upravo to potvrđuju rubrike iz savremenih repertorija u kojima su za obje bolesti naglašeni i lijekovi koje je Haneman smatrao najboljim antipsoricima (Sulph, Caust). No, kod brada-vica su tu i dva lijeka koje je Haneman smatrao antisikoticima: Thuj i Nit-ac, ali za divno čudo, tu su i neki antisifilistici, npr. Merc-c (živin hlorid). Dakle, siko-zu Haneman nije vezivao za bradavice nego je sikozi govorio kao o „bolesti kon-diloma (Fiegwarzen Krakheit1)“, što nije identično sa bradavicama. Znači da ima smisla diferencirati bradavice po mjestu i obliku, što onda vodi ka diferencijaciji mijazama i lijekova. U svakom slučaju ima mjesta za istraživanja i tačnija i jas-nija definisanja pojava i simptoma, i čini se da nam je Haneman još uvijek od koristi i da će još dugo biti.

Sve u svemu, pišući svoje zadnje riječi Haneman nije nikad ni rekao niti mis-lio da piše zadnje riječi homeopatije.

Skoro svu problematiku koju sam pomenuo sažeto pominje i dr. Hering u svo-me predgovoru nagovještavajući dalju diferencijaciju mijazama (vidi podvučeni tekst na str. 20.). Nadam se, dakle, da će ova knjiga mnoge stvari reaktualizovati i da neće biti smatrana samo „istorijskim spomenikom“.

Stoga, budimo doslijedni Hanemanovi sljedbenici − pažljivo posmatrajmo, precizno zaključujmo i diferencirajmo, ne padajmo u predrasude i uvijek budimo otvoreni za nove spoznaje. Svim učiteljima homeopatije, studentima i homeopa-tima želim inspiraciju i uspjeh na tom uzvišenom putu.

Ilidža 19. 03. 2013.

Mile Malešević

1 Na engleski su ovo prevodili kao „figwart“, dakle bukvalno „smokvaste bradavice“, ali se to u

medicinskim riječnicima strogo vezuje za kondilome ili polne bradavice ili tumore koji su meki, svijetlo-crveni, zašiljeni ili resasti/ćubasti i locirani oko genitalija.

15

PREDGOVOR − DR. HERING1

Hanemanov rad na Hroničnim bolesti-ma može se smatrati nastavkom njegovog Organona, a lijekovi koji će biti opisani u ovoj knjizi se, prema tome, mogu smatrati nastavkom Materia Medica Pura. Kako su principi i pravila generalno razrađeni u Or-ganonu, tako Haneman razvija principe i pravila koji trebaju preovladavati u tretira-nju hroničnih bolesti, a čiji naziv je legija2. U Materia Medica Pura nam Haneman opi-suje simptome koje opšti lijekovi mogu razviti, a koji su isprobani na zdravim lju-dima. Suprotno tome, sadašnje tretiranje će biti sačinjeno na osnovu onih lijekova koje je Haneman posebno koristio u tretmanu hroničnih bolesti, i koje je, iz tih razloga nazvao anti-psoricima. U Organonu je Ha-neman pokušao utvrditi činjenicu da je pri-ncip „Similia similibus curentur“ vrhunsko

pravilo u svakoj pravoj metodi liječenja, te kako se to pravilo treba poštovati u tretmanu bolesti. Međutim, u njegovom tretmanu hroničnih bolesti koje je u os-novi dato u Organonu, on svoje učenje na kraju modifikuje i mijenja. Tu Hane-man pokazuje da većina hroničnih bolesti potiče iz istog izvora, da su međusobno povezane, a posebno da se kod tretiranja ovih bolesti treba koristiti grupa lijekova koje je obilježio kao „anti-psorici”. Zajednički izvor većine hroničnih bolesti, prema Hanemanu je psora.

Površni oponenti homeopatije – a nikada nismo ni imali drugačije - napadali su teoriju psoričnog mijazma sa stanovišta koja su bila puna nedorečenosti i sar-kazma koji nije imao nikakvog smisla. Identifikujući psoru sa šugom, oni su pod-rugljivo isticali da je prema Hanemanu šuga prizemni i primitivni grijeh (nečasti-vi), te je ta doktrina bila izjednačena sa doktrinom originalnog grijeha koje je Hrišćanstvo prihvatalo.

1 Ovaj je tekst bio predgovor prvom američkom izdanju Hroničnih bolesti, 1845. Prim. ur. MM. 2 U izvorniku „legion“, a po rječniku to znači 'legija'. Ovaj, a ni sličan izraz nisam sretao na

drugim mjestima. Prim. ur. MM.

31

PREDGOVOR AUTORA ZA TOM 1.1

Svrha mog života na Zemlji bila je postati što bolji i doprinijeti boljitku u skladu sa svojim sposobnostima. U tom smislu, prije svoje smrti predajem Čovje-čanstvu još jedno umijeće za opštu upotrebu i sveopštu korist.

Kada ne bih znao u koju svrhu sam bio ovdje na zemlji – „da postanem što je moguće bolji i da učinim za okolinu sve što je u mojoj moći“ - smatrao bih se za veoma glupog. Moja je bila odluka da predam prije svoje smrti jedno umijeće za opšte dobro, koje sam jedino ja posjedovao i čijim sam skrivanjem za sebe mogao obezbjediti stalnu korist.

No, nisam siguran da će moji savremenici sve ovo razumjeti i ispravno i dos-ljedno primijeniti.

Ali, dok svijetu saopštavam ove velike pronalaske, žalim što moram posum-njati da će moji savremenici uvidjeti dosljednost ove moje nauke, da će je paž-ljivo podražavati i iz nje izvući beskrajan dobitak za bolesno čovječanstvo, koji mora proizaći ukoliko se vjerno i tačno slijedi ta nauka. Ili će je, zaplašeni što ni-su ranije čuli za neke od ovih objava, radije ostaviti neistraženom i nepodržava-nom, dakle ostaviti je neiskorištenom.

Jer, nije vjerovatno da će sudbina ovog pronalaska biti bolja od sudbine opšte homeopatije koju sam podario ljudima. Ljekari nisu povjerovali malim dozama i razrjeđenjima, nego su radije koristili velike doze koje su morali uvijek poveća-vati, a sve na štetu zdravlja bolesnika.

Barem se ne mogu nadati, da će ovim važnim saopštenjima biti bolja sudbina nego li što je već do sada bila sudbina opšte homeopatije, koju sam ja podučavao, gdje se, ne vjerujući snazi tako malih i razrijeđenih doza lijekova (ali, previdjelo se da razrjeđenje povećava njihovu svrsishodnost pošto razvija dinamičku sposo-bnost djelovanja), koje sam nakon što sam se uvjerio u njihovu moć kroz hiljade slučajeva mogao najzad saopštiti svijetu ljekara kao svrsishodne lijekove. Ljekari su radije bolesnike godinama dovodili u opasnost velikim i sve većim dozama li-jekova (ne vjerujući mojim uvjerljivim razlozima) i zato (kao nekada ja, prije ne-go što sam došao do ovog sniženja doza) obično nisu mogli doživjeti uspjeh izlje-čenja.

1 Ovo je Hanemanov predgovor za prvo izdanje Hroničnih bolesti. Čini se da nije bilo novog

predgovora za drugo izdanje.

33

PREDGOVOR AUTORA ZA TOM 3.1

Kako primjenjivati homeopatske lijekove Uvod

Nakon što sam posljednji put2 istupao po pitanju javnog značaja našeg umije-ća iscjeljivanja, između ostalog sam imao priliku sticati iskustva kako na najbolji mogući način primjenjivati lijekove i ovdje ću izložiti ono najbolje šta sam prona-šao po tom pitanju.

Kad je riječ o konkretnoj potenciji onda se najmanjom dozom može smatrati jedna suha granula položena na jezik. Pošto su i bolesti i pacijenti veoma raznoli-ki potrebna je i raznolika primjena.

Pokazalo se da je jedna mala suha granula najviše dinamizacije [potencije] lijeka položena na jezik, ili umjereno mirisanje otvorene bočice u kojoj se nalazi jedna ili više takvih granula, najmanja i najslabija doza sa najkraćim periodom djelovanja. Brojni su pacijenti tako pobudljive prirode na koje za vrijeme lakih akutnih bolesti takva doza djeluje u dovoljnoj mjeri, i koje može izliječiti ako je lijek odabran homeopatski ispravno. Ipak, postoji nevjerovatna različitost među pacijentima kada je u pitanju njihova razdražljivost, dob, duhovna i tjelesna raz-vijenost, vitalnost i, posebno, priroda bolesti, a što iziskuje veliku raznolikost tretmana i doziranja lijekova. Pošto njihove bolesti mogu biti različitih vrsta, bilo da su prirodne i jednostavne i da su se pojavile nedavno, ili su prirodne i jedno-stavne ali stare, ili mogu biti komplikovane (kombinacija više mijazama), ili, što je najčešće, upropaštene izopačenim medicinskim tretmanom tako da je na bolest pridodata bolest lijekova.

Nije moguće napraviti šematski prikaz koji bi neupućenima, nesposobnima ili nedovoljno posvećenima omogućio rutinsko određivanje načina primjene lijeka, pa ću se u daljem tekstu ograničiti samo na slučajeve komplikovanih bolesti.

Ovdje bih se mogao ograničiti samo na zadnji slučaj jer se drugi slučajevi ne mogu složiti u tabelu za one koji su slabi i nehajni/nepažljivi, nego se moraju pre-

1 Knjiga Hronične bolesti je objavljena u pet dijelova, knjiga i tomova i izuzev drugog dijela, autor

je za svaki napisao poseban predgovor. U predgovorima se bavio pitanjima od opšteg značaja za homeopatiju. Tekst ovog predgovora kao i predgovora za tom 4. i tom 5. je preveden iz američkog izdanja Hroničnih bolesti iz 1896, sa engleskog. Prim. ur. MM.

2 Početkom godine 1834. sam napisao prva dva dijela ovog rada oba dužine od samo 36 strana mom bivšem izdavaču g-dinu Arnoldu iz Drezdena je trebalo dvije godine da objavi tih 36 stranica. Ko je uticao na to odlaganje? Na osnovu ličnog poznavanja mogao bih to pogoditi.

39

PREDGOVOR AUTORA ZA TOM 4.1

Istraživanje procesa homeopatskog iscjeljenja Procesi u živim organizmima su različiti od onih u mrtvim supstancama i

stoga ih ne možemo pouzdano mjeriti, te o tim pojavama moramo praviti pret-postavke.

Naša osjetila/čula ne mogu biti sredstva za sticanje suštinskog znanja o život-nim procesima unutar ljudskog organizma, te nam stoga preostaje da povremeno pravimo spekulativne zaključke o pojavama i načinima na koji su se mogle dogo-diti. Ali mi o tome ne možemo praviti pouzdane dokaze i objašnjenja na osnovu promjena koje uočavamo u neorganskom carstvu, jer promjene do kojih dolazi u živim organskim subjektima, nemaju ništa zajedničko sa onim koje se dešavaju u neorganskom, pošto su ti procesi u potpunosti različiti.

Zato se ja ne usuđujem objašnjavati na koji način djeluju potencirani lijekovi. Dovoljna je spoznaja da oni djeluju u skladu sa zakonima prirode.

Zato je potpuno prirodno što se ja pri predstavljanju homeopatskih terapeut-skih sredstava ne usuđujem objašnjavati kako dolazi do iscjeljenja bolesti i kako na pacijenta djeluju supstance koje imaju moć da u zdravih osoba pobude simpto-me koji su slični simptomima bolesti. Ja jesam, doista, postavljao pretpostavke o tome, ali to nisam želio zvati objašnjenjima, tj. definitivnim objašnjenjima mo-dusa operandi2. Nije to bilo ni potrebno jer za nas je obavezno slične simptome liječiti korektno i uspješno, u skladu sa zakonom prirode koji se stalno potvrđuju. Ali bez hvalisanja apstraktnim objašnjenjima ostavljajući pacijente neizliječenim, a to je jedino što su tzv. liječnici postizali.

Neki liječnici odbacuju homeopatiju samo iz razloga što nema objašnjenja kakve promjene i procese potencirani lijekovi pokreću u unutrašnjosti organizma.

Ti su liječnici mnogo toga zamjerili mojim objašnjenjima i oni bi radije pot-puno odbacili homeopatski metod liječenja (jedini mogući) samo stoga što nisu bili zadovoljni mojim naporima da objasnim šta se dešava u unutrašnjosti organi-zma u toku homeopatskog liječenja.

Ipak vrijedi pokušavati razumjeti te procese.

1 Knjiga Hronične bolesti je objavljena u pet knjiga ili tomova i izuzev drugog dijela, autor je za

svaki napisao poseban predgovor. U predgovorima se bavio pitanjima od opšteg značaja za homeopatiju. Tekst ovog predgovora je preveden iz američkog izdanja Hroničnih bolesti iz 1896., sa engleskog. Prim. ur. MM.

2 Način djelovanja. Prim. ur. MM.

42 Predgovori

PREDGOVOR AUTORA ZA TOM 5.

Razblaženja i potencije (dinamizacija) Samo rastvaranjem supstanici u vodi i daljim razrjeđivanjem, bez dinamiza-

cije, slabe i na kraju nestaju njene materijalno-hemijske karaktersistike, npr. ukus ili boja.

Razblaženja ili razrjeđenja, to bi bio pravi naziv, skoro da postoje samo u smi-slu ukusa i boje. Rastvori soli i gorkih supstanci sve više budu lišavani svog uku-sa što se više vode doda, i na kraju teško da preostane išta od ukusa, bez obzira koliko se mnogo protresa. Isto tako rastvor supstance za bojenje umješavanjem sa sve više vode na kraju postaje skoro bezbojan i nikakva količina protresanja ne može pojačati boju.

To jeste, i ostaće stvarno razrjeđenje, razblaženje, ali ne i dinamizacija. Homeopatska dinamizacija budi ljekovite moći supstance, koje na skoro du-

hovan način mogu djelovati na ljudski organizam. Dinamizacija podrazumijeva sukcesivnu i naizmjeničnu kombinaciju 1. trljanja u avanu ili udranja bočice koja sadrži tečnsot i 2. razblaživanja. Supstance nad kojima nisu obavljane obje opera-cije nisu dinamizirane i one se ne mogu zvati ljekovitim pripravcima.

Homeopatska dinamizacija je proces kroz koji se ljekovita svojstva, koja su latentna u prirodnim supstancama dok su one u sirovom/neprerađenom stanju, bude i kao takva budu u stanju djelovati na skoro duhovan način na naš život; tj. na naša osjetljiva i pobudljiva vlakna. Taj razvoj svojstava sirove prirodne sups-tance (dinamizacija) odvija se, kao što sam ranije objasnio, u slučaju suhih sup-stanci kroz drobljenje u avanu, a kod tečnih protresanjem ili udaranjem, što je također drobljenje. Takvi se pripravci ne mogu zvati razblaženjima iako svaki pripravak te vrste da bi bio podignut na višu potenciju, tj. da bi se ljekovita svoj-stva koja su u njemu još uvijek latentna mogla dalje razbuditi i razviti se, prije se mora podvrći daljem razrjeđenju kako bi drobljenje ili protresanje moglo još dub-lje ući u samu suštinu ljekovite supstance i isto tako moglo osloboditi i izložiti još suptilnije dijelove medicinske moći koja leži skrivena u još većoj dubini, a što se ne može učiniti kroz bilo koju količinu drobljenja i protresanja supstance u nje-nom koncentrisanom obliku.

Uzrok slabog ili nikakvog dejstva dinamiziranog lijeka može biti nedovoljan broj udaraca.

Često u homeopatskim knjigama čitamo o slučajevima bolesnih osoba kad ne-ke visoke dinamizacije (razablaženja) lijekova nisu bile ni od kakve koristi, a niže

I

PRIRODA HRONIČNIH

BOLESTI

47

1.

UVOD

Homeopatija je pokazala svoju prirodnu prednost nad alopatijom, kako kod akutnih bolesti, tako i u slučajevima epidemija i groznica.

Do sada je moje homeopatsko umijeće liječenja pokazalo svoju prirodnu pre-dnost pred svakim alopatskim tretmanom, ukoliko je tretman precizno slijedio upute opisane u mojim kao i u spisima mojih učenika. To nije bio slučaj samo kod ljudi koje su iznenada napale akutne bolesti, nego je bilo vrlo uočljivo izraže-no i kod epidemija i sporadičnih groznica.

I venerične bolesti je homeopatija liječila mnogo sigurnije.

Takođe je homeopatija liječila venerične bolesti mnogo sigurnije, bez tegoba i mučnih posljedica, jer je, ne narušavajući i ne uništavajući lokalne manifestacije, uništavala i liječila unutrašnju osnovnu bolest, jedino iznutra, uz pomoć najbolje izabranog specifičnog lijeka.

No, i dalje smo suočeni sa veoma velikim brojem hroničnih bolesti.

Nažalost, broj drugih teških i dugotrajnih, hroničnih bolest koje postoje na zemaljskoj kugli, je bio i ostao jako veliki.

Prije pojave homeopatije Alopatski tretmani hroničnih bolesti, zasnovani na velikim dozama agresiv-

nih supstanci i drugim agresivnim postupcima, povećavaju patnje pacijenata. Bolesti mijenjaju svoj oblik, a nerijetko staru bolest zamjenjuje nova koja je teža od prethodne.

Do tada su liječenja, koja su alopatski liječnici poduzimali kod takvih vrsta bolesti, povećavala patnje pacijenata jer se tretman sastojao od primjene niza pro-blematičnih smjesa, koje su apotekari pripremali od velikih doza jako agresivnih supstanci, čija pojedinačna dejstva nisu poznavali. Pored toga su koristili razne kupke, te sredstva koja izazivaju znojenje i salivaciju, sredstva koja uklanjaju bo-love, klistir, vruće obloge, kađenja, meleme koji izazivaju plikove, kožne eksuda-

48 I. Priroda hroničnih bolesti

te i fontanele1, a naročito su bili u upotrebi laksativi, pijavice, puštanje krvi, tera-pija izgladnjivanja i druge metode mučenja raznih naziva, koje su se stalno mije-njala kao što se mijenja moda. Na taj način se bolest najčešće pogoršavala, a vita-lna sila pacijenta slabila i pored povremene primjene tobožnjih sredstava za jača-nje. Ako bi se, međutim, primjenom ovih sredstava postigla uočljiva promjena, umjesto postojećih patnji javljala bi se neka teža stanja nove nepoznate bolesti. Ovakvo novo stanje je bilo daleko teže od same prvobitne bolesti, a isto tako i teže za liječenje. Uobičajena fraza, kojom su se liječnici služili, je bila „Imao sam sreće prethodnu bolest izliječiti i velika je šteta što se pojavila nova (?) bolest. Ali nadam se da ću ovu kao i prethodnu uspješno ukloniti.“ I tako, promjenom oblika iste bolesti, kao i dodatak nove bolesti prouzrokovane korištenjem neodgovaraju-ćih i štetnih lijekova, patnje pacijenata su se povećavale i na kraju završavale smrću. Bližnje su tješili objašnjenjima „Sve što se moglo zamisliti bilo je kod pokojnika učinjeno i primijenjeno.“

Homeopatija i hronične bolesti Kod homeopatije, koja je veliki dar božiji, nije tako! Homeopatija kod hroničnih bolesti daje daleko bolje rezultate, pogotovu ako

organizam nije oslabljen alopatskim tretmanima.

Čak i kod ostalih tipova hroničnih bolesti učenici su, slijedeći učenja predsta-vljena u mojim ranijim tekstovima i na predavanjima, postizali daleko veće us-pjehe u liječenju u odnosu na već spomenute metode. Odnosno, kada bi nailazili na bolesnika koji nije bio suviše iscrpljen i oslabljen tadašnjim alopatskim tret-manima, što je, nažalost, bio veoma čest slučaj kod pacijenta koji je imao dovo-ljno finansijskih sredstava za trošenje.

Homeopati su često bili u mogućnosti ukloniti hroničnu bolest pomoću hom-eopatskih lijekova odabranih prema simptomima pacijenta.

Koristeći prirodniji tretman, homeopatski liječnici su bili često u mogućnosti u kratkom vremenskom periodu ukloniti hroničnu bolest koju su tretirali i to na-kon analize svih simptoma koje su mogli svojim čulima uočiti i otkriti. Lije čili su odgovarajućim homeopatskim lijekovima koji su već bili dokazani, a koje su ko-ristili u najmanjim mogućim dozama i bez popratnih štetnih posljedica za pacije-ntove fluide i snagu, a što je, nažalost, bio slučaj kod alopatskog liječenja. Na taj način je pacijent, potpuno izliječen, mogao ponovo uživati u životnim radostima. Ova liječenja su u svakom slučaju prevazilazila sve što su alopati, i to u rijetkim

1 Ital. fontanella – 1. izvorčić, česmica; 2. med. vještački napravljen kanal za odvođenje škodljivih

sokova (npr. gnoja). Prim. ur. MM.

1. Uvod 49

slučajevima, mogli postići koristeći sredstva iz svojih medicinskih torbi. Doze homeopatskih lijekova su bile minimalne, a uspjeh je bio dosta čest u

slučajevima većine hroničnih bolesnika čije bolesti nisu uzele suviše maha i koji nisu bili tretirani prejakim alopatskim sredstvima.

Simptomi su se najčešće povlačili pod uticajem vrlo malih doza onoga lijeka koji je pokazivao sposobnost izazivanja istog niza simptoma kod zdravih ljudi. Ali, ako bolest nije uhvatila suviše maha i nije bila previše ni prejako tretirana alopatskim metodama, često se u toku relativno dugog vremenskog perioda pov-lačila, pa su ljudi imali razloga nazivati se sretnima i zaista su se, ne tako rijetko, i nazivali. Na taj način tretiran pacijent je mogao smatrati da je dobrog zdravstve-nog stanja, a zapravo je i bio, pogotovo kada je procjenjivao svoje novo poboljša-no stanje i poredio ga sa daleko bolnijim stanjem u kojem je bio prije homeopat-skog tretmana. 1

Ni homeopatija nije imala potpun učinak Ipak su jače spoljašnje pobude kod homeopatijom naizgled potpuno izliječe-

nih pacijenata uzrokovale tegobe. Čak i ispravni ponovljeni homeopatski tretmani su davali sve slabije rezultate, da bi se tegobe na kraju pojavile i bez spoljašnjih pobuda ili uzročnika, a tretmani su bivali nepotpuno djelotvorni.

Često su neke teške greške u prehrani, prehlada, zahlađenje, dolazak osobito oštrog, vlažnog ili olujnog vremena kao što se dešava u jesen (koliko god da je blaga), ali još više dolazak zime i hladnog proljeća, zatim jaki napori tijela i uma, a posebno šokovi uzrokovani nekim spoljašnim jakim pozljedama, ili veoma tu-žan događaj koji je pogodio dušu, zatim učestali strah, duboka tuga i žalost kao i stalna ljutnja, kod oslabljenog organizma ili kod naizgled izliječene bolesti, u či-joj osnovi je bila razvijena psora, ponovo prouzrokovali jednu ili više tegoba, ko-je su izgledale kao da su već izliječene. Ovo novo stanje je često bilo pogoršano nekim potpuno novim okolnostima a koje je, ako nije bilo ozbiljnije od prethod-nog, homeopatski uklonjenog, ipak često bilo isto tako ozbiljno i još upornije. U tom slučaju liječnik je davao od poznatih lijekova onaj koji je najviše odgovarao

1 U slučajevima gdje je liječenje bolesti uzrokovane nepotpuno razvijenom psorom, a koju su tre-

tirali moji sljedbenici lijekovima koji nisu pripadali mnoštvu onih koji su se kasnije pokazali kao glavne anti-psorični lijekovi; jer tada još nisu bili poznati [kao takvi]. Bolesti su bile tretira-ne uglavnom takvim lijekovima koji su najbolje pokrivali vidljive simptome i privremeno ih uklanjali, odnosno ublažavali. Takvo liječenje je opet vraćalo psoru u latentno stanje stvarajući neku vrstu zdravog stanja i to posebno kod mladih osoba. Sve bi to svakom posmatraču djelo-valo kao pravo zdravlje, ako je posmatrač površno analizirao stanje. Takvo bi stanje, veoma često, trajalo čitav niz godina. Ali, kod hroničnih bolesti uzrokovanih potpuno razvijenom pso-rom lijekovi, koji su tada bili poznati, nisu nikada bili dovoljni za potpuno izlječenje, koje se homeopatskim lijekovima može postići danas.

50 I. Priroda hroničnih bolesti

novoj bolesti, naravno sa priličnim uspjehom, tako da je bolesnik stavljen u bolji položaj. Naprotiv, u prvom slučaju, gdje se već činilo da su tegobe uništene, one su se usljed gore pomenutih uzroka ponovile. Izabrano sredstvo koje je prvog puta pomoglo, sada je pomoglo mnogo nepotpunije, a pri sljedećem ponavljanju još i manje. Onda su se, usljed djelovanja homeopatskih lijekova koji su se činili primjerenim, pojavili čak i kod besprijekornog načina života bolesnika novi sim-ptomi bolesti, koji su se mogli ukloniti sa drugim mogućim najpogodnijim lijeko-vima, ali ipak oskudno i nepotpuno, a i simptomi se takođe nisu mogli poboljšati kada su gore pomenuti suprotni događaji izvana sprječavali to poboljšanje.

Povoljne okolnosti usporavaju tok bolesti i čine ga lakšim, često dovodeći do prividno dosta dobrog zdravlja, što nikad ne traje dugo. Homeopatski lijekovi djeluju sve slabije. I sve se svodilo na to da je homeopatija samo usporavala nap-redak hronične bolesti, koja se vremenom ipak pogoršavala.

S vremena na vrijeme je neki veseo događaj stvarao dobro raspoloženje, a što je poboljšavalo stanje bolesnika, zatim su prijatno putovanje, povoljno godišnje doba i suho ujednačeno vrijeme prouzrokovali značajan zastoj hronične bolesti na kraće ili duže vrijeme. Tada je homeopat mogao smatrati da se bolesnik prilično oporavio. A i bolesnik se mogao, kada bi zanemario podnošljive, umjerene tego-be, smatrati zdravim. Ali taj zastoj [bolesti] nije nikada dugo trajao i česti povrati bolesti doveli su do toga da su i najbolje izabrani do tada poznati homeopatski li-jekovi u najpodesnim dozama postajali, što su se češće upotrebljavali, manje usp-ješni i na kraju su postali samo slaba sredstva za smirenje [bolesti]. Nakon češćeg pokušaja pobjeđivanja ponovljene bolesti, koja bi se uvijek malo promijenila te-gobe koje su do tada istraženi homeopatski lijekovi morali ostaviti neuklonjenim i nepobjeđenim, obično preostajale − uvijek nove i nove tegobe, sve teže i vreme-nom opasnije čak i pri besprijekornom načinu života bolesnika i njegovog pošti-vanja propisanih uputa. Zbog svega toga su homeopatski liječnici mogli samo malo usporiti napredovanje hronične dugotrajne bolest tako da se ona iz godine u godinu ipak pogoršavala.

Početak tretmana je bio povoljan, nastavak manje povoljan, a ishod beznade-žan...

Ovo je bio i ostao brži ili laganiji postupak takvog liječenja svih brojnih neve-neričnih hroničnih bolesti, čak kada je izgledalo da je proces oporavka vođen pre-ma učenju do tada poznatog homeopatskog umijeća. Početak tretmana je bio po-voljan, nastavak manje povoljan, a ishod beznadežan.

... i pored toga što se liječenje zasnivalo na ispravnom i pouzdanom učenju.

A ipak se samo učenje oslanjalo na neoborive stubove istine i vječno će tako biti. Želio bih reći (ukoliko to živi stvor smije reći) i istaći, da je potvrđi-vanje osobenosti i pouzdanosti toga učenja predočeno svijetu kroz činjenice.

91

5.

BUĐENJE ILI IZBIJANJE PSORE

Osoba sa ovakvim tegobama se smatra zdravom i može imati podnošljiv život dok je još relativno mlada, pri relativno dobrim uslovima življenja.

Imajući neke ili više ovakvih tegoba (koje se javljaju često ili češće), čovjek se još smatra zdravim a i drugi ga tako smatraju. On pri tome može mnogo godi-na voditi podnošljiv život i prilično nesmetano se baviti svojim poslom tako dugo dok je mlad ili je još u svojim najboljim godinama. Tada još uvijek može istrpjeti ne naročitu nedaću spolja, ako ima dovoljne prihode, ako ne živi u ljutnji ili brizi, ako se ne napreže preko svojih snaga, a osobito ako je potpuno vedre, opuštene, strpljive i zadovoljne naravi. Tada psora (unutrašnja bolest šuge) koja putem ne-kih ili više gore pomenutih simptoma skreće poznavaocu pozornost na sebe, mo-že mnogo godina dalje tinjati u unutrašnjosti, a da čovjeka ne gurne u neku trajnu hroničnu bolest.

No, dok čovjek zađe u godine, onda i mali povodi mogu dovesti do izbijanja žestokih tegoba, nesrazmjernih neposrednom uzročniku.

Ali čak i kod ovih povoljnih vanjskih okolnosti mogu, čim čovjek dođe u go-dine, već često mali povodi (umjerena ljutnja, ili prehlada, greška u ishrani itd.) proizvesti žestok poticaj bolesti (iako samo kratak): žestoku koliku, upalu pluća, upalu grla, crveni vjetar, groznicu i tome slično – napade bolesti, čija žestina čes-to ne stoji ni u kakvom odnosu prema umjerenom uzroku uzbuđenja. Slično se uglavnom događa većinom u jesen i zimi, ali ponekad, u prvom redu, u proljeće.

Izraženije nepovoljne okolnosti kao što su epidemije, zaraze, povrede i druge traume, te teške okolnosti dovode do buđenja psore kroz veći broj težih simptoma i do stvaranja različitih psoričnih bolesti. Pogrešno liječenje dodatno pogoršava stanje.

Ako se ipak osoba, bilo dijete ili odrastao čovjek sa psorom koja iznutra tinja, čini zdravom, ali dospije u suprotno od upravo navedenih nepovoljnih životnih prilika, ako je njegovo zdravlje npr. i sav njegov organizam jako oslabljen i uzdr-man od epidemijske groznice, koja je zahvatila čitav organizam, ili od akutne zarazne bolesti1 boginja, ospica, velikog kašlja, groznice šarlaha, crvenog osipa

1 Na kraju akutne groznice često dolazi do izbijanja stare psore, uzrokovane poticajem ovakve

groznice, koja se nalazi u organizmu, u vidu osipa šuge. Liječnici takvo stanje objašnjavaju kao

92 I. Priroda hroničnih bolesti

itd. ili usljed vanjske teške povrede, udarca, pada, ozljede, značajnih opekotina, loma noge ili ruke, teškog porođaja i ograničenja zbog bolesti (uz dodatno nepra-vilno i neuspješno alopatsko liječenje koje slabi bolesnika) – kada ograničavanje života na sjedenje pri tamnoj ili polumračnoj svjetlosti sobe slabe životnu silu, kada tužni smrtni slučajevi voljenih članova obitelji obore psihu zbog žalosti ili kada svakodnevne smutnje i uvrede zagorčaju život – ili kad dođe do nedostatka hrane ili ukupnog nedostatka svega potrebnog i neophodnog, sve to obara entuzi-jazam i snagu organizma. Tada se budi psora, koja je do tada tinjala, i pokazuje se sa sljedećim povećanim i nagomilanim simptomima, koji su nabrojani u dalj-njem tekstu, na putu stvaranja težih bolesti. Ova ili ona od bezimenih (psoričnih) hroničnih bolesti1 izbija i pogoršava se (najviše usljed krivog liječenja od strane

novu pojavu šuge u datom tijelu, koje je ispunjeno otrovnim sokovima (scilicet [tako reći, to znači]), zato što ništa ne znaju o dugotrajnoj psori koja često tinja u čovjeku. Ali bolest šuge ne može se sada kod pojedinog čovjeka ponovo sama od sebe proizvesti, sama od sebe nastati ili sama od sebe stvoriti, isto tako kao što se ne mogu pojaviti kod bilo kojeg čovjeka kravlje boginje ili ospice niti venerični šankr itd. ukoliko taj čovjek nije prije toga bio zaražen.

1 A već prema tome da li je prvobitna tjelesna konstitucija, prihvaćen specifičan način života, posebna duševna sposobnost postignuta često putem individualnog odgoja, ili jedan ili drugi najviše osjetljiv ili oslabljen dio organizma, bolest šuge određuje smjer nastanka neke od bolesti i vodi više do nastanka date bolesti, kako bi se ona u prvom redu tako modifikovana razvila. Ljutita, zlovoljna psiha neobično pospješuje izbijanje psore, kao i prethodna iscrpljenost zbog čestih trudnoća, pretjeranog dojenja, suviše napora, napadajućeg pogrešnog liječenja, uživanja i raskalašenog života. Unutrašnja bolest šuge je, kako je već rečeno, tako neobične prirode, da može vrlo dugo vremena pod vrlo povoljnjim vanjskim prilikama ostati istovremeno ograničena i skrivena, tako da čovjek površnom posmatraču može izgledati kao zdrav, često i tokom mnogo godina, dok se ne dese nepovoljne prilike za dušu i tijelo ili za oboje, koje onda kao neprijatelj-ski poticaj probude unutrašnju tinjajuću bolest i razviju njene klice. Onda ne mogu poznanici, ni liječnici pa čak ni sam pacijent shvatiti kako je njegovo zdravlje moglo tako naglo i drastično propasti. Tada se razvijaju – da bih objasnio nekoliko primjera iz mog iskustva – npr. poslije jednostavnog preloma noge, poslije 5-6 sedmica mirovanja u postelji, stanja bolesti druge vrste, čiji se izvor ne može razumjeti. Stanja bolesti, koja se poslije podnošljivog otklanjanja ipak po-novo vraćaju i čak, iako ne postoje greške u ishrani, pojavljuju u pojačanom stupnju, najviše ujesen, zimi i uproljeće i nastaju iz godine u godinu, intenzivnije, dugotrajne bolesti, a često i bez alopatskog liječenja razviju se na njihovom mjestu neke druge, još teže bolesti. Uzaludno se traži trajna pomoć kroz savjete dosadašnjih liječnika a isto tako se često uzaludno koriste mi-neralne kupke. Postoje nebrojeni poticaji u životu i takvi nepovoljni događaji, koji obično pro-bude do tada (možda već dugo) tinjajuću psoru (unutrašnju bolest svraba) i dovode njene klice do razvoja. One su često takve prirode da velike bolesti koje iza njih slijede nisu ni u kakvoj vezi sa tim događajima, tako da nijedan pametan čovjek ne može te uzroke smatrati dovoljnim razlogom ovih često čudovišnih hroničnih bolesti, koje slijede, nego je prisiljen priznati da pos-toji dublji neprijateljski razlog za razvoj tih pojava. Primjer 1.: Površno i prema uobičajenim mjerilima pregledana, zdrava, mlada žena (zara-žena u djetinjstvu psorom) imala je nesreću da se u trećem mjesecu trudnoće prevrne iz kola. Osim male povrede i straha pretrpjela je i pobačaj te ju je veliki gubitak krvi prilično unazadio. Ali za nekoliko sedmica se mlada priroda ipak oporavila i moglo se očekivati skorašnje trajno zdravlje. Ali vijest o bolesti njene voljene sestre, opasne po život, koja je živjela daleko, bacila

DRUGI DIO:

ANTIPSORIČNI LIJEKOVI

SVESKE 2., 3., 4. I 5.

SAŽECI OPISA LIJEKOVA

233

PREDGOVOR IZDAVAČA (MM)

Pregled Hanemanovih djela (radova) Ovom knjigom u ADVAITA zaokružujemo rad na Hanemanovim knjigama,

te može biti zanimljivo na jednom mjestu imati pregled svih Hanemanovih radova.

God. Pojam Dob Djelo 1755. rođenje 0 1784. kraj prakse 29 1792. Početak “nove” prakse 1796. Novi princip za utvrđivanje ljekovite moći

supstanci, članak 1803. O učincima kafe iz izvornog posmatranja 1805. Fragmenta de viribus medicamentorum

positivis, 27 dokazivanja l., na latinskom 1806. Medicina iskustva, esej 1807. homeopatija 52 Indikacije homeopatske primjene lijekova u

redovnoj praksi, esej u Hufeland's Jour. 1810. 55 Organon, 1. izdanje 1811. MMP 1 1812. 57 1812: Habilitacija „De helleborisima veterum” 1816. MMP 2 1817. MMP 3 1818. MMP 4 1819. MMP 5 1821. 66 MMP 6 1827. potencija 1828. 73 Hroni čne bolesti (HB): HB 1; HB 2; HB 3 1830 MMP 1, dorađeno, 2. izdanje 1830. HB 4 1833. 78 Organon, 5. izdanje 1833. MMP 2, dorađeno, 2. izdanje 1835.-9. Hronične bolesti 1842. 87 Organon, neobjavljeno, 6. izdanje 1843. smrt 88 1921. Organon, prvo objavljivanje, 6. izdanje

234 Antipsorični lijekovi

Pregled Hanemanovih lijekova U tabeli ispod je navedeno koji su lijekovi opisani u jednoj od knjiga MMP, a

koji u HB. Vidi se da su neki lijekovi opisani u obje knjige. MMP HB, 2.izd. 1. Acetica

(acet-ac?)

2. Acon 3. Agar 4. Alum 5. Amm-c 6. Anac 7. Ant-c 8. Ang 9. Arg 10. Arn 11. Ars Ars 12. Asar 13. Aur Aur 14. Aur-m 15. Bar-c 16. Bell 17. Bism 18. Borax 19. Bry 20. Calc Calc 21. Camph 22. Cann-s 23. Caps 24. Carb-a 25. Carb-v 26. Caust Caust 27. Cham 28. Chel 29. Cic 30. Cina 31. Cinch

32. Clem 33. Cocc 34. Coloc Coloc 35. Con Con 36. Cupr 37. Cycl 38. Dig Dig 39. Dros 40. Dulc Dulc 41. Euphrasia 42. Euphorbium 43. Ferr 44. Graph 45. Gujac Guajacum 46. Hell 47. Hep 48. Hyos 49. Ign 50. Iod 51. Ipec 52. Kali-c 53. Led 54. Lyc pollen 55. Mag-c 56. Mag-m 57. Magnes 58. Mang Mang 59. M-arct 60. M-aust1 61. Meny 62. Merc

1 Izvorno: magnetni pol južni i sjeverni.

Predgovor izdavača 235

63. Mezereum 64. Mur-ac 65. Mosch 66. Mur-ac 67. Nat-c 68. Nat-m 69. Nit-ac 70. Nitrum=Kali-n 71. Nux-v 72. Olnd 73. Op 74. Petr 75. Ph-ac Ph-ac 76. Phos 77. Plat 78. Puls 79. Rheum 80. Rhus-t 81. Ruta

82. Samb 83. Sars Sars 84. Scilla 85. Sepia 86. Silicea Terra 87. Spig 88. Spong 89. Stann Stann 90. Staph 91. Stram 92. Sulph Sulph 93. Sulph-ac 94. Thuja 95. Tarax 96. Ver-a 97. Verb 98. Zinc

Lista antipsoričnih lijekova (obrađeni u HB) Kao što je već rečeno sveske 2., 3., 4. i 5. čine drugi dio knjige Hronične bo-

lesti sa jedinstvenim naslovom Antiposri čni lijekovi . 1. Agar 2. Alum 3. Amm-c 4. Anac 5. Ant-c 6. Ars 7. Aur 8. Aur-m 9. Bar-c 10. Borax 11. Calc 12. Carb-a 13. Carb-v 14. Caust 15. Clem 16. Colc

17. Con 18. Cupr 19. Dig 20. Dulc 21. Euphorbium 22. Graph 23. Guajacum 24. Hep 25. Iod 26. Kali-c 27. Lyc 28. Mag-c 29. Mag-m 30. Mang 31. Mezereum 32. Mur-ac

33. Nat-c 34. Nat-m 35. Nit-ac 36. Nitrum 37. Petr 38. Ph-ac 39. Phos 40. Plat 41. Sars 42. Sepia 43. Silic 44. Stann 45. Sulph 46. Sulph-ac 47. Zinc

U dijelu knjige (prve) Liječenje u poglavlju Sikoza Haneman govori samo o

236 III Liječenje psore

dva lijeka, dakle kao „anti-skiotičnim“: Thuja i Nitricum acidum, a u poglavlju Sifilis samo o preparatima žive kao o „anti-sifilističnim“, mada ni jednom nije upotrijebio izraze koje sam zato stavio pod navodnike.

U svakom slučaju, u Materia Medica Pura Haneman je obradio 65 lijekova, a u ovoj knjizi (Hronične bolesti – HB) je obrađeno 47 kao antipsorični. No, 14 lije-kova iz MMP su ponovljeni u HB, tako da se ispostavlja da je Haneman u ove dvi-je knjige opisao ukupno 98 lijekova, što je najvjerovatnije približan broj lijekova koji su korišteni u njegovo doba. Slijedi i lista lijekova koji su obrađeni u MMP, a nisu obrađeni u knjizi HB, što znači da ih Haneman nije smatrao antipsoricima, te preostaje onda da ih je smatrao akutnim, antisikotičnim (Thuj, ?), antisifilističnim (Merc, Merc-, ?) ili možda i nije imao stav o nkim lijekovima po tom pitanju (u nekoliko navrata je pisao da je lijek potrebno dodatno istražiti).

Lista lijekova koji nisu obrađeni u HB Radi bolje preglednosti, evo liste lijekova koji su opisani u MMP a nisu u HB.

To znači da ih Haneman nije smatrao antipsoričnim. 1. Acetica 2. Acon 3. Ang 4. Arg 5. Arn 6. Asar 7. Bell 8. Bism 9. Bry 10. Camph 11. Cann-s 12. Caps 13. Cham

14. Chel 15. Cic 16. Cina 17. Cinch 18. Cocc 19. Cycl 20. Dros 21. Euphr 22. Ferr 23. Hell 24. Hyos 25. Ign 26. Ipec

27. Led 28. Magnes 29. M-arct 30. M-aust 31. Meny 32. Merc 33. Mosch 34. Mur-ac 35. Nux-v 36. Olnd 37. Op 38. Puls 39. Rheum

40. Rhus-t 41. Ruta 42. Samb 43. Scilla 44. Spig 45. Spong 46. Staph 47. Stram 48. Thuja 49. Tarax 50. Ver-a 51. Verb.

Lijekovi koji nisu opisani u knjigama Iz indeksa na kraju knjige se vidi da se u Hroničnim bolestima pominje još 10

lijekova, te se da zaključiti da su neki lijekovi koji nisu opisani pominjani ili u alopatskom smislu ili su možda potencirani, ali nisu bili dovoljno dokazani. Evo liste tih lijekova: Amm-m, Ampelopsis hederacea, Anac, Cic, Clem, Coffea cruda, Colc, Copaiva, Croton tiglium, Psorinum.

Predgovor izdavača 237

Kako je organizovana izvorna knjiga Hronične bolesti Uglavnom su svi lijekovi koji su opisani u sveskama 2., 3., 4. i 5. kao pogla-

vito antipsorični opisani na sljedeći način: 1. Proces pripreme sirove supstance koji najčešće govori o suptilnom pročiš-ćenju;

2. (Eventualno) alopatska upotreba supstance; 3. Hanemanov sažeti odabir simptoma lijeka, što uključuje i naglašavanje

nekih simptoma ili stanja (kurzivom, a ja sam za to upotrijebio masna slova, jer je u našem stilu kurziv rezervisan za imena lijekova);

4. Lista liječnika koji su „priložili simptome“ bilo da su pratili tretmane ili su učestvovali u dokazivanju. Te „prilagače“ Haneman zove „su-posmatrači“ (njem. Mit-Beobachter). Prema mome razumijevanju apsolutno nisu razgraničene ove dvije pojave: dokazivanje i nestanak simptoma usljed primjene lijeka na nekom pacijentu. Iz nekih fusnota prvog engleskog iz-danja se vidi da su organizovana dokazivanja lijekova, pa se čini da su rezultati tih dokazivanja navedeni pod imenom onoga koji je to dokazi-vanje proveo. To može biti i objašnjenje za relativno kratku listu imena saradnika koje je Haneman označavao kao su-posmatrači (Mit-Beobahter)

5. Lista simptoma uz skraćenicu „prilagača“. Ako skraćenice nema onda se radi o Hanemanu lično. Kao što se vidi iz Predgovora dr. Gughesa, pre-vodioca prvog izdanja Hroničnih bolesti na engleskom jeziku, koji smo priložili na početku ovog našeg izdanja, Haneman je prikupljao simptome iz više izvora:

6. Hahneman: Materia Medica Pura 7. Hartlaub i Trinks: Materia Medica 8. Staph: Archiv 9. još neki izvori.

Lista su-posmatrača koje je Haneman najčešće navodio Mislio sam da nam može biti zanimljiva ta lista, te sam zato naveo imena koja

sam uočio, mada sam sigurno neka i izostavio. Ahr Ahner

Ap. Apelt

Bte dr. H. G. Bute iz Filadelfije

Bth. Dr. Bethman

C Dr. Caspari

Fc. Dr. Foiscas iz Pariza

Fr.H. dr. Freidrich Hahneman (ne dr. Samuel Hahnemann)

Frz Dr. Franz

Gll. Dr. Gullon

262 Antipsorični lijekovi

CAUSTICUM , KAUSTIČNA SUPSTANCA Hanemanov tekst o spravljanju Causticuma1

Kreč u stanju kamena krečnjaka svoju nerastvorivost u vodi i blagost duguje kiselinama nižeg reda koje se nalaze u njemu. Kad se zagrije do usijanja krečnjak dozvoli tim kiselinama da izađu u obliku gasa.2 U toku tog procesa krečnjak, kao paljeni kreč, pored latentne toplote je u svoj sastav primio drugu supstancu, he-miji nepoznatu, koja mu daje kaustično svojstvo kao i rastvorivost u vodi od čega dobijamo krečnu vodu.3 Ta supstanca, mada sama nije kiselina, daje tome kaustični kvalitet, i dodajući tečnu kiselinu (koja izdržava vatru), koja se onda kombinuje sa krečom (koji ima afinitet prema toj kiselini) u vodeni kaustik (Hydras Caustici?), odvaja se destilacijom.

Uzmite komad svježe paljenog kreča veličine oko dvije funte i zamočite taj komad u posudu destilovane vode oko jednog minuta, a onda ga stavite u suhi sud u kome će se uskoro pretvoriti u prah oslobađajući mnogo toplote i specifičan miris, zvani krečna para. Uzmite dvije unce tog finog praha i u porculanskoj po-sudi za trituraciju ga pomiješajte sa dvije unce kalijevog bisulfata koji je pretho-dno zagrijan do usijanja i istopljen, pa zatim ohlađen i pretvoren u prah, pa ras-tvoren u dvije unce ključale vode. Ta pogusta mješavina4 se stavi u malu staklenu retortu na koju je postavljena ručka sa vlažnim mjehurom; u cijev ručke se ubaci prijemnik do pola uronjen u vodu; retorta se lagano zagrijava na umjeronoj vatri od drvenog uglja sve dok se ne destiluje sva tečnost. Nastane oko jedna i po funta

1 Prema Leksikonu stranih reči i zraza Milana Vujaklije značenje riječi je sljedeće:

Kaustika (grč. kaustikos = nagrizan, koji nagriza) 1. sredstva za nagrizanje, za najedanje; sposobnost nagrizanja pomoću kaustičnih sredstava. Kausticitet: moć ili svojstvo nagrizanja; fig. zajedljivost, zagrižljivost, podsmješljivost. Kaustičan: (grč. kaustikos) nagrizan, najedan koji nagriza, najeda. fig. zajedljiv, zagrižljiv, satiričan. Prim. ur. MM.

2 CaCO3 � CaO + CO2. A to što Haneman pominje kiselinu bi se moglo odnositi na ugljičnu kise-linu (CO2 + H2O → H2CO3), jer je CaCO3 kalcijev karbonat, tj. kalcijeva so ugljične kiseline. Prim. ur. MM.

3 Kalcijev oksid (CaO) sa vodom stvara hidroksid (CaO + H2O� Ca(OH)2) koji se jos naziva „krečna voda“ ili „gašeni kreč“. Ca(OH)2 nije jako topiv u vodi i nalazi se kao veoma sitno raspršeni materijal u vodenoj sredini, tako da se većina molekula taloži na dnu. Prim. ur. MM.

4 Dakle, sad imamo mješavinu Ca(OH)2 + K2S + H2O, i čini se da se sa tim radi destilacija, tj isparavanje vode, ali sa tom vodom izlaze još neki molekuli. Sa gledišta savremene sistemske homeopatije bi bilo zanimljivo znati i koji. Naime, mnogi autori misle da bi Caust trebalo svrstavati u Kalije, što proizilazi i iz njegove ključne simptomatologije (dužnost, porodica itd.). No, najvjerovatnije je tu i Kalcij (dom. zaštita), koji je u periodnom sistemu odmah iza Kalija, te Sumpor (koji po Šoltenu ima veze sa „biti partner“). Čini se da bi se moglo raditi baš o takvoj suptilnoj kombinaciji. Obzirom da je Caust jedan od najznačajnijih lijekova, o svemu ovome bi imalo smisla napraviti detaljniju studiju. Prim. ur. MM.

Antipsorični lijekovi 263

tečnosti bistre kao voda, a koja sadrži koncentrisani oblik supstance koja je po-menuta, tj. Causticum; miriše kao cijeđ kalijeve kaustike (sode). Na zadnjem dijelu jezika kaustik ostavlja vrlo stežući ukus, a u grlu peče. Zamrzava se samo na nižoj temperaturi od vode. Pospješuje truljenje namirnica životinjskog porije-kla, ako se u njega potopi. Kad se u kaustik doda barijum hlorid on pokazuje zna-ke sumporne kiseline, a ako se doda oksalat amonijuma ne pokazuje tragove kre-ča.

Jedna kap destilata se stavlja u bočicu koja je do 1/3 napunjena sa 99 ili 100 kapljica alkohola, pa se smješa potencira pomoću 10 uzastopnih udaraca i na isti način se nastavlja u 29 bočica iste vrste, sa alkoholom, razvijajući svako razrjeđe-nje i potenciju pomoću deset uzastopnih udaraca, dobijajući na kraju decilionsku dinamičku potenciju [=30C].

Jedna a najviše dvije najmanje granule navlažene ovom tečnošću čine dozu ovog moćnog antipsorika: aktivnost traje često više od 50 dana.

U drugoj svesci Materia Medica Pura je pomenut manje čist preparat pod ime-nom Kaustična tinktura, ali i dokazivanja ovog lijeka u pogledu njegovih osobitih učinaka na promjene ljudskog zdravlja je do sada bilo prilično nesavršeno. No, nakon što sam prepoznao njegovu antipsoričnu vrijednost, njegova dokazivanja su dopunjena u listi simptoma koja sljedi. Na osnovu njih je moguć homeopatski odabir ovog velikog antipsorika za odgovarajuće slučajeve, koji nije bez grešaka bio moguć uz pomoć manjeg broja simptoma.

[Kraj detaljnog prevoda Hanemanovog uvodnog teksta. Slijedi kratka lista sa-mo onih simptoma koje je Haneman naglasio unutar onih koje je izdvojio u uvod-nom dijelu.]

Lista simptoma koje je Haneman naglasio 1. Gnojenje oko očiju; 2. Nevoljno mokrenje danju i noću; 3. Nevoljno puštanje urina kad kašlje, kiše i hoda; 4. Averzija prema koitusu kod žena; 5. Vaginalni sekret; 6. Začepljenje obje nozdrve; 7. Kratak kašalj; 8. Probadanje oko srca; 9. Hladna stopala; 10. Oticanje stopala; 11. Drhtava slabost. Broj su-posmatrača: 7.