Howard Gardner Çoklu Zeka

(Multiple Intelligence)

Akıl insanlığın uzun süredir üzerinde cevabını aradığı konulardandır. İnsan doğasıyla ilgili merakınızın bilimsel ve sistematik olara çalışmasını en azından antik Yunan Uygarlığına dayandırarak Homeros ve Aristo gibi klasik felsefecilerle başlayan bu çağlar boyu devam etmiştir.

Giriş

Freud insan aklını bilinç-dışı analiz edebilen bölmelere ayırarak aklın ruh gibi soyut değil somut ve doğrudan etkileri gözlenebilir bir olgu olduğunu yaygınlaştırmıştır.

Bugün psikoloji bilimcileri büyük çoğunlukla Freud’un fikirlerini geride bırakmış, onun yöntemlerini sorgulayarak, bilimsel, nedensel ve deneysel yöntemlere verdikleri önemle çok farklı bir yöne gitmişlerdir.

Sol Yarım KüreSağ elin denetlenmesi Konuşma , ses, gramerDüşünme ve mantığa dayalıAnalizDakiklikMatematiksel olgularda yetenekliKısa süreli işitsel bellekOtomatik tekrar sevme Dinler, konuşur

Sağ Yarım KüreSol elin denetlenmesi Tek sözcük anlam, ses perdeleriSezgisel mantık yürütmeBütünleşme Görme, hayal, tasarımMüzik, sanat yeteneğiDuyusal imge belleği Yeniliği sevmeBakar, yapar

Beynin Bölümleri Ve Fonksiyonları Nelerdir?Beynin Bölümleri

Beyin 5 bölümden oluşur.Her bir bölüme lob denir.Sağ ve sol olarakta ikiye ayrılır.Sağ ve sol beyin yarımları bir sinir ağı ile birbirine bağlanır ve iletişim halindedir.

SAĞ VE SOL BEYNİN FONKSİYONLARI NELERDİR?

Beynin sağ tarafı,ritim,hayal kurma,renkler,boyut,hacim,müzik gibi fonksiyonları icra eder.Sol tarafı konuşma,matematiksel işlemler,diziler,sayılar ve analiz gibi konularda üstündür.Sol taraf bilgileri mantıklı ve doğru bir şekilde işler.Sağ taraf ise artistik tarafı oluşturur.Detaydan çok resmin bütünüyle ilgilenir ve bilgiyi şekil ve hayal gücüyle algılar.

Bu bölümün başında sorduğumuz genel soruyu daraltarak, insan beyni ne gibi işlevleri yanıtlıyor sorusuna indirdiğimizde, (1)Birey ve fiziksel çevre arasında etki-tepki

düzeneklerinin kurulması, sürdürülmesi; (2) Toplumsal yaşam yolunda iletişim

olanaklarının geliştirilmesi, bunlara çeşitlilik ve yoğunluk kazandırılması;

(3) Zekâ, düşünme, varsayım kurma ve kuram geliştirme gibi üst düzeyde zihinsel etkinliklerin gerçekleştirilmesi olduğu sonucuna ulaşıyoruz.

BEYNİ OLUŞTURAN LOBLAR

BEYNİ OLUŞTURAN LOBLARIN FONKSİYONLARI NELERDİR?Beynin 5 ana bölümü 1)Frontal lob: Bilinçli düşünme ile görevlidir.Oluşan hasara bağlı olarak hissiyat değişikliği ve düşünme kabiliyeti bozulur.2)Temporal lob: Ses ve kokunun algılanması aynı zamanda da yüzler nekanlar gibi karmaşık uyaranların işlenmesi bu bölüm tarafından sağlanır.3)Parietal lop: Eşyaları kullanma becerisini ve duyu organlarından gelen, uyaranların birleştirilmesini ve yorumunu sağlar.

4)Occipital lob: Görme ile ilgili bilgilerin işlendiği bölümdür.Zarar görmesi halinde görmede bozukluk ve görülmeyen nesneler görülüyormuş gibi algılanır.

5)Cerebellum: Dengenin sağlanması ve hareketlerin koordinasyonu ile ilgilidir.Duyu organlarından gelen bilgileri değerlendirir ve bu bilgileri hareketle ilişkilendirir

.

İnsanda bulunan 100 trilyon hücrenin yaklaşık 100 milyarı beynimizdedir. Beyin vücudun yaklaşık %2’si kadar bir ağırlığa sahiptir. Yeni doğmuş bir insan yavrusunun beyni yaklaşık 350 gr. civarındadır. Yetişkin bir insan beyni ise 1000-1250 gr. kadardır. Beynin ağır olması ya da sinir hücrelerinin, yani nöronların sayısının fazla olması zeka bağlantısı değildir.

Her nöron dendirtler aracılığıyla komşu nöronların aksanlarından gelen iktileri alır. Bu iktileri kimyasal ve elektriksel işlemler yoluyla aksan boyunca sinaps adı verilen boşluklara aktırır. Sinaps oluşturmayan nöronların çoğu ölür.

Vücut ihtiyacının iki katı nöron üretir. Daha sonra onların fazla büyümüşleri orman seyrelten ormancı gibi, neuralları budanır

Hayatın ilk yılında beyin hücrelerinin sayısı azalır, ama beynin ağırlığı iki kat artar. Çünkü nöronlar; işitilen, görülen, dokunulan, koklanan, tadılan uyarıcılar dendritlerin dallanmasını hızlandırır. Böylece zeka gelişir.

Öğrenciler beyinlerini kullanmaları için fırsatlarla karşı karşıya bırakılmazsa, dendritleri uyarılmaz.

Neural dallanmayla, ağımızı geliştirmek için sinir hücreleri arasındaki sinapsları attırmak için öğrencilerimizde hipotetik düşüncenin gelişmesine yardımcı olmalıyız.

Günlük hayatta veya eğitim –öğretimde karşılaşılan bir sorunu çözmek için olası çözüm yolları geliştirip bunları belirli bir düzene göre yapmayı sağlayan düşünme sürecidir. “Eğer... ve ... olursa... olur.” Şeklindeki cümle yapısıyla ifade edilebilir.

Niçin? Niçin değil? Gibi düşünme stratejileriyle örnekler sorulabilir.

Örneğin “Kediniz sizden büyük olsaydı nasıl olurdu? Niçin büyük değil? “

“Altın sıvı bir madde olsaydı, günlük haytta neler değişirdi? Niçin?”

Zeka gelişimini etkileyen faktörleri 4 ana başlıkta toplayabiliriz.

a) Biyolojik Nitelikler: Doğum öncesi, sırası ve sonrası etkiler.

b) Öz yaşam öyküsü: Ailesi ve arkadaşları c) Tarihsel ve kültürel özgeçmiş : Yaşadığı

toplumun etkisi d) Kristalleşen ve felce uğratan deneyimler:

Einstein’e babasının bir manyetik pusula hediye etmesi uyuyan dehasını ortaya çıkarmıştır.

Mozart müzikle uğraşırken babası “gürültü yapma” diye baska yapsaydı, o da felce uğramış bir çocuk olmaz mıydı?

Birçok aile günümüzde, çocukların zeka düzeyine oldukça meraklıdır. Elbette yüksek bir zeka düzeyiyle şaşırmak isterler. Belki de kendilerine bir kez daha hayran olmak ve bunu ben yaptım deme fırsatı bulacaklardır.

Oysa ki; yüksek IQ da düşük IQ da sorun teşkil etmektedir.

ZEKÂ ve HOWARD GARDNER’IN ÇOKLU ZEKÂ KURAMI

Zekâ, beynin öğrenme, anlama, soyut düşünme, sebeplendirme, planlama, problem çözme gibi zihinsel işlevlerine verilen isimdir. Kelime olarak çok geniş anlamda kullanılsa da psikolojide, psikologlar tarafından yaratıcılık, kişilik, karakter, bilgi ve akıl gibi değişik kategorilere ayrılmıştır.

Yakın zamana kadar, endüstri toplumunun bir gereği olarak “Matematik ve Fen Bilimleri”nin üstünlüğü nedeniyle insan zekâsı bu standartlar çerçevesinde ölçülmüş ve değerlendirilmiştir. Böylece de matematik ve fen bilimleri üstünlük ve seçkinlik ifadesi olmuştur.

.

ZEKÂ ve HOWARD GARDNER’IN ÇOKLU ZEKÂ KURAMI

Harvard ve Boston Üniversitelerinde Psikoloji Profesörü olan ünlü Psikolog Howard Gardner bu tek zekâ tipine karşı çıkarak, insanların daha başarılı olduğu değişik alanlar bulunduğunu ve bu alanlarda zekâya dayalı büyük beceriler gösterebildiğini ifade ederek “Çoklu Zekâ” (Multiple Intelligence ) teorisini ortaya atmıştır.

.

ÖĞRETMENLER BİRÇOK FARKLI YOLDAN ANLATMALI Erken davranmak önemliyse, çocukların eğitiminde çoklu zekayı dikkate almak gerekir. Eğitimde bu kavramı nasıl kullanacağız? Ben bu teoriyi yazarken, bilimsel bir bakış açısı ile yola çıkmıştım. Eğitimci olarak değil. Ama şu an birçok ülkede bu sistem eğitimde kullanılıyor. 25 yıl sonunda vurgulamak istediğimi iki nokta var. Birincisi eğitimin bireyselleşmesi, her öğrencinin üzerinde ayrı ayrı yoğunlaşılması. Bu tabii ancak küçük gruplarda olabilir. İkincisi, öğretmenlerin birşeyi birçok farklı yoldan anlatması. Öğretmenler bir konuya farklı açılardan da yaklaşmalılar ki daha çok çoucuğa ulaşsınlar. Bir uzman bir konu hakkında birçok farklı türde düşünebilen insandır. İyi öğretmen olmak da bir şeyi sadece tek yoldan anlatmak değildir.

ZEKANI NASIL KULLANDIĞIN YAŞADIĞIN KÜLTÜRE BAĞLI“Kültür de zekayı etkiler” demişsiniz. O zaman Türkiye’de zekamızı, yabancı insanlara göre daha farklı mı kullanıyoruz? Aslında herkes, hangi kültürden olursa olsun, aynı zekaya sahip. Fakat bunu nasıl kullandığın, yaşadığın kültüre bağlı. İki farklı ülkede yaşayıp, aynı şeyi istiyor olabilirsin, ama bunlara farklı yerlerden ulaşmak zorundasındır. Yani kültür zekanın kendini değil, ama onu nasıl kullandığını etkiliyor. Mesela Bali’de yaşayanların, dans etmek ve şarkı söylemek yeteneği daha çok gelişmiştir muhtemelen; çünkü orada bu yetenekler gerekli. Ama kuşkusuz hepimiz de dans edip, şarkı söyleyebiliriz. Sadece bizim belki biraz daha uzmanlaşmamız, biraz daha çaba sarfetmemiz gerekir belki. Ama bir kültürün bazı zekalara sahip olup, diğerlerinin olmadığı fikrini hiç sevmiyorum. Fazla da mantıklı bulmuyorum.

Gardner’ın çoklu zeka kuramı 8 alanla ifade edilmektedir.

Önemli olan çocuğun zeka alanını belirleyip çocuğun bu alandan yararlanarak kendini ifade etme şansı bulmasıdır.

Sözel / Dilsel Zeka Yaşına göre kelime hazinesi fazladır.Sözel tartışmalarda başarılıdır. Yazı yazmaktan, kitap okumaktan hoşlanır.

Çalışma şekli : Liste/ Tartışma/ Şiir/ Slogan bulma / formüle etme...

Meslek: Öğretmen / Avukat / Komedyen / Edebiyatçı ...

Mantıksal / Matematiksel Zeka Matematiksel ve fen derslerinden hoşlanır.Sebep –sonuç ilişkileri kurmayı sever.Deney ve feni denemeler yapmaktan

hoşlanır.

Çalışma Şekli: Keşfet /Sor / Uygula /Keşfet / Karşılatırma ...

Meslek: Bilim Adamı / Yargıç / Ekonomist / Bilgisayar Programcısı...

Görsel ve Uzamsal ZekaRenklere karşı duyarlıRüyalarını çok net ve ayrıntılarıyla hatırlarResim yapmayı ve boyamayı çok sever.

Çalışma şekli: Çizer / Poster Yapma / İnşa Etme / Hayal Etme...

Meslek: Kaşif / Mimar/ Gezgin / Ressam / Diktatör / Geometri Uzmanı...

Müzik / Ritmik Zeka Şarkı sözlerini rahatlıkla hatırlar. Ritmik konuşur. Çalışırken müzik dinlemeyi sever. Öğrendiği şarkıları paylaşmayı sever.

Çalışma şekli: Ritim Tutarak / Ayaklarını Vurarak / Kaydederek / Besteleyerek...

Meslek: Söz yazarı / Kompozitor / Müzik Öğretmeni / Besteci...

Bedensel / Kinestetik Zeka Koşmayı, atlamayı sever. Kıpır kıpırdır, yerinde duramaz Merak ettiğini elleyerek incelemek ister. El becerileri gelişmiştir.

Çalışma şekli: Deneme/ Parçalara Ayırma / Modelini Yapma...

Meslek: Atlet / Dansçı / Koreograf / Pandonimci...

Doğa Zekası Hayvanlara karşı meraklıdır. Bahçe, çiçek, toprak sever. Doğa olaylarına karşı ilgilidir.

Çalışma Şekli: Sınıflandır / Kategorize et/ Seyahat et/ İzle...

Meslek: Biyolog / Ziraat Mühendisi / Veteriner / Astronom...

Kişilerarası Zeka Arkadaşlarıyla oynamaktan hoşlanır. Organizasyon ve etkinliklerin vazgeçilmez

elemanıdır. Çevresindekiler onunla rakradaşlık kurmak

isterler.

Çalışma şekli: Gözle / Tartış / Katıl / İşbirliği Yap / Yardım Et / Empati Kur...

Meslek: İş Adamı / Organizatör / Politikacı / Doktor / Danışman / Sosyolog...

İçsel Zeka Bağımsız olmayı sever Pek kimseye akıl danışmaz Kendine saygısı yüksektir. Yardım istemeden kendi başına ürünler

ortaya koyar.Çalışma şekli: Dinle / Anla / Ölç / Eleştir /

İfade et / Hayal et...Meslek: Araştırmacı / Şair / sanatçı /

Felsefeci / Kuramcı...

Tüm bu araştırmalar mutlu bireyleri çoğaltmak, onların oluşturduğu mutlu bir topluma kavuşmak için önemli çalışmalardır.

Bu açıdan ele aldığımızda empatinin de yeri, toplum yaşamımızda inkar edilemez bir noktadadır.

“EMPATİ” kişinin bir diyalog sırasında karşısındakinin duygu ve düşüncelerini anlayabilmesini ve böylece duyarlı bir yaklaşım içinde olmasını sağlayan bir duygusal zeka becerisidir. Empati becerisini kullanabilen kişiler bu anlamda, iyi bir dinleyici olmalarının yanısıra, karşıdaki kişinin dile getirmediği duygularını da sezebilir, bakış açısını da kavrayabilirler. Bu bakımdan empati kişinin farklı olan ya da başka kültürlerden gelen insanlarla iyi geçinebilmesini sağlar

(Goleman 2003; Stein & Book,2003).

Beyin her geçen gün daha fazla keşfedilerek geliştirilmeye ve kullanmaya çalışmakta, IQ (intelligence quotient)’su, etkinsel zekası gelişmiş insanlar, SQ (spiritual Intelligence)’su gelişmiş ruhsal dengeyi sağlamış bireyler ve EQ (emotion quotient)’su duygusal zekası gelişmiş, mutlu bireylerden oluşan bir toplum dileklerimizle.

Kaynaklar

Gardner, Howard (1975) The Shattered Mind, New York: Knopf. Gardner, Howard (2006) Changing Minds. The art and science of

changing our own and other people's minds. Boston MA.: Harvard Business School Press.

Gardner, H., Csikszentmihalyi, M. and Damon, W. (2001) Good Work: Where Excellence and Ethics Meet, New York: Basic Books.

Gardner, H., & Hatch, T. (1989). Multiple intelligences go to school: Educational implications of the theory of multiple intelligences. Educational Researcher, 18(8), 4-9.

T. Hatch and H. Gardner (1993) 'Finding cognition in the classroom: an expanded view of human intelligence' in G. Salomon (ed.) Distributed Cognitions. Psychological and educational considerations, Cambridge: Cambridge University Press.

Gardner, Howard (1989) To Open Minds: Chinese clues to the dilemma of contemporary education, New York: Basic Books. This book includes a significant amount of material on Gardner's early life.

Gardner, H. (1991) The Unschooled Mind: How children think and how schools should teach, New York: Basic Books.

Gardner, Howard (1999) Intelligence Reframed. Multiple intelligences for the 21st century, New York: Basic Books. 292 + x pages. Useful review of Gardner's theory and discussion of issues and additions.

Gardner, Howard (1999) The Disciplined Mind: Beyond Facts And Standardized Tests, The K-12 Education That Every Child Deserves, New York: Simon and Schuster (and New York: Penguin Putnam).

http://www.netpsikolog.com/zeka-ve-howard-gardnerin-coklu-zeka-kurami.html