HOE MAAK JE EEN STRIPTEKENING VOOR HET OMSLAG VAN EEN BOEK?

door Petra Cremers

Alex van Koten is striptekenaar van beroep.

Daarom staat er geen foto van hem bij dit interview

maar wel een tekening, uiteraard door Alex zelf

gemaakt (ik zou het niet kunnen!!!) En onder aan

deze pagina zie je hem ook als personage in zijn

eigen strip Nick Name.

Alex heeft het omslag gemaakt voor mijn nieuwe

boek Superinspecteurs Green & Moretti en dat is

zo mooi geworden dat ik graag wilde weten hoe hij

dat heeft gedaan. En ik was ook benieuwd hoe het

is om striptekenaar te zijn.

Hieronder kun jij lezen wat Alex allemaal heeft

verteld en er staan ook plaatjes bij. Bovendien komt

er binnenkort een filmpje op mijn website www.

petracremers.nl te staan. Dan kun je Alex ook zelf aan het werk zien.

HET INTERVIEW

1. PETRA: In de eerste plaats: wat vond je van mijn boek?

ALEX: Ik vond het uiteraard leuk, en dat is maar goed ook, want dan gaat het tekenen

makkelijker. Het onderwerp internetdating sprak me aan. Ik heb ook wel eens via internet

gedate, die eigen ervaringen inspireerden mij toentertijd tot een strip waarin net als in het

boek een geheimzinnige moord gepleegd wordt.

2. PETRA: Heb je eerder covers c.q. illustraties voor kinderboeken gemaakt?

ALEX: Nee, dit was de eerste keer terwijl ik toch al 17 jaar als tekenaar aan het werk ben. Ik

maak tekeningen voor ansichtkaarten, tijdschriften en onlangs een leuk kookboek, maar dus

nooit eerder voor een kinderboek. Ik vond het uiteraard zeer leuk om te doen en zou het

zeker vaker willen doen. En dan ook graag het binnenwerk.

3. PETRA: Wat was de opdracht van Uitgeverij Holland bij

dit boek?

ALEX: Maak een cover met diverse plaatjes (zoals bij een

strip) met scènes uit het boek. De uitgever had een

detectivestrip op mijn website gezien, en wilde het in

dezelfde stijl. Men stuurde ook al een schematisch

weergegeven idee, een stripindeling. (zie plaatje)

4. PETRA: Hoe ben je te werk gegaan en dan bedoel ik niet

alleen wat er op het omslag moest komen maar ook hoe het technisch is gegaan.

ALEX: Ik heb het boek gelezen en de meest beeldende scènes eruit gehaald. Via Google ben

ik op zoek gegaan naar foto’s van de locaties en vervolgens heb ik gekeken welke beelden

het best te combineren waren.

Daarna heb ik op de computer de stripindeling volgens het voorbeeld nagemaakt: vierkante

hoge en lage rechthoeken als plaatjes, daarna wat veranderd naar mijn eigen idee. Ik wilde

er cirkels in. Waarom? Dat was erg belangrijk. Ten eerste omdat die cirkels het patroon van

de plaatjes doorbreken. Door de cirkels over de rechthoeken te plaatsen werkt de

strippagina ook als gehele illustratie. Had ik dat niet gedaan dan was de kijker toch per

plaatje de strip gaan bekijken.

Verder kon ik met de twee cirkels de belangrijke elementen eruit pikken. In de cirkel

rechtsonder zie je waar het raadsel van het boek om draait; de vrouw die van de rots naar

beneden valt. En de titel, in de bovenste cirkel van de loep, die moet natuurlijk ook opvallen

op de cover. Ik heb de cirkels geplaatst op 2 van de vier zwaartepunten in de compositie. Je

oog vindt het namelijk aangenaam te rusten op punten die buiten het midden vallen. Die

vallen dan het meeste op. Vandaar dat ik daar de cirkels heb geplaatst.

Verder wilde ik er detective-elementen in, zoals een pistool, handboeien en een loep.

Daarna heb ik de letters in de indeling gezet.

Ik ben toen gaan schuiven met de plaatjes, de detective-elementen en de letters. Het pistool

en de handboeien heb ik al snel uit de tekening gelaten omdat die niet terugkwamen in het

boek. Een loep kwam mooi uit omdat ik de vallende vrouw uitvergroot in beeld wilde

hebben. Maar later heb ik besloten de loep over de titelletters te plaatsen.

Toen de indeling klaar was ben ik pas de vakjes gaan

vullen met potloodtekeningen. Eerst een ruwe schets

voor de compositie. Dan kon ik snel zien welke tekening

ik nodig had in welke vorm en volgorde. Daarna meer

uitgewerkte potloodtekeningen. Die potloodtekeningen

heb ik vervolgens ingescand en via het programma

Photoshop in de indeling geplakt. Daarna bleef ik nog

schuiven. Zo zie je in het voorbeeld dat ik nog twijfelde

over de plaats van de auto op de cover.

Toen ik eenmaal klaar was ben ik de potloodtekening

in zijn geheel in inkt gaan zetten met een pen en

oostindische inkt. In inkt zetten is niet hetzelfde als

overtrekken. Het is te vergelijken met kalligraferen

(schoonschrift). Tijdens het inktzetten veranderden er

ook weer dingen in de tekening. Zo heb ik bijvoorbeeld

onder de onderste cirkel een stukje rots weggehaald en een stukje zee getekend, wat het

effect heeft dat de vrouw dieper valt. En zo zijn er talrijke andere veranderingetjes die de

tekening net even iets beter maken. Een tekening is eigenlijk nooit klaar. Maar uiteindelijk

moet je toch stoppen en verder gaan om de deadline niet te missen. Uiteindelijk heb ik ook

de inkttekening weer ingescand en die tenslotte ook weer in de stripindeling geplakt.

De volgende stap was het invullen met kleur, wat ik ook met Photoshop doe.

Ik was gebonden aan de kleuren van de werkelijke locaties en de omschrijvingen in het boek.

Ik wilde dat de cover er oud uit kwam te zien, alsof

het een bladzijde was die uit een oud tijdschrift was

gescheurd. De uitgever had een detectivestrip op

mijn website gezien (zie de afbeelding rechts) en

wilde het omslag in die stijl. Ik heb om het oud te

laten lijken stukken vergeeld papier ingescand en

afbeeldingen daarvan in een laag over de gehele

cover gelegd. Vervolgens heb ik het papier nog

bijgewerkt alsof er schaduw in zit en een

vouwnaad, en toen was de tekening in Photoshop

klaar.

Met Indesign, een ander computerprogramma, heb ik de belettering van de kaft gedaan, de

typografie van de rug en de achterzijde. Dan kies je de lettertypes, de grootte en hoe de

tekst op het boek moet komen. Je ziet dat ik de naam van de schrijfster, die natuurlijk ook

heel belangrijk is, naar beneden heb verplaatst. Haar naam stond eerst bij de titel Ik vond

het te veel achternamen op een kluitje: Cremers/Green/Moretti, Ik heb ze bewust uit elkaar

gehaald wat zowel de titel en de schrijversnaam meer tot zijn recht doet komen. Bovendien

kon ik eenheid scheppen met de tekst op de rug.

Het laatste klusje was de uiteindelijke uitsnede van de comic-strip-pagina en hoe die precies

op het omslag moest komen. Ik wist al direct dat ik de strippagina schuin over de cover wilde

plaatsen. Gewoon, omdat dat mooier en minder saai is dan netjes en recht. Rechts kwam er

ook nog ruimte voor plaatjes vrij. Als een soort knipoog aan mezelf heb ik daar stukjes uit

mijn eigen detectivestrip in geplakt. Maar dat is een geheim, vertel het dus maar niet verder.

Ook een beetje verstopt zie je mijn eigen signatuur. Klein, want Petra heeft het boek

geschreven, niet ik.

5. PETRA: Zo’n omslag is veel meer werk dan ik had gedacht. Hoe lang ben je er ongeveer

mee bezig geweest?

ALEX: Dat is moeilijk om precies te bepalen omdat ik het tussen mijn andere tekenwerk door

heb gedaan. Als ik er zin in had ging ik met die kaft verder. Alles bij elkaar heb ik er wel twee

volle werkweken aan besteed. Misschien wel langer.

6. PETRA: Misschien iets over jezelf: hoe ben je striptekenaar geworden?

ALEX: Ik ben striptekenaar geworden omdat ik ooit van mijn tante twee stripboeken cadeau

kreeg. En ook omdat mijn zwager aan mij en mijn tweelingbroer veel strips uitleende. Ik

hield altijd al van tekenen maar vanaf mijn achtste besloot ik dat ik later ook strips wilde

gaan tekenen. Dat leek me leuk en ik vind het trouwens nog steeds belangrijk dat je qua

werk iets doet waar je hart ligt.

Veel later heb ik nog een grafische opleiding gedaan waar ik leerde letters te ontwerpen en

ook leerde vormgeven. De school is een beetje vergelijkbaar met wat nu het Mediacollege

heet. Toen heette die school RTO, Reproductie Teken Opleiding. De naam zegt het al:

tekenen voor reproductie. Het reproduceren of in druk bedoel ik dan. Ik heb toen geleerd

advertenties, verpakkingen, posters en letters te ontwerpen.

7. PETRA: Een veel gestelde vraag door kinderen: word je er rijk door?

ALEX: Nee, meestal niet, al zijn er uitzonderingen, net zoals bij acteurs, muzikanten en

schrijvers. Als je werk plots heel “hot” wordt, in de mode raakt. Dan kun je heel bekend en

rijk worden. Maar de meeste tekenaars, schrijvers en acteurs kunnen er gewoon goed van

leven net zoals een bakker of een slager van zijn werk leeft. Ik doe er werk naast in een

verpleeginstelling (10 uur in de week) maar dat doe ik ook omdat ik van afwisseling houd en

die afwisseling ook nodig heb. Tekenen is best eenzaam, je bent altijd in je eigen

binnenwereld bezig, terwijl het echte leven zich natuurlijk in de buitenwereld afspeelt. In de

maatschappij. Ik heb het contact met de buitenwereld nodig om vervolgens weer in mijn

eigen fantasiewereld te duiken.

8. PETRA: Tenslotte: waar werk jij eigenlijk, heb jij thuis of elders een werkplek?

ALEX: Ik werk thuis waar ik een werkkamer heb ingericht. Ik heb ook in een studio gewerkt.

Maar thuis is toch het gezelligste, bij mijn katten en mijn vriendin. Via de computer skype en

mail ik wel veel met collega’s over mijn werk. Op die manier kan ik toch mijn werk aan

andere tekenaars laten zien. Misschien dat ik in de toekomst ooit weer in een studio samen

ga werken. Het heeft allebei zo zijn voordelen.