hİjyen - bursaobm.ogm.gov.tr. nurşen yılmaz... · kİŞİsel temİzlİk kurallari o en az...
TRANSCRIPT
HİJYEN
Hijyen
• Sağlıklı temiz ortam
• Ortamda bulunan bakteri sayısının hastalık yapıcı seviyenin altında olması
Hijyenik Koşullar Sağlanamazsa ne olur?
Mikroplar, hızlı bir şekilde üreyerek gıda maddelerini bozarlar.
Tüketicinin sağlığını tehdit ederler.
Mikro-organizmalar
Çıplak gözle görülemeyecek
kadar küçük, ancak
mikroskopla görülebilen
canlılar
Çeşitleri;
• Bakteriler
• Virüsler
• Mantar ve küfler
• Mayalar
staphylococcus aureas
corynbacterium diptheria
tetanus
Mikroorganizmalar
faydalı – mayalar
• ekmek
• bira
– küf
• peynir
– Bakteriler
• fırıncılık
• soslar
zararlı
– patojen:
• Listeria, salmonella
– bozucu
• küfler (fındık)
• maya
• lactobacilli (süt)
TOPRAKTAN
HAVADAN
KİŞİLERDEN
SUDAN
Mikroplar Nereden Gelir ?
Mikropların gelişebilmesi için?
SUYA
GIDA MADDELERİNE
İHTİYAÇLARI VARDIR.
Mikroorganizmalar
• Yararlı ve Zararlı bakteriler
• Bölünerek çoğalırlar
• Üremeleri için gerekli koşullar
• Gıda
• Nem
• Sıcaklık
• Zaman
NİÇİN PERSONEL HİJYENİ?
ÇALIŞAN PERSONEL DAKİKADA
10.000-100.000 mikroorganizmayı yayabilir
MİKROORGANİZMLARIN VÜCUDA GİRİŞİ ve ÇIKIŞI
Solunum
Sindirim
Deri
Ürogenital
yolla olur
NİÇİN PERSONEL HİJYENİ?
GIDA
SOLUNUM
ÖKSÜRME
HAPŞIRMA
TIKSIRMA
SİNDİRİM
DIŞKI İLE TEMAS
DERİ
KİRLİ ELLER
Çıbandan, kesiklerden
Sigara dumanından
SAÇLAR
KIYAFETLERDEN
Takılarından
Şaşırtıcı gerçekler • Gıda servisi yapan personelin % 60’ı
tuvaleti kullandıktan sonra ellerini yıkamamaktadır
• 5 kat tuvalet kağıdı bile , parmak ucuna birkaç hastalık yapıcı mikroorganizmanın
sızmasını ve bulaşmasını engelleyemez
Personel Hijyeni Nasıl
Sağlanır?
Gerekli Koruma Ekipmanları
Her amaç için doğru personel koruma
ekipmanları belirlenmeli
PERSONEL HİJYENİ NASIL SAĞLANIR?
• Duş almadan işe başlanmamalıdır.
• Kirli ellerle kesinlikle çalışılmamalıdır.
• Yaralı ellerle, eğer yara büyükse çalışılmamalı, eğer yara küçükçe yaranın tamamen kapatılması ve dışarıya sızmasının engellenmesi sağlandıktan sonra çalışılmalıdır (eldiven giyilebilir)
PERSONEL HİJYENİ NASIL SAĞLANIR?
• Tırnaklar kısa ve tırnak dipleri temiz olmalıdır.
• Gıda ile temas eden personelin tırnakları ojeli ve cilalı olmamalıdır.
• Saçların gıdaların içine dökülmesinin engellenebilmesi için kep veya bone giymelidir.
• Çalışma sırasında ellerin, yüz, saç, kıyafet ve para gibi yabancı maddelere sürülmemesi, eğer sürüldü ise ellerin derhal yıkanması gerekir.
PERSONEL HİJYENİ NASIL SAĞLANIR?
• Kirli giysilerle çalışılmamalıdır. • İş başında sigara içilmemelidir. • İş başında sakız çiğnenmemelidir. • Personel, kıyafetlerini havlu olarak
kullanmamalıdır. • Gıda hazırlama ve serviste çalışan
personelin mücevherat (takı, yüzük vs) kullanmaması gerekir.
PERSONEL HİJYENİ NASIL SAĞLANIR?
• Kirli ellere eldiven giyilmemesi gerekir.
• Gıdaların yıkandığı, veya bulaşıkların
yıkandığı lavabolarda el yıkanmamalıdır.
• Eller ayrı ve sadece el yıkama için
kullanılan bir lavaboda yıkanmalıdır.
• Son ürüne elle dokunulmamalıdır.
PERSONEL HİJYENİ NASIL SAĞLANIR?
• Gıda hazırlanırken veya servis yapılırken
ellerle ağız, burun ve kafanın kaşınmaması
gerekir.
• Tezgahlara oturulmamalıdır.
• Aksırmak, öksürmek veya esnemek gıdalara
mikrop saçabileceğinden yiyeceklere ters
dönülerek veya ağız burun kapatılarak
yapılmalı sonra eller yıkanmalıdır.
PERSONEL HİJYENİ NASIL SAĞLANIR?
• Yiyecekle ilgili alanlara tükürülmemelidir.
• Personel hasta ise doktor uygun görmedikçe çalışmamalıdır.
• Bazı hastalıklarda hastalık bittikten sonra da mikroorganizmaların saçılması devam eder. Böyle hastalıklarda personelin saçıcı olduğu süre boyunca çalışmaması gerekir.
• Türk Gıda Mevzuatı’na göre Ateşli hastalığı, cilt hastalığı yada ishali bulunan personelin derhal sağlık kuruluşuna tetkike gitmesi gerekir.
KORUYUCU KIYAFETLER
•Her personelin kendine ait iş elbisesi olmalıdır.
•Her zaman temiz iş elbisesi ile çalışılmalıdır.
•Gün içinde elbise kirlendiğinde temizi ile değiştirilmelidir.
•Her personelin yedek iş elbisesi olmalıdır.
•İş elbisesi ile kirli alanlara çıkılmamalı, tezgah üstleri ve/veya benzeri yerlere oturulmamalıdır.
•Elbiseler havlu gibi el kurulamada kullanılmamalıdır.
•Gerekli alanlarda galoş ve ağız bonesi kullanılmalıdır.
EL HİJYENİ
El yıkamanın önemi çok iyi anlaşılmalı
Ellerin nasıl ve ne sıklıkla yıkanacağı
tüm personel tarafından bilinmeli
Düzenli el yıkama alışkanlığı
kazanılmalı
El Hijyeni
• El hijyeni mikroorganizmaların
azaltılması için çok önemli bir yoldur
• El hijyeni ile ellerdeki geçici koku
ve kir çıkarılır
ELLER NE ZAMAN YIKANIR?
• İşe başlamandan önce • Tuvaletten sonra • Mendil kullandıktan sonra • Sigara içtikten sonra • Saçlar ellendikten sonra • Çiğ yiyeceklerle temastan sonra • Öksürüp hapşırdıktan sonra • Kirli araç-gereç, çalışma yüzeyleri vb.
dokunduktan sonra • Para ellendikten sonra
Eller nasıl yıkanmalı?
EL YIKAMA
1- Eller sıcak su ile ıslatılır (yaklaşık 40°C) 2- 5 ml sıvı sabun alınarak tırnak fırçası ile 30
saniye kadar el fırçalanır, 3- Su ile durulanır, 4- Tekrar sıvı sabun alınır, 5- Fırçasız yaklaşık 10 saniye yıkanır, 6- Eller su ile durulanır, 7- Havlu kağıt veya otomatik kurutucularla el
kurulanır.
1.Eller su ile ıslatılır Elleri temizlemek için sıvı temizleyiciler kullanılır.
2. Sıvı temizleyicilerin dezenfektanlı olanları seçilmeli ve bir dispenser kullanılmalıdır.
2. Sıvı sabun bilekler dahil, elin her yerine yayılır.
3. Avuç içleri ovuşturulur.
4. Parmak araları temizlenir.
5. Parmak uçları temizlenir.
6. Parmaklar kapalı hale getirilerek işlem sürdürülür.
7. Başparmaklar avuç ile ovuşturulur.
8. Parmak uçları avuç içi yardımı ile temizlenir.
9. Bileklerden başlanarak elller durulanır.
10. Kurulama işlemi için mutlaka kağıt havlu kullanılmalı.
11. Yan kısımları dahil eller kurulanır.
12. Parmak uçları ve tırnak çevreleri kurulanır.
13. Musluk ellerin kurulandığı kağıt ile kapatılır.
14. Kağıtların atıldığı çöp kutusuna ellerle dokunulmamalıdır.
Hijyenik el yıkama işlemi
KİŞİSEL HİJYEN
AĞIZ HİJYENİ
Ağız bakımında amaç,
ağzın tüm
organizmalardan
temizlenmesi değil, daha
çok birikmiş yiyecek
artıklarının
temizlenmesidir.
Ağız temizliği ve özellikle
dişlerin temizliği çok önemlidir.
Herkesin kendine ait bir diş
fırçası olmalıdır.
AĞIZ HİJYENİ oDiş ve diş etlerinin
temizlenmesi, ağzın bol su ile
çalkalanması, diş etlerinin
uyarılması ağız bakımı ile
sağlanır.
oAğız bakımına dikkat
edilmediği takdirde ağız kokusu,
diş eti rahatsızlıkları, çiğneme
güçlüğü ve hazımsızlık görülür,
AĞIZ HİJYENİ
oDişler günde en az iki kez 3
dakika süre ile florlu diş macunu
ile tüm diş yüzeyini kapsayacak
şekilde fırçalanmalıdır.
oFırçalama işlemi yemekten
sonra ilk yirmi dakika içinde
yapılmalıdır.
AĞIZ HİJYENİ
oDişlerin arasındaki
artıkları ve plakları
temizlemek için diş ipi
kullanılmalıdır.
AĞIZ HİJYENİ
oDişlerde çürük
olmasa bile 6 ayda
bir diş muayenesi
yaptırılmalıdır.
AYAK HİJYENİ
oAyak sağlığı için hem
temizlik kurallarının
uygulanması, hem de
uygun bir ayakkabı
seçimi önem taşır.
AYAK HİJYENİ
oAyakların her gün
yıkanması ve yıkandıktan
sonra, özellikle parmak
aralarının iyice
kurulanması gerekir. Aksi
halde nemli ortam mantar
enfeksiyonlarının
gelişmesine neden olur.
AYAK HİJYENİ
oAyak tırnakları da
düzenli aralıklarla
kesilmelidir, ancak
tırnak batmasını
önlemek için düz
kesilmesi önerilmelidir.
AYAK HİJYENİ oUygun ve rahat bir ayakkabı ayak
sağlığı için önemlidir.
oAyağa tam uyan bir ayakkabı;
parmakları sıkmamalı, topuğu sıkıca
tutmalı ve ayak kemerini iyice
desteklemelidir.
oAyakkabının ökçesi geniş olmalı ve
çok yüksek olmamalıdır.
AYAK HİJYENİ oEğer ayakkabı uygun
değilse ayakta nasır, ayak
tabanında kalınlaşmalar,
baş parmakta eğrilik ve
tırnak hipertrofisi
(büyüme-kabalaşma)
oluşabilir.
KULAK HİJYENİ
Kulak temizliğinde özellikle kulak kepçesinin arka bölümlerindeki temizliğe dikkat etmek gerekir.
Kulağa zarar verebilecek ucu sivri cisimlerden kaçınmalıdır.
DERİ HİJYENİ
oDeriyi Temizlemek,
oArtıkları Atmak,
oDolaşımı Uyarmak,
oKişiyi Rahatlatmak
amacıyla
DERİNİN
YIKANMASIDIR.
DERİ HİJYENİ
oSabun ve 37-38 derece suyla yapılan banyo kir ve salgıların temizlenmesini sağlar.
oOlabilirse her gün, değilse haftada 3, en az haftada 1 kez banyo yapılmalıdır.
Kişisel bakım amacıyla (sakal traşı, manikür ..vb.) berbere gidiliyor ise; mutlaka kişinin kendine ait bakım malzemelerinin kullanılması, kan yoluyla bulaşan hastalıkların
( Hepatit B, AIDS.vb.) önlenmesi için önemlidir.
SAÇ HİJYENİ
Saçların temizliği sağlığı etkiler. Çünkü bazı enfeksiyon etkenleri ve parazitler, kirli saçlara ve o bölgedeki deriye daha kolay yerleşir.
Saçların her gün, olası değilse günaşırı, en az haftada 2 kez yıkanması gerekir.
SAÇ HİJYENİ oSaçlı deri yağlı ise, daha sık
yıkanmalıdır.
oSaçların sağlıklı görünümü
beslenme ile ilgilidir.
oSaçlar kökleri ile beslenir.
oTaramak, fırçalamak, parmak
uçları ile masaj yapmak kan
basıncını hızlandırır ve saçları
beslemiş olur.
SAÇ HİJYENİ
oKepeklenme; Kirli
ve yağlı ölü saç
hücreleridir. iyi saç
bakımı ile önlenmezse
hekime danışmak
gerekir.
SAÇ HİJYENİ
oSaç dökülmesi; yaş,
hormon ve irsiyet ile
ilgilidir.
Baştaki damarların
uyarılması ve temiz
tutulması gerekir.
SAÇ HİJYENİ
o Bitlenme, bitin insan vücudunun saçlı ve
saçsız derisine yerleşmesine denir.
o Saç temizliğine ve bakımına dikkat
etmeyen kişilerde bit oluşabilir. Çevredeki
kişilere de bit bulaşabilir.
o Tedavi edici şampuan ve losyonlar
kullanılmalıdır.
SAÇ HİJYENİ
oSaçların boyanması
ya da saça kimyasal
maddelerin
uygulanması saçın ve
saçlı derinin sağlığını
bozabileceği için bu tip
uygulamalardan
kaçınmalıdır.
KİŞİSEL TEMİZLİK
KURALLARI o Vücuttaki istenmeyen tüylerin (koltuk altı ve
kasık bölgesi) temizliğine dikkat edilmeli ve
kısa aralıklarla alınmalıdır.
o Çünkü tüylü bölgelerde nem oranı fazla olduğu
için terleme sonucu nahoş kokular
oluşmaktadır.
o Bunu önlemenin en iyi yolu perine ve koltuk
altı tüylerinin alınmasıdır.
KİŞİSEL TEMİZLİK
KURALLARI
o Temizlik denilince sadece vücut temizliği
veya konut temizliği anlaşılmamalıdır.
o Yaşadığımız ve çalıştığımız, eğlendiğimiz
her yerde sağlığımız açısından
temizlik üzerinde ciddiyetle durulmalıdır.
KİŞİSEL TEMİZLİK KURALLARI
Kirletilmiş çevreyi
temizlemek zordur.
Ama kirletmemek ve
korumak daha
kolaydır.
KİŞİSEL TEMİZLİK KURALLARI o En az haftada bir defa banyo yapma,
çamaşır ve giyecekleri sık değiştirme.
o Haftada bir defa el ve ayak tırnaklarını
kesme.
o Yemeklerden önce ve sonra elleri su ve sabun
ile yıkayıp kurulama.
o Tuvaletten sonra elleri bol su ve sabun ile
yıkayıp kurulama.
KİŞİSEL TEMİZLİK
KURALLARI
o Kadınlarda perine temizliği önden arkaya
doğru yapılmalı ve kuru tutulmalıdır.
o Akşamları yatmadan önce ayakların
yıkanması, elbiselerin çıkarılıp pijama
veya gecelik giyilmesi.
o İşten veya okuldan eve gelindiğinde el,
yüz ve ayakları yıkamak.
KİŞİSEL TEMİZLİK
KURALLARI o Günde en az iki defa diş fırçalamak.
o Her gün saçları taramak. Sık sık uygun
şampuanla yıkamak.
o Yere düşen bir yiyeceği yememek.
o Çiğ meyve ve sebzeleri yıkamadan
yememek.
o Açıkta satılan yiyecekleri tüketmeme.
oÇöp torbalarının
ağızları
kapatılmalı ve
kapaklı çöp
kovalarında
muhafaza edilmeli
TEŞEKKÜRLER...