HI NG TRUNG NG CHI O BIN SON GIO TRNH QUC GIA CC B MN KHOA HC MC ' LNIN

GIO TRNH LCH S NG CNG SN VIT NAM

GIO TRNHLCH S NG CNG SN VIT NAM

(Ti bn c sa cha, b sung)

HI NG TRUNG NG CH O BIN SON GIO TRNH QUC GIA CC B MN KHOA HC MC - LNIN, T TNG H CH MINH

1. ng ch o Duy Tng, U vin B chnh tr, B th Trung ng ng, Ch tch;

2. ng ch Nguyn c Bnh, gio s, U vin B Chnh tr, B th Trung ng ng, ph trch khi T tng - Vn ho v Khoa gio, Ph Ch tch;

3. ng ch Nguyn nh T, gio s, ph tin s, B th Trung ng ng, Trng ban Khoa gio Trung ng, Ph ch tch;

4. ng ch Nguyn Khnh, U vin Trung ng ng, Ph Ch tch Hi ng B trng, Ph Ch tch;

5. ng ch Nguyn Duy Qu, gio s, tin s, U vin Trung ng ng, Vin trng Vin Khoa hc x hi Vit Nam, Tng th k

6. ng ch ng Xun K, gio s, y Vin Trung ng ng, Vin trng Vin Mc - L nin, U vin;

7. ng ch Trn Ch o, ph gio s, ph tin s, Th trng B Gio dc v o to, U vin;

8. ng ch Trn Ngc Hin, gio s, ph tin s, Ph Gim c Hc vin Nguyn i Quc, U vin;

9. ng ch Trn Xun Trng, gio s, Gim c Hc vin Chnh tr - Qun s, U vin;

10. ng ch Dng Ph Hip, ph gio s, ph tin s, Vin Khoa hc x hi Vit Nam, U vin;

11. ng ch H Hc Hi, ph gio s, Ph trng ban T tng - Vn ho Trung ng, U vin;

12. ng ch Nguyn Vn Phng, gio s, U vin;

13. ng ch Nguyn Phng, ph gio s, ph tin s, Ph Gim c Hc vin Nguyn i Quc, U vin.

(Theo Quyt nh s 255-CT ngy 13/7/1992 ca Ch tch Hi ng B trng)

I. BAN BIN SON

1.GS. Nguyn Vn Phng

Trng ban

2. GS. Kiu Xun B

y vin

3. PGS. V Vn Bn

y vin

4. GS. u Th Biu

y vin

5. GS, TS. Nguyn Quc Dng

y vin

6. PGS. L Mu Hn

y vin

7. PGS. L Th Lng

y vin

8. PGS, TS. Trnh Mu

y vin

9. PGS, TS L Ngc

y vin

10. GS, TS. Trnh Nhu

y vin

11 PGS, TS. Nguyn Trng Phc

y vin

12. PGS, TS. Nguyn Qu

y vin

13. PGS, TS. Nguyn Quang To

y vin

II. CNG TC VIN

1. L Vit Ho

2. PGS, TS. Trnh Vng Hng

3. TS. H Khang

4. Nguyn Ton Minh

5. Hong Thanh Quang

6. PGS, TS. Triu Quang Tin

7. H Hu Vinh

8. Nguyn Danh Tin

LI NH XUT BN

ng Cng sn Vit Nam ra i trong thi i mi - thi i qu t ch ngha t bn ln ch ngha x hi, bt u t Cch mng Thng Mi Nga nm 1917. ng ra i trong thi k phong tro cng nhn v phong tro yu nc Vit Nam pht trin si ni trong nhng nm 20 ca th k XX v ang c du hiu ca cao tro mi.

Tip thu ch ngha Mc - Lnin v c Ch tch H Ch Minh sng tp, lnh o v rn luyn, ng Cng sn Vit Nam i ng qu o ca thi i, p ng kp thi yu cu ca giai cp cng nhn v ca dn tc Vit Nam. Chnh v vy, sut chng ng hn by thp k qua, pht huy truyn thng tt p ca dn tc, ng ta lnh o nhn dn vt qua bao gian nan, th thch, a cch mng i t thng li ny n thng li khc, vit tip nhng trang s v vang ca dn tc. S lnh o sng sut ca ng l nhn t quyt nh mi thng li ca cch mng Vit Nam.

Nhm p ng yu cu cp bch i mi ni dung v phng php ging dy cc b mn khoa hc Mc-Lnin, t tng H Ch Minh thng nht trong h thng trng ng v Nh nc, Hi ng Trung ng ch o bin son gio trnh quc gia cc b mn khoa hc Mc-Lnin, t tng H Ch Minh phi hp vi Nh xut bn Chnh tr quc gia ti bn Gio trnh Lch s ng Cng sn Vit Nam.

Gio trnh Lch s ng Cng sn Vit Nam gm ba phn:

- Phn th nht: ng ra i v lnh o ginh chnh quyn (1930-1945).

- Phn th hai: ng lnh o hai cuc khng chin v xy dng ch mi (1945-1975).

- Phn th ba: a c nc qu ln ch ngha x hi (1975- 2000).

Kt lun

Gio trnh ny ng vai tr l khung nh hng v nhng quan im c bn cho vic ging dy v hc tp mn lch s ng Cng sn Vit Nam.

Trong ln ti bn ny, gio trnh tip tc c sa cha, b sung nhng kt qu nghin cu mi, theo ng Vn kin ng ton tp, cc kt lun, nh gi ca i hi VII, VIII, IX, X ca ng v mt s Ngh quyt Hi nghi Ban Chp hnh Trung ng ng kho VIII v kho IX.

Xin trn trng gii thiu cun sch cng bn c.

Thng 9 nm 2006 NH XUT BN CHNH TR QUC GIA

LI GII THIU

Lch s ng Cng sn Vit Nam l mn hc c ging dy trong h thng trng ng v cc trng i hc, cao ng nc ta t hn bn mi nm nay. Trong thi gian c nhiu tp gio trnh, cng bi ging v mn hc ny c bin son v n hnh ph hp vi cc i tng v yu cu o to khc nhau.

p ng yu cu nghin cu, ging dy v hc tp l lun trong thi k i mi, thc hin Ngh quyt i hi i biu ton quc ln th VII ca ng, Ban B th Trung ng ng kho VII quyt nh t chc vic bin son b gio trnh quc gia cc b mn khoa hc Mc - Lnin, t tng H Ch Minh, trong c Gio trnh Lch s ng Cng sn Vit Nam.

Gio trnh ny c bin son trong hon cnh ng Cng sn Vit Nam ang lnh o s nghip i mi, trong c i mi t duy l lun. Ban bin son t chc bin son Gio trnh Lch s ng theo tinh thn i mi . Nhng kt qu nghin cu mi, nhng t liu mi c pht hin v lch s ng, nht l nhng kt lun quan trng ca B Chnh tr kho VII nm 1993 v nhiu vn ca lch s ng, nhng kt lun ca cc Hi ngh Trung ng kho VII v kho VIII c lin quan n lch s ng, nhng tng kt ca cc i hi VI, VII, VIII v IX ca ng c qun trit v th hin trong gio trnh.

Gio trnh gm ba phn vi chn chng v phn kt lun, phn nh nhng chng ng ng lnh o cch mng Vit Nam vi y kh khn, th thch v nhng thng li v i ca cch mng nc ta sut t nm 1930 n st thi im i hi IX ca ng.

Cch mng Thng Tm nm 1945 c nghin cu, tng kt mt cch ton din v su sc, khng nh ngha lch s ln lao v nhng kinh nghim qu bu m Cch mng Thng Tm mang li cho dn tc ta v ng gp vo kho tng kinh nghim v l lun ca cch mng gii phng dn tc trn th gii.

i hi II (1951), i hi III (1960) v c bit i hi IV ca ng (1976) tng kt su sc qu trnh cch mng dn tc dn ch nhn dn Vit Nam.

Cc cuc khng chin ca nhn dn ta chng ch ngha quc, thc dn cng c gii s hc trong v ngoi nc nghin cu, tng kt. c bit, ng thnh lp Ban ch o trc thuc B Chnh tr kho VII c nhim v gip B Chnh tr tng kt l lun v thc tin cc cuc khng chin v i ca dn tc ta trong th k XX.

i hi VIII (1996) v i hi IX (2001) c nhng tng kt quan trng chng ng 10 nm v 15 nm i mi, lm r nhng vn l lun v thc tin v xy dng ch ngha x hi Vit Nam.

Gio trnh Lch s ng Cng sn Vit Nam k tha nhng kt qu nghin cu v tng kt quan trng .

Trong khi khng nh mt c bn l nhng thnh tu nhng thng li v i qua cc chng ng lch s ng, gio trnh cng cp v phn tch su sc nhng sai lm, khuyt im, yu km trong qu trnh ng lnh o cch mng Vit Nam.

Qu trnh lnh o cch mng cng l qu trnh xy dng ng v chnh tr, t tng v t chc. Ni dung v bi hc v xy dng ng qua cc thi k lch s cng c bc u th hin trong gio trnh.

Lch s ng Cng sn Vit Nam, nh Ch tch H Ch Minh khng nh, l c mt pho lch s bng vng. Kho tng lch s qu gi khng ch nhng s kin lch s oanh lit, ho hng ca ng v dn tc m iu c ngha ln lao l nhng kinh nghim, nhng bi hc lch s, nhng vn l lun cch mng Vit Nam c tng kt t hin thc lch s vi nhng s kin ho hng . Nhng kinh nghim v bi hc lch s c cc tc gi th hin trong cc chng tng thi k lch s, chng hn kinh nghim ca Cch mng Thng Tm nm 1945, kinh nghim u tranh bo v chnh quyn cch mng trong nhng nm 1945-1946, kinh nghim cc cuc khng chin, nhng bi hc trong thi k i mi v.v.. Nhng bi hc tng qut ng lnh o cch mng hn by mi nm qua c trnh by phn kt lun ca gio trnh. V phng din l lun, Gio trnh Lch s ng Cng sn Vit Nam gp phn tng kt, lm r l lun cch mng gii phng dn tc, nhng vn l lun chin tranh nhn dn gii phng v bo v T quc, l lun v thi k qu v con ng i ln ch ngha x hi Vit Nam.

Khi bin son gio trnh, cc tc gi coi trng trnh by s kin, din bin lch s ng thi ch trng tng kt kinh nghim t hin thc lch s. Trnh c hai khuynh hng sai d thy trong s hc: hoc l nng v k l miu t cc s kin lch s m khng quan tm khi qut thnh nhng kt lun c tnh l lun, hoc l xu hng em nhng nguyn l hoc kt lun c sn ri chng minh bng thc tin lch s Vit Nam, khng phi t thc t Vit Nam m tng kt thnh l lun. Gio trnh c gng kt hp cht ch l lun vi thc tin Vit Nam. Lch s ng phn nh qu trnh ng vn dng l lun ch ngha Mc - L nin vo thc tin Vit Nam, ng thi cng l qu trnh ng tng kt thc tin cch mng Vit Nam pht trin v lm phong ph thm l lun .

lm r hn ranh gii gia lch s ng v lch s dn tc thi k c s lnh o ca ng, Gio trnh Lch s ng Cng sn Vit Nam trnh by m nt s lnh o ca ng. S lnh o ca ng trc ht l ng li ng n, th hin s vn dng sng to ch ngha Mc - Lnin ph hp vi thc tin nc ta. S lnh o ca ng th hin vai tr v kh nng lnh o, ch o, t chc phong tro cch mng ca qun chng nhn dn thc hin cng lnh, ng li ginh thng li trong tng thi k cch mng. S lnh o ca ng th hin kh nng nm bt v vn dng ng n quy lut khch quan, gii quyt ng n cc mi quan h gia ng v qun chng nhn dn v khi nm chnh quyn cn l quan h gia ng vi Nh nc, quan h gia ng vi ton b h thng chnh tr. Lch s ng cng lm r qu trnh v kinh nghim xy dng ng v chnh tr, t tng v t chc tng chng ng ca lch s ng.

Gio trnh c s ch phn bit lch s ng vi lch s qun s, lch s cc cuc khng chin. Lch s ng ch trng nu bt vai tr lnh o ca ng trong cc cuc chin tranh cch mng vi ni dung ng li qun s ca ng, s lnh o, ch o chin tranh cch mng ca ng, khoa hc ngh thut qun s ca ng m khng i su vo din bin chi tit c th ca khng chin, ca tng chin dch, trn nh. ng nhin, s phn bit ranh gii gia lch s ng vi lch s dn tc v lch s cc cuc khng chin din ra trong cng mt thi gian v khng gian nh vy cng ch l tng i. Vn quan trng l cn nm vng i tng nghin cu ca tng chuyn ngnh lch s la chn ni dung mt cch hp l.

ng Cng sn Vit Nam do Ch tch H Ch Minh sng lp, lnh o v rn luyn. Lch s ng gn b mt thit vi cuc i, s nghip cch mng v cng cao thng v phong ph, v cng trong sng v p ca Ngi. T tng H Ch Minh v s mi mi soi sng s nghip cch mng ca ng ta v dn tc ta. V vy, vic trnh by lch s ng Cng sn Vit Nam khng tch ri t tng H Ch Minh trong tng chng ng lch s v mi lnh vc hot ng lnh o ca ng. Cc tc gi c gng th hin yu cu ny trong tng chng, ng thi cng lu khng trng lp vi Gio trnh T tng H Ch Minh.

Khi bin son gio trnh, cc tc gi ch trng nguyn tc tnh ng v tnh khoa hc nhm phn nh ng hin thc lch s, ng thi qun trit su sc quan im, ng li ca ng, phn nh v phc v nhim v chnh tr ca ng v cch mng v li ch giai cp v dn tc. Tnh ng v tnh khoa hc thng nht vi nhau trong s phn nh trung thc, khch quan qu trnh lch s da trn l lun v phng php khoa hc nhn thc v l gii ng n s vn ng pht trin bin chng ca lch s u tranh cch mng ca ng v dn tc ta.

Gio trnh Lch s ng Cng sn Vit Nam c Hi ng Trung ng ch o bin son gio trnh xc nh l phc v cho vic nghin cu, hc tp ca h c nhn chnh tr. Vi h o to , gio trnh trang b nhng kin thc c bn, c h thng v lch s ng Cng sn Vit Nam, va cung cp tri thc, s kin lch s, va nng cao trnh nhn thc chnh tr, trnh phng php lun v nng lc t duy ca ngi hc, ng thi coi trng gio dc truyn thng cch mng, gio dc l tng c lp dn tc gn lin vi ch ngha x hi.

Gio trnh quc gia l s nh hng thng nht v nhng ni dung c bn mn lch s ng Cng sn Vit Nam. Trn c s nhng ni dung ca gio trnh ny, cc trng i hc, cao ng xy dng chng trnh v bi ging thch hp vi c im v yu cu tng i tng o to c th.

Cc tc gi lm vic vi tinh thn trch nhim cao, song Gio trnh Lch s ng Cng sn Vic Nam ln bin son ny chc khng trnh khi nhng thiu st c v ni dung, kt cu v hnh thc trnh by. Cc tc gi mong nhn c nhiu kin ph bnh xy dng gio trnh c th c b sung, sa cha v hon thin trong cc ln ti bn.

BAN BIN SON

PHN TH NHT: NG RA I V LNH O GINH CHNH QUYN (1930 - 1945)

CHNG I: NGUYN I QUC TM NG CU NC, NG CNG SN VIT NAM RA I (1911 - 1930)

I. CUC KHNG HONG V CON NG CU NC U TH K XX

ng Cng sn Vit Nam ra i l kt qu chun b cng phu v t tng, chnh tr v t chc ca ng ch Nguyn i Quc v ca cc chin s cch mng tin bi, p ng nhu cu lch s ca t nc ta u th k XX, ph hp xu th pht trin ca thi i.

1. X hi thuc a, na phong kin Vit Nam

Cui th k XIX, sau khi c bn kt thc giai on v trang xm lc, thc dn Php tin hnh khai thc thuc a. bc lt c li nhun thuc a ti a, thc dn Php duy tr phng thc sn xut phong kin, thit lp mt cch hn ch phng thc sn xut t bn ch ngha. Chng thc hin chnh sch c quyn kinh t v cc mt: xut nhp khu, khai thc m, giao thng vn ti, ngn hng, ti chnh, thuc phin, mui, ru, chim t lp n in, lp ra hng trm th thu v l v v nhn o. Chng bc lt dn ta n tn xng ty, khin cho dn ta cng ngho kh, nc ta x xc, tiu iu. Chng thc hnh chnh sch chuyn ch v chnh tr, lm cho dn ta khng c mt cht t do, dn ch no. ngn chn tnh on kt ca dn tc ta, chng thc hin chnh sch chia tr.

Cng vi c quyn v kinh t, chuyn ch v chnh tr, v vn ho, thc dn Php thi hnh chnh sch ngu dn, nhm giam hm dn tc ta trong vng n l.

Nhng chnh sch trn ca thc dn Php lm cho x hi Vit Nam thay i, t mt x hi phong kin c lp, Vit Nam tr thnh mt x hi thuc a, na phong kin.

V c cu x hi, bn cnh giai cp a ch phong kin v giai cp nng dn tn ti t lu, xut hin giai cp cng nhn, giai cp tiu t sn thnh th v giai cp t sn.

Nhn dn ta b bn cng ho, cng nhn, nng dn ngho i, tiu t sn ph sn, tr thc tht nghip, t sn dn tc, a ch nh v va b chn p.

Chnh sch thng tr ca Php v bn tay sai to ra hai mu thun c bn trong x hi Vit Nam thuc a, na phong kin: mu thun gia ton th dn tc Vit Nam vi ch ngha thc dn Php v mu thun gia nhn dn Vit Nam, ch yu l gia nng dn vi giai cp a ch phong kin. Mu thun ch yu l mu thun gia ton th dn tc ta vi bn thc dn Php v b l tay sai. c lp dn tc v ngi cy c rung l hai yu cu c bn ca x hi Vit Nam thuc a, na phong kin, nhng c lp dn tc l yu cu ch yu trc mt, phn nh nguyn vng bc thit ca cc tng lp, giai cp trong dn tc.

2. Phong tro gii phng dn tc cui th k XIX u th k XX

a) Phong tro yu nc ca nng dn v s phu yu nc

Ngay t khi thc dn Php t chn ln t nc ta, vi tinh thn yu nc nng nn, bt chp ch trng u hng ca triu nh phong kin, nhn dn c nc vng ln chng thc dn Php xm lc. Chng vp phi mt phong tro u tranh v trang quyt lit v ko di, h phong tro ny b dp tt, th phong tro khc tip theo, khng h ngng ngh, tht ng vi li tuyn b anh thp ca Nguyn Trung Trc trc gi x t: Bao gi Ty nh ht c nc Nam mi ht ngi Nam nh Ty.

Ngy 5/7/1885, phi khng chin cn st li trong triu nh Hu do Tn Tht Thuyt dn u nh n Mang C v to khm s Trung K. B tht bi, Tn Tht Thuyt a vua Hm Nghi ra vng ni Qung Tr. Ngy 13-7-1885, nh vua xung chiu Cn Vng. Phong tro Cn Vng' nhanh chng lan ra nhiu a phng Trung K, Bc K v c Nam K. Ngy 1-11-1888, vua Hm Nghi b Php bt. Phong tro Cn Vng cn ko di cho n khi cuc khi ngha Phan nh Phng tht bi (1896). Trong thi gian , cc cuc khi ngha ca nng dn chng Php khng ngng bng n khp cc min ca t nc. Cuc khi ngha ln nht tiu biu cho ch chin u bt khut, kin cng, bn b ca nng dn Vit Nam l cuc khi ngha Yn Th do Hong Hoa Thm lnh o. Thc dn Php bn ln dng lc lng ln tin cng Yn Th, nhng u b ngha qun nh bi. Ch sau khi Hong Hoa Thm hy sinh (10-3-1913), cuc khi ngha Yn Th (ko di 30 nm t 1883-1913) mi kt thc.

b) Phong tro yu nc theo h t tng t sn

Sau khi phong tro Cn Vng tht bi, nhiu s phu yu nc hng ra nc ngoi tm con ng cu nc mi.

u th k XX, tro lu dn ch t sn qua sch bo ca Khang Hu Vi, Lng Khi Siu, gng Duy Tn ca Nht Bn, cuc vn ng hin php ca Trung Quc (1898), cch mng Tn Hi Trung Quc (1911) li cun nhiu s phu yu nc, tiu biu l Phan Bi Chu v Phan Chu Trinh.

L ngn c ca phong tro yu nc chng Php hi u th k, lc u Phan Bi Chu ch trng lp ch qun ch lp hin, nm 1904 lp Duy Tn hi khi phc c lp dn tc. Tuy vy, ng vn cha thy vai tr ch lc ca nng dn.

Nm 1912, ng cng mt s nh yu nc lp ra Vit Nam Quang phc hi, t b lp trng qun ch lp hin, chuyn sang lp trng dn ch t sn vi ch trng: nh ui gic Php, thnh lp Cng ho dn quc Vit Nam. Nm 1924, ng quyt nh ci t Vit Nam Quang phc hi thnh Vit Nam Quc dn ng, vch ng li chnh tr phng theo cng lnh Trung Hoa Quc dn ng do Tn Dt Tin lnh o. ng cng c cm tnh vi nc Nga Xvit, ch ngha x hi v c t hy vng vo Nguyn i Quc.

Hn ch ln ca ng l ch trng da vo Nht ui Php. Sau ny, trong tc phm Nhng mu chuyn v i hot ng ca H Ch tch, Trn Dn Tin nhn xt con ng chng khc g a h ca trc, rc beo ca sau.

Con ng cu nc ca Phan Bi Chu khng thnh cng. Trong bn hi k cui i ng vit: Than i? Cuc i ca ti l mt trm tht bi m khng mt thnh cng.

Phan Chu Trinh l nh yu nc dn ch nhit thnh. ng kch lit t co bn quan li phong kin su mt, kt ti tn vua b nhn Khi nh v t co ti c ca thc dn Php. ng ch trng khai dn tr, chn dn kh, hu dn sinh. Hn ch ln ca Phan Chu Trinh l ng li ci lng phn i bo ng (bo ng tc t) v mun da vo Php chng phong kin. D l ci lng, ng vn b thc dn Php bt giam, y i Cn o. Con ng cu nc ca Phan Chu Trinh tht bi, ng nh nhn xt ca Trn Dn Tin, v sai lm chng khc g xin gic r lng thng.

Lng yu nc v gng hot ng ca hai c Phan c v nhn dn ta qua nhiu th h.

Phan Bi Chu v Phan Chu Trinh c im ging nhau l cha tip cn c xu th ca thi i mi, do khng tm ra con ng cu nc mi, con ng ginh c lp trit do nhn dn lao ng lm ch t nc, ly sc ta m t gii phng cho ta.

Tht bi ca phong tro yu nc theo khuynh hng dn ch t sn ni ln mt s tht: con ng dn ch t sn cng khng cu c nc. nc thuc a, na phong bn Vit Nam, giai cp t sn dn tc c vai tr nht nh trong s nghip cu nc, nhng h ch c th pht huy vai tr vi s gip ca ng, ca giai cp cng nhn.

Sau Cch mng Thng Mi Nga (1917), tnh cht thi i thay i, i hi con ng gii quyt mu thun x hi phi thay i v giai cp lnh o cch mng cng phi thay i.

Vo nhng nm u th k XX, cuc khng hong v ng li cu nc din ra su sc, trm trng trn t nc ta. Vic tm li ra cho cuc khng hong l nhu cu nng bng nht ca dn tc ta lc by gi.

II. NGUYN I QUC TM NG CU NC

1. Qu trnh tm ti con ng cu nc mi ca Nguyn i Quc

Nguyn i Quc sinh ngy 19-5-1890, qu lng Kim Lin, huyn Nam n, tnh Ngh An. Lc nh c tn l Nguyn Sinh Cung, khi i hc ly tn l Nguyn Tt Thnh. Ln ln gia lc nc mt nh tan, au xt trc cnh lm than ca ng bo, Nguyn Tt Thnh sm c ch nh ui thc dn Php, gii phng dn tc.

Ngy 5-6-1911, Nguyn Tt Thnh ri t nc ra tm ng cu nc, xem cc nc lm th no ri tr v gip ng bo.

Trn l trnh tm ng cu nc, Nguyn i Quc tri qua nhng bc ngot ln.

- Mt l: Nhn ra hn ch ca cc nh yu nc ng thi.

Nguyn i Quc rt khm phc tinh thn yu nc ca Phan Bi Chu, Phan Chu Trinh, Hong Hoa Thm, nhng khng ng i theo con ng ca mt ngi no. Trong khi nhiu ngi cn ngng m cch mng t sn, Ngi vt qua s hn ch tm nhn ca h, i tm con ng cu nc khc.

- Hai l: Tm ra ch hn ch ca cch mng dn ch t sn l nhng cuc cch mng khng gii phng c cng nng v qun chng lao ng.

Mt cuc kho st c mt khng hai M, Anh v Php gip Nguyn i Quc nhn ra l u cng c hai loi ngi: ngi giu v ngi ngho, ngi p bc v ngi b p bc. Cng ngy Ngi cng hiu su sc bn cht ca ch ngha quc.

Ngy 6-7-1911, Nguyn Tt Thnh n cng Mcxy, thy nhiu ph n ngho kh, Nguyn Tt Thnh ni vi ngi bn Ti sao ngi Php khng khai ha ng bo ca h trc khi i khai ha chng ta?.

Lm thu trn chic tu i vng quanh chu Phi, tn mt trng thy nhng cnh kh cc, cht chc ca ngi da en di roi vt ca bn thc dn, Nguyn Tt Thnh ngh: i vi bn thc dn, tnh mng ca ngi thuc a, da vng hay da en cng khng ng mt xu.

Gia thng 12-1912, Nguyn Tt Thnh ti nc M, Ngi dnh mt phn thi gian lao ng kim sng, cn phn ln thi gian dnh cho hc tp, nghin cu Cch mng t sn M nm 1776. Khi thm pho tng Thn T do, Nguyn Tt Thnh khng n nh ho quang quanh u tng m xc ng trc cnh nhng n l da en di chn tng.

Cui nm 1913, Nguyn Tt Thnh t M sang Anh v cui nm 1917 tr li Php.

Chin tranh th gii th nht (1914 - 1918) git hi bit bao sinh mng, ph hy v vn ca ci. Qua , Nguyn i Quc cng hiu thm bn cht ca ch ngha t bn.

Qu trnh nghin cu, xem xt Cch mng t sn M (1776) v Cch mng t sn Php (1789) gip Nguyn i Quc hc hi c nhiu iu. Tuy vy, Ngi vn nh gi nhng cuc cch mng t sn l nhng cuc cch mng khng n ni.

Chin tranh kt thc, cc nc thng trn hp Hi ngh ho bnh Vc xy (Php) chia phn. Thay mt Hi nhng ngi Vit Nam yu nc, Nguyn i Quc gi n Hi ngh bn yu sch 8 im. Trong khi ch i gii quyt vn dn tc t quyt, Ngi ch cp nhng yu sch ti thiu v cp thit. Tng thng M Uynxn (Wilson), tc gi chng trnh 14 im vi chiu bi dn tc t quyt cng c mt Hi ngh. Nhng nhng yu sch d khim tn ca Ngi khng c Hi ngh p ng.

S kin ny gip Nguyn i Quc hiu r ch ngha Uynxn ch l mt tr bp bm ln.... Nhng li tuyn b t do ca nh chnh tr t sn trong lc chin tranh thc ra ch l nhng li ng mt la bp cc dn tc. Mun c gii phng, cc dn tc ch c th trng cy vo mnh, trng cy vo lc lng ca bn thn mnh. u nm 1919, Nguyn i Quc gia nhp ng X hi Php, mt ng tin b hi by gi Ngi c dp tip xc, hot ng vi nhiu nh chnh tr ni ting Php. Nguyn i Quc tm hiu v hot ng trong phong tro cng nhn, lin lc v cng hot ng vi nhiu nh cch mng nhiu thuc a Php.

- Ba l: i theo con ng ca Cch mng Thng Mi Nga, i theo Quc t Cng sn.

Cch mng Thng Mi Nga nm 1917 thng li l s kin chnh tr ln nht ca th k XX, m ra thi i mi trong lch s loi ngi, thi i qu t ch ngha t bn ln ch ngha x hi trn phm vi ton th gii, thi i thng li ca cch mng gii phng dn tc v cch mng v sn.

Thng li ca Cch mng Thng Mi t ra s la chn mi i vi nhng ngi cch mng Vit Nam: c lp dn tc cho mt s t ngi hay cho i a s ngi? c lp dn tc i ln ch ngha t bn hay c lp dn tc i ln ch ngha x hi?

Khi c bit thng li ca Cch mng Thng Mi Nga, Nguyn i Quc ngng m cuc cch mng , knh phc Lnin. Ngi tham gia nhiu cuc vn ng ng h nhn dn Nga bo v thnh qu cch mng. Thng 3-1919, Quc t Cng sn (Quc t th ba) ra i, c nh hng ln n phong tro cch mng th gii. Nm 1920, cuc u tranh gia hai con ng din ra quyt lit trong nhiu ng cng nhn v ngay trong ng X hi Php: tip tc theo Quc t th hai tc l tip tc con ng ci lng hay i theo Quc t th ba, con ng cch mng.

Thng 7-1920, Nguyn i Quc c bn S tho ln th nht nhng Lun cng v vn dn tc v thuc a ca Lnin. Lun cng gii p trng nhng vn m Nguyn i Quc ang trn tr tm hiu, gip Ngi thy r con ng thng li ca cch mng gii phng dn tc, nhn r lp trng ca Lnin v Quc t th ba khc hn vi nhng li tuyn b sung ca Quc t th hai. Lun cng ca Lnin c nh hng quyt nh n lp trng cu nc ca Nguyn i Quc: Ngi n vi ch ngha Mc - Lnin, tn thnh Quc t th ba, t cch mng gii phng dn tc trong qu o cch mng v sn, tr thnh mt trong nhng nh sng lp ng Cng sn Php v l ngi cng sn u tin ca Vit Nam.

Qua mi nm sng v lm vic nhng nc t bn pht trin, Nguyn i Quc khng chong ngp trc s giu c ca giai cp t sn m li nhn thy ch t bn c nhiu khuyt tt. Ngi khng nh dt khot ch ngha t bn khng cu c nc, khng cu c dn. Thng li ca Cch mng Thng Mi Nga nm 1917 gip Nguyn i Quc nhanh chng nhn ra chn l thi i: Ch c ch ngha x hi, ch ngha cng sn mi gii phng c cc dn tc b p bc v nhng ngi lao ng trn th gii khi ch n l.

Khc vi cc nh yu nc ng thi, Nguyn i Quc c mt phng php nghin cu c lp, t ch, sng to, em l lun i chiu vi thc tin, ly mc tiu gii phng dn tc, gii phng x hi lm tiu chun nh gi cc hc thuyt, tip thu kinh nghim cch mng th gii c chn lc.

Tinh thn c lp, t ch, sng to ca Nguyn i Quc c th hin ni bt trong vic vn dng hc thuyt Mc - Lnin, vch ra ng li cu nc ng n cho dn tc ta.

2. Truyn b ch ngha Mc-L nin v chun b thnh lp ng

a) T co ti c ca bn thc dn Php, lin kt cch mng gii phng dn tc thuc a vi cch mng v sn cc nc quc

Tr thnh ngi cng sn, Nguyn i Quc bt tay vo truyn b ch ngha Mc - Lnin v nc. Qu trnh cng l qu trnh Ngi tng bc vch ng li chin lc cho cch mng Vit Nam.

Thng 4-1921, khi cn Php, trong bi bo ng Dng, Ngi ph phn sai lm ca mt s ng cng sn cc nc t bn pht trin cha quan tm n vn thuc a. Thng 5 nm cng trong bi bo ng Dng, Ngi cho rng ch cng sn c p dng c chu ni chung v ng Dng ni ring. Ngi d on ngy m hng trm triu nhn dn chu b tn st v p bc thc tnh gt b s bc lt tin ca mt bn thc dn lng tham khng y, h s hnh thnh mt lc lng khng l, v trong khi th tiu mt trong nhng iu kin tn ti ca ch ngha t bn l ch ngha quc, h c th gip nhng ngi anh em mnh phng Ty trong nhim v gii phng hon ton.

Thng 7-1921, Nguyn i Quc cng mt s chin s cch mng nhiu nc thuc a Php lp Hi lin hip thuc a. Tuyn ngn ca Hi do Ngi khi tho nu bt t tng t lc t cng: Cng cuc gii phng anh em ch c th thc hin c bng s n lc ca bn thn anh em.

Hi ra t bo Ngi cng kh (Le Paria). Trong truyn n c ng mi ngi mua bo, Nguyn i Quc pht trin li ku gi on kt quc t ca Mc v Lnin: Lao ng tt c cc nc on kt li!. Bo Ngi cng kh to mt lung gi mi thi n nhn dn cc nc b p bc, lm cho nc Php chn chnh bit r nhng vic xy ra trong cc thuc a, thc tnh ng bo chng ta, khin cho ng bo chng ta nhn r nc Php, nc Php t do, bnh ng, bc i. Ngoi vic vit bi cho bo Ngi cng kh, Nguyn i Quc cn vit bi cho cc bo Nhn o, i sng cng nhn. Ngi d i hi ln th nht v th hai ca ng Cng sn Php. Ngi tip tc ch ra sai lm ca ng Cng sn Php v vn thuc a.

Trong thi gian ny, Nguyn i Quc bt u vit tc phm ni ting Bn n ch thc dn Php nhm vch trn bn cht ch ngha quc v ku gi Dn bn x khng cam chu nhc c mi, phi vng ln. Ngi nu ln mi quan h gia cch mng v sn v cch mng gii phng dn tc qua hnh nh ch ngha quc l mt con a hai vi. Mun git con vt y ngi ta phi ng thi ct c hai vi. Nu ngi ta ch ct mt vi thi, th ci vi cn li kia vn tip tc ht mu ca giai cp v sn, con vt vn tip tc sng v ci vi b ct t li s mc ra. Tc phm Bn n ch thc dn Php c gi tr ln v mt l lun, thc tin, ng thi c gi tr v vn hc.

Nm 1922, Nguyn i Quc ph phn vua Khi nh khi ng ta sang Php d hi ch thuc a. Qua truyn ngn Li than vn ca B Trng Trc, v kch Con rng tre, Ngi ln n ng ta l n hn, bt lc v ngu dt, cam tm lm ti t cho thc dn Php.

Gia nm 1923, Nguyn i Quc n Ptrgrt (Lin X). , Ngi c iu kin hc tp, nghin cu su sc hn ch ngha Mc - Lnin. Ngi pht trin thm nhng quan im chnh tr ca mnh hnh thnh Php. Ngi tip tc t co ti c ca ch ngha quc. Qua bi Hnh hnh kiu Lins, Ngi coi ti c chim v tr vinh d trong ton b nhng ti c ca nn vn minh M. Ngi vch trnchnh sch thc dn tr hnh ca quc Anh mun chim c Trung Quc, ph phn quc ng la vi quc Php n p phong tro cch mng Bc Phi.

Thng 10-1923, Nguyn i Quc d i hi ln th nht Quc t Nng dn. i hi bu Ngi vo Ban Chp hnh Quc t Nng dn v Ban Chp hnh c Ngi lm y vin on ch tch. Nm 1924, Ngi d cc i hi ca Thanh nin, Ph n quc t. Cng hi v i hi ln th V ca Quc t Cng sn. Ngi tip tc ph bnh thiu st ca nhiu ng cng sn Ty u v vn thuc a v thng thn nu thiu st ca c Quc t Cng sn.

Ngi rt ch nghin cu ch mi Lin X. Ngi nhn r lc ny d thiu thn, nhn dn Lin x dnh cho tr em nhng ci g tt nht, nh nc ht sc chm lo vic gio dc v y t cho nhn dn. Ngi vit nhiu bi bo nu cao cng lao v i, o c cao c ca L nin.

Ngy 11-11-1924, Nguyn i Quc n Qung Chu (Trung Quc) lm nhim v c phi vin ca Quc t Cng sn v trc tip chun b thnh lp ng Cng sn Vit Nam.

Ngi cng vi mt s nh cch mng lp Hi lin hip cc dn tc b p bc ng, do ng Liu Trng Khi (Trung Quc) lm Hi trng v Ngi lm B th.

b) Thnh lp Hi Vit Nam cch mng thanh nin

Thng 6-1925, t nhm cch mng u tin, Nguyn i Quc thnh lp Hi Vit Nam cch mng thanh nin, nhm tp hp nhng thanh nin yu nc Vit Nam c xu hng cng sn ch ngha, chun b thnh lp ng. Ngi m nhng lp hun luyn cn b v ra t bo Thanh nin. Phn ln nhng thanh nin c hun luyn tr v nc hot ng v s cn li sang Lin X tip tc hc tp. Hi truyn b ch ngha Mc - Lnin v ng li cu nc ca Nguyn i Quc vo cng nhn, nng dn v cc tng lp nhn dn.

Nm 1928, Hi ra ch trng v sn ho, a hi vin vo cc nh my, hm m, n in. Ch trng ny c tc dng rn luyn nhng ngi tr thc tiu t sn v lp trng giai cp cng nhn v bc u kt hp ch ngha Mc - Lnin vi phong tro cng nhn v phong tro yu nc.

Hi kt np ngy cng nhiu hi vin, nm 1928 c 300 hi vin, nm 1929 c 1.700 hi vin, nu k c hi vin d b th c gn 3.000 ngi. T nm 1926 n nm 1929, Hi c c s nhiu trung tm kinh t chnh tr trong c nc, tr thnh lc lng chnh tr yu nc ln mnh nht t nc, hon thnh nh ca ngi sng lp hi l chun b tin cho vic thnh lp ng Cng sn.

c) Phc tho ng li cu nc

Nguyn i Quc phc tho ng li cu nc t nm 1921 v th hin tp trung trong tp bi ging lp chnh tr ti Qung Chu, nm 1927 c in thnh sch ly tn l ng Cch mnh. Ni dung c bn ca tc phm nh sau:

- Mt l: Ch c cch mng v sn l cch mng trit , v li ch ca i a s dn chng.

Nguyn i Quc gii thiu nhng cuc cch mng in hnh trn th gii, t Cch mng t sn M nm 1776 n Cch mng t sn Php nm 1789, t Cng x Pari nm 1871 n Cch mng Thng Mi Nga nm 1917 v sau khi so snh cch mng t sn vi cch mng v sn, Ngi khng nh: Cch mnh Php cng nh cch mnh M, ngha l cch mnh t bn, cch mnh khng n ni, ting l cng ho v dn ch, k thc trong th n tc lc cng nng, ngoi th n p bc thuc a. Cch mnh 4 ln ri, m nay cng nng Php hng cn phi mu cch mnh ln na mi hng thot khi vng p bc.

Ngi khng nh: Trong th gii by gi ch c cch mnh Nga l thnh cng, v thnh cng n ni, ngha l dn chng c hng ci hnh phc t do, bnh ng tht, khng phi t do v bnh ng gi di nh quc ch ngha Php khoe khoang bn An Nam. Nguyn i Quc nhn mnh: lm sao cch mnh ri th quyn giao cho dn chng s nhiu, ch trong tay mt bn t ngi. Th mi khi hy sinh nhiu ln, th dn chng mi c hnh phc. y l im xut pht v l im khc nhau c bn gia con ng cu nc ca Nguyn i Quc vi cc con ng cu nc trc kia.

- Hai l: Mc tiu v con ng i ln ca cch mng Vit Nam l ch ngha x hi, mun xo b ch ngi bc lt ngi, mun c t do, hnh phc, bnh ng tht s th phi qua hai cuc cch mng: cch mng gii phng dn tc v cch mng x hi ch ngha. Hai cuc cch mng ny c quan h mt thit vi nhau.

- Ba l: V lc lng cch mng, cng nng l gc ca cch mnh, hc tr, nh bun nh, in ch nh l bu bn ca cng nng. Ai m b p bc cng nng, th lng cch mnh cng bn, ch cch mnh cng quyt. Cch mnh l vic chung ca c dn chng ch khng phi l vic ca mt hai ngi.

- Bn l: V phng php cch mng.

Cng vi vic hoch nh ng li cch mng, Nguyn i Quc phc tho c phng php cch mng. Ngi cho rng gii phng gng cm n l cho ng bo, cho nhn loi l cng vic to tt, cho nn phi dng ht sc, phi quyt tm lm th chc c th cht t do hn sng lm n l. Nhng phi bit cch lm th mi chng. Cch mnh trc ht phi lm cho dn gic ng. Tip theo t tng khi ngha v trang qun chng ginh chnh quyn ra t nm 1924, trong tc phm ny, Nguyn i Quc pht trin thm: dn kh mnh th qun lnh no, sng ng no cng khng chng li ni. i ny lm cha xong, i sau ni theo lm th phi xong. V phng php cch mng, quan im ca Nguyn i Quc l quan im cch mng bo lc. Ngi ch ra nhng thiu st ca nhng ngi i trc nh xi dn bo ng m khng by cch t chc, hoc lm cho dn quen tnh li m qun tnh t cng. Tm li l phi c sch lc, mu chc, k hoch, bit lc no nn lm, lc no cha nn lm.

- Nm l: on kt quc t.

Cch mng Vit Nam l mt b phn ca cch mng th gii. Ai lm cch mng trn th gii l ng ch ca Vit Nam. Chng ta cch mnh th cng phi lin lc tt c nhng ng cch mnh trong th gii chng li t bn v quc ch ngha (nh tam quc t). An Nam mun cch mnh thnh cng, th tt phi nh tam quc t.

Trong tc phm ng Cch mnh, Nguyn i Quc nhc li khu hiu ca Quc t th ba V sn giai cp v dn tc b p bc trong th gii lin hp li.

y l nhng quan im c bn v on kt quc t m Nguyn i Quc vit trong nhiu tc phm v Ngi thc hin ngay t khi gia nhp phong tro cng sn quc t. Trong quan h gia cch mng nc ta vi bu bn th gii, Nguyn i Quc ch hai iu:

Mun ngi ta gip cho th trc ht mnh phi t gip ly mnh .

Cch mng gii phng dn tc cn ch ng ginh thng li, khng li, ch i thng li ca cuc cch mng v sn. cng l bi hc on kt quc t trn c s c lp, t ch, t lc, t cng ca cch mng nc ta t khi ng lnh o.

- Su l: Cch mng trc ht phi c ng cch mng.

Ngay t khi tm c ch ngha Mc - Lnin, Nguyn i Quc nm vng quy lut, ng c vng cch mnh mi thnh cng. Mun cho ng vng phi lm cho trong ng ai cng hiu, ai cng theo ch ngha y (ch ngha Mc - Lnin). ng khng c ch ngha nh ngi khng c tr khn.

Su im trn y l t tng ct li trong con ng cu nc ca Nguyn i Quc.

Khng nhng Nguyn i Quc nm vng thc cht ch ngha Mc - Lnin, m ngay t u bit vn dng ch ngha Mc - Lnin mt cch sng to, ph hp vi c im cch mng nc mnh.

T nm 1925 n nm 1927, ng thi vi phong tro yu nc theo lp trng v sn, xut hin phong tro yu nc theo quan im dn ch t sn:

- Phong tro u tranh si sc trong c nc vo cui nm 1925, i tr li t do cho Phan Bi Chu.

- Phong tro yu nc t chc m tang Phan Chu Trinh, thng 3-1926.

- Nm 1925 thnh lp Vit Nam Ngha on, nm 1927 i tn thnh ng Tn Vit.

- ng Thanh nin thnh lp thng 3-1926.

- ng An Nam c lp do lu hc sinh Vit Nam Php t chc.

- Vit Nam quc dn ng thnh lp nm 1927.

Cng vi cc t chc chnh tr ni trn, nhiu t bo tin b ra i: Bo La cloche fle (Ting chung r) t s 53 (29-3-1926) n s 60 (26-4-1926) ln lt cng b ton vn Tuyn ngn ca ng Cng sn ca Mc v ngghen, T L Annam bc b thuyt Php Vit hu, ng nhiu bi ca bo LHumanit (Nhn o) ca ng Cng sn Php, T Jeune Annam (x An Nam tr) ng mt s bi ca Nguyn i Quc. Cc t chc v nhng t bo trn c nh hng ti thanh nin, hc sinh v mt s ngi thuc tng lp trn.

Thi gian ny, nc ta n ra cuc u tranh gia hai ng li cu nc v kt cc ng li cu nc ca Nguyn i Quc thng ng li cu nc theo quan im t sn.

Tnh khoa hc v cch mng trit ca ng li cu nc do Nguyn i Quc xng c sc cun ht mnh m nhiu thanh nin yu nc. Trong hai nm 1929 - 1930, phn ln ng vin ng Tn Vit v mt s ng vin tin tin ca Vit Nam quc dn ng chuyn sang lp trng ca nhng ngi cng sn. Lp trng cch mng gii phng dn tc ca cng nhn thng lp trng gii phng ca t sn. Thc tin lch s chng minh, con ng cu nc ca Nguyn i Quc m ng gii quyt cuc khng hong v ng li cu nc nc ta, dn n s ra i cc t chc cng sn vo na cui nm 1929 v ng Cng sn Vit Nam u nm 1930.

III. NG CNG SN VIT NAM RA I

1. Ba t chc cng sn

ng li cu nc ca Nguyn i Quc trc tin thc y phong tro cng nhn v phong tro nng dn ln cao.

Trc Chin tranh th gii th nht, i ng cng nhn Vit Nam c khong mi vn ngi. Cc cuc u tranh chng bn ch ca cng nhn Vit Nam c din ra di nhiu hnh thc t thp n cao, t ph giao ko, b vic n bi cng. H bit lin kt cng nhn nhiu x nghip cng u tranh v lin h vi cng nhn Php v cng nhn Trung Quc.

Thng 8-1925, cuc bi cng tiu biu ca hn 1.000 cng nhn binh xng Ba Son (Si Gn) do Tn c Thng lnh o ginh thng li ln. ng t chc Cng hi Si Gn v gy c s nhiu x nghip.

Trong hai nm 1926 - 1927, c 17 cuc u tranh ca cng nhn trong c nc. Tiu biu l cc cuc bi cng ca cng nhn nh my si Nam nh (7- 1926), n in Cam Tin (12-1926), n in Ph Ring (thng 8, 9-1927).

Nm 1928, bi cng n ra ti m than Mo kh, nh my nc Laruy (Larue) Si Gn (19- 2), cc nh my xay Ch Ln (23-2), s du Hi Phng (13-3), n in cao su Lc Ninh (8-4), nh my ca Bn Thy (11-4), nh my t Nam nh (23-11). Trong nm 1929, bi cng ca cng nhn nh my chai Hi Phng (23-4), nh my xe la Trng Thi Vinh (16-5), nh my sa cha t Aviat H Ni (28-5), s du Hi Phng (23-9), nh my xi mng Hi Phng (22-10)...

Cc cuc u tranh th hin r rt tinh thn on kt giai cp, thc t chc ca cng nhn. Bo ch ca thc dn Php phi tha nhn: T y, hnh ng tp th ca nhng ngi lao ng thay th cho nhng v m mu ca cc hi kn.

Phong tro nng dn pht trin kh mnh nhiu vng trong c nc. Nm 1927, nng dn lng Ninh Thanh Li (Rch Gi) u tranh chng bn thc dn v a ch chim t quyt lit n mu. Nng dn ti nhiu lng thuc cc tnh H Nam, Nam nh, Ninh Bnh, Thi Bnh, Ngh An, H Tnh cng ni ln u tranh chng bn a ch cp t, bi sa bi, i chia rung cng, chng nhng lm ca bn cng ho...

Phong tro cng nhn v phong tro nng dn c tc dng h tr ln nhau. Nng dn quyn tin ng h cng nhn hoc che ch m bc cng nhn khi phi v thn qu tm lnh ch khng b.

iu c bit v quan trng nht trong phong tro cch mng ng Dng l s tranh u ca qun chng cng nng c tnh cht c lp rt r rt, ch khng phi l chu nh hng quc gia ch ngha nh lc trc na.

Phong tro cch mng dng cao i hi phi c s lnh o ca i tin phong cch mng c bn lnh lnh o cuc cch mng ca ton dn tc. l ng Cng sn. Hi Vit Nam cch mng thanh nin hon thnh nhim v lch s chun b cho s ra i ca ng Cng sn nc ta. Trong lc nhiu ngi yu nc khc cha nhn thc c i hi bc xc , th nhng ngi tin tin trong Hi Vit Nam cch mng thanh nin sm nm bt c nhu cu lch s ny ca giai cp cng nhn v ca dn tc.

Sau khi yu cu thnh lp ng Cng sn b bc b trong i hi Thanh nin Hng Cng (5-1929), ngy 17-6-1929 ng Dng Cng sn ng thnh lp H Ni v cng b Chnh cng, Tuyn ngn. Tuyn ngn ng Dng Cng sn ng nu r: Thi k u tin ca cch mng ng Dng l t sn dn ch cch mng, giai cp v sn thc hnh cng nng lin hip nh ui quc thp v lt phong kin a ch thc hnh th a cch mnh.

S ra i ca ng Dng Cng sn ng l s kin t ph chnh thc kt thc vai tr ca Hi Vit Nam cch mng thanh nin, c nh hng n s ra i ca hai t chc cng sn khc. Ma thu nm 1929, An Nam Cng sn ng thnh lp. Ngy 1-1-1930, ng Dng Cng sn Lin on ra i t trong phi t ca ng Tn Vit. Trong vng 6 thng, ba t chc cng sn ln lt ra i chng t nhng iu kin thnh lp ng Cng sn nc ta chn mui.

Nhng ngi cng sn ca ba t chc ny nh gi nhau khng ng v cha nhn thc c hin tng phn tn v chia r v t chc ca phong tro cng sn s dn n nhng nguy c g. V vy, khc phc s phn tn v chia r v t chc l nhim v cp bch trc mt ca tt c nhng ngi cng sn, cng l i hi khn thit ca cch mng nc ta lc by gi.

Trong ti liu gi nhng ngi cng sn ng Dng ngy 27-10-1929 quc t cng sn nu r: Nhim v quan trng nht v cp bch nht ca tt c nhng ngi cng sn ng Dng l thnh lp mt ng cch mng c tnh cht giai cp ca giai cp v sn, ngha l mt ng Cng sn c tnh cht qun chng ng Dng. ng phi ch c mt v l t chc cng sn duy nht ng Dng.

2. Hi ngh hp nht thnh lp ng Cng sn Vit Nam

p ng i hi ca phong tro cch mng trong nc, Nguyn i Quc ch ng triu tp cc i biu ca ng Dng Cng sn ng v An Nam Cng sn ng bn vic hp nht.

Ma xun nm 1930, t ngy 6-1 n ngy 7-2 Hi ngh hp nht cc t chc cng sn hp bn o Cu Long (Hng Cng) di s ch tr ca Nguyn i Quc, vi s tham gia ca hai i biu ng Dng Cng sn ng, hai i biu ca An Nam Cng sn ng v hai i biu ngoi nc. Hi ngh nht tr thnh lp mt ng ly tn l ng Cng sn Vit Nam (ngy 3-2-1930)*. Tng s ng vin ca ng cho ti hi ngh hp nht l 565 ng ch vi 40 chi b.

Hi ngh thng qua Chnh cng vn tt, Sch lc vn tt, iu l vn tt do Nguyn i Quc khi tho. l Cng lnh v iu l u tin ca ng. Ni dung ch yu ca cc vn kin trn l:

- Cch mng Vit Nam l t sn dn quyn cch mng... v th a cch mng... i ti x hi cng sn.

- nh quc ch ngha Php v bn phong kin, lm cho nc Nam c hon ton c lp.

- Thu ht sn nghip ln (nh cng nghip, vn ti ngn hng...) ca t bn quc ch ngha Php giao cho Chnh ph cng nng binh.

- Quc hu ho ton b n in v t ai ca bn quc v a ch phn cch mng Vit Nam chia cho nng dn ngho.

- T chc qun i cng nng.

- ng phi ht sc lin lc vi tiu t sn, tr thc, trung nng, Thanh Nin, Tn Vit, v.v. ko h i vo phe v sn giai cp. Cn i vi bn ph nng, trung, tiu a ch v t bn An Nam m cha r mt phn c.m th phi li dng, t lu mi lm cho h ng trung lp. B phn no ra mt phn c.m (ng Lp hin v.v.) th phi nh ... Trong khi lin lc vi cc giai cp, phi rt cn thn, khng khi no nhng mt cht li ch g ca cng nng m i vo ng tho hip, trong khi tuyn truyn ci khu hiu nc An Nam c lp, phi ng tuyn truyn v thc hnh lin lc vi b p bc dn tc v v sn giai cp th gii, nht l v sn giai cp Php.

- ng l i tin phong ca v sn giai cp phi thu phc cho c i b phn giai cp mnh, phi lm cho giai cp mnh lnh o c dn chng.

Vn kin Hi ngh thnh lp ng pht trin thm mt s lun im quan trng ca tc phm ng Cch mnh.

Sau Hi ngh hp nht, ngy 24-2-1930 ng Dng Cng sn Lin on cng hp nht vo ng Cng sn Vit Nam.

3. ngha lch s v kinh nghim

a) ngha lch s ca Hi ngh hp nht

quy t ba t chc cng sn thnh mt ng Cng sn duy nht Vit Nam theo mt ng li chnh tr ng n, dn n s thng nht v t tng v hnh ng ca phong tro cch mng c nc, to nn truyn thng on kt ca ng v dn tc t v sau.

ng Cng sn Vit Nam ra i l bc ngot v i trong lch s cch mng nc ta, chm dt cuc khng hong v ng li cu nc, l c s dn n nhng thng li oanh lit v nhng bc nhy vt ln trong lch s dn tc trong nhng nm sau.

nh gi v s kin ng Cng sn Vit Nam ra i, sau ny Ch tch H Ch Minh vit:

Vic thnh lp ng l mt bc ngot v cng quan trng trong lch s cch mng Vit Nam ta. N chng t rng giai cp v sn ta trng thnh v sc lnh o cch mng.

b) Qu trnh vn ng thnh lp ng cho ng ta mt s kinh nghim

- c lp t ch, sng to, t lc, t cng, tng kt thc tin, kt hp tinh hoa ca nhn loi vi tinh hoa ca dn tc l nhng yu t gip Nguyn i Quc tm c con ng cu nc ng n, t tin l cho truyn thng c lp, t ch, sng to ca ng v sau.

- ng Cng sn Vit Nam ra i l sn phm ca s kt hp ch ngha Mc - Lnin khng ch vi phong tro cng nhn m vi c ton b phong tro yu nc, l sn phm ca s thng nht li ch giai cp vi li ch dn tc, ph hp vi c im x hi thuc a, na phong kin Vit Nam.

- S on kt thng nht ca i tin phong cch mng tc ng Cng sn Vit Nam l nhn t quyt nh s on kt thng nht phong tro cch mng c nc. S thng nht cao Hi ngh 3-2 l do uy tn v nng lc t chc ca lnh t Nguyn i Quc, da trn c s cc t chc cng sn u nhn thc r tm quan trng ca vic hp nht t li ch chung ca cch mng v ca t nc ln trn ht.

CHNG II: LNH O GINH CHNH QUYN (1930 - 1945)

I. NG LNH O CAO TRO CCH MNG 1930 - 1931

1. Cao tro cch mng 1930 - 1931 vi nh cao X Vit Ngh Tnh

Cuc khng hong kinh t th gii 1929 - 1933 n ra trong h thng cc nc t bn ch ngha, tn ph nn kinh t cc nc ny, y li sn xut v mc cui th k XIX. Giai cp t sn cc nc quc trt gnh nng khng hong ln vai nhn dn trong nc v nhn dn cc nc thuc a, na thuc a. Mu thun gia cng nhn vi t bn, gia nng dn vi a ch, gia cc nc thuc a, na thuc a vi cc nc quc, gia cc nc quc vi nhau tr nn gay gt.

Lin X - nc x hi ch ngha u tin trn tri t pht trin nhanh chng v kinh t, x hi, vn ho v quc phng. Tnh u vit ca ch x hi ch ngha c v cc dn tc b p bc, nhn dn lao ng cc nc t bn vng ln u tranh.

ng Dng, thc dn Php chng nhng tai ho ca cuc khng hong bng cch tng cng bc lt nhn dn. Cng nhn v nng dn l nhng nn nhn trc tip v chu nhiu tai ho nht. Cng nhn tht nghip ngy cng ng. Nng dn cng b bn cng. Nn i din ra trm trng. Hng vn ngi phi ri b lng x. Th th cng ph sn. Nh bun nh ng ca. Vin chc b sa thi hng lot. Nhiu nh t sn dn tc v a ch nh cng khng trnh khi sa st v ph sn. Mu thun gia nhn dn ta vi thc dn Php v tay sai rt su sc.

ng Cng sn Vit Nam mi ra i lnh trch nhim thc y phong tro qun chng pht trin thnh cao tro c nc.

Nhn dp thnh lp ng Cng sn Vit Nam, ng ch Nguyn i Quc ra li ku gi cng nhn, nng dn, binh lnh, thanh nin, hc sinh v ton th ng bo b p bc, bc lt ng ln i theo ng lm cch mng chng quc v tay sai, ginh ly quyn sng. Li ku gi khng nh: S p bc v bc lt v nhn o ca quc Php lm cho ng bo ta hiu rng c cch mng th sng, khng c cch mng th cht.

Phong tro cch mng m u bng nhng cuc bi cng ca 5.000 cng nhn n in Ph Ring (3-2-1930), ca 4.000 cng nhn nh my si Nam nh (25-3-1930) v ca 400 cng nhn nh my dim Bn Thy - Vinh (19-4-1930). Kt hp vi cc cuc bi cng, ng pht ng u tranh chng thc dn Php khng b sau cuc khi ngha Yn Bi (2-1930) ca Vit Nam quc dn ng. T thng 2 n thng 4-1930, c 1.236 cuc u tranh ca cng nhn v nng dn khp ba min, nh du mt bc ngot trong phong tro u tranh cch mng ca cng nhn, nng dn v qun chng lao ng trong c nc.

T cuc u tranh ngy 1-5-1930, bi cng ca cng nhn kt hp vi biu tnh ca nng dn v nhn dn lao ng n ra c ba min Trung, Nam, Bc, t cc nh my H Ni, Hi Phng, Nam nh, Hng Gai, Vinh, Si Gn, Ch Ln... n cc vng nng thn Gia nh, Vnh Long, Bn Tre, Long Xuyn, Cn Th, Tr Vinh, M Tho, Ngh An, H Tnh, Qung Ngi, Thi Bnh, H Nam... Bi cng ca cng nhn v biu tnh ca nng dn c s phi hp vi bi kho ca hc sinh v bi th ca nhng ngi bun bn nh.

Hu ht cc cuc u tranh ginh c thng li buc quc Php v tay sai phi th mt s ngi b bt, ci thin mt s iu kin lm vic cho cng nhn, hon thu cho nng dn.

Ngy 1-8-1930, ng m cuc vn ng k nim ngy Quc t u tranh chng chin tranh quc, ng h Lin X.

Thng 9-1930, t nhng cuc u tranh ban u i quyn li dn sinh, dn ch, qun chng tin ln u tranh chnh tr, nhiu cuc biu tnh c lc lng t v v trang bo v. Mt s cuc biu tnh din ra k nim Cch mng Thng Mi v Cng x Qung Chu. Cc ng vin cng sn i u trong u tranh. n thng 3-1931, ng c 2.100 ng vin, phn ln xut thn t cng nhn, nng dn ngho. Cao tro cch mng cng nng li cun nhiu tr thc tham gia. Cng hi, Nng hi, on thanh nin cng sn, Hi ph n gii phng pht trin.

Cao tro cch mng cng nng n ra si ni v quyt lit nht Ngh An v H Tnh. Trong khi i u vi nhng cuc khng b m mu nht ca thc dn Php, qun chng cch mng ginh quyn lm ch mt s ni, sau gi l X vit Ngh Tnh.

X vit Ngh Tnh ra i mt vng hi t nhiu iu kin thun li: c truyn thng cch mng kin cng; nhn dn sng trong iu kin thin nhin khc nghit, li b p bc bc lt nng n; c mt ng b vng mnh, cc on th cch mng pht trin rng khp; khu cng nghip Bn Thy - Vinh l ni tp trung cng nhn c lin h t nhin cht ch vi nng dn trong vng to iu kin cho Ngh Tnh sm xy dng c khi lin minh cng nng vng chc. Cuc u tranh ca cng nhn phn ho cc tng lp trn. Tng lp tr thc v mt s ph nng, tiu a ch c cm tnh vi cch mng, ng h hoc tham gia u tranh. X y Trung K cng vi ng b Ngh Tnh trc tip ch o.cuc u tranh i cc quyn dn sinh, dn ch kt hp vi u tranh chng khng b trng, nht l sau cc cuc biu tnh ngy 1-5-1930 v ngy 12-9-1930.

Cui thng 8, u thng 9-1930, nht l sau v my bay Php nm bom cuc biu tnh ca nng dn huyn Hng Nguyn (Ngh An), hng vn nng dn nhiu huyn t chc cc cuc biu tnh n cc huyn l, t s sch, ph nh lao. Chnh quyn thc dn tay sai nhiu ni b t lit cp huyn v tan r cp x. Nhiu cp y ng thn x lnh o Nng hi v qun chng lp ra chnh quyn cch mng ca cng nhn, nng dn v qun chng lao ng sau ny gi l chnh quyn X vit. T thng 9-1930 n u nm 1931, chnh quyn X vit thc hin quyn lm ch ca qun chng, iu hnh mi mt i sng x hi.

- V chnh tr: Ban b quyn t do dn ch ca nhn dn, t chc cho qun chng tham gia cc on th cch mng, t do bn bc, gp kin gii quyt cc vn x hi; ph bin sch bo cch mng; trng tr bn phn cch mng, qun ch bn ho l, gi gn trt t tr an.

- V kinh t: Chia li cng in, cng th cho c nam v n, thc hin gim t, xo n, th tiu cc th thu v l nh thu thn, thu mui, ly thc ca a ch cu i; t chc o mng, chng hn, p p cng c iu, gip nhau trong sn xut.

- V vn ho x hi: M trng cho tr em, m cc lp dy ch quc ng cho ngi ln, bi tr h tc, m tn d oan; thc hin np sng lnh mnh trong ci xin, ma chay; t chc cu t ngi ngho; pht trin th ca, c v tinh thn yu nc v cch mng.

Di chnh quyn X vit, lng xm lc no cng nh ngy hi. Cun Nht k chm tu do Nguyn i Quc bin son, c ph bin su rng trong nhn dn. Hnh nh ca Lin X do nhn dn lao ng lm ch em li nim tin su sc cho qun chng. ng o qun chng hiu r ch c nh chnh quyn thng tr ca quc v tay sai, ginh quyn lm ch mi c th gii quyt tn gc nhng yu cu c bn v cuc sng ca mnh.

Hong s trc sc mnh ca Ngh Tnh , thc dn Php in cung khng b. Chng a n Ngh Tnh lc lng kh ln s quan v lnh Php n p nhn dn, gy ti c ty tri, ng thi la bp xo quyt, m chin dch chiu hng, pht th quy thun nhm nh vo tm l mt mi ca mt b phn qun chng, c lp ng vin cng sn. Phong tro cch mng chu nhng tn tht v nhiu mt.

Thng 9-1930, Trung ng ng thng tri cho X y Trung k: bo ng lp X vit l cha ng vi hon cnh cho php, nhng cn phi chng khng b, chuyn hng hot ng v chuyn hng t chc, gi vng lc lng v nh hng ca ng. i vi ton ng, Trung ng ch th trnh bo ng ring l mt vi a phng, phi ht sc bnh vc Ngh Tnh .

ng ch Nguyn i Quc khi y ang hot ng nc ngoi, ca ngi cuc u tranh ca qun chng Ngh Tnh v gp vi Trung ng ng v mc tiu u tranh trc mt l ginh quyn li hng ngy, ch khng phi l tin hnh khi ngha. Ngy 29-9-1930, Ngi gi th cho Quc t Cng sn ngh ku gi cc ng Cng sn v cng nhn trn th gii ln n quc Php khng b trng ng Dng.

Hng ng ch trng ca ng, nhiu a phng trong c nc si ni u tranh bng nhiu hnh thc, phi hp vi phong tro cng nng Ngh Tnh v ng h Xvit Ngh Tnh. Ch trong thng 9 v thng 10-1930, c nc c 362 cuc u tranh (29 cuc min Bc, 316 cuc min Trung, 17 cuc min Nam). Tuy nhin, phong tro u tranh hng ng Ngh Tnh cha mnh, cha u khp. quc Php v tay sai vn tp trung c lc lng khng b phong tro cng nhn Vinh, nh ph cc lng vo cui nm 1930, u nm 1931.

Ngy 18-11-1930, Ban Thng v Trung ng ng ra ch th v vic thnh lp Hi phn ng minh.

Trong cao tro cch mng 1930-1931, ng ginh c thng li to ln nhng mt s ni phm nhng lch lc hu khuynh, t khuynh. Thng co ngy 3-1-1981 ph phn xu hng hu khuynh cng c ri mi u tranh, nhn mnh mt quan h cht ch gia t chc v u tranh v vic da vo qun chng lp cc i t v cng nng chng khng b. Thng co ngy 25-1-1931 nhc nh ng vin gi vng lng tin, u tranh chng m mu ca thc dn Php la bp v buc nng dn ra u th. Hi ngh ton th Ban Chp hnh Trung ng cui thng 3-1931 Si Gn ph phn cc sai lm hu khuynh v t khuynh, nhn mnh bn cht giai cp cng nhn ca ng v tm quan trng ca cng tc thanh nin. Ch th ngy 20-5-1931 ca Trung ng ng nghim khc ph phn ch trng ca X y Trung k a nhng ng vin xut thn t tr thc, ph nng, a ch, k ho ra khi nhng chc v quan trng (tr, ph, a, ho, o tn gc, trc tn r).

2. Hi ngh Ban Chp hnh Trung ng ng ln th nht (10-1930) v Lun cng chnh tr ca ng

Thng 4-1930, sau thi gian hc tp Lin X, ng ch Trn Ph c Quc t Cng sn c v nc, b sung vo Ban Chp hnh Trung ng. ng ch c phn cng cng Ban Thng v Trung ng d tho Lun cng chnh tr ca ng. Hi ngh Ban Chp hnh Trung ng ln th nht hp t ngy 14 n ngy 30-10-1930 ti Hng Cng do ng ch Trn Ph ch tr thng qua Ngh quyt v tnh hnh v nhim v cn kp ca ng. D tho Lun cng chnh tr ca ng, iu l ng v iu l cc t chc qun chng. Thc hin ch th ca Quc t Cng sn, Hi ngh i tn ng Cng sn Vit Nam thnh ng Cng sn ng Dng. Hi ngh c ra Ban Chp hnh Trung ng chnh thc v c ng ch Trn Ph lm Tng B th.

Lun cng chnh tr nm 1930 nu ln nhng vn c bn ca cch mng dn tc dn ch (lc y gi l cch mng t sn dn quyn) ng Dng do giai cp cng nhn lnh o. Lun cng phn tch: tnh cht x hi Vit Nam l x hi thuc a, na phong kin, thc dn Php kt hp hai li bc lt t bn ch ngha v bc lt phong kin thu c li nhun ln nht.

Mu thun giai cp din ra gay gt gia mt bn l th thuyn, dn cy v cc phn t lao kh vi mt bn l a ch phong kin v t bn quc.

Tnh cht cch mng ng Dng: Lc u l cch mng t sn dn quyn, sau b qua thi k t bn chuyn sang giai on cch mng x hi ch ngha.

Nhim v ca cch mng t sn dn quyn: L nh phong kin, thc hnh cch mng rung t trit v nh ch ngha quc Php. Hai mt c quan h mt thit, trong vn rung t l ci ct ca cch mng t sn dn quyn.

- V sp xp lc lng cch mng: Giai cp v sn va l ng lc chnh va l giai cp lnh o dn cy v qun chng lao kh. Dn cy l ng lc mnh. T bn thng mi ng mt phe vi ch ngha quc v a ch chng li cch mng. T bn cng ngh khi phong tro qun chng ni ln th s theo quc. Thng gia khng tn thnh cch mng. Tr thc tiu t sn, hc sinh trong thi k chng quc hng hi tham gia, nhng ch lc u. Cc phn t lao kh thnh ph nh ngi bn rao, th cng nghip nh do i sng cc kh cho nn u tham gia cch mng.

- V phng php cch mng: Lc thng th phi tu theo tnh hnh m t khu hiu phn t (ti thiu) bnh vc quyn li cho qun chng. n lc sc lc cch mng ln rt mnh, giai cp thng tr rung ng, giai cp ng gia mun ng v pha cch mng th ng phi lnh o qun chng ginh chnh quyn.

- V quan h quc t: Cch mng ng Dng v cch mng th gii c lin h cht ch vi nhau, giai cp v sn ng Dng phi c quan h mt thit vi giai cp v sn trn th gii, nht l giai cp v sn Php.

- V ng: iu kin ct yu cho thng li ca cch mng ng Dng l cn phi c mt ng Cng sn c mt ng li chnh tr ng, c k lut tp trung, lin h mt thit vi qun chng v tri qua tranh u m trng thnh. ng l i tin phong ca giai cp v sn, ly ch ngha Mc - Lnin lm nn tng.

Qua ni dung c bn nu trn, c th thy Lun cng chnh tr khng nh li nhiu vn cn bn thuc v chin lc cch mng m Chnh cng vn tt v Sch lc vn tt nu: Vai tr lnh o ca ng Cng sn; hai giai on cch mng t cch mng t sn dn quyn chng quc v phong kin nhm thc hin c lp dn tc v rung t cho nng dn sau chuyn sang cch mng x hi ch ngha; hai nhim v chng quc v chng phong kin quan h mt thit vi nhau: lc lng chnh ca cch mng l giai cp cng nhn v giai cp nng dn trong giai cp cng nhn l lc lng lnh o; phng php cch mng khi cha c v khi c tnh th cch mng: cch mng Vit Nam lin h mt thit vi giai cp v sn cc nc v cc dn tc thuc a.

Bn cnh mt thng nht c bn , gia Lun cng chnh tr vi Chnh cng vn tt v Sch lc vn tt c mt khc nhau. Lun cng chnh tr khng nu ra c mu thun ch yu l mu thun gia dn tc Vit Nam v quc Php, t khng t nhim v chng quc ln hng u; Lun cng nh gi khng ng vai tr cch mng ca giai cp tiu t sn v mt yu nc ca t sn dn tc, mt b phn a ch nh.

Nguyn nhn ca mt khc nhau l ch: Lun cng chnh tr cha tm ra v nm vng c im ca x hi thuc a, na phong kin Vit Nam. Li do hn ch v nhn thc u tr, t khuynh, gio iu, Hi ngh Ban Chp hnh Trung ng thng 10-1930 khng chp nhn nhng quan im mi, sng to, c lp t ch ca ng ch Nguyn i Quc nu trong ng Cch mnh, Chnh cng vn tt v Sch lc vn tt.

3. ngha lch s v kinh nghim

Ln u tin trong lch s nc ta, cao tro cch mng 1930 - 1931 to lp c khi lin minh cng nng, lc lng ng o nht ca dn tc, o qun ch lc quyt nh thng li ca cch mng sau ny. Cao tro cch mng 1930 - 1931 khng nh ng li cch mng do ng ta ra l ng n. Do kinh nghim bn thn, nhn dn thy c con ng cu nc v cu nh Vit Nam khng th c con ng no khc ngoi con ng ca ch ngha Mc - Lnin do ng ta lnh o.

Qua cao tro cch mng 1930 - 1931, giai cp cng nhn thc hin quyn lnh o i vi cch mng dn tc dn ch thng qua ng tin phong ca mnh.

Cao tro cch mng 1930 - 1931 l cuc tng din tp th nht ca ng ta v qun chng cch mng v khi ngha ginh chnh quyn.

nh gi Xvit Ngh Tnh, sau ny ng ch Nguyn i Quc vit: Xvit Ngh - Tnh chng t tinh thn oanh lit v nng lc cch mng ca nhn dn lao ng Vit Nam. Phong tro tuy tht bi, nhng n rn luyn lc lng cho cuc Cch mng Thng Tm thng li sau ny.

Sau cao tro cch mng 1930 - 1931, ng ta c cng nhn l mt b phn c lp ca Quc t Cng sn.

Cao tro cch mng 1930 - 1931 v Xvit Ngh Tnh em li cho ng ta mt s kinh nghim khi mi ra i:

- Trong mi thi k ca cch mng, phi bit cn c vo thc t tnh hnh th gii v trong nc, cn c thc t lc lng so snh gia cch mng v phn cch mng m xc nh mc tiu c th, trc mt ca phong tro cch mng.

- Khi cha c tnh th cch mng trc tip, phi bit s dng nhng hnh thc v phng php cch mng thch hp vn ng nhn dn u tranh i quyn dn ch, dn sinh, ch khng phi l lnh o nhn dn u tranh ginh chnh quyn.

- Xy dng ng ca giai cp cng nhn trong iu kin mt nc nng nghip lc hu, giai cp cng nhn ch chim mt phn nh trong dn s, bn cnh vic coi trng kt np vo ng nhng ngi cng nhn u t, vn quan trng hng u l coi trng vic lm cho ng vin thm nhun lp trng, quan im ca giai cp cng nhn biu hin trong hc thuyt Mc - Lnin, coi trng nguyn tc t chc v phng thc lm vic ca ng Mc - Lnin, coi trng khc phc nhng khuynh hng t, hu, xa ri lp trng, quan im, nguyn tc t chc v ng li ng n ca ng.

T thc tin phong tro cch mng Vit Nam v ng Dng do ng Cng sn lnh o, Hi ngh ton th ln th 11 Ban Chp hnh quc t cng sn (thng 4-1931) thng qua Ngh quyt cng nhn ng Cng sn ng Dng l mt b phn c lp ca Quc t Cng sn. Ngh quyt sau ny c i hi VII ca Quc t Cng sn (7-1935) chnh thc thng qua.

II. PHC HI H THNG T CHC NG V LNH O QUN CHNG U TRANH (1932 - 1935)

1. Phc hi h thng t chc ng

Gia lc phong tro cch mng ca qun chng ang dng cao, sau khi X vit Ngh Tnh ra i, quc Php v tay sai thng tay khng b hng dp tt phong tro cch mng Vit Nam v tiu dit ng Cng sn ng Dng.

Hng chc vn chin s cng sn v qun chng yu nc b bt v git hi. Cc c quan lnh o ca ng Trung ng v cc a phng ln lt b ph v. To n ca chnh quyn thc dn Php m cc phin to c bit xt x nhng ngi cch mng.

i i vi khng b, tn st, thc dn Php tm cch la bp m dn: tng s i biu ngi Vit cc Vin dn biu min Bc v min Trung, Hi ng qun ht Nam K v cc hi ng thnh ph, ra ci cch gio dc, cho a ch ln v t sn mi bn mt s quyn li.

S khng b v la bp ca thc dn Php khng lm cho nhng chin s cch mng v qun chng yu nc t b con ng cch mng, mt s cuc u tranh ca cng nhn, nng dn vn n ra.

Cc ng vin cng sn trong nh t Ho L (H Ni), Khm Ln (Si Gn), nh t Vinh (Ngh An), Hi Phng, Cn o, Kom Tum... thnh lp cc chi b ng lnh o u tranh chng ch lao t h khc, i ci thin i sng v t chc hc tp, bin nh t quc thnh trng u tranh cch mng v trng hc. Cc chi b ng nh t cn b mt ra bo vit tay gio dc ng vin v u tranh t tng, ph phn nhng quan im sai lm v chnh tr, t chc v phng php hot ng ca Vit Nam quc dn ng.

Bin c ci ri thnh ci may, cc ng ch ta li dng nhng ngy thng t hi hp v hc tp l lun. Mt ln na, vic li chng t rng chnh sch khng b cc k d man ca k th chng nhng khng ngn tr c bc tin ca cch mng, m tri li n tr nn mt th la th vng, n rn luyn cho ngi cch mng cng thm cng rn. M kt qu l cch mng thng, quc thua.

Mc du b thc dn Php khng b tn bo, mt s t chc ng Cao Bng, Sn Ty, H Ni, Hi Phng, Nam nh, Thi Bnh, Thanh Ho, Qung Tr, Qung Nam, Qung Ngi v nhiu ni khc min Nam bm chc qun chng hot ng. Cc ng ch vt t tch cc tham gia khi phc cc t chc ca ng, lnh o qun chng u tranh.

Nm 1932 theo ch th ca Quc t Cng sn, ng ch L Hng Phong v mt s cn b ch cht t chc Ban lnh o Trung ng ca ng. Thng 6-1932, Ban lnh o Trung ng tho ra bn Chng trnh hnh ng ca ng Cng sn ng Dng c Quc t Cng sn cng nhn.

Chng trnh hnh ng nh gi hai nm u tranh ca qun chng cng nng v khng nh: Cng nng ng Dng di s lnh o ca ng Cng sn s ni ln v trang bo ng thc hin nhng nhim v chng quc, chng phong kin v tin ln thc hin ch ngha x hi.

Chng trnh hnh ng ch ra nhng kh nng t chc mt trn thng nht cc lc lng phn v ra 4 yu cu chung:

1. i cc quyn t do dn ch, t do t chc, xut bn, ngn lun, hi hp, i li trong nc v ra nc ngoi.

2. B nhng lut hnh c bit i vi ngi bn x, tr li t do cho t chnh tr, b ngay chnh sch n p, gii tn Hi ng hnh.

3. B thu thn, thu ng c v cc th thu v l khc, t thu lu tin.

4. B cc c quyn v mui, ru, thuc phin.

Chng trnh hnh ng cn ra nhng yu cu c th ring cho tng giai cp v tng lp nhn dn; vch r phi ra sc tuyn truyn m rng nh hng ca ng trong qun chng, cng c v pht trin cc on th cch mng, nht l cng hi v nng hi; dn dt qun chng u tranh cho nhng quyn li hng ngy tin ln u tranh chnh tr, chun b cho khi ngha ginh chnh quyn khi c iu kin. V xy dng ng, phi lm cho ng vng mnh, c k lut nghim, gio dc ng vin v t tng, chnh tr, rn luyn ng vin qua u tranh cch mng.

Chng trnh hnh ng ca ng c th ho cng lnh ca ng trong thi k thoi tro, ra nhng yu cu chnh tr trc mt, nhng bin php t chc v u tranh, gp phn nhanh chng khi phc phong tro cch mng v h thng t chc ng.

Cc X y Bc K, Nam K, Trung K b thc dn Php ph v nhiu ln, c ln lt lp li trong hai nm 1931 v 1933. Nhiu tnh y, huyn y, chi b ln lt c phc hi. min ni pha bc, mt s t chc ca ng c thnh lp. Lo, thng 9-1934 Hi ngh i biu cc ng b a phng c ra Ban Chp hnh ng b Lo. Campuchia mt s c s ng c xy dng.

ng ch Nguyn i Quc thot khi nh t ca quc Anh Hng Cng (1-1933) v ma xun 1934 sang Lin X.

Trong qu trnh khi phc ng v phong tro cch mng, ng ta c s ch o ca Quc t Cng sn, s gip ca cc ng Cng sn Lin X, Php v Trung Quc. u nm 1934, vi s gip ca Quc t Cng sn, Ban ch huy ngoi ca ng Cng sn ng Dng c thnh lp do ng ch L Hng Phong ng u. Ban c nhim v tp hp v phc hi cc c s ng thnh h thng, o to v bi dng cn b, lnh o thc hin chng trnh hnh ng ca ng nm 1932, chun b triu tp i hi ng ln th nht.

2. ng lnh o u tranh kinh t, chnh tr, t tng v vn ho

Da theo Chng trnh hnh ng ca ng, cc t chc c s ng pht trin cc on th qun chng cch mng, s dng cc hnh thc t chc hp php nh hi cy, hi cy, hi gt, hi bng, hi c sch,... tp hp qun chng, gio dc v hng dn qun chng u tranh hp php v na hp php. Nh vy phong tro u tranh thu ht c qun chng tham gia ngy cng ng. Phong tro lan n nhiu ni min ni Vit Nam, Lo v Campuchia.

Nhiu cuc bi cng ca cng nhn n ra Si Gn, Ch Ln, Bin Ho, Th Du Mt, Hu, Campuchia v Lo. Mt s cuc u tranh ca nng dn n ra Hc Mn (Gia nh), Khnh Ho, Ninh Thun, Cao Bng, Lng Sn. H Ni, Hi Phng, Si Gn, Gia nh, Ch Ln... c nhng cuc bi ch, bi kho. Phn ln cc cuc u tranh ginh thng li hon ton hoc mt phn, qun chng cng nng thm hng hi u tranh.

Hnh thc hot ng cng khai ng k l tuyn truyn v ng v chn nhng ngi ng c ca qun chng lao ng, ng u l ng vin cng sn ra tranh c Hi ng thnh ph Si Gn nm 1933, v Hi ng qun ht Nam K nm 1935, cc ng c vin ca ng u trng c. Cc s kin chnh tr ny c tc ng c v tinh thn u tranh ca nhn dn thnh th, m rng nh hng ca ng.

Cn b ca ng cn dng bo ch hp php ph phn mt s quan im chnh tr, trit hc, vn hc ngh thut t sn, vch trn t tng n l ca mt s bi bt tay sai ca thc dn, tuyn truyn quan im cch mng ca ng. Nm 1933 - 1934 trn bo ch cng khai din ra cuc tranh lun v duy vt v duy tm gia ng ch Hi Triu (Nguyn Khoa Vn) v Phan Khi. u nm 1933 n ra cuc tranh lun cng khai xung quanh vn ngh thut v ngh thut hay ngh thut v nhn sinh. Cc cuc tranh lun cng khai c ting vang ln trong tr thc, thanh nin, hc sinh.

T ngy 14 n ngy 26-6-1934, Ban ch huy ngoi v i biu cc ng b trong nc hp kim im vic thc hin Chng trnh hnh ng ca ng. Hi ngh nhn xt rng, mc d ch khng b c lit, ng vn khng ngng u tranh, nhng t chc ca ng c phc hi v pht trin nhiu ni, nh hng ca ng c m rng. Hi ngh ra nhim v chnh ca cc ng b l tip tc khi phc cc t chc ca ng, xy dng cc c s mi, tip tc bnsvch ho ng, m rng ph bnh, khc phc sai st, gi vng thng nht v chnh tr, t tng, t chc v hnh ng ca ng. Hi ngh ra nhng cng tc c th cho cc t chc qun chng, nhc nh cc ng b kt hp cng tc b mt vi cng tc cng khai.

Hi ngh quyt nh ly Chng trnh hnh ng ca ng v Ngh quyt ca Hi ngh, lm ti liu chnh tho lun trong cc chi b nhm chun b cho i hi ln th nht ca ng.

III. I HI I BIU LN TH NHT CA NG (THNG 3-1935)

i hi hp t ngy 27 n ngy 31-3-1935 ti Ma Cao (Trung Quc). D i hi c 13 i biu thay mt cho 600 ng vin thuc cc ng b trong nc v t chc ng hot ng nc ngoi. ng ch H Huy Tp ch tr i hi.

i hi tha nhn Lun cng chnh tr thng 10-1930, Chng trnh hnh ng ca ng thng 6-1932 v kim im phong tro cch mng, cng tc t chc v lnh o ca cc cp b ng trong thi gian t nm 1932 n u nm 1935. i hi khng nh cuc u tranh khi phc h thng t chc ng v phong tro cch mng ginh c thng li, song lc lng ng pht trin cha mnh cc vng tp trung cng nghip, cng nhn gia nhp ng cn t, h thng t chc cha tht thng nht, s lin h gia cc cp b ng cha c cht ch.

i hi nu ra ba nhim v ch yu trc mt:

- Mt l, cng c v pht trin ng, tng cng lc lng ng cc x nghip, nh my, n in, hm m, ng giao thng quan trng, ng thi a nng dn lao ng v tr thc cch mng qua th thch vo ng. Cc ng b cn thng xuyn ph bnh v t ph bnh, u tranh trn c hai mt trn chng t khuynh v hu khuynh, gi vng k lut ca ng, gi vng s thng nht v t tng v hnh ng.

- Hai l, y mnh cuc vn ng qun chng, ch ph n cc dn tc t ngi, binh lnh; du dt qun chng u tranh ginh quyn li hng ngy, cng c v pht trin cc t chc qun chng, m rng nh hng ca ng trong qun chng.

- Ba l, m rng tuyn truyn chng quc, chng chin tranh quc, ng h Lin X - thnh tr ca cch mng th gii v ng h cch mng Trung Quc.

i hi thng qua Ngh quyt chnh tr, iu l ng, cc ngh quyt v vn ng cng nhn, nng dn, thanh nin, ph n, binh lnh, v cng tc lin minh phn , cng tc vn ng cc dn tc thiu s, v i t v, v cu t .

i hi bu ra Ban Chp hnh Trung ng ng gm 13 y vin (9 chnh thc v 4 d khuyt). ng ch L Hng Phong c bu lm Tng B th Ban Chp hnh Trung ng ng.

i hi i biu ln th nht ca ng nh du thng li ca cuc u tranh khi phc h thng t chc ca ng v cc t chc qun chng cch mng trong c nc, chun b iu kin cho ng bc vo thi k u tranh mi. Song i hi cha tng kt c nhng kinh nghim lnh o ca ng t khi thnh lp, i hi khng nhy cm vi thi cuc trc nguy c ca ch ngha pht xt v chin tranh quc, khng thy kh nng mi u tranh chng pht xt v chng thc dn, nn khng ra c s chuyn hng ch o chin lc v sch lc thch hp. Sau ny, khi nh gi v i hi ln th nht ca ng, Ch tch H Ch Minh ni, i hi nhn nh tnh hnh v kim im cng tc qua, nhng chnh sch i hi Ma Cao vch ra khng st vi phong tro cch mng th gii v trong nc lc by gi.

ngha lch s v kinh nghim bn nm u tranh khi phc phong tro cch mng.

Cuc khng b m mu ca thc dn Php v tay sai khng tiu dit c ng Cng sn ng Dng, tri li ng vn tn ti v nhanh chng c cng c. Phong tro cch mng sm c khi phc v pht trin. i ng ng vin v qun chng cch mng c rn luyn. Mi quan h gia ng v qun chng cng gn b. ng vng trong bo tp cch mng v khng b trng ca k th, mi ra i c 5 nm, ng t r bn lnh ca mt ng Mc - Lnin cch mng, pht huy truyn thng bt khut, kin cng ca dn tc Vt Nam.

Thng li v khi phc h thng t chc v phong tro nhng nm 1932 - 1935 chun b c s cho cao tro cch mng 1936 - 1939.

Thc tin u tranh thi k 1932-1935 li cho ng ta mt s kinh nghim.

- Trong cuc sc quyt lit vi quc, thc dn, s hy sinh, tn tht, thm ch c lc tht bi l khng trnh khi. Nhng lc cng tc t tng phi rt ra nhng kinh nghim su sc ca thi k qua, gi vng lng tin vo tin cch mng, chng tm l bi quan, dao ng, nu cao kh tit ngi cng sn trc k th; gio dc ng vin v qun chng tinh thn cch mng trit , thc t chc v k lut cao, khng s hy sinh, gian kh.

- Khi tnh hnh thay i, nht l khi k th khng b trng, lc lng so snh khng c li cho cch mng, ng phi ra ch trng, khu hiu, hnh thc t chc v u tranh thch hp, gi vng t chc b mt, gi vng mi lin h vi qun chng, tn dng mi kh nng hp php, na hp php, tip tc lnh o qun chng i quyn dn sinh, dn ch khi phc phong tro, ng thi chun b cho bc pht trin mi ca cch mng.

IV. CAO TRO VN NG DN CH, CHNG PHN NG THUC A, CHNG PHT XT V CHIN TRANH, I T DO, CM O, HO BNH (1936-1939)

1. ng chuyn hng ch o chin lc cch mng

Hu qu ca cuc khng hong kinh t 1929-1933 v nguy c mt cuc khng hong kinh t mi lm cho mu thun x hi cc nc t bn ch ngha thm su sc. Cc quc c, , Nht thit lp ch pht xt, chun b chin tranh chia li th gii v t nm 1935 tin hnh xm lc mt s nc. Mu thun gia pht xt c, , Nht v Anh, Php, M tr nn rt gay gt. Mu thun gia cc nc quc vi Lin X - lc ny tr thnh mt nc x hi ch ngha vng mnh, cng rt su sc. Phong tro u tranh chng pht xt, chng chin tranh ni ln nhiu nc.

Thng 7-1935, i hi ln th VII ca Quc t Cng sn c triu tp Mtxcva. on i biu ng Cng sn ng Dng do ng ch L Hng Phong dn u tham d i hi. ng ch Nguyn i Quc ang hc tp v nghin cu Trng Quc t Lnin Mtxcva cng c mi d i hi.

i hi xc nh k th trc mt ca nhn dn th gii lc ny khng phi l ch ngha quc ni chung m l ch ngha pht xt, nhim v trc mt ca giai cp cng nhn cha phi l u tranh nh ton b ch ngha t bn m l u tranh chng ch ngha pht xt, chng chin tranh, ginh dn ch v ho bnh, bo v Lin X. thc hin nhim v y, cn thc hin Mt trn thng nht ca giai cp cng nhn v thit lp Mt trn nhn dn rng ri chng pht xt v chin tranh, i t do, dn ch, ho bnh v ci thin i sng. i hi VII bu ra Ban Chp hnh Quc t Cng sn do ng ch G.imitrp lm Tng B th, ng ch L Hng Phong c bu lm U vin Ban Chp hnh Quc t Cng sn.

Thc hin s chuyn hng v chin lc cch mng ca Quc t Cng sn, cc ng Cng sn ra sc vn ng thnh lp Mt trn nhn dn rng ri chng pht xt. Php, Mt trn nhn dn chng pht xt c thnh lp do ng Cng sn Php lm nng ct ginh thng li trong cuc tuyn c thng 4-1936, thnh lp Chnh ph phi t gm nhng ngi thuc ng X hi v ng Cp tin do lnh t ng X hi Lng Blum lm th tng. i vi cc nc thuc a, cng lnh ca Mt trn nhn dn Php nu ra vic th t chnh tr, c cc phi on iu tra tnh hnh thuc a, c bit l Bc Phi v ng Dng, thi hnh mt s ci cch x hi cho gii lao ng.

i hi ln th VII ca Quc t Cng sn v Mt trn nhn dn Php c nh hng su sc ti phong tro cch mng ng Dng. Trong thi gian ny, do chnh sch tng cng bc lt, p bc ca thc dn Php v do khng hong kinh t, cuc sng ca cc giai cp v tng lp nhn dn, k c t sn dn tc, a ch va v nh rt kh khn. Nguyn vng bc thit ca nhn dn l i c quyn sng, quyn t do, dn ch, cm o, ho bnh.

Qun trit Ngh quyt i hi ln th VII ca Quc t Cng sn, p ng nguyn vng ca cc tng lp nhn dn, cn c vo tnh hnh lc lng so snh gia cch mng v phn cch mng, thng 7-1936, Ban lnh o ca ng hp ti Thng Hi (Trung Quc) kp thi chuyn hng ch o chin lc, nh ra ng li, phng php t chc v u tranh trong thi k mi. Ni dung c bn ca Ngh quyt Hi ngh c th hin trong ti liu Chung quanh vn chnh sch mi, xut bn ngy 30- 10- 1936.

Hi ngh khng nh mc tiu chin lc vn l chng quc v chng phong kin, ginh c lp cho dn tc v rung t cho dn cy; song mc tiu trc mt l u tranh chng ch phn ng thuc a, chng pht xt v chin tranh, i t do, dn ch, cm o v ho bnh. Hi ngh quyt nh lp Mt trn thng nht nhn dn phn , bao gm cc giai cp ng phi, dn tc, on th chnh tr, x hi v tn gio khc nhau, vi nng ct l lin minh cng nng. Hi ngh nu khu hiu ng h Mt trn nhn dn Php phi hp vi ng Cng sn v nhn dn lao ng Php chng pht xt v phn ng thuc a, ng thi nu khu hiu ng h chnh ph Lng Blum nhm i thc hin cc yu cu dn ch cho nhn dn ng Dng.

Hi ngh ch trng chuyn hnh thc t chc b mt, khng hp php sang hnh thc t chc cng khai, hp php v na hp php nhm tp hp qun chng rng ri, gio dc v lnh o qun chng u tranh. gi vng s lnh o i vi cc hnh thc t chc v u tranh cng khai, hp php, ng cn phi cng c t chc b mt ca ng.

Hi ngh thng 7-1936 gii quyt ng n mi quan h gia mc tiu chin lc v mc tiu c th trc mt ca cch mng, cc mi quan h gia lin minh cng nng v mt trn on kt dn tc rng ri, gia vn dn tc v vn giai cp, gia phong tro cch mng ng Dng v phong tro cch mng Php v trn th gii; ra cc hnh thc t chc v u tranh linh hot thch hp nhm hng dn qun chng u tranh ginh quyn li hng ngy, chun b cho nhng cuc u tranh cao hn v c lp v t do. Ngh quyt Hi ngh nh du mt bc trng thnh ca ng v chnh tr v t tng, th hin bn lnh, tinh thn c lp, sng to ca ng, m ra mt cao tro cch mng mi trong c nc.

2. u tranh i triu tp i hi ng Dng v i cc quyn dn ch, dn sinh

M u cao tro u tranh l phong tro i hi ng Dng. Nhn c hi Quc hi Php quyt nh c phi on iu tra sang ng Dng, ng ch trng vn ng v t chc nhn dn tt c cc nh my, hm m, n in, cng s, trng hc, khu ph, lng x hi hp bn v cc yu cu t do, dn ch, dn sinh, tho ra cc bn dn nguyn gi cho phi on iu tra Php; tin ti t chc ng Dng i hi.

hng dn cc hot ng ca qun chng, ng nu ra cc yu cu v t do, dn ch ch yu nh: cc quyn t do v ngn lun, hi hp, t chc v i li; tr t do cho cc t chnh tr; thc hnh lut lao ng ngy lm 8 gi v nh lng ti thiu, b thu thn v gim cc thu khc, bt buc hc ting Vit ti cc trng; nam n bnh ng... ng ku gi thnh lp cc y ban hnh ng t thnh th n nng thn vn ng qun chng bu c i biu tham d i hi ng Dng. Thng 8-1936, U ban tr b i hi ng Dng c thnh lp.

i ph li, chnh quyn thc dn dng th on cho mt s ngi trong ng Lp hin Nam K, trong hai Vin dn biu Bc K v Trung K t chc cc cuc hp gm nhng i din cho t sn, a ch, tr thc tho ra cc bn dn nguyn theo ch o ca chng hng hn ch phong tro u tranh ca qun chng lao ng, song th on b vch trn v tht bi.

Cui cng chnh quyn thc dn chuyn sang cc hnh ng n p, ra lnh gii tn cc y ban hnh ng, cm tt c cc cuc hp ca nhn dn, cho tay sai v khuyn khch bn trtkt xuyn tc ch trng ca ng Cng sn ng Dng, vu co nhng ngi cng sn. Do sc mnh u tranh ca qun chng, thng 10-1936, thc dn Php phi a ra mt s quy nh v quyn li cho cng nhn v lao ng lm thu nh ngy lm 8 gi, ngh ngy ch nht v hng nm ngh 10 ngy c lng; thi hnh mt phn vic n x t chnh tr. n cui nm 1936, trn 1.000 t chnh tr c th v tnh n thng 10-1937, c 1.532 t chnh tr, phn ln l ng vin cng sn ra khi nh t ca quc. l mt thng li ln ca ng, ca cch mng.

i hi ng Dng b cm, song qun chng lao ng c thc tnh, ng c mt s kinh nghim lnh o u tranh cng khai, hp php cho nn phong tro u tranh i cc quyn dn ch, ci thin i sng ca cng nhn, nng dn v cc tng lp lao ng khc tip tc pht trin. Tiu biu l cuc tng bi cng ca hn 30.000 cng nhn khu m Hng Gai thng 11-1936. u nm 1937, nhn dp phi vin ca Chnh ph Php l Ga (Justin Goart) sang iu tra tnh hnh ng Dng v tip l Brvi (Jules Brvi) sang nhn chc ton quyn, ng li vn ng v t chc qun chng biu dng lc lng, bng cch i n v a yu sch cho Chnh ph Php. Trn ng Ga i t Si Gn ra H Ni, u u nhn dn cng biu tnh a yu sch v dn ch, dn sinh.

3. y mnh cuc u tranh cng khai hp php trn bo ch v ngh trng

Thng 3-1937, Ban Chp hnh Trung ng ng hp v nhn nh: phong tro dn ch pht trin mnh, nh hng ca ng lan rng, t chc ca ng v cc hi qun chng pht trin; song cng tc t chc ca ng cn nhiu thiu st, c s ng cn yu nhiu ni, nht l nng thn v cc ni tp trung cng nhn. Hi ngh thng 3 cng vi Hi ngh thng 9-1937 tp trung gii quyt nhng vn v cng tc t chc ca ng trong phong tro Mt trn dn ch.

Ban Chp hnh Trung ng ng nhn mnh phi c phng php t chc mi thc hin ng li chnh tr, tn dng cc kh nng hp php v na hp php t chc qun chng, on kt qun chng trong mt mt trn thng nht chng phn ng thuc a, chng pht xt, i t do, cm o, ho bnh. Mt trn thng nht nhn dn phn i thnh Mt trn dn ch ng Dng; on thanh nin phn i thnh Thanh nin Cng sn on; Hi cu t bnh dn i thnh Cu t ; Cng hi , Nng hi i thnh Cng hi, Nng hi. Cc hi qun chng cng khai v na cng khai c m rng nh i hu, tng t, th thao, m nhc, hi cy, hi gt; y ban vn ng binh lnh c thnh lp.

V xy dng ng, Ban Chp hnh Trung ng ng nu r phi coi trng cht lng hn s lng, tp trung xy dng ng thnh th, khu cng nghip, cc vng quan trng v kinh t, chnh tr, chm dt tnh trng t chc ng b mt khng lnh o c cc b phn ng lm cng tc cng khai.

Ban Chp hnh Trung ng ng cn ch trng y mnh hot ng bo ch cng khai, tranh c v hot ng cc vin dn biu.

Phong tro u tranh ca qun chng pht trin mnh. Trong nm 1937, c gn 400 cuc u tranh ca cng nhn, tiu biu l cc cuc bi cng ca cng nhn xe la Trng Thi, Gia Lm v mt s a phng pha nam. T nm 1938, ch ngy lm 8 gi, hng tun c ngy ngh, hng nm ngh 10 ngy c lng c thc hin. C hn 150 cuc u tranh ca nng dn chng cp rung t, i chia li rung cng, gim t gim tc, kht thu. H Ni, Hi Phng, Si Gn v mt s thnh ph, th x, tiu thng bi ch i gim thu mn bi, thu hng ho, hc sinh i lp thm trng hc. Cc hi hp php, na hp php tp hp c hng triu qun chng.

y mnh hot ng bo ch cng khai phc v cho u tranh cch mng l mt hot ng mi v ni bt ca ng. Hng chc t bo ca ng, ca Mt trn dn ch v cc t chc qun chng ra i trong c mt s bo ting Php. T Tin tc v t Dn chng pht hnh hng ngy t 5.000 n 15.000 bn.

Bo ch ca ng, ca Mt trn dn ch mang tnh chin u cao, vch trn chnh sch p bc, bc lt ca thc dn Php v tay sai, phn nh nhng nguyn vng ca phong tro u tranh ca qun chng, tuyn truyn ng li, ch trng ca ng, chng li mi th on la bp, chia r ca bn thng tr v bn trtkt gi danh cch mng. Ngoi ra, ng cn xut bn cc tp sch chnh tr gii thiu ch ngha Mc - Lnin v ng li ca ng nh cun Ch ngha Cc Mc ca Hi Triu, cun Vn dn cy ca Qua Ninh (Trng Chinh) v Vn nh (V Nguyn Gip).

Mng li pht hnh sch bo ca Mt trn c t chc trong c nc. To son v c quan pht hnh sch bo l u mi lin lc gia ng vi qun chng, lin lc gia b phn cng khai v b phn b mt ca t chc ng.

Mt hot ng cng khai c ngha trong vic tp hp qun chng na l phong tro truyn b quc ng t cui nm 1937.

ng li dng kh nng hp php tham gia cc cuc tranh c vo cc Vin dn biu Bc K, Trung K, Hi ng qun ht Nam K nhm m rng lc lng ca Mt trn dn ch, kt hp u tranh ca qun chng bn ngoi vi u tranh ti ngh trng chng chnh sch thuc a phn ng ca Php, bnh vc quyn li ca qun chng. M u l cuc tranh c vo Vin dn biu Trung K nm 1937 thng li, hu ht s ngi ng c l tr thc, t sn dn tc, a ch tin b do ng vn ng trng c.

Nm 1938, nguy c Chin tranh th gii th hai ang n gn, pht xt Nht chun b nhy vo ng Dng. Chnh ph Php ng dn v pha hu v bn phn ng thuc a ra sc n p phong tro cch mng ng Dng. Hi ngh Ban Chp hnh Trung ng thng 3-1938 xc nh nhim v trung tm l thnh lp Mt trn dn ch ng Dng, ra nhng ch trng c th v vn ng cng nhn, nng dn, thanh nin, ph n, cc tng lp tiu t sn thnh th v t sn dn tc, a ch nh. Hi ngh nhc nh u tranh chng khuynh hng t a ra khu hiu qu cao, t tng hp hi i vi tr thc, t sn dn tc, a ch nh v chng khuynh hng hu coi thng phong tro u tranh ca cng nng, thiu kin quyt chng bn trtkt.

Hi ngh quyt nh phi cng c c s ng c, pht trin c s mi, c bit ch trng cc c s thnh ph, cc vng cng nghip tp trung v n in, cng c cc c quan lnh o ca ng Trung ng v a phng; gi vng nguyn tc quan h gia b phn hot ng b mt v b phn hot ng cng khai ca ng.

Hi ngh ra mt ngh quyt ring v phng th ng Dng v chng bt lnh, pht ng qun chng cnh gic vi m mu xm lc ca Nht, u tranh i bn cm quyn Php phi v trang cho nhn dn v m rng ci cch dn ch, dn sinh nhn dn c kh nng tham gia phng th.

Hi ngh bu ng ch Nguyn Vn C lm Tng B th thay ng ch H Huy Tp.

Nm 1938 v u nm 1939, phong tro u tranh ca qun chng tip tc pht trin. c s ng h ca nng dn, ngi bun bn nh, cc cuc u tranh ca cng nhn cc ngnh, cc ni c s phi hp cht ch vi nhau. Nm 1938, ngy Quc t lao ng (1-5) ln u c t chc cng khai, rm r khp nc, c bit l cuc mt tinh khu u Xo, H Ni vi s lng 25.000 ngi tham gia. V u tranh ngh trng, Mt trn dn ch ginh c thng li trong bu c Vin dn biu Bc K, Hi ng kinh t l ti ng Dng bc b d n tng thu Vin dn biu Trung K.

Cui nm 1938, ng ch Nguyn i Quc t Lin X tr li Trung Quc lm nhim v do Quc t Cng sn phn cng. Ngi rt quan tm truyn t cho ng ta nhng kin v ng li, ch trng ca cch mng. Ngi ch r: Lc ny, ng khng nn a ra nhng i hi qu cao (c lp dn tc, ngh vin v.v.). Nh th s ri vo cm by ca pht xt Nht.

Ch nn i cc quyn dn ch, t do t chc, t do hi hp, t do bo ch v t do ngn lun, i n x ton th chnh tr phm, u tranh ng c hot ng hp php. Ngi nu ra vic Mt trn dn ch phi thu ht c ngi Php tin b ng Dng, c giai cp t sn dn tc. Ngi nhn mnh ng phi t ra l mt b phn trung thnh nht, hot ng nht v chn thc nht... khi qun chng rng ri tha nhn chnh sch ng n v nng lc lnh o ca ng, th ng mi ginh c a v lnh o. ng phi u tranh khng nhn nhng chng t tng b phi, v phi t chc hc tp c h thng ch ngha Mc - Lnin nng cao trnh vn ho v chnh tr cho ng vin... Phi duy tr quan h cht ch vi ng Cng sn Php.

T u nm 1939, phong tro Mt trn nhn dn Php tan r, Chnh ph Php chuyn sang hu. Bn phn ng thuc a ng Dng tng cng bc lt v n p nhn dn. Cc cuc u tranh chng pht xt, i phng th ng Dng, ci thin i sng... u b n p d di. Trong thng 3 v 4 - 1939, ng ku gi u tranh chng khng b, i t do, dn ch..., phng ho pht xt ang n gn. Bo Dn chng b nh bn. Cuc tranh c Hi ng qun ht Nam K ca nhng ngi ng c thuc Mt trn dn ch b tht bi do khng c s nht tr trong hnh ng.

Thng 7-1939, ng ch Nguyn Vn C cho xut bn tc phm T ch trch. Tc phm khng nh ng li chnh tr ca ng l ng n, phn tch nhng khuyt im v rt ra kinh nghim ca ng trong lnh o Mt trn dn ch.

Phn tch nguyn nhn tht bi ca cuc tranh c vo Hi ng qun ht Nam K, ng ch Nguyn Vn C nu r: mt phn l do th on n p ca k th, thi lng chng ca cc phn t ci lng. Nhng phn quan trng l do ta c khuyt im, nhc im: Mt trn dn ch cha mnh; cng tc vn ng ca ta c sai st; ta coi thng nguy c ca bn trtkt. Tng kt hot ng ca Mt trn dn ch, ng ch Nguyn Vn C nu ln my bi hc: Mt trn dn ch l s lin hip cc giai cp, cc ng phi tn thnh ci cch, nhng khng th lin hip vi cc ng phi phn ng; va lin minh bn trn, va lin minh bn di; phn bit k th nguy him nhiu vi k th nguy him t; c lp bn phn ng, tranh th ngi tin b v lng chng, tranh th ng o qun chng trong cc ng phi ci lng; lin minh vi giai cp t sn, phi va on kt va u tranh, Mt trn dn ch phi on kt c ng o qun chng; i nhng quyn t do t sn, chng pht xt nhng khng phi duy tr mi ch t do t sn m tin ln ch t do cao hn. Ph phn thi ph bnh, t ph bnh sai tri ca mt s ng ch t c nhn mnh ln trn ng, vin vo mt vi khuyt im m mt st ng, gy chia r, b phi trong ng, gieo mi hoi nghi trong qun chng, ng ch Nguyn Vn C nhc li, nguyn tc t ch trch bnsvch l tng cng on kt thng nht trong ng, nng cao uy tn ca ng, gio dc ng vin, gio dc qun chng, a phong tro tin ln.

Tc phm T ch trch l mt mu mc v tng kt kinh nghim, u tranh ni b t ph bnh, ph bnh, gp phn xy dng kho tng l lun v xy dng ng, xy dng Mt trn thng nht ca cch mng nc ta.

Thng 9-1939, Chin tranh th gii th hai bng n. Bn cm quyn Php ng Dng ro rit n p cc lc lng cch mng. Thi k vn ng dn ch hot ng hp php, na hp php chm dt.

4. ngha v kinh nghim ca thi k vn ng dn ch

Cao tro cch mng do ng lnh o trong thi k Mt trn dn ch 1936-1939 ngay sau khi khi phc c h thng t chc ca ng l mt thng li ln ca ng Cng sn mt nc thuc a, na phong kin. Qua lnh o cuc u tranh hp php v na hp php rng ln kt hp vi hot ng b mt, khng hp php, ng c rn luyn, trng thnh, lc lng qun chng cch mng m rng v c th thch. Cao tro cch mng 1936-1939 l cuc tng din tp th hai cho Cch mng Thng Tm nm 1945.

nh gi u im v khuyt im ca ng trong thi k 1936-1939, sau ny H Ch Minh vit trong Bo co Chnh tr ti i hi i biu ton quc ln th II ca ng (2-1951):

Hi , Mt trn Bnh dn Php cm chnh quyn, ng bn m cuc vn ng dn ch v lp Mt trn dn ch ng Dng.

Phong tro Mt trn dn ch lc kh mnh m, rng khp; nhn dn u tranh cng khai. l u im. Nhng khuyt im l: ng lnh o khng tht st, cho nn nhiu ni cn b phm phi bnh hp hi, bnh cng khai, say sa v thng li b phn m xao lng vic cng c t chc b mt ca ng. ng khng gii thch r lp trng ca mnh v vn c lp dn tc. Mt s ng ch hp tc v nguyn tc vi bn trtkt. n khi Mt trn Bnh dn bn Php tht bi, Chin tranh th gii th hai bt u, th phong tro Mt trn dn ch nc ta cng b thc dn n p, v ng cng bi ri mt hi.

Qua lnh o cao tro cch mng 1936-1939, ng c thm nhng kinh nghim:

- Xc nh r k th ch yu v xc nh mc tiu u tranh trc mt ca cch mng l tp hp i qun chnh tr qun chng - bc i tt yu chun b cho cuc khi ngha ginh chnh quyn sau ny.

- Ch trng xy dng Mt trn dn ch ht sc rng ri l hnh thc thch hp bo m thc hin mc tiu trc mt ra, a n mt cao tro cch mng mi.

- lnh o c mt trn rng ri, ng phi gi vng tnh c lp v chnh tr v t chc, da chc vo lc lng cng nng lm nn tng.

- Gii quyt ng cc mi quan h mt thit gia mc tiu u tranh vi hnh thc v t chc u tranh; gia cc hnh thc t chc v hot ng cng khai, hp php vi cc hnh thc t chc v hot ng b mt, khng hp php; va tp hp c ng o qun chng va chun b phng khi k th n p, phi rt vo b mt.

V. CAO TRO CCH MNG GII PHNG DN TC V TNG KHI NGHA THNG TM (1939-1945)

1. S chuyn hng ch o chin lc v ch trng gii phng dn tc ca ng

Ngy 1-9-1939, pht xt c tn cng Ba Lan. Chin tranh th gii th hai bng n. Qun c tin cng sang pha Ty trc v t thng 4-1940 n u nm 1941 chim v t ch thng tr ln hu ht cc nc Ty u v ng u t bn ch ngha. Nht Bn m rng chim ng Trung Quc, tin xung ng Nam . Ngy 22-6-1941, 190 s on pht xt c tn cng Lin X. Ngy 8-12-1941, Nht bt ng tin cng Cng Trn Chu qun o Haoai (M), chin tranh lan sang chu - Thi Bnh Dng. Quy lut li nhun ti a v s pht trin khng u v kinh t v chnh tr ca ch ngha t bn dn n cuc chin tranh gia hai tp on quc: pht xt c - Nht v Anh - Php - M nhm ginh git th trng, ngun nguyn liu v chia li th gii. T khi pht xt c xm lc Lin X, tnh cht chin tranh quc chuyn thnh chin tranh gia cc lc lng dn ch do Lin X lm tr ct vi cc lc lng pht xt do c cm u.

Chin tranh th gii th hai nh hng mnh m v trc tip n nc ta. Chnh ph phn ng Php thc hin chnh sch n p cc lc lng cng sn v tin b trong nc v cc thuc a. ng Dng thc dn Php in cung tin cng ng Cng sn ng Dng v cc on th qun chng do ng lnh o. Mt s quyn t do, dn ch ginh c trong thi k 1936 -1939 b th tiu. ng ch L Hng Phong b bt cui thng 9-1939. Nhiu cn b, ng vin b bt giam, t y. Hng vn thanh nin b bt lnh a sang Php. Thc dn Php tng thu, trng thu, trng dng cc x nghip t nhn cho quc phng, kim sot trc tip, gt gao sn xut v phn phi, xut khu v nhp khu. Tr bn tay sai ca Php, a ch ln v t sn mi bn, tt c cc giai cp v tng lp trong x hi Vit Nam u b nh hng tai hi bi chnh sch phn ng ca quc Php.

Do sm d bo c chin tranh th gii th hai s n ra, nn ng ta khng b bt ng v cuc chin tranh ny. Trong thi k 1936- 1939 ng c mt s ch trng, hot ng thch hp khi chin tranh bng n.

Mt thng sau khi chin tranh th gii n ra, ngy 29-9-1939 Trung ng ng gi Thng co cho cc cp b ng, vch r cch mng ng Dng s tin n mc tiu gii phng dn tc, ch th cho ton ng kp thi rt vo b mt v chuyn hng hot ng.

u thng 11-1939, Ban Chp hnh Trung ng hp ti B im, Gia nh, c cc ng ch Tng B th Nguyn Vn C, L Dun, Phan ng Lu... tham d. Hi ngh nhn nh ch cai tr ng Dng tr thnh ch pht xt qun phit tn bo, mu thun ch yu gay gt nht l mu thun gia quc v cc dn tc ng Dng; d bo Nht s vo ng Dng v Php s u hng Nht. Hi ngh xc nh mc tiu chin lc trc mt l nh quc v tay sai, gii phng ng Dng, lm cho ng Dng hon ton c lp; tm gc khu hiu cch mng rung t, ch ch trng tch thu rung t ca quc v a ch phn ng, chng t co, chng li nng; thay khu hiu lp chnh quyn Xvit cng nng binh bng khu hiu lp Chnh ph cng ho dn ch. Hi ngh quyt nh thnh lp Mt trn thng nht dn tc phn ng Dng bao gm lc lng chnh l cng nhn, nng dn, on kt vi tiu t sn thnh th v nng thn, ng minh hoc trung lp tm thi vi giai cp t sn bn x, trung v tiu a ch. V phng php cch mng, Hi ngh nu ra mt s chuyn hng v t chc, xy dng cc on th qun chng b mt, hng cc cuc u tranh ca qun chng vo quc v tay sai, d b nhng iu kin bc ti bo ng lm cch mnh gii phng dn tc Hi ngh cng quyt nh cc ch trng v bin php nhm cng c ng v mi mt, thc hin s thng nht ch v hnh ng trong ton ng.

Hi ngh Ban Chp hnh Trung ng ng thng 11-1939 pht huy tinh thn sng to, kp thi nu ra mc tiu chin lc tp trung mi nhn ca cch mng vo quc v tay sai, chun b iu kin ginh chnh quyn, nh du bc chuyn hng quan trng v ch o chin lc cch mng dn tc dn ch.

Sau Hi ngh, phong tro u tranh chuyn theo phng hng mi, ng vt qua th thch ca t khng b thng 9-1939 v c cng c. Cc cuc u tranh ca qun chng din ra theo khu hiu chng chnh sch phn ng ca chnh quyn thc dn, chng chin tranh quc. Mt trn thng nht dn tc phn ng Dng c xy dng. u nm 1940, mt s ng ch lnh o ch cht ca ng b bt, Ban Chp hnh Trung ng ng cha lp li c.

Li dng lc Php thua c, ngy 22-9-1940 qun i Nht Bn tin vo Lng Sn v b vo Hi Phng. Ngy 23-9-1940, ti H Ni, Php k hip nh u hng Nht. T nhn dn ta b mt c hai trng.

Khi Nht tin vo Lng Sn, qun Php rt chy qua ng Bc Sn v Thi Nguyn. Chnh quyn ch nhng vng ny tan r. m 27-9-1940, di s lnh o ca ng b a phng, nhn dn Bc Sn ni dy chim n M Nhi, lm ch chu l v cc vng trong chu. i du kch Bc Sn c thnh lp. Cuc khi ngha Bc Sn ginh c thng li nhanh chng nhng ngay sau li b n p. Mc d khi ngha Bc Sn ch din ra trong mt thng v ch mt huyn nhng c ngha lch s v cng to ln. l tn hiu m u cao tro gii phng ca cc dn tc ng Dng, m u thi k cch mng nc ta kt hp u tranh v trang vi u tranh chnh tr, nh chnh quyn quc, phong kin, ginh c lp, t do; n c v mnh m tinh thn u tranh ca nhn dn c nc v c nh hng n vic chun b khi ngha ca X u Nam K.

T ngy 6 n ngy 9-11-1940 Hi ngh Trung ng ng hp ti nh Bng (Bc Ninh) c cc ng ch Trng Chinh, Hong Vn Th, Hong Quc Vit tham d. Hi ngh khng nh s ng n ca ch trng chuyn hng ch o chin lc ca Hi ngh Trung ng ng thng 11-1939; xc nh k th chnh ca cch mng lc ny l pht xt Php v Nht. Hi ngh c ra Ban Chp hnh Trung ng lm thi, phn cng ng ch Trng Chinh lm quyn B th Trung ng ng, quyt nh chp ni lin lc vi Quc t Cng sn v b phn ca ng ngoi nc. Hi ngh quyt nh hai vn cp bch:

- Mt l, duy tr lc lng v trang Bc Sn, thnh lp nhng i du kch, khi cn thit th chin u chng khng b, bo v tnh mng, ti sn nhn dn, pht trin c s cch mng, tin ti lp cn c a du kch, ly Bc Sn V Nhai lm trung tm.

- Hai l, ch th cho X u Nam K hon ngay cuc khi ngha v cha iu kin bo m cho khi ngha thng li.

Quyt nh cha c truyn t ti X y Nam K th ngy 23-11-1940 cuc khi ngha Nam K n ra. hu khp cc tnh min Nam, qun chng ni dy u tranh dng cm, tiu biu l M Tho. Chnh quyn ca ch mt s x, qun tan r. Chnh quyn cch mng c thnh lp, thc hin mt s ci cch dn ch, dn sinh, bo v tr an, xt x bn phn ng. Ln u tin, c sao vng xut hin ti mt s vng M Tho v Vnh Long. Cuc khi ngha b thc dn Php n p rt d man. Gn 6.000 ngi b bt v b git. Nhiu lng mc b nm bom v t ph. Mt s ng ch lnh o ca ng b bt v b x bn trc cuc khi ngha.

Ngy 13-1-1941, binh lnh yu nc di s ch huy ca Nguyn Vn Cung (tc i Cung) ni dy nh chim n Ch Rng (Thanh Chng), ko v Lng, ri tin v Vinh. Cuc khi ngha nhanh chng b quc p tt.

Trong vng ba thng, ba cuc khi ngha din ra c ba min Bc, Nam, Trung, thc tnh tinh thn cch mng ca nhn dn c nc v li nhiu kinh nghim qu bu v khi ngha v trang. Hi ngh Ban Chp hnh Trung ng ng (thng 5-1941) nhn nh: l nhng ting sng bo hiu cho cuc khi ngha ton quc, l bc u u tranh bng v lc ca cc dn tc ng Dng. Kinh nghim ln nht ca cc cuc khi ngha trn l mun khi ngha thnh cng phi c cc iu kin khch quan v ch quan chn mui, trn c s cuc khng hong chnh tr, kinh t din ra trong b my thng tr ca ch ngha quc v da vo cao tro cch mng dng ln trong c nc.

u nm 1940, ng ch Nguyn i Quc bt lin lc vi ng v chun b v nc. Ngy 28-1-1941 Ngi tr v T quc v ngy 8-2-1941, Ngi ti Pc B (H Qung, Cao Bng).

T ngy 10 n ngy 19-5-1941, Hi ngh Ban Chp hnh Trung ng ng hp ti Pc B do ng ch Nguyn i Quc ch tr. T s phn tch din bin ca chin tranh th gii v tnh hnh trong nc, Hi ngh khng nh nhim v ch yu trc mt ca cch mng l gii phng dn tc.

Hi ngh khng nh tnh cht ng n ca ch trng tm gc khu hiu cch mng rung t ca Hi ngh Trung ng thng 11-1939, tp trung mi nhn chng quc v tay sai ginh c lp dn tc, ng thi nu khu hiu gim t, gim tc, chia li rung cng, tin ti thc hin ngi cy c rung. Hi ngh ch r, sau khi nh ui quc Php - Nht, s thnh lp Chnh ph nhn dn ca nc Vit Nam Dn ch Cng ho; Hi ngh quyt nh thay tn cc Hi phn thnh Hi cu quc, thnh lp Mt trn Vit Nam c lp ng minh, gi tt l Vit Minh thay cho Mt trn thng nht dn tc phn ng Dng v gip vic lp mt trn cc nc Lo, Campuchia.

Hi ngh xc nh hnh thi ca khi ngha nc ta l i t khi ngha tng phn tin ln tng khi ngha v kt lun: chun b khi ngha l nhim v trung tm ca ton ng, ton dn.

Hi ngh a ra d bo: Nu cuc chin tranh quc ln trc ra Lin X - mt nc x hi ch ngha, th cuc chin tranh quc ln ny s ra nhiu nc x hi ch ngha, do m cch mng nhiu nc mi thnh cng.

Hi ngh c bit nhn mnh cng tc xy dng ng nhm lm cho ng c nng lc lnh o cuc cch mng ng Dng i n ton thng, ch trng gp rt o to cn b, ch trng cn b lnh o, cn b cng vn, nng vn, binh vn, qun s; tng thnh phn v sn trong ng. Hi ngh ra nhim v gip cc ng b Campuchia, Lo v c ra Ban Chp hnh Trung ng chnh thc, bu ng ch Trng Chinh lm Tng B th.

Hi ngh Trung ng ng thng 5-1941 c ngha lch s to ln. Hi ngh hon chnh vic chuyn hng ch o chin lc nhm gii quyt mc tiu s 1 ca cch mng l c lp dn tc v ra nhiu ch trng sng to thc hin mc tiu y. Cng vi Ngh quyt Hi ngh Trung ng thng 11-1939, Ngh quyt Hi ngh Trung ng thng 5-1941 c ngha quyt nh i vi thng li ca Cch mng Thng Tm nm 1945.

2. Xy dng lc lng chun b khi ngha ginh chnh quyn

Ngy 6-6-1941, ng ch Nguyn i Quc gi th ku gi ton dn on kt nh ui Nht - Php, ch ra iu kin quan trng ginh chnh quyn Hin thi mun nh Php, Nht, ta ch cn mt iu: Ton dn on kt.

Cui thng 10-1941, Vit Nam c lp ng minh cng b Tuyn ngn, Chng trnh v iu l. T cui nm 1941 n nm 1942, cc hi Cng nhn cu quc, Nng dn cu quc, Ph n cu quc, Thanh nin cu quc, T v cu quc... c thnh lp nhiu tnh min Bc, mt s tnh min Trung v cc thnh ph H Ni, Hi Phng. Cao Bng xut hin nhng x, tng ton dn tham gia Vit Minh (x hon ton, tng hon ton). Lng Sn, Bc Cn, Thi Nguyn, Ph Th, Tuyn Quang, Vit Minh pht trin mnh m ti nhiu vng nng thn v th x.

ng rt ch trng xy dng cc khu an ton v cn c a, lp cc i t v v trang. Trung i Cu quc qun hnh thnh t cuc khi ngha Bc Sn, hot ng ti V Nhai bm st qun chng, tin hnh cuc chin u gian kh trong 8 thng, ph c cuc cn qut quy m ln ca ch (t gia nm 1941).

ng thng xuyn quan tm tng cng s on kt thng nht trong ng, nng cao cnh gic, ngn nga bn A B chui vo ph ng t bn trong. Cng tc o to cn b c tin hnh qua cc lp hun luyn ngn ngy, cc lp bi dng cng tc tt c cc cp.

Thng qua Mt trn Vit Minh, ng m rng cc t chc qun chng v lnh o nhiu cuc u tranh ca cng nhn, nng dn, hc sinh, tiu thng ngay cc trung tm kinh t, chnh tr.

Thc dn Php lm tay sai cho Nht khng b in cung phong tro cch mng. T cui nm 1941 nhiu cn b ca ng b bt v git hi. Thng 8-1942, trn ng i cng tc Trung Quc, ng ch Nguyn i Quc lc ny ly tn l H Ch Minh) b chnh quyn Tng Gii Thch bt giam n thng 9-1943.

Trong thi gian b giam gi cc nh t Qung Ty, ng ch H Ch Minh vit tp th Nht k trong t ni ting, mt ln na nu cao tm gng v ch bt khut, tinh thn lc quan cch mng.

Va ra khi nh t Liu Chu, Ngi bt lin lc ngay vi Hi gii phng Vit Nam. Do s ng gp tch cc ca Ngi, thng 9-1943, Hi ngh i biu cc ng phi, cc on th yu nc ca ngi Vit Nam Trung Quc c triu tp do Vit Minh v Hi gii phng Vit Nam ng vai tr nng ct.

V s bt lc ca cc t chc tay sai, chnh quyn Tng Gii Thch buc phi bt tay vi Vit Minh. ng ch H Ch Minh v nhng cn b ca ng kho li dng tnh hnh trn hot ng c li cho cch mng, vch trn m mu ca Tng Gii Thch v bn gi danh cch mng.

y ti cng vic chun b khi ngha, cui thng 2-1943 Ban Thng v Trung ng ng hp Vng La (ng Anh, Phc Yn). Hi ngh ch trng m rng Mt trn Vit Minh, lin minh vi tt c cc ng phi, cc nhm yu nc trong v ngoi nc cha gia nhp Vit Minh; y mnh cng tc vn ng thanh nin, ph n, dn tc thiu s v binh lnh, ch vn ng t sn, a ch yu nc; lp Hi Vn ho cu quc.

Hi ngh vch ra k hoch c th v chun b khi ngha v trang, ph bin kinh nghim khi ngha v chin thut du kch, t chc v hun luyn cc i t v, cc tiu t du kch, c bit coi trng vic xy dng lc lng cch mng thnh th, cng tc vn ng cng nhn tham gia khi ngha.

Hi ngh nu r, lm trn nhim v trong giai on mi, phi lm cho ng mnh m v bnsvch ho v chnh sch lp mt trn ca ng cng rng ri th vai tr lnh o ca ng cng phi vng chc.

Trong hai nm 1943-1944, phong tro cch mng hai min Bc, Trung c bc pht trin mi, min Nam c