hoe kunnen we sittard-geleen sneller laten kantelen?
TRANSCRIPT
twitter.com/janrotmans
Hoe kunnen we Sittard-Geleensneller laten kantelen?
Sittard-Geleen, 23 Juni 2015
19de Eeuw vs 21ste Eeuw
industriële revolutie digitale revolutie
angst voor machines angst voor robots
langdurige onrust steeds meer onrust
sociale ongelijkheid sociale ongelijkheid
Marx Piketty
Kantelperiode
1. samenleving wordt decentraal en bottom-up
2. economie wordt decentraal en circulair
3. nieuwe macht ontstaat
DoorontwikkelingsfaseVoorontwikkelingsfase
Horizontaal
Decentraal
Bottom-up
Verticaal
Centraal
Top-down
Tijd
Opbouw van Samenleving 3.0
We zitten hier
Kantelperiode
Overgang naar Samenleving 3.0
Kantelperiode
• traditionele grote bedrijven vallen om
• overheid op zoek naar nieuwe rol
• brancheorganisaties verdwijnen
• angst en wantrouwen bij burgers
manifest van de Bezorgde Huisarts: het roer moet om!
gesteund door 7.593 van 11.345 huisartsen in Nederland
Bezorgde huisartsen spijkeren manifest op het ministerie
Systeemwereld vs LeefwereldSysteemwaarden Menswaarden
doelmatigheid aandacht / tijd
efficiency vertrouwen
controle, beheersing ruimte
regelzucht keuzevrijheid
kosten / baten kwaliteit
Efficiency Samenlevingrationeel, bureaucratisch, anoniem, complex, afstandelijk
koude kille afrekenwaarden als rendement en efficiency
alles moet worden gemeten en gecontroleerd
gebaseerd op gestold wantrouwen
mensen zijn vervreemd van deze koude, kille efficiencysamenleving
on(t)menselijke samenleving
centraal
decentraal
top-downbottom-up
grote organisaties platte organisaties & netwerken
systemen & structuren mensen & initiatieven
vast & starvloeibaar & flexibel
overheid regisseert overheid faciliteert
Oude Samenleving Nieuwe Samenleving
oude paradigma nieuwe paradigma
exploitatieco-operatie
globaalglokaal
bezitgebruik
lineaircyclisch
individugemeenschap
Denk Omslag
Energie van centraal, fossiel naar decentraal duurzaam
Welzijn van zorgen voor naar zorgen dat
Bouw van aanbod & product naar vraag & dienst
Zorg van doelmatig & efficiënt naar mensgericht
Onderwijs van organisatie centraal naar leerling centraal
Traditionele Sectoren in Transitie
banken
financiële coöperaties
energiebedrijven google, tesla, van de bron
taxibedrijven Uber
hotelketens Airbnb
boekenwinkels Amazon
platenmaatschappij Itunes
Oude Economie vs Nieuwe Economie
Technologische Disruptie
kans op disruptie is groot bij:
- verspilling
- klant te weinig keus heeft
- gebrek aan transparantie
Uber geeft de klant
keuzevrijheid
transparantie betere prijs
en verspilt minder middelen
Disruptief Bedrijf Uber
Uber rush [supersnelle koeriersdienst]
Uber eats [versproducten & maaltijden]
Uber essentials [vervoer medicijnen]
Uber cargo [vervoer bedrijfsleven]
Uber mover [verhuizingen]
Uber verandert vervoersketen
technologie democratiseert
decentraal maken van
geld, data, kennis, zorg, muziek, energiefilms, verzekering, boeken, reizen, educatie
Economische Kanteling
- robotisering en automatisering
- digitalisering van productieproces
- ontbundeling & ontvlechting
- circulaire & bio-economie
Economische Kanteling
2. makersbeweging rond de 3D-printer
wie dingen maakt en hoe we dingen maken verandert
digitalisering van het productieproces
alles kan op een PC worden gemaakt
unieke productie op lokale schaal
3D-Printer Verandert Bouwwereld
van massaproductie naar productie door de massa
voorraadbeheer, distributie, productie op locatie
open source co-creatie ontwerpomgeving
unieke nieuwe bouwproducten op maat
Economische Kanteling
3. decentrale, schone energie (opslag)
slim combineren van energiestromen op lokale schaal
cascade van energieniveaus, van huis tot stad en regio
accu van elektrische auto laat wasmachine draaien
buurtbatterij in Etten-Leur
Economische Kanteling
4. circulaire economie & bio economie
sluiten van kringlopen van grondstoffen en afval
productie op basis van groene grondstoffen
van bezit van product naar gebruik van dienst
Economie 3.0
deeleconomie digitale economie
circulaire economie
maker-economie robot-economie
bio- en groene economie
Investering in Nieuwe Economie
elke euro die we investeren in de nieuwe economie
levert 3 euro op in termen van:
innovatie, werkgelegenheid, economische structuur
elke euro die we investeren in de oude economie
kost de samenleving 2 euro
Through development stagePre-development stage
Renewables
Decentralized
Bottom-up
Fossil
Centralized
Top-down
Time
Sustainable Energy System
We are here
Tipping Point
Transitie naar Duurzame Energie
“ tempo waarin Europa windmolenparken
en zonnepanelen installeert, moet worden
vertraagd. De situatie is onhoudbaar,
het ruïneert onze business ”
Gérard Mestrallet, CEO GDF/Suez
in Europese achterhoede met 4.5% duurzame energie
energieakkoord: 14% duurzame energie in 2020
over 15 jaar is ons gas op, Nederland heeft geen Plan B
in 2030 fossielvrij is technisch mogelijk
Nederland maakt geen radicale keuze
Nederland
gaat niet over energie!
gaat over stroom, vooral over windmolens, is 10-15%
energie opgave is vooral een warmte opgave
industrie, vervoer, gebouwde omgeving
Energiebesparing Duurzame warmte
Energieakkoord
Energietransitie moet veel sneller
Nederland aardgasvrij in 15 jaar
gebouwde omgeving in 2030 energieneutraal
maak energiebesparing hot en sexy
stimuleer decentrale energieopwekking
Verdient niet zozeer geld met energie
maar met het faciliteren van de klant
energiebesparing
smart grids
wijk/buurt niveau
Energie Bedrijf 3.0
95.5 MW in 2020 voor Limburg
ca. 32 windmolens
15 MW voor Sittard-Geleen
ca. 5 windmolens voor Sittard-Geleen
Wind Energie
Zonneparken
grootste zonnepark in Ulft in Gelderland
8 ha = 36.000 panelen = 1.6 MW = 1 windmolen
plan in tuinbouwgebied in Emmen
32 ha = 90.000 panelen = 11 MW = 4 windmolens
Zonne Energie
Biovergisters
in Duitsland 7000 van ca. 0.5 MW
in Nederland 130 van ca. 1 MW
staat of valt met subsidie
Bio Energie
Landschap Limburg gaat veranderen
Duitsland als voorbeeld
Nederland is dichtbevolkter
Landschap wordt Energielandschap
Energie Landschap
Energieneutrale Woningen
• woningen loskoppelen van gas-infrastructuur
• vraagreductie van 80% door optimale isolatie
• resterende 20% duurzaam opwekken
• prototypes zijn er al, via Stroomversnelling
in 2030 woningvoorraad energieneutraal
ca. 46.644 woningen in Sittard-Geleen
40% huurwoningen en 60% koopwoningen
in 2025 woningvoorraad energieneutraal
Verduurzamen Woningen Sittard
Decentralisatie
Jeugdzorg, Ouderenzorg
decentralisatie van rijk naar gemeenten
bezuinigingen en efficiency operaties
echte transitie = cultuuromslag
huidige decentralisatie leidt tot:dezelfde fouten, met minder
mensen,met minder geld, op kleinere
schaal
“ Ik besteed de helft van mijn tijd aan administratie en protocollen en procedures. Ik kom daardoor te weinig toe aan tijd voor mijn zorgcliënten ”
thuiszorgconsulent
Probleem in JeugdZorg
mens in dienst van structuur
’silosering’ van zorg
in Amsterdam werken 4500 mensen in jeugdopvang
120 instanties zijn betrokken bij jeugdopvang
“ 10 jaar jeugdzorg heeft mij niets gebracht. Ik zie steeds
nieuwe mensen voor me en moet steeds weer mijn verhaal aan iemand anders vertellen. Ik zoek een vertrouwenspersoon, iemand die zich niet aan de
regels en protocollen houdt maar dwars door het systeem loopt en die één van ons wordt ”
jeugdzorg ‘cliënt’
Vervreemding
mens en systeem zijn vervreemd van elkaar
verbroken verbindingen tussen:
lichaam en geest
management en werkvloer
financiering en inhoud
gezondheid en welzijn, arbeid, sport
zorgverlener en verzorgde
Verbroken Verbindingen
relatie tussen zorgverlener en zorgvragervertrouwen, aandacht, passie, bezieling
is verworden tot
relatie tussen leverancier en cliëntkosten, doelmatigheid, efficiency, afrekening
Transitie
cultuuromslag
‘van zorgen voor naar zorgen dat’
structuurverandering
platte, horizontale netwerkorganisaties
werkwijze
persoonsgericht ontwikkelingsplan
Nieuw Zorg Paradigma
van zorgen voor naar zorgen dat
mensen faciliteren in hun leven
zodat zo weinig mogelijk zorg nodig is
diensten aanbieden rondom:
werk zoeken, opleidingen, netwerken
Verdient niet zozeer geld met zorg
maar met het faciliteren van de klant
van 100% naar 20% zorg
helpen met netwerk ontwikkelen
helpen met scholing & baan zoeken
Zorg Bedrijf 3.0
Aanpak Gemeenten
het organiseren van de decentralisatie
spoorboekjes, marsroutes, arrangementen
transitiemanagers, transitieteams
sociale wijkteams als panacee
Wat laten Gemeenten liggen?
cultuuromslag
anders denken en anders werken
niet zorgen voor maar zorgen dat
denken en handelen vanuit burgers
Faciliteren
heldere & ambitieuze kaders stellen
heldere spelregels opstellen
schakelen tussen professionals en burgers
Praktisch
selecteer scherp met wie je werkt
ga alleen in zee met zorgorganisaties 3.0
stop met clubs die niet aan spelregels
voldoen
Tijd en Ruimte nemen
voor andere organisatie
voor cultuuromslag
werk vanuit visie en strategie
zoeken, experimenteren en leren
Kern Probleem in het Onderwijs
mensen staan in dienst van de structuur
leerlingen zijn onderwijsconsumenten
scholen zijn onderwijsfabrieken
Disciplineren
leerlingen worden gedisciplineerd
groeien niet in hun ontwikkeling
mogen niet falen
afleren
Verbroken Verbinding
kennisoverdracht tussen leraar en leerlingpassie, aandacht, bezieling
is verworden tot
overdracht tussen onderwijsproducent & consumentdoelmatigheid, efficiency, onderwijsmethodiek
Uitgangspunten van Onderwijs 3.0 leerling specifiek
leraar en leerling centraal
balans tussen kennis- & competenties
ruimte voor professional
stimulerend en motiverend
met zo weinig mogelijk overhead
MBO 3.0
innovatie-campussen voor maakindustrie 3.0
combinaties van leren, werken, ondernemen
makerwerkplaatsen als ‘living labs’
duurzaamheid als vertrekpunt voor nieuwe fabrieken
Leerpark Dordrecht, RDM-campus
Transitie van MBO
fundamentele verandering van MBO
ander curriculum, nieuwe opleidingen
andere competenties ontwikkelen
nieuwe generaties makers 3.0 opleiden
ROC als innovatie-campus voor makers 3.0
Organisatie MBO 3.0
horizontaal
platte organisaties
zo weinig mogelijk bureaucratie en overhead
innovatieruimte voor docenten
leerling staat centraal & interactie docent - leerling
thuis zijn in wereld van innovatie
verandering als kans en niet als bedreiging
goed kunnen samenwerken en co-creëren
goed kunnen communiceren
Studenten voor MBO 3.0
passie kunnen overdragen
alle informatiekanalen kunnen bundelen
uitstekende contacten binnen bedrijfsleven
kunnen omgaan met stakeholders omgaan
zijn activerend, coachend en dienend
Docenten voor MBO 3.0
United4Education
onderwijsvernieuwingsbeweging
groep onderwijsvernieuwers [docenten]
doorbraak in 1000 dagen
transitiepaden & -experimenten
kringen rondom kringen rondom kringen
Niekée
bijzondere VMBO school in Roermond
leerlingen voorbereiden op leven lang leren
persoonsgericht onderwijs, individueel maatwerk
heterogeen, digitaal, tweetalig, geen vakken
zoeken, leren, experimenteren
Richting Geven
richting geven
duidelijke, ambitieuze kaders stellen
opstellen van heldere spelregels
afstemmen van ontwikkelingen in samenhang
Ruimte Bieden
innovatieruimte bieden mentale ruimte, juridische ruimte, organisatorische ruimte
belemmeringen wegnemen
ongedachte coalities stimuleren
niet alles zelf willen organiseren, maar het mogelijk
maken dat anderen het zelf kunnen organiseren
Stimulerende Rol
aanjagen van kanteling
lat hoog leggen
beweging stimuleren
kantelagenda opstellen & uitvoeren