Hoofdstuk 10 Vrij verkeer van werknemers

Artikel 45, lid 1, VWEU garandeert het vrije werknemersverkeer:

‘Het verkeer van werknemers binnen de Unie is vrij.’

Dit houdt in dat werknemers uit lidstaat A niet op grond van nationaliteit mogen worden gediscrimineerd in lidstaat B.

Het verbod van discriminatie van werknemers omvat:

I. Maatregelen met onderscheid

Voorbeeld: Nederlandse maatregel die mensen uit Portugal verbiedt in de bouw te werken

II. Discriminatie als gevolg van maatregelen zonder onderscheid

Voorbeeld: Nederlandse verbod van loodgieterwerkzaamheden zonder Nederlands vakdiploma. Dit is discriminerend omdat mensen uit andere lidstaten veel moeilijker aan deze eis kunnen voldoen.

Wie moeten het vrije werknemersverkeer te respecteren?

1. Lidstaten

De Nederlandse wet mag niet het vrij werknemersverkeer onmogelijk maken door Hongaren te verbieden in Nederland in de bouw te werken.

Wie moeten het vrije werknemersverkeer te respecteren?

2. Particuliere organisaties en verenigingen

Het is verboden dat een voetbalvereniging door middel van transferregels het vrije werknemersverkeer bemoeilijkt.

Wie moeten het vrije werknemersverkeer te respecteren?

3. Particuliere werkgevers

Het is verboden dat een particuliere werkgever het vrije werknemersverkeer bemoeilijkt door één type diploma te eisen om een bepaalde vaardigheid te bewijzen.

Voor wie geldt het vrije werknemersverkeer?

Voor werknemers: Mensen die in een arbeidsverhouding staan tot een ander (de werkgever)

Een arbeidsverhouding is aanwezig als:• Iemand gedurende een bepaalde of onbepaalde tijd,• voor een ander, en onder diens gezag, prestaties

levert, en • als tegenprestatie een vergoeding ontvangt.

Artikel 45 VWEU is alleen van toepassing op werkzaamheden die reëel en daadwerkelijk zijn

Reëel en daadwerkelijk zijn: • Werkzaamheden van stagiaires• Werkzaamheden van parttimers

Niet reëel en daadwerkelijk zijn:• Werkzaamheden van slechts één dag per week• Werkzaamheden van mensen die (bijvoorbeeld wegens een verslaving) niet in staat zijn onder normale omstandigheden arbeid te verrichten

Welke rechten verleent het vrije werknemersverkeer?

Artikel 45, lid 3, VWEU:

Een werknemer uit lidstaat A, die in lidstaat B wil werken, mag:

• Ingaan op een feitelijk aanbod tot tewerkstelling binnen de gehele EU• Zich vrij verplaatsen binnen de gehele EU• In lidstaat B verblijven om daar een bepaalde functie uit te oefenen• Op het grondgebied van lidstaat B verblijf houden, na er een functie te hebben vervuld

Door welke personen kan een werknemer uit lidstaat A, die werkzaam is in lidstaat B, zich laten vergezellen?

Richtlijn 2004/38:• De echtgenoot (of geregistreerde partner) en kinderen onder de 21 jaar, waarvoor de werknemer financieel verantwoordelijk is (ongeacht nationaliteit). (Deze gezinsleden hebben bovendien het recht om in lidstaat B een dienstverband aan te gaan.)

• De ouders (ongeacht hun nationaliteit), waarvoor de werknemer financieel verantwoordelijk is

Welke sociale rechten heeft een werknemer uit lidstaat A als hij werkzaam is in lidstaat B?

• Het recht op dezelfde sociale en fiscale voordelen als alle andere werknemers in lidstaat B. Dit geldt ook voor de meegekomen familieleden van de werknemer.

• Het recht dat de in lidstaat A opgebouwde rechten voor de sociale verzekering worden samengeteld met de rechten opgebouwd in lidstaat B. Dit geldt ook voor de meegekomen familieleden van de werknemer.

• Het recht om een sociale uitkering (die ook in lidstaat A is opgebouwd) in lidstaat B aan te vragen.

Uitzonderingen op het vrije werknemersverkeer:

• Werkzaamheden in overheidsdienst (artikel 45, lid 4, VWEU)

• Artikel 45, lid 3, VWEU-excepties: uitzonderingen gebaseerd op doelstellingen vermeld in het Verdrag

• Rule of reason-excepties: uitzonderingen gebaseerd op doelstellingen erkend binnen de rule of reason

Artikel 45, lid 4, VWEU: uitzondering voor werkzaam-heden in overheidsdienst

Deze uitzondering is beperkt tot zeer specifieke overheidstaken:

• Deelname aan de uitoefening van het openbaar gezag (zoals ambtenaren met politieke functies)

• Verantwoordelijkheid voor de bescherming van de algemene belangen van de staat (zoals ambtenaren belast met taken bij de binnenlandse veiligheidsdienst)

Voorwaarden Artikel 45, lid 3, VWEU-excepties:

• De maatregel is gericht op een doelstelling vermeld in artikel 45, lid 3, VWEU• De maatregel leidt niet tot willekeurige discriminatie• Er gaan geen economische motieven achter het gestelde doel schuil• Er bestaat geen (volledige) harmonisatie inzake het gestelde doel• De maatregel is geschikt voor het gestelde doel• De maatregel is evenredig aan het gestelde doel

De maatregel is gericht is op een doelstelling vermeld in artikel 45, lid 3, VWEU:

Deze doelstellingen zijn:

• Openbare orde

• Openbare veiligheid

• Volksgezondheid

Geen exceptie bij willekeurige discriminatie:

Een werkneemster bij een bar in België, de Française Adoui, is met de klanten van die bar tevens actief als prostituee.Volgens België is het gedrag van Adoui in strijd met de openbare orde. Daarom wil België mevrouw Adoui het land uitzetten.

Dit is willekeurige discriminatie:België onderneemt geen enkele actie tegen Belgische prostituees.

Voorwaarden voor rule of reason-excepties:

• De maatregel is gericht is op een doelstelling voortvloeiend uit een dwingende reden van algemeen belang• Er gaan geen economische motieven achter het gestelde doel schuil• Er bestaat geen (volledige) harmonisatie inzake het gestelde doel• De maatregel is geschikt voor het gestelde doel• De maatregel is evenredig aan het gestelde doel

De maatregel is gericht is op een doelstelling voortvloeiend uit een dwingende reden van algemeen belang:

Zulke doelstellingen zijn bijvoorbeeld:

• Behoorlijk bestuur van universiteiten• Coherentie van fiscale systemen• Handhaving financiële evenwicht tussen sportclubs• Opleiding van jonge spelers

Exceptie mogelijk als de maatregel geschikt is voor het gestelde doel

De (beperkende) maatregel:• Transferregels van voetbalverenigingen

Doelstelling van transferregels:• Handhaving van evenwicht tussen geldmiddelen en sportprestaties

Geschikt voor het gestelde doel?• Nee, de transferregels kunnen bijvoorbeeld op geen enkele manier voorkomen dat de rijkste voetbalclubs de beste voetbalspelers in dienst nemen.

Directe werkingartikel 45, lid 1, VWEU: