Hladni rat na Dalekom istoku; Pokret nesvrstanih; Izraelsko-arapski ratovi.

Dekolonizacija

Građanski rat u Kini

Rat u Koreji 1950-1953

Ratovi u Vijetnamu 1945-1975

Pokret nesvrstanih

Izraelsko-arapski ratovi

Dekolonizacija Azije

Kolonijalne sile u Aziji Dekolonizacija nakon II sv. rata

• Pokreti za nezavisnost kolonija pojavili su se još za vreme Prvog svetskog rata.

• Drugi svetski rat bio je presudan za raspad dotadašnjeg kolonijalnog sistema.

• Generalno gledano, britanske kolonije dobile su nezavisnost mirnim putem, a francuske i portugalske nakon oružanih sukoba.

DEKOLONIZACIJA AZIJE

• 1946 – Jordan i Sirija (Francuska)

• 1947 – Indija (Velika Britanija)

• 1948 – Burma/Mijanmar; Cejlon /Šri Lanka (Velika Britanija)

• 1949 – Laos (Francuska)

• 1949 – Indonezija (ustanak protiv Holanđana od 1945)

• 1953 – Kambodža/Kampučija (Francuska)

• 1961 – Kuvajt (Velika Britanija)

• 1963 – Singapur; Malaja/Malezija (Velika Britanija)

• 1967 – Jemen (Velika Britanija)

Azija nakon dekolonizacije

INDIJA (15.8.1947)

• Sveindijski kongres- Kongresna partija osnovana je 1885. Imala je lokalnu vlast i bila elitistička partija.

• Mahatma Gandi preuzima partiju 1919. Od tada postaje masovna

• Nakon Drugog svetskog rata Gandi se zalaže za ujedinjenu Indiju.

• Muslimanska liga pod vođstvom Muhameda Ali Džinaha želi posebnu državu.

• Muslimanska liga pokreće verski sukob 1946. godine.

• Indija je 1947. podeljena na Indiju i Pakistan (Istočni i Zapadni, od 1971 Bangladeš)

• Proglašenje nezavisnosti uzrokuje velike migracije muslimanskog i hindu stanovnika.

• 1947/48 - U verskim sukobima stradalo 1.000.000 ljudi

• U Indiji ostalo oko 30 miliona muslimana

• Indo-pakistanski ratovi 1948/9, 1965, 1971

Podela Indije

Pakistan i Indija

Muhamed Ali Džinah Mahatma Gandi

Japanska osvajanja pre i tokom Drugog svetskog rata

• Rat na Dalekom istoku završio se 2. septembra 1945. kapitulacijom Japana.

KINESKI GRAĐANSKI RAT

• Sukob komunista i nacionalista (Guomindang-Kuomintang) u fazama od 1927.

• Nakon povlačenje Japana 1945. godine počinju neuspešni pregovori Čang Kajšeka i Mao Cedunga.

• Nakon povlačenja Sovjeta iz Mandžurije 1946. u ovu oblst ulazi Čang Kajšek.

• SSSR najpre uzdržan, potom pruža pomoć

komunistima. • Pobednici u građanskom ratu bili su komunisti. Oni 1.

oktobra 1949. godine proglašavaju Narodnu Republiku Kinu.

• Čang Kajšek se sa 2 miliona pristalica povlači na ostrvo Tajvan.

• Decembar 1949 – Proglašena država Tajvan/ Kineski Tajpeh.

• U periodu od 1946-1949 rat je odneo oko 1,200,000 žrtava

Građanski rat u Kini

Lider Guomindanga Čang Kajšek Vođa komunista Mao Cedung

Hladni rat postaje “vreo”-

Koreja 1950-1953

• Korejsko poluostrvo je u posedu Japana od 1910.

• SAD i SSSR oslobađaju Koreju od Japanaca 1945. i dele je po 38 paraleli –Severna i Južna Koreja.

• Tokom 1948/9. okupacione trupe SSSR i SAD se povlače

• Na čelu Severne Koreje je bio komunista Kim Il Sung.

• Na čelu Južne Koreje nalazio se Sigman Ri.

Početak rata

• Kim Il Sung napada Južnu Koreju juna 1950. godine, jer smatra da SAD neće intervenisati.

• Oštra reakcija SAD - deklaracija OUN o intervenciji.

• Trupe UN bile sastavljene do pripadnika 16 država, ali 90% čine vojnici SAD.

• SAD primenjuje DOMINO teoriju

TOK RATA

• Severna Koreja zauzima Seul, prestonicu Južne Koreje. • General Mek Artur predvodi trupe UN i u protivnapadu

zauzima Pjongjang i dolazi do reke Jalu. • Severnoj Koreji podršku pruža Kina. Kineski “dobrovoljci”

potiskuju trupe UN. • Mirovni pregovori od juna 1951 do jula 1953. • Primirje je potpisano juna 1953. godine u Pandžumonu.

Vraćanje na status quo. Mir još uvek nije potpisan. • Rat je odneo oko 2.000.000 žrtava. • Završetak rata je omogućio Japanu da dobije pravo na

naoružavanje.

Rat u Koreji mogao je da dovede do Trećeg svetskog rata

• Izjava predsednika SAD Hari Trumana

novembra 1950.

INDOKINESKI RAT ZA NEZAVISNOST

1946-1954

• Nakon kapitulacije Japana 1945 proglašena Demokratska Republika Vijetnam.

• Na čelu države bio je komunista Ho Ši Min. • Francuska hoće da zadrži Indokinu i šalje trupe generala Leklera • Francuska popušta 1946, ali ostaje problem na jugu Vijetnama, od gde

Francuzi stvaraju državu. • Od 1949 vodi se gerilski rat. Pojačava se kada komunisti pobeđuju u Kini i

pomažu sever. • Francuzi su doživeli poraz kod Dien Bien Fua 1954. godine. • 1954 - Pregovora u Ženevi i Vijetnam je podeljen po 17. paraleli, a Laos i

Kambodža su dobile nezavisnost. • Na severu Demokratska republika Vijetnam sa prestonicom u Hanoju • Na jugu Republika Vijetnam. Glavni grad je Sajgon. • Dogovorom iz Ženeve predviđeno da se održe izbori 1956.

Francuska Indokina

Rat u Vijetnamu 1960-1975. • Južni Vijetnam (Republika Vijetnam) stopira dogovorene

opšte izbore. Na čelu države Ngo Din Dijem. • Tokom 1960. na jugu se osniva Narodni front za

oslobodođenje Vijetnama (Vietkong) koji kontroliše veći deo zemlje.

• Postepeno američko angažovanje u Južnom Vijetnamu. • SAD koristi takozvani Tonkinški incident 1964. kako bi ušla u

rat protiv Severnog Vijetnama. • Vijetkog januara 1968. pokreće TET ofanzivu i ulazi u

Sajgon. • SAD 1970. ulazi u Kambodžu, a naredne godine i u Laos. • Nakon više godina pregovora potpisan sporazum u Parizu

1973. Iste godine Severni i Južni Vijetnam nastavljaju međusobni rat.

• Severni Vijetnam je 1975. odneo pobedu i ujedinio državu.

• Predsednik SAD Lindon Džonson objavljuje na se neće kandidovati za novi mandat.

Dugotrajni rat u Vijetnamu

Strahote rata u Vijetnamu

Brutalnost rata u Vijetnamu

NESVRSTANI

• Zemlje koje ne pripadaju nijednom bloku. • Konferencija u Bandungu održana je 1955.

godine. • Sastanak u Bandungu je prisustvovalo 29 država

Afrike i Azije prozapadnih, proistočnih i neutralnih.

• Zajednička deklaracija kojom se osudjuje kolonijalizam i rasna segregacija, nemešanje u unutra unutrašnje stvari, očuvanje suvereniteta. Mir, saradnja, ljudska prava, rasna jednakost, protiv imperijalizma, kolonijalizma

Lideri pokreta nesvrstanih: Naser, Tito i Nehru na Brionima 1956.

• Prva konferencija nesvrstanih država održana je u Beogradu 1. septembra 1961. godine.

• Bilo je prisutno 25 država, većinom iz Azije i Afrike.

• 2/3 članica UN, preko 50% svetske populacije.

• Danas: 120 država članica i 17 država posmatrača (Srbija posmatrač) bilo prisutno na 16. samitu u Teheranu 2012.

Nastanak Izraela • Cionizam: nastaje u južnoj Rusiji 80-tih godina XIX veka.

• Teodor Hercl - knjiga Jevrejska država

• Britanski ministar spoljnih poslova Lord Balfur 1917. godine obećao Jevrejima slobodan prostor za formiranje države (Balfurova deklaracija)

• Nakon Prvog svetskog rata Britanci i Francuzi podelili prostor Bliskog istoka na mandatne teritorije.

• Palestina i Transjordanija pod mandatom Britanije.

• U periodu od 1919. do 1939. uselilo se 400.000 Jevreja

• Arapski nacionalisti protive se useljavanju. Britanija ograničava useljavanje na 75.000. – Beli papir donet 1939.

-Na prostoru Palestine 1945. živi 500.000 Jevreja i 1.200.000 Arapa.

-UN je 1947 donela Deklaracija o podeli Palestine na arapsku i jevrejsku teritoriju.

Rat 1947/1948 - Izrael nastaje na 2/3 teritorije Palestine. Gazu dobija Egipat, osniva se novi Jordan.

Palestinci se iseljavaju u druge arapske zemlje ili ostaju u logorima.

Egipat

• Egipat je postao britanski protektorat 1882. godine

• Nakon Pariske mirovne konferencije dobija nepotpunu nezavisnost (1922.) i postaje kraljevina – kralj Faruk.

• 1952 – Vojni udar u Egiptu i nastanak republike

• Gamal Abdel NASER dolazi na čelo Egipta 1954. godine – Panarapska struja

Suecki kanal

- Kanal je otvoren 1869.

- Dugačak 192 km

-Od 1888. godine je bio neutralna zona pod upravom Velike Britanije.

-Egipat traži povlačenje Britanije 1951. godine.

- Egipat se približava SSSR-u.

-Sukob sa SAD i Britanijom oko dobijanja kredita Egiptu

za izgradnju Asuanske brane.

Gamal Abdel Naser Entoni Idn

Suecka kriza

• Naser je nacionalizovao kanal jula 1956.

• Britanija, Francuska i Izrael se u oktobru odlučuju za vojnu intervenciju protiv Egipta.

• Egipat potapa brodove u Sueckom kanalu.

• SSSR staje na stranu Egipta i arapskih država

• U isto vreme ustanak u Mađarskoj. U SAD izbori za predsednika.

• Strah od širenja sukoba dva bloka.

• UN donose rezoluciju o prekidu vatre i formiraju mirovnih trupa na Sinaju.

• SAD vrši snažan pritisak na Britaniju da se povuče iz Egipta (zajmovi, embargo na naftu).

• Britanija popušta i prepušta vođstvo SAD.

• Francuska i Britanija, de facto, prestaju da budu velike sile.

Naser u Aleksandriji objavljuje nacionalizaciju kanala

Šestodnevni rat 1967. godine (Junski rat)

- Odluka Nasera da zatvori Akabu, izlaz Izraela na Crveno more.

- Izrael napada Egipat, Siriju i Jordan.

- Osvaja Sinaj, deo Jordana i Golansku visoravan i istočni Jerusalem.

Jom Kipur 1973. godine

-Od 1967. Izrael je držao pod okupacijom oblast Sinaja.

-Egipat zatvorio Suecki kanal

-Egipat i Sirija napadaju Izrael. Egipatski prodor na Sinaju, ali snažan protivnapad Izraela.

-Izrael došao 80km od Kaira

-OPEC – staje na stranu Arapa i uvodi naftne sankcije. Rast cena nafte za 70% i nastaje Petrolejska kriza.

-mir u Kemp Dejvidu 1979.

Povlačenje Izraela sa Sinaja

Palestinsko pitanje

• 1957 – Nastanak Al-Fataha (Palestinski oslobodilački pokret)

• 1964 – PLO (Palestinska oslobodilačka organizacija). Jaser Arafat dolazi na čelo i radikalizuje otpor Palestinaca

• Proterivanje PLO iz Jordana 1970 - Crni septembar – PLO prelazi u Liban.

• Rat između Izraela i Libana 1982. godine izbio zbog delovanja PLO.

• PLO prelazi iz Libana u Tunis. • Sporazumom u Oslu 1993. Palestinci dobijaju

autonomiju u Gazi.