Hoofdstuk 4Nederland: wateroverlast – De achterdeur lektParagraaf 1 t/m 7

Inhoud

Hoog water in Europa

De Moldau bedreigt het historische centrum van Praag

Toename aantal overstromingen in EuropaToename aantal overstromingen in Europa

Hoogwater in Nederland

“Ik wil hoogwatervrij’’

“Loop door, Jan. Juf wacht”

Wat is er aan de hand?

Steeds vaker treden Europese rivieren buiten hun oevers

december 1993

Om dit te verklaren moet je meer weten over de werking van een rivier

De indeling van de rivierBenoem de onderdelen van de rivier

BovenloopBenedenloop

Middenloop

Hoofdrivier

ZijrivierBijrivier

??

??

?

?

Wat is de volgorde van oorsprong tot monding?

A

DC

B

C

BD

A

Antwoord

Typen rivieren

A.Gletsjerrivier

B.Gemengde rivier

C.Regenrivier

Regiem

Regiem = het variëren van de waterafvoer in een jaar.

Welk regiem hoort bij welk type en waarom?

Kenmerken van de rivier Vul legenda aan en verdeel de rivier.

Stroomstelsel

Groot verval

Vooral verticale erosie

Minder verval

Erosie en sedimentatie

Gering verval

Sedimentatie

DELTA

Stroomgebied

Rivier in actie

A B I IIProces?

Meanderhalsafsnijding

Proces?

Stroomgordelverlenging

Gevolgen? Gevolgen?

Als de natuur zijn gang mag gaan

Opbouw van een rivierlandschap in de delta

Verklaar het ontstaan van de verschillende elementen.

Vlechtende rivieren

Waarom ontstaan vlechtende rivieren vooral in laagland?

Het resultaat van duizenden jaren noeste arbeid

uiterwaardstroomrugkom(kleiig)kom(venig)veengebied

Wat is wat? Kleed de legenda aan!

Strijd tegen een oude vijand…Strijd tegen een oude vijand…

• Nederland is gewend te vechten tegen het water.

Oud gezegde:

‘God schiep de aarde wereld, de Hollanders schiepen Holland’

… met een nieuw gezicht

Oorzaak I: Het versterkte broeikaseffect

A. Vaker een piekafvoer

B. Relatieve zeespiegelstijging > geringer verval

A+B= Grotere kans op overstromingen

Overstromingsgevaar stijgt ook door inrichting

kribbekribbe

zomerdijkzomerdijk

winterdijkwinterdijk

Bebouwing in uiterwaardBebouwing in uiterwaard

Verstening stroomgebiedVerstening stroomgebied

Hoe bevordert elk element de piekafvoer?

Vergelijk de kaartjes. Noem twee ontwikkelingen die het overstromingsgevaar hebben bevorderd.

Antwoord: verstening.

Rivier wordt ingesnoerd > ontstaan flessenhals

Nederrijn

Arnhem

Pannerdens kanaal

IJssel

1830 2000

Omgeving Arnhem

Maatregelen tot 1995

Dijken op Deltahoogte brengen

Verdeling water

Kanaliseren

Stuw

Veilig achter de dijk?

Waarom kun je een dijk niet blijven verhogen?

Aanpak na 1995: ruimte voor de rivier op nationaal niveau

A Ga na hoe welke maatregelen bijdragen aan ‘ruimte voor de rivier’.

B Wat hoort bij ’vasthouden’, wat bij ‘bergen’ en wat bij ‘lozen’?

Aanleg nevengeulen

Hoe verminderen nevengeulen het overstromingsgevaar?

Nevengeulen in de Duursche Waarden

Nevengeulen

Welk ander positief gevolg heeft de aanleg van nevengeulen?

Retentiegebied

NederrijnNederrijn

KleiputKleiput

RetentiegebiedRetentiegebied

Ruimte voor de rivier: fluviale schaalniveau

Waterscheiding

Regiem

Nu

Toekomst?

Vaker piekafvoer in Nederland!

Regel: klimaatverandering beïnvloedt regiem!

Door zware neerslag en lange droge periodes zal waterstand sterk variëren.

Versterkt broeikaseffect bedreigt de bevaarbaarheid van onze rivieren. Hoezo?

Internationale afspraken

Rijnconferentie

Actieplan Hoogwater

- drietrapsstrategie

- meer ruimte voor rivier

- waarschuwingssysteem hoogwater

Stroomgebied van de rivieren is steeds meer versteend

A B

Neerslag

• Welke situatie is van vóór de verstedelijking en waarom?

• Welke regel kun je afleiden?