ประวั�ติ�ศาสติร�การเมื�องไทย

อาจกล่�าวได้ว�าแนวคิ�ด้ในการศึ�กษาประว�ติ�ศึาสติร�ไทย แบ่�งเป�น 2 แนวคิ�ด้ คิ อ

1.แนวัคิ�ดแบบแบบราชาชาติ�น�ยมื ท!"เนนศึ�กษา ประว�ติ�ศึาสติร�เก!"ยวก�บ่เร "องราวของชนช�%นน&า มี!เป(า

หมีายสรางคิวามีร�กชาติ� โด้ยย�ด้โยงท!"สถาบ�นกษั�ติร�ย�เป�นแกนกลาง บ่�ด้าแห�งประว�ติ�ศึาสติร�ส&าน�กน!%คิ อ กรมืพระยาด ารงราชาน!ภาพ

2.แนวคิ�ด้ประว�ติ�ศึาสติร�สามี�ญชน

แนวคิ�ด้น!%มีองว�าประวั�ติ�ศาสติร�เป�นเร�#องราวัของผู้&'คินท�(งหลาย ไมี�ว�าจะเป�นเจา ข-นนาง ไพร� ทาส น�บ่ติ�%งชนช�%นส/งแห�งราชส&าน�ก จนถึ�งสามี�ญชนคินชายขอบ่ น�กประว�ติ�ศึาสติร�คินส&าคิ�ญ

ของการศึ�กษาแนวน!%คิ อ จิ�ติร ภ&มื�ศ�กด�, นอกจาก น!%ย�งมี!ท�านอ "นเช�น น�ธิ� เอ!ยวศึร!วงศึ� ชาญว�ทย� เกษติรศึ�ร� ส-จ�ติติ� วงษ�เทศึ ศึร!ศึ�กร ว�ล่ล่�โภด้มี ฉั�ติรท�พย� นาถึส-ภา ฯล่ฯ

จิ�ติร ภ&มื�ศ�กด�, คิ�อใคิร ? เขาติายในชายป5า เล่ อด้แด้งทาด้�นเข6ญ ยากเย6น ขนแคิน อ�บ่จน แล่ะถึ�งว�นพรากเขาล่งมีาจากยอด้เขา ใติเงา มีหานกอ�นทร!ย� ล่อมีย�งโด้ยกระหย�"มี อ�"มีในเหย "อติ�วน!% โชคิด้!ส!"ข� %นพ�นด้าว................ เขาจิ.งติ/อส&' อย&/ข'างคินท!กข�เข0ญ ได้เห6น ได้เร!ยน พ/ด้จา คิ!กข�งเขาได' แติ/ห�วัใจิ อย/าปรารถนา เก�ดมืา เข/นฆ่/า

อธรรมื.......... พฤษภา หารอยเกา แด้ด้ล่บ่เงา จางหาย เขาติาย อย/�ขางทางเกว!ยน ศึพ คินน!%น!"หร อคิ อ จ�ติร ภ/มี�ศึ�กด้�8

ด�#งเท4ยนผู้&'ถ/องแท'แห/งติน ศึพ คินน!%น!"หร อคิ อจ�ติร ภ/มี�ศึ�กด้�8 ติายคิา หล่�กเขติป5าก�บ่นาคิร

เขาติายในชายป5า เล่ อด้แด้งทาด้�นอ!สาน อ!กนาน อ!กนาน อ!กนาน เขาติายเหมี อนไรคิ�า แติ�ติ�อมีากองนามี ผู้/คินไถึ�ถึามีอยากเร!ยน ช�#อจิ�ติร ภ&มื�ศ�กด�, เป�นน�กคิ�ด น�กเข4ยน ด�#งเท4ยนผู้&'ถ/องแท'แก/คิน ประพ�นธิ�โด้ย ส-รช�ย(หงา) จ�นท�มีาธิร

จิากปราจิ4น-จิ!ฬาฯ-ลาดยาวั-บ'านหนองก!ง

ป7ญญาชน กวั4 น�กคิ�ด น�กเข4ยน น�กปฏิ�วั�ติ�เพ�#อผู้&'ยากไร' เก�ด้ท!"ปราจ!นบ่-ร! จบ่อ�กษรศึาสติร� จ-ฬาฯ ด้วยว�ญญาณ เสร!ชนคิน

ขบ่ถึ ท&าใหเขาติองเขาไปอย/�ในคิ-กล่าด้ยาวส�งเวยอ&านาจเผู้ด้6จการ “คิ!กข�งเขาได' แติ/ห�วัใจิอย/าปรารถนา เก�ดมืาเข/นฆ่/าอธรรมื” ป< 2508 เขาป5า เท อกเขาภ/พาน ติามีอ-ด้มีการณ�ร�กคิวามีเป�นธิรรมี

เพ "อมีวล่ชน ในช "อ สหายปร!ชา แห�งเขติส�องด้าว” ” -วาร�ชภ/มี� สล่ะช!ว�ติเมี "อ 5 พ.คิ.2509 ท!"บ่านหนองก-ง อ.วาร�ชภ/มี� สกล่นคิร

“ เป9บข'าวัท!กคิราวัคิ า จิงส&จิ าเป�นอาจิ�นติ�

เหง�#อก&ท4#ส&ก�นจิ.งก/อเก�ดมืาเป�นคิน ขาวน!%นะมี!รส ใหชนช�มีท-กช�%นชน เบ่ %องหล่�งซิ�ท-กข�ทนติองขมีข "นจนเข!ยวคิราว จากแรงมีาเป�นรวง ระยะทางน�%นเหย!ยด้ยาว จิากรวังเป�นเมื0ดพราวั ล'วันท!กข�ยากล าบาก

เข0ญ เหง�#อหยดส�กก4#หยาด ท!กหยดหยาดล'วันยาก

เย0น ป&ดโปนก4#เส'นเอ0นจิ.งแปรรวังมืาเป�นก�น น (าเหง�#อท4#เร�#อแดงและน (าแรงอ�นหล�#งร�น สายเล�อดก&ท�(งส�(น ท4#ส&สดก าซาบ

ฟั7น”(เพล่งเป>บ่ขาว)

เพลงแสงดาวัแห/งศร�ทธางานผู้ลงานอมืติะ

ของจิ�ติร ภ&มื�ศ�กด�, พร�างพรายแสง ด้วงด้าวนอยสกราว

   ส�องฟากฟ(าเด้�นพราวไกล่แสนไกล่ ด้�"งโคิมีทองผู้�องเร องร- งในหท�ย  

เหมี อนธิงช�ยส�องน&าจากหวงท-กข�ทน   พาย-ฟ(า คิร น ข�มีคิ-กคิรามี   เด้ อนล่�บ่ยามีแผู้�นด้�นมี ด้หมี�น

ด้าวศึร�ทธิาย�งส�องแสงเบ่ %องบ่น  ปล่-กห�วใจปล่-กคินอย/�มี�วาย   ขอเยาะเย'ย ท!กข�ยาก ขวัากหนามืล าเคิ0ญ คินย�งคิงย�นเด/นโดย

ท'าทาย แมื'ผู้�นฟั=ามื�ดด�บเด�อนล�บละลาย ดาวัย�งพรายศร�ทธาเย'ยฟั=าด�น

    ดาวัย�งพรายอย&/จินฟั=าร!/งราง (เพล่งแสงด้าวแห�งศึร�ทธิา)

จิ�ติร ในฐานะป7ญญาชนก�บผู้ลงานอ�นทรงคิ!ณคิ/าย�#ง

คิารวัะแด/....วั4รบ!ร!ษัประชาชนโดย หงา คิาราวัาน และอธ�การบด4

ป7ญญา มืหาช�ย

อน!สรณ�จิ�ติร ป7จิจิ!บ�น-อนาคิติ ณ บ'านหนองก!ง

การแบ/งย!คิประวั�ติ�ศาสติร�การเมื�องไทย

1. ย!คิก/อนเปล4#ยนแปลงการปกคิรอง พ.ศ.2475 แบ่�งเป�น 2 ช�วงคิ อ

1)ช�วงก�อนปฏิ�ร/ปการปกคิรองพ.ศึ.2435 สมี�ยร�ชกาล่ท!" 5 2) ช�วงหล่�งปฏิ�ร/ปฯ พ.ศึ.2435- การเปล่!"ยนแปล่งการปกคิรอง

พ.ศึ.2475 2. ย!คิหล�งเปล4#ยนแปลงการปกคิรอง พ.ศ.2475 แบ่�งเป�น 2 ช�วง

คิ อ1). จากย-คิเปล่!"ยนแปล่งการปกคิรอง พ.ศึ.2475-14 ติ-ล่าคิมี

2516

2). จากย-คิ 14 ติ-ล่าคิมี 2516 – ปBจจ-บ่�น

การปกคิรองไทยก/อนปฏิ�ร&ป 2435 ( สมื�ย ร.5)

เด�มืสยามืเป�นร�ฐแบบอาณาจิ�กรโบราณ ไมี�มี!อาณาเขติแน�นอน เช�นร�ฐประชาชาติ�(Nation – State)เช�นปBจจ-บ่�น จ�ด้การปกคิรองแบ่บ่จติ-สด้มีภ� มี!ห�วเมี องช�%นใน ช�%นนอก แล่ะประเทศึราช ห�วเมี องมี!เจาเมี องซิ�"งเป�นคินทองถึ�"นปกคิรองด้/แล่ก�นเอง

คิวามีส�มีพ�นธิ�ทางส�งคิมี เศึรษฐก�จ การเมี องอย/�ภายใติระบบศ�กด�นา ชนช�%นปกคิรองได้แก� เจา แล่ะข-นนางมี!อ&านาจเหน อไพร�(ราษฎรส�วนใหญ�) + ทาส แล่ะมี!อ&านาจถึ อคิรองท!"นาล่ด้หล่�"นก�นติามีศึ�กด้�นา

กษ�ติร�ย�มี!ฐานะเป�นด้�งเทพ(เทวัราชา) และธรรมืราชา

สภาพการปกคิรองไทยช/วังพ.ศ.2435-2475

เน "องจากสยามีติองเผู้ช�ญก�บ่ย-คิสมี�ยของล่�ทธิ�ล่�าอาณาน�คิมีจาก มีหาอ&านาจติะว�นติก ท&าให ร�ชกาล่ท!"4-5 ติองสร'างคิวัามืท�นสมื�ยแก/

สยามืโดยเร/งด/วัน ร.5 ทรงด้&าเน�นการปฏิ�ร&ปการปกคิรองด'วัยการด.งอ านาจิเข'าส/วัน

กลาง ด'วัยการส/งคินจิากส/วันกลางไปปกคิรองแทนคินพ�(นเมื�อง จิ�ดติ�(งกระทรวังสมื�ยใหมื/ ปฏิ�ร/ประบ่บ่กฎหมีาย จ�ด้ติ�%งกองทหารอาช!พ จิ�ดระบบการศ.กษัาสมื�ยใหมื/ ด้วยการสร'างโรงเร4ยนเพ "อหล่�อหล่อมี

”กล่�อมีเกล่าผู้/คินใหมี!คิวามีเป�น พลเมื�องไทย”แล่ะจงร�กภ�กด้!ติ�อร�ฐ ศึ�กด้�นาสยามี

ยกเล่�กระบ่บ่ไพร�-ทาสท&าใหมี!ราษฎรท!"เติ�บ่โติเป�นพล่�งของการเปล่!"ยนแปล่ง

ผู้ลการปฏิ�ร&ปการปกคิรอง สมื�ย ร�ชกาลท4# 5

เป�นกระบวันการสร'างร�ฐประชาชาติ� แล่ะด้�งอ&านาจการปกคิรองมีารวมีศึ/นย�ท!"สถึาบ่�นพระมีหากษ�ติร�ย� มี!ส�วนส&าคิ�ญท!"ท&าใหสยามีรอดพ'นจิากการติกเป�นเมื�องข.(น อย�างไรก6ติามีท�ามีกล่างการเปล่!"ยนแปล่งได้เก�ด้ปฏิ�กร�ยาติ�อติานจากคินชายขอบ่พวก“กบฏิชาวันา หร อ” ผู้4บ!ญแล่ะการเคิล�#อนไหวัของป7ญญาชนบ่างส�วนท!"ติองการมี!

คิอนสติ�ติ�วัช�#น(ร�ฐธรรมืน&ญ)แล่ะ คิวัามืเสมือภาคิเท/าเท4ยมืก�น เช�น กรณ! ร.ศึ.103 เท4ยนวัรรณ ก.ศ.ร.ก!หลาบ กบ่ฏิร.ศึ.130

การเมื�องหล�ง 2475-14 ติ!ลาคิมื 2516

การปฏิ�วั�ติ�ประชาธ�ปไติย 24 มื�.ย.2475 สาเหติ! ระบ่บ่การเมี องการปกคิรองเด้�มีล่าสมี�ย+ว�กฤติ

เศึรษฐก�จเป�นติ�วเร�งรวมีท�%งอ-ด้มีการณ� ปชติ.(พล่�งคิวามีคิ�ด้ท!"กาวหนา) จากน�กเร!ยนย-โรป

ข'อส�งเกติ การเปล่!"ยนแปล่งคิร�%งน!%มีาจากพล่�งปBญญาชนในระบ่บ่ราชการ มี�ใช�ชนช�%นกล่างหร อนายท-นน�กธิ-รก�จเหมี อนกรณ!ในย-โรป

โดยสร!ป เป�นคิวามีข�ด้แยงระหว�างพล�งเก/า(ศ�กด�นายามื)ก�บพล�งใหมื/(ป7ญญาชนในระบบราชการสายพลเร�อน+ทหาร)

คิ�อ จิ!ดจิบของระบอบสมืบ&รณาญาส�ทธ�ราชย�

ผู้&'มื4บทบาทส าคิ�ญใน เหติ!การณ� 2475

คิณะก�อการเร!ยกติ�วเองว�าคิณะราษัฎร ประกอบ่ด้วยผู้/น&าฝ่5ายทหารคิ อ พ.อ.พระยาพหล่พล่พย-หเสนา แล่ะผู้/น&าฝ่5ายพล่เร อนคิ อ ปร!ด้! พนมียงคิ�

คิวัามืส าคิ�ญของปร4ด4 พนมืยงคิ� คิ�อ แกนน า+มื�นสมืองของคิณะราษัฎร

ผู้&'สถาปนา มื.ธรรมืศาสติร� ผู้&'น าขบวันการเสร4ไทย ร�ฐบ!ร!ษัอาวั!โส ผู้&'ส าเร0จิราชการแทนพระองคิ�

แถลงการณ�คิณะราษัฎร ฉบ�บท4# 1

“ร�ฐบ่าล่ของกษ�ติร�ย�...กล่�าวคิ&าหมี�"นราษฎรผู้/มี!บ่-ญคิ-ณ เส!ยภาษ!อากรให พวกเจา...ว�าราษฎรย�งมี!เส!ยงทางการ

เมี องไมี�ได้ เพราะราษฎรโง� คิ&าพ/ด้น!%.. ใชไมี�ได้ ถ'าราษัฎรโง/เจิ'าก0โง/ เพราะเป�นคินชาติ�เด4ยวัก�น ท!"ราษฎรร/ เท�าไมี�ถึ�งเจาน�%น ไมื/ใช/เพราะโง/ เป�นเพราะขาดการศ.กษัาท4#ปกป9ดไวั'

ไมี�ใหเร!ยนเติ6มีท!" เพราะเกรงว�าเมี "อราษฎรได้มี!การศึ�กษาก6 จะร/ คิวามีช�"วรายท!"ท&าไว แล่ะคิงจะไมี�ยอมีใหท&านาบ่นหล่�ง

คิน...ราษัฎรท�(งหลายพ.งร&'เถ�ดวั/าประเทศเราน4(เป�นของ ราษัฎร ไมื/ใช'ของกษั�ติร�ย�ติามืท4#เขาหลอกลวัง...”

ข'อส�งเกติการเมื�องไทยหล�ง2475

น�กการเมื�องสายก'าวัหน'าแนวัคิ�ดประชาธ�ปไติย+ส�งคิมืน�ยมื คิ อ ปร!ด้! พนมียงคิ� แล่ะคินใกล่ช�ด้โด้ยเฉัพาะส!"ร �ฐมีนติร!อ!สานคิ อ ทองอ�นทร� ภ/ร�พ�ฒน� เติ!ยง ศึ�ร�ข�นธิ� จ&าล่อง ด้าวเร อง แล่ะถึว�ล่ อ-ด้ล่ ถึ/กก&าจ�ด้ออกจากการเมี องไทย

ปร!ด้!ล่!%ภ�ยไปจ!นแล่ะฝ่ร�"งเศึส ส!"ร �ฐมีนติร!อ!สานถึ/กฆ่�า อย�างโหด้เห!%ยมีเมี "อ ป< 2492 แล่ะ 2495

การเมื�องภายใติ'อ านาจิเผู้ด0จิการ

หล�ง 2475 การเมื�องไทยเป�นประชาธ�ปไติยเพ4ยงเปล�อก เน %อแทแล่วติกอย/�ภายใติการคิรองอ&านาจของเผู้ด0จิการทหาร นายกร�ฐมีนติร!ท!"มีาจากทหารคิรองอ&านาจอย�างยาวกว�า 3 ทศึวรรษ ได้แก� สามีจอมีพล่ติ�อไปน!%

ป.พ�บ&ลสงคิรามื สฤษัด�, ธนะร�ชติ� ถนอมื ก�ติติ�ขจิร

ช/วัง 2475-2516 จิ.งเป�นคิวัามืข�ดแย'งระหวั/างพล�งปชติ.ก�บพล�งเผู้ด0จิการอ านาจิ

น�ยมื กล!/มืเผู้ด0จิการได'อาศ�ยข'ออ'างติ/อไปน4(ร�กษัาอ านาจิ 1.ร�ฐบาลพลเร�อนแติกแยก โกงก�น แติ/ทหารซ�#อส�ติย� ร�กชาติ�

กวั/า 2.มื4การเคิล�#อนไหวัของฝ่Dายคิอมืมื�วัน�สติ� เป�นภ�ยติ/อบ'านเมื�อง 3.มื4บ!คิคิลบางคิน(ศ�ติร&การเมื�อง)เป�นภ�ยติ/อสถาบ�นกษั�ติร�ย� 4.ประชาธ�ปไติยติะวั�นติกไมื/เหมืาะก�บไทย ติ'องใช'ปชติ.แบบไทย

ๆไมื/ติ'องเล�อกติ�(ง วั! /นวัาย ใคิรวั�จิารณ�จิ�บ ข�งคิ!ก ประหารช4วั�ติ

อ านาจิเผู้ด0จิการก�บการปราบปรามื

ประชาชน จิ�บป7ญญาชนข�งคิ!กมืากมืาย เช�น จ�ติร ภ/มี�ศึ�กด้�8 ทองใบ่ ทองเปาว� รพ!พร กร-ณา ก-ศึล่าศึ�ย ก-หล่าบ่ สายประด้�ษฐ�(ศึร!บ่/รพา) พระพ�มีล่ธิรรมี ประหารช4วั�ติ คิรอง จิ�นดาวังศ� อด้!ติส.ส.สกล่นคิร เมี "อ 31 พ.คิ.2504 ประชาชนชาวนาบ่านนาบ่�ว อ.เรณ-นคิรล่-กข�%น ติ�อส/ ก�บ่อ&านาจร�ฐ เมี "อ 7 ส.คิ.08 “วั�นเส4ยงปFนแติก”

อ ามืาติยาธ�ปไติย หร�อทหารคิรองอ านาจิการเมื�อง

น�กว�ชาการติะว�นติก ช "อ เฟัร0ด ด�บบล�วั ร�กส� (Riggs) ว�เคิราะห�ว�าระบ่บ่ราชการไทยช�วงป< 2475-2516 ไมี�ได้ท&าหนาท!"อย�างท!"คิวรจะเป�นในส�งคิมีติะว�นติก แติ/กล�บมื4อ านาจิและบทบาทมืากท�(งทางการเมื�องและการบร�หาร ประชาชนไมี�มี!อ&านาจแล่ะบ่ทบ่าทในกระบ่วนการติ�ด้ส�นใจทางการเมี องเท�าท!"คิวร พล่�ง ปชติ.(พรรคิการเมี อง ร�ฐสภา ปชช.)ไมี�มี!บ่ทบ่าท การเมี องเป�นเร "องของทหาร แทจร�งก6คิ อ ผู้ล่ประโยชน�ของกล่-�มีขาราชการทหารน�%นเอง ร�กส� จ�งเร!ยกว�า อ ามืาติยาธ�ปไติย(ร�ฐราชการ)

ส�วนจิอห�น เกอร�ร�#ง เร!ยกว�า Bureaucratic Polity

การเมื�องไทยก�บวังจิรอ!บาทวั�ของการร�ฐประหาร

การเปล่!"ยนแปล่งการปกคิรอง พ.ศึ.2475 มี�ได้เป�นการสถึาปนา ปชติ.ท!"สมีบ่/รณ�ในส�งคิมีไทย จากขอเท6จจร�งทางประว�ติ�ศึาสติร�เห6นได้ช�ด้ว�า การเมี องไทยหล่�งป< 2475 มื4การร�ฐประหาร กบฏิ บ/อยคิร�(งท&าใหอ&านาจทางการเมี องไทยถึ/กคิรอบ่ง&าโด้ยทหารเป�นส�วนใหญ�

พล�งปชติ.นอกระบบราชการ เช�น พรรคิการเมี อง ประชาส�งคิมี มี!บ่ทบ่าทนอยมีาก นายกร�ฐมีนติร!ท!"มีาจากพล่เร อนขาด้เสถึ!ยรภาพ อย/�ได้ไมี�นานก6ถึ/กร�ฐประหาร เป�นสาเหติ-ส&าคิ�ญท&าใหปชติ.ไมี�พ�ฒนา กล่�บ่ถึอยหล่�ง แล่ะเป�นเง "อนไขส&าคิ�ญท!"น&าไปส/�คิวามีข�ด้แยงทางการเมี องในเวล่าติ�อมีา ด�งกรณ4 14 ติ!ลา 2516

เหติ!การณ� 14 ติ!ลา วั�นประชาธ�ปไติย

บทกวั4วัรรคิทอง : ติ�#นเถ�ดเสร4ชน

ติ�#นเถ�ดเสร4ชน อย/ายอมืทนก'มืหน'าฝ่Fน ดาบหอกกระบอกปFน หร�อทนคิล�#นกระแสเรา แผู้/นด�นมื4ห�นชาติ� ท4#ดาดาษัคิวัามืโฉดเขลา ปล�(นปล'อนติะลอนเอา ประโยชน�เข'าเฉพาะติน

รวั4 โดมืพระจิ�นทร�

14 ติ!ลา ประวั�ติ�ศาสติร�ฉบ�บประชาชน

“ เหติ-การณ� 14 ติ-ล่า 16 เป�นอ-บ่�ติ�การณ�ทางการเมี องคิร�%งส&าคิ�ญซิ�"งกองท�พ น�กศ.กษัา ประชาชนท4#ปราศจิากอาวั!ธได'

ล!กข.(นก�บอ านาจิเผู้ด0จิการ กระท�#งน าไปส&/การเปล4#ยนแปลงคิร�(งย�#งใหญ/ท4#ส!ดคิร�(งหน.#งในสายธาร

”ประวั�ติ�ศาสติร�การเมื�องไทยสมื�ยใหมื/ “ ประมีาณการว�ามี!ผู้/เขาร�วมีช-มีน-มีคิร�%งน!%ราว 5 แสนคิน

เป�นกองท�พประชาชนท4#ย�#งใหญ/ท4#ส!ดในประวั�ติ�ศาสติร�ชาติ�ไทย ว!รกรรมีของประชาชนคิร�%งน!%แพร�สะพ�ด้ไปท�"วโล่กแล่ะเป�นท!"น�ายกย�องติ�อพล่�งบ่ร�ส-ทธิ�8ของพล่เมี องท!"สามีารถึโคิ�น

”ผู้/ปกคิรองเผู้ด้6จการได้ส&าเร6จโด้ยปราศึจากอาว-ธิ

สาเหติ! 14 ติ!ลา 2516 เง�#อนไขทางการเมื�องท4#เป�นเผู้ด0จิการ ปชช.ไมี�พอใจระบ่อบ่

เผู้ด้6จการทหารท!"คิรองอ&านาจอย�างยาวนาน จ�งเร!ยกรองร�ฐธิรรมีน/ญซิ�"งเป�นกติ�กาพ %นฐานของส�งคิมีการเมี อง ปชติ.แติ�ร�ฐบ่าล่ปฏิ�เสธิ แล่ะจ�บ่ก-มี สรางคิวามีไมี�พอใจก�บ่มีวล่ชน น&าไปส/�การช-มีน-มีใหญ� ร�ฐบ่าล่จ�งติองออกไปในท!"ส-ด้

พล�งหล�กหร�อท�พหน'าของการล!กข.(นส&'คิร�(งน4( คิ�อ น�กศ.กษัาท!"เป�นผู้ล่ผู้ล่�ติของระบ่บ่การศึ�กษา พวกเขาเร!ยนร/ หล่�กการ ปชติ.แล่ะติ "นติ�วท!"จะเขามี!ส�วนร�วมีทางการเมี อง แติ�ระบ่บ่การเมี องป>ด้ก�น

เจิตินารมืณ�การติ/อส&' 14 ติ!ลา

เร!ยกรองร�ฐธิรรมีน/ญกติ�กาพ %นฐานของระบ่อบ่ ปชติ.ท!"จะประก�นส�ทธิ�เสร!ภาพของประชาชน

กล่�าวโด้ยสร-ปเจตินารมีณ� ขบ่วนการน�กศึ�กษา ประชาชน 14 ติ-ล่า คิ อ

1.ติ'องการประชาธ�ปไติย ติ/อติ'านเผู้ด0จิการ 2.ติ'องการส�งคิมืท4#มื4คิวัามืเสมือภาคิและเป�นธรรมื 3.ติ�อติานอ&านาจท-น 4.ติ�อติานจ�กรวรรด้�น�ยมี “เอกราช ประชาธิ�ปไติย แล่ะคิวามีเป�นธิรรมี”

คิ!ณ&ปการของ 14 ติ!ลา 16 เป�นภารก�จิผู้ล�กด�นกงล'อประวั�ติ�ศาสติร� ปชติ.ไทยให'หมื!นก'าวัหน'า

ไปอ4กข�(นหน.#ง ติ/อเน�#องมืาจิากการเปล4#ยนแปลง 24 มื�ถ!นายน 2475

น�พนธ� อ�นส�น อด้!ติอธิ�การบ่ด้! มี.ราชภ�ฏิสกล่นคิรประเมี�นคิ-ณคิ�าไวว�า 1.เป�นการเปล4#ยนโลกท�ศน�ของผู้&'คินในส�งคิมืท าให' ปชช.ติระหน�ก

ในพล�งอ านาจิของตินเอง ท าให'การเมื�องมื4สภาพเป�น ปชติ.มืากข.(น มี!การเคิล่ "อนไหวเร!ยกรองส�ทธิ�เสร!ภาพแล่ะผู้ล่ประโยชน�ของกล่-�มีพล่�งติ�าง ๆมีากมีาย เช�น น�กศึ�กษา กรรมีกร ชาวนา

2.เก�ดการยอมืร�บวั�ฒนธรรมื ศ�กด�,ศร4 ส�ทธ�เสร4ภาพของคินชายขอบ มีากข�%น

คิ!ณ&ปการ 14 ติ!ลา 16 (ติ/อ) ท าลายระบบเผู้ด0จิการทหาร ท!"ส บ่ทอด้อ&านาจมีาอย�างยาวนานกว�า

30 ป< ท าให'เก�ดสภาพทางการเมื�องท4#เป�นประชาธ�ปไติยมืากข.(น กล่�าว

คิ อพล่�ง นอกระบ่บ่ราชการ ได้แก� น�ส�ติ น�กศึ�กษา กรรมีการ ชาวนา ประชาส�งคิมี แล่ะกล่-�มีผู้ล่ประโยชนติ�าง ๆ ได้มี!ส�วนร�วมีทางการ

เมี องมีากข�%น ท าลายระบบท!นน�ยมืข!นนางท4#คิ!มืเศรษัฐก�จิไทย กล่�าวคิ อผู้ล่

ประโยชน�ท!"เคิยกระจ-กติ�วอย/�ระบ่บ่ราชการ เร�"มีกระจายออกจากกล่-�มีน!%มีากข�%น

6 ติ!ลา 2519 ฆ่าติกรรมืทางการเมื�อง

สาเหติ! 6 ติ!ลา 2519 ศ&นย�กลางน�ส�ติน�กศ.กษัาแห/งประเทศไทยท4#มื4แกนน าคิ อ ส!ธรรมื แสงประท!มื ช!มืน!มืคิ�ดคิ'านการกล�บมืาของอด4ติผู้&'น าเผู้ด0จิการถนอมื ก�ติติ�ขจิร ท!"ปชช.ข�บ่ไล่�ไปในเหติ-การณ� 14 ติ-ล่า 2516 ซิ�"งบ่วชเป�น

สามีเณรเขามีา การช-มีน-มีย ด้เย %อในมี.ธิรรมีศึาสติร� จนร- �งสาง 6 ติ-ล่า 2519

พล�งขวัาจิ�ดปล!กระดมืวั/านศ.ท4#ช!มืน!มืเป�นคิอมืมื�วัน�สติ�แล่ะ ก'าวัล/วังสถาบ�นกษั�ติร�ย� จิ.งน าไปส&/การใช'คิวัามืร!นแรงล'อมืปราบ ฆ่/าน�กศ.กษัา ปชช.

คิวัามืร!นมืาจิากการท4#ส�งคิมืไทยร�บข/าวัสารด'านเด4ยวั ผู้&กขาดคิวัามืร�กชาติ� ผู้&กขาดคิวัามืถ&กติ'อง ไมื/ยอมืร�บคิวัามืแติกติ/างทางคิวัามืคิ�ด ไมื/มื4พ�(นท4#ส าหร�บคินคิ�ดติ/าง และติระหน�กถ.งการแก'ป7ญหาแบบส�นติ�วั�ธ4

บทเร4ยน 6 ติ!ลา ท4#คินไทยติ'องเร4ยนร&'และจิดจิ า

ส�งคิมืประชาธ�ปไติยติ'องยอมืร�บคิวัามืแติกติ/างทางคิวัามืคิ�ด คิ�ด้ติ�างก�นเราอย/�ร �วมีก�นได้ อย�ามีองอะไรด้านเด้!ยว อย�าผู้/กขาด้คิวามีร�กชาติ� แล่ะคิวามีถึ/กติอง จนเห6นคินอ "นเล่ว ไมี�ใช�คินไทย สมีคิวรท&าราย ฆ่�าก�น

ปชติ.ติ'องใช'ส�นติ�วั�ธ4 ปBญญา เหติ-ผู้ล่ คิวามีอด้ทน อด้กล่�%นแกปBญหา

ส�#อท�(งหลายติ'องให'ข/าวัสารรอบด'าน อย�าเสนอคิวามีจร�งด้านเด้!ยว ไมื/คิวัรกล/าวัอ'างสถาบ�นเบ�(องส&งมืาท าลายล'างก�น อย/างล�มืวั/า!!! คิวัามืร!นแรงไมื/สามืารถแก'ป7ญหาอย/างแท'จิร�ง

ย�#งย�นได'

จิากเมื�องส&/ปDา การจิ�บอาวั!ธข.(นส&' คิ�อ ทางออกท4#เหล�ออย&/

คิวามีร-นแรงโด้ยอ&านาจร�ฐติ�อ นศึ. ประชาชน ท&าใหพวกเขาน�บ่พ�นคิน

ติ'องหน4ติายเข'าปDาจิ�บอาวั!ธติ/อส&'ก�บ อ านาจิร�ฐในฐานะสหายแห/งพรรคิ คิอมืมื�วัน�สติ�ไทย(พคิท.) ฐานท4#มื�#นภ&พาน ท!"สหายชาวนา ปฏิ�ว�ติ�เคิล่ "อนไหวอย/�ก�อนจ�งเป�น แห�งหน�"งท!"รองร�บ่พวกเขาอย�างอบ่อ-�น

อ!ดมืการณ�ปฏิ�วั�ติ�เพ�#อส�งคิมือ!ดมืธรรมื

สหายเหล่�าน!%ย�ด้มี�"นอ-ด้มีการณ�ปฏิ�ว�ติ�เพ "อส�งคิมีท!"เป�นธิรรมี ไมี�มี!ชนช�%นติามีแนวทางคิาร�ล่ มีารกซิ� เล่น�น เหมีาเจIอติ-ง

เพลงจิากภ&พานถ.งลานโพธ�, ด้�นสอโด้มีธิรรมีศึาสติร�เด้�นส/ศึ�ก ได้จาร�กหน!%เล่ อด้อ�นเด้ อด้ด้�บ่ หกติ-ล่าเพ "อนเราล่�วงล่�บ่

คิวามีแคินคิ�บ่เด้ อด้ระอ-อกคิ-ไฟ เรามี!เพ!ยงมี อเปล่�ามี�นล่อมีปราบ่

ระเบ่�ด้บ่าปกระส-นบ่ามีาสาด้ใส� เส!ยงเหมี อนแติรงานศึพซิบ่ส�%นใจ สนามีหญาคิล่-งกล่�"นไอคิาวเล่ อด้คิน" (วั�ฒน� วัรรลยางก&ร , เพลง "จิากลานโพธ�,ถ.งภ&พาน")

"มี�นติามีจ�บ่ติามีล่�าฆ่�าถึ�งบ่าน อางหล่�กฐานจ�บ่เขาคิ-กท-กแห�งหน เราอด้ทนถึ�งท!"ส-ด้ก6ส-ด้ทน จิ.งเปล4#ยนหนทางส&'ข.(นภ&พาน

ภ&พานคิ�อช4วั�ติใหมื/ คิ�อมืหาวั�ทยาล�ยคินกล'าหาญ

จิะโคิ/นล'มืไล/เฉดเผู้ด0จิการ อ�นธพาลอเมืร�กาอย/าหวั�งคิรอง ส&'ก�บปFนติ'องด'วัยปFนย�นกระหน #า พรรคิช!%น&าติะว�นแด้งสาด้แสงส�อง

จรย-ทธิ�น&าประชาส/�ฟ(าทอง

กรรมีาช!พล่�"นกล่องอย�างเกร!ยงไกร “

คินปDาคิ�นเมื�อง หล�ง นโยบาย 66/2523

ร�ฐไทยได้สร-ปบ่ทเร!ยนถึ�งคิวัามืผู้�ดพลาดในการใช'นโยบายการทหารน าการเมื�องด'วัยการใช'คิวัามืร!นแรงเข'าปราบปรามื นศึ. ปชช. ผู้/มี!คิวามีคิ�ด้เห6นทางการเมี องท!"แติกติ�างก�น ว�าแนวทางด้�งกล่�าวแกปBญหาไมี�ได้

จ�งประกาศึนโยบ่ายการเมื�องน าการทหาร คิ&าส�"งท!" 66/2523 ใหน.ศึ.+ปชช.เขามีอบ่ติ�ว ในนามีผู้/ร �วมีพ�ฒนาชาติ�ไทย(ผู้รท.)โด้ยไมี�เอาผู้�ด้

หล่ายคินกล่�บ่ไปศึ�กษาติ�อ บ่างคินไปท&างานในเมี อง ส�วนสหายชาวนาส�วนใหญ�ย�งคิงใชช!ว�ติติ�อส/ด้�%นรนในฐานะติามีว�ถึ!ของติน

การเมี องได้คิล่!"คิล่ายเขาส/�บ่รรยากาศึปชติ.มีากข�%น แติ�หล่�งจากน�%นก6ย�งเก�ด้คิวามีข�ด้แยงจนน&าไปส/�การร�ฐประหาร 23 ก.พ.34 แล่ะพฤษภาทมี�ฬ ป< 35

ภ&พาน:บ'านน�กรบ บ'านแห/งการติ/อส&'เพ�#อธรรมื

1.ฐานท4#มื�#นขบวันการเสร4ไทยก&'ชาติ�สมี�ยสงคิรามีโล่กคิร�%งท!" 2 (2486-2488) ภายใติการน&าของข-นพล่ภ/พาน เติ!ยง ศึ�ร�ข�นธิ� (พล่/โติ)

2.ฐานท4#มื�#นของเติ4ยง ศ�ร�ข�นธ� และกองก าล�งเพ�#อติ/อติ'านการร�ฐประหารเมี "อ 8 พ.ย.2490 แติ�ถึ/กกล่�าวหาว�าเป�น กบ่ฏิแยกด้�น“แด้น”

3.ฐานท4#มื�#นของสหายป7ญญาชนจิากเมื�อง(จ�ติร ภ/มี�ศึ�กด้�8)แล่ะสหายชาวันาปฏิ�วั�ติ� 7 ส�งหา 2508 เพ "อติ�อติานอ&านาจร�ฐเผู้ด้6จการแล่ะปฏิ�ว�ติ�ส�งคิมี

4.ฐานท4#มื�#นของนศ.ป7ญญาชนจิากเมื�องหล�งการล'อมืปราบ กรณ4 6 ติ!ลาคิมื 2519 ท!"ธิรรมีศึาสติร� (กรณ!ขอ 3+4 เป�นฐานท!"มี� "นของ พคิท.)

แอ/งสกลนคิรก�บการติ/อส&'เพ�#อธรรมื(ภายใน)

ด้�นแด้นท!"พระเกจ�ด้�งปฏิ�บ่�ติ�ธิรรมีเพ "อการด้�บ่ท-กข�ภายใน ด้�บ่ก�เล่ส ติ�ณหา อ-ปาทาน เช�น หล่วงป/5มี� "น หล่วงป/5ฝ่B% น หล่วงป/5เทสก�ฯล่ฯ

แอ/งสกลนคิรก�บประวั�ติ�ศาสติร�การติ/อส&'เพ�#อธรรมืะ(ภายนอก)

เติ!ยง ศึ�ร�ข�นธิ� คิรอง จ�นด้าวงศึ� จ�ติร ภ/มี�ศึ�กด้�8 สหายชาวนาปฏิ�ว�ติ�

ข'อคิ�ดและคิ าถามื บ่นเสนทางท!"ยาวไกล่ของปชติ.ไทย บ่รรพชนได้ติ�อส/ เส!ยสล่ะคิน

แล่วคินเล่�า เพ "อหว�งใหปชติ.เป�นระบ่อบ่การเมี องท!"ย�งช!ว�ติท!"ด้!ข�%น มี!คิวามีเสมีอภาคิ แล่ะเป�นธิรรมี ปราศึจากการกด้ข!"เอาร�ด้เอาเปร!ยบ่ แติ�จนท-กว�นน!%เราย�งคิงติองติ�อส/ด้�%นรนเพ "อใหปชติ.มี!คิวามีหมีายอย�างแทจร�ง โด้ยเฉัพาะอย�างย�"งส&าหร�บ่คินจน

การเล่ อกติ�%ง แล่ะการกระจายอ&านาจล่วนเป�นคิวามีหว�ง แติ�คิวามีจร�ง การเล่ อกติ�%ง แล่ะการใชอ&านาจร�ฐย�งคิงมี!การฉัอฉัล่ ขาด้ธิรรมีาภ�บ่าล่

ในฐานะพลเมื�อง เราจิะมื4ส/วันร/วัมืเปล4#ยนแปลงแก'ไขได'อย/างไร หร�อเราจิะช/วัยซ (าเติ�มืป7ญหาให'หน�กหน/วังย�#งข.(น

เหติ!การณ�พฤษัภาทมื�ฬ 2535

มื0อบมื�อถ�อ การช-มีน-มีคิร�%งน!%เป�นคิวามีข�ด้แยงระหว�างกล่-�มีชนช�%นกล่างท!"

มี!แนวคิ�ด้ประชาธิ�ปไติยก�บ่กล่-�มีทหารอ&านาจน�ยมี(ฝ่5ายพล่เอกส-จ�นด้า คิราประย/ร)

เป�นผู้ล่ติ�อเน "องมีาจากคิวามีไมี�พอใจท!"ทหารร�ฐประหาร เมี "อ 23 ก.พ.34

ผู้ล 1.1.ปชชปชช..บ่าด้เจ6บ่ล่มีติายเป�นจ&านวนมีาก บ่าด้เจ6บ่ล่มีติายเป�นจ&านวนมีาก 2.ทหารถึ/กติ�อติานปฏิ�เสธิจากส�งคิมี ติองล่ด้บ่ทบ่าท

ทางการเมี องไปนาน 3.มี!กระแสปชติ.เร!ยกรองใหมี!การปฏิ�ร/ปการเมี องไทย น&า

ไปส/�การมี!ร�ฐธิรรมีน/ญฉับ่�บ่ปชช.2540

ร�ฐธรรมืน&ญฉบ�บ 2540 คิวัามืหวั�งปฏิ�ร&ปการเมื�อง

ปชติ.ของไทยมี!ปBญหาหล่�ก คิ อการเล่ อกติ�%งได้มีาซิ�"งร�ฐบ่าล่ท!"ถึ/กกล่�าวหาว�าซิ %อเส!ยง เขามีาแล่วท-จร�ติ เป�นกล่-�มีธิ-รก�จการเมี อง เป�นเหติ-ใหพล่�งนอกระบ่บ่อาศึ�ยเป�นขออางท&าการร�ฐประหาร วนเว!ยนเป�นวงจรอ-บ่าทว�เช�นน!%

กระแสปชติ.หล่�งพฤษภา 35 น&าไปส/�การจ�ด้ติ�%ง สสร.เพ "อร�างร�ฐธิรรมีน/ญใหมี� เป(าหมีายเพ "อปฏิ�ร/ปการเมี องใหโปร�งใส มี!เสถึ!ยรภาพ ส�งเสร�มี คิ-มีคิรองส�ทธิ�เสร!ภาพ ปชช.

มี!การจ�ด้ติ�%งองคิ�กรอ�สระ เช�น กกติ. ปปช. ผู้/ติรวจการแผู้�นด้�นร�ฐสภา คิณะกรรมีการส�ทธิ�มีน-ษยชนแห�งชาติ� รวมีท�%งจ�ด้ติ�%งศึาล่ร�ฐธิรรมีน/ญด้วย