ho bieu chanh chut phan linh dinh

Chút ph n linh inh 1 www.hobieuchanh.com

Chút Ph n Linh inh Bi u Chánh

I b c th ng ng i không dám ngóNh l i cám ngh a ph i làm khuây

Mùa thu v a qua, mùa ông ã t i. C i xanh ra , cây r ng lá ph inhành. m t bu i s m mai chúa nh t, H i Phòng b u tr i mù m t, gió ph t l nhlùng. M a phùn phay pháy, c nh thêm bu n, ng sá b y l y i l m c ng. Ng i

i ch , tay xách gi , tay d u trong v t áo, b n b b c mau cho b t l nh; s p xaphu, mình m c áo t i, u i nón lá, ngh u ngh n ngoài ng mà r c khách.

ng h gõ 11 gi . ng t ch xu ng b n tàu thiên h i d p dìu. K i bthì choàng áo l nh, tay che dù, ng i i xa thì ng i trong mui, mình ph 1. ã v ymà còn có k vác r ng mà ch y. Xe ch hàng, bánh l n r m r m chen l n giànhnhau i tr c, làm cho ng i i b ph i nép hai bên l mà tránh.

i b n tàu i Tây, thiên h l i còn lao nhao l nh h n n a: u n y máy c thàng lên tàu quây ti ng r m r m, u n k khiêng r ng lên thang kêu nhau hè h i.Trên b thì àn bà b ng con ng chung v i m y ông già ch ng g y. M i ng i uchong m t ngó xu ng tàu; d a mé sông thì tr trai chen l n v i àn ông, ch n r nchàng ràng giành nhau ng tr c.

Chi c tàu H i Phòng s a so n tr v Tây nhúm l a khói lên nghi ngút.Nh ng ng i giàu sang mua gi y i Pháp ã em hành lý xu ng r i nên ra ngch ng tay lan can mà ch i. Phía tr c m i có m y tr m lính ã xu ng tàu t h i s mmai, nên ng lóng nhóng ngó lên b , k ch ch vui c i, ng i l y kh n lau n c

t. Tr i càng tr a thiên h xu ng tàu càng thêm ông. Cách m t lát th y có 4 cái xekéo ch y xu ng n a. Cái xe i tr c không có ai ng i duy ch cái r ng l n trên n pcó nhãn nh v y:

Monsieur LÊ HI N VINHMédecin auxiliaire

Marseille

Cái xe k ó thì có m t ng i ng i. Ch ng xe ng ng, m t m b ph r ing i y b c ra, thì th y m t ng i àn ông tr c ch ng 32 ho c 35 tu i, m t màysáng láng, b t ng g n gàng, u i nón n màu xám, mình choàng áo m a màu"nu", không rõ m c áo gì. Nh ng mà th y lòi hai ng qu n ra thì bi t y ph c toàn

ng n xám.

1 t lo i m n b ng v i b

http://www.hobieuchanh.com


Ai th y cái r ng l n c ng u ngó mà h ngó th y nhãn trên n p r ngi thì t nhiên bi t ng i y tên là Lê Hi n Vinh.

Cái xe t i sau n a l i có m t ng i àn bà ng i v i m t a con gái nhch ng 12 tu i. Ng i àn bà n y v i a con nh u m c áo l nh, song y ph c t mth ng ch không ph i t t, mà g ng m t coi không c vui. Còn cái xe sauchót thì m t tên gia inh v m v ng i, xe v a ng ng nó li n nh y xu ng r i l t tch y ph v i tên xa phu t i tr c ó mà khiêng cái r ng em xu ng. Lê Hi n Vinh tay d t con gái, mi ng kêu tên gia inh y mà h i r ng:

- Em bi t phòng c a qua không?- con bi t. Cái phòng s 7, ông ch cho con h i s m mai ó ph i không?- , ph i. Em bi u s p xa phu khiêng r ng xu ng tr c i r i em d i

tàu ch i mà coi ch ng. Ch ng tàu g n ch y qua xu ng r i em s lên.- Vâng.

Tên trai y ph v i hai a xa phu khiêng r ng lên thang. a con gái m ii Lê Hi n Vinh r ng:

- Bây gi m y gi ó ba?Lê Hi n Vinh móc ng h trong túi ra coi r i áp r ng:- 11 gi 3 kh c!

Ng i àn bà i chung m t l t h i nãy ó là oàn Thu Vân v c a Hi nVinh, m i b c l i g n mà nói r ng:

- Tàu m t gi m i ch y, n u v y thì mình còn nói chuy n ch i c h nt gi n a.

Lê Hi n Vinh day l i c i, r i cúi xu ng ôm m t con mà hun ch t ch t và d nng:

- Ba i r i, con nhà ph i ráng mà h c, ch ng có ham ch i nghe hôncon. Má con d y bi u con ph i nghe l i, n u con c ng u c ng c , ba gi nkhông thèm v nhà a.

Con nh n m tay, níu áo cha nó r i c i nói r ng:- Ba v mau mau nghe hôn ba, ba ng có g t con v i má a. nhà con

ráng h c ng n m nay con thi l y b ng s h c cho ba coi. Lê Hi n Vinh nghe con nói nh v y thì cu i xu ng hun n a, r i m i day l i

n v r ng:- Mình ph i nh l i d n nhé! Th nào mình c ng ngoài n y ch tôi, ch

ng v Sài Gòn, b i vì mình v ông già càng gi n thêm ch không ích gì.Mà mình c ng nh h i th m coi ch hai Thình ch em con Thu Ba i âu;

u bi t ch thì m n ng i ta em nó ra mà nuôi; ph i ráng mà tìm nóch ng b nó t i nghi p.

Thu Vân nghe m y l i ch ng d n thì r ng r ng n c m t, ngh n ngào trong, không nói chi c h t. Hi n Vinh th y v bu n, không mu n d n dò chi n a

bèn ki m chuy n khác mà nói r ng:- Chi c tàu n y l n, i v ng quá. H i s m mai tôi r mình xu ng coi ch i

mình không ch u i, phòng r ng rãi, ch không l m t m nh m y chi ctàu nh v y.



Thu vân c l ng thinh hoài, m t lát l y kh n lau n c m t m t l n. Hi n Vinhth y v y trong lòng au n không bi t ch ng nào, không dám ngó v nhìn con, cday m t qua phía chi c tàu r i ki m chuy n khác mà nói n a r ng:

- ngoài B c có th m a phùn khó ch u quá, mình l nh hôn? n u có l nhthì em con v .

Thu Vân l c u r i nói nh r ng:- Không l nh âu. ng coi tàu ch y ch i.

Thu Vân nói ch i mà gi ng nghe bu n th m l m; làm cho Hi n Vinh ch ukhông c; mu n ki m chuy n nói cho v con gi i bu n, mà s nói ra ti ng b u b o

i v con càng bu n thêm n a, nên ng trân trân, không nói chi c. May lúc ytên xa phu em r ng lên phòng r i tr xu ng. Hi n Vinh móc túi l y ti n tr b tcho ba cái xe, còn m t cái thì c m l i ó ng cho v con v .

Hàng hoá ã c t lên tàu h t r i, nên máy không quay n a. Nh ng ng i ia bà con, anh em i Sài Gòn, ho c i Tây, r nh rang nên i xu ng t i d i tàu, thì

n l n c ng ã tr lên b . Hi n Vinh móc ng h ra coi n a, th y ã 12 gi r i r i,day l i nói v i v r ng:

- n t i gi xu ng tàu r i, m con nhà m nh gi i nhé, t i âu tôi g i thi ó cho mà hay, ng có bu n, mình ráng nhà ch u c c vài ba n m tôi v , không h i chi âu mà s .

Thu Vân ngó ch ng áp r ng:- Em c ng chúc anh i m nh gi i.Nàng nói có m y l i mà n c m t tuôn nh m a, không nói chi c n a.

Hi n Vinh au n quá, nên l t t ôm con hun, r i b c l i thang i xu ng tàu,không dám ngó m t v . Con nh th y cha i, l i th y m khóc, tuy nó ch a hi u vbi t ch ng, cha lìa con au n là th nào, nh ng nó c ng m i lòng, nên ng ngótheo cha mà n c m t tuôn r i không c m l i c.

Hi n Vinh lên kh i thang r i i khu t, m con Thu Vân ngó hoài mà khôngth y n a. Cách ch ng 5 phút, b ng th y tên gia inh coi khiêng r ng xu ng h i nãy

c l i thang mà tr lên b . Con nh tên là Thu Cúc, l t t ngo t tay kêu mà h ing:

- Ba em âu m t r i anh B y?- Ông còn trong phòng.- Tàu ch a ch y, sao ba không ra ng ngoài mà ch i nh h ó, l i trong

phòng làm chi v y?- ng c t m t chút r i ng ra.Thu Cúc nghe nói v y thì m ng nên chong m t ngó cái c a ch u thang

hoài, có ý trông cha ra ng ó, ng cho mình th y m t thêm giây lát n a. M atuôn lác ác, gió th i lao xao, m con Thu Vân m c áo l nh, tay che dù, mà n c m a

t m t, h i gió l ng l nh l o. Thu Cúc ng t a m t bên m mà núp gió, song m t ngó xu ng tàu hoài. Cách m t h i Thu Vân ch d i tàu và trên t ng trên mà nóii con r ng:

- Kìa ba con kia kìa! Con th y hôn? ng g n ông Tây i nón n xám ó.Thu Cúc ngó theo tay c a m , ch ng dòm th y c cha r i, thì m ng r

t s c, nên tay thì ngo t, còn mi ng thì kêu:



- Ba, ba! Ba i m nh gi i nghe hôn ba! Sao ba lên ng ó?Thu Vân nói r ng:- Xa quá, con nói ba con không nghe âu. Phòng c a ba con g n ch ó nên

ng ó.Thu Cúc áp r ng:- y mà nãy gi con dòm ch u cái thang ó hoài ch !- Ch ó c a xu ng tàu. Phòng c a ba con t ng trên ch không ph i ch

ó.- i xích ra ngoài ng g n c u m t chút coi ba có nói chuy n chi hôn má.Hai m con l n l n i n i ra g n chi c tàu.Hi n Vinh ng trên tàu c l y tay ngo t hoài ch không nói chi h t. Thình

lình nghe ti ng chuông rung d i tàu, r i th y ng i ta chen ch cái thang, giànhnhau mà tr lên b . Cách ch ng bao lâu th i súp-lê2 nghe r n tai r i m dây. Tàuqu t máy nghe r m r m, hai ng khói th y khói lên en k ch. Thu Vân v i Thu Cúc,

t nhìn Hi n Vinh không dám nháy, n c m t ch y có gi t theo gò má r i hòa v ic m a. Hi n Vinh ng trên tàu c ng ngó v con trân trân, c p m t t d m,

nh ng s v con th y nên không dám l y kh n lau.Tàu l n l n dang ra gi a sông, m i ti ng ch n v t qu t n c nó làm au n

Thu Vân c ng nh nó qu t trong gan ru t. Tàu ng s ng ngay gi a sông r i r rch y t i. Thu Vân ngó theo thì th y ch ng c ng còn ng ch ó mà ngo t mình. Cô

n r n tay ch n ch u không n i n a, nên s p dù d m m a ngó cho d . Thu Cúcng d m m a ng ngo t mà kêu "Ba" om sòm. Phía sau l ng h v con c a lính

xu ng ó a ch ng, a cha c ng u khóc h t th y. Tàu ch y ã xa r i, dòmkhông th y rõ ng i d i tàu n a, thiên h l n l n kéo nhau i v .

Hai m con Thu Vân che dù ng i ch m h m t i ó mà ngó theo hoài, khôngch u v v i h . Tàu ch y khu t r i, duy còn th y khói bay xa xa mà thôi, mà Thu Vân

ng không v , ng i t i ây mà trí nh d i chi c tàu, th y mình ng t a m tbên ch ng, th y ch ng hun con, th y con níu tay ch ng, nghe ch ng nhà d n rángnuôi con, nghe ch ng chúc nhà m nh gi i, nghe bi u i v k o l nh, th y ch ng

a tay mà ngo t mình, tai c lóng nghe, m t c ngó th y hoài, nên ng d y mà i không c.

Thu Cúc th y thiên h v h t r i, duy còn có m t cái xe kéo ch ó mà thôi,nên ngó m mà nói nh nh r ng:

- Thôi i v má. Ba i r i mình còn ây làm gì? Mình v nhà ch ba c ngc mà.

Thu Vân nghe ti ng con nói d ng nh t nh gi c m ng, nên vùng ng d yi d t con i l i xe. i m i c vài b c, cô ta l i ng l i, ngó mong phía tàu

ch y, l y kh n lau n c m t r i th ra. Thu Cúc th y m nh th thì c ng bu nnghi n trong lòng, nên ng n m tay m không bi u v n a. M con ng ngó tr c

t thì th y d i sông minh mông dòng n c, trên tr i mù m t v ng mây, ng i ãbu n mà c nh l i thêm bu n, n c minh mông a khách bi t ly, mây m t mù che

2 (souffler): thúc còi tàu



ng i l u l c... Hai m con nhìn c nh và nhìn nhau mà khóc, khóc m t h i n a r ii ch u lên xe v .

Hi n Vinh làm vi c t i nhà th ng H i Phòng m y n m nay m n m t c nph tr ch t i ng Bonnal v i v con. Thu Vân d t con v n nhà thì ng h ãgõ 3 gi . Th ng B y v tr c ph v i vú già d n d p quét t c trong nhà, b i v yThu Vân b c vô thì th y bàn gh ã s p t ch nào h c n y, ch không còn l n

n nh m y b a tr c n a. Tr i l nh quá nên m con Thu Vân vô nhà r i thì vú giàóng c a l i li n.

Thu Vân n m co ro trên ván, bi u vú già i l y m n em ra p cho nàng.Th ng B y v n èn lên r i i ra nhà sau. Vú già c ng d t Thu Cúc ra nhà sau thayqu n áo. Thu Vân n m lim dim, trong trí c t ng t i ch ng, th y ch ng ng d itàu, th y tàu l t ra kh i r i b gió d p sóng d i ch ng m i h p lái, nghiêng qua l c

i. M t giây lâu cô m m t ra nhìn trên bàn vi t thì th y m y cu n sách c a ch nghay c còn s p trên bàn, cái gh ban êm ch ng hay ng i vi t c ng còn ó, hình

t còn ây mà nh ng i i v ng, thì chín chi u ru t th t lã chã dòng châu. Chi ua y nàng không n c m, làm cho Thu Cúc không vui nên c ng không n c.i l i khí tr i càng l nh h n lúc ban ngày. Thu Vân p m n n m thiêm thi p r i

ng quên, chiêm bao th y ch ng v d n r ng:- Mình nhà m nh gi i, ph i ráng mà d y con, tôi i vài ba n m tôi v ,

ng có bu n.ng h gõ 10 gi , làm v tan gi c m ng. Thu Vân th c d y ng i suy ngh

ng: “Ch ng mình vì mình nên ph i l t bi n b ng ngàn, mà l p chút công danh,ng chu c t i b t hi u. Khi tr c mình c m cái tình c a ch ng r t n ng, r i sau

mình mang cái ngh a c a ch ng r t dày, trót h n 10 n m nay mình ch a h tr c.Nay ch ng mình mu n v n ni m ph t , mu n tr n o phu thê, nên b c ch n ra

i, ch ng bi u mình làm vi c chi khó, duy d n mình ng bu n r u, ph i ráng nuôicon ch ngày sum hi p, n u mình n m co mà khóc hoài thì té ra mình trái ý ch ngmình l m, th ng ch ng thì ph i nghe l i ch ng, ch th ng ch ng mà trái ý ch ngthì th ng n i gì“.

Thu Vân ngh nh v y nên l y kh n lau n c m t r i kêu vú già bi u d n c mmình n. Thu Cúc ang n m thiu thiu ng trong bu ng nghe ti ng m nói nên th c

y ch y ra, r i m con n c m v i nhau, c ng nh ngày th ng, không bu n th ma.



IIng ch tình thuy n quyên th t ti t

Nghiêm gia phong ngh ch t ly h ng

Ông th y thu c Lê Hi n Vinh t bi t v con xu ng tàu sang Pháp qu c ây làcon c a ông c u H i ng Lê Hi n t Nha Mân thu c t nh Sa éc.

Ông Lê Hi n t là ng i tánh tình ch n chánh, c x nghiêm ngh , bìnhsanh ông làm vi c gì thì ông suy xét chính ch n r i ông m i làm, mà h ông làm thìph i thành t u c ông m i nghe, ch ông không ch u t ch t, vui âu chúc ónh thiên h . Khi còn trai, ông hay kén v , mà thi t ông kén c ng gi i, nên v ch ng

v i nhau tâm u ý hi p, ch ng có ôi l a nào b ng.Ông c i v n m n m sau m i sanh Lê Hi n Vinh r i thôi, ch không thêm

n nào n a. Khi Hi n Vinh c 8 tu i, bà au s sài ít ngày r i ch t thình lình. Ông b n bu n não vô cùng, mà s ch p n i không b ng ng i x a, nên ông m t

mình nuôi con, không thèm c i v khác.Ông có m t a con, nên ông c ng l m, nh ng cách c ng con c a ông ch ng

ph i ông mu n v t gì ông cho v t y, con mu n nói sao ông nghe theo v y nh thiên. Ông c ng con mà l i nghiêm ngh v i con, êm ngày ông ch bi u ng ngayo ph i cho con, ông khuyên con ph i ráng h c cho gi i ng làm vinh hi n tông

môn. B a nào con nói ti ng chi sai hay là con h c bài quên, thì ông c ng n m dài màánh òn, d u ai n n n xin cho m y i n a ông c ng không dung th . Nh ông

nghiêm tr nh v y, nên Lê Hi n Vinh m i 14 tu i mà thi u vào tr ng l n MTho. H c M Tho mãn hai n m r i chàng m i lên tr ng Chasseloup Laubat. SàiGòn ông có quen ông Phán Nguy n V n Kim, g c Nha Mân, nên ông g i g m Hi nVinh cho ông Phán ng m y b a chúa nh t Hi n Vinh ra ch i có ch n ch ngh . Ông Phán Kinh l i còn quen m t th y c u thông ngôn toà án Trà Vinh tên là

oàn Thanh B ch c ng có g i ông m t a cháu gái tên là oàn Thu Vân, tu i c ngp x v i Lê Hi n Vinh ang h c t i Nhà tr ng3; chúa nh t ông Phán Kim c ng r c

ra ch i cho thong th . ch ng ông phán Kim không có con, nên ông th y Hi n Vinh tánh tình

m m ng ông th ng. Còn bà th y Thu Vân dung h nh oan trang bà m n.i v y h chúa nh t có hai tr ra tr ng thì ông th ng hay d t Hi n Vinh i ch i.

Còn bà nhà d y Thu Vân ho c vá may, ho c làm bánh. Hi n Vinh v i Thu Vân g pnhau t i nhà ông Phán trong m y tháng u thì h i b ng b i v y tuy n b a c mng i n chung v i nhau m t mâm, song ai gi ph n n y, ch ng h nói chuy n v inhau mà c ng ch ng h dám ngó nhau cho chán ch ng.

ch ng ông Phán Kim th y hai tr nh a nào tánh n t c ng khít khao nênhai ông bà ch ng nghi ng i chi h t. M i b a chúa nh t hai tr g p nhau hoài, cho

n bãi tr ng a nào v x n y mà c ng ch a quen v i nhau. Ch ng hi u tronglúc bãi tr ng nhà hai a nó i trí th nào, mà n ch ng khai tr ng chúng nó

3 tr ng n do nhà th qu n lý, c ng g i là „tr ng bà ph c“



tr lên Sài Gòn g p nhau l n u, thì Thu Vân l i chào Hi n Vinh và h i th m báci nhà m nh gi i hay không, còn Hi n Vinh m ng r , thu t chuy n i ng th y

tàu ng ghe chìm cho Thu Vân nghe, hai ng không b ng kiêng dè nh tr c.ó v sau, Hi n Vinh và Thu Vân quen v i nhau r i m i b a chúa nh t

p nhau khi thì Thu Vân c y Hi n Vinh c t ngh a bài giùm cho cô làm, khi thì Hi nVinh c y Thu Vân k t nút áo c a chàng, song hai àng c ng gi gìn nghiêm ngh ,

áng vi c nói m i nói, ph i ch c i m i c i, ch ch ng bao gi có ti ng l l i, ho ccó mòi b t chánh.

Nh ng n u ai ý rình coi, thì t s th y b a nào Hi n Vinh ra nhà ông Phántr c, mà Thu Vân ch a ra, thì chàng không ch u thay i qu n áo. Chàng c ra tr c c a dòm ch ng h th y d ng Thu Vân ng i xe kéo g n t i, thì m t mày chàng

i rói. Có khi nhà ông Phán, chàng n m d i gh c sách, nàng ng i trên vánthêu kh n, m t lát chàng che sách r i li c ngó tr m nàng, m t lát nàng ng c m tngó ra ng, mà m i l n ngó ra ng thì nàng u ngó chàng. Nhi u lúc hai m t

p nhau, thì c hai u day ch khác, coi có mòi th n thùa e l . Ng i thông hi utâm lý ái tình th y c ch c a hai tr nh v y thì bi t ngay rõ ràng lòng d c a chúng.

Nh ng vì v ch ng ông Phán già c l i vô ý, nên không dè vi c chi h t. Tuyy hai tr d u th ng nhau thì th ng tr m, d u nh nhau thì nh th m, ch c ng

ch a t tình v i nhau bao gi .Hi n Vinh h c tr ng Chasseloup Laubat ã hai n m r i thi u lãnh b ng t t

nghi p. Chàng ch r ng ra nhà ông Phán Kim s a so n mà v , l i g p Thu Vânng em r ng ra ó. V ch ng ông Phán nghe Hi n Vinh thi u m ng r l ngng. Thu Vân nghe tin nàng c ng vui m ng. Song nàng ng i mà ngó Hi n Vinh ch

nàng không nói chi h t.Ông Phán h i Hi n Vinh thi u r i tính i làm thông ngôn, ký l c hay làm

th y giáo? Chàng t r ng cha c a chàng ã nh t nh h chàng thi u r i thì ph i raHà N i h c tr ng thu c thêm 4 n m n a, ch không ch u cho làm vi c li n. ThuVân nghe nói nh v y chúm chím c i, coi b nàng c ý l m. Sáng b a sau, Hi nVinh ch r ng ra xe l a mà v . Thu Vân c ng v cùng m t ngày, song nàng chàng i r i nàng m i i sau.

Ra t i nhà ga hai àng g p nhau, tuy không h n tr c mà Hi n Vinh c ngkhông l y làm l . Thu Vân m n Hi n Vinh mua gi y xe l a giùm, r i hai tr m i

t lên xe, m i ng i ng i m t cái b ng âu m t v i nhau. T khi lên xe cho t i lúcxe l a ch y, hai tr ít nói chuy n v i nhau. Mà có nói thì nói chuy n qua loa, chkhông nói chuy n cao xa.

Xe ch y xu ng t i B n L c r i li t máy không ch y c n a. Th y p gaph i ánh dây thép v Sài Gòn ng kêu u máy khác xu ng kéo.

Trong lúc xe n m ch , hành khách ng i g n hai tr u xu ng t i ch i.Hi n Vinh v i Thu Vân ng i trên xe m i h i th m vi c nhà nhau. Ch ng y Thu Vân

i hay Hi n Vinh là con c a ông Lê Hi n t, lúc ó ng làm ngh viên H ing qu n h t, nhà Nha Mân, có m t cái lò g ch l n, bán g ch ngói m i n m l i ban ngàn ng l i có ru ng t nhi u, m i n m huê l i t i n m sáu ngàn gi lúa. Màng ch ng y Hi n Vinh m i hay Thu Vân là con ông oàn Thu Long Ti u C n,



thu c t nh Trà Vinh, cha m nàng ã khu t s m, có l i cho nàng hai ngàn ngc.

Chú c a nàng là oàn Thanh B ch, c u thông ngôn toà án, t i Ba Se, lãnhc gi giùm và em nàng v nuôi. V chú c a nàng giàu l n, có 5 ng i con trai mà

không con gái, nên v ch ng ông c ng nàng, nuôi nàng làm con cho nàng i h c,th ng nói ngày sau c ng chia cho nàng m t ph n n nh m y a con trai v y. Xe l a ráp u khác ch y xu ng t i M Tho, thì 10 gi 30 r i, tàu Sa éc còn

u ch hành khách, còn tàu Trà Vinh thì ã ch y tr c t bao gi r i... Thu Vân l ylàm b i r i không bi t li u l nào. Hi n Vinh ngh nàng là ph n gái, nàng b v

t mình t i M Tho t i nghi p, nên chàng còn b n dùng thì tàu Sa éc m dâych y tu t. Hai tr cùng th ph i vô khách s n m n m i a m t c n phòng mà nghch sáng b a sau r i s hay.

Hi n Vinh là trai có tài, Thu Vân là gái có s c. Hai àng g n hai n m tuykhông nói ra, song ã v n vít m i tình trong lòng r i. Hôm nay g n g i nhau n i x

, không ai bi t mình là ai, n chung v i nhau, không d gi n t d n lòng cho ng,i v y nh n cái c nh ng y mà bày t ý v i nhau, r i trong kho ng êm v ng canh

khuya, m i ch non th bi n, ón gió r c m a, n sáng b a sau, lúc d t nhauxu ng tàu k i Sa éc, k v Trà Vinh, thì c hai u b n r n bâng khuâng, d ngnh không mu n chia lìa nhau v y.

n lúc khai tr ng, Hi n Vinh lên Sài Gòn tr c ng l y gi y tàu ra Hà N ic tr ng thu c. B i v y chàng không g p m t Thu Vân c, ch ng Thu Vân lêni nhà ông Phán, nghe bà Phán nói Hi n Vinh ã i Hà N i cách n a tháng tr ci, thì nàng bu n dàu dàu. Hi n Vinh ra B c Vi t mà h c, h trí r nh rang thì

th ng nh g ng m t, bàn tay, gi ng c i, ti ng nói, b ng t ng i c a ThuVân hoài. Chàng th ng c nguy n thi u th y thu c r i thì chàng s th a v i cha

ng i c i Thu Vân cho chàng. D u có ch nào giàu có, xinh p h n n a chàngng không màng.

Chàng h c c h n ba tháng, b a n chàng ti p c th c a Thu Vân.Chàng c th mà n c m t nh gi t, m hôi t m. Vì trong th Thu Vân khócvà t cho chàng bi t r ng nàng ã có thai h n 5 tháng, và nàng quy t t v n mà ch t,

ng kh i nh c tông môn, kh i b chú r y, và kh i h ng i v i thiên h . Hi n Vinhtuy khóc, mà chàng không thèm suy ngh chi h t. Chàng c th r i li n l y gi y vi ttr l i cho nàng. Chàng xin nàng tha l i chàng ã ép li u nài hoa hôm n , nên ngàynay nàng ph i x ti t ô danh. Chàng th v i nàng r ng th nào chàng c ng r a danh

cho nàng, th nào chàng c ng làm cha a nh trong b ng, chàng h a v i nàngng chàng s vi t th cho cha xin cha xu ng Sa éc t thi t v i ông oàn Thanhch, r i xin c i nàng cho chàng. Chàng l i d n nàng ph i b tr ng ra nhà ông

phán Kim, t thi t cho ông bà Phán bi t, r i xin l i ó mà ch tin t c.Chàng vi t th cho nàng r i, chàng vi t luôn cho cha và cho ông phán Kim

i ng i m t b c th , y nh l i chàng h a v i nàng. Cách h n m t tháng chàngti p c th c a nàng nói r ng nàng ã ra t i nhà ông phán Kim r i, v ch ngông Phán c ng th ng thân nàng, nên ch ng có l i n ng nh chi h t. Cách h n m ttháng n a chàng ti p c m t b c th khác c a nàng t r ng ch ng bi t cha c a



chàng có nói gì hay không, mà chú thím c a nàng lên ki m nàng r i ánh ch i vàm tuy t i không cho v nhà n a.

Chú thím nàng l i li ng hai ngàn ng b c c a cha nàng h i tr c mà tr l icho nàng. M i l n c th nàng thì Hi n Vinh tr l i li n và l n nào vi t th chonàng chàng c ng th th t s làm cho v n v ph n nam nhi, d u th nào chàng c ng

u ch a danh d c a nàng, chàng khuyên nàng ph i ráng ch u h ng i ít tháng,i bãi tr ng chàng v r i s hay.

Chàng trông th c a cha h t s c, mà t ngày chàng t vi c Thu Vân thì chàngkhông c b c th nào n a h t, duy ch có m i tháng chàng c m t cái ng- a4

10 ng b c mà thôi. Còn vài ba tháng n a bãi tr ng thì chàng c tin nàng ãsanh m t a con gái t i nhà b o sanh Ch L n. Nàng t tên a nh là Thu Ba.Cách ít ngày chàng c th c a nàng nói nàng b nh nên không có s a cho con búnàng ph i m n vú nuôi con.

Ng i ta th ng nói ngày qua tháng l i nh thoi a mà Hi n Vinh trông g nt h i m i t i bãi tr ng. Tàu v a ghé b n Sài Gòn thì chàng lên xe ch y ri t qua

nhà ông phán Kim. V ch ng ông phán Kim thì m ng r , còn Hi n Vinh v i ThuVân thì ng i ng d a trên bàn, ng i ng i trên góc ván mà khóc. Bi l y m t h i

i m i ch u lo tính. Hi n Vinh b c l i b ng con mà hun, bà Phán th y v y m i lòngnên bà a n c m t. Hi n Vinh b ng con ng i trên gh và nói v i Thu Vân tr c m t

ch ng ông Phán r ng:- Tôi v n bi t cha tôi nghiêm ngh l m, h tôi làm vi c chi trái o ngh a thì

không khi nào cha tôi dung th . Tôi v ây ch c là b òn. Tuy v y mà vi ctôi làm thì tôi ch u, thà tôi ch t ch tôi th quy t ch ng khi nào chong i àn bà vì tôi mà x ti t ô danh. Qua nói ây có ông Phán bà Phánlàm ch ng cho qua d u th nào qua c ng ph i chu c cái l i c a qua. Qualà ng i có h c không l qua khi p nh c n n i cho ph n em có conmà không ch ng, còn con Thu Ba có m mà không cha âu.

Thu Vân ng i cúi u mà khóc không nói chi h t. Hi n Vinh v nhà, v a b cvô t i c a thì ông Lê Hi n t rút roi r t ánh ch i om sòm r ng:

- y là quân mèo àng chó m thì ra ngoài ch , không c phép vônhà tao n a, cái dòng c a tao không có nh nhu c nh m y. M y ng có

ây mà lây ti ng x u cho tao.Hi n Vinh khóc l y cha ch ng nào, cha chàng càng ánh thêm ch ng n y, nên

chàng mu n nói mà không nói c ti ng chi h t.Ông i xô chàng ra ngoài ng, r i óng c a l i, không cho chàng vô.

Chàng cùng th ph i i l i nhà quen g n mà u. Ng i l i xóm ai th y tánh ôngi ng t g t gao c ng phi n, r i th y thân Hi n Vinh b i r i c ng th ng, b i

y có ng i l i nhà ông H i ng mà n n n ông, nói r ng b t b ánh con saoành, vi c ã l ra r i còn r y rà chi n a; khi không mà có dâu, có cháu n i, v y c ng

là có ph c, ch ch p kinh quá thì ph i r ôi l a c a tr nh , d ng y c ng t inghi p cho chúng nó l m. Ng i ta nói nh v y thì úng lý, nh ng vì tánh c a ông

i ng không nh tánh ng i khác, b i v y ông c h n không ch u nghe ông nói

4 (mandat): b u phi u



quy t r ng Hi n Vinh ngày nào còn h c thì ông còn cho ti n hoài, song ông nh tnh d t tình cha con, h ông còn s ng thì ông c m tuy t không cho Hi n Vinh th yt ông n a.

Hi n Vinh c y m t b ng b i c a ông nói giùm, mà ông c ng không xiêulòng. Chàng l y làm b i r i u phi n, m t bên là th o thân, m t bên là danh dchàng không bi t li u l nào. Chàng suy ngh m y ngày r i r i n c m t mà tr lênSài Gòn, thu t vi c nhà cho ông Phán v i Thu Vân nghe.

Thu Vân au lòng h t s c, song nàng gi vui c theo khuyên chàng ch ng nênvì nàng mà l i o làm con. Nàng nói r ng ph n nàng côi cút, d u x u hay t t hay làch t s ng c ng ch ng quan h chi, ch ph n chàng có m t cha già, n u làm trái ý chathì t i t l n l m. Hi n Vinh áp r ng ã bi t làm con mà ngh ch cha thì là tr ng t i,nh ng bây gi cha ã gi n r i cha ã c m tuy t không cho th y m t n a, v y thìchàng ph i nh m m t a ch n mà b c trong ng i, coi t o hoá khi n thânph n chàng ra th nào, ch chàng không có th nào lìa nàng và con Thu Ba c.

i l i, ông Phán bà Phán ng h t, ch vú tên là hai Thình d con Thu Ba ngtrong bu ng. Hi n Vinh v i Thu Vân n m trên b ván phía tr c nói chuy n v inhau. Chàng tính em nàng ra B c Vi t mà v i chàng, còn nàng thì c khuyênchàng ph i b m con nàng ng kh i ngh ch ý cha n a.

Nói chuy n n khuya, chàng mòn m i ng quên. Nàng lén ng i d y m c ai ra ngoài. Chàng nghe c a m m t cái k t, l t t ngóc u mà dòm. Chàng th y

nàng ng d i g c me, rút s i dây l ng ra ng m mi ng r i nh m nhía mu n leo lêncây me. Chàng bi t nàng tính t v n nên l t t xô c a ch y ra. Nàng th y vi c ã

u r i nên ng kh ng mà khóc. Chàng h i nàng mu n làm vi c gì v y. Nàng khóc thi t r ng mu n ch t ph t cho r i, ng chàng kh i mang t i th t hi u. Hi n Vinhng v n vai nàng mà khóc, chàng bi t lòng d nàng ch ng nào, càng kính tr ng

nàng ch ng y.Chàng ph i khuyên nàng h t s c, nàng m i b không tính chuy n t v n n a.

i h i không bao lâu k t i ngày khai tr ng, Hi n Vinh s a so n em v con i rac, ch hai Thình c ng s n lòng i theo Thu Vân. Nh có hai ngàn ng b c c a chú

nàng tr l i ó nên nàng kh i ói l nh.Gi y tàu mua xong r i thì con Thu Ba l i au ban nên xu ng tàu không ti n.

Thu Vân tính l i ch con m nh r i m con s ra sau. Hi n Vinh s nàng l i bu nu r i nàng t v n n a, nên chàng không ch u c nài n bi u nàng ph i i m t l t. ch ng ông Phán ch u lãnh ch vú v i con Thu Ba, ch ng nào con Thu Ba m nh r i

ông s mua gi y tàu giùm cho ch vú em ra sau.Hi n Vinh g i b c l i cho ông Phán r i v ch ng t giã con xu ng tàu ra B c.

Chàng t i Hà N i r i ánh dây thép cho ông Phán h i th m con Thu Ba ã m nh haych a, ông Phán tr l i nó ã m nh r i, có l k tàu sau ra c.

n k tàu sau, Hi n Vinh xu ng H i Phòng ón r c, thì không có ch vú.Chàng ánh dây thép h i ông Phán thì ông không tr l i. Chàng nóng n y, l p ánhdây thép, l p g i th , ón hai, ba k tàu mà không th y chi h t.

Hi n Vinh vi t th cho ng i b n h c c c y l i nhà ông phán Kim h i th mgiùm. Cách ít ngày ng i y tr l i nói r ng v ch ng ông Phán trong ba ngày màch t h t, còn ch vú không bi t âu. V ch ng Hi n Vinh khóc mà ch u.



n bãi tr ng, Hi n Vinh Thu Vân l i Hà N i, còn chàng v Sài Gòntr c th m cha, sau tìm con luôn th . Chàng tìm con không c, mà c ng khôngth v nhà cha c. Chàng tr ra v ch ng r t bu n, may trong ít tháng sau ThuVân sanh c m t a con gái n a, t tên là Thu Cúc, nên v ch ng m i khuây

ng c chút nh.Hi n Vinh m i tháng u c m t cái ng- a 10 ng b c. M i tháng

chàng u có vi t th v th m cha, song ch ng h c th c a cha bao gi . Khi h c 4 n m thi u th y thu c r i. Hi n Vinh v th m cha, t ng cha ã nguôi ngoait gi n ch ng dè v n nhà cha l i ánh i n a. Hi n Vinh bu n ý tr ra Hà N i,

xin b làm th y thu c ngoài B c r i v ch ng h m hút x ng i, không dám léo vNam n a.

n n m 1917, con Thu Cúc c 12 tu i, b trên m i sai Hi n Vinh i quaPháp giúp trong m y d ng ng tr b nh cho lính và th . Hi n Vinh d d khôngmu n i. Thu Vân khuyên ch ng th a d p y qua Pháp qu c h c thêm l y cho c

ng bác s , may ra cha vui lòng h t gi n h n n a.Hi n Vinh ngh v có v n li ng vài ngàn, d u mình có i v nhà c ng ch ng

i gì, nên chàng m i ch u i quy t l p công danh ng chu c t i th t hi u. B iduyên c nh v y nên m con Thu Vân m i a Hi n Vinh xu ng chi c tàu "H iPhòng" mà i Tây ó.



IIINghe ch ng m t, v hi n lo áp ngh a

Th ng con th , m y u ph i h i h ng

Tr i ch a t i, nh ng vì m a tuôn lác ác, gió th i lao xao, khí tr i l nh l o,nên oàn Thu Vân bi u vú già óng c a r i nhúm m t lò l a cho m trong nhà.Thu Cúc v n èn lên r i l i ng i h c n i bàn vi t c a cha. Thu Vân n m trên ván g n

ó, tai nghe con h c mà trí l i nh ch ng.Cách m t h i lâu Thu Vân nghe có ti ng gi y b c vô c a, k nghe ti ng gõ

a l p c p. Nàng h i:- Ai ó?- ngoài có ti ng tr l i: "Th ".Thu Cúc l t t ch y l i m c a. Có m t ng i thò tay vô mà a m t phong

th r i b i li n. Thu Cúc m t tay khép c a, còn m t tay a th lên coi và nói r ng:- Úy! Th c a ba g i v má à! Ch c a ba ây, mà con d u óng Sài Gòn.

Thu Vân l m c m ng i d y a tay ra, có ý bi u con trao th cho mình coi.Nàng xem ngoài bao, thi t qu ch c a ch ng. Nàng chúm chím c i r ixé bao r t k l ng và rút th ra xem.

"Trên tàu H i Phòng, ngày 30-12-1917 Em ôi! H i s m mai n y tàu vô Sài Gòn. K tàu tr c qua ã có vi t th cho cha mà

vi c qua i Tây, và xin cha lên ón ng cho qua th m m t chút, vì tàu không ulâu nên qua v Nha Mân không k p. Qua ch n tr a mà không th y cha xu ng tàu.Bu i chi u nay i coi s m y nhà khách s n h t th y, c ng không th y ch nào có biêntên h c a cha. y v y thì bi t n ngày nay cha c ng ch a h t gi n. Em ôi! Qua xét ph n qua, thi t qua mang ch b t hi u oan l m. Qua gi chotr n cái danh d c a nam nhi c a qua, ch qua có làm nh c nhã tông môn ch nàoâu mà cha gi n nên cha ành b qua. Cha v i qua mà xa nhau, y là t i m i ng i

hi u ngh a danh d m t cách riêng. Theo ý cha thì ph n làm trai ch ng tính l p giath t, ph i ch cha m ki m ch r i c y mai n nói mà c i cho l , n u ch ng làmnh v y thì x u h cho cha m . Còn theo qua thì ph n làm trai n u r i b t tình

ng v n, mà làm cho h danh ti t m t ng i àn bà, thì d u th nào c ng ph i ni cái danh ti t c a ng i ta, n u không làm nh v y thì mình là b m bãi ch không

ph i h c trò. Tuy qua không dám ngh lu n tánh ý c a cha, song trong trí qua oánch c r ng qua không có l i. Ví d u ôi ta ân ái v i nhau m t giây lát, không có thai nghén chi, r i qua bem, qua c ng còn m t danh d thay, hu ng chi em ã l có con, n u qua b em thì quaph i mang t i làm cho nh danh m t ng i àn bà, r i l i mang t i làm cho a nhkhông có cha n a th thì qua làm sao ng. Ôi thôi, vì qua bu n nên qua nh c chuy n c cho h h i m t chút, ch khôngph i qua n n n vi c c a qua ã làm âu. Cái t i th t hi u c a qua thì qua xin c yPh t Tr i soi xét. D u cha không th ng i n a, ôi ta c gi m t lòng kính tr ng



cha luôn. Qua ch c m t ngày kia Ph t Tr i c ng xui khi n lòng cha t h i mà h tgi n ôi ta n a. Em ôi! Vì qua xét l i em khuyên ph i, nên qua m i ra i ây. V y em nhà emph i th cho qua, coi ch ng cho con nó h c. M i tháng qua g i cho em phân n a s

ng tiêu dùng, còn v n c a em thì em h u thân, ng có ham l i cho vay cho mà khó lòng. Em c y ch qua, ch ng v Sài Gòn. nhà n u có chuy n chii r i thì em c y th y ba Thi n tính giùm cho. Qua i n âu s g i th n y cho

em hay. Thu Cúc con ôi! Con ph i ráng h c nghe hôn, nh t là con ph i làm vui lòngmá con luôn luôn, n u ba hay con trái ý má con thì ba bu n l m a.Ba g i hun con m t ngàn cái.LÊ HI N VINH"

Thu Vân c th ch ng thì a n c m t, nh ng vì có con ng g n ó nênnàng ph i g ng làm khuây, không n khóc. Con Thu Cúc i m c th r i nó

i l y mà c. Ch ng c r i nó út vô bao t t tr l i cho m , r i i l i bàn vi tng i ch ng tay lên trán, m t ngó trong sách mà trí l i ngh n chuy n c a cha.

Thu Vân kéo g i mà n m, tay c m phong th , tay gác qua trán suy ngh .Trong nhà im lìm, duy có ng h treo trên vách ti ng nghe l c c c mà thôi. Thìnhlình con Thu Cúc h i m r ng:

- Sao mà ông n i gi n ba hoài v y má?- Con h i làm chi?- Th y ba vi t th nên con h i cho bi t.Thu Vân th ra áp r ng:- i ba con... v i má, nên ông n i con gi n.- Ông n i có gi n má không?- Gi n ch .- h i tr c t i bây gi má có g p ông n i l n nào không?- Không.- Không có g p mà sao ông n i gi n?- i ba con v i má, mà ông n i con không có c i, ông n i con nói má là

h , nên ông n i con gi n.- gi ng gì! T i má không v cho ông n i ngó th y nên ông n i gi n ch

gì. Ông n i già không má?- m nay ã sáu m i m t hay là sáu m i hai tu i gì ó r i.- Ph i mà ba má d t con v ông n i, con ngoáy tr u cho ông n i n, con

ng n c cho ông u ng, trong ít b a thì ch c ông n i h t gi n. Má bi tnhà ông n i hôn?

- Không.- ch ng ba v con nói v i ba d t con v ông n i, ng th m ông n i cho

bi t.Thu Vân nghe con nói nh v y thì t c c i nên day qua ngó con r i nói r ng:- Con léo v ó ông n i ánh n t ít ch ; r t i ba con kia còn ph i òn h t

dám v n a thay.



- Không ánh âu, ông n i th ng con l m. Lâu lâu con th y ba vi t th g icho ông Lê Hi n t Nha Mân, Sa éc, ph i ông n i ó hôn má?

- Ph i.- Sao ba vi t th th m ông n i hoài, mà không vi t th cho bà n i?- Bà n i con còn âu mà vi t.- Ch t r i h má?- .- M t l n má nói ông ngo i, bà ngo i ch t h t, té ra bà n i ch t n a.- Thôi, con lo h c bài r i ng ng sáng i h c.Thu Cúc nghe m bi u li n cúi xu ng h c bài.Thu Vân gi b c th c a ch ng ra xem n a.

Ð ng h gõ 8 ti ng. Thu cúc x p sách v r i vô mùng ng . Thu Vân x p b cth b vào túi r i c ng t t èn i ng v i con. Con m i vô mùng m t lát thì ã ngkhò, còn m n m lim dim tính vi c n y, nh chuy n n , nên ng không c.

n 11 gi , Thu Vân ng i d y, r i b c ra ngoài. Nàng v n èn lên c th n a; ct h i r i nàng l y gi y vi t th cho ch ng:

"H i Phòng ngày 6 tháng giêng n m 1918. Anh ôi! Em m i ti p c th c a anh, em hay tin anh i ng bình an em m ng

m. T ngày anh xu ng tàu i r i m con em nhà c ng vô s ; con Thu Cúc tuynh c anh hoài, song nó c ng siêng h c nh th ng. Em xin anh trí thong th lo l p chút công danh ng cha vui lòng ho c may

t gi n ôi ta n a. Anh ch ng nên bu n v tánh ý c a cha mà thêm l i, mà c ngch ng nên lo cho thân ph n c a em mà nh c lòng. Em ã nói v i anh r ng, anh ã l y t cách quân t mà c u danh d cho emthì t nhiên em ph i lo làm cho tròn o v . Xin anh ng lo chi h t.Kính chúc anh l trình êm sóng, áo x bình an.Thu Vân"

Thu Vân vi t th r i không bi t chàng i t i âu mà g i th theo, b i v ynàng ng i bàng hoàng m t h i r i x p b c th m i vi t ó mà út chung v i b c th

a ch ng.Cách ch ng 10 b a n a nàng ti p c m t t m "Carte postale" ( u thi p) c a

Hi n Vinh g i v . Coi con d u thì bi t g i t i Singapour.N a tháng sau, nàng l i ti p c m t t m "Carte postale" khác g i t i

Colombo. Nàng c t m "Carte postale" sau n y h i 10 gi s m mai, nàng còn ng ixem hình và nhìn ch c a ch ng, thình lình có m t cái xe ng ng ngay c a, nàng v ang c m t ngó ra th y th y Ba Thi n là ng i b n thân thi t c a ch ng trên xenh y xu ng, r i x m x m i vô nhà.

Thu Vân c tin c a ch ng ng m ng, k th y ng i b n c a ch ng t inhà, có ý mu n em tin lành y mà khoe, nên th y Ba v a b c vô c a thì nàng li nnói r ng:



- Th y Ba, tôi m i c "Carte postale" c a ông th y thu c ây, ng g i t iColombo. Ch c b a nay ông kh i Port Said r i.

Th y ba Thi n ng kh ng t i c a châu mày mà h i r ng:- h i s m mai t i gi ch có nghe vi c chi không?- Vi c chi? Tôi có nghe vi c chi âu!- Chi c tàu "H i Phòng" i qua a Trung H i b tàu l n c b n chìm r i.- Úy! Tr i i! Thi t nh v y hay sao? Ai nói v i th y ó?- Có dây thép ánh cho Chánh ph h i hôm. T h i s m mai cho t i bây gi

ai c ng u hay bi t, ông ch tôi nói l i cho tôi hay, nên tôi l t t ch y l iây.

- u v y ch ng tôi ch t r i còn gì!Thu Vân ng i khoanh tay trên ván mà khóc d m.Th y ba Thi n kéo gh mà ng i, m t có v bu n, song không nói chi h t.

Thu Vân khóc m t h i r i h i r ng:- Tàu chìm nh ng th y có nghe nói có chi c tàu v t giùm hành khách hay

không?Th y ba Thi n nh n m t l c u áp r ng:- Dây thép nói rõ l m, nói chi c "H i Phòng" b b n trong lúc ban êm, mà l i

tr i dông m a, b i v y không có tàu nào c u k p. Chi c "H i Phòng" chìm,t tích t b n tàu t i hành khách c ng h n 500 ng i, u ch t ráo, không

sót m t ng i nào. Thu Vân than khóc n a. Con Thu Cúc i h c v , v a b c vô c a, th y m ng ikhóc k r m ra r m rít nó không hi u có vi c chi, nên ng kh ng l i mà ngó, ThuVân kéo con l i ôm trong lòng r i khóc và nói r ng:Cha con ch t r i, con i! Tàu l n c b n chi c "H i Phòng" chìm, nên cha con ch t

i. Thôi m c ng ch t cho r nh, ch s ng mà làm gì! Thu Cúc th y m khóc c ng khóc theo, song th y ba Thi n li c ngó nó thì th y

t nó không bu n l m, d ng nh nó không tin l i m nó v a nói.Th y ba Thi n mu n an i Thu Vân nên ki m l i nói r ng:- Tuy dây thép nói nh v y, song mình c ng ch ng v i tin l m. V y xin ch

hãy b t bu n r u, ch ít ngày nghe l i cho rõ r i m i dám ch c. Khôngbi t ch ng b n h m i nghe th p th , r i h ánh dây thép nói b ng nh

y; tàu nào b b n c ng có v t c hành khách, có lý nào chi c "H iPhòng" chìm mà ng i d i tàu l i ch t h t i.

Th y nói nh v y r i t giã mà v .Thu Vân bi t l i th y ba Thi n lu n ó là h u lý, nh ng nàng c ng không b t

bu n r u c. Nàng c n m khóc hoài, bu i chi u bi u con nhà, không cho i h ca. Sáng b a sau nàng sai th ng B y i mua các th nh t báo Tây, Nam m i xu tn em v cho nàng c. T báo nào c ng u nói chi c "H i Phòng" b tàu l n b n

chìm trong a Trung H i, h t th y ng i trong tàu u ch t chìm không còn s ngsót m t ng i nào.

Tuy Thu Vân ch c ch ng ã ch t chìm r i song êm nào nàng c ng vái th mtr i t phò h cho tánh m ng ch ng nàng c v ng vàng, khi n xui trong êm bi



th m gi a bi n y có m t chi c tàu v t ch ng nàng, ch n u ch ng nàng ch t thìch ng nh ng là m con nàng b v , mà bên ch ng nàng l i ph i tuy t h u n a.

Nàng van vái r i trông i tin ch ng. Nàng trông cho n m t tháng r i màkhông ti p c th c a ch ng, l i có ông quan n m m i nàng n mà cho hay r ngth y thu c Lê Hi n Vinh tháp tùng chi c tàu "H i Phòng" b tàu l n b n chìm, nênbi t tin. Nàng h t trông i c n a. Nàng bèn n u m t mâm c m cúng ch ng, r i

con xé v i may tang ph c mà m c.Cách vài b a có th y ba Thi n n th m. Th y th y nàng bu n thì ki m l i

khuyên gi i, r i h i nàng bây gi nàng tính v x hay là ây ki m ph ng th làmn. Thu Vân áp r ng:

- Khi ông th y thu c ra i ng c n d n tôi ph i n ng náu ây mà chng. Ngày nay ch ng may ông ã khu t r i, tôi ch ng còn trông mong chi

a. Nh ng tr c khi tôi theo ch ng tôi xu ng c u tuy n tôi ph i ápngh a cho ch ng tôi xong r i m i ch t. Th y là b n thi t c a ch ng tôi ch cth y c ng ã rõ bi t ch ng tôi vì tôi mà ngh ch ý cha. C ng vì chuy n ynên ch ng tôi m i i Tây mà b m ng ây. V y bây gi tôi ph i làm thnào cho con nh c a tôi nó c g n ông n i nó, làm th nào cho ông n inó b t gi n cha nó và em lòng th ng nó r i tôi s ch t.

Th y ba Thi n g t u mà nói r ng:- y l i ch nói, tôi kính ph c l m. Song tôi xin ch ng có ch t theo

ch ng. Ch t chi v y? Bây gi anh ã khu t r i ch ph i s ng mà nuôi conch .

Thu Vân áp r ng:- u ông n i nó ch u nuôi r i, thì có tôi n a c ng không ích gì.- u không ích, ch c ng không h i.- i l m ch ! N u có tôi thì ông n i nó nh vi c x a hoài, làm sao cho ông

nguôi cái gi n c a ông c.- Theo ý tôi, h ch ch t thì ch có l i v i nh l m.- i ch nào? Ch ng tôi vì danh d c a tôi mà ph i l i o cha con r i n

i ph i táng m ng n a. Bây gi tôi ành tham s ng mà không lo trngh a cho ch ng tôi hay sao?

Th y ba Thi n th y Thu Vân ã quy t chí, th y không dám cãi n a, nên th yc u ch u thua.

Thu Vân có cho vay ti n ngày ti n tháng nên nàng ph i nán l i mà òi,nh ng vì nàng bu n r u quá nên òi ti n ch a r i mà nàng ã nhu m b nh, da m tvàng o, hình d ng m nhách. Nàng s ch t x ng i, con không th g p m t ông

i c, nên nàng b n b bán c, tom góp ti n b c c m t ngàn r i ngi nh tháp tùng chi c tàu "Orénoque" mà v Sài Gòn.

Th y ba Thi n th y nàng b nh nhi u, s i ng sá không kham, nên th ytheo can gián xin nàng nán l i u ng thu c cho m nh r i s i. Nàng vì s ch t nênkhông ch u nghe, túng th th y ph i chi u lòng mua gi y tàu giùm r i a m connàng xu ng tàu.



I Vp t i nhà, toan lo k sách,p ng i c , v i h i con th

Tr i bi n mênh mông, gió tr ng man mác. Gi a l ng tr i tr ng treo g ng v cc, trên m t bi n gió th i sóng lao xao; tr ng d i n c vàng, n c chào tr ng l x .

Chi c tàu "Orénoque" ch m i h ng nam mà ch y, r t tr ng tách n c, l t giótuôn s ng. L i 12 gi khuya, b n tàu v i hành khách u an gi c, duy v phía sau

i có hai ng i Tây còn n m trên gh nói chuy n v i ti ng ch n v t qu t qu t ùngùng hoài mà thôi.

con Thu Vân tr i chi u n m trên "boong"5 p m n mà ng . Thu Cúc ngc m t gi c r i m m t ra th y m u choàng kh n, mình m c áo l nh, ch n

qu n m n n ng ng i khoanh tay ngó ra bi n. Nó l n l n ng i d y h i m :- Má ch a ng sao?- Ch a.- a nay má còn m t n a hay không?- a nay má b t m t, mà trong mình b n th n dã d i và n l nh quá. Sao

con không ng i, m i n a êm con th c d y làm chi?Thu Cúc l ng thinh không tr l i, Thu Vân h i nh v y r i c ng b qua, cách

t h i lâu, Thu Cúc l i h i:- Mình v Sài Gòn r i tìm n nhà ông n i mà hay là i âu má?Thu Vân day qua ngó con, a n c m t mà nói r ng:- Ph i ành li u v nhà ông n i con ch bi t i âu bây gi .Thu Vân ng ng m t h i r i nói ti p:- y con, con còn nh d i, l thì má không nói vi c nhà cho con bi t. Ng t

vì cha con ã m t r i má, thì b nh ho n không bi t ch t b a nào. V y máph i nói chuy n gia o c a mình cho con rõ, ng phòng khi má ch tthình lình thì con bi t rõ bà con bên n i, bên ngo i mà tìm. Bà con bên mách ng có ai ông, duy có m t ng i chú ru t tên là oàn Thanh B ch BaSe, thu c t nh Trà Vinh. Còn phía bên n i c a con thì có m t ông n i con,tên là Lê Hi n t Nha Mân, thu c t nh Sa éc, h i tr c có làm H i

ng. Ông n i con giàu có l n, có ru ng t, có lò g ch, ông sanh có m tmình ba con ó mà thôi, ch không có con nào khác. Bà con hai bên có baonhiêu ó, con ph i ráng mà nh . Thu nay má tuy có chú, ba con tuy cócha, mà c ng nh không, b i vì ba v i má h i tr c g p nhau, hai bên ughét h t th y. Chú c a má thì t má, còn ông n i c a con thì t ba con, nênba con không bi t chú c a má là ai, má c ng ch a g p m t ông n i con l nnào. Ch chi ba con m nh gi i, thì ch ng nói làm chi, ng t vì ba con m t

i v y nên má tính em con v cho ông n i con, ng nh r i má có ch tthì con có ch mà n ng nh , và ông n i con c ng có chút cháu h h . Ông

5 (pont): sàn tàu



i ghét ba v i má l m, quy t nh không cho ba v i má th y m t. V y mátính v t i Nha Mân, má v i con ph i gi u gi m, ng nói thi t là con cháuchi h t, ph i l p th làm tôi t lân la d tình ý, ch ng nào ông n i con h tgi n r i s t thi t ch không nên nói li n. Má còn nói cho con bi t vi c n y

a; con có m t ng i ch tên là Thu Ba, l n h n con m t tu i. H i ó m ic b n n m tháng thì ba v i má l c m t nó, m i m y n m nay nó bi t

tích không bi t âu mà tìm. Bây gi v t i Sài Gòn má s lo h i th m tinc c a ch con. Còn ph n con thì ph i nh con có m t ch , ng ngày sau

may g p nhau con hi u mà nhìn. H i nh nó gi ng con l m, bây gi l nch c nó còn gi ng nhi u h n n a. Má có khai sanh c a nó trong r ngsong ba con ch a nhìn nó c.

Lúc Thu Vân nói Thu Cúc ng i ch m ch lóng tai nghe. Ch ng m nói d t l i,nó li n cúi m t xu ng mà nói r ng:

- Má lo vi c nhà làm chi. Má lo ây r i má m t n a a. Vi c nhà c a mìnhcon ã bi t rõ h t.

- Sao con bi t? Ai nói v i con?- Ba nói.- Nói h i nào?- i ba g n i Tây. Chi u chi u ba d t con i ch i, ba nói rõ h t.- Ba con nói nh th nào?- Ba c ng nói nh má m i nói ó v y. Mà ba l i có nói r ng tuy ba c i má

ông n i không ch u song sau ba có làm hôn thú rành r r i. Còn ph n conthì ba có khai sanh h n hoi, duy có m t mình ch Thu Ba h i không cóba, sau l c m t nên ba ch a nhìn ch làm con c. Ba d n n u r i ba cóch t con ph i khuyên má d t con v ông n i ng con nhìn. Ví d u ông n ikhông ch u nhìn con thì ch ng ông tr m tu i già, con ph i em khai sanhra i chi u mà lãnh gia tài, ch ng cho ng i d ng n u ng. Ba l icòn d n ch ng nào con khôn l n, h g p ai l n h n con m t tu i mà m tmày ho c b t ng gi ng con thì con ph i h i th m g c gác coi có ph i chThu Ba hay không. N u ph i thì con ph i nhìn. Nh ch y nghèo thì conph i nuôi ch , vì ch l c m t t h i nh , ch c là ch c c kh l m, n u con ngia tài c a ông n i mà không ngó ngàng n ch thì t i nghi p cho ch l m.

- Ba con có d n m y vi c ó hay sao?- Th a có.Thu Vân ng i ng m ngh m t h i r i l y v t áo lau n c m t má nói r ng:- Ba con lo xa quá. Sao mà bi t ch t nên d n con nh v y! Mà má ngh ng i

i ph i l y tình ngh a làm tr ng, ch ti n c a mà sá gì. Má mu n saoông n i con vì tình máu th t mà th ng con nên nhìn con, ch má khôngmu n dùng lu t pháp mà giành gia tài c a ông n i con. V y má tính v t iNha Mân, má v i con ph i gi d ng k nghèo kh r i l p th vô v iông n i con. H vô c trong nhà r i thì con ph i n cho khéo léo, ph ilàm th nào cho ông n i con em lòng th ng con. Mà má bi t trong mìnhmá b nh n ng l m s má s ng không c t i ngày ông n i con th ngcon, v y nói cùng mà nghe, n u r i má có nh m m t mà theo ba con i



a, thì con ph i nh m y l i má m i d n con ây mà làm, nghe khôngcon.

Con Thu Cúc c i mà áp r ng:- Má c nói chuy n ch t hoài! Má ch t r i con làm sao nhìn ch Thu Ba cho

c. Con có bi t ch y âu! Má vui v ng trong mình kho kho n màt con v ông n i ch . Má ng lo, h con g p ông n i con nói chuy n thì

ông n i th ng con li n.Thu Vân nghe con nói nh v y nàng c ng c i, r i m con n m xu ng mà

ng . Thu Cúc tánh ham vui, ch a bi t lo, nên h n m xu ng thì ng li n, còn ThuVân ph n thì th ng vì n i ch ng, ph n thì lo n i con, trong trí không an, nên n mthao th c cho n sáng mà ng c ng ch a c.

Tàu "Orénoque" t i b n Sài Gòn vào 4 gi chi u.Thu Vân trong mình nóng nóng l nh l nh song ph i g ng g o m n cu ly

vác r ng lên b r i kêu m t cái xe ki ng6 ch r ng qua ch B n Thành, tính lênnhà ng "L c T nh" mà . Xe ch y qua g n kh i c u Khánh H i, Thu Vân b ngth y ba ng i àn ông v i m t ng i àn bà ng ng i t i u c u. Nàng quay

u l i mà nhìn r i kêu ng i ánh xe b o ng ng xe l i. Xe ng xu ng d c c u btr n, ng ng không c, nên ph i ch y xu ng g n h t d c r i m i ng ng. Thu Vânbèn bi u ng i ánh xe ngo t kêu ng i àn bà ng i trên u c u h i nãy. Ng i

àn bà y i l i, ba ng i àn ông c ng i theo sau. Khi h i g n t i xe, thì th yng i àn bà tu i ch ng 40, mi ng r ng, da en, u choàng m t chi c kh n v i r n,mình m c m t cái áo bà ba, v i en và m t cái qu n v i en c .

Ch ng ng i y t i, Thu Vân m i ló u ra mà h i r ng:- Xin ch cho phép tôi h i th m m t vi c. Tôi nh mày m y ch là ch hai

Thình, không bi t có ph i không? Ng i àn bà y ch ng h ng ng nhìn Thu Vân trân trân r i c i mà áp

ng:- Ph i, tôi là hai Thình. Xin l i cô, không bi t cô âu, tôi quên.

Thu Vân v a nghe ng i y x ng mình là hai Thình, thì nàng v i vã m c axe và leo xu ng mà nói r ng:

- Tôi h i tr c nhà ông phán Kim; tôi m n ch nuôi vú, ch quên hay sao?Con nh c a tôi âu? Ch báo h i quá! H i ó ch bi t m t, làm v ch ngtôi ón ch h t s c r i trông c ng m i h i. Con nh c a tôi bây gi âu?

Ch hai Thình c i ng n ngo n r i áp r ng:- Th cô là cô ba h i ó nhà ông phán Kim. Lâu quá nên tôi quên. Mà bây

gi sao cô m d v y?Thu Vân châu mày h i r ng:- Tôi h i con nh tôi âu! D u ch có m c vi c gì ch ra không c, thì ch

ng ph i g i th cho v ch ng tôi hay, ng có l p th r c con tôi, chsao ch b t tin nh v y?

6 lo i xe do m t ho c hai con ng a kéo. Thùng xe th ng có b n ch ng i i di n nhau. Bên hông xe có g nki ng (kính) che m a gió, vì v y g i là xe ki ng



- Th ng th ng r i tôi nói cho cô nghe mà. H i cô i cô g i ti n cho ông Phánng ông y mua gi y tàu cho tôi i sau. Thi t cô i ba b n b a, con nht b nh. Tôi nói v i ông Phán mua gi y tàu cho tôi i, ông Phán l n l a c

nói ch a có ti n hoài. R i k ông au m t; cách vài b a v ông au c ngt n a. Tôi có ti n âu ng mua gi y tàu mà i.

- u hai v ch ng ông Phán không a ti n i n a thì ch c ng ánh dâythép cho tôi hay ng tôi g i ti n khác v cho ch i, ch sao ch l i nín m t

trong n y?- Tôi có bi t cô âu mà ánh dây thép.- Còn con nh c a tôi âu? N m nay nó c bao l n?- Nó ch t lâu r i.- Ch t h i nào?- Lâu quá tôi có nh âu.Thu Vân a n c m t, ng ng m ngh m t h i r i nói r ng:- Nó au b nh gì mà ch t? Ch có khai t hay không?Hai Thình b ng m t h i r i day m t ch khác và nói r ng:- Tôi không nh ... Lâu quá ai nh c.

Thu Vân th y b Hai Thình ái ng i mà l i nghe l i i áp lôi thôi nên tronglòng phát nghi, nàng bèn nói r ng:

- Ch nói thi t cho tôi nghe i mà, ch gi u làm chi. Tôi ch c con tôi khôngch t. V y ch bi t nó âu, ch ch giùm cho tôi, tôi cho ti n ch xài.

Hai Thình ng l ng thinh. Con ng a kéo xe i t i 2, 3 b c, làm cho ng iánh xe ph i ch y l i tr c u mà níu nó. Ba ng i àn ông i theo Hai Thình h i

nãy ng i ch m h m trên l ng, d m u l i nói chuy n song m t c ngó theophía xe ki ng u hoài. Hai Thình ng m ngh m t h i r i nói m n tr n v i Thu Vân

ng:- i nãy tôi s cô r y nên tôi ph i nói d i, ch thi t em không có ch t.- y ch nó âu bây gi ?- Thi t nó âu tôi không bi t; th ng th ng coi. Có l tôi h i th m c ng

ra m i mà. Cô bây gi âu?- Tôi ngoài B c m i v t i ây. Bây gi tôi i ki m khách s n m n phòng

mà ngh m t b a cho kho , r i tôi i v d i Sa éc.- Cô khách s n thiên h r n r ngh gi ng gì ng. Thôi, cô vô nhà tôi mà

ngh .- Nhà ch âu?- Tôi trong Bàn C .- Cô không bi t hay sao? Bàn C phía Ô Mai7 ó. Tôi nhà lá, song không

ch t l m. Cô v i em vô ó ngh c. nán vài b a ng tôi d h i coicon Thu ba bây gi âu.

7 hay Ô Ma, thành Au Mare, h ng tây giáp ranh v i ch Bàn c . Sau hiêp nh Genève, m t ph n c a thànhy là tr s c a „ y ban qu c t ki m soát ình chi n“



Thu Vân suy ngh nàng ph i nh Hai Thình m i tìm Thu Ba c. V a v t iSài Gòn mà g p c Hai Thình, y là d p may; v y ph i theo ch ta ng bi t nhàmà c y ch ta ki m con.

Thu Vân bèn bi u Hai Thình lên xe mà i. Hai Thình tr l i t giã hai ng i ii ch ta r i lên xe và bi u ng i ánh xe ch y th ng vô Bàn C .

Xe vô t i ngang c a, Hai Thình bi u ng ng l i, r i m i Thu Vân vô nhà. ThuVân d n ng i ánh xe ch , r i m con i theo Hai Thình.

Trong khi Hai Thình móc chìa khoá trong túi ra m c a thì Thu Vân ngngoài ngó mông. Thu y xóm Bàn C nhà c a th a th t, ch không ph i ông cnh bây gi . Nhà Hai Thình cách nhà hai bên c m t hai ch c th c. y là m t túpnhà lá nh và th p, c a b ng ván, vách p8 ng lá d a. Tuy nhà tum húm, songphía trong có m t b ván u9 v i m t cái bàn và ít cái gh . Nhà nghèo mà s ch s ,vén khéo.

Thu Vân vô nhà r i, li n h i r ng:- âu ch nói thi t cho tôi bi t coi con Thu Ba c a tôi âu.- Khoan. tôi n u n c ch trà cho cô u ng.- Thôi thôi. Tôi không khát n c. Ch làm n nói chuy n con Thu Ba cho tôi

nghe.- Cô nóng n y quá. th ng th ng tôi nh coi... , tôi nh h i ó tôi au,

t s a, ph n không bi t cô âu mà tr em l i cho cô. Túng th tôi ph in n v i ch chín Hô nh ch nuôi giùm.

- Ch chín Hô âu?- Ch g n m t bên tôi. Ch th y em Thu Ba thi u s a khóc hoài ch m i làm

n b ng v nuôi khu y s a bò cho nó bú.- Ch chín Hô bao l n?- Ch l n mà. H i ó s n s n, l n b n r i.- Bây gi bi t làm sao tìm ch cho ra?- sáng mai tôi lên Tân nh tôi h i th m coi có ai bi t ch y bây gi

âu hay không. Cô ng lo, ch c tôi h i ra mà.- i ch cho con nh tôi ó, nó c m y tháng.- y tám tháng gì ó.- Ch ng gi u ch làm chi, nhà tôi tr c khi i Tây thì c n d n tôi ng có

quên d tin t c con Thu Ba trong giây phút nào. Nay nhà tôi10 ch ng mayt r i, tôi l i càng lo làm cho v a ý ch ng h n n a. N u ch ki m giùmc con Thu Ba cho tôi, thì tôi cám n ch l m. Ví nh h mu n òi ti n

công nuôi nó bao nhiêu tôi c ng s n lòng th i l i cho h . Mi n là tôi cp con tôi thì thôi, t n hao chút nh c ng không sao.

- Tôi h a v i cô tôi tìm c thì ch c c, cô ng lo mà! Thôi, cô âyi sáng mai cô i v i tôi lên Tân nh mà h i th m. Có cái lên tr i thì tôi

lên không c, ch trong l c t nh n y có ch nào mà tôi tìm không t i.

8 hay k p. K t lá làm nóc nhà g i là l p, k t lá làm vách g i là c p9 ván ng a, m t th bàn gh kê trên c p ch n 4 c ng nh con ng a g , dùng nh divan, b ng g cây d u10 ti ng x ng hô ch ch ng hay v



Thu Vân c tin con nh v y thì nàng m ng r vô cùng. Ch ng ph i là nàngtránh s t n hao, nh ng vì nàng mu n g n hai Thình ng h i th m chuy n c acon n a, nên nàng m i b ng lòng tr ti n xe r i em r ng vô nhà hai Thình mà

u.



VNghe tin con, kh p kh i lòng vàngHay bi t tích, chan d m l y ng c

Tr i v a ch ng v ng t i, èn khí ngoài ng ã cháy sáng tr ng. Thu Vâna ti n cho Hai Thình i ra ch mua th t, tr ng v t, l p x ng em v d n c m n.

Hai Thình i ã lâu r i mà ch a th y v , nên m con Thu Vân d t nhau ra ng d a xem ch ng và h ng mát luôn th .

Ngoài ng thiên h qua l i d p dìu, k i b thì t hai bên, ng i ng i xekéo ho c xe ki ng thì ch y chánh gi a. M t lát l i có m t cái xe h i ch y ngang qua

t cái vù, b i bay l p m t, kèn bóp vang tai. Thu Cúc ng ngó ng i ta, ngó xe, m t h i r i nói v i m r ng:

- Sài Gòn vui quá má h ! Ph i ba còn, ba em mình v trong n y thì vuibi t ch ng nào.

Thu Vân cúi xu ng ngó con, nàng không tr l i mà m t coi bu n nghi n. Cácht lát nàng nói r ng:

- Ph n m con mình nh v y, con còn mong vui làm chi n a con. Má bâygi không mu n vui s ng chi n a h t, duy mu n sao tìm c ch c acon và mu n sao cho ông n i c a con bi t th ng hai con thì r i.

Thu Vân nói t i ó, b ng th y hai chi c xe kéo ng ng tr c m t m t l t.Nàng dòm ra xe thì th y hai Thình, tay b ng , ng leo xu ng xe, còn trên cái xekia thì có m t ng i àn ông, u i nón da bìa l n, mình n c áo bành tô11, qu n v i

en, ng thò tay trong túi móc ti n tr ti n xe. Hai Thình dòm m con Thu Vân r i c i ngón ngo n nhà nói r ng:

- t nh n quá. H i nãy tôi i quên ch h p qu t cho cô ng nhà t èngiùm, trong nhà t i mò. Có nhà tôi, nó m i v ây.

Ng i àn ông tr ti n xe kéo r i b c l i d nón chào Thu Vân. Hai Thìnhnói v i ch ng r ng:

- Cô th y thu c ngoài B c m i v , h i nãy tôi nói v i mình ó. Mình cóp qu t thì vô tr c t èn i.

Ch ng c a hai Thình tên hai R , không nói chi h t l m l i i vô nhà t èn. Thu Vân d t con i theo hai Thình vô sau. Ðèn t t rõ, coi k l i, m i th y

t hai R m t thi t r ch ng. Hai Thình nhúm l a n ng l p x ng, chiên h t v ti d n c m ra v ch ng n v i m con Thu Vân.

Thu Cúc c theo ngó hai R hoài, coi b nó không vui. Ch ng n c m r i, Thu Cúc ng i ngó quanh qu t trong nhà r i h i nho nh

r ng:- Mình ng ây hay sao má?- , ng ây ng sáng i ki m ch con s m.- Ng ây con s quá.- gi ng gì?

11 (manteau): áo khoác ngoài



- Nhà sao mà c a vách gì coi c ng óp quá. Ban êm h vô h gi t mìnhi làm sao. H má ki m c ch hai con r i, má d t ch i v ông n i v i

con nghe hôn má.- .- Dì hai nhà ây nói 12 quá con s tìm không ra.- tìm th m t vài b a coi. Má vái linh h n c a ba con mách b o ch d n

cho má tìm, h ba con giúp thì ch c tìm c.- Ph i a! Ð ch ng i ng con vái ba con.

M con nói v i nhau m i bao nhiêu ó k hai Thình b c ra h i Thu Vânmu n i ch ch i hay không? Thu Vân nói r ng trong mình không c gi i, ph nthì i tàu m t, nên tính ngh cho kh e ng sáng mai i h i th m con Thu Ba cho

m. Hai Thình bèn l y m t chi c chi u tr ng còn m i tr i trên ván, Thu Vân m

ng l y m n g i ra s a so n mà ng . Trong lúc d n ch ng thì Thu Vân h i haiThình r ng:

- Anh hai nh i ch i ch ng nào v ?- i, nó i sáng êm h i nào mà h i. Có khi n a êm nó v , có khi nó i

ch i r i ng luôn nhà anh em.- nh i ch i sáng êm nh v y r i làm sao nh i làm cho c?- Nó làm cai nên có d m t chút. Coi cho ng i ta làm, ch có làm l ng gì

mà m t. Thu Vân nói chuy n lôi thôi m t h i r i ng khò. Hai Thình th y v y khép

a i ra l , ch c chú ch c bán mì, chú la rân m t h i, r i m i ch u tr vô óng c ang . Tr i v a h ng sáng, m con Thu Vân th c d y r a m t g u s n sàng, ihai Thình d y ng i tìm con Thu Ba. Ch ng dè hai Thình ng t i m t tr i m c caomú m i ch u d y, mà d y r i l i n dùng13 không ch u i li n, khuyên Thu Vân

i ch v n u c m n r i s i. Thu Vân nóng tìm con, nên nài n ch i li n, nói r ngi h i th m m t chút, d u c d u không r i s i ch luôn, ngh c ng không tr

gì. Hai Thình i ra l ón kêu m t cái xe ki ng, còn Thu Vân nhà m r ng l ycái h p c n ra mà a cho con Thu Cúc ôm. Ch ng có xe r i, hai Thình m i khép c alên xe i v i m con Thu Vân. Khi ra t i xe, Thu Vân h i hai Thình r ng:

- Nhà ch khóa c a b ó, có r ng c a tôi trong không bi t có h i gìhay không?

Hai Thình áp r ng:- Không có sao âu mà cô s . Ai dám vô ó l y. Ch ng gi u cô làm chi,

nhà tôi nó hung l m, mi t Bàn C n y m àng u s nó h t th y,không a nào dám t i nhà khu y phá mà cô s .

12 m h13 ch n ch



Xe ch y c m t khúc ng, hai Thình th y Thu Cúc ôm cái h p c n,không bi t là h p chi, nên h i r ng:

- Em ôm cái h p gì v y? Sao không nhà, ôm theo làm chi cho m t công?Thu Vân h nên áp thi t tình r ng:- , cái h p ng riêng c a tôi, có ti n b c chút nh tr ng, nên em

theo ng g p con Thu Ba mà h nài ph i chu c nó thì có s n mà tr cho.

Hai Thình chúm chím c i, m t lát m i h i r ng:- h i ó t i bây gi cô luôn ngoài B c hay là có v trong n y l n nào?- Tôi luôn tr n 14 n m, m i v l n th nh t ây.- Cô ngo i làm n khá hôn?- nhà tôi làm vi c nhà n c lãnh l ng mà n, ch có làm vi c chi âu mà

khá.- Tôi th y ng i nào ngoài B c v c ng khá. Cô c ng có d n m ba ngàn

ch ?- Ðâu có d v y! V ch ng tôi ti n t n l m, nên n ó là may.- u cô không có v n li ng, bây gi ông th y thu c m t r i cô làm sao mà

nuôi con?- Tôi em nó v giao cho ông n i nó.- Cô tính l y ch ng khác hay sao?- Không.

Thu Vân nói ti ng ''không” gi ng nghe bu n th m l m. Hai Thình không rõtâm s c a ng i ta, nên th y ng i ta bu n ch l i t ng ng i ta m c c , nên ch ta

i. Xe ch y qua kh i ch Tân Ð nh m t khúc r i t i m t cái ng h m, hai bêncó hai dãy ph c âu m t v i nhau. Hai Thình bi u ng i ánh xe ng ng l i. Chleo xu ng và nói v i Thu Vân r ng:

- i tr c tôi v i ch Chín trong ng h m n y ây cho t i con nhm sáu tu i tôi m i v d i Bàn C . Ð tôi h i th m coi. Cô i vô v i tôi

ch i. Thu Vân bi u con ng i trên xe gi cái h p c n, r i nàng leo xu ng i v i haiThình vô ng h m. Bu i s m mai trong ng h m ng i l n con nít lao nhao lnh , ng i l n ng i tr c c a nói chuy n om sòm, con nít ch y qua ch y l i tr nggi n inh i. Hai Thình h m h i tr c, Thu Vân ch m rãi theo sau. Hai Thình i ngangqua m i c n ph u ng l i mà dòm. M y ng i àn bà ng i ch i tr c c a aith y m t l c ng u ngó. Ch ng i g n cùng ng h m, hai Thình ng l i chThu Vân i t i r i ch ta ch tay vô m t c n ph bên phía tay m t nói v i Thu Vân

ng:- Ðây, h i tr c ch Chín c n n y ây. Không bi t bây gi ch còn ây

hay không? Ch ta m i nói láp dáp m y l i, b ng có m t ng i àn bà m p ú, n c da entr y, m i gãy u sói, tu i ch ng l i 50, b n áo túi v i r n, qu n v i en nh c, ch n



mang gu c, tay x a thu c, trong ph b c ra ngó hai Thình l m l m và h i c tng n r ng:

- Nói gi ng gì? Ki m ai?Hai Thình c ng ngó ng i y và h i r ng:- Dì c n ph n y bao lâu nay v y dì?- i chi v y?- Tôi mu n h i coi ch Chín h i tr c c n ph n y, bây gi i âu mà.- Ch Chín nào?- Ch Chín r ng hô ó mà.- Nói lôi thôi nh v y ai bi t ch Chín nào.- y ch dì có bi t ng i nào d n i r i dì d n l i ây hay không?- i tr c con x m bán u h ây mà.- Dì d n l i ây h i nào?- Ba n m nay.- u v y ch Chín ã d n i m t lâu r i. H i tr c tôi c ng trong ng

m n y. Ð tôi ki m h t m y c n ph coi còn ng i nào quen hay không.- Kìa kìa, có bà già gánh n c b c n ph óng c a ó, b hay khoe b

ây g n 20 n m, l i ó mà h i th m b . Thu Vân nghe nói nh v y thì m ng nên cúi u t n r i mon men i l i c nph ng i ta m i ch ó. Hai Thình x c vô c a, tuy th y c a khóa ngoài, song c ng

c a, kêu om sòm. Ng i àn bà m p h i nãy kêu mà nói r ng:- m mai b i gánh n c, âu có nhà mà kêu. Ch m t lát ch ng tám

chín gi b v r i m c s c mà h i:Hai Thình tr ra, ng ngó dáo dác và nói r ng:- tôi i ki m b .

Ch ta nói nh v y r i b i tu t. Thu Vân ngh u ngh n trong ng h m, cóý dòm coi có a con gái nào 14, 15 tu i hay không. Nàng i hai ba b n mà khôngth y, ch n ã m i nên ra ngoài tính lên xe ng i mà ch bà già gánh n c.

Thu Cúc th y m li n h i:- Ki m c không má?- Ch a. Ð i bà già gánh n c v r i m i h i.- Trong ng h m n y ph coi ã c mà l i d dáy quá. N u t nh n

n ch Thu Ba trong ch nh v y thì ch c ch ng kh i mang b nh. chgì không có gió, t i ngày h i mùi hôi d i ng m ng hoài thì ch u sao

c.- Ba con làm th y thu c nên con bi t cách v sinh con nói nh v y, ch

ng i ta ó sao?- u ch ây thì t i nghi p cho thân ch l m.Thu Vân day m t qua phía bên kia r i l y kh n trong túi ra mà lau n c m t.Thu Cúc th y m bu n thì nó c ng bu n, song nó l i còn nói thêm r ng:- Con ngh thân con t nh t i l n, con g n ba má, con sung s ng; còn ch

Thu Ba c c kh ch c không có áo t t mà b n, không có bánh ngon mà nbao gi . H tìm c ch con h t m y cái áo t t c a con cho ch b n. Mà



má c ng ng hà ti n nghe hôn má, má mua th bánh trái cho ch n...Bây gi con bi t r i, con th ng ch nhi u l m.

Thu Vân nghe con nói nh v y càng thêm c m ng, nên n c m t nh gi t. Hai Thình phía àng ch l n t n i l i, ch ng i g n t i xe, ch ta nói láp dáp

ng:- Con m già nó i gánh n c x nào m t không bi t; tôi ki m m y máy

c l i ch mà không có.Ch ta nói r i thì ng i xu ng d a mé ng.Cách m t h i ch ta h i Thu Vân r ng:- Cô i ch ch i hôn cô? Ði m t chút r i s tr l i ki m b .

Thu Vân g t u. Hai Thình lên xe r i bi u ch y l i ch . Thu Vân a cho haiThình m t ng b c, bi u mua th t cá r i tr a v nhà n u c m n, kh i i ch n a.

Hai Thình i m t lát r i tr ra xe có h t th y, l i có n m cái bánh cam,m mi ng bánh bò n a. Ch ta lên xe, m bánh ra m i m con Thu Vân n, Thu Vân

không n, song bi u Thu Cúc n vài cái bánh, k o tr a ói b ng, Thu Cúc l y m tmi ng bánh bò mà n, và c n vài cái thì ngó hai Thình mà nói r ng:

- Bánh bò ngon quá. Dì n bánh cam i, dành hai mi ng bánh bò ng láta g p ch Thu Ba cho ch n.

Hai Thình c i mà nói r ng:- Chà cháu nó bi t th ng ch nó há...

Thu Vân c ng c i r i bi u ánh xe tr l i ch ng h m h i nãy. Xe v au thì th y có m t ng i àn bà, tu i trên 50, vai gánh m t c p thùng không, ng xa ng i l i. Hai Thình nói:

- Bà già gánh n c ó ch c!i l t t m c a xe leo xu ng. Thu Vân c ng b n b xu ng theo.

Khi bà già y i g n t i, hai Thình la l n r ng:- Dì ba, cha ch ! N m nay già r i mà còn gánh n c n i hay sao, gi i a? Ð

coi dì còn nh tôi hay không?Bà già nhíu ch n mày, ngó hai Thình trân trân và h i r ng:- Ai ó?- Tôi là hai Thình, h i tr c tôi có ch ng s n á ngang c a dì ó ch ai.- , ! Con chó n y, mà t ng ai âu l .- Dì n y ngang d hôn nè! Khi không l i m ng ng i ta con chó. Già mà

không nên thân.- Con ng a n y, bây gi nó h n d bây! Tôi nói ch i mà nó m ng tôi ch .

y i âu ây? Ði v i ai ó?- , cô ây là cô th y thu c ngoài B c m i v . Tôi lên ây ki m dì h i

th m m t chút.- i th m gi ng gì?- i tôi trên n y có ch Chín ch cách tôi m t c n ó, dì nh hôn?- Ch Chín nào?- Ch Chín r ng hô ó mà. Ch ng ch làm d i máy n c l nh ó.- , ! Nh r i. Mà sao? M y mu n h i gi ng gì?- Dì bi t bây gi ch âu hay không?



- Ai mà bi t. M y i ít ngày r i ch ng con Chín ó ch t. Nó chôn ch ng nói nó tr ph bán i m t, ai bi t nó i âu.

- Ch không có nói ch i âu hay sao?- Không.- i ó tôi có cho ch m t a con gái nuôi, dì nh hôn?- Nh . M y bán 10 ng b c, ch cho.- Nói b y, tôi không có s a, mà tôi th y ch không con ch ham con, nên tôi

cho ch ch ai mà bán. Dì nh h i ch i ó ch có em con nh theo haykhông?

Bà già ng suy ngh m t h i r i áp r ng:- Tao nh r i, có, nó có em con nh theo.Thu Vân nãy gi ch m ch nghe hai ng i nói chuy n, ch ng nghe t i ó,nàng m i xen vô nói r ng:- Bà bi t ch Chín ó bây gi âu, bà làm n ch giùm cho tôi, tôi cho ti n bà

xài. Hay là bà bi t ng i nào rõ g c gác c a ch , bà nói cho tôi bi t ng tôii ó tôi h i th ng h .

Bà già áp r ng:- Tôi dãy ph n y t h i m i c t cho t i bây gi . N u tôi không bi t thì ai

bi t c mà h i cho m t công. t Sài Gòn n y bi t nhau thì bi t m t,ch có ai tìm g c gác c a ai làm chi. Thi t tôi không bi t, ch ph i tôi bi ttôi ch giùm cho cô.

Thu Vân ng ng m ngh m t h i r i h i n a r ng:- Bà bi t h i ch Chín ó còn g n bà, ch t tên con nh ch nuôi ó là tên

gì hay không?- Cái ó nh không c. Chuy n ã h n 10 n m r i. Con nít c a ng i ta,

mình có kêu tên kêu tu i chi âu mà nh .- Trong xóm n y có ai ây lâu n m, bi t ch Chín nh bà không?- Không có âu. M y ng i bây gi ó h m i l i hai ba n m nay có ai bi t

c.Thu Vân ngó hai Thình mà m t mày bu n xo. Hai Thình l c u nói r ng:- Thôi c t ngòi r i! Có bi t ai n a âu mà h i th m.Bà già gánh c p thùng, b i vô ng h m.Thu Vân th dài r i leo lên xe v i hai Thình.Thu Cúc h i m r ng:- Ki m c ch Thu Ba không má?

Thu Vân l c u, l ng thinh, n c m t ch y ròng ròng. Hai Thình day quabi u ánh xe v Bàn C , ti ng xe ch y l ch k ch, nghe càng bu n h n n a. Thu Cúcvói tay l y gói bánh bò a cho hai Thình và nói r ng:

- Thôi dì n i cho r i, còn dành làm chi.



VIu ch a g , l i còn thêm b nh,

a tính i, thì ã m t

Xe v v a t i nhà hai Thình thì ã m i gi r i. Hai Thình b ng i vô tr c m c a. Thu Vân m c tr ti n xe nên còn ngoài l . Hai Thình m ng khóa c a r i day l i th y Thu Cúc ôm cái h p ng sau

ng, bèn nói r ng:- , cái h p ó h , dì t ng cháu quên ch . Cô nói trong h p có b c, v y

cháu ph i coi ch ng a cho cô c t, ng có h h ng không nên a.- r i tôi a cho má tôi, c t vào trong r ng.- , a l i cho cô c t, ng có l nh m t ây r i báo h i tôi.

Hai Thình nói m y ti ng r i xách cá th t i th ng vô nhà sau. Thu Vân ch mrãi i vô nhà l t kh n b trên ván r i kéo g i n m, không nói chi h t. Thu Cúc emcái h p l i mà xin m c t giùm. Thu vân vói l y cái h p bên mình, song c ng n m

ó ch ch a ch u i c t. Cách m t h i Thu Vân ng i d y m h p ra mà m vàng b c, thì còn 5 ôivàng v i 14 t m gi y m t tr m ng.Nàng ng ng i m, hai Thình nhà sau b c ra nói v i Thu Cúc r ng:

- Cháu coi ch ng giùm cá th t àng sau ng dì l i ti m mua thêm g ot chút.

Thu Vân vàng b c chành bành trên ván, thò tay vào túi móc bóp ra, m l yt ng b c a cho hai Thình và nói r ng:

- Ðây ch l y ti n ây mua g o. Hai Thình ch n i mà m t li c ngó vàng b c, ch ng Thu Vân a ti n, ch tami ng thì nói ''Tôi có ti n'' song c ng a tay l y ng b c. Hai Thình i r i, ThuVân s p vàng b c vô h p l i, a chìa khóa cho Thu Cúc bi u m r ng c t cái h p. Thu Cúc làm y theo l i m d y, r i i vô nhà sau coi ch ng n giùm chohai Thình. Thu Vân c n m trên ván dàu dàu hoài. Qua 11 gi r i hai R i làm v , hai Thình d n c m ra r i m i Thu Vân n,Thu Vân nói r ng:

- Tôi không ói, anh hai v i ch hai n i. Thu Cúc, con n v i dì hai i con. ch ng nào má ói r i má s n.

Hai R g p Thu Vân chi u b a tr c, thì chào r i thôi, ch không h i th mchuy n chi h t. B a nay anh ta th y Thu Vân không ch u n c m, anh ta bèn nói

ng:- Cô qua n luôn th cho vui ch . C m nóng cô không n, ngu i l nh h t

i n sao ngon. Thu Vân ng i d y, song nàng c t hoài, không ch u n. Thu Cúc b c l i g n,

m tay m mà nói r ng:



- h i s m mai cho t i bây gi má có n v t chi âu, sao má không nm má? B a nay má có m t hay không? N u má không n c m, thì conng không n... Ði, má ráng i n m t chén c m v i con má.

Thu Vân nghe con n n n thì ng lòng, nên c c ch ng ã ph i i n c m chocon kh i bu n. Nàng ng i l i mâm c m, b ng chén s t b t c m vô b n, ch a l ich ng vài mi ng và14, song l y a d m c m hoài, không mu n n. Hai R ng ich m h m b ng chén và th ng búng15 r i day qua h i v r ng:

- nhà, sao m y không d t cô ki m th con nh coi?- Tôi d t i m t bu i s m mai r i còn d t gì n a.- Ki m c hay không?- Không, ch chín Hô ch d n nhà i âu m t t h i nào, h i không ai bi t

t.Hai R day l i ngó Thu Vân mà nói r ng:- Cô tính sáng mai v hay sao?- , ki m không c con nh tôi bu n quá, thôi v , ch trên n y làm chi.- Cô d i tàu m i lên coi cô m t quá. Cô ch i vài b a r i s v . V làm chi

mà g p v y?- i tôi m t nên tôi ph i v , ây r i có au m r i làm sao?- t Sài Gòn thi u gì th y thu c. Cô r i có au thì u ng thu c, có h i gì.- Không, tôi ph i i Sa Ðéc cho g p, n a không c. Trên n y ch làm n

giùm tin t c con nh cho tôi. H ch nghe tin nó âu thì ch xu ng kêutôi. Ti n xe, ti n tàu t n hao bao nhiêu thì tôi ch u cho. Ðây r i tôi v NhaMân. Ch xu ng ó h i th m lò g ch ông H i ng Ð t, ch vô ki m thì cótôi.

n c m r i Thu Vân than trong ng i n n l nh l nh nên p m n n m co.Thu Cúc th y m nh v y c ng leo lên n m m t bên. Hai Thình r a chén phía sauhè, hai R ng i m t bên. Hai ng i ng i nói chuy n r m rì v i nhau m t lát r i hai

i nón i làm. Chi u l i hai R v n c m. Thu Vân nóng l nh n m mê man, n c m không

c. Thu Cúc x n b n m t bên m , m t lát d m n th m ch ng, m t lát rót n c trànóng b ng cho m u ng. Hai R n c m r i thì tr i c ng ã t i. Anh ta b c l i g n ch Thu Vân n m

i r ng:- Cô nóng l nh nh v y mà v gi ng gì c. Thôi, nhà tôi nó ra ch

t thu c cho cô u ng nghe.Thu Vân d m n ló u ra áp r ng:- i tôi i h i s m mai b n ng nên c m. Không sao âu anh hai. Tôi có ký

ninh16 trong r ng, b t nóng r i tôi u ng.Hai R áp r ng:

14 ph n c m hay th c n v a a vô mi ng15 a c m th ng vô mi ng16 (quinine): thu c ch ng c rét



- u cô có thu c s n thì thôi, t ng nh không có nhà tôi nó i mua chocô u ng.

Anh ta l y nón i lên u r i nói v i v r ng:- y nhà coi m t lát cô b t nóng thì n u cháo cho cô n. Tao i coi hát

a. Không bi t ch ng tao i ch i r i tao ng luôn d i nhà th ng Chínnh , m y nhà c óng c a mà ng ng ch .

Anh ta nói r i b c ra c a i tu t. Hai Thình khép c a l i r i tr vô nói l mm r ng:

- Quân gì mà h n ba h t c m r i xách ít i m t, i êm nào sáng êmy. Ði ri t ây có b a chúng âm ch t, ch khó âu.

Ch ta b c l i h i Thu Vân r ng:- tôi n u m t mi ng cháo cho cô n, nghen hôn cô?Thu Vân áp:- ng n u m t công ch hai. Tôi không ói âu ch hai.Hai Thình ngó Thu Vân r i c i nói r ng:- Cô m quá không ch u n. V y mà m p sao c… a! Mà h p qu t h t

i. Ð tôi l i ti m mua m t cái, ch không có ây n a êm t t èn r i làmsao.

Ch ta nói d t l i li n m c a i. Thu Cúc là a hay nói, mà l i ít hay bu n. T ngày cha nó b c ch n xu ngtàu i Tây cho n lúc hay tin cha nó ch t, thì m nó bu n r u than khóc êm ngày;ch ng ph i nó không th ng cha, hay là nó không bi t bu n, nó th ng cha nó l m,nó hi u gia o nó nhi u, nh ng vì tánh nó ã quen vui r i, nên h nh t i vi cbu n, thì bu n m t chút r i thôi, ch không ph i nó r u r êm ngày nh m v y. Hôm nay n x l , vào cái nhà c ng l , l i m au n m ó, ch nhà b i

t, nó không bi t nói chuy n v i ai, b i v y ng i m t ngó ng n èn, tai lóng nghe xech y ngoài l , trong lòng nó bâng khuâng tha thi t, nh cha, th ng m , t ng ch ,tìm ông l ng x ng. B a nay nó m i thi t bu n phi n, bu n n n i a n c m t. Thu Cúc có ý trông hai Thình v , mà nó ng i trót gi c ng ch a th y v . Thìnhlình m nó kêu:

- Thu Cúc m r ng l y cho má m t li u ký ninh ng má u ng chút con.Nó gi t mình nh y xu ng t r i h i r ng:- Má b t nóng má há?- , b t r i. Ký ninh má trong cái ve nh ó con th y không?- Th a th y. Má n m ó con i l y cho.

Thu Cúc li n l y chìa khóa i m r ng, l y m t viên ký ninh c m trong tayi i trót n c trà b ng l i m u ng.

Thu Vân t c m n ng i d y u ng thu c r i h i con r ng:- Dì Hai i nãy gi ch a v h con?- Th a ch a.- Ði mua h p qu t gì mà lâu d ?- Ch c dì i ch i. Má mu n n cháo hay sao, nên h i dì hai?- Không, má th y i lâu nên h i v y thôi.- Má nóng l nh nh v y sáng mai i v ông n i làm sao c?



- khuya coi má h t thì i, còn nh i không ng thì ph i nán l i âyt b a n a, ch bi t làm sao bây gi .

- Ph i chi tìm c ch c a con r i d t luôn v ông n i thì vui quá má há?- u c nh v y thì còn nói gì!- Không bi t ch âu bây gi ...Thu Cúc nói t i ó thì ng i ng m ngh .

Cách m t h i nó men l i ng i g n bên m nó, m t tay r vai, m t tay v n v ,nói m n tr n r ng:

- Má m nh ri t i nghe hôn má. M nh ri t i ng có v Sa Ðéc. Con nóngy l m, con mu n th y m t ông n i coi ông ra th nào. H ông n i ch u

nhìn mình r i, mình nói thi t h t, ch c ông n i sai ng i i ki m ch haich gì, ph i hôn má?

Thu Vân nghe con nói nh v y thì t c c i, song c ng g t u b ng v i con.Hai m con ng nói chuy n, thình lình hai Thình ngoài b c vô nói r ng:- a, cô b t nóng l nh r i ph i hôn cô? Thôi tôi n u ba h t cháo cho cô

n.- ng ch hai. Tôi b t b t m t chút, ch n u ng gì c mà n u. Ch i

mua h p qu t sao mà lâu d v y?- , tôi nói l i ti m mua r i v li n, k o cô nhà m t mình cô bu n, ch ng dè

tôi g p con t U nó nói chuy n dong d n phát ghét, làm tôi v khôngng. Cô nói cô có thu c ký ninh, sao cô không u ng th coi.

- Tôi u ng r i. Tôi m i u ng r i k ch v ó.- y hay sao?Hai Thình day qua ngó Thu Cúc r i h i r ng:- Cháu ch a bu n ng sao cháu?- Ch a.- Chà! Cháu gi i d ?

Hai Thình nói chuy n n y, h i chuy n n l ng x ng m t h i r i than bu nng , nên óng c a mà i ng . M con Thu Vân n m p m n, m thì mê m t, con thìbu n xo, nên n m m t lát r i c ng ng h t. Lúc 4 gi khuya, Thu Vân th c gi c, c u c và mình m y m hôi ra t

m. Nàng t c m n ng i d y tính l y kh n mà lau, v a vói tay l y cái kh n, v a li ct ngó ch ng cái r ng. Nh ng không th y cái r ng n a, nàng l y làm l l t t

xu ng gh b ng èn mà r i. Ôi thôi! Cái r ng ai khiêng i âu m t r i. S s n baonhiêu d n vô trong ó h t, n u cái r ng m t thì t m con ch t ói. Thu Vân kinhkh ng la bài hãi:

- Ch hai i, ai l y cái r ng tôi âu m t r i, ch c tôi ph i ch t? Thu Cúc nghe m la gi t mình th c d y nh y xu ng t g n gàng. Hai Thìnhtrong bu ng c ng ch y tuôn ra, c p m t nheo nheo, hai tay b i u, mi ng h i:

- Gi ng gì v y cô?- Cha ch ! Ai l y cái r ng tôi m t r i.- Úy! Báo h i d hôn? Ðâu, cô a èn tôi coi.



Hai Thình xách cây èn r i cùng phía tr c thì không th y cái r ng, mà c ang còn óng ch t, ch ta i l n vô phía trong, r i ra vách sau thì th y t m vách lá ait tr ng l ng m t l l n, hai ba ng i i qua m t l t c ng c. Ch ta la lên:

- Tr i i n tr m c t vách ây nè. Nó khiêng cái r ng c a cô ây ch ai?Ch t ch a? Ð coi nó có l y c a tôi hay không. Ch ta b c vô bu ng

i c ng b u b o la n a:- Úy! Thôi r i! Nó l y cái áo c a tôi n a r i. Gia tài có m t cái áo nó c ng

không ch a? Quân gì mà ác nghi t quá? Thu Vân v i Thu Cúc i theo sau l ng, hai m con ch t ng trong lòng nênch y n c m t ch không nói chi c h t. Ba ng i d t nhau tr ra àng tr c. Hai Thình èn trên gh r i h i Thu Vân r ng:

- ng cô có c gì hay không?- Thì áo qu n, vàng b c, gi y t tôi h t tr ng.- Vàng b c có tr ng n a sao?- Ch sao?- Tr i i? Nhi u ít?- m ôi vàng v i m t ngàn b n tr m ng b c, trong cái h p c n, tôi

m h i s m mai ch ngó th y ó.- Cô b t nh n quá. Sao không trong mình l i làm chi trong r ng

không bi t! Báo h i quá...Thôi, cô nhà tôi ki m th ng m c phong nóng nó kêu bi n Tây l i coi, r i có i ki m ch b sao c. Th ng ó

kh n n n thi t! Ph i nó nhà nó ng giùm làm ph c thì có âu n n in tr m nh v y.

Hai Thình nói láp dáp r i m c a ra i. Thu Vân l i ván ng i khoanh tay màkhóc và nói v i con r ng:

- Tr i khi n m con mình ph i ch t ói, kh l m con ôi! Ch t mót17 dànhchút nh v n li ng nuôi con, bây gi chúng gi t h t, m bi t làm sao?

Thu Cúc tuy bu n, song nó th y m nó ã b nh ho n mà l i còn thêm r u r thìnó càng lo, nên gi vui nói v i m r ng:

- i m t h t thì thôi, má r u làm chi má. Má ng lo cho con; ông n i giàun mà có m t mình ba là trai mà thôi. H ông n i ch u nhìn con thì có

thi u gì ti n. Mà má ã tính v t i Nha Mân mình ph i l p th xin vô n v i ông n i ng l n l n cho ông n i th ng, li u coi nh ông n i

ch u nhìn thì mình s nói thi t. Mình ã tính i m n thì vàng b c có íchgì, có vàng mình không dám eo, có b c mình không dám xài, d u có d ukhông c ng v y má ng có bu n. Không bi t ch ng tr i khi n mình b ntr m nh v y mình m i g n ông n i c.

Thu Vân nghe con nói m y l i, nàng ng i ng m ngh m t h i lâu r i nói r ng:- Mà bây gi má còn có m i hai, m i ba ng b c, ph n má au n a, bi t

có ti n v t i Nha Mân hay không? Còn m t u n y n a, nh v d iông n i con không ch u cho m con mình , trong l ng h t ti n r i m conmình làm sao?

17 nhín nhút, ti n t n



Thu Cúc c i mà nói r ng:- Má ng lo, ông n i cho mà. Mà d u ông n i không cho i n a, con c ng

p th con c. M con mình có tay ch n nh ng i ta, d u th nàong không n n i ch t ói âu mà s .

M con nói chuy n v i nhau m i t i ó, k hai Thình v i hai R b c vô. Hai h i b h bài hãi r ng:

- Ðâu n tr m vô ch nào âu?Hai Thình n m tay hai R d t i th ng ra phía sau, v a i v a nói:- Nó c t m t l vách l n quá ch ng quá i. Vô ây mà coi.

Lúc y tr i ã r ng sáng, nh ng trong nhà còn t èn. Thu Vân b ng èn itheo hai R ng cho hai R coi ch n tr m c t vách. Hai R v a coi v a nói r ng:

- Cha ch ! Quân n y c gan thi t? Nó dám r t i nhà tao ch ? Ð r i bây coitao.

Anh ta day l i nói v i Thu Vân r ng:- Nó khiêng cái r ng c a cô mà thôi, hay là còn l y v t gì n a?- Thì gia tài tôi có m t cái r ng, nó khiêng h t r i thôi ch còn gi ng gì

a?- Cô bi t n tr m vô nhà h i m y gi hay không?- Tôi nóng l nh n m mê man, có bi t nó vô h i nào âu. Ch ng 4 gi tôi

th c d y th y m t cái r ng m i hay.Hai R cùng qu ng18, b i ra tr c v a i v a nói v i v r ng:- Còn con n y, m y ch t hay sao, ch ng gi ng gì mà n tr m phá vách

nh v y mà không hay? nhà không coi gi ng gì h t th y.Hai Thình tr n m t, ch c mi ng tr l i:- ! Khéo m ng b y hôn! Ði êm nào sáng êm n y r i v nói b y a?. Sao

không gi i nhà mà rình? Có tài nói phách chó hoài.Hai R n t r ng:- Nín.- Nín gi ng gì! Tôi nói nh v y không ph i hay sao?- Ph i gi ng gì? Th àn bà h , h n m xu ng thì ng nh ch t. May l m,

ch ph i n tr m nó l t qu n m y c ng không hay.- Nó l t làm chi? L t ng tròng lên u m y h .- y d thi t h ?- Hai R x c t i, b mu n ánh v .Thu Vân th y v y li n can và nói:- Thôi anh hai, r y rà làm chi. Tôi m t qu n áo vàng b c nhi u quá, anh hai

làm n i c cò bót và xin lính ki m giùm coi ho c may b t c n tr my l i chút nh gì ch ng.

Hai R áp:- Cô ó tôi tính cho. Th ng nào dám r t i tôi ây nó ph i ch t. Ð r i cô

coi.

18 gi n l m b m, vùng v ng



Tr i ã sáng bét, hai Thình m c a t t èn. Hai R ra i, nói r ng mình i kêulính. Cách m t h i, hai R v có d t theo m t ng i bi n Chà v i m t ng i línhVi t. Bi n v i lính coi ch vách n tr m c t, h i Thu Vân m t nh ng v t gì, h i âubiên ó. Sau r t ng i bi n Chà h i Thu Vân có nghi ai l y không. Thu Vân tìnhth t khai không bi t ai mà nghi. Xong r i bi n v i lính ra v . Hai R c ng i theo. Ð n tr a hai R v có d t theo m t ng i u i nón da mãn c u, mình m cáo bành tô tr ng, qu n lãnh en, ch n i giày da tr ng. Ng i y x ng mình là i

m t thám, c ng h i Thu Vân l ng x ng nh bi n Chà h i s m mai, và khi ra v cónói r ng:

- Tôi làm i m t thám m i m y n m nay, tôi b t trên n m tr m ám ntr m. Vi c khó n a tôi c ng còn tìm ra, hu ng chi là vi c d nh v y. Cô

ng lo, trong 24 gi tôi th p c m y th ng n tr m ó cho cô coi. B ch nhà coi s t s ng l m, mà i m t thám nói nghe c ng gi i. Thu Vântuy ch a dám ch c mình s l y vàng b c áo qu n l i c, nh ng nàng c ng an lòngnên b t bu n. Ph n m t h t , ph n nóng l nh ch a thi t d t, b i v y nàng ch atính v Nha Mân c, ph i n m t i nhà hai Thình u ng thu c và i tin lính ki mgiùm n tr m.



VIINh ng nghi p s n lòng làm ngh a,

T ngày b n tr m c t vách mà khiêng r ng c a Thu Vân, hai R không ich i êm n a. B a nào c ng v y, h chi u i làm v thì anh ta nói lính thám d g nxong, ch c trong m t vài b a s b t c n tr m. Thu Vân tin l i nên c n m nhà mà ch . Mà d u nàng mu n i nàng i c ngkhông c, vì b a nào c ng nh b a n y, h tr a thì nàng nóng l nh hoài. Nàngmua thu c ký ninh u ng luôn ba b n b a mà ch n c không d t. Nàng mòn chímu n b c a mà i, ng t vì trong túi nàng còn không y 10 ng b c. Ph n thìtrong mình nàng l i y u l m, nên i không kham. Thu Cúc th y m b nh ho n l i bu n r u, ngày êm nó theo s n sóc an i mhoài. Còn hai Thình ban u thì ni m n mà ch ng Thu Vân h t ti n nên không r ngrãi nh h i tr c n a c thì ch ta ló mòi l t l t. Tuy ch ta không nói n ng nhti ng chi, nh ng ch ta không h i th m, ít nói chuy n n a. Thu Vân có b nh rét, ch không ph i b nh chi n ng, nh ng vì nàng không n

y b a nên m nhách, m t thon, da vàng, mi ng ng, m t sâu. Ðã v y nàng l ithêm bu n r u vi c nhà n a. Nàng s ch t, h ban êm con ng thì nàng lén ôm m tcon hun. N c m t nh u xu ng m t làm Thu Cúc gi t mình th c d y, nó th y mnh v y thì nó c ng khóc d m. M t bu i s m mai hai Thình i ch , Thu Vân a ti n bi u Thu Cúc i theomua m t cây vi t, m t bình m c, vài t gi y, vài cái bao th và cò ng cho nàng vi tth . Thu Cúc i v , v a b c vô c a thì ch y ri t l i m t bên m mà nói r ng:

- Con bi t m t ông n i r i, má à?Thu Vân ch ng h ng li n h i:- Con g p âu mà bi t?- Con th y trong ti m h a ch n dung, h có hình ông n i tr ng. Hình

r i có óng khuôn t t l m.- Sao con bi t hình ó là hình ông n i?- có tên h và ch , r i h dán trên cái khuôn.- … Con coi ông n i con già hay tr ?- Già. M t dùn da. Mà ông n i m p má à, ch không ph i m. Ông n i l i có

râu b n b n.- Bây gi con g p m t ông n i con, con bi t hôn?- Bi t ch sao không bi t... Ông n i m t c ng gi ng nh m t c a ba con v y.

Con th y ông n i, con nh ba quá. Thu Vân ng i suy ngh m t h i lâu, r i l y gi y m c c a con m i mua v ómà vi t th . Thu Cúc th y m vi t thì l i ng m t bên mà coi. Thu Vân bi u con ich i, không mu n cho nó c. Thu Cúc ng dang ra xa xa mà ngó, th y tay m c mvi t mà run, còn m t thì dàu dàu, c p m t t r t. Thu Vân vi t luôn m t l t hai



c th r i niêm l i trên gh . B nàng ã m t r i nên nàng li n n m xu ng vánmà ngh . Thu Cúc l i coi ngoài bao th thì th y m t phong g i cho ông H i ng Ð t

Nha Mân. Nó coi r i h i m r ng:- Mình tính v ông n i còn g i th cho ông chi v y má?- Bi t có v t i hay không!...

Thu Cúc tuy không hi u ý ngh a câu c a m nói, song nó c ng bàng hoàng, bnh mu n ki m mà hi u v y. Ch ng bi t Thu Vân n m ngh mà còn tính vi c chi n a, nên cách ch ng baolâu nàng l i ráng ng i d y vi t thêm m t b c th g i cho ông Ðoàn Thanh B ch BaSe. Ð n tr a hai R i làm v ; tuy Thu Vân nóng l nh, song nàng g ng ng i d y

y hai R ch ng i thì ghé nhà dây thép g i ba phong th giùm cho nàng. Th g i i r i mà b nh rét c a nàng không ch u d t. Thu Cúc khuyên m nth y thu c Tây coi m ch ng u ng thu c. Thu Vân c ng mu n l m ng t vì ti n ã

n h t, n u i th y thu c ã t n ti n th y r i l i còn t n ti n thu c n a, b i v y ThuVân d c d c không ch u i. Thu Cúc c theo n n n h i thúc hoài nàng m i nh t nh li u t n 3 ng b c,

ng n th y thu c coi m ch. Th y thu c coi r i nói nàng b rét ch ch ng có b nhchi khác. Ông khuyên nàng nên tiêm thu c ký ninh ít n a là n m b y m i nàng m i

nh c. Nàng than không có ti n. Ông h i c n c c, hay nàng là v m t v th ythu c vì r i ro ph i vong thân gi a bi n, b i v y ông làm ngh a không n ti n, bi unàng m i ngày l i ông tiêm thu c giùm cho. Thu Vân nh có tiêm thu c nên m i h t nóng l nh. Th y thu c tiêm thu c kýninh cho nàng 5 m i r i ng l i còn làm ph c tiêm thêm cho nàng 5 m i thu c b

a, b i v y trong 10 ngày thì nàng ã h t b nh mà l i trong mình kh e kho n nhth ng. Thu Cúc th y m m nh thì m ng r , tính chuy n i v ông n i l ng x ng. Nókhông dè trong m y ngày tiêm thu c ó, tuy th y thu c không n ti n, song m nóph i xu t ti n cho hai Thình mua g o mua cá n m i b a, nên ch ng m nh r i trongtúi còn có 5 ng b c. Nàng l i nhà th y thu c mà t n r i tính sáng b a sau d t con v Nha Mân.Hai m con bây gi còn có m t cái áo v i m t cái qu n m c trong mình ó mà thôi,ch ch ng có y ph c nào khác n a mà thay i. Tuy v y mà còn c hai cái g i gòn

i hai cái m n n . Thu Vân c y hai Thình em hai cái m n n y i ki m ng i icho nàng m t cái qu n v i m t cái áo v i và cho con Thu Cúc c ng m t cái qu n v i

t cái áo v i ng m con có mà thay. Hai Thình i m t bu i m i em v cho nàng m t cái áo v i m t cái qu n b ng

i en dày, và cho Thu Cúc m t cái áo c t v i tr ng v i m t cái qu n c m t en cxì. Ð n khuya, hai m con th c d y thay áo i qu n. Thu Vân m c v i, cái áo

ng l i dài tay nên coi d t ng l m. Còn Thu Cúc m c b v i c a nó c i qua i l i ng m khía hoài r i l i g n

c i nói r ng:



- Mình b n nh v y m i g t ông n i c ch , ph i không má? Cha ch ?i mà may, ch chi mình tìm c ch Thu Ba n a, thì âu có cái m n

nào khác mà i áo qu n cho ch b n.- Thu vân ang bu n mà nghe con nói nh v y thì nàng b t t c c i.Nàng x p qu n áo c a nàng v i c a Thu Cúc gói làm m t gói và kêu hai Thình

y c y a giùm ra ga xe l a. Hai Thình mu n kêu xe kéo i. Thu Vân than h t ti n,nên d t nhau i b . Ði d c àng, Thu Vân c theo c n d n hai Thình ráng h i th mgiùm vi c con Thu Ba, nh bi t nó âu thì làm n cho hay li n.



VIIIi b i r i nhà c a v ch c ti p r c,ng b v may g p s p ph a giùm

Ra t i nhà ga xe l a Thu Vân h i th m th y bán gi y coi ch ng nào có xe.Th y bán gi y nói r ng xe M Tho ã lên r i, còn xe Sài Gòn l i chín gi r i m ixu ng t i. Nàng ng bàng hoàng, b ng nghe th y bán gi y xe l a m c a nói l n

ng:- Xe g n ch y a, ai i Tân An, M Tho thì mua gi y.

Thu Vân gi t mình ng d y, li n b c l i mua hai cái gi y i M Tho, r i kxe t i, lo d t con lên xe. Xe l a ch y m m, qua xóm th i súp- lê inh i. Thu Vân ngó cùng trên xe có ýki m coi có a con gái nào l i 14, 15 tu i hay không. Nàng th y không có thì bu ntrí, nên ng i lim dim không thèm ngó ai h t. Nàng nh tr c mình c ng i xe l anh v y v i Hi n Vinh. Xe xu ng g n t i B n L c. Lúc xe ch y ngang ch xe ch t máy n m tr c,nàng th y c nh c càng nh ng i x a nên trong lòng bát ngát a n c m t. Thu Cúc sanh ngoài B c m i vô Nam l n u b i v y nhà c a ru ng v n

c theo ng xe ch y u l con m t nó h t th y. Nó gói áo qu n m t bên r ich m ra ngoài c a s mà xem phong c nh. Th y b y trâu n d i ru ng nó tr m trkêu m mà ch , n c u B n L c nó nói không b ng c u ''Doumer''. Qua t i Tân An xe ng ng, thiên h chen nhau k xu ng ng i lên. Thu Vândòm coi có a con gái nào gi ng con mình hay không. Có m t ng i àn bà ch ng 40 tu i, m p m p cao l n, mi ng n tr u m t d i ph n, c o ch n mày, tóc s c

m, xách gi lên xe ng i âu m t v i m con Thu Vân. Ng i y ch m ch ngó Thu Vân r i ngó Thu Cúc th y m con y ph c lam l ,mà m bàn tay d u nh u, bàn ch n tr ng nõn, còn con m t mày sáng r , da tr ng môison, thì l y làm l , nên ngó m t h i r i h i Thu Vân r ng:

- Thím i âu?- Tôi i Sa Ðéc.- Ði Sa Ðéc sao không i chuy n xe khuya; thím i chuy n xe n y xu ng t i

quá m i m t gi r i, tàu âu còn thím i. Thu Vân s c nh n m n vì xe ch t máy xu ng M nên tr tàu. Mà n m ntrong túi có ti n nhi u nên khách s n, n m nay không có ti n, bi t li u th nào.Nàng l y làm b i r i nên tr l i c m ch ng r ng:

- xu ng ó r i s hay.- Nàng li n thò tay vào túi móc bóp ra mà m ti n, thì trong bóp còn có hai

ng b c gi y v i hai c c b n xu.- Ng i àn bà y th y Thu Vân m ti n mà sao có s c bu n, bèn h i r ng:- Thím âu mà i Sa Ðéc?- Tôi... trên Sài Gòn.



- Ði th m bà con, hay là i có chuy n chi?- Th m bà con.- thu nay thím ch a có i l n nào hay sao nên thím ch a hi u tàu bè.- Ch a, tôi m i i l n n y ây.- Thím có quen v i ai d i M không?- Không.- y thì ph i nhà ng mà ch n s m mai m i có tàu.- nhà ng ... k quá...- ! àn bà con gái i m t mình mà nhà ng thì b t ti n l m. Thím nói i

Sa Ðéc mà n t i ch hay là trong làng.- Tôi i Nha Mân.- u i Nha Mân thì lên Sa Ðéc làm gì? Thím i tàu qua V nh Long r i i

xe h i lên Nha Mân ã r ti n mà l i mau h n n a.- Sao v y?- Nha Mân d c theo ng V nh Long lên Sa Ðéc. Thím i tàu qua V nh

Long t n có tám c c, t V nh Long t i Nha Mân 3 c c n a, c ng là m tng m t. Còn thím i tàu lên t i Sa Ðéc t n t i m t ng m t, r i i xei tr xu ng Nha Mân t n thêm hai c c n a thành ra m t ng ba.

- u v y thì tôi i ng V nh Long.- , i ng ó ph i h n... Con nh ây là con c a thím ph i không?- Ph i, con tôi.- Ch ng thím làm gi ng gì?- Ch ng tôi m t r i. Còn ch âu?- Tôi ch M . nhà tôi bán trà. Ti m tôi hi u Th ng Ký, g n u c u

quay ó. Thím không có quen v i ai d i M thôi i th ng l i ti m tôi mà c ng c. nhà tôi tuy là ch c khách19 mà nó d l m thím ng ng i.

Thu Vân vì u mà vàng b c áo qu n m t h t, bây gi nghe ng i ta m i u n a thì trong lòng lo s nên không dám ch u l i li n. Nàng ng m ngh mình còn

có hai ng hai b c v a s ti n cho m con i ng V nh Long mà lên Nha Mân.u mình m n phòng ng thì sáng mai còn ti n âu i tàu. Ðã bi t n u mình bán

ôi bông tai c a mình thì s d ti n, mà n x l bi t bán cho ai? H t xoàn ti m c m nó không ch u c m.

Nàng suy ngh h t n c r i, c c ch ng ã xe l a xu ng t i M r i nàng m ich u theo ch ti m trà. Ch r c khách v nhà ti p ãi r t h u, ã ãi c m ãi bánh

i l i còn ãi trà ngon n a. Ch ti m trà tu i ã trên 50, tuy r ng sún, m t lé song chú trong nhà có tr n quy n, mu n làm vi c chi chú c ng không c n tr . Thu Vân

may g p gia ình nh v y nên nàng m i an lòng mà ch tàu. Sáng b a sau ch ti mtrà mua bánh h i th t quay ãi m con Thu Vân n no nê r i m i a xu ng tàu. Khi

i c u tàu Thu Vân th y h bán bánh mì bèn mua m t l n m t c c và hai ng xung cát ng em theo phòng khi Thu Cúc ói thì có s n cho nó n. Thu Vân d t

con xu ng tàu r i thì ch ti m trà tr lên ph . Cách m t h i ch c ng xu ng tàu em

19 ng i Hoa Vi t Nam



t gói bánh cho Thu Cúc và ngó Thu Vân mà nói: "Cho cháu m t gói bánh cho nón. Tôi th y nó tôi th ng quá. Ph i thím cho tôi thì tôi nuôi li n''.

Thu Vân c i áp:- Ch th ng nó thi t tôi cám n l m. Tôi có hai a con, l i m t h t m t

a, còn có m t mình ó. Nàng v a nói v a a n c m t. Tàu súp-lê m dây, ch ti m trà m i ch u t gi m con Thu Vân mà lên. Tàuch y c l t khúc, Thu Cúc nói v i m r ng:

- Mình n ch c c m, n ch c bánh c a dì ti m trà, ba hay m con mình nhy, ch c là ba bu n l m.

Thu Vân nghe con nói nh v y n c m t ch y ròng ròng, l t t l y v t áo màlau. Tàu t i V nh Long m i 11 gi r i. Thu Vân tr ti n tàu cho hai m con h t

t ng sáu, trong túi còn có n m c c hai xu mà thôi. B c lên b nàng h i ngi Nha Mân.

Theo l i h nói thì ng xa n 20 cây s , nh ng vì nàng không ti n i xenên ng i kh n châu mày d d m t h i, r i d t con i b . Lúc i trong châu thành, nh bóng cây che ng mát m nên m con ThuVân ch a th y cách i b bu i tr a m t nh c là d ng nào. Thu Vân xách gói áoqu n, Thu Cúc xách gói bánh, m con k vai nhau mà i. H th y xe h i ho c xeng a ch y g n thì m con leo lên l ng mà tránh. Thu Vân h ph n nên cúi m tkhông dám ngó ng i trên xe, còn Thu Cúc ch ng hi u vì t i nó ch a rõ cay ngmùi i, hay là t i nó khinh nh n ng o v t, mà h th y xe nó ng l i ngó trân trân

i c i ng n ngo n. V a ra kh i châu thành b ng có m t chi c xe cam nhông ch hành khách trong châu thành ch y ra. Lúc ch y g n t i hai m con Thu Vân, s p-ph t p máych m ch m và kêu h i r ng:

- Ði không? Ði Cái Tàu, Nha Mân, Sa Ðéc thì lên ây. Thu Vân l c u, s p- ph m máy ch y tu t. Thu Cúc h i m :

- Xe i Nha Mân ó sao má không i má?Thu Vân ngh n c nên áp nho nh r ng:- t ti n r i con à. Ráng i b không bao xa âu.Thu Cúc cúi u mà i, r i nói r ng:- Ch chi còn ti n mình i xe h i kh e quá, má h . Mà mình i b , b t quá

thì mình c ng t i ch gì. Thu Vân th y phía tr c m t có m t a con gái ch ng 13, 14 tu i i l i, m tmày tròn tr a, b t ng nh con mình. Nàng i ch m ch m mà nhìn, ch ng con nh

i t i nàng h i r ng:- Em là con c a ai v y em?Con nh nghe h i thình lình ng kh ng l i, ngó Thu Vân mà h i l i r ng:- i chi v y?- i cho bi t v y mà.- Tôi là con b Th i.- Cha m em còn không?- Sao l i không .



- Em tên gì?- Tên T c.

Thu Vân l c u nói nho nh "Không ph i?" r i b i. Trên tr i n ng nh l a, d i l nóng t t than, hai m con thu nay ch ngiày ch n dép, xe ng a xe h i, bây gi ph i i b , mà i ch n không trong lúc tr a

ng, trên u ch i có m t cái kh n m ng, ngh th t th m kh là d ng nào. Ðigi a l b cát nóng g n ph ng ch n, hai m con m i leo vô l mà i trên c . Trong l b á c c lông chông l i b t c nh n âm ch n n a, nên Thu Cúc

ng l i ph i bàn ch n, r i bóp mà hít hà. Thu Vân r t x n xang trong lòng, b i v ynàng làm ng không dám ngó con. Ði m i vài ngàn th c mà hai m con m t mày au, m hôi t d m, nh tlà con Thu Cúc nó i nhúc nh c th y t i nghi p l m. Thu Vân bèn l y luôn gói bánhmà xách và n m tay con mà d t i. Nàng ki m chuy n mà nói, c ý làm cho quên

t m i. Thu Cúc là a hay nói mà n lúc n y nó h c m ch ng không mu nnói chuy n. Thu Vân bi t con m t, th y có m t cái nhà canh d a bên ng, bèn vào ócho con ngh ch n. Nàng m bánh ra n i hay ch ti m trà g i cho Thu Cúc 3 phongbánh in. Nàng bèn h i con r ng:

- Con ói b ng không con? Nh con ói thì n bánh ó. Mu n n th nàong c.

- Mình i ây không bi t chi u mình t i nhà ông n i hay ch a, má?- Không bi t.- Thôi mình n bánh in ch i. Bánh mì dành chi u mình n ng th b a

m chi u, ch n bây gi r i mình ch a t i nhà ông n i, r i c m âumình n, ph i hôn má? Thu Vân g t u.

Thu Cúc li n m m t phong bánh in ra, r i m con n v i nhau. Thu Vân nbánh mà nh n t, không ngon ng t chi h t. Thu Cúc nhai ng m ngo m v a c i

a nói r ng:- Ôi! Ng i i c a chung, không h i nào nhà m c c . Thu nay mình ãi

n c a mình hoài, bây gi ng i khác ph i tr cho ch , ph i hôn má? Thu Vân day m t ch khác không tr l i.

n h t phong bánh in r i Thu Vân m i d n d p, gói bánh mì, bánh in, ngcát chung l i v i qu n áo làm m t gói ng xách cho d . Thu Cúc mi ng còn nhaibánh, ch n b c ra mé l , ng dòm coi có nhà nào g n, ng l i ó xin n c

ng. Nó ngó tr l i phía V nh Long thì th y có m t chi c xe h i phía ó ch y l i,kèn bóp te te, b i bay mù m t. Nó a tay ch cái xe h i và kêu m nó ra coi. Thu Vân gói xong r i, v a b c ra l , thì cái xe h i ch y ch m l i v ang ng tr c m t hai m con. Thu Vân th y cái xe mui ki ng, r ng l n, s n màu lácây, n c s n bóng ng i mà không có ai ng i phía sau, duy có ng i s p-ph ng iphía tr c mà thôi.



Xe ng ng r i, ng i p-ph 20 ló u ra h i:- Ði không? Tôi ch cho.Thu Vân l c u áp:- Không.- y ch ch i âu tr i n ng g n ch t l i xách ng ó?- Tôi i Nha Mân.- Ði Nha Mân thì leo lên tôi ch giùm cho.- Không c âu c u.- Sao v y?- con tôi không có ti n nên th ng th ng i b .- Xa quá mà ch i b sao n i. Tr i n ng n y i ng ch t cho r i.- Không có ti n thì ph i ráng ch .- nói ti n hoài. Ch có ti n m n m t cái xe tám chín ngàn nh v y mà

i sao nè. Tôi bi u lên tôi ch giùm cho, tôi không òi ti n âu mà s . Ng i s p-ph nói t i ó li n leo xu ng m c a phía sau r i h i m con ThuVân lên xe. Thu Vân s b g t nên d c d c không ch u i. Ng i s p-ph nói r ng:

- Tôi b nh l m mà. Tôi v i ch tôi, h i xe không, tôi g p ông già bà chay là con nít i b tôi ch giùm h t th y, không khi nào n ti n. Ch cvi c leo lên, ng có ng i chi h t. Tôi a ch tôi xu ng V nh Long, ch tôi

quên nên sai tôi v l y. Lên cho mau ng tôi có i, cháu lên tr ci, cháu!

Thu Cúc th y s p-ph còn tr , tuy n nói không c l cho l m, song m tmày hi n h u, b t ng thành thi t, nó không nghi ng i chi h t, b i v y ch ng bi unó leo lên thì nó lên li n. Thu Vân dè d t không mu n i, nh ng th y con ã leo lênxe r i, ph n thì th y trên l tr i n ng h t, b i v y nàng mi n c ng b c lên theo.

p-ph óng c a l i r i lên p máy cho xe ch y. Ng i trên xe có mui ki ng che kh i n ng, mà xe l i ch y vùn v t gió th i mát

. Thu Cúc l y làm c ý nên mi ng chúm chím c i hoài. Nó th y n m ng i, n ma có bông r t p, d i ch ch n có lót kh m, tr c có treo bình c m bông

ng bông hu , thi t là phong l u sang tr ng. Thu Vân trong lòng không an, nên ng i l ng thinh. Thu Cúc th y m khôngmu n nói chuy n nó li n day m t ngó bên ng. Nó th y m y ng i i b n ng

c m hôi t áo, nó nh h i nãy m con nó c ng v y, mà l i thêm au ch ni c ng n a, thì nó càng th ng xót ph n c c kh c a k nghèo. Nó nh n u nó có

xe h i nó s b t ch c anh s p-ph n y b t lu n là i âu, h nó g p àn bà con níti b thì nó ch giùm h t th y.

Thu Cúc ang ng i tính th m, thình lình anh s p-ph day l i nói:- n t i Nha Mân r i. Ch ghé nhà nào thì ch cho tôi ng ng.Thu Vân không bi t ch nào mà ch nên nói ú :- Tôi ghé ch lò g ch ông H i ng Ð t, c u bi t hôn?Ng i s p-ph áp:

20 (chauffeur): ng i lái xe. Tr c kia xe ch y b ng h i n c nên c n l a, ng i t l a (chauffeur) c ng làng i “lái xe”



- Tôi không bi t. Thôi tôi ghé u c u ó ch xu ng. Cách ch ng bao lâu ã th y có cái c u tr c m t. Xe h i bóp kèn vang rân, t pmáy ch y ch m ch m, r i ng ng t i u c u. S p ph tay m c a, mi ng nói:

- i r i. Thu Vân v i xách cái gói r i d t Thu Cúc l t t leo xu ng. Nàng b c t imu n t n mà ch a k p nói thì s p-ph ã óng c a xe p máy bóp kèn ch y tu t.



IXTh y nhà l u, l i không vô ng,

Vào tr i lá mà ph i ây.

T i u c u Nha Mân ng i ta ông nh ng tr a n ng k m c ngh ng i,ng i m c làm sau v n, nên không có ai ngoài c a. Có ba b n a con nít nggi n ch i d i g c xoài d a l th y có m t cái xe h i t t ng ng t i u c u thì chúngnó áp ch y l i mà coi. Ch ng chúng nó th y m con Thu Vân leo xu ng, m t màysáng láng mà y ph c lam l thì chúng nó l y làm l nên chong m t mà ngó, ch nghi u vì c nào ng i b n áo qu n nh v y mà c i xe t t nh v y. Có l Thu Vân

ng hi u tình ý m y a nh n y, song nàng không b ng chi h t. Xe ch y r i nàng li n b c l i h i a nh ng g n:

- Em bi t nhà ông H i ng Ð t ch nào không em?a nh y ch tay mà áp r ng:

- Kia kìa! Qua c u r i t i khúc qu o th y có nhà l u ó là nhà ng.- ng có lò g ch ph i không em?- , mà lò g ch trên m t i n a.- Cám n em.

Thu Vân v i Thu Cúc qua c u. Tr i n ng g t, ván c u nóng nh l a t. Mcon Thu Vân nóng ch n quá ch u không n i nên ch y ri t ng qua kh i cho mau. S p con nít th y v y thì c i r . Qua kh i c u r i, nh có cây hai bên che mát, nên m con Thu Vân th ngth ng núp bóng mà i. Ði t i khúc ng quanh, b ng th y có m t cái nhà l u l nvà xinh p d a bên ng phía bên tay trái. M con Thu Vân ng ngay c a ngnhìn vào th y trong nhà m y cánh c a u m h t, nh ng ngoài ng thì óng ch t. Thu Vân ng nhìn hoài, có ý ch coi trong nhà có ai ra thì h i th m l i choch c r i s vô. Nàng coi k thì th y ngôi nhà nguy nga th t; phía ngoài ng có xâyhàng rào s t, c a ng c ng b ng s t. Trong sân tr ng hoa qu , ki ng v t th . M tbên tr ng sa-bô-chê21 v i m ng c c. Còn m t bên tr ng i b ào v i quít ng.Chánh gi a có úc m t cái h b ng xi m ng, trên cái h có xây m t hòn non b . Dàitheo ng vô c a cái thì hai hàng ch u, nào là kim quít22, nào là bùm s m23, nàolà b ch mai, nào là n th ng24, cây nào g c c ng b ng b p tay, mà nhánh l i u n nhlân nh ph ng. Nhà l n gh bàn h c h , nh ng không th y ai n m ng i, nhà b p

t phía sau, nên khu t nhà l u không th y rõ c. . Thu Vân ng ng ngóng b ng có m t ng i àn ông i ngang qua. Nàng

i th m thì thi t qu là nhà c a ông H i ng Ð t. Thu Cúc nghe nói nhà ông H i ng Ð t thì kéo áo m và nói r ng:

21 (sapotier): gi ng cây c nh p t Java, trái chín ng t m22 gi ng cây chanh, còn g i là cam qu t23 cây ki ng có lá b ng u ngón tay, trái ng t.24 t ng t nh bùm s m nh ng có gai



- Kêu c a i má.Thu Vân ph i tay con r i l n b c mà i.Thu Cúc ch y theo h i nh r ng:- Ph i nhà ông n i r i. Má kêu thì tr nh ra m c a ch gì.- Ê! Ð ng có nói b y. Má ã d n ph i gi u mà c nói hoài. Ông n i, ông n i

gì? Con mu n ông ánh i ng mang x u hay sao?- Bây gi ông n i th ng mình r i má.- Nói v y ch ai mà dám tin. Mình gi u hoài, d tình ý coi nh ông n i

th ng thi t, r i s nói. Con ng có chôn r n, cho má lo li u. Má bi ulàm sao con s làm v y, con ng có cãi h vi c h t, nghe không.

Thu Vân b c l i g c xây xoài l n d a c a ng mà ng i. Thu Cúc c ng l ing i m t bên m . Nó suy ngh m t h i r i nói v i m r ng:

- ng b n tr m l y thi t là h i quá. Ti n b c áo qu n m t không sao,ng t khai sanh c a con v i hôn thú c a ba má m t, bây gi bi t làm sao?

- u c n dùng thì mình g i th cho th y ba Thi n m n sao l c cái khác,khó gì.

- c h má!- .- Còn khai sanh c a ch Thu Ba má làm sao?- Xin l c t i Xã Tây Ch L n. Gi y t m t không h i gì, má bu n có m t

u là m t m y b c th c a ba con, bây gi không còn d u tích chi h t... Thu Vân nói t i ó thì t i lòng nên b u b o mu n khóc. Thu Cúc c ng nh cha nên ng i bu n hiu. M con khoanh tay ng i d i g ccây xoài, b nh ng i i ng ng i ngh ch n. Cách ch ng bao lâu có m t cái xe h i phía Sa Ðéc ch y xu ng. Thu Cúc ng

y mà nhìn, th y qu cái xe a mình h i nãy, chuy n n y s p-ph m c lo bóp kènng qua khúc quanh nên không th y nó.

Xe h i ch y qua kh i r i b ng nghe có ti ng ng i m c a ngõ l p c p. ThuVân l t t ng d y, men men i l i. Có m t ng i àn ông, tu i ch ng 40, m cqu n en áo v i en, mi ng r ng ng m tr u bô bô, u tóc r i chôm bôm, l i có b tcái kh n xéo tr ng, xô c a ng r i b c ra. Thu Vân l n l i h i r ng:

- Ph i nhà ông H i ng ây không chú?Ng i y lõ m t ngó Thu Vân t trên u xu ng d i c ng r i m i ch u áp:- Ph i. H i chi v y?- con tôi nghèo kh không có ch làm n, nghe nói ông H i ng giàu có

mà l i nh n c, nên n ây xin làm công vi c cho ông mà nh h t c m. Không bi t có ông H i ng nhà hôn chú?

- Có. Mà không c âu. ng nh n c thì nh n c, mà có ph i ng nuôit th y thiên h c âu. N u ng nuôi h t ng i nghèo nh ch v y thì

ông ph i c t m y muôn cái nhà m i cho ng i ta . Không c âu.Ch âu mà l i ây?

- Tôi d i V nh Long.- Xa d hôn! d i không ai thèm m n hay sao mà i lên t i trên n y l n.



- ng có, nh ng tôi nghe nói ông H i ng trên n y nh n c, l i ôngthi u ng i n u n, nên tôi m i lên ây.

- Ai nói thi u ng i n u n. V y ch v tôi ó chi. Nó ch t r i hay sao? Chach ? Ch n y ch r a v tôi ch .

- Ai mà r a. Tôi nghe h nói nh v y ch .- Ch nghe l m. Trong nhà thi u gì ng i làm công vi c. V tôi n u n, tôi

làm v n, th ng Hi u quét nhà, lau bàn lau gh , còn thi u ng i làm vi cgì n a mà m n. Ch không hi u, tôi v i ông tôi 20 n m r i, ông tôith ng tôi nh con ru t. Ng i l ông tôi không bao gi ch u m n âumà mong.

- Chú làm n cho tôi vô, tôi l y ông, tôi ông b t làm vi c chi c ng cmi n là m con tôi có c m n m t ngày hai b a thì thôi.

- Không có c. H tôi nói không c là không c. Ch ng có cãi mà.Ông mình h m nay, cho ch vô l n x n r i ông r y tôi sao? Ði ki m chkhác mà . Thôi, hai m con d t lên lò g ch mà làm g ch không c haysao, khéo làm r n.

Ng i y khép c a ng l i r i i xu ng d i u c u. Thu Cúc mu n xô c avô i, Thu Vân c n không cho, bi u ch ngu i b n en y tr v . Thu Vân

ón t i c a ng mà n n n n a:- Chú làm ph c cho m con tôi vô d i nhà b p, ch ng nào tôi giáp m t

ông tôi b m, n u ông không ch u m n thì tôi s i.Ng i y tr n m t áp:- Ch n y nói nhây d kìa? Tôi nói không c mà c theo nói hoài, cho ch

vô l n x n r i ông r y ng i ta làm sao.- Ông au sao ó v y chú?- i chi v y? Ch làm th y thu c, ch h t thu c cho m nh c hay sao mà

ch h i?- Không mà, tôi h i cho bi t v y thôi.- Ch n y thi t là nhi u chuy n. Ði i, ng có àng tr c ây n a.

Ng i y khóa c a ng l i r i c m chìa khóa i vô. M con Thu Vân nhìnnhau a n c m t. Tuy v y mà Thu Vân không ch u i, c ng ngoài rào dòm vô,có ý mu n coi có ông H i ng i qua i l i trong nhà hay không. Nàng ch h n m t gi ng h mà không th y t m d ng chi h t, cùng th r inàng d t con i lên ki m lò g ch. Thu Cúc i theo m mà m t nó bùng th ng l m

m nói r ng:- Nhà c a ông n i tôi mà h không cho tôi vô, thi t t c quá.

Thu Vân i ch ng 5 kho ng dây thép25 thì th y phía bên tay m t có m t cái lòch thi t l n, h i th m h nói lò g ch y c a ông H i ng. Ð u àng n y có ba cái

lò ng h m g ch nên khói lên ngun ngút. Ð u àng kia c i ch t ng nào ngy ngùn ng t. Phía trong có hai tòa nhà dài, g ch ngói ch t d y y.

Thu Vân coi bên ó r i day ngó bên tay trái. Trên m t mi ng t r ng l nch ng hai, ba m u n m t ng l ch y vô ráp mé sông, àn ông àn bà con nít

25 kho ng cách hai tr dây n



ng lao nhao l nh , ch thì xúm nhau ào t ch thì gánh t mà i, ch thì xech ngói in r i em qua lò mà h m, ch thì nh i t vô khuôn mà in ng ph i

khô cho s n. D a bên ng có h n l0 cái chòi lá nho nh c t r i rác cho ng i làm g ch

t n ng t m a. chánh gi a mi ng t l i có m t cái tr i l n ch a g ch ngóiin r i, ho c lúc nào tr i m a thì nh n công vào ó nh i t mà in cho kh i t. Thu Vân ng ngoài l ngó m t h i r i d t con i vô mi ng t tr ng y.Nàng th y có m t ám con nít ch ng 10 a v i hai bà già ng l i h i in g ch,nàng men men i l i ó mà coi. Con nít t 10 n 15 tu i ôm t mình m y tèm lem,bà già r ng ã r ng, tóc ã b c, mà in g ch coi l làng l m. Trong ám con nít có m t a con gái, tr c ch ng 13, 14 tu i, m t mày sángláng mà u tóc r i nùi, b n m t cái qu n v i en sau ít vá ba b n mi ng, hai ngvo lên trên u g i, v i m t cái áo c t tay c ng b ng v i, h i tr c thì là màu tr ng,mà bây gi màu y ã phai r i coi nh là màu xám. Nó àng xa ôm t i l i, v a ngó th y m con Thu Vân thì nó ngó Thu Cúctrân trân, r i nh n r ng c i và h i r ng:

- Ði âu ây? Mu n làm ch i v i m y a tôi hôn? Thu Cúc nghe con y h i nh v y thì c ng chúm chím c i, song nó li c m tngó m nó, r i day qua coi m y bà già in g ch, ch nó không tr l i. Con nh y b ôm t g n m t bên ó, r i tr i ôm n a. Thu Vân coi m t h i

i ôm gói ng i d a bên bà già và h i:- Tôi mu n làm g ch quá, không bi t h m n không bà há?Bà già y day l i ngó nàng r i áp:- n, ch sao l i không m n.- Không bi t h m n m t ngày bao nhiêu h bà?- Thu nay có lò g ch nào m n làm ngày bao gi . Mình làm tr m làm thiên

i tính ti n ch .- Làm m t tr m là bao nhiêu?- t tr m g ch là m t c c, i ti u gì c ng v y. Còn ngói m t tr m thì tính

t c c hai.- t ngày bà làm c m y tr m?- Không có ch ng, ôm t, nh i t thì lâu, ch in mà bao lâu. N u tr i

ng, m t ngày làm t i hai, ba tr m.- Không bi t m y ng i làm ây h n ng âu bà há?- Ai có nhà n y ch .- Còn m y ng i xa, không có nhà t i ây h làm sao?- Kia kìa, có m y cái chòi ó, vô ó mà .

Thu Vân ng d y ngó m y cái chòi, th y cái nào c ng c t vuông v c m i bch ng 3 th c tây, trên l p lá ch m óp26, ba phía thì d ng lá s sài, còn m t phía thìch a tr ng làm c a ra vô. Nàng ng ng m ngh n u bây gi mình không âythì bi t i âu, mà i r i làm sao cho con Thu Cúc hi p v i ông n i nó c. Nàng ng bàng hoàng, thình lình bà già h i nàng r ng:

26 lá d a n c c k t (ch m) trên m t cái khuông dùng làm mái nhà.



- Cháu âu mà mu n làm g ch?- Tôi d i V nh Long. Ch ng tôi m t, b m con tôi b v , không ph ng

th làm n, nên trôi n i lên ây ki m công vi c làm.- Ch ng cháu h i tr c làm gi ng gì?- Ch ng tôi c ng làm nhi u ngh l m. Nó làm... H i tr c nó làm... lính mã

tà... r i sau nó l i làm s p-ph .- Ch t h i nào?- i ch t ây.- u không có vi c làm n, thôi ây mà làm g ch. Làm g ch không khá gì

y song c ng c m n.- Tôi mu n l m, ng t vì thu nay tôi ch a làm, không bi t có làm c hay

không?- Có khó gì âu! Coi ngu i ta làm sao, thì mình làm theo nh v y ch gì.

Thôi, ph làm v i tôi, làm chung v i nhau, ch ng tính ti n tôi s chiacho.

- Bà có lòng th ng tôi, bà d y nh v y thì tôi c m n quá. Nhà bà âu?Bà làm ph c cho m con tôi u ng làm v i bà c không?

Bà già buông t, ng d y, l y cánh tay qu t m hôi trên trán r i ch m t cáichòi nh g n ó và nói:

- Tôi có nhà c a chi âu. Tôi cái chòi c a ch c t kia. Cháu mu n thì i tôi.

Thu Vân th y bà già h o tâm thì nàng m ng nên nói r ng:- Bà làm n cho tôi v i. Thôi, bà làm i. Ð tôi coi bà làm g ch làm sao, tôi

c l n, ng sáng mai làm v i bà. Hai m con ng i cà rà m t bên bà già. Thu Cúc b vui l m, nó coi bà già làm

t h i r i nói:- Làm g ch coi th không khó. Bà làm d nh ch i. Ð mai cháu làm v i bà,

nghe hôn bà.Bà già g c u. Nó l i day qua nói v i m nó:- Nè má, mai con ôm t nh i nh b y tr ó còn má coi theo bà ó mà

in, nghe hôn má. H má m t má ngh thì con in ch ôm t l m áo l mqu n h t.

Bà già th y Thu Cúc còn nh mà bi t th ng m , bi t lo m m t, bi t s mm áo, thì bà em lòng th ng, nên tay thì làm mà mi ng thì nói chuy n v i nó

hoài. M t tr i g n l n, bà già i xu ng v ng n c g n ó r a tay r a m t r i d t mcon Thu Vân v chòi. Ð a con gái h i Thu Cúc h i nó m i vô ó, th y m con ThuVân i v i bà già, bèn ch y theo níu tay Thu Cúc h i r ng:

- nhà bà Sáu ng làm g ch ph i hôn?Thu Cúc day l i c i và áp r ng:- , tôi ây ng làm g ch.- c a, làm ch i. Tôi d y giùm cho. Mình ôm t vô nh i r i in ch có

khó gì. Ch em mình ch i v i nhau nghe hôn?- Nhà ch âu?



- trên kia. Con nh y nói có m y l i r i t ng i lên l . V t i chòi, Thu Vân ph i cúi

u khum l ng, chun vô m i c. Nàng dòm coi trong chòi tr ng tr n; phía tay m t th y có m t cái chõng27 màcái chõng l i khác h n cái chõng c a ng i ta: sáu cây n ng óng xu ng t làmch n, trên gác ba cây ngang r i ph v t tre th a th a. Có m t chi c m cu n b trênchõng ch không th y m n mùng chi h t. Phía trong có d m ba c c g ch làm ôngtáo. G n ó có m t cái n i, hai cái , v i vài cái chén, vài cái d a á. Tài v t trongchòi ch có bao nhiêu ó mà thôi. Thu Vân th y quang c nh nh v y thì nàng au n trong lòng, song nàngchúm chím c i. Vì nàng nghe con nh h i nãy kêu bà già y là “Bà Sáu” nên nàng

t ch c kêu mà nói r ng:- Cha ch , chòi nh quá nh v y m con tôi ây thì c c cho bà l m, bà Sáu

há?Bà Sáu day l i c i mà áp r ng:- c gi ng gì, n nhi u ch mà h t bao nhiêu.- i ch âu mà ng ?- Có m t cái chõng ó chi! Lo d hôn.- Cái chõng nh quá ng sao ?- i gì. Nh có ch t thì tôi cho hai m con ng ó tôi ng d i t c ng

c mà.- Ai mà n cho bà ng d i t.- Hai m con n c m r i ch a? Nh ch a n thì nói tôi n u thêm, ch tôi già

m t mình tr a tôi n u m t n i r i n phân n a, còn phân n a dànhchi u.

- con tôi ch a n c m, nh ng mà không sao âu. Tôi còn bánh mì ây,tôi n th làm c m c ng c bà ng n u n a th t công.

Bà Sáu l i b p b ng n i c m em trên chông r i bà l y h t chén d a mà s pra ó n a. Thu Vân c ng m gói l y gói bánh ra. Hai àng u t ng àng kia có n nhi u, té ra ch ng d n xong r i m i hay bà Sáu n c m ngu i v i mu i tiêu, còn

con Thu Vân n bánh mì v i ng cát. Tuy v y mà nghèo g p kh nên không aii ai, ã v y mà ai c ng ói b ng h t th y nên ng i n coi ngon l m. Hai àng l ii l n nhau, bà Sáu n th khúc bánh mì, bà nói nhai không n i. Con Thu Cúc n

i th m t chén c m ngu i, b mu i tiêu cay nên nó hít hà hoài.n c m r i bà Sáu xách n28 n c m a ra l y chén rót mà u ng v i nhau.

Tr i ã t i; b a y nh m 12 âm l ch tr ng ã m c cao mú, nên d i vô chòisáng sáng. Bà Sáu nói:

- Lúc n y có tr ng nên tôi không mua d u, b t nh n quá, bây gi d u âumà t.

Thu Vân tr l i:

27 gi ng, ki n trúc n gi n28 ch a, dung tích kho ng 3l



- Thôi, t èn làm chi. Nói chuy n th m mà ch i m t lát r i ng , kháchkh a gì hay sao mà bà lo èn c.

Bà Sáu quét chõng tr i m r i khuyên m con Thu Vân lên n m ó mà ngh .Thu Vân nh ng l i cho bà và xin bà cho m n nu t chi c chi u tr i d i t

ng m con n m. Bà Sáu suy ngh m t h i r i nói r ng:

- Có chi u líp gì âu... , thôi hai m con nhà ch i tôi ch y l i àng n yn m t chi c chi u em v cho mà n m .

Bà nói d t l i r i i li n. Cách m t h i bà ôm v m t chi c chi u r i tr i ngaya chòi. Bà lên n m th r i nói:

- c r i. Ð tôi ng ây cho, hai m con lên chõng ng cho r ng. Thu Vân th y v y m i ch u lên chõng n m. Nàng v a t u xu ng g i thì

i bay mùi hôi quá nên nàng ph i l y cái kh n mà bao l i r i n m m i c. Bà Sáunói chuy n láp dáp m t h i r i bà ng khò. Thu Cúc b i n ng gió m t ngày nên

t m i, v a n m xu ng thì nó c ng ng li n. Có m t mình Thu Vân b v t tre c n l ng au mình, ph n thì trong trí óc lotính bu n r u nên nàng n m thao th c hoài. Vách có l , ánh tr ng d i vô m t nàng.Nàng nh m m t lim dim, trong trí nh n i ch ng, xét ph n mình, th ng thân con

ng x ng. H i nào lên xe xu ng ng a, ch n v ch n giày, n m g ng s t n m gòn, n cá

i th t t t, bây gi t m thân lao kh , ch ng m t con kh , không có ai n ng d a.Cha ch ng giàu có, nhà l n c a cao m t bên ây còn m con mình ã v t i r i màph i núp lén trong m t cái chòi tr ng nh v y, mình không c nhìn cha, con mìnhkhông c nhìn ông n i! Ðã bi t khi tr c v ch ng mình l qu y làm nh c t tiên. Mà cái l i y trong

i m y n m nay v ch ng bu n r u lo s h t s c, d ng y há ch a chu c cáii x a hay sao, mà tr i t n n dây cang th ng, còn n ày thân b li u nh

th ? Thôi, Tr i Ph t không th ng mu n ph t mình cho c c thân kh trí áo thìmình ph i cam ch u, vì mình có l i nên mình không phép than phi n. Mình c vái Tr i Ph t xui khi n cho con mình c v chung v i ông n i nó

i mình ch t theo ch ng cho tr n ni m chung th y. Nàng ngh t i ó r i ng quên.



Xn nông n i k chi tân kh ,c g p ghình nh có ch em.

Tr i v a r ng ông, bà Sáu th c d y l y n i vo g o n u c m. Bà làm l p c p,Thu Vân gi t mình nên c ng th c d y. Thu Vân th y bà nhúm l a l ng x ng bèn

i:- Bà có g o n u hay không bà Sáu?- Có có mà.- , n u có thì bà n u c m cho m con tôi n v i. Ch ng gi u bà làm chi, tôi

nghèo quá, trong túi còn n m c c b c mà thôi. Ð tôi a h t cho bà muao. Bà làm ph c nuôi giùm cho m con tôi, tôi làm c bao nhiêu ti n

tôi s a h t cho bà c t. Nàng v a nói v a móc túi a h t m y c c b c cho bà Sáu. Bà Sáu nghe l inói thê th m, bà l y làm c m ng. Bà không ch u l y ti n, mà nàng c theo n n nhoài, bà s nàng ái ng i, nên c c ch ng ã bà ph i l y. C m v a chín thì m t tr i v a m c mà con Thu Cúc c ng v a th c d y. BàSáu ngó con nh c i và nói:

- y cháu, d y n c m r i i làm. D , nó ng coi ngon d a.Thu Vân c ng c i và nói:- Ði m t ngày hôm qua, n ng gió nên nó m t.

Thu Cúc c ng c i r i i ki m n c r a m t. Bà Sáu b ng n i c m trênchông, còn Thu Vân i l y chén a em ra. B a nay c ng n c m v i mu i tiêu n a ch không có th t cá chi h t, mà nh

m nóng, l i c ng vì b ng ói, nên ba ng i n coi ngon l m, n h t n i c m mà bcòn mu n n n a.

n u ng xong r i bà Sáu, m con Thu Vân i l i tr i làm g ch. S p nh hôm qua ã t i tr c r i, a thì còn gi n ch i, a thì ã c i áo iôm t. Con nh làm quen v i Thu Cúc hôm qua th yThu Cúc vô tr i thì l t t ch y

i n m tay và nói r ng:- Ði i ôm t v i tôi. Tôi d y cho mà làm.Thu Cúc b ng day l i h i m :- Con i ôm t cho má nh i nghe không má? Mà ph i c i áo hay là nh

y? N u ôm t mà b n áo thì nó d h t còn gì.Bà Sáu h t mà tr l i r ng:- Cháu áo nh v y mà ôm, c i làm chi? Nó có d thì chi u mình gi t nó

ch .Thu Cúc v i vã i theo s p nh kia mà ôm t. Con nh làm quen v i nó ó

bèn c p kè v i nó v a i v a h i r ng:- Ch tên gì?- Tôi tên Cúc. Còn ch tên gì?- Tôi tên Nuôi. Tôi n m nay 14 tu i, còn ch m y tu i?



- Tôi 13 tu i, nh h n ch m t tu i.- Hai a mình làm ch em v i nhau ch i nghe không?- , mà l n h n tôi thì ch ph i kêu tôi b ng em, ch ng có kêu b ng ch

a nghe.- .- Ch còn cha m hay không?- Cha tôi m t r i, tôi còn m t mình má tôi thôi.- Ch c ng nh tôi. Má ch làm gì? Có làm g ch ây hay không? H i tr c

ng làm g ch. M y tháng nay má tôi hay nóng l nh quá nên không dámm n c, nhà làm bánh bán.

- Bánh gì?- Không bi t ch ng, b a thì làm bánh ích tr n, b a thì làm bánh xôi n c.- i không?- i ch . M t ngày l i ch ng vài c c.- Còn ch làm g ch m t b a c bao nhiêu ti n?- t tu n tôi lãnh ch ng m t ng hai.- Tôi ráng tôi làm; tôi c u m t tu n tôi lãnh ch ng m t ng b c thì c ng

c khá l m.- Sao l i không c. Ch làm có tôi giúp cho.- Tôi ã nói ch kêu tôi b ng em, sao ch còn kêu b ng ch ?- À quên! Thôi kêu b ng em. Em ráng mà làm. Em có má em. Em ôm t cho

má em nh i mà in thì má em ph i làm c nhi u l m ch .- , má tôi làm chung v i bà Sáu. Có bà Sáu n a thì ch c lãnh ti n c b n

ch , ch há? Hai a nói chuy n v i nhau m i có bao nhiêu ó thì ã t i ng t r i. ThuCúc ng ngó m t ng i hình vóc cao l n, tr n a l ng en thui, ng ng

i ru ng mà x n t. Có hai, ba ng i khác n a ôm t y ng d a m t bên.

M t ám àn bà con nít bu nhau l i ng t ó mà ôm, t p em qua tr i n y,p em qua tr i khác.

Con Nuôi a vô ôm t và kêu Thu Cúc mà nói:- Ôm i em, ôm nh ch ây nè.

Thu Cúc ng bóng29, ch ng nó nghe con Nuôi kêu r i l i th y con Nuôi ôma, nó m i b c t i a hai tay ra mà móc t. Nó v a th c tay vô ng t li n rút

ra, r i a hai tay l m t lên mà dòm. Con Nuôi th y v y ng c i ng t r i nóing:

- Ôm i i mà? Ôm t mà em s l m tay thì ôm sao ng. M y a nh kia th y v y c ng t c c i, nên ng ngó Thu Cúc trân trân.Thu Cúc s chúng b n c i nên thò tay vô ng t n a. Nó móc m t c c ch ng

ng cái tô, mà vì nó s ôm vô mình l m áo, nên nó b m hai tay mà a ra ngoài. Con Nuôi li n bi u:

29 ng ng n ng , thi u bóng vía



- Em ôm i vô trong mình i mà. Ph i ôm m i nhi u ch , s l m áo emm nh v y thì có bao nhiêu t.

S p nh vùng c i r , làm cho Thu Cúc th n thùa cúi m t xu ng không nóichi h t. Thình lình không bi t a nào r n m t, mu n khu y ch i, nên li ng m t c c

t t dính ngay ng c con Thu Cúc làm l m áo m t b t b ng cái chén. Thu Cúcbuông c c t n m trong tay r i ch b 30 mu n khóc. Con Nuôi ngó s p nh h i l n:

- a nào ch i d i v y há. Em tao còn m i nên nó b ng . Bây ch c nó taoánh bây ch t a.

Nó nói d t l i r i li n móc m t c c t l n trao cho Thu Cúc mà bi u ôm. Vìáo ã l m r i Thu Cúc h t s l m n a, b i v y nó li n ôm c c t t vào mình,không còn b ng nh h i nãy. Con Nuôi móc m t c c t khác mà ôm r i bi u ThuCúc i. Hai a nh tr v tr i, vì ôm t n ng nên không nói chuy n c. Thu Cúcôm t ch a quen, i d c ng t l t r t l t t, b i v y v t i tr i, nó b c c t

a nó xu ng thì còn ch ng c m t tô mà thôi. Bà Sáu c i và nói:

- Cháu ôm nh v y bi t i rào m i làm. Thu Cúc c i ng n ngo n r i day l i kéo con Nuôi i ôm n a. Bà Sáu v i ThuVân nh i t c a bà ôm s n b a tr c r i bà d y nàng in g ch v i bà. In c vài ch c mi ng, bà th y nàng ã quen r i, mà t l i g n h t, con ThuCúc ôm m t mình không làm, bà m i cho nàng in, còn bà i ôm ph v i ThuCúc. Thu Cúc ôm n m ba b n nó ã quen r i nên l n l n ôm c nhi u h n m tchút. Ð n ch ng nó th y bà Sáu i ôm ph v i nó thì nó vui lòng nên làm s t s ng

m. B n vô m c ôm t, nó nói chuy n không c, b i v y b n ra không, nó eotheo con Nuôi, hai a nói chuy n v i nhau nh két. M i g n nhau trong m t bu i s m mai, mà hai a nó ã dan díu thân thi t

i nhau, ai m i th y c ng t ng chúng nó quen v i nhau t nh chí l n. Ð n 11 gi tr a, trong lò g ch ánh m t h i tr ng, nh ng ng i ôm t in

ch, già tr gì c ng u kéo nhau v m c m. Con Thu Cúc thu nay không quenlàm, b i v y ôm t có m t bu i mà nó ã m i tay m i c ng. V t i chòi, bà Sáu l y n i n u c m. Thu Cúc gi t áo em ph i tr c sân, r i

c áo túi leo lên chõng n m; m nó m gói a cái áo l a cho nó m c, mà nó khôngch u, c nói m c áo túi ch i cho mát. Nó n m ó b ng ói, tay m i mà nó vui nhth ng. Nó th y bà Sáu b ng n i g o i vô nó vùng nói r ng:

- Lát n a làm mu i ng n c m, bà b tiêu ít ít v y nghe hôn bà Sáu. Bà btiêu nhi u cay quá cháu n không n i.

Thu Vân nghe l i than c a con, nàng ng lòng vô cùng. Bà Sáu th y v yng th ng nên nói:

- Cháu n mu i tiêu không c, thôi bà l i quán mua v cho cháu n.

30 th ng m t xu ng khi gi n



Thu Vân nhúm l a xong r i, bà Sáu b t n i c m lên b p. Bà bi u Thu Vân coich ng cho bà i mua . Bà l y m t cái quãu31 nh v i m t cái ve chai r i xách i.Thu Cúc mu n i theo ch i, mà r i nó m c áo túi s i ra ng coi k nên nó không

i. Bà Sáu i r i, Thu Vân h i con:

- Con ôm t m t không con?- t, mà làm vui quá má há? H i nãy má th y ch Nuôi ó hôn? Ch

th ng con l m, mà con c ng a ch n a.- Ch Nuôi nào?- Ch m p m p d y con ôm t, c theo nói chuy n v i con hoài ó.- , té ra con ó là con Nuôi hay sao?- Th a, ph i.- Con c a ai v y?- Th a, không bi t. Ch nói nhà ch trên kia, má ch bán bánh.- Con ph i nh , ai có h i thì con ph i gi u, ng nói thi t là con ai nghe

hôn. Con c nói cha c a con h i tr c làm s p-ph .- i s m mai thình lình ch Nuôi h i tên con.- Con nói thi t con tên Cúc. Có h i gì hay không má?- Con nói tên Cúc không thì không h i gì, mi n là ng có nói chuy n gì

khác n a thì thôi.- Bà Sáu ây coi b t t quá má há? Mình ây mà làm, ch c nay mai mình

g p ông n i ch gì?- Nghe nói ông n i con au, i âu c mà g p.- Ông au r i vài b a ông m nh ch . Ð ông m nh ông l i lò g ch con theo

o b , ông th ng con cho má coi. C m v a m i c n thì bà Sáu l n t n i v . Thu Cúc l t t ng d y xem th ybà mua m t quãu g o, trên có b n con khô s t, còn trong chai thì có n a chai n c

m. Bà c i và nói:

- y c c b c c a m cháu a h i s m m i, bà mua h t cho cháu n.Thu Cúc v t nói:- u n h t n y r i làm sao?- n h t n y thì t i lãnh ti n, lo gì.- Lãnh ch ng bao nhiêu bà?- t mình bà làm m i tu n bà lãnh m t ng ba, ho c m t ng t , có khi

i m t ng r i. Nay có hai m con cháu làm ph , thì lãnh ít nào c ngn hai ng ch .

Bà Sáu l y m t con khô s t a cho Thu Vân và nói:- ng i ng cho cháu nó n.

Bà i trút g o vô kh p, bu c chai n c m m vô c t cho kh i ngã , r i m itreo xâu khô lên mái nhà. C m chín r i d n ra bà l y chén rót m t chút n c m mcho Thu Cúc ch m khô n cho m n mi ng.

31 thúng nh



Thu Cúc có khô v i n c m m nó n c m coi ngon l m, song nó s h t nênkhông dám n cho v a mi ng. Thu Vân li c th y ý con nh v y nàng t ru t, b i

y nàng khô cho con n, c qu t mu i tiêu v i húp n c m m mà nu t c m.n xong b a r i mà còn c n a con khô. Bà Sáu c t dành chi u cho Thu

Cúc. Cách ch ng bao lâu, con Nuôi i l i chòi bà Sáu. Thu Cúc v a th y nó b c vôsân thì l t t ch y ra m ng r , r i n m tay kéo nó vô kêu m mà nói:

- Ch Nuôi ây nè má. Thu Vân dòm th y con nh m nh d n mà m t mày sáng láng thì nói r ng:

- Con nh n y con c a ai âu mà coi ng quá?Bà Sáu tr l i:- Con n y là con c a ch Chín bán bánh ích tr n trên kia. Nó có m t m

t con, m nó thì b nh ho n hoài, mà con n y nó làm gi i l m. Con Nuôi l y tay quào Thu Cúc, r i hai a d t nhau i ra ngoài tr c. ConNuôi thò tay vô túi l y ra hai trái m n a cho Thu Cúc. Thu Cúc c i và nói:

- Ph i chia ra cho ch m t trái em m t trái, ch ch a h t cho em r i chcòn âu ch n?

- Qua n r i. Cái n y là qua dành ph n cho em. Em n h t i.- n âu ch có v y ch ?- n c a nhà qua tr ng.- Nhà ch có tr ng m n hay sao?- Có, nhà qua có quít, d a, chu i n a ch . B a nào r nh qua d t em lên ch i.- c a, mà má ch r y hôn?- Không. Mình ch i ch có làm vi c chi âu mà r y.

T i gi làm m y ng i kéo nhau ra tr i. Hai a nh c p kè i tr c, bà Sáui Thu Vân th ng th ng i sau.

Thu Vân h i bà Sáu:- Lò g ch n y c a ai bà há?- a ông H i ng, nhà ch khúc qu o ó.- Tôi có th y nhà ó. Ch c ông giàu l m bà há? M i tu n b n thân ông y i

phát ti n hay là ng sai ai?- Khi thì ng i, khi thì ng sai tài phú c a ng. Hôm tu n r i tài phú phát

ti n. Nghe nói ông H i ng mình, không bi t b a nay ông ã h t ch a.- Không bi t ng ã già hay còn nh ?- ng c ng ã già r i ch , nh ng s c l c ng m nh l m. i mà i ng i

giàu nh ng v y c ng không h n gì tôi ây.- Sao v y?- ng giàu mà qu nh hiu có m t mình, không có con cháu chi h t, ngh ra

thì thân ng có h n mình ch nào âu. Thu Vân c i r i cúi m t xu ng t mà i, không h i n a. H i s m mai bàSáu ph v i Thu Cúc ôm t ã nhi u, b i v y bu i chi u kh i ôm n a. Bà Sáu v iThu Vân lo nh i t r i in g ch. Thu Cúc ch y x r chung quanh, coi s p nhà ph i.Con Nuôi bu i chi u c ng lo in ch không ôm t. Nó in c ng g n ó, lên v a làm

a kêu Thu Cúc nói chuy n hoài.



B a nào c ng v y, h h t t thì i ôm, h ôm nhi u r i thì lo in. Mà con Nuôinó li u th nào không bi t, h ch ng nào Thu Cúc i ôm t thì nó c ng i theo màôm. Ðã v y mà bu i tr a nào nó c ng i làm s m ghé chòi bà Sáu, ki m Thu Cúc

t i, r i ra ngoài ng nó cho n, khi thì cho m n, i, chu i n u, khi thì chobánh ích tr n, không l i m t b a nào. M t b a n l i 11 gi tr a, con Nuôi l i xin phép bà Sáu v i Thu Vân d t ThuCúc v nhà nó ch i. Thu Vân th y hai a nh trìu m n nhau nàng không nghi ng ichi h t nên b ng lòng cho con i v i con Nuôi. Hai a nó i kh n c p kè mà i coi b vui v l m. Ra t i l r i con Nuôi d tThu Cúc i l n lên phía ch Sa Ðéc. Thu Cúc h i:

- Nhà ch g n hay xa?- Tr c kia, ch có cây d a cao ó.- Ch d t em v ây, má ch có r y hôn?- Không. Qua xin phép má qua tr c r i. B a nay má qua có làm m t con

t cúng cha qua. H i hôm, qua nói chuy n em thì má qua bi u tr a nayt em lên ch i ng n th t v t.

- Ý! Té ra nhà ch có ám gi hay sao?- .- Cha ch ! N u có ám gi thì em lên ó coi k quá?- Sao mà k ?- Có khách kh a ông mà em n m c d dáy qu n áo l m lem, em th n l m

ch à?- th n cái gì? H giàu h b n t t mình nghèo mình b n x u. H

không i ch i t nhiên qu n áo h s ch, mình m c làm công vi c t nhiênqu n áo mình d ; mình có làm u chi qu y âu mà s m c c . Mà em

ng có lo. Nhà qua tuy có ám gi nh ng má qua không có m i ai h t,em lên ó coi có g p ai hay không.

Thu Cúc nghe nói nh v y thì yên lòng, nên không d c d c n a. Hai a v ai v a nói chuy n v i nhau, i c ba b n kho ng dây thép, con Nuôi a tay lên

ch và nói:- Nhà qua ó. Ch có cây m n l n ó.

Thu Cúc ngó theo tay c a con Nuôi th y có m t cái nhà lá th p nh , songtr c sân sau hè u có tr ng cây bít bù. Nó không bi t má con Nuôi có t t nhcon Nuôi v y hay không. B i v y nó ái ng i, tuy b c t i mà không nói chuy n n a. Cách ch ng bao lâu, hai a nó t i nhà, Thu Cúc d d d ng ngoài l . ConNuôi b c vô sân r i ngo c Thu Cúc bi u vô. Thu Cúc l n l n b c vô. Trong nhà quét t c s ch s , c a m sáng s a song v ng tanh ch ng th y ai

t. Chánh gi a nhà có d n m t cái bàn th , trên bàn có m t cái d a chu i láxiêm32, trái l n b ng b p tay, mà m i m h m33 ch ch a chín.

32 lo i chu i có lá không ng, th ng c dùng làm v t li u gói bánh. Chu i lá có hai lo i chu i lá xiêm vàchu i lá ta. Trái chu i lá xiêm lúc còn xanh có m nâu, chu i lá ta toàn màu xanh33 t u i màu: s p chín



Thu Cúc m c ng ngó, con Nuôi i th ng ra phía sau, r i nghe nó nói r ng:- Con có d t con Thu Cúc v ây má!Có ti ng ng i áp l i:- Ðâu d t nó vô ây coi.- Con Nuôi ch y ra n m tay Thu Cúc d t vô trong.

Má con Nuôi ng ng i ch t th t v t, th y hai a nh b c vô thì ng c lênngó Thu Cúc c i và nói r ng:

- Cháu tên Cúc ph i hôn? H m nay con Nuôi b a nào v nhà nó c ng nóichuy n cháu, nên dì bi u nó r cháu lên ây ch i cho bi t nhà. Cháu óch i i cúng r i n c m v i nhau.

Thu Cúc t ng má con Nuôi g t gao nghiêm ch nh ch ng nó nghe m y l i nóvui v thì nó h t ái ng i n a nên nó ng d a t m vách lá mà coi ch t th t. Nó th ycon Nuôi l y chén d a lau, nó c ng b t ch c làm v i con Nuôi, tay nó làm mà m tnó c li c ngó má con Nuôi hoài. Nó th y ng i dình dàng34, ch ng l i 50 tu i, da

t ch a dùn mà hai hàm r ng ã r ng h t. Ð múc ra t d a xong r i, hai a nh b ng s p lên bàn th . Hai m con conNuôi t nhang vái l y, còn Thu Cúc ng d a c t mà ngó. Nó th y con Nuôi cúngcha, nó nh t i cha nó c ng ch t, mà nó không cúng c, nó b t ng lòng a n c

t. Má con Nuôi l y r i th y c p m t Thu Cúc t r t thì l y làm l nên l t t

i coi t i sao nó khóc. Thu Cúc c ch y n c m t, không ch u tr l i. Con Nuôi m i d t Thu Cúc rasau v n r i d mà h i, ch ng y Thu Cúc m i ch u t thi t tình riêng c a nó, songnó c ng còn gi u, ch không dám nói cha nó là ai. Má con Nuôi nghe chuy n y thìkhen th m Thu Cúc làm con có hi u, b i v y ch ng cúng r i d n xu ng ch tatheo ép Thu Cúc n cho no, s t cháo, g p th t, v cá cho nó n không ng t. Thu Cúc n c c kh m y b a, hôm nay s n có n nhi u nên trí tuy bu nmà mi ng n ngon l m. n u ng xong r i, n x hai a nh m i s a so n i làm.Má con Nuôi th y tánh ý Thu Cúc thì th ng, nên theo c n d n nó h vài b a i theocon Nuôi lên nhà ch i m t l n. T i b a y Thu Cúc n m v i m th th thu t chuy n nó i n ám gi nhàcon Nuôi h i tr a. Nó c ng thu t luôn s nó th y con Nuôi cúng cha thì nó nglòng nên nó khóc. Thu Vân nghe con nói n ó thì nàng l y tay vu t u nó mà

c m t ch y ròng ròng, may nh nhà không có t èn nên bà Sáu v i Thu Cúckhông th y c. Làm g ch m i có m y b a thì ã t i k lãnh ti n. K n y tài phú c ng c m s

i m g ch ngói r i phát ti n cho nh n công, ch không th y ông H i ng. ThuCúc xúi con Nuôi h i coi ông ch lò g ch i âu. Chú tài phú tr n m t áp:

- y h i chi v y? Ông H i ng b nh nên n m d i nhà ch i âu mài.

T y v sau, b a thì Thu Cúc th a lúc ngh tr a i theo con Nuôi lên nhà nóch i, b a thì con Nuôi xu ng s m r i hai a d t nhau i xu ng phía d i nhà ông

34 to l n



i ng ki m bông mà hái. Thu Vân th y hai a nh hòa h o v i nhau nên nàng chúng nó ch i v i nhau thong th , không ng n c n chi h t.

M i l n Thu Cúc i ch i ngang nhà ông n i nó thì nó có ý dòm coi, songkhông có l n nào nó th y d ng ông n i h t, không bi t ông n i au th nào nên nó

y làm bu n.



XIói c c nàng Vân nhu m b nh,

Th y cùng kh ông H i th ng tâm.

M con Thu Vân chung v i bà Sáu làm g ch, tuy làm không gi i, nh ng vìcó s c m con ph , nên m i tu n bà Sáu lãnh trên hai ng, ti n mua g o p iqua ngày. Hai m con làm g n m t tháng mà ch a th y m t ông H i ng. Thu Vân êm nào n m c ng tính, song tính hoài mà c ng không bi t ch cchi g p ông H i ng cho c. Thu Vân thu nay quen n có th t có cá, ng có n m có mùng, tuy trí th nghay bu n, ch thân ch ng h c c bao gi . G n m t tháng nay n b a nào c ng m mmu i s sài, ch ng h có th t cá, u ng thì n c l nh l o không c s ch ch khôngcó n c trà, ban ngày làm thì bùn t dính y mình, ban êm ng thì mu i mòngáp c n. Ðã v y mà trong lòng nàng l i thêm bu n r u nên coi nàng càng, ngày càng

m teo r i b nh rét c a nàng phát l i n a. Luôn trong hai ngày, h m t tr i m c thìnàng n l nh m t h i r i nóng h m cho t i tr a m i d y c. Nàng i làm g chkhông c. Bà Sáu bi u Thu Cúc nhà v i m nó cho có b n, mà Thu Vân khôngch u, c ép con ph i i làm ng ph ôm t v i bà Sáu. M t bu i s m mai l i tám chín gi Thu Cúc ng ôm t v i con Nuôi. Vì

nó au, trong lòng nó lo s , nên m t nó bu n nghi n, không nói chuy n nh m yngày tr c. Con Nuôi th y nh v y c ng bu n cho ph n c a b n nó, b i v y nó h ith m r i c vi c lo ôm t, không ành ki m chuy n nói c i. Hai a nh ra t i ng t, móc m i a m t c c ôm trong lòng, r i i vôtr i. Chúng nó v a xây l ng i thì th y có m t ng i m c qu n áo l a tr ng, u b tkh n xéo , trên có che cây dù en, ng x m x m ngoài l i vô tr i. Con Nuôi v a ngó th y v t nói:

- Úy! Ông H i ng h t au r i hay sao mà b a nay ông i vô tr i kia. Thu Cúc nghe nói nh v y thì nó ng ngó s ng, không i c n a, m t nóbi n s c. Con Nuôi day l i ngó th y t ng Thu Cúc s ông H i ng, nên h i:

- Em s ng hay sao? ng i coi v y thôi. Ch ng có r y rà chi âu mà s . Thu Cúc ôm t th ng th ng i tr c, v a i v a ch m ch ngó ông H i ng.Ông H i ng i mau h n nên ông t i tr i tr c, ông s p dù r i ch ng xu ng t

ng gi a tr i coi làm g ch. Hai a nh ôm t vô t i, con Nuôi i tr c con ThuCúc i sau. Thu Cúc li ng ôm t xu ng, m t mày bu n xo c p m t t r t. Ông H i ng ngó Thu Cúc trân trân, r i b c l i v vai nó mà h i r ng:

- Cháu là con c a ai? Cháu làm ây c bao lâu r i? Có a nào n hi phay sao mà cháu khóc?

Thu Cúc a cánh tay lên chùi n c m t, r i ng t m t c t m t i nói khôngc. Bà Sáu th y v y bèn h t mà tr l i:



- m ông. Nó có hai m con, d i Vãng35 lên ki m công chuy n làm n.Tôi th y m con nó nghèo tôi th ng, nên tôi nuôi ng ph làm g ch v itôi g n m t tháng nay.

Ông H i ng châu mày cúi xu ng h i Thu Cúc r t d u ng t r ng:- y ch cha cháu âu mà b m con cháu b v nh v y?- Th a, cha cháu ch t.- Ch t h i nào?- Th a, ch t n m sáu tháng nay.- Cha cháu h i tr c làm vi c gì âu?- Th a, làm s p-ph d i V nh Long.

Ông H i ng v a h i v a ngó Thu Cúc không nháy m t. Ông nghe nó nóiy l i y thì ông ng th ra mà suy ngh . Cách m t h i lâu ông v n vai nó mà h ia r ng:

- Cháu ôm t c c kh nên cháu khóc hay là có vi c chi khác?- Th a, không ph i ôm t c c.- y ch t i sao?- Th a cháu khóc là vì cháu r u má cháu au nhi u mà không có ti n r c

th y cho má cháu u ng thu c, cháu s má cháu ch t n a r i b cháu b vt mình...

Thu Cúc nói t i ó r i khóc r ng lên. Con Nuôi th y v y li n ch y l i ngt bên. Bà Sáu c ng ng mà ngó. Ông H i ng n m cánh tay Thu Cúc mà h i

ng:- Má cháu bây gi âu?- Th a, ng chòi bà Sáu.- Ch nào âu? Cháu d t ông l i ó coi.Bà Sáu a tay ch cái chòi c a bà cho ông H i ng.

Con Nuôi y Thu Cúc và nói:- Em d t ông i i.

Thu Cúc b c ra i. Ông H i ng xách dù i theo. Con Nuôi ch y vòng r i vai i tr c v i Thu Cúc và nói nh :

- Em ng có khóc n a. Em khóc qua bu n l m, không có sao âu mà s .Không bi t ch ng ông H i ng th y má em au, ng cho ti n h t thu c

ng vài b a thì m nh ch gì. Hai a nh v i ông H i ng b c vô chòi th y Thu Vân qu n chi u n mrên h h trên chõng. Ông H i ng ng phía d i chòi, còn hai a nh ng haibên. Thu Cúc vói tay kéo chi u và kêu:

- Má i, má! Có ông l i ây, má ng i d y m t chút, má. Thu Vân t c chi u l m c m ng i d y, mình m y nóng h c, m t mày au,th y ông H i ng không bi t là ai, song c ng cúi u chào. Ông H i ng th ynàng lam l hình dáng m teo, nh ng g ng m t, nét mày, bàn tay, mái tóc khôngph i là ng i b n ti n, thì ông l y làm l , nên ông ng ngó nàng m t chút r i h i:

- Cô em au sao ó?

35 nh Long



- Th a ông, con rét.- Cô có ã m y ngày r i?- Th a n m b a.- i ngày m i có c hay là ngày có ngày không?- Th a, b a nào c ng có, h bu i s m m i thì n m vùi.- Có u ng thu c gì hay không?- Th a, không.

Ông H i ng chau mày r i b i quanh trong chòi. Con Nuôi b c l i nóinh v i Thu Vân:

- Th a dì, ông là ông H i ng, ch lò g ch n y. Thu Vân nghe nói gi t mình bi n s c, r i nh ng m t ngó ông trân trân. Ông

i ng i giáp vòng r i tr l i h i Thu Vân:- Cô em g c âu?- Th a ông, con V nh Long.- d i V nh Long mà lên trên n y làm gi ng gì?- Th a, ch ng con khu t r i, m con b v , nghe nói ông giàu có l i nh n

c nên tính lên xin v i ông làm công vi c trong nhà nh h t c m d .i b a con lên, ông mình, ng i nhà không cho con vô, nên m con c a

con ph i d t nhau lên ây u v i bà Sáu mà làm g ch.- Ch ng cháu h i tr c làm ngh gì?- Th a, làm s p-ph .- Làm s p-ph coi xe ai?

Ông h i câu ó thình lình. Thu Vân không bi t làm sao tr l i cho xuôi. Maynàng c ng l trí nên ng p ng ng m t chút r i áp:

- Th a coi xe quan l n chánh. Ông H i ng day m t ra sân suy ngh m t h i lâu r i ông day vô và nói:

- Cháu rét mà ch nh v y, l i không u ng thu c thì không th nào m nhc. Ông mu n em cháu v d i nhà ông ông r c th y h t thu c

cho u ng, ch ng m nh r i cháu mu n làm công vi c trong nhà c ngc hay là mu n i âu thì i, cháu ch u không?

- Th a ông, thân con nghèo kh l i au m, ch t s ng không bi t b a nào.u ông làm ph c c u con kh i ch t, thì con nguy n tr n i làm tôi t

cho ông mà n n áp ngh a. Ông H i ng nghe nói nh v y thì ông chúm chím c i. Ông d n h chi u

t c rét r i thì m con d t xu ng d i nhà ông mà . Ông nói r i li n t mà v . Hai a nh a ông ra c a r i tr vô. Thu Cúc m t li c m mà mi ng c ing n ngo n. Con Nuôi th y Thu Vân n m xu ng l t t p chi u cho nàng, r i rThu Cúc l i tr i ôm t n a. L i t i tr i Thu Cúc li n thu t cho bà Sáu nghe chuy n ông H i ng bi u mcon nó xu ng nhà ông mà . B nó h n h , ch không ph i bu n r u nh h i s mmai n a. Bà Sáu nghe bà c ng m ng cho m con Thu Vân. Duy có m t mình conNuôi, nó dàu dàu b không vui. Thu Cúc th y v y bèn h i nó:

- Má em bây gi có ch n ng nh r i, sao ch không m ng giùm cho emmà nãy gi coi b ch bu n d v y?



Con Nuôi th ra và áp:- Qua bu n là vì h em v nhà ông H i ng thì ch em mình h t g n nhau

a.- Sao v y?- Em có ôm t làm g ch n a âu mà g n.- Ðã bi t em không có ôm t làm g ch n a, song em c ng lên xu ng ch i

i ch ch .- Em có vi c khác vui h n ch i v i qua.- Em không có ch i v i ai mà vui h n ch i v i ch c.- Ch c không?- r i ch coi em nói láo hay nói thi t mà.

Con Nuôi c i ngó Thu Cúc r i d t nhau i ôm t. Bu i chi u Thu Cúc nhà s a so n ng có i v i m xu ng nhà ông H i

ng nên nó không i làm. Thu Vân h t c rét. Ð n 4 gi tr i mát, nàng bi u con xách gùi36 áo qu n r i

t i l i tr i t giã t n bà Sáu ng có i. Con Nuôi ng in g ch th y m conThu Vân l i l t t r a tay r i i theo a cho t i c a nhà ông H i ng. Hôm tr c c a ng nhà ông H i ng óng ch t c ng, b a nay l i m toanghoác. M con Thu Vân t bi t con Nuôi r i i vô sân, không ai ng n c n h t. Vô t ith m r i Thu Vân b ng , không bi t ph i i th ng vô c a nhà l n, hay ph i i vòngmà vô nhà sau. Thu Cúc sau l t t i, c vi c b c lên th m vô nhà l n. Nó v a lênkh i m y n c thang thì ông H i ng trong c ng v a b c ra. Ông th y m conThu Vân li n bi u vô nhà. Ông kêu ng i àn bà n u n tên là Th Két lên, r i d y

t m con Thu Vân xu ng nhà sau ch cái phòng ông ã bi u d n h i tr a cho hai con .

Th Két i tr c, m con Thu Vân theo sau. Anh Pho là ch ng c a Th Két, tay c m cái cu c ng ng t i c a nhà b p,ngó th y m con Thu Vân nhà trên b c xu ng thì anh ta x m t nói l m b m:

- hôn? T ng là ai âu, té ra hai m con con n y mà! Thu Cúc ngó anh Pho mà c i. Anh t ng nó kiêu ng o nên gi n m t. Th Két m c a m t cái phòng nh và nói:

- i tr a ông bi u d n cái phòng n y cho ch ó. Thu Vân b c vô phòng, th y phòng tuy ch t h p, song quét t c s ch s , l icó lót m t b ván d u, và có m t chi c chi u tr ng. Nàng bi u Thu Cúc em gói áo trên ván r i m con tr ra i l i c n b p coi Th Két n u n. Thu Cúc c vào nhà ông n i thì nó m ng nên c ngó m mà c i hoài. Nó

ng x r m t lát r i l n l n i vòng theo nhà l n coi ki ng v t bông trái ch i. Nóa ngó ra phía tr c th y ông H i ng ng ng s a ki ng nó l t t th i lui;

ch ng dè ông H i ng th y nó r i nên ông kêu nó:- Con nh ó l i bi u chút coi, ch y i âu v y?Thu Cúc x n l n i l i.

36 gói, b c b ng v i, c t có quai xách tay hay dùng g y vác trên vai, gùi c ng là cái bình mang trên l ng, làmng mây hay b ng tre, th “ n ong” dùng gùi ng sáp và m t ong



Ông H i ng nói:- Ông giao cho cháu làm vi c n y: t rày s p lên, m i bu i s m mai và chi u

cháu ph i i theo m y cây ki ng v ch lá b t sâu nghe không?- .- cháu làm bi ng có con sâu nào c n lá ki ng thì ông ánh òn a.- .- Cháu s sâu hôn?- Th a s .- Nh s không ám b t tay, thì ki m cây g p mà b t nó.- .- Cháu không có áo qu n nào khác thay hay sao nên b n l m lem l m

lu t nh v y?- Th a có, cháu còn m t b l a, song b n s nó c i nên cháu dành.- Ph i thay b n , ng gi t n y cho s ch s ch .- .- n i. Nó có c ông mua khác ông cho.- , n u ông bi u thì cháu b n.- i cha cháu còn, có cho cháu i h c hành gì hay không?- Th a, có.- c mà bi t c, bi t vi t hay ch a?- Th a, ch qu c ng cháu bi t nhi u. Còn ch Tây thì s c cháu g n i thi

"certificat''.- Chà, cháu h c ng i t i l p nào?- Th a, l p nhì.- u v y thì h c ã khá r i. Thôi cháu i ch i i lát n a r i n c m. Mà

cháu tên gì?- Th a, tên Cúc.- Tên Cúc..: Còn m cháu tên gì?- Th a tên... tên Thu...Tên... Thu... Thu...- Cháu n m nay m y tu i?- Th a 13.Ông H i ng ng suy ngh m t h i lâu r i ông day l i ngó Thu Cúc. Ch ngbi t ông suy ngh vi c gì, mà c ng ch ng hi u t i sao ông ngó trân tr i m t h ilâu r i ông chau mày mà h i r ng:- Còn cha cháu tên gì?- Th a cha cháu ch t r i.- , ông bi t, cháu có nói h i s m mai. Song ông h i tên gì ch .- Th a, tên... tên Hai.- Có l th hai, ch sao l i tên Hai.- Th a cha cháu th hai mà c ng tên Hai.- H , k d hôn. Cháu nói cha cháu h i tr c d i Vãng ph i không?- Th a không, d i V nh Long.- Thì V nh Long h kêu là Vãng ch sao. Cháu V nh Long sao không bi t

cái ó?



Thu Cúc b i r i, không bi t sao mà tr l i. Nó s té mòi nói d i, nên bi n s cvà g c m t xu ng t không dám ngó ông H i ng. Lúc ó anh Pho ngoài mé

n vác cu c x m x m i vô và nói:- Th a ông, tôi tr ng m y b i chu i chà r i. Tr ng ch ó ch c mau phát

m. Ông H i ng g t u. Ông khoát tay bi u Thu Cúc i ch i. Thu Cúc nh anhPho g r i giùm cho nó thì nó m ng nên l t t tr vô phía sau. Ông H i ng ngngó theo, ch ng nó i xa xa ông l i kêu và d n vói:

- Nè, cháu phái nh m i b a b t sâu a, nghe không? Thu Cúc ngoái u l i d r i men men i vô nhà b p. Th Két d n c m r i b ng m t mâm lên nhà trên cho ông H i ng n. Th ngHi u là a quét nhà và lau bàn lau gh trên nhà trên. Nó lo s t c m pha n c,ch ng ông n r i nó b ng mâm c m xu ng r i nó và hai v ch ng anh Pho v i mcon Thu Vân m i xúm l i n. Anh Pho th y Thu Vân vào nhà ông H i ng thì ã không vui mà th y ông

i ng l i có ý chi u c n a thì anh ta phi n lòng nên ng i n c m mà không thèmngó m t m con Thu Vân. Th Két và th ng Hi u tuy không th ng không ghét,nh ng vì ch a quen nên hai ng i ch nói chuy n v i nhau, ch c ng không nói t iThu Vân. M y ng i n v a m i n a b a, thình lình ông H i ng b c vô. Ôngngó r i nói:

- , c. Tao t ng bây không kêu m con nó n c m. Két nè, con n y nócòn b nh nên ng sai nó làm vi c chi h t nghe không. Ð ch ng nó m nh

i tao s c t ph n vi c cho nó làm. Tao nói cho bây bi t, tao th y hai mcon nó nghèo l i b nh ho n tao th ng tao em v tao nuôi, ch khôngph i nó a. Ð ng có làm thói ma c n hi p ma m i tao không ch u.

Ông nói r i li n tr ra, Th Két v i th ng Hi u ngó Thu Vân. Còn anh Pho thìm xu ng mà n, coi b phi n l m. n c m r i Thu Vân ph v i Th Két mà d np.

Th Két th y v y bèn nói:- Cô qua bên phòng mà ngh . Ð ó cho tôi làm. Cô d n d p ây ông th y

ông r y tôi a.Thu Vân c i và áp:- Làm l t x t chút nh mà h i gì.- Không c! Cô không hi u ý ông khó l m. Ðây r i ông r y ch t. Cô i

ch i i. Tôi nói thi t ch không ph i nói l y âu. Thu Vân c i r i b i qua bên phòng riêng. Thu Cúc ch y theo vô phòngkhép c a l i r i thu t u uôi cho m nghe nh ng câu ông n i nó v i nó nói h ichi u. Mó m gói áo ra, l y qu n áo l a mà thay, nó l i nói m nó ph i thay l a

ng sáng mai gi t v i mà ph i. Thu Vân d d nói r ng mình than nghèo kh mà m c l a thì làm chong i ta sanh nghi. Thu Cúc nói:

- y má ng có cãi mà, ý ông mu n mình n m c s ch s , không h i chiâu má s .

Thu Vân nghe l i nên c ng thay v i mà m c l a.



Tr i ã t i. M y ng i gia inh t n l c i âu không bi t. M con Thu Vânm trong phòng nói chuy n r m rì v i nhau. Thu Vân d n con h ông n i có h i nh Long nhà ch nào thì ph i nói trong nhà xe quan l n chánh, ch ng nóiy mà sái r i làm cho ông nghi.

Thu Cúc c i và áp:- Má ng lo. Con không có d i âu. Ð ít b a ây con làm ông th ng r i

ông em m con mình lên nhà trên cho má coi. Thu Cúc m i nói t i ó b ng nghe ti ng th ng Hi u ngoài gõ c a kêu:

- Em i, em? Ông bi u kêu em lên nhà trên cho ông bi u. Ði cho mau em. Thu Cúc l m c m ng i d y, b c xu ng t và nói nh nh r ng:

- Th y không má? Nó m c a chun ra th y th ng Hi u ng ngoài c a bèn h i:

- Ông kêu tôi ph i không anh?- ông kêu. Ði cho mau.

Thu Cúc l t t ch y lên nhà trên. Ông H i ng n m trên gh n m d a cáibàn c n, trên bàn m t cái èn t a ng v i bình trà h p thu c. Thu Cúc b c l ixá ông và nói:

- Th a ông, cháu lên h u ông. Ông H i ng day qua th y nó m c qu n l a tr ng áo vân en, tóc b i nvang, m t r a s ch s , coi ra v con nhà thanh nhã ch không ph i con nhà b n ti nthì ông c i và nói r ng:

- Cháu có qu n áo t t quá, n u có ó thì có ph i là nhà nghèo âu. Màsao áo c a cháu b n coi v n d v y?

Thu Cúc cúi u nói ú :- Th a, n y c a ba cháu s m lâu r i... nên bây gi nó v n.Ông H i ng c i n a r i nói:- Thân thì v n, mà sao tay v i kích còn v a. B khi cháu l n n i b cao thôi

hay sao? Thu Cúc ng l ng thinh không bi t l i chi mà áp. Ông H i ng th y v ybèn bi u i l i bàn vi t c a ông l y t nh t báo trên h t em l i g n èn c choông nghe. Thu Cúc vâng l i i l y t ''Nông c Mín àm37'' em l i và h i:

- Th a ông, ph i t n y hay là t nào khác? Ông H i ng bi u a cho ông coi. Thu Cúc ng m t bên, ng c m t ngólên trên vòng c a gi a, th y treo m t khuôn hình l n c a ông, thi t qu là khuônhình nó ã th y trong ti m h a ch n dung trên Sài Gòn hôm tháng tr c. Nó ngóhình y r i ngó ông thì th y nét m t hàm râu tuy gi ng h ch, nh ng m t ông bây gi

m thon, ch không ph i y nh trong hình v y. Ông H i ng day qua th y nó ngó hình ông thì ông h i r ng:

- Cháu coi hình ó gi ng ông hay không?- Th a, gi ng l m, nh ng mà m t ông bây gi coi m h n.

37 “ng i u ng trà bàn chuy n làm ru ng và i mua bán” tu n báo phát hành vào ngày th n m. S u tiên rangày 1-8-1901



- ph i, h n m t tháng nay có chuy n nhà làm cho ông bu n r i ông l iau n a, nên m h n h i tr c.

- Ông giàu có quá, mà có chuy n gì bu n.- Cháu t ng giàu thì kh i bu n hay sao. Ông giàu mà ông có bi t vui h i

nào âu. Mà t rày v sau ch c là ông còn bu n r u nhi u h n tr c n a.- Ph i chi cháu có th làm cho ông b t bu m chút nh c thì d u ch t

y ki p cháu c ng không n . Ông H i ng vùng ng i d y ch ng tay lên trán suy ngh . Cách m t h i lâuông a t nh t báo cho Thu Cúc và bi u c bài lu n u cho ông nghe. Thu Cúc i l i ng d a cái èn t a ng mà c. Ông bi u nó leo lên gh màng i, ng c cho d . Thu Cúc làm b ké né không dám ng i, i ông bi u hai l nnó m i dám v ng l i. Ông n m ng a trên gh n m mà nghe. Thu Cúc c ch m rãi, ti ng nào rõ ti ng n y, t i ch ng ng thì ng ng, dnghe d hi u, b i v y nó c h t bài r i, ông khen nó c gi i. Ông bi u nó c thêmcho ông nghe vài bài v n n a r i nói:

- c cháu c nh v y ông ch u l m. T ây s p lên cháu c nh t trìnhvà c truy n cho ông nghe ch i. Thôi, cháu x p nh t trình em l i ch

r i xu ng d i mà ng i. Thu Cúc vâng l i, x p t báo em l i bàn vi t ngay th ng r i tr l i xá ôngmà i. Ông H i ng h i nó:

- cháu có nóng l nh hay không?- Th a, không. Sáng sáng m i có c .- mai ông sai th ng Hi u lên Sa Ðéc r c ông M ng Liêm xu ng coi

ch. ng h t cho ít thang thu c u ng thì h t ch gì. m cháu có qu náo khác thay i hay không, hay là có n i b n trong mình ó mà thôi?

- Th a, có m t b hàng.- , t ng không có thì ông cho ti n mua b n.- Th a, có.- Thôi cháu i ng i.

Thu Cúc b c ra kh i c a ch y ri t xu ng phòng r i ôm ngang mình m mànói nh :

- Ông b t con c báo cho ông nghe. B ông th ng m con mình r i. Ða nào có d p con s nói thi t nghe hôn má.

Thu Vân c i và d n:- Ch m ch m v y! Con ng có v i l m mà h vi c.



XII khéo khôn con m i c yêu,p danh y m mau lành b nh.

Sáng b a sau, ông H i ng th c d y u ng chung n c trà r i i d o v n.Ông v a b c ra sau thì th y Thu Cúc tay c m m t cái g p, ng x n b n theoch u quít tàu, v ch lá ki m sâu, ông chúm chím c i l n l n i l i g n mà coi. Thu Cúc m c ch m ch ki m sâu, nên không th y ông H i ng i ra. Ð nch ng nó ng c lên th y ông ng ch n ng n tr c m t thì nó gi t mình, r i l t tch p tay cúi u chào ông. Ông H i ng g t u và h i:

- Có b t c con sâu nào hay không?- Th a ông, cháu có b t c hai con eo cây àng kia. Cháu gi t r i.- Gi i a? Ki m n a i. Ki m cho m y cây ki ng h t th y, ng có b sót

cây nào nghe không.- .- Còn m cháu làm vi c gì âu?- Th a ông, má cháu t i c rét nên n m trong phòng.- y hay sao? Có c s m d hôn!

Ông nói v a d t l i thì ông v i vàng i vòng vô phía sau. Ông kêu gia d chvang rân, bi u Th Két rót n c trà nóng cho Thu Vân u ng, h i th ng Hi u ch y lêntrên l u ôm cái m n n c xu ng a cho Th Két p cho Thu Vân. Ông làm ch n r n m t h i r i i lên trên l u. Ông m t l y m t ng b c acho th ng Hi u và h i nó bi u ra ón xe ò lên Sa Ðéc r c danh y M ng Liêm là

n thi t c a ông. Thu Cúc b t sâu xong l i tr vô phòng th y m p cái m n n thì m ng.Nó gi m n r u m r i ôm áo qu n v i c a m thay ra h i hôm em xu ng mé

ch mà gi t. Nó ng lui cui ph i , thình lình có v t gì r t m t cái th ch sau l ngnó. Nó gi t mình day l i coi thì th y m t trái m ng c u xiêm chín r ng n m d i

t. Nó m ng quýnh l t t l m em vô nhà b p l y m t cái d a bàn vô t t

i b ng lên nhà trên cho ông. Ông H i ng c m trái m ng c u mà h i r i bi u ThuCúc em trên bàn n. Thu Cúc xong v a xây l ng i thì ông kêu l i bi u:

- Cháu l i bàn vi t c a ông, s p gi y t cho s ch s t t l i m t chút. Th ngHi u nó làm bi ng nó không d n d p l n x n quá. Mà nó d t, n u nóthò tay vô ó thì còn l n x n h n n a.

Thu Cúc i l i bàn vi t, ôm h t c qua bên b ván, l y ch i lông gàquét b i trên d i s ch s r i m i s p l i. M c m t bên, ng vi t m t bên.Sách ch nho nó riêng m t ch ng; cu n l n d i cu n nh trên. Truy nqu c ng nó l a riêng t ng b , r i s p theo th t . Nh t báo nó c ng l a s nh s p

i, s l n s p trên. "Nông c Mìn àm" riêng m t ch ng, "Qu c dân Di n àn''riêng ch ng khác. T i m y cu n s nó s p theo s , m y phong th nó theo th ,gi y tr ng riêng m t ch .



Ông H i ng n m trên gh li c m t coi ch ng. Ông dòm th y con nh làm kng thì ông g c g c u b v a ý l m. Thu Cúc d n d p v a xong thì th ng Hi u

ngoài c a b c vô, l i có m t ng i tr c ch ng 50 tu i mang c p m t ki ng g ngvàng, u b t kh n en, mình m c áo l ng en, qu n nhi u tr ng, ch n mang giàyTây da vàng c ng h m h i vô. Ông H i ng l t t ng i d y chào:

- Th a th y m i xu ng. M i th y ng i. Hi u à, ch n c em ây u ng.- a nào au mà anh cho r c?- Hôm qua tôi i lò g ch g p m t con nó nghèo mà l i b nh quá. Tôi th y

y t i nghi p nên tôi bi u nó xu ng nhà tôi ng tôi ki m thu c cho nóng, ch ó ch c nó ch t. Nó rét mà s c nó m quá.

- Còn anh, b a nay thi t m nh hay ch a?- Tôi m nh r i. Thu c t c a th y a b a hôm ó êm nào tôi c ng u ng.- , ráng mà u ng cho h t, anh còn m l m. n c m bi t ngon hay ch a?- Vài b a rày tôi n c m c. Cha ch , mà ban êm tôi ng ít quá.- i anh bu n vi c nhà nên ng không c ch gì.- Th y ngh ó mà coi, làm sao không bu n c.- Ai bi u h i tr c anh g t gao quá làm chi.- Không g t thì tr vi c nhà sao xong.- Anh m nh r i anh nh n ra m t tháng ch i ng ki m con nh th coi.- Tôi c ng tính i ki m a. Ð ít ngày trong mình cho thi t gi i r i s hay.- nh n m âu? Tôi coi m ch r i v , tôi còn i Ð t Sét n a.- Th ng th ng n c m r i s v ch .

Ông H i ng i vô c a sau. Thu Cúc nghe nói chuy n nãy gi thì bi t ng ikhách y là danh y M ng Liêm, song nó không hi u ông H i ng nói r u vi c nhà là

u vi c chi mà c ng không hi u ông i ki m ai. Ông H i ng d t ông M ng Liêm i xu ng coi m ch cho Thu Vân. Thu Cúc

n t n ch y theo, có ý lóng nghe coi ông th y thu c nói b nh m nó n ng nh thnào. Thu Vân ang nóng vùi, b ng nghe ti ng ng i nói chuy n r i l i nghe ti nggiày b c vô phòng, nàng bèn d m n mà dòm. Nàng th y ông H i ng v i ông

ng Liêm, nàng l t t t c m n ng i d y. Ông M ng Liêm kéo c p ki ng lên, ngó th y Thu Vân m t chút r i m i bi unàng n m xu ng cho ông ch n m ch. Ông coi m ch hai tay r i ng d y b c ra

a và nói v i ông H i ng:- nh không có chi l m. Rét võ gia, c " m m o phát ban tán'' mà u ng ri t

thì nó tuy t. Còn nó m ó có l t i tâm b nh nên khó tr m t chút. Tuy v yu anh cho nó ti n ng nó u ng thu c, thì tôi ch u khó làm n a t cho nóng.

Ông H i ng áp:- Th y c vi c làm. Ti n tôi tr cho. Mà th y nói nó m ó là t i tâm b nh,

tôi s không ph i. Tôi t ng t i nó nghèo nàn n u ng b t th ng, l i rétdây d a hoài nên nó m ch .



- Không ph i âu. Ng i t ng m o th mà nghèo n i gì. Ch anh khôngcoi tay ch n m t mày ó hay sao? Ng i ó trong nhà phong l u mà ra

a. Không bi t t i sao mà b gian nan ó. Ð r i anh h i l i coi.- Nó nói ch ng nó h i tr c làm s p-ph cho ông chánh V nh Long. Ch ng

nó ch t nên nó xiêu l c lên ây.- y hay sao?

Ông M ng Liêm ra t i c a, ngó th y Thu Cúc ng x r t i ó, ông nhìn m tnó r i h i:

- Con nh n y là con ai?- Con c a con b nh ó.- Con nh n y có ph i là con nhà nghèo âu.- Nó nói v y thì hay v y.- Té ra bây gi anh tính nuôi k nghèo mà làm ph c hay sao?- Th a ph i. Tôi bu n quá, tôi tính c t m t cái nhà nuôi con nít m côi mà

làm ph c.- Anh tính nh v y thì t t l m. Con cháu m t h t, bây gi ti n b c dành

làm gì. Thu Cúc lén coi thì th y ông H i ng a n c m t. Ông H i ng kêu ThKét bi u d n c m n. Ông M ng Liêm c t , nói r ng ông ã n cháo h i s m mai

i, ông v ng có i Ð t Sét. Ông H i ng c m không c ph i cho ôngng Liêm v song ông kêu th ng Hi u bi u i theo ng l y thu c.

Vì th ng Hi u i kh i, còn anh Pho m c làm c ngoài v n, b i v y Th Kétn c m r i Thu Cúc ph b ng lên cho ông H i ng n. Thu Cúc th cho th ng

Hi u, ng s t c m pha n c. Ch ng ông H i ng n c m r i ông l y dao x tráing c u chín cây c a Thu Cúc l m ngoài v n h i s m mai n tráng mi ng. Thu

Cúc th y v y l y làm vui lòng; mà ông n có mi ng nh , còn bao nhiêu ông cho nót, bi u b ng xu ng mà n. Nó c ông yêu riêng l i càng m ng nhi u h n n a.

Ð n tr a th ng Hi u em v 10 bao thu c ''C m m o phát ban tán''. Ông H ing kêu Thu Cúc a m t bao, bi u em cho m nó u ng li n, Thu Vân u ng m t

lát m hôi d m d , trong mình mát r i. L i 3 gi chi u, ông H i ng bi u Thu Cúc l y kh n i ng i v i ôngth m lò g ch. Thu Cúc m ng h t s c, ch y ri t xu ng phòng l y kh n và cho m hay

i lên i v i ông. Ông cháu th ng th ng v a i v a nói chuy n, coi b thân thi t v inhau l m. Ông H i ng ghé bên lò, l t s c a tài phú ra xem, r i ng coi th ra lò. Ông

ó m t chút r i i qua bên phía tr i in g ch ngói, các ti u công th y ông H i ngi vô mà có m t a con gái m c qu n l a áo vân i theo, thì l y làm l nên ng mà

ngó h t th y. Ch ng i g n t i bà Sáu v i con Nuôi nhìn bi t a con gái y là ThuCúc thì ch ng h ng. Thu Cúc i ri t l i chào bà Sáu v i con Nuôi. Hai ng i n y h iáo qu n âu mà m c ó v y, thì Thu Cúc c i mà không ch u nói. Bà Sáu nói:

- Thôi, bây gi m y sung s ng r i. Có ph c quá? Con Nuôi kéo tay Thu Cúc h i nh :

- Má c a em h m nay còn nóng l nh n a không?



- Còn. Mà không sao. H i s m mai ông có r c th y thu c coi m ch chong thu c r i. T h i tr a cho t i bây gi h t nóng n a.

- i tr a qua có xu ng th m, mà qua không dám vô, qua ng ngoài c at h i r i qua v .

- t nh n d hôn? Em m c ng sau nên không hay.- Em i r i, qua bu n quá. T h i s m mai cho t i bây gi qua h t mu n

làm. Con Nuôi nói t i ó thì m t nó bu n nghi n. Thu Cúc th y v y nên c ng bu nxo. Ông H i ng rình nghe hai a nh nói chuy n, ông th y tình chúng dan díunh v y, ông b c l i b o:

- Cháu có xu ng n a thì c vi c i vô. Ông không r y âu mà s . Ông nói r i li n bi u Thu Cúc i v i ông qua tr i khác. Thu Cúc t giã bà Sáu

i con Nuôi mà i. Con Nuôi ng ngó theo r i ngó bà Sáu mà c i. Bà Sáu nói:

- Ph i l m mà? Con nh d th ng quá, ông H i ng th y nó t nhiên ngth ng. ng không có con cháu gì h t không bi t ch ng ng b t nó làmcon nuôi r i l n ng g nó l y ch ng a. M i có m t b a mà ng cho m c

t t r i l i d t i ch i. Nó ít ngày ây r i ng chia gia tài cho nó chgì?

Con Nuôi ng ngó con Thu Cúc hoài, ngó cho n ch ng Thu Cúc i m ytr i r i tr ra l mà v v i ông H i ng nó m i ch u nh i t in g ch. T i l i ông H i ng c ng kêu Thu Cúc lên nhà trên n a. B a nay ông khôngbi u c nh t báo, ông l i a b truy n "Tái sanh duyên'' bi u nó em l i bàn ng i

c cho ông nghe. Ông n m ng a trên b ván gõ g n ó, th ng Hi u ng qu t m t bên. Ôngnghe m t h i r i chê Thu Cúc ng i xa nên ông nghe không c rõ. Ông bi u l i vánng i cho g n ông. Th ng Hi u c nghe c truy n thì nó c ý l m nên l t tch y b ng m t cây èn em trên ván r i nh c m t cái gh d a ván ng ThuCúc ng i c cho d . Thu nay Thu Cúc không bi t truy n n y, nay nó c c m t l n u, mà

i c cho ông n i nó nghe n a, b i v y nó l y làm vui lòng mà c l m. Ông H i ng nghe truy n mê m n, nên c n m l ng thinh cho Thu Cúc

c hoài. Ð n ch ng ng h gõ hai gi ông s c nh khuya r i. Tr c khi Thu Cúci ng ông l y m t bao " m m o phát ban tán'' bi u nó a cho m nó u ng thêm

ng ch n c . Sáng b a sau Thu Cúc thay qu n áo v i i ki m b t sâu. Ông H i ng dòmth y ông kêu ông r y, m t hai c ng bi u ph i i thay hàng. Thu Vân u ng m i hai bao thu c mà không có c rét n a. Tuy v y m i b aông H i ng c ng bi u u ng thêm m t bao hoài, u ng cho l0 bao ng tr c ncho tuy t. Cách ít ngày ông M ng Liêm g i n a t thu c xu ng, ông H i ng c ngtrao cho Thu vân và d n m i êm ph i u ng ng l y s c l i. Thu Vân h t rét r inàng m i bàn tính v i con l p th th ông H i ng. M t bu i chi u ông H i ngn c m r i, ông nh c gh ng i tr c c a h ng mát.



M con Thu Vân m c s ch s i vòng ra phía tr c d t nhau b c lên th mi ng i ngay tr c m t ông mà l y.

Ông ch ng h ng, l t d t h i m con Thu Vân mu n vi c gì. Thu Vân ngy r i khép nép th a:

- m ông, thân con nghèo ói b nh ho n, nh ông chi u c nên con m i cònng c ây. M con không bi t làm sao mà n n áp ngh a, b i v yi d t nhau lên ây l y ông, xin phép làm trâu ng a tr n i mà n n

tái t o. N u ông nh n l i thì m con c a con l y làm có ph c l m. Ông H i ng g i u áp:

- Không, chuy n chút nh mà n n gi ng gì. Ông th y cháu g p lúc cùngkh , ông ng lòng, nên ông làm n m n có áng gì l m mà nói. Nh ngcháu nói bây gi m con cháu b v , không có n i n ng d a, v y n ucháu mu n ây thì ông nuôi. Ph n ông có m t mình, có m t a con trai

ây ch t, r i còn hai a cháu n i gái thì chúng nó l c m t h t không bi t âu. Ông nuôi l0 a nh cháu v y c ng c, không lu n là cháu. S np ông c ng nói luôn cho cháu bi t: nh cháu ch u ây, ông không

dùng cháu làm tôi t âu. Tuy cháu nói m con cháu b n ti n nh ng ôngcoi t ng m o, ông th y tánh tình thì ông nghi cháu nói d i l m. B cháu

ó có ph i là con nhà hàn vi âu. V y cháu thì cháu coi sóc giùm vi ctrong nhà, ngh a là coi mi ng n mi ng u ng, manh qu n t m áo cho ông,còn con Cúc nó têm tr u, v n thu c, ch n c, gi mùng, c truy n, vi tth v y thôi, ch ông c ng không b t làm vi c chi n ng n . Ph n vi c ông

t nh v y ó. Áo qu n thì ông cho b n. Còn ti n xài chút nh, h có c ndùng thì xin, ch ông không mu n tr ti n công nh s p tôi t trong nhà.Cháu ch u không?

Thu Vân th a:- m ông, m con c a con ây tình nguy n làm tôi t , mà ông qu ng i,

ông mu n ãi nh con cháu, có lý nào con không ch u. B m ông, h i nãyông nói ông còn hai a cháu n i gái l c m t, v y ông không ki m coi?

- Vi c riêng c a ông, cháu ch ng nên h i. Thu Vân mu n th a d p y dò ý ông, ng t ông tr l i c t ng n, l i l s c gi n,nên nàng nín khe không dám h i n a. Ông H i ng chau mày m t, ng i l ngthinh m t h i lâu r i nói:

- Hai m con ng d i nhà b p, ban êm có vi c c n dùng khó kêu l m.Thôi, phòng ó cho hai v ch ng th ng Pho nó ng . Ð mai bi u b y trkhiêng b ván gõ nh trên l u xu ng r i lót phía trong, d a bên thang l u,ch b c ra c a sau ó, ng ban êm hai m con gi ng mùng ó nhàng v i nhau.

Thu Vân nghe ông d y nh v y li n áp:- m ông, ông th ng m con c a con ông h u ãi nh v y, thi t con c m

c l m. Nh ng vì con xét ph n con hèn m n quá, nên con không dámèo b ng. V y xin ông cho phép con nh trên n y mà h u trà thu c cho

ông, còn ph n con thì ông d i b p c ng c.



- ng có ng i. Ð phòng d i cho v ch ng th ng Pho. Nhà trên n y r ngquá, ban êm ông rút lên l u v i th ng Hi u, b t ng d i v ng teo. Mcon cháu ng ó ng coi nhà luôn th .

- , n u ông d y ng ng coi nhà thì con v ng.- . Cháu bi t may vá, bi t n u n ng hay không?- m ông, con bi t.- , nh bi t n u n thì coi ph mà ch cho con Két nó làm, ch con ó bây

gi nó làm bi ng, n u l y có, nhi u b a n không c.- .- Còn con Cúc, cháu bi t làm toán không?Thu Cúc b c t i th a:- m ông, cháu bi t.- c. V y mai m t bi u tài phú em s sách xu ng r i d t l i giùm

i ông. M t tháng nay ông m c mình không coi s c, b phú cho tàiphú, không bi t nó làm sao. Thôi, hai m con i ra sau mà ch i.

Hai m con Thu Vân xá ông r i b c xu ng th m. M con li c m t ngó nhau, hai u chúm chím c i.



XIIITh y ông khóc, cháu li n khai thi t,Nghe ti ng than, dâu b t ng lòng.

Anh Pho th y m con Thu Vân c lên ng trên nhà l u l i càng gi n h na, nh ng gi n thì gi n th m trong lòng, ch ch ng h dám nói ti ng chi. Còn m

con Thu Vân tuy c ông H i ng yêu d ng, song con ch ng h c x c38, mch ng h kiêu c ng, c gi tánh ôn hòa, khiêm nh ng v i k trong nhà, b i v y ThuVân ch bi u cho Th Két n u món n y, n ng th kia, mà Th Két không bu n cònThu Cúc c y m n th ng Hi u c ng không ch ng ch i. M i b a n Thu Vân bày n u canh th n y, ch ng th n , chiên v t kia, mónnào nêm c ng v a, gia v c ng úng, ông H i ng n p mi ng, nên ông v a ý

m. Có b a ông khen n i nói r ng n u thu nay mà có Thu Vân coi n u n choông, thì ch c ông m p l m. Thu Vân nghe nh v y l i càng ráng s c lo l ng h n n a,

ã lo tráo tr v t n c m, mà tr a l i còn làm bánh, l i còn ch ng tr ng gà, ng choông n gi i lao. Nàng ã lo mi ng n mi ng u ng, mà còn lo d n d p trong nhà n a. Nàngbày cho ông mua v i mua ren, r i nàng may màn treo theo m y c a s , may n m lót

y gh ng i. M t bu i s m mai nàng bi u th ng Hi u i b bông r i nàng l a c mvào m y cái l c bình nh theo m y cái bàn làm cho cái nhà l u c a ông H i ng

i tr c bu n b c qu nh hiu, bây gi tr nên kho ng khoát h c h . M i ngày Thu Vân d n d p s a so n thêm m t chút, m i ngày ông H i ng

c vui v thêm m t chút, b i v y trong lòng ông càng thêm th th i mà ôngkhông hi u t i âu. Con Thu Cúc, ph n s c a nó b t sâu m y cây ki ng, nó ch ng h dám s sót,mà khách t i nhà nó còn lo rót n c l y tr u. Nó c nh t báo, c truy n cho ôngnghe, r i nó ph v i ông lo c ng s sách c a tài phú. ch a m y ngày mà ông H i

ng ã ghi n nó r i. Ông mu n sao cho có nó m t bên ông luôn luôn, h nóxu ng nhà ho c ra ngoài v n li p, ông th y v ng m t lâu, thì ông kêu chói lói. Tr i mát, ông i d o v n ph i có nó i theo, b a nào ông i th m lò g ch thì

ng ph i có nó i theo m i c. Thu Cúc nh nh v y nên h ít b a thì g p con Nuôi v i bà Sáu m t l n. Mà

n nào c ng v y, h hai a nh g p nhau thì chúng nó m ng r c ng nh cáchnhau ã n m b y tháng. Có m t b a ông H i ng có d p i Sa Ðéc. Ông i ngang qua ti m bán hàng,ông s c nh m con Thu Vân có m t b hàng mà thôi, ông bèn ghé vô ti m mua

n qu n lãnh en, b n s p xuy n b n màu en, tr ng, tím và sô-cô-la. Ông ôm va cho Thu Vân và nói:

38 n láo, kiêu c ng



- m nay ông tính mua áo qu n cho m con b n mà quên l ng. Nay có d pông mua cho ó. Cháu c t r i may h t ng m con b n v i nhau. B n i,có rách ông cho cái khác.

Thu Vân th y ông H i ng càng ngày càng th ng m con mình thì nàng l ylàm m ng. Ðêm nào nàng c ng lo tính không bi t làm sao t thi t v i ông r i giaocon cho ông, ng nàng i tìm con Thu Ba, d u c d u không nàng c ng s t x

ng cho tròn c nguy n. Có khi nàng th y ông vui v v i nàng, nàng mu n l i th a thi t cho r i, mà r inàng nh l i hôm n nàng v a mu n h i th m con cháu c a ông thì ông n i gi n,

m không cho h i t i vi c ó, nên nàng d m m y l n mà không có l n nào dám nói. M con Thu Vân n ng náu nhà ông H i ng ã g n hai tháng. M t bu i

m mai, tr i m a lâm râm, c cây mát m nên t lá xanh t i, còn ng i ta thì blúng túng trong nhà nên ai c ng bu n nghi n. Th Két i ch mua ch a v . ThuVân không có công vi c làm nàng m i l y áo lên ng i trên b ván g n c a sau màmay, Thu Cúc ng phía tr c ch ng tay lên c a s mà coi anh Pho vô phân ámbông hu . Th ng Hi u thì lum khum lau ch n gh ch n bàn, mi ng nói l m b m:

- Tr i sao m i t ng sáng ã m a. Làm sao gi t cho c. Ông H i ng u ng h t m t bình trà r i ông l n l n i l i bàn vi t. Ông ng

ó m t lát r i leo lên b ván lót khít m t bên mà n m. Ông kêu Thu Cúc và nói:- Cúc à, cháu l i kéo hai h c t bàn vi t ra. Cháu so n giùm gi y t coi cái

nào áng thì c t, còn cái nào không áng thì b i nhi u cái l n x n coich t c ng.

Thu Cúc v ng l i i l i bàn vi t. Nó kéo h c t bên tay m t ra tr c, r i ômt gi y t em trên ván g n ch ông H i ng n m. Nó th y trên h t có m t t

vi t b ng ch nho, nó không hi u t gì nên trao cho ông H i ng coi. Ông H i ngcoi r i nói r ng:

- Gi y c a h ng hào Khuê m n ru ng, ây r i ông em lên l u ôngt.

Thu Cúc l m t k ó vi t b ng qu c ng , nó c cho ông H i ng nghe; ylà t c a tài phú lãnh ti n tr c giao làm công m t n m. Ông H i ng c ng bi u

a cho ông c t. K ó n a là t b cáo hàng hoá c a nhà hàng ''Th nh Phát'' SàiGòn. Thu Cúc c cho ông nghe r i ông bi u xé b . Thu Cúc l m t i m t cu n "Ð ivi t T p Chí''. Nó v a mu n h i ông H i ng coi nên c t hay b , mà ch a k p h i, kth y lòi ra m t phong th ngoài bao thì tên h ch c a ông H i ng mà chthì gi ng h t tu ng ch c a m nó. Nó bi n s c, buông cu n t p chí r i l m phongth mà nhìn, nó coi con d u nhà th 39, coi ngày tháng g i thì qu là phong th c a

nó g i h i ng au n ng nhà hai R . Nó li n nói:- Th a ông có m t phong th ây.- Th c a ai? M ra c th coi.

Thu Cúc th ng th ng rút th trong bao ra, r i ng c nh v y:

''Th a cha,

39 b u n



Con dây là v c a th y thu c Vinh, con v n bi t cha không th ng con, nên cha cth c a con ch c là cha gi n l m. Thi t con ch ng mu n làm cho cha phi n lòng. Ng t vì con mang b nh n ng, ch c naymai ây con ph i ch t, nên con ph i ép lòng vi t b c th n y cho cha hay ch ng con i Tây btàu chìm nên ch t r i. Ð a con gái l n c a con l c m t h i nó c n m sáu tháng, m i

y n m nay v ch ng con tìm không ra m i. Con còn m t a con gái nh n m nay ã c13 tu i, con tính d t nó v giao cho cha r i con t v n mà ch t theo ch ng. Con ngoài B c v Sài Gòn b n tr m l y h t tài v t r i k con mang b nh n ng. Naymai ây ch c con ph i ch t. Thân con d u ch t con không ti c chi, th m cho con nh b vkhông n i n ng d a. Ðã bi t v ch ng con trái ý cha nên cha không th ng. Mà nay con ãch t r i, còn dâu thì c ng s ch t, v y tr c khi nh m m t theo ch ng, con g i l i cha thu nggiùm hai a cháu n i gái vì t i l i c a cha m chúng nó, ch chúng nó ch ng có l i chi, n ucha không th ng thì t i nghi p cho vong h n c a ch ng con n i chín su i l m.Vài l i tâm huy t,Kính l y cha ng con t bi t d ng tr n."

Thu Cúc c th th m thi t c a m nó thì nó c m ng nên ngh n c , a n ct, nh ng vì s ông H i ng phát nghi, nên c ng p ng ng ng p ng mà ph ing g o c. Ch ng nó c r i nó ngó l i tính h i coi ph i c t hay là ph i b , thì

nó th y ông H i ng n m day m t vô vách mà n c m t ch y d m d . Nó ngngó s ng, trong trí l n x n, không bi t li u l nào. Thình lình ông H i ng ng i d ychùi n c m t và nói:

- Bây gi bi t âu mà ki m.- Th a ông, ông mu n ki m v t chi?- Ki m hai a nh , ch ki m v t chi.- Ông th ng hay sao mà ki m?- Gi n thì gi n cha nó, ch chúng nó có t i gì mà gi n. Bây gi cha m chúng

nó ch t h t r i, ph i ki m chúng nó mà nuôi, ch b sao ành. Thu Cúc v a nghe ông nói m y l i, nó v a m ng v a khóc, ch y a l i ôm ông

i ng.- Ông n i i! Cháu ây nè?

Nó nói có m y ti ng r i ôm ri t ông mà khóc r ng lên. Thu Vân ng ng i may phía sau, nghe ti ng con khóc, không hi u có vi cchi, l t t b kim ch y ra. Nàng th y ông H i ng ng i trên ván, hai ch n thòngxu ng t, n c m t chàm ngoàm, còn Thu Cúc thì úp m t trong b ng ông mà khóc,nàng nghi vi c ã l u r i nên nàng ng kh ng l i ó, có ý ch coi vi c tr ra làmsao. Ông H i ng m t tay v n l ng, m t tay vu t u Thu Cúc, c p m t r i l ymà mi ng c i ng n ngo n. Ông c ng i nh v y m t h i lâu, r i ông ôm u ThuCúc nh nh a ra và cúi xu ng h i:

- Té ra cháu ây, còn m cháu ó hay sao? Thu Cúc d nho nh r i ng d y day l i th y m nó, nó li n nói:

- Má i, con nói thi t v i ông n i r i. Thu Vân l t t ch y l i ng i b p xu ng g ch tr c m t ông v a l y v a khóc:



- Xin cha tha l i cho m con c a con. Cách m y tháng tr c con t ng ãch t trên Sài Gòn r i, con Thu Cúc s b v xiêu l c c ng nh con Thu Ba

a nào dè Ph t Tr i phò h , nên c u giúp r i a m con c a con cvào ây. Xin cha th ng giùm...

Thu Vân nói có bao nhiêu ó r i khóc t m t c t m t i nói không c n a.Ông H i ng th y v y ông ng lòng quá nên ông c ng khóc theo. Th ng Hi u không hi u có chuy n chi mà ba ng i bi l y nên nó c m nùi gi

ng ngó trân trân. Cách m t h i lâu ông H i ng lau n c m t và bi u Thu Cúcng d y:

- Vì cha gi n th ng Vinh trái ý cha, nên h i nó i Tây nó có g i th cho chaxin cha lên Sài Gòn ón nó ng nó nói chuy n. Cha ghét cha không thèmlên. V y nó ch t h i nào, ch t t i âu, con nói cho cha nghe th coi.

Thu Vân b c l i ng d a bàn vi t r i th ng th ng t h t u uôi m i n icho ông nghe. Nàng t t i c nào Hi n Vinh m i i Tây, t i làm sao mà Hi n Vinhch t, t i làm sao nàng m i ch u d t Thu Cúc tr v Nam. Nàng thu t luôn nh ngchuy n nàng v n sài Gòn ph i nán ki m con Thu Ba mà b chúng gi t h t ti n

c áo qu n, k nàng mang b nh n ng, t ng ch t nên g i th mà tr i. Nàng uti m trà M Tho, nàng i tàu h t ti n nên v t i V nh Long r i i b , nàng g p s p-ph t t a m con nàng n u c u Nha Mân, nàng xin vô nhà b anh Pho c ntr nàng ph i lên lò g ch n ng náu. Nàng thu t t u t i uôi, không b sót n

o h t. Ông H i ng nghe rõ khúc ó r i ông l i bi u Thu Vân thu t l i khúc tr ccho ông nghe n a. Thu Vân m i b t u k chuy n nàng g p g Hi n Vinh t i nhàông phán Kim, hai àng dan díu r i m i ra ân ái, Hi n Vinh i Hà N i r i thì nàngcó thai. Ch ng bãi tr ng Hi n Vinh v thì nàng sanh con Thu Ba ã c ba tháng.Vì ông H i ng quy t tuy t tình ph t nên nàng tính t v n mà ch t. Hi n Vinhrình th y m i c u nàng r i d t nhau ra B c. Vì con Thu Ba có b nh, i m t l tkhông c nên nó m i l c m t. Nàng k khúc u c ng rõ ràng nh khúc uôi v y. Thu Vân nói h t r i ông

i ng m i nói:- Vì ngày tr c th ng Vinh nó không cho cha nh ôi b n cho nó, nó t

chuyên, làm cho sái gia phong, nên cha gi n cha m i d t tình ph t . Chakhông dè v con nó mà c nh v y. Ngày con hay cha gi n b nó màcon quy t t v n ng cho nó kh i mang ti ng b t hi u ó, thi t con là abi t u l m. Ph i cha hay nh v y thì h i ó cha xá t i cho r i. Mà haitháng nay con vào trong nhà ây, cha coi tình ý con, thì con thi t là khônkhéo. Cha l y làm ti c l m, bây gi cha bi t thì th ng Vinh ã ch t r i.

Ông nói t i ó thì ông c m ng nên ông khóc n a. Hai m con Thu Vân c ngkhóc. Ð n ch ng Thu Vân th y ông H i ng ã lau n c m t r i, nàng m i b c ra

y n a và th a r ng:- Th a cha, b a nay cha ã rõ h t vi c c a v ch ng con. Cha ã bi t trong

i m y n m tr i vì cha gi n mà v ch ng con bu n r u lo s h t s c.Ch ng c a con vì mu n chu c t i nên l t bi n b ng ngàn mà ph i vong



ng. Nay con ã em con Thu Cúc v n ây r i, v y con cúi xin chavui lòng nhìn nó ng cho con r nh rang tính ph n c a con.

Ông ch ng h ng nên ch n h i r ng:- Con tính vi c gì? Thôi thì ây, ch con còn tính i âu hay sao?- Th a cha, tuy bây gi cha xá t i cho con r i, song con còn nhi u vi c bu n

khác n a.- Vi c gì? Con nói thi t h t cho cha nghe, con mu n vi c gì cha c ng cho h t.- Con còn bu n vi c con Thu Ba không bi t nó xiêu l c x nào. Tr c khi

ch ng c a con ra i có d n con ph i d tin t c luôn luôn. Nay ch ng c acon ch t r i, mà con l i bi t con vú h i tr c nó bán con Thu Ba cho m tng i tên là chín Hô. V y con xin g i con Thu Cúc ây ng con i tìmcon Thu Ba. Con ph i tìm cho c nó mà giao t i tay cha, r i con ch t m iyên.

- Con mu n ki m con Thu Ba, th ng th ng r i cha s lo li u. Con i ki msao cho ra.

- Th a cha, con th ng vái Tr i Ph t hoài, có l Tr i Ph t c ng giúp cho conch .

- Con ng có cãi cha. Cha không cho con i âu n a h t. T b a cha cc th c a con, thì cha t ng con ã ch t r i, b i v y cha th ng hai a

nh cha bu n r u n i sanh b nh. Hôm b a hai m con t i ây màth ng Pho nó không cho vô ó là t i cha b nh a. H n tháng nay cha m nh

i, cha c ng mu n i ki m, mà m c vi c nhà a oan nên cha i ch ac. Cha bu n r u n n n n n i mu n c t nhà r c nuôi con nít m

côi. Thôi vài b a cha s p t vi c nhà, cha giao h t cho con coi, r i chai ch i ng cha ki m con Thu Ba cho.

- Th a cha, xin cha ng có tính giao vi c nhà cho con.- Sao V y?- Con không còn s ng c âu.- Con ng nói qu y, sao mà không s ng.- Th a cha, b i vì tình v ch ng c a con khác h n tình v ch ng c a ng i

ta l m. Ch ng c a con là ng i quân t , vì s con ô danh x ti t mà ph ich u s u ch u th m m i m y n m tr i, r i l i ph i vong thân tuy t m ng

a. Có lý nào con ham thanh nhàn phú quý nhà quên n ch ng hay sao. ngày ch ng con ch t, con t nguy n h em Thu Cúc v t i cho cha,

cha h t gi n mà nhìn nó r i, thì con ph i ch t theo ch ng ng n b ingh a n ng. Ngày nay ph n con Thu Cúc xong r i thì ph n c a con, conph i tính.

- Thi t là dâu hi n! Ðáng quá! V y mà thu nay tôi ghét v ch ng nó ch ?Hu! Hu! Con i, con ng. N u con ch t... hu hu... thì cha ch u sao c.Cha bây gi già r i... Cha có m t mình...Hu... hu... Con ph i s ng ng

h v i cha... Tr i khi n th ng Vinh nó ch t, thì con nuôi d ng giùmcha... ch con ch t n a, thì lúc cha n y u bi t c y nh ai. Con ph i s ng

ng giúp cha tìm con Thu Ba ch ... Hu, hu, hu...



Ông H i ng v a khóc v a nói nghe r t th m thi t. Ðã v y con Thu Cúc l ikhóc và nói r ng:

- Ông n i ã già y u, còn con thì kh d i, n u má ch t theo ba, b ông n ii con r i làm sao.

Thu Vân c m tình cha ch ng, l i th ng n i con d i, b i v y nàng c ng ngkhóc ngay. Th ng Hi u nãy gi tuy ng xa, nh ng nó lóng nghe m i vi c h t, nên nólén i t c m ch nói cho v ch ng anh Pho hay. Anh Pho, Th Két, th ng Hi u d tnhau lên ng núp d a c t mà coi. Ông H i ng dòm th y bèn kêu h t l i và nói:

- Bây bi t m con c a con Thu Cúc là ai không? Dâu v i cháu n i tao ó. M y a áp l i mà xá Thu Vân. Thu Cúc m t mày còn n c m t d m d songnó th y anh Pho xá thì nó t c c i nên nói:

- Anh Pho, anh bi t ch a? Hôm tr c anh xô i, không cho vô thì không! rày s p lên ng có i n a nghe hôn.

Pho l n l n áp:- Th a cô, hôm tr c t i cô không nói thi t nên tôi có bi t âu. Xin l i cô.

Thu Cúc ch y l i vã m t anh Pho m t cái chách r i c i xòa. Ông H i ngi Thu Vân th y v y c ng t c c i.

Ông H i ng kêu Th Két mà bi u r ng:- Két a, c m n u r i thì con d n n. D n trên n y ba cái chén, ba ôi a

nghe không. Th Két d r i quày qu tr xu ng nhà b p v i anh Pho. Th ng Hi u múc

c cho Ông H i ng r a m t. M con Thu Cúc i xu ng nhà sau ch cho Th Kétu n, m i ng i u l ng x ng mà m t ai coi c ng có s c vui v . Tr i c ng ãt m a và chói n ng sáng lòa tr c sân.

Thu Vân coi n u n ng r i d n c m. Ông H i ng kêu dâu, kêu cháu lên nchung v i ông. Ông ng i gi a, Thu Cúc ng i m t bên, Thu Vân ng i m t bên, v a n

a nói chuy n, ng i thu t chuy n n y, ng i h i vi c khác, nói hoài không d t. Bu i chi u ông H i ng d y m con Thu Vân thay áo qu n m i ng i v iông. Thu Vân t ng ông H i ng d t i th m bà con cô bác, nàng s b n lòe lo tng i ta nói, nên m con thay áo qu n hàng c mà m c. Ông H i ng không ch u,bu c m con ph i b n m i c a ông mua cho, c c ch ng ã Thu Vân ph i v ng l i. Ông H i ng i tr c m con n i gót theo sau. Ông H i ng d t lên lò h m

ch r i d t qua m y tr i, i t i âu ông c ng nói cho ng i giúp vi c bi t Thu Vânlà dâu c a ông, còn Thu Cúc là cháu n i. V a b c vô tr i, ch bà Sáu làm, Thu Vân l t t ch y l i n m tay bà. CònThu Cúc thì a vô ôm con Nuôi, làm cho áo m i c a nó dính hai ba b t bùn. Ông H i

ng ngó mà c i r i ông nói v i bà Sáu:- Tôi nh có bà nên tôi m i g p con dâu v i cháu n i tôi ây. Tôi c m n bà

m. V y t rày s p lên bà làm m i tr m g ch tôi cho bà hai c c còn m itr m ngói hai c c r i. Thu Cúc cháu ph i nh d n tài phú tính giá ông

nh ó mà tr cho bà Sáu.



Bà Sáu v i con Nuôi ch ng h ng không hi u chi h t. Ông h i ông c t ngh a vài ti ng cho bà Sáu bi t, r i h i m con Thu Vân i qua tr i khác k o t i. Thu Cúc

níu tay ông l i mà nói r ng:- Ông nè, cháu bi t làm g ch c c kh l m. Ngày nay là ngày vui m ng c a

mình v y cháu xin ông nh n d p n y t ng ti n công cho ng i giúp vi ct th y. Cháu xin ông t rày s p lên m i tr m g ch và m i tr m ngói ông

cho thêm hai xu n a cho ai n y vui m ng chung v i mình. Ông H i ng g c u lia l a và nói:

- c c, cháu mu n cho thêm bao nhiêu ông c ng ch u h t. Ông kéo tay Thu Cúc bi u i. Thu Cúc ngó ngoái l i và nói:

- Bà Sáu, ch Nuôi, tr a mai xu ng nhà ông n i tôi ch i, nghe hôn? Ông H i ng ng l i nói ti p:

- Cháu tôi nó m i có nghe hôn? Thôi mai làm m t lát r i i xu ng d i nhàng n c m ch i v i nó m t b a. Bà Sáu i, bà nh d t con Nuôi theo,

ch ng có quên a. Bà Sáu d rân, bà v i con Nuôi không thèm làm n a, c ng ngó theo mcon Thu Vân r i bàn lu n, lu n bàn s ông H i ng nhìn dâu v i cháu n i. Sáng b a sau, ông H i ng bi u Thu Vân d n Th Két i ch mua n chonhi u ng n u cho bà Sáu v i con Nuôi n v i. Thu Cúc l y làm m ng. L i 9 gi m nó m c coi cho Th Két n u n ng, nóbèn nói v i ông n i nó r ng:

- Cháu s bà Sáu v i ch Nuôi không dám xu ng n c m. Xin ông n i chophép cháu i lên tr i kêu m i c. Cháu i m t chút r i cháu v li n.

Ông H i ng g c u r i kêu th ng Hi u d t Thu Cúc i ch i. Cách ch ngbao lâu Thu Cúc tr v , có d t hai ng i. Bà Sáu v i con Nuôi x n l n c núp vôtrong nhà b p mà ng. Thu Cúc cho bà Sáu nói chuy n v i m nó, còn nó n mtay con Nuôi d t lên trên nhà l u, i t sau ra tr c ch c cho coi. Ông H i ngth y cháu n i vui v , ông n m trên gh ngó nó, b ông to i chí l m. Ð n u xong r i, ông H i ng bi u d n m t bàn l n trên nhà l u r i kêu mcon Thu Vân, bà Sáu và con Nuôi lên n chung v i ông. Ông ng i trên u bàn, m tbên thì Thu Vân v i bà Sáu, còn m t bên thì Thu Cúc v i con Nuôi. Bà Sáu v i conNuôi th y ông giàu sang mà t t quá nên không khép nép n a, b i v y n c mngon, l i nói chuy n vui làm cho ông H i ng quên cái bu n hiu qu nh ngày x a.

n c m r i hai a nh d t nhau ra tr c ch i m t h i r i Thu Cúc ch y vôxin phép ông n i v i m i th m nhà con Nuôi. Ông H i ng không mu n làmbu n cháu, nên ông ch u cho i, song ông d y ph i ch th ng Hi u n c m r i nó i

i, ch không mu n cho cháu i ch i m t mình. Ng i trong làng ai nghe nói ông H i ng m i nhìn c dâu v i cháu n i

trong lò g ch c a ông thì c ng l y làm k ; ng i quen bi t nhau thì l t t n h ith m, còn k không hay g n g i thì i qua i l i tr c c a, có ý xem dâu, cháu n i

a ông H i ng coi th nào. Ông H i ng ng c ý, nên ai h i ông c ng nóithi t, không gi u gi m chi h t.



Chi u b a y, n c m r i s m mà tr i l i thanh b ch, ông H i ng bi u th ngHi u nh c ba cái gh tr c sân r i ông kêu hai m con Thu Vân ra ng i nóichuy n ch i v i ông. Ông ngó dâu mà nói r ng:

- Thu nay cha t ng là cha vô ph c, cha không dè ngày nay còn cnh v y.

Thu Cúc m ng nói r ng:- Cha ch ! Ph i mà tr i khi n cho ba s ng l i, ba v ây g p má v i con

ng v i ông n i ch c ba m ng l m. Thu Vân nghe con nói t i ch ng thì nàng ng i bu n hiu. Ông H i ng th y v y bèn nói r ng:

- ng sá xa xuôi, dây thép nói m , không bi t ch ng th ng Vinh nóxiêu l c âu ó, h t gi c r i s bi t. Còn chuy n con Thu Ba utháng cha s i Sài Gòn r i cha m n nh t báo rao coi ai bi t nó âu chcho cha chu c. Làm nh v y ch c tìm c.



XIVng ã ch t nào dè s ng l i,

Th ng hèn lâu, m i ng nhìn nhau.

Th y thu c Lê Hi n Vinh i Tây gi a ng b tàu l n Ð c b n chìm tàu bi ttích, các quan c ng nói v y. Lê Hi n Vinh không ch t. Khi chi c tàu ''H i Phòng" b b n chìm, chàng eotrái n i th lêu bêu trên m t bi n. Sáng ngày có m t chi c tàu buôn ch y ngang, quantàu ngó th y chàng, bèn th ca nô i r c. Chàng lên t i tàu thì i s c nên n mngay . D i tàu cho thu c trót n a ngày chàng m i t nh d y. Chàng coi l i thìchi c tàu n y là tàu buôn c a n c Áo. Quan tàu xét gi y t , b t chàng em v n c

m tù. Hi n Vinh b c m tù bên n c Áo cho n mãn gi c, n c Pháp v i n c Áobãi chi n i tù v i nhau, chàng m i v c. V t i n c Pháp chàng mu n ánhdây thép cho v , nh ng vì trong túi không có ti n d nên chàng ánh dây thépkhông c. Chàng v a vi t th l i g p k tàu ch y qua Á Ðông, quan trên d ychàng v k tàu y, chàng ngh g i th vô ích, nên vi t r i chàng xé b . V t i SàiGòn chàng mu n ánh dây thép cho cha hay, mà r i chàng nh b n i có g i thtr c mà cha không thèm lên ón a, bây gi ánh dây thép n a, d u cha có mu nlên Sài Gòn, lên c ng không k p, nên chàng c ng b qua. Hi n Vinh i th ng ra H i Phòng. Tàu t i r i, chàng t ng v con còn ch

, nên b n b ch r ng lên ó. Nào dè n n i c d n trong nhà coi khác,mà ng i trong nhà c ng l . Chàng h i th m v con thì không ai bi t âu mà ch ,chàng l y làm b i r i, bèn ng i xe i th ng l i nhà th y ba Thi n. Chàng b c vôth y th y ba Thi n ng n c m, thoáng th y chàng, th y ch ng h ng, l t tbuông a ng d y nhìn chàng trân trân, không nói ti ng chi c h t. Hi n Vinh

i và h i:- Anh quên tôi r i hay sao? T ng tôi ch t r i ph i không?

Th y ba Thi n ch y l i ôm Hi n Vinh c i mà ch y n c m t:- Tr i i! Ai c ng t ng anh ch t chìm r i! Sao mà v c?

Hi n Vinh thu t s vi c c a mình cho th y ba Thi n nghe, r i h i th m v conmình bây gi âu. Th y ba Thi n thu t vi c Thu Vân nhà nghe tin tàu chìm,chàng bi t tích, nàng r u và nhu m b nh, m xanh xao nh tàu lá. Nàng s ch t xng i, b con b v , nên d t con v Nam, giao cho cha ch ng r i t v n ch t treochàng mà áp ngh a x a.

i thay! Nàng v t i Sài Gòn u nhà ng i ta, b n tr m l y s ch tr n áoqu n vàng b c. Nàng l i mang b nh n ng, có vi t th mà tr i r i t y bi t tích, snàng ã ch t r i. Th y ba Thi n thu t t i ó r i i m t ki m b c th c a Thu Vân g i choth y trao cho Hi n Vinh xem. Hi n Vinh m b c th ra th y tu ng ch c a v thì tayrun bây b y. Chàng coi th nói nh v y:



''Th y ba i! Kh n n n cho thân tôi l m. Tôi v t i Sài Gòn b n tr m l y ti n b c áo qu nch tr n. M y b a rày tôi au d y không n i. Không có ti n cho con n c m h ng ngày, có

âu mà u ng thu c. Tôi bi t trong mình tôi au nhi u l m, ch c không b a nay thì qua ngàymai tôi ph i ch t. V y tru c khi nh m m t theo ch ng, tôi vi t ít ch cho th y hay. T i nghi pcho con Thu Cúc b v , không bi t nó có trí mà tìm v Nha Mân hay không, mà v ó r ikhông bi t ông n i nó nhìn hay không n a.Kh l m th y Ba i! Thôi, chúc cho th y m nh gi i,tôi ch t..."

Hi n Vinh c th r i, chàng g c u, hai tay b m m t mà khóc. Ðã ch t ing l i v t i quê nhà t ng là vui, nào dè s ng v c l i còn th m kh h n là

ch t chìm n i áy bi n n a! Ph i dè nh v y thì thà là buông tay mà chìm ph t chomát thân kh e trí h n. Chàng khóc m t h i r i nói v i th y ba Thi n:

- Anh cho tôi u ít b a. Th y ba Thi n bi u tr trong nhà ra ngoài xe khiêng hành lý c a Hi n Vinh vô.Hi n Vinh n s Ði u d ng trình di n. Ông quan n m, làm u S y ã hay tinHi n Vinh kh i ch t r i, b i v y Hi n Vinh b c vô thì ông m ng r l m. Ông h i m y th y giúp vi c mau mau làm gi y cho Hi n Vinh lãnh l ng; r iông l i nói Hi n Vinh mu n xin vi c gì ông s n lòng cho h t th y. Hi n Vinh t thi t

i ông r ng lúc chàng v ng m t, nhà v ch t con xiêu l c, nên chàng mu n xinphép ngh sáu tháng s p t vi c nhà. Ông làm gi y cho phép ngh li n. Hi n Vinh c ngh r i chàng t gi th y ba Thi n xu ng tàu tr v Nam. Tàu ch y ra bi n, lúc chi u mát, chàng ng d a lan can ngó tr i, ngó n c,chàng ng m c nh ch ng nào càng au lòng ch ng n y. Có khi chàng d th c a vra mà c, h c n âu thì n c m t ch y tuôn tràn n y. Chàng trách ôngtr i sao ch ng công b ng, chàng làm t i l i gì mà m i m y n m nay khi n cho chagi n, cho chàng ch u th m êm ngày, r i bây gi l i còn n gi t v chàng, n b t

a con nh c a chàng c ng ph i xiêu l c nh a con l n n a. T ngày chàng vì danh d mà xe t k t tóc v i Thu Vân, cha c a chàng khôngsuy xét giùm cho chàng nên n tình ph t . Tuy chàng xét mình không có t i l i, nh ng bu n thì có bu n, ch ch ng baogi chàng dám ý gi n cha. Hôm nay v chàng ch t d c ng, con chàng xiêu l c

t. Trong lòng chàng u phi n th ng kh , nên chàng trách ông tr i r i chàng l i cn cha. Con trong nhà ch có m t trai, mà nay l i c hai a cháu n i gái. G t

gao chi l m v y, sao ch ng bi t th ng con th ng cháu, khi n cho con bu n th m,làm cho cháu l c loài? M t mày c ng da c ng th t nh ng i, mà lòng d sao c ngnh á v y? Hi n Vinh r u quá cu ng trí, chàng tính cùng r ng chàng i ri t v nhà tcho h t cái ác c a cha cho cha bi t, r i chàng t v n mà ch t tr c m t cha, cho chath y cái tánh kh kh gi phong hoá h b i c a cha ó ã làm tiêu tan h t hai acháu n i, gi t ch t m t con dâu, r i bây gi gi t luôn t i th ng con trai n a. S ng n amà làm gì? Lòng c gi ch hi u mà c ng mang ti ng th t hi u? V hi n con th o nay u tiêu tuy t h t, s ng vui s ng gì mà s ng?



Hi n Vinh tính t i ó r i ng ngó m t bi n ch n tr i mà khóc, th m kêu tr i kêuc mà xin ch ng minh giùm cho lòng chàng. Chàng khóc cho n t i r i tr xu ng

phòng n m dàu dàu, trông tàu t i b n cho mau ng có i ri t v Nha Mân nói cho h i r i ch t.

T ngày ông H i ng Lê Hi n Ð t nhìn c dâu v i cháu n i n nay, kã h n sáu tháng r i. Ban u ông lên Sài Gòn m n hai t nh t báo l i rao, h a

ch c r ng ai bi t tin t c con Thu Ba ch giùm cho ông thì ông th ng n m tr m ngc. Ông i hoài không nghe ng t nh chi h t, còn trong nhà thì Thu Vân ngày

nh êm c ng nh c nh Thu Ba hoài. Ông th y v y nên ông d t m con Thu Vân iSài Gòn hai l n, l n nào c ng ch i m t tu n l ng d d m tin t c. Thu Vân iki m nhà hai Thình ã d n i âu m t, không còn Bàn C n a. Hai Thình mà còntr n n a thì có ph ng gì mà g p chín Hô! Ði Sài Gòn hai l n mà l n nào c ng ngng ngáo ngáo i không r i v c ng không, ch không nghe tin t c con Thu Ba chútnào h t. M t bu i s m mai con Thu Cúc i v i ông n i lên th m lò g ch, nó th y v ng

t con Nuôi nó m i h i th m bà Sáu coi con Nuôi i âu. Bà Sáu nói r ng “Má conNuôi au h n n a tháng nay. Vài b a rày má nó b nh n ng quá nên nó nhà, khôngth y xu ng làm g ch”. Thu Cúc nghe nói nh v y thì m t nó bu n xo. Ð n tr a nóxin phép v i ông n i và má nó ng i th m con Nuôi. Ông H i ng th y tr i n ng quá; nên ông d c d c cho n x ông m i ch ukêu th ng Hi u bi u d t con Thu Cúc i. Nhà con Nuôi óng c a sùm s p trong ngoài v ng tanh. Lên t i ó, Thu Cúcbi u th ng Hi u ng tr c sân ch i, r i nó cúi u chun vô nhà. Nó nghe trongbu ng có ti ng rên nho nh , r i l i nghe có ti ng khua l p c p. Nó i nh l i ch c aphòng mà dòm, th y c m Nuôi ng s c chén thu c ng b ng cho má nó u ng.Con Nuôi th y Thu Cúc thì g t u chào, tuy mi ng nó chúm chím c i song m t nóbu n b c l m. Thu Cúc b c vô ngó má con Nuôi r i h i:

- Má ch au sao ó? Hôm tr c ch có nói mà tôi t ng mình s sài v ythôi. H i s m m i n y tôi lên lò g ch, tôi không th y ch tôi h i th m, bàSáu nói tôi m i hay. B a nay có b t chút nh gì hôn?

Con Nuôi ch y n c m t mà áp:- nh c a má ch m t ngày m t nhi u.- Ch có r c th y h t thu c cho u ng không?- Có ông th y thu c B y, xóm trên, hôm tr c ng coi m ch giùm m t l n

và h t cho hai thang thu c. Chi u hôm qua, h t thêm thang n a u ng cònt chút ây, mà coi b c ng không khá.

- Sao ch không r c ông M ng Liên trên Sa Ðéc, ng gi i l m, nh có ngnên má tôi m nh, m y tháng nay l i có da có th t, ch không th y hay sao?

- Th a cô….- Ch ng kêu tôi b ng cô n a! N u ch kêu tôi b ng cô tôi v a! Tôi nói c

kêu b ng em nh h i tr c v y mà, bày t kêu cô hoài.- Nghèo quá có ti n âu mà r c th y gi i.



- i gì! Ông n i tôi nói ông M ng Liêm không ph i làm thu c ki m ti nnh ng i ta v y âu. Giàu thì ng m i n ti n, còn nghèo thì ng làmph c.

- u ng làm ph c, mình c ng ph i có ti n h t thu c ch . Má tôi có chútnh h m nay h t thu c mua d u h t r i còn âu n a mà r c th y khác.

- tôi v tôi th a cho ông n i tôi hay, xin ông n i tôi sai th ng Hi u ic. Nh ông M ng Liêm có n ti n bao nhiêu thì ông n i tôi tr cho.

Tuy hai a nói chuy n nh nh , song má con Nuôi nghe, nên nh ng m tngó. Ch ta th y Thu Cúc bèn ngo t nó l i ng g n, và h i nh nh r ng:

- Cô lên th m con Nuôi ch i hay có vi c chi? Thu Cúc l c u áp:

- Cháu nghe nói dì mình, nên lên th m dì, ch có chuy n chi âu. Má con Nuôi l ng thinh m t h i r i nói:

- Cô là cháu nhà giàu, mà cô không kiêu c ng, nghe tôi au cô i th m, thi ttôi cám n quá.

Ch ta nói m y là r i ch y n c m t r ng r ng. Thu Cúc áp:

- Có chi âu mà n ngh a. Bây gi cháu giàu mà cách m y tháng tr c cháung nghèo v y ch . H i ó dì th ng cháu, bây gi cháu giàu r i cháu

quên dì v i ch Nuôi hay sao. Má con Nuôi nói:

- Thi t áng quá! Nh mà nh v y hèn chi m i c ph c. Con Nuôiph i b t ch c cô ó mà i nghe hôn con.

Ch ta nói t i ó r i coi b m t nên nín mà ngh . Cách m t h i ch ta m i nóing:

- Thu nay cô th ng con Nuôi cô làm ch em v i nó, n ch ng cô cgiàu sang r i cô c ng không ph nó. B a nay nh n có cô lên ây, v y tôixin t v i cô m t u. Tôi bi t trong mình tôi au nhi u l m, s s ngkhông lâu n a. V y n u tôi có theo ông theo bà r i, thì xin cô làm ph cth a v i ông H i ng ng cho con Nuôi nó mà h u h cô, ch tôi ch tthì nó b v , còn ai âu mà n ng d a.

Con Nuôi nghe má nó tr i nh v y thì nó ng lòng nên ng i ghé bên gi ngmà khóc, Thu Cúc th y v y c ng th m thi t, song mu n làm cho yên lòng ng i

nh nên áp:- Dì ng nói nh v y, ch Nuôi ch bu n. Không có sao âu mà s . Cháu

i nói v i ch Nuôi cháu th a v i ông n i cháu cho ng i lên Sa Ðécc ông M ng Liêm h t thu c cho dì u ng. Dì u ng c a ông vài thang thình ch gì. Còn ph n ch Nuôi thì xin dì c ng ng lo. Cháu th ng ch

ng nh ch ru t cháu v y. Nói cùng mà nghe, ví nh tr i khi n dì m t ia thì cháu lo cho ch , h cháu s ng thì ch s ng, ch ng nào cháu

nghèo m t, thì ch m i c c kh . Dì ng có lo, c an tâm mà d ng b nh. Má con Nuôi nghe nói nh v y thì m t có s c vui. Ch ta n m suy ngh m t

i n a r i nói ti p:



- a nay nh n có cô ây, tôi ph i t thi t chuy n riêng c a con tôi cho nóbi t luôn th . Nuôi i má nói thi t cho con bi t. Con không ph i là con ru t

a má âu. H i con c n m sáu tháng má th y con ng ngh nh mámua má nuôi, nên má m i t tên con là Nuôi ó.

Con Nuôi v i Thu Cúc nhìn nhau ch ng h ng. Con Nuôi ng d y nói:- Má bày chuy n chi v y má? Má không th ng con n a hay sao mà má nói

nh v y?Má con Nuôi áp:- Má s má ch t nên má nói thi t cho con bi t ch .

Con Nuôi ng i xu ng khóc n a. Thu Cúc h i:

- Dì nói ch Nuôi là con nuôi c a dì. V y ch cha m ru t c a ch là ai âu?- Tôi không bi t.- a! V y ch h i tr c ai bán ch cho dì?- i tr c tôi trên Sài Gòn, g n con ó nó nuôi vú cho ng i ta. Không

bi t t i sao h m n vú nuôi r i h b , nên con vú nó bán cho tôi m ing b c.

- i trên Sài Gòn dì ch nào?- Tôi tr trong ng h m g n bên ch Tân Ð nh.

Thu Cúc nghe nói nh v y thì run tay, bi n s c l t t h i n a:- Ng i vú bán ch Nuôi cho dì có ph i h i tr c l y n á40 hôn?- Ph i.- Ph i tên là hai Thình hôn?- Ph i. Sao mà cô bi t? Con ó sau nó ng41 m t th ng ch ng làm d i

hãng, m t r ch ng, h kêu là hai R , r i d n nhà v âu phía Ch Ðu i.- Khi tr c r ng dì hô, nên l i xóm kêu dì là chín Hô ph i không?- Ph i. Sao cô bi t rõ nh v y?

Thu Cúc ch y a l i ôm con Nuôi v a khóc v a nói r ng:- Tr i t i! Ch hai tôi ây mà tôi không bi t, i ki m x nào ch . Ch

hai i, em không dè ngày nay mà ch em g p nhau nh v y, thi t là ph cn không bi t ch ng nào. Ði, ch i v i em xu ng nói v i má và ông n i

hay. Ði mau mau, cha ch , tôi m ng quá?... Anh Hi u a anh Hi u, anhch y ri t v kêu má tôi chút... Mà thôi hai ch em tôi i. Ði, ch hai, i.

Thu Cúc bôn chôn quýnh quít, c níu tay con Nuôi mà kéo và thúc i. Con Nuôi không hi u Thu Cúc làm vi c gì k c c nh v y, nên nó v n thànhgi ng trì l i mà m t nó ngó má nó trân trân. Má con Nuôi th y v y c ng l y làm lnên h i Thu Cúc:

- Cô nói cái gì v y? Tôi không hi u. Ðâu cô nói cho tôi nghe th coi t i saocô kêu con Nuôi b ng ch hai?

- cháu nói cho dì nghe. H i tr c má cháu trên Sài Gòn, ch ây r in dì hai Thình nuôi vú. Ba v i má cháu có vi c ph i i ra B c g p, mà

40 (gendarme): c nh sát41 y



lúc y ch hai cháu au, nên em i m t l t không c. Ba cháu ti nc cho dì hai Thình và d n, h ch hai cháu h t au r i mua gi y tàu em

ra sau. Dì hai Thình n h t ti n b c r i bán luôn t i ch hai cháu mà tr nt.

- Tôi có dè nh v y âu? Ph i h i ó dì hai Thình bán cho dì hôn?- Ph i. Nó bán cho tôi m i ng b c.- Dì b t nh n quá! M i m y n m nay ba v i má cháu tìm ch hai cháu

không c r u r không bi t ch ng nào. Cách m y tháng tr c má cháu t i sài Gòn th i may g p dì hai Thình. Má cháu h i, dì ch i, nói cho dì

ch không ph i bán. Má cháu có lên Tân Ð nh ki m dì nh ng trong xóm dì h i tr c ó không ai bi t dì i âu. Có dè dì ây âu.

- i con Nuôi c b n n m tu i, nhà tôi m t, vì Sài Gòn không cóph ng th làm n, nên tôi ph i tr v ây.

- Sao dì v m t bên ông n i cháu ây, mà t h i ó n bây gi dì khôngnói thi t?

- Tôi có bi t con Nuôi là con c a ai âu mà nói.- Ph i. Dì có bi t âu. Mà m y tháng nay ông n i cháu rao trong nh t trình

i ai bi t chín Hô ch ra, ông n i cháu cho ti n sao dì l i không nói?- Ông có rao nh t trình hay sao? Tôi có hay bao gi âu mà nói. Ph i tôi dè

con Nuôi là cháu n i ông H i ng thì tôi nói li n ng nó sung s ng t mthân, ch tôi nó c c kh làm chi. Cha ch , con tôi có ph c quá? N uthi t nh v y tôi h t lo cho ph n nó r i.

- Thi t là may quá! Ông n i v i má cháu ch c m ng l m. Thu Cúc nói mà hào h n, nó nói v i má con Nuôi r i day l i kéo con Nuôi

a:- Thôi i ch hai, i xu ng d i nhà m t chút, ng cho má v i ông n i

ng. Ba i Tây chìm tàu ch t r i. R i quá, ph i ba còn s ng thì vui l m.Thôi i.

Con Nuôi nghe rõ u uôi r i thì nó ch ng h ng, n a m ng n a nghi, nênng ngó Thu Cúc r i l i ngó má nó. Thu Cúc thúc i n a, con Nuôi m i nói r ng:

- Chuy n em nói ó qua không hi u. Bây gi má qua au qua b mà i saoc. Thôi em v th a l i má em hay, coi má em li u làm sao ã ch .

Thu Cúc g t u buông tay con Nuôi ra, r i ch y ra sân, h i th ng Hi u v .Nó v a i v a ch y hào h n, th ng Hi u ch y theo h i vi c gì nó không thèm nói, cco giò ch y ri t. V a b c vô c a, Thu Cúc kêu rân:

- Má i má ! Con tìm c ch Thu Ba r i. Má lên em ch v cho mau má. Thu Vân ng ng d i nhà b p, nghe con kêu om sòm, bèn ch y lên h i:

- Gì v y con?- Con tìm c ch Thu Ba r i.- âu?- Trên kia.- Trên nào?- Ch Nuôi ó a.- ? Ai nói v i con r ng con Nuôi là Thu Ba.



- Má ch , má ch là ch chín Hô a.- Úy, cha ch ! Thi t hôn?- Sao l i không thi t. Con h i r i. Má lên h i l i mà coi.

Thu Vân m ng quýnh, nên r n r c ch y i ki m ông H i ng. Ông ngm trong nhà t m, nàng ng ngoài kêu mà nói:

- Th a cha, Thu Cúc nó nói con Nuôi ó là Thu Ba cha à. Cha cho con lênnhà con Nuôi h i l i coi, nghe hôn cha.

Ông H i ng trong áp l i:- con lên tr n h i l i coi. Con i tr c i, cha t m r i cha s lên sau

Thu Vân v i Thu Cúc d t nhau mà ch y; tr i còn n ng mà quên i kh n. Ôngi ng t m r i b c ra kêu th ng Hi u l y áo qu n mau mau cho ông thay, ng

ông i theo m con Thu Vân. Ông thay xong r i, ông h i th m th ng Hi u coi nhàa m con Nuôi ch nào r i ông l y dù i. ông ra kh i c a ng , ông s c nh b

quên xâu chìa khóa trên u gi ng c a ông, ông bèn v i vã tr l i l y. Ông lên l u coi t s t, t cây u óng t t , ông b chìa khóa vô túi, kêuth ng Hi u mà d n coi nhà r i ông m i i n a.



XVCha con sum hi p h t u phi n,

Ch ng v trùng phùng quên kh não.

Ông H i ng nghe nói con Nuôi ó là Thu Ba, ông mu n i ri t lên nhà nócoi có thi t nh v y không. Ông che dù i dài theo hai hàng ki ng v a ra t i n a sân ông th y có m t cáixe h i ch y ch m ch m r i ng ng ngay tr c c a ng . M t ng i m c tây ntrên xe leo xu ng, tay xách m t cái hoa ly42. Xe li n m máy ch y. Ng i y ng c

t lên ngó vô nhà r i l m l i i vô, b i m nh d n mà m t mày h m h l m. Ôngi ng t ng khách nào l nên ông kh ng l i mà ngó.

Ng i l y vô c a ng r i thì c l m l i i ri t. Ch ng ng i y ngó th y ôngi ng ng gi a sân thì v i vã i l i. Ði g n t i, ng i y cái hoa ly xu ng

t, l y nón c m trong tay r i nói châm b m:- Th a cha, con v ây.

Ông H i ng ng nhìn trân. Ch ng ông th y qu là Hi n Vinh, con trai c aông, thì ông bi n s c l khóc l c i, không bi t nói sao c, ông vùng la l n lên:

- a! Vinh! M y còn s ng hay sao? Cha ch là may? V y mà nó nói m y btàu chìm ch t r i ch !

- Th a cha, con d ch t âu! Con v ây mà ch t tr c m t cha cho cha v alòng ch .

- Ê! Ð ng có nói b y? Ch t i s ng l i tao m ng quá mà m y nói cái gì v y?- Th a cha, con nói thi t ch . Con s ng l i ng v mà ch t cho cha th y.- Sao mà ch t?- y ch s ng làm gì? S ng mà s u não, s ng mà ng m ng nu t cay,

ng vui s ng gì ó mà s ng.Ông H i ng chúm chím c i. Ông nh t thi t nh ng vi c nhà, mà v a mmi ng thì Hi n Vinh l i nói:- Cha v i con thi t là ác l m. Vì cha mà con s u th m m i m y n m nay.

Vì cha mà v c a con ph i ch t d c ng d c sá, còn con c a con thì xiêuc m t h t. Cha gi t con luôn n a i cho v a lòng cha. Con nói thi t, n u

cha không gi t con thì con c ng âm h ng con mà ch t cho cha coi. Ông H i ng c i ng t. Ông b c l i v vai Hi n Vinh và nói d u dàng:

- Con gi n cha l m ph i không? Con gi n ph i l m. Bây gi cha bi t cha i con g t gao thi t. Thôi, chuy n c b i, ng có nh c t i n a.

Hi n Vinh c i g n và ch n áp:- Bây gi cha bi t cha g t thì ã mu n r i, cha bi u b chuy n c , b sao cho

c.- Sao v y?

42 va ly



- Làm sao con quên v con c a con c. Con ph i ch t. Ch t tr c m t chabây gi ây.

Hi n Vinh khóc d m. Ông H i ng c i r i kéo tay chàng mà nói:- Con vô nhà ng i mà khóc. Khóc cho lung ng h t phi n r i m t lát v con

a con tr v ây g p nhau cho vui. Hi n Vinh nghe nói nh v y thì càng bu n nhi u nên nói:

- Con au lòng xót d h t s c mà cha ành vui c i pha l ng chi v y cha.- Cha nói thi t. Con vô nhà i, r i m t lát n a v c a con s d t thêm m t

a con n a c a con v ây mà m ng con cho con coi.- c a con bây gi âu? Ki m c con Thu Ba r i hay sao? Cha ã ch u

nhìn chúng nó r i hay sao? Chúng nó v ây hay là cha i ki m? Ông H i ng kêu th ng Hi u xách hoa ly cho Hi n Vinh còn ông n m tayHi n Vinh mà kéo i vô nhà. Hi n Vinh ng ng n l khóc l c i, không hi u v con

âu mà cha nói nh v y. Vô nhà r i, ông H i ng è vai Hi n Vinh bi u ng i trên gh . Ông ng i m tbên mà t cho chàng nghe r ng m con Thu Vân H i Phòng nghe tàu chìm chàngch t, bèn d t nhau tr v Nam. Ð n Sài Gòn b n tr m l y h t vàng b c áo qu n, r iThu Vân l i au n ng, Thu Vân g i th mà tr i v i ông, ông mu n lên Sài Gòn màtìm ng t vì trong th không có nói ch nên ông không bi t âu mà ki m. Ôngbu n r u n ng không c, nên ông mang b nh h n m t tháng. Lúc y Thu Vân

nh r i nàng d t con xu ng ây vô trong lò g ch mà làm công. Ông th y m connghèo kh b nh ho n ông th ng, nên em v nuôi. Cách hai tháng sau tình c conThu Cúc nói thi t ông m i bi t, ch n u m con nó gi u hoài thì ch c ông c ngkhông dè. Ông H i ng thu t chuy n, Hi n Vinh lóng tai nghe. Ông thu t t i ó r inói:

- Còn cái vi c con Thu Ba thì cha m n nh t trình rao ai có bi t nó âu thìch giùm, cha th ng 500 ng b c. Cha v i v c a con có i Sài Gòn hai

n, h i dò thì h i tr c con vú bán con Thu Ba cho m t ng i àn bà tênlà chín Hô, mà tìm chín Hô không c. H i x con Thu Cúc i ch i tình

nó h i ra m i. Té ra con Thu Ba t nh chí l n làm trong lò g ch c a chaây mà cha không hay. Con Thu Cúc ch y v kêu r i m con nó d t nhau

lên tr n. Cha i theo v a m i ra g n t i c a k g p con v ó. Hi n Vinh nghe rõ u uôi r i thì m ng quýnh ng d y nói:

- con c a con i ch nào, xin cha ch giùm ng con lên ó coi. Ông H i ng c ng ng d y:

- Thôi thì i v i cha. Hai ng i v a b c xu ng th m thì th y Thu Vân, Thu Cúc v i con Nuôingoài b c vô c a ng . Hi n Vinh th y v con thì quýnh quít trong lòng không th

n c, nên chàng ch y ri t ra m t tay n m Thu Vân, m t tay n m Thu Cúc c iom sòm mà n c m t ch y d m d . Thu Vân và Thu Cúc th y Hi n Vinh, t ng trên tr i m i r t xu ng, nên ng

ng s t, không nói c m t ti ng. Thu Cúc ôm cha ch t c ng mà khóc. Thu Vânng m t bên ch ng c ng khóc òa.



Con Nuôi không hi u chi h t nên ng dang ra mà ngó. Thu Vân h i ch ngi sao còn s ng mà v c. Hi n Vinh thu t s chuy n c a mình trong ít ti ng cho con nghe.

Thu Vân b c l i n m tay con Nuôi và nói v i ch ng: “Con Thu Ba âymình!”. Hi n Vinh thu nay ch a th y m t con Thu Ba nay m i th y nó ây tuy nón m c lam l , song chàng không nghi ng i chi h t, vùng cúi xu ng ôm m t nó mà

hun và nói:- i m y n m nay cha m th ng con nên khóc g n h t n c m t. Ai dè

ngày nay v ây r i l i g p con! V ch ng và hai a con d t nhau vô nhà. Ông H i ng ng trên th m

ch ngó con dâu, và hai a cháu n i thì ông l y làm p d , nên ông vu t râu màmi ng c i chúm chím. Vô nhà r i Thu Vân th a v i ông H i ng:

- Th a cha, ch chín Hô au nhi u quá mà không có thu c men chi h t. Chcó n nuôi con Thu Ba thu nay, bây gi mình làm sao n n l i ch .

Ông H i ng ch a k p nói, thì Hi n Vinh h t mà nói r ng:- Ch ch nào âu, d t tôi lên ó coi m ch th coi. Nh có th c u c thì

tôi ráng mà c u ch . Ông H i ng nói:

- Con i v i cha. Ông H i ng v i Hi n Vinh ra i. Thu Vân, Thu Ba và Thu Cúc i theo. Lên

n ó Hi n Vinh coi m ch cho ch chín Hô r i nói:- nh tuy nhi u, nh ng không th y ch nào h i. Tôi có th c u c, song

ph i lâu lâu m t chút b nh m i m nh. Chàng ngó quanh qu t trong nhà:

- nhà ch t h p th p th i quá nh v y bi u ng au sao c. Mà chây có m t mình r i ai nuôi ch . Th a cha, bi u b y tr em võng lên

võng ch v d i nhà mình ng cho thu c cho d . Ông H i ng g c u lia l a:

- c c, con mu n th nào t ý con. Ông li n b c ra kêu l i xóm bi u hai ng i m nh d n l y võng mà khiênggiùm chín Hô em xu ng nhà ông. Ông d t v ch ng Hi n Vinh v tr c, Thu Ba

i Thu Cúc l i ng i m t l t v i ch chín Hô. V n nhà, Thu Vân bi u anhPho v i th ng Hi u d n cái phòng d a nhà b p ch nàng n m khi tr c cho ch chínHô n m. May Hi n Vinh có vài m i thu c s n trong hoa ly, l i có kim tiêm thu c

a, nên ch ng võng ch chín Hô xu ng t i n i, chàng tiêm cho ch ta m t m ithu c, ch ta kh e li n. Thu Ba c rà rà m t bên mà coi ch ng, b nó th ng yêu mnuôi l m. Thu Vân l y m t b áo qu n m i c a Thu Cúc a cho Thu Ba b n . ThuBa ban u còn b ng mà r i nó th y c nhà u t ý th ng nó, ông n i thì ng ingó con cháu r i vu t râu c i hoài, cha thì ng x n b n m t bên mà vu t ve, mthì lo g u, thay áo cho nó, em thì c theo n m tay mà nói chuy n, b i v y nó m idám ch c s thi t, nó m i m ng m ng trong lòng. Anh Pho r t b t v t làm th t, v t la om sòm.



Th Két n u c m trong nhà b p khói lên ngui ngút. Th ng Hi u ch trà r i l y thu c, múc n c r a m t r i rót d u làm èn, nóch y l ng x ng ch n không bén t. Ð n chi u c m cháo d n y m t bàn, Hi n Vinh c lo nói chuy n, không nh

i vi c n u ng. Ông H i ng ng i l i bàn n r i nói l n:- Thôi, n c m. Ð th ng th ng r i m c s c mà nói, không thi u gì ngày gi .

Ði n c m n ngu i h t. Hi n Vinh nghe cha bi u m i d t v con i n c m. Ông H i ng ng i trên

u bàn, m t bên thì Hi n Vinh v i Thu Ba, còn m t bên thì Thu Vân v i Thu Cúca n v a nói chuy n.

Cha con sum hi p, ch ng v trùng phùng, m t câu chuy n nghe m y ti ngi, m t ng i nào coi c ng t i rói.

Thu Vân thu t rõ nh ng vi c tân kh c a m con nàng nhà l i cho ch ngnghe. Khi nàng thu t t i lúc v ch ng hai R t tài v t c a nàng thì Hi n Vinhgi n quá, nói làm n g i lên quan bi n lý Sài Gòn mà th a, ng tr ng tr cái lgian ác y Ông H i ng can:

- Thôi con. Bây gi mình có ph c c sum hi p m t nhà r i, mình c ngnên làm ph c cho thiên h . H i ng i ta làm chi. Ðã bi t con Thình nóbán con Thu Ba. Bây gi có chín Hô làm ch ng thì con tr t i nó c. Cònth ng ch ng nó âm m u gi t c a, n u con xin s m t thám xét cho h n hòithì có l c ng ra m i. Mà thôi! Làm cho ra l mà ích gì. M t vàng b c baonhiêu cha th ng cho. C ng nh v ch ng con Thình nó làm nh v ynên bây gi mình m i c vui v nh v y.

V ch ng Hi n Vinh nghe cha d y nh v y thì kính ph c l m, không có l inào mà cãi c. Ai n y còn ng i suy ng m m y l i hi n c c a ông H i ng. V ch ng Hi n Vinh ng i n mà c li c ngó con Thu Ba hoài. Cách m t h iHi n Vinh nói v i v :

- Tôi coi cái trán v i cái mi ng con Thu Ba nó gi ng con Thu Cúc quá, màsao mình g p con Thu Ba n m sáu tháng mà mình không bi t? D quá.

Thu Vân c i và áp:- i tôi không dè nên không ý coi cho k . Mà tr i khi n c ng k , hai a

nó g p nhau thì chúng nó th ng nhau quá. Con Thu Ba chúm chím c i hoài không nói chi h t. Sáng b a sau Hi n Vinh ánh dây thép lên Sài Gòn mua thu c tr b nh cho chchín Hô. Chàng s n sóc u d ng trong n a tháng thì ch chín Hô thi t m nh. Ông H i ng t d u cám n nh ng ng i làm ngh a v i con cháu ông tronglúc ho n n n, nên ông kêu bà Sáu và ch chín Hô v nhà ng ông nuôi. Ông l i cho phép v ch ng Hi n Vinh d t con i Trà Vinh t t i v i ông ÐoànThanh B ch và vi ng m v ch ng ông Ðoàn Thanh Long. B n v v ch ng Hi nVinh d t con i th ng lên Sài Gòn t n ông th y thu c làm ngh a tr b nh cho ThuVân. Thu Vân l i xin ch ng ghé M Tho ng nàng th m thím ti m trà. Hi n Vinh ch i tr n n a tháng r i m i tr v Nha Mân. Ông H i ng c

nh ph c, ông mu n chia cái ph c c a ông cho con nhà nghèo, b i v y ông d y



Hi n Vinh xin t ch c th y thu c r i ông c t m t tòa nhà ngói l n phía bên kiang ngay c a ng nhà ông, r c và nuôi d ng con nít m côi và ng i già c

nh t t. Ông giao cho v ch ng Hi n Vinh coi s y làm ph c cho k côi cút nghèonàn. Còn lò g ch v i ru ng t thì ông nói v i hai a cháu n i h ông i th m lò

ch thì có Thu Ba, h làm t lá m n ru ng thì có Thu Cúc. M t nhà vui v , cha con ch ng v thu n hòa. M i bu i chi u, ông H i ng nh c gh ra ng i tr c sân mà hóng mát. ThuBa v i Thu Cúc i vòng theo m y cây ki ng mà ki m sâu. Hi n Vinh v i Thu Vân d tnhau i qua i l i theo m y b sông mà nói chuy n. Ông H i ng nhìn con ngócháu, trong lòng th th i ngoài m t t i c i. Nhi u khi ông nói nho nh m t mình:“H nh phúc nh v y mà m i n m nay mình không bi t h ng.”

t(NxB Càn Long, 1928)


ho bieu chanh chut phan linh dinh

Documents