DONDERDAG 21 MAART 2013 18.30 – 22.00 UUR / UTRECHT

WELKOM

André Henken directeur Faculteit Natuur & Techniek van de HU 19.00 – 19.15 uur / zaal E-1.20

WELKOMSTWOORD

3

Hogeschool Utrecht enkele feiten

•  36.000 studenten (circa 10% van NL totaal) •  3.400 medewerkers (OP en OBP) •  6 faculteiten •  Utrecht & Amersfoort •  74 bachelorprogramma’s (vt, dt, du) •  27 masterprogramma’s •  42 lectoren •  4 inhoudelijke speerpunten •  Begroting ongeveer € 300 M

4

•  5.700 studenten •  425 medewerkers (OP en OBP) •  Voltijdse bachelorprogramma’s •  Deeltijd bachelorprogramma’s •  Duale bachelorprogramma’s •  Masterprogramma’s •  Associate Degree-programma •  Vele korte cursussen (CvNT) •  Kenniscentrum Technologie & Innovatie •  9 lectoraten (10 lectoren) •  Trekker HU-thema Duurzame Energie •  3 locaties •  4 domeinen (Engineering, Bouw, ICT, Life Sciences & Chemistry)

Faculteit Natuur en Techniek enkele feiten

Aantal afgestudeerden technische opleidingen moet omhoog!

•  Een verdubbeling t.o.v. nu (van 1,7/10 naar 4/10) •  Zorgen voor overzichtelijk aanbod •  Interesse in techniek vergroten (po, vo, etc.) •  Rendement vergroten (selectie? begeleiding?) •  Technici behouden voor technische beroepen!

Adviesrapporten

• Advies van de commissie Toekomstbestendig Hoger Onderwijs Stelsel, april 2010 (commissie-Veerman)

•  Advies van de commissie-Van Pernis ‘HBO Techniek in BEDRIJF’, december 2011

• SER-advies ‘Strategische Agenda Hoger Onderwijs, Onderzoek en Wetenschap’, april 2011

• Masterplan Bèta en Technologie, februari 2012 • Vreemde ogen dwingen, mei 2012 (commissie-Bruijn)

Focus hogescholen •  Commissie-Veerman adviseert om als school

en opleiding een duidelijk profiel te kiezen, wat doe je wel en waarin wil je dus goed zijn en wat doe je niet (meer)

•  Commissie-Van Pernis adviseert expliciet om het aantal licenties terug te brengen naar vier

•  Stem tussen hogescholen af wie wat doet, vooral over het aanbod in het derde en vierde jaar van de opleiding

Beroepsprofiel van de ingenieur •  Beroepen steeds minder specifiek, afgestudeerden moeten

wendbaar zijn op de arbeidsmarkt. Een goede ingenieur is nieuwsgierig, multidisciplinair en een teamspeler

•  Sleutel voor de nieuwe integrale benadering is gerichtheid van de ingenieur op menselijke interactie en maatschappelijke context

•  Herijk het profiel van de ingenieur, zorg voor stevige technische bagage, biedt de student kans om eigen accent te leggen: verdieping of verbreding (T-shaped ingenieur)

•  Dit vraagt om verbreding, flexibilisering en versterking van de internationale oriëntatie

Professionalisering docenten

•  Dat de kwaliteit van docenten versterkt en verhoogd moet worden. Denk hierbij aan: - Initieel opleidingsniveau - Up-to-date kennis van de beroepspraktijk - Pedagogisch-didactische vaardigheden

•  Docenten moeten een brede scope hebben. Het doen van onderzoek hoort daarbij.

Verbinding hogeschool en regionale bedrijfsleven •  Een flexibel systeem om de gevarieerde vraag

van studenten en arbeidsmarkt goed te bedienen •  Meer duurzaam overleg tussen hogeschool en

bedrijfsleven •  Strengere eisen aan de representativiteit en rol

van leden van Beroepenveldcommissies en Commissies van Toezicht

Hoe gaan we hier mee om? Een selectie

• Terugbrengen aantal opleidingen (landelijk tot 15 à 20 voorlopig) • Kiezen voor beperkt aantal speerpunten of thema’s door HU • Flexibiliseren onderwijsprogramma’s t.b.v. (1) meer

sturingsmogelijkheden, (2) meer ruimte voor ontwikkeling en (3) flexibeler bedrijfsmodel samenwerking met externe partijen

• Meer betrekken/samenwerken met bedrijfsleven (B van HBO) • Borging en liefst groei aandeel praktijkgericht onderzoek • Verstrengeling van de beide kerntaken onderwijs en onderzoek!

Wat moet het resultaat zijn?

• Een ondernemende professional met een onderzoekende houding • Als resultaat van een zelf gekozen opleidingsroute (deels verplicht,

deels afhankelijk van gekozen specialisatie, deels vrij te kiezen) • Met het besef dat een leven lang leren nodig is • Basisniveau geborgd en getoetst qua kennis, vaardigheden, gedrag • Excelleren wordt gestimuleerd en gefaciliteerd

18.30 19.00 19.15 20.15 20.30 21.00 21.10 22.00

Ontvangst Welkomstwoord André Henken Algemene Ledenvergadering Bestuur KIVI-NIRIA regio Utrecht Duurzaamheid in onderwijs en onderzoek Nadia Verdeyen Duurzaamheid in de praktijk Ivo Opstelten Afsluiting André Henken Netwerkborrel met om 21.20-21.30-21.40-21.50 uur rondleidingen in: - Duurzame Energieproeftuin - Energielab Einde bijeenkomst

PROGRAMMA

Bestuur KIVI-NIRIA regio Utrecht 19.15 – 20.15 uur / zaal E-1.20

ALGEMENE LEDENVERGADERING

DONDERDAG 21 MAART 2013 18.30 – 22.00 UUR / UTRECHT

WELKOM

Nadia Verdeyen directeur Kenniscentrum Technologie & Innovatie van de HU 20.15 – 20.30 uur / zaal E-1.20

DUURZAAMHEID IN ONDERWIJS EN ONDERZOEK

Onderwijs en onderzoek

• Up-to date onderwijs

• Vraaggestuurd onderzoek met bedrijven

Onderwijs en onderzoek

Innovatie

Onderwijs

Beroepspraktijk Onderzoek

Projecten en innovatielabs

De Omslag

• Onderwijs en Onderzoek verbonden

• Kennis beschikbaar voor samenleving

• Altijd in relatie tot regionale ontwikkeling

• Mobiliteit

• Gebouwen

• Ondersteunende processen

In eigen huis

• Alle opleidingen, alle studenten bereiken

• Relevant voor specifiek vakgebied

• Duurzame samenleving / MVO

De Omslag – brede basis

De Omslag - Verdieping

Technische Faculteit Thema •  Transitie naar een

energieneutrale stedelijke omgeving

… projecten

•  Smart grids •  Duurzame

energieproeftuin •  VVE’s renoveren

duurzaam

De Omslag - Verdieping Doorlopende Leerlijn

•  Passend bij opkomende vraag arbeidsmarkt

•  Een consistent en drempelloos onderwijs-aanbod in Utrecht,

•  MBO – HBO – WO

Lectoraat

•  Nieuwe Energie in de stad

•  Onderzoek ‘voedt’ actueel onderwijs

•  Door real-life projecten met werkveld

De Omslag – en bedrijven

•  Expertisecentrum, participatie in USI - Utrecht Sustainable Institute

•  Stakeholders: gebruikers, beleidsmakers, installateurs, bouwers , beheerders…

•  Multidisciplinair, consortium van partners •  Netwerk; Demo-centrum; Kenniscentrum •  Kennis ontwikkelen, samen met bedrijven innoveren! •  Kennis toepassen: kennis delen.

De Omslag – Kennisvalorisatie

•  Samenwerking in kennisontwikkeling HU & bedrijven levert directe voordelen voor ondernemers

•  Utrecht Science Park & Utrecht Valorisation Centre als bloeiend cluster van start-ups en spin-off bedrijvigheid rondom duurzaamheid

Het resultaat

•  Sterke kennisregio •  Triple helix: bedrijven,

hbo, overheden •  Voedingsbodem voor

nieuwe en bestaande bedrijven DUO

•  Versterking HU en praktijkgericht onderzoek

•  En….36.000 studenten in de regio rond DUO

= impact!

Zo maar wat bedrijven……

U – Kracht!

HU – Kracht!

De Omslag

•  En nu verder… •  Lectoraat Nieuwe

Energie in de stad •  Centre of Expertise •  …..

•  www.duurzaam.hu.nl

Ivo Opstelten lector Nieuwe Energie in de Stad van de HU 20.30 – 21.00 uur / zaal E-1.20

DUURZAAMHEID IN DE PRAKTIJK

Waarom werken aan energietransitie? Milieu

Waarom werken aan energietransitie? Leveringszekerheid of €/PJ

Transitiesturing nodig?

■  1916: Overstroming noordelijke delen van Nederland

■  1918: “Zuiderzee”-wet ■  1953: Overstroming zuidelijke

delen van Nederland ■  1958: “Delta”-wet ■  1995: Rivieroverstromingen

binnenland ■  1998: “Delta”-wet grote rivieren Niet als het om klimaatadaptatie

gaat!

Wel voor mitigatie!

■  Europa ■  80-95% CO2-reductie in 2050 ■  20-20-20 in 2020 ■  NZEB in 2020

■  NL ■  80% CO2-reductie in 2050 ■  BENG in 2020

■  Utrecht ■  Klimaatneutraal in 2040 ■  Rijnenburg minimaal energieneutraal

Þ  Transitie naar duurzame samenleving en energieneutrale gebouwde omgeving

Verantwoordelijkheid Gebouwde Omgeving

energiegebruik EU

30%

35%

35%

Industrie

Gebouwde  Omgev ing

Transport

CO2-reductie in 2050 laag

Voor

zien

ings

-ze

kerh

eid

hoog

laag

kolen met CO2-afvang

zon

hoog

wind energiebesparing

waterkracht

kernenergie

biomassa

Niet elke sector kan hetzelfde!

De belofte van de gebouwde omgeving

-250

0

250

500

750

1000

1250

2000 2010 2020 2030 2040 2050

Jaar

Tota

al n

etto

prim

air

ener

gieg

ebru

ik [P

J p]

Woningen Transitiescenario Totaal Ongewijzigd beleidUtiliteitsgebouwen Transitiescenario Totaal TransitiescenarioWijksystemen Transitiescenario

Vraagreductiepotentieel •  Warmte: ± 60-75% •  Elektriciteit: ± 40-50%

Opwekpotentieel duurzaam •  Gebouwen: ± 15-20% •  Wijken: ± 20-40%

Transitievereisten

■  Mensen: ■  Willen het

■  Kunnen het

■  Gaan het allemaal doen: Opschalen

De bewoner wordt wakker!

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90

100

2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012

Gei

nsta

lleer

d ve

rmog

en P

V [G

Wh]

Jaar

Energie>CPI +

Gridpariteit!

=>

PV-run!

Mooi toch!

Economisch fundament ligt er ■  Integrale woonlasten: EPC? Energiepositief!

■  Crisis: aanbod markt => vragers markt ■  Wonen=Investeren: E+ woningen=toekomstvaste

belegging! ■  Zonder E+ woningen energieneutrale GO onhaalbaar

Praktijk klaar voor 2050?

Nieuwbouw energiepositief? Yes we can!

Conceptaanbieders genoeg

Nieuwbouw E+ conceptkosten gelijk EPC=0,6 stapeling

Maar ja … 2050 …

Ontwikkeling woningvoorraad

■  In 2050 nog 65-70% woningen van vóór 2010 ■  In 2050 25% uit bouwperiode met hoogste energievraag/m2 ■  Gebouwen moeten langer meegaan

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

Before1945

1945-1974

1975-1984

1985-1994

1995-2004

2005-2031

2030-2050

Year of construction

[x1000]200420302050

Ontwikkeling van de gebouwvoorraad: woningen

0

20

40

60

80

100

2000 2010 2020 2030 2040 2050

Jaar

Gem

idde

lde

leef

tijd

[jare

n]

0

2

4

6

8

10

Aan

tal w

onin

gen

[Milj

oen]

Gemiddelde leeftijd referentie

Gemiddelde leeftijd sloopx2

Aantal woningen

Ook in de bestaande bouw worden meters gemaakt!

Tijd E - prestatie

130.000

100.000

80.000

Nul-op-de-meter Stic

htin

gsko

sten

incl

.

Roosendaal 2010

60.000

Kerkrade 2011

Apeldoorn 2012

Uitdagingen? Prestatiegarantie! EPC ≠ Energieprestatie Meten = Weten

Systeemomslag!

Uitdagingen? Win-win-win!

Integrale uitdagingen opgepakt bij de HU!

■  Utrecht 2040 ■  3 MKB+ bedrijven: De one-stop-shop voor uw E-0 woning

■  Integraal gebouwconcept afgestemd op gebruikersprofiel (acceptatie en gedrag)

■  Industrieel bouwen voor de serie-van-1 ■  Financieringsmodel energienotaloos ■  Prestatiegarantie geïntegreerd in bouwproces ■  Businessmodel incl. SWOT

■  I.s.m. bedrijven en TUT (Pretoria): ■  Conceptontwikkeling + businesscase Green Campus ■  Renewable Energy + incubator Witbank

■  De Duurzame Uithof en Energieneutraal vastgoed HU

In de praktijk gebeurt veel!

■  Meer met Minder ■  Blok voor Blok ■  Energiesprong ■  TKI EnerGO

Þ  Utrecht 2040: duizenden woningen energienotaloos

Alle professionals krijgen er mee te maken!

Veranderingen vragen om sneller doorlopen leercirkel door markt

Smart Sustainable City

HU neemt initiatief

■  Centre of Expertise ‘Smart Sustainable City’

■  Visie De ‘Smart Sustainable City’ maakt slim gebruik van al haar “resources” om duurzaam gebruik van de stad betaalbaar volhoudbaar te maken.

■  De COE is de kennisinfrastructuur ■  Regionaal ingebed ■  Met (inter)nationale uitstraling

■  Missie: “Door onderwijs & onderzoek professionals toerusten om de ‘Smart Sustainable City’ vorm te geven, te maken en te behouden”

Bundeling

■  Inhoud ■  Technische innovatie ■  Procesinnovatie ■  Sociale innovatie

■  Faciliteiten ■  Competenties

■  Kennispartijen ■  Aanbodpartijen (bouw, installatietechniek, etc.) ■  Vraagpartijen (woningcorporaties, particulieren,

commercieel vastgoed eigenaren, etc.) ■  Overheden

Bouw mee en breng nieuwe energie in de stad!

André Henken directeur Faculteit Natuur & Techniek van de HU 21.00 – 21.05 uur / zaal E-1.20

AFSLUITING

Met om 21.20 - 21.30 - 21.40 - 21.50 uur rondleidingen in: ● ● Let op: ● 21.10 – 22.00 uur / atrium

NETWERKBORREL

Duurzame Energieproeftuin o.l.v. Ivo Opstelten Energielab o.l.v. Wilko Planje/Marcel de Reeder Foto’s en presentaties (vanaf 28 maart) op de KIVI-NIRIA site