- HISTORIJA BOSNE I HERCEGOVINE -

- HISTORIJA BOSNE I HERCEGOVINE -

Rodoslovno stablo dinastije OsmanlijaSULTANI OSMANSKOG CARSTVA

Sva prava by Prof. Hamdo Camo

Kompletna titula osmanskog sultana:

Vladar osmanske obitelji, Sultan Sultana, Kan Kanova, Kalif (nasljednik poslanika Muhammeda) i Sjena Allahova na Zemlji, Sluga gradova Meke, Medine i Kudsa (Jerusalem), Padisah tri grada: Istambula, Jedrena (Andrinopolis) i Burse i grada Chm (Damask) i vilajeta Misira (Egipat), cijelog Azerbejdzana, Magreba (Maroko), Barkaha, Kairouana, Alepa, Iraka, Arabije i Ajima, Basre, El Hasa, Dilena, Rake, Mosula, Partije (Perzija), Dijarbakira, Cilicije i Vladar vilajeta (pokrajina): Erzurum, Sivasa, Adana, Karamana, Vana, Barbarije, Habesa (Abisinija), Tunisa, Tirabolosa (Tripolis), Kibrisa (Kipar), Rodosa, Candije (Krf), Moreje (Peloponez), Ak Deniza (Mramorno More), Kara Deniza (Crno More), Anatolije Rumelije (europski dio Imperije), Bagdada, Kurdistan, Grcke, Turkestana, Tartarije, Cirkazije, Kabarda, Gorjestana, Kipsaka i zemlje Tartara, Kefa i susjednih zemalja, samostalnog pasaluka Bosna, grada Beograda i vilejeta Serf (Srbija) sa svim gradovima i utvrdama, cijelog Arnaut vilajeta (Albania) i Iflaka i Bogdanije (Rumunije).

Turski narodi i sultani Osmanskog Carstva

S obzirom da je dobar dio historije Bosne i Hercegovine, kao i njenih naroda bio u tijesnoj vezi sa sirenjem moci Osmanskog Carstva, ukratko predstavljam skracenu verziju teksta o Turskom narodu, pojavi i nastanku Otomanskog Carstva i njihovim vladarima tj. sultanima.

Vrijednost i vaznost ovog teksta lezi prvenstveno u mogucnosti poredjenja i pracenja historijskih dogadjaja ("Historijski kalendar") u nasoj zemlji, te da se predstave, kako slikom tako i tekstom vladari Osmanskog Carstva u doba kada je Bosna i Hercegovina bila pod turskom vlascu koju je stanovnistvo Bosne dozivjelo kao okupatora, a ne kako mnogi smatraju, misle i pisu - rasirenih ruku!

1) Poceci 2) Osnivaci Osmanskog Carstva (1299 - 1412) 3) Procvat Osmanskog Carstva (1413 - 1566) 4) Opadanje moci Osmanskog Carstva (1566 - 1703) 5) Propast Osmanskog Carstva (1703 - 1839) 6) Kraj Carstva "Bolesnik sa Bosfora" (1839 - 1922)

1) Poceci

U Centralnoj Aziji, u podrucju izmedju Pamira i Jeniseja, Volge i Tien Schan gorja, zivjeli su davno prije rodjenja Krista nomadska plemena, koja su se sporazumjevala na fino-ugro, turskom te na mongolskom jeziku. Ti narodi se mogu nazvati i kao "Praturci". Oni su bili borbeno raspolozeni konjanici koji su se jos iz nepoznatih razloga poceli siriti u svim pravcima kontinenta. Poznata su cetiri vala iseljavanja:

Jedni su presli pustinju Gobi i Mongoliju, te su se tako naselili i ostali u Koreji.

Drugi su se povukli prema Zapadu preko Kavkaza u sjevernu Evropu (Fino-Ugri).

Treca grupa je isla sjeverno do Sibira (Tunguzi).

Cetvrta grupa naroda se povukla prema jugu, kroz danasnji ruski Turkestan i Azerbejdzan, sve do Persijskog Zaljeva.

Huni pod poznatim vodjom Atilom su bili Turski narod koji je Kinesko Carstvo i Evropu kroz svoje napade 375. godine nakon Krista neprestalno ugrozavali. Hunski konjanici su predstavljeni kao "Horde". Uiguri su se na svom jeziku nazivali "Ordu" sto je znacilo - vojska, kao sto to danas znaci na turskom. Prodor Huna je u Evropi izazvao velike seobe naroda.

U VIII. i IX. stoljecu n.e. doslo je do podjele Turskih naroda na Istocna turska plemena (Uiguri i Kirgizi) i Zapadna turska plemena (Oguzi). Sredinom VI. st. su Oguzi osnovali u zapadnom Turkestanu Carstvo koje je dozivjelo procvat, sa glavnim gradom koji se zvao Samarkand. Oni su svi redom prihvatili islam. Seldzuci, jedno pleme Oguza, poceli su navaljivati 955.g. n.e. pod vodstvom kneza Seldzuka u Abasidsko Carstvo (Irak), koje su uspjeli osvojiti. Nasljednik Seldzuka - Izrail, Mikail, Turgil Bey i Alp Arslan su prosirivali svoju vladavinu i moc do Bagdada, glavnog grada Kalifa, koji je 1055.g. n.e. i osvojen. Tako su dospjeli doci do istocnih granica Bizantskog Carstva da bi pobjedili u bici kod Mancikerta, cara Romanosa IV Diogena od Bizanta. Seldzucki kan Sulejman osniva "Rumsko Carstvo" sa glavnim gradom Nicaea. Godine 1078. odbacuje titulu 'Kan' i od tada se naziva - sultan. Titulu sultana je imao onaj vladar koji je mocno vladao velikim nezavisnim Carstvom koje se prostiralo na velikom podrucju. Krajem XI. st. samo Rumseldzucko Carstvo je predstavljalo i bilo od velikog vojno-politickog znacaja, dok su drugi seldzucki posjednici nestali. Pocetkom XII. st. sultan Mesut I proglasava Iconium - novim glavnim gradom. U toku 3. Krstaskog rata (1190) je procvala kultura kao i sama metropola Islama potpuno unistena, ali se pojavi i podize opet u svom novom punom sjaju.

U Konji (Konya) je pocetkom XIII. st. osnovan prvi derviski orden (Mevlevi) koji ce kasnije imati i odigrati jako vaznu religijsku i politicku ulogu u Osmanskom Carstvu. Da bi se bolje odbranili od krstaskih vojnika, nastao je vojno orijentisan derviski red - Bektasi koji su sadrzavali osnovnu ideologiju za kasnije janjicarske trupe.

U godinama od 1155 - 1227 ogromnom vojskom konjanika, (turkmenskog i mongolskog porijekla), zapovijeda mongolac Dzingis kan. Sireci svoje 'Svjetsko Carstvo' na Istok, njegove horde su pocele ugrozavati narode - Krscanstva. Dzingis kan umrije iznenadnom smrcu 1227.g. i njegov sin Ogedaj nastavi dalja oceva osvajanja. Nakon njegove smrti 1241.g. dodje do cijepanja Mongolskog Carstva na male knezevine. Dijelovi mongolskih trupa su stupile u sluzbu egipatskog sultana od kojeg su, zahvaljujuci svojim vojnim sposobnostima, preuzele vlast. Tako su 1257.g. osnovali dinastiju turskih Memeluka koji ce opstati sve do 1382.g.

Jedna grupa oguzijskih konjanika pocela se pocetkom XIII. st. povlaciti iz i preko azijske visoravni. Njihov vodja je bio Sulejman sah. Nakon njegove smrti u danasnjoj Siriji, njegova dva sina su se vratila u tursku pradomovinu.

Jedan od njegovih sinova, Ertugrul otisao je sa svojim sljedbenicima jos dalje na Zapad, u Rumsko Carstvo. U blizini Eskisehira, sasvim slucajno, susreo se sa Seldzucima koji su se borili protiv mongola. On se odluci na jedan povijesni korak, pridruzi se Seldzucima te tako zajednickim snagama pobijedise mongole. Kao nagradu dobije na poklon od seldzuckog sultana zemlju u neposrednoj blizini bojnog polja. Poslije smrti Ertugrula 1280.g. osnova njegov sin Osman jednu knezevinu. Njegova dinastija bijase nazvana po turskom Osmanli, a po arapskom Otman. U Zapadnoj Evropi prevedose iz toga pojam u Otoman.

ERTUGRUL (Desno)1191.-1281. Otac prvog sultana Osmana IPoznati preci Ertugrula su: otac Kajialp Suleyman Shah (1178.-1236.), djed Kaji Khan, pradjed Oguz Khan i cukundjed Kara Khan.

2) Osnivaci Osmanskog (Otomanskog) Carstva (1299-1412)

Sultan Osman Gazi

OSMAN I El Ghazi (Pobjednik) 1258.-1326. Vladao: 1281-1326 Otac: Ertugrul Gazi Mati: Hayme Hatun Zene: Mal Hatun i Rabi'a Bala Hatun Sinovi: Pazarli, Coban, Hamit, Orhan, Ala-ed-din, Ali, Melik, Savci. Kcerka: Fatma Sultan.

Nakon smrti njegova oca Ertugrula godine 1280. postade Osman sa svojih 45 godina novi vodja Osmana, Osmanlija. Vrijedio je kao covjek vrlo pametan, hrabar koji je bio vjest sa oruzjem. Osman Gazi je odrzavao, kao i njegov otac, dobre veze sa seldzuckim sultanom u Konji (Konya). Oni su zajednickim snagama vodili ratove protiv Bizantinaca i upada Tatara. Za njegovu nesebicnu pomoc i odanost sultanu bio je redovno nagradjivan sa svim pocastima, zastavama i nazivima. Tako je dobio pravo na izradu vlastitog novca i ovlasti vlastitog suda. Osmanov stalni pratilac i prijatelj (privatno i po oruzju), bio je Koze Mihal, bizantijski zemljoposjednik od Harman Kaya, koji jos ne bijase presao na islam. Uz pomoc svog prijatelja, ali i politicku snalazljivost podje Osmanu za rukom da se prosiri po prostoru i po uticaju. Poduzimao je napade i prodirao sve do Bruse, cime je stalno prosirivao podrucje svoje vlasti.

Njegov sin Orhan je bez borbe zauzeo Brusu 1326.g. Osman je bio jedan vrlo tolerantan vladar koji je trpio sve religije, cineci da porez bude vrlo nizak. Na samrti je sinu Orhanu skrenuo paznju da odrzava ucenje islama i da regira blagoscu i pravednoscu. Osman Gazi umrije 1324.g. u Sogutu te bi sahranjen u Bursi.

Sultan Orhan Gazi

ORHAN 1281.-1360. Vladao: 1326.-1359. Otac: Osman I Ghazi Mati: Mal Sultan Zene: Nilufer Hatun, Asporca Hatun, Theodora Hatun, Eftandise Hatun. Sinovi: SuleymanPasha, Murad, Ibrahim, Halil, Kasim. Kcerke: Fatma Hatun

Za prvog vezira svoga Carstva, Orhan je proglasio svoga brata Alaedina. Njegova zadaca bijase da sa knezevima sklapa, dijeli i vodi brigu i poslove vladara. Ujedno on bijese i prvi nosilac titule - Pasa. U prvoj polovini svoje vladavine od 1326-1344.g. Orhan je ucvrstio temelje svoje vladavine u Maloj Aziji istovremeno izgradjujuci svoju vojsku. U isto vrijeme se raspade Carstvo Seldzuka, te tako bi vecim dijelom, pripojeno Osmanskom Carstvu.

U drugom dijelu njegove vladavine od 1344-1359.g. vladavina Orhana se rasprostirala do Trakije i Makedonije. On se zapravo i smatra tvorcem Osmanskog (Svjetskog) Carstva. Koze Mihal mu je i dalje stajao uz bok, kao vodja njegove velike vojske. Sipahi bijahu dalje osnivani. Orhan je osnovao i dao izgraditi mnoge manastire, dzamije i skole. Sa bizantijcima je zivio cas u stanju rata, cas u stanju mira. 1337.g. pokusa Orhan sa 36 brodova da zauzme Konstantinopolj, ali dozivje porazavajuci poraz. Orhan dade u zadatak 1357.g. svom sinu Sulejman-pasi da predje Dardanele. Tako on zauze Kalipolis, ali umrije kratko nakon toga. Sultan Orhan umrije u visokoj starosti 1359.g.

Sultan Murat I. MURAT I 1326.-15. Juni 1389. Vladao: 1359.-1389. Otac: Orhan Gazi Mati: Nilufer Sultan Zene: Gulcicek Hatun , Marya Thamara Hatun , Pasha Melek Hatun, Fulane Hatun. Sinovi: Yakub Celebi, Bayazit, Savci Bey, Ibrahim Kcerke: Nefise, Sultan Hatun.

On bijase sin od Orhana i bizantijske princeze Hirofire (njeno tursko ime bijase Nilufer Hatun). Zbog prerane smrti Sulejman-pase nastavi vladati Murat kao njegov nasljednik 1360. godine. On bi prvi osmanski Osvajac na evropskom tlu. 1362.g. bi osnovan prvi korpus (odred) janjicara. To bijahu pretezno krscanska djeca koja su obucavana za vojnu sluzbu kao pjesadijske trupe. Murat I porazi i zauze Zapadnu Trakiju i u bici na rijeci Marici 1371.g. pobjedi Srbe, Bosance i Madjare. Zapadna strana Bugarske bi opljackana i bizantijski car (Johann Paleologos) postade njegov vazal. Murat utvrdi osmanski posjed Angoru u Anatoliji. Turci zauzese dalje vazne gradove u Makedoniji i Istocnoj Bugarskoj. Novodobijena podrucja bijahu odmah naseljavana sa stanovnistvom iz svog Carstva - Osmanlijama. Oko 1385. godine su zauzeti Sofija i Nis. Istovremeno dobise pravo trgovine na turskim prostorima italijanske Republike Dzenova i Venecija, koje sa Muratom zakljucise i trgovacki ugovor.

Murat bijase takodjer uspjesan i u bici kod Konje (Konya). 1389. godine pobijedi sultan Murat u poznatoj bici na Kosovu Polju (Kosovska bitka), Srbe i njihove saveznike pod vodjstvom kneza Lazara. Bosanci su takodjer ucestvovali u borbi protiv Turaka, o cemu ce biti posebno opisano njihovo ucesce u Kosovskoj bitki. Porazom u Kosovskoj bitki bi ozivljen srpski nacionalizam koji je danas jedan od osnovnih uzroka svih problema na Balkanu. Sultan Murat umrije nakon bitke od ruke jednog srpskog atentatora. Knez Lazar je potom pogubljen, a Murat bi kao Osman i Orhan u Bursi sahranjen. Za vladavine Murata svi potcinjeni krscani su smjeli zadrzati svoju vjeru, tradiciju i crkvene sudove, ali su morali sultanu predavati desetinu, sto su u ono doba bila uobicajena davanja.

Sultan Bajazit I. (Yildirim = Munja)

BAYEZIT I Yildirim (Munja) 1360.- 8. Mart 1403. Vladao: 1389.-1403. Otac: Murat I Mati: Devlet Hatun Zene: Shah Hatun, Devlet Hatun, Hafsa Hatun, Sultan Hatun, Marya, Olivera Despina Hatun. Sinovi: Musa Celebi, Suleyman Celebi, Mustafa Celebi, Isa Celebi. Kcerke: Fatma, Sultana.

Bajazit I je preuzeo prijestolje jos na Kosovu polju 1389.g. za vrijeme bitke, a svoga brata je dao pogubiti, plaseci se njegove popularnosti. On je zavrsio zapoceto osvajanje Srbije i uspio pripojiti svome Carstvu neke od anatolskih provincija, ali Konstantinopolj, kojega je drzao u okruzenju punih sedam godina, nije uspio osvojiti.

Sultan Bajazit je odlikovao Mihaloglu Gazi Ali Beya, komandanta lake konjice, za njegove znacajne uspjehe i zasluznu ulogu u bitki protiv Srba sa jednim fermanom.

U jednoj bitki protiv ugarskog kralja Sigismunda i njegovih evropskih saveznika 1396.g. kod Nikopolisa odnio je takodjer velicanstvenu pobjedu. Na kraju, upadose Osmanlije u Stajermark (Austriju), Bosnu i Peloponez. Opijen pobjedama Bajazit je zapostavio sve drzavne poslove i obaveze.

Upadom mongolske vojske pod vodjstvom strasnog Kana Timura, morade se Bajazit suceliti mongolcima kod Angore sa svojom vojskom. U bitki 1402.g. bijase pobjedjen i zarobljen. Nakon njegove smrti u zarobljenistvu dozvoli Timur da se posmrtni ostaci Bajazita prebace u Bursu. Sultan Bajazitovo Carstvo se raspade zbog nejedinstva njegova cetiri sina, ali i kroz politiku samog Timura. Slijedilo je 11 godina Interregnum vremena.

3) Procvat Osmanskog Carstva (1413-1566)

Sultan Mehmed I. (Celebi = Ucenjak)

MEHMED I Celebi (Otmjeni) 1389.- 26. Maj 1421. Vladao: 1413.-1421. Otac: Bayazit I Yildirim Mati: Devlet Hatun Zene: Sheh-zade Kumru Hatun, Emine Hatun. Sinovi: Mustafa Celebi, Murad II, Ahmed, Yusuf, Mahmud. Kcerke: Fatma Sultana, Selcuk Sultana.

Nakon sto su cetiri Bajazitova sina Isa, Musa, Mehmed i Sulejman prouzrokovali pravi rat po pitanju nasljedstva, Mehmed uspje da se izbori i dokaze u odnosu na druge, te tako postade sultan. Njegovo preuzimanje prijestola bijase obiljezeno sa zeljom za mir. Vrhovna vladavina nad islamskim i krscanskim knezovima u Anatoliji kao i na Balkanu nije nikada dovedena u pitanje. Tako Mehmed I zakljuci mirovni sporazum sa Venecijom i imade dobre odnose sa vizantijskim carem. Revolt i pobuna jednog derviskog reda bijase brzo ugasena. Sa 42. godine umrije Mehmed I i njegov sin Murat, koji je u ratovima stekao veliko iskustvo, nastupi na prijestolje.

Sultan Murat II.

MURAT II 1402.-3. Februar 1451. Vladao: 1421.-1451. Otac: Mehmed I Mati: Emine Hatun Zene: Alime Hatun, Yeni Hatun, Huma Hatun, Tacunnisa Hatice Halime Hatun, Mara Hatun. Sinovi: Mehmed II (Osvajac), Ahmed, Alaeddin, Orhan, Hasan, Ahmed. Kcerke: Sehzade, Fatma Sultana.

Murat II je stupio 1421.godine na prijestolje i zivio je u miru sa svojim evropskim susjedima i vazalima. U martu 1430.g. Osmanlije su zauzele Saloniki. Onda Turci upadose u Srbiju i Ugarsku. Beograd je 1440.g. bio uzalud opsjedan.

1443.godine poveo je Madjar Johan Hunyadi krstasku vojsku protiv Osmanlija, koja je odbacena kod Nisa, kod Jalovca unistavajuce porazena i u nastavku, ostaci vojske moradose jos i Sofiju predati. 1444.g. bijase zakljucen mir sa Ugarskom u samom Segedu. Tako granice politicke moci Osmanlija ostadose ocuvane, a Vlaska postade obavezna placati tribut Ugarskoj. Murat II odustade od svoje vladavine u ime dalje vladavine svoga sina Mehmeda i povuce se u Magneziju. Ugarska je ponovno, jos iste godine, zamarsirala svoju krstasku vojsku do Varne, gdje je od Murata II, koji je pohitao iz Magnezije sa vojskom, bila totalno potucena. Za vrijeme 6 zadnjih godina svoje vladavine, Murat II je poduzeo vise vojnih pohoda na Balkan. 1451.g. umrije Murat II kod Adrianopolja i bi u Bursi sahranjen.

Vladavina Murata II je bila od velike politicke i kulturne vaznosti za razvoj Osmanskog Carstva. On je nastavio dalje sa politikom konsolidacije od svoga oca Mehmeda I. Najugledniji veziri Murata II su pripadali starim familijama i bili su mu duboko odani. On je bio mecena islamske kulturne bastine, posebno kada je rijec o literaturi i pjesmama.

Sultan Mehmed II. (Fatih = Osvajac)

MEHMED II El Fatih (Osvajac)29. Mart 1432-03. Maj 1481. Vladao: 1451.-1481. Otac: Murat II Mati: Huma Hatun Zene: Gulbahar Hatun, Gulshah Hatun, Sitti Mukrime Hatun, Cicek Hatun, Helene Hatun, Anna Hatun, Alexias Hatun. Sinovi: Mustafa, Bayazit II, Cem, Korkut. Kcerka: Gevrehan Sultana

Odmah na pocetku svoje vladavine napravio je kraj tradicije na dvoru u Bursi. Mehmed II je dao pogubiti svoju bracu, koja su mu vladavinu mogla dovesti u pitanje, i time napravio zakon o bratoubistvu koji ce se primjenjivati u nacelu pri svakoj buducoj promjeni i dolasku na vlast novih generacija sultana. Njegova osvajanja su prevazilazila granice koje su osvojene za vladavine njegovog oca, uspijevsi staviti pod apsolutnu tursku vlast sve gradove i zemlju lokalnih knezova. Za vrijeme njegove vladavine bi zauzet Konstantinopolj, u kome je vladao Konstantin XI Palaelogos. Pripreme bijahu pocele 1452.g. za izgradnju utvrdjenja Rumeli Hisar na Bosforu.

29. maja 1453.g. bijase cijeli Bizant zauzet i odobrenje od tri puna dana za pljacku. Monah Gennadios Sholarios bi proglasen za patrijarha, kao najvisi reprezentant u rangu ortodoksne crkve. Zastupnici jevrejske zajednice bijahu priznati od samog Fatiha sultana Mehmeda II, sto bi ujedno dokaz njegove kosmopolitske misli.

U godinama od 1458-1459, Srbija je postala Osmanska provincija. 1460.g. je osvojen Peloponez. 1461.g. padose u turske ruke dzenovska Amasja i Trapecunt. U narednim godinama, po naredjenju sultana Fatiha, protjera Mihaloglu Ali Bey vlaskog kneza po imenu Vlad Drakul iz njegovog carstva i zauze jos dzenovski Lezbos.

Godine 1463-1464. bi anektirana Kraljevina Bosna, 1463.g. poce rat sa Venecijom. Glavno mjesto dogadjaja bi Egejsko more. Godine 1464-1466. ratovase Turci protiv Karamanskog Carstva u Anatoliji sve do prikljucenja nekoliko njihovih gradova Osmanskom Carstvu.

1471.g. je sultan izgradio tvrdjavu Sabac u blizini Beograda, grada kojeg je i sam bezuspjesno opsjedao. Mehmed II ratovase na ugarskom i austrijskom podrucju, vodio je rat protiv Venecije, opsjedao utvrdu Skutari koju nije zauzeo. Godine 1475. zauzeo je Kaffa (dzenovska) i podredio sebi Tatarski kanat na Krimu. Mirovnim sporazumom sa Venecijom moradose im Turci prepustiti nekoliko gradova u Albaniji i na Peloponezu. 1479.g. je zauzela osmanska flota Jonska ostrva i Otranto u Juznoj Italiji.

3. maja 1481. umrije Fatih sultan Mehmed II od posljedica napada gihta. Njegovi posmrtni ostaci su pokopani u turbetu Fatihove dzamije, koje je on za zivota dao izgraditi u Konstantinopolju. Sultan je za zivota pokazao interes za nauku, poeziju, ali ipak, ljudi su ga se bojali zbog njegove krvozednosti.

Sultan Bajazit II. (Sufi = Mudri)

BAYEZIT II Sufi (Mudri) 3. Decembar 1447.-26. Maj 1512. Vladao: 1481.-1512. Otac: Fatih Sultan Mehmed Mati: Sitti Mukrime Hatun Zene: Nigar Hatun, Sirin Hatun, Gulruh Hatun, Bulbul Hatun, Husnushah Hatun, Gulbahar Hatun, Ferahshad Hatun, Ayse Hatun. Sinovi: Mahmud, Ahmed, Seyidsah, Selim, Mehmed, Korkud, Abdullah and Alimsah. Kcerke: Aynisah, Gevher, Muluk, Hatice, Selcuk, Huma

Sa 35 godina starosti stade na prijestolje 1481.g. i Bajazit II. Njegov mladji brat Cem ovlasti se u gradu Bursi, ali bi porazen u bici kod Jenisehira. On je bjezao do Egipta, i vratio se nazad, ali njegova vojska ponovno bi natjerana u bijeg kod Ankare i Konje (Konya). Papa Aleksandar VI Bordzija, koji je sa Bajazitom II bio u vezi, dao je na njegovu molbu otrovati njegovog brata Cema u Napulju. Vojske sultana su poduzimale stalno vojne pohode na Bosnu, Dalmaciju i Ugarsku. Hercegovina bi podjarmljena. 1488.g. izgubi Bajazit II od Mamluka gradove Adanu i Tarzus. Njegova vojska opustosi velika podrucja u Stajerskoj, Kerntenu, Albaniji i Krajini. Bijahu izvrsena strasna zlodjela.

Kod mjesta Villach su Osmanlije 1492.g. porazeni, a njihov vojskovodja Mihaloglu Ali Bey bi smaknut po turskim obicajima. Takodjer u turske ruke pade venecijanski Lepanto.

1509.g. bi Konstantinopolj opustosen jakim zemljotresom. Iste godine izbi gradjanski rat, kada Bajazit II odredi svog sina Ahmeda za nasljednika, a drugi sin Selim to poricase. Selim prisili svoga oca Bajazita II da dadne ostavku, uz jaku podrsku vojske. 26.5.1512. godine umrije Bajazit II moguce od trovanja. Bajazit II je jos za zivota u Konstantinopolju dao izgraditi Bajazit-dzamiju, gdje je i pokopan.

Za vrijeme njegove vladavine izgradjene su bezbrojne dzamije, derviski manastiri i mostovi.

Sultan Selim I. (Yavuz = Nepopustljivi)

SELIM I Yavuz (Okrutni) 10. Oktobar 1470.- 21-22. Septembar 1520. Vladao: 24. April 1512.-1520. Otac: Bayazit II Mati: Gulbahar Sultan Zene: Ayse Hatun, Ayse Hafsa Hatun. Sinovi: Suleyman (El kanuni, Velicanstveni). Kcerke: Hatice Sultan, Fatma Sultan, Hafsa Sultan, Shah Sultan.

Kad je zakoracio na prijestolje 1512.g. dao je ubiti na grozan nacin nekoliko svoje brace i necaka. Venecija, Ugarska i Rusija su brzo poslali svoje poklisare, da osiguraju postojece sporazume o miru. Selim I se koncetrisao na Carstvo siitskih Safavida, podrucje danasnjeg Irana i Azerbejdzana, koje je bilo pod vladavinom Saha Ismaila. Sultan je sistematski proganjao siitsko stanovnistvo svoga Carstva i dao ih je na hiljade pobiti. 1514.g. dodje do bitke izmedju Selima I i Ismaila kod mjesta Caldiran, koju Osmanlije zahvaljujuci svojoj bravuroznoj artiljeriji odlucise u svoju korist. Naredne godine prikljuci Yavuz sultan Selim I Istocnu Anatoliju i Kurdistan svome Carstvu.

Selim nije morao zauzimati sve gradove sa borbom, jer stanovnistvo bi vecinom sunnitskog vjerovanja te se zato prikloni na stranu sultana.

Kada se sultan 1516.g. spremao ponovno na vojni pohod protiv Perzije, otkri, da se Mamlucki sultan Kanzuh al-Ghuri, sa vecinom svoje vojske vec nalazi na putu da pomogne Sahu Ismailu. Obadvije vojske se sudarise kod mjesta Alepo. Egipcani bijahu potuceni, a njihov sultan ubijen. Na njegovo mjesto bi izabran Turman Bey kao novi mamlucki sultan. Kairo postade mjesto ratovanja i na koncu bi zauzet od Selima I. Tuman Bey pobjeze u podrucje delte Nila odakle se branio uz pomoc beduina. Konacno bi izdan i od Selima I pogubljen.

Kao vladar i od Egipta priznat, primi sultan poslanike Serifa iz Mekke, Barakat, koji mu se potcini. Selim, koji je pokazao veliki interes za svete gradove islama, je kao prvi osmanski vladar poklonio jedan tepih za Kaabu. Sultan je povjerio svom badzenogu (pasenogu) po imenu Mehmed Giray, kanu Krima, zadatak da brani Istok Osmanskog Carstva od Perzijanaca i revoltiranih Siita. 1519.g. je Selim I planirao osvajanje Rodosa sa novoizgradjenom pomorskom flotom.

20.9.1520. godine umrije Yavuz sultan Selim I od bolesti raka. Pokopan je u jednom turbetu u Konstantinopolju. Njegov nasljednik Sulejman I, dade tamo kasnije izgraditi poznatu Sulejman-dzamiju.

Sultan Sulejman I. (Kanuni = Zakonodavac, Velicanstveni)

SULEYMAN I El Kanuni (Zakonodavac) 27. April 1495.- 6-7. Septembar 1566. Vladao: 1520.-1566. Otac: Yavuz Sultan Selim Mati: Hafsa Hatun Zene: Hurrem Haseki Sultana, (Roxelana) Ukrajinka, inace francuska metresa,Mahidevran Kadin, Gulfem Hatun, Fulane Hatun. Sinovi: Selim II, Bayezid, Abdullah, Murad, Mehmed, Mahmud, Cihangir, Mustafa. Kcerke: Mihriman Sultan, Raziye Sultan.

Sultan Sulejman I dodje sa svojih 26 godina, 20.9.1520.g. na vlast gdje ce u narednih 46 godina vladati. On je bio i najznacajniji osmanski vladar koji je sam ucestvovao u deset vojnih pohoda u Evropi i tri u Aziji. 1521.g. bi Beograd zauzet, a 1522.g. ostrvo Rodos, sjediste rodizerita bi opsjedano. Zbog toga sto hrabri i borbeni vitezovi ne prihvatise ponudu da budu oruzana pratnja, bijahu svi redom posjeceni od janjicara. Osvajanjem ostrva bijase put do potcinjenog Egipta slobodan te su tim Osmanlije imale potpunu kontrolu nad trgovinom Venecije i Dzenove u Istocnom Sredozemlju.

1525.g. bijahu ponovno pripreme za jedan veliki vojni pohod. Trupe su poslate kako kopnom, tako Dunavom u pravcu Beograda. Nakon sto je vojska presla rijeku Dravu, dodje 28.8.1526.g. do bitke kod Mohaca sa ugarskom vojskom pod vodjstvom samog kralja Ludviga II. Ugarski kralj izgubi zivot, a vojska bi strasno porazena.

Po odredbi Presburg-Beckog sporazuma bi ugarska kruna prenesena u kucu Habsburga. Ferdinand I od Austrije postavlja kao svoj politicki cilj odbranu Zapadne Evrope od daljih prodora Turaka.

Sultan Sulejman I i njegov Veliki vezir Ibrahim Pasa dadose da glavni grad Ugarske izgori u plamenu. U isto vrijeme vodjeni su ratovi u Bosni, Dalmaciji i Sloveniji. Osmanski sultan daje da se postavi knez iz Rumunije, Johann Zpolya kao novi kralj Ugarske. Kako Ferdinand I takodjer dize glas na pravo na ugarsku krunu, dodje do rata sa Habsburgovcima.

Osmanska vojska je bezuspjesno opsjedala Bec od 27. septembra do 15. oktobra. Za vrijeme povlacenja trupa bijase sire podrucje oko Beca, a kasnije i Stajerske opljackano, poharano i popaljeno od strane Mihaloglu Mehmed Beya kao i od samih akincija.

Prilikom jednog vojnog pohoda u Aziji 1534.g. bijase Bagdad i Tebris ponovno zauzet od strane perzijske vojske. Opsada venecijanskog ostrva Krfa ne bijase krunisana uspjehom. Pobuna u Moldaviji bijase licno od Kanuni sultana Sulejmana I ugusena.

Nakon smrti Johanna Zpolyasa 1540.g. bijase Ugarska anektirana i upravljana od jednog osmanskog beglerbega iz Budima. Tako dodje i do potpisivanja mirovnog sporazuma izmedju Ferdinanda I i sultana Sulejmana I na sedam godina, pri cemu vladar Austrije morade da daje Turcima godisnji tribut. Od vremena vladavine Sulejmana I "Visoka Porta" bijase pojam za osmansku vladu. Svoj zadnji vojni pohod poduze sultan godine 1566. da zauzne Seged. Stari Sulejman I umrije 6.9.1566.g. prije nego grad Seged bi zauzet.

4) Opadanje moci Osmanskog Carstva (1566-1703)

Sultan Selim II. (Mest = Pijanica)

SELIM II Mest (Pijanica) 28. Maj 1524.-15. Decembar 1574. Vladao: 1566.-1574. Otac: Suleyman I El Kanuni Mati: Hurrem Sultan Zena: Nurbanu Sultan Sinovi: Murat III, Mehmed, Ali, Suleyman, Mustafa, Jahangir, Abdullah, Osman. Kcerke: Asmikhan, Gavkharkhan, Shah, Fatima.

Sultan Selim II je dosao na prijestolje 1566.g. sa svoje 42 godine. Nije posjedovao nimalo od vladarskog duha i osjecaja za duznost od svoga oca, te se posvetio vise svojim privatnim zadovoljstvima kao sto su to lov, pijancevanje, muzika i poezija. Selim II je bio prvi osmanski sultan koji je vodio sarajski zivot i koji ratovanju nije posvecivao nikakvu paznju. Veliki Vezir Mehmed Sokolovic bijase opunomocen da vodi i regulise sve drzavne poslove, u ostalom i mir sa nekim krscanskim zemljama, izmedju njih - da se jos vise ucvrsti mir i sa Austrijom.

1570.g. i 1571.g. Osmanlije zauzese gradove Nikoziju i Famagustu na ostrvu Kipru, ipak njihova flota bi potpuno porazena i unistena u Lepantskom Zaljevu 1571.g., kad su Venecija, papa i Spanija ujedinile svoje vojske. Za vladavine sultana Selima II su izgradjene u Adrianopolju dzamije - Selimije (Selimove dzamije), kao i gradske zidine. U Mekki su potpuno obnovljene stare vodovodne cijevi.

Sultan umrije 1574.g. od posljedica ovisnosti od alkohola.

Sultan Murat III.

MURAT III 4. Juli 1546.-Januar 15-16. 1595. Vladao: 1574.-1595. Otac: Selim II Mati: Afife Nur Banu Sultan Zene: Safiye Sultana (Venecijanka, rodjena Baffo), Shems-i Ruhsar Haseki, Shah-i Huban Haseki, Naz-perver Haseki. Sinovi: Mehmed III, Selim Bayezid, Mustafa, Osman, Cihangir, Abdullah, Abdurrahman, Abdullah, Hasan, Ahmed, Yakub, Alemsah, Yusuf, Huseyin, Korkud, Ali, Ishak, Omer, Alauddin, Davud.Kcerke: Ayse, Fatma, Mihrimah, Fahriye.

Proglasen za sultana decembra 1574.g. Njegova vladavina je obiljezena cestim borbama za prevlast u haremu, pobunama janjicara i korupcijom. Isto kao i njegov otac, Murat III je bio jedna slaba licnost i vodio je kao i otac tipicni sarajski zivot.

Iako je oficijelno mir sa Austrijom i Venecijom bio osiguran, dolazilo je uvijek ponovno do beznacajnih malih okrsaja. 1581.g. i 1583.g. Osmanlije su poduzele vojne pohode na Perziju, Krim i Transkavkaz. Granice Osmanskog Carstva nije bilo moguce vise prosirivati, jer sam sultan nije bio zainteresovan za ratovanje.

Sultan Murat III umrije 1595.g. od posljedica epileptickog napada.

Sultan Mehmed III.

MEHEMED III 26. Maj 1566.- 20.-21. Decembar 1603. Vladao: 27. Januar 1595.-1603. Otac: Murad III Mati: Safiye Sultan Zene: Handan Mati Sultana, Fulane Mati Sultana, Fulane Haseki. Sinovi: Ahmed I, Mustafa I, Selim, Mahmut.

Mehmedovo namjesnistvo poce 1595. godine. Na samom pocetku su bila velika ocekivanja od novog sultana koja se nisu ispunila. On je bio pod potpunim utjecajem svoje majke.

Bio je zao, opak i za sudbinu svoga Carstva kao takav potpuno nezainteresovan. Za njegove vladavine nije bilo, osim nekoliko revolta u vlastitim trupama, nikakvih vojnih sukoba. Prema evropskim drzavama odrzavao je i imao mirne odnose. Kratka vladavina samog sultana Mehmeda III bijase zavrsena godine 1603.

Sultan Ahmed I.

AHMED I 18. April 1590.-21.-22. Novembar1617. Vladao: 21. Decembar 1603.-1617. Otac: Mehmed III Mati: Handan Sultan Zene: Hatice Mahfiruz Sultana, Kosem Sultana, Fatma Haseki. Sinovi: Osman II, Murad IV, Ibrahim, Bayezid, Suleyman, Kasim, Mehmed, Hasan, Selim, Hanzade, Ubeyde.Kcerke: Gevherhan, Ayse, Fatma, Atike.

Ahmed I je dosao na prijestolje 1603.g. sasvim mlad, sa svojih 14 godina. Bio je jako religiozan i dao je graditi dzamije Ahmedije (Ahmedove dzamije), koje su trebale biti jos raskosnije od Hadza Sofije. Na njegovom dvoru vladala je samovolja. Po vlastitom raspolozenju i zelji je davao da se ubijaju pase i veziri, pri cemu je jos i uzivao. Takodjer je Ahmed I zivio spokojnim sarajskim zivotom.

Sklopio je mir sa stalno pobunjenim perzijancima i 1617. godine je doslo da sklapanja mira sa moldavskim kozacima. Sultan je dao urediti da se svi zakonski propisi nalaze u jednoj zakonskoj knjizi (Kanunama). Na samrti proglasio je svoga brata Mustafu za nasljednika, jer njegov sin Osman bijase jos premlad. To bijase moguce, jer on bi prvi sultan koji neizvrsi ritual bratoubitstva.

Sultan Mustafa I.

MUSTAFA I 1592.- 20. Januar 1639. Vladao: 22. Novembar1617.-26. Februar1618. Otac: Mehmed III Mati: Handan Sultan Zene: Ali-cenab, Sheh-Suvar Mati Sultana, Saliha Sebkati Mati Sultana, Huma Shah Haseki, Afife Haseki, Hatice Haseki. Sinovi: Mahmud, Osman, Ahmed, Huseyin, Selim, Mehmet, Murad. Kcerke: Ummugulsum, Ayse, Emetullah, Emine, Rukiye, Sofye, Zahide, Atike, Fatma, Zeyda, Zahide.

Umisljeni stil vladavine novog sultana Mustafe I vodio je, jos iste 1617. godine kada je i dosao na prijestolje, do njegova svrgavanja te tako mladi Osman II, sin sultana Ahmeda I, postade sultan.

Za vrijeme jedne pobune janjicara 1622. dodje direktno iz izolacije Mustafa I opet na vlast.

1623. godine bijase po naredjenju udavljen i sahranjen u Hadza Sofiji.

Sultan Osman II. (Genc = mladi Osman)

OSMAN II Genc (Mladi) 3. Novembar 1604.- 20. Maj 1622 Vladao: 26. Februar 1618.-1622. Otac: Ahmed I Mati: Mahfiruz Haseki Sultana Zene: Akile Rukiyye Hanim, Ayse Hanim. Sinovi: Omer, Mustafa. Kcerke: Zeynep.

Petnaestogodisnji Osman dodje 1618. godine uz drzavni udar i svestranu pomoc sticenika na vlast. Njegova vladavina bijase na pocetku obiljezena sa mirom u Carstvu, sve dok 1620. godine nisu poceli iznenadni ratni sukobi sa Poljskom.

Sultan II nije bio omiljen u narodu, vojsci kao niti kod svecenika zbog svoje skrtosti, tvrdicavosti i gramezljivosti kao i brutalnosti prema janjicarima.

Vladar bijase netom ubijen u maju 1622. godine za vrijeme jedne zajednicke pobune spahija i janjicara. Prije svrgnuti sultan Mustafa I bijase ponovno postavljen i 1623. godine ubijen.

Sultan Murat IV.

MURAT IV 27. Juli 1612.-8-9. Februar 1640. Vladao: 10. Septembar 1623.-1640.Otac: Ahmed I Mati: Mahpeyker Kosem Sultan Zena: Ayse Haseki Sultan

Sultan Murat IV dodje na vlast 1623. godine i bijase najkrvolocniji od svih osmanskih vladara. Murat IV zabrani i dade zatvoriti sve kuce u kojima se pila kahva, radnje u kojima se drzao alkohol konzumirao duhan i opijum. Usprkos njegovom naoko moralu, i sam je pio vino. Uveo je red kod janjicara i u drugim trupama tako sto je skurpulozne vojnike i korumpirane Pase jednostavno dao pogubiti. Ako mu se svidjalo pozvao bi nekog Pasu u svoju palacu i odrubio bi mu glavu vlastitom rukom ili bi se uveseljavao time gledajuci kako ga muce. Brutalni sultan je koristio svoje pravo i svaki dan dao da se pogubi 10 nediznih civila. Jos bi znao da se postavi na pogodno pregledno mjesto svog saraja, odakle bi ubijao neduzne prolaznike iz svoje arkebuze.

Sultan je odrzavao mirne odnose sa evropskim silama. 1635.g. kao i 1638. godine poduzimao je licno vojne pohode na Perziju i Mezopotamiju koji su bili zacudjujuce okrunjeni uspjehom. Sultan Murat IV je provodio redovno masovna smaknuca nad toboznjim prestupnicima i nad ratnim zarobljenicima.

Kad sultan umrije prirodnom smrcu 1640. godine, cijelom Carstvu pade veliki teret.

Sultan Ibrahim I.

IBRAHIM I Deli (Junak) 05. Novembar 1615.-18. Agust 1648. Vladao: 09. Februar 1640.-1648. Otac: Ahmed I Mati: Hatice Mahfiruz Zene: Hatice Turhan (Tarhan - Mati Sultana), Ruskinja, metresa, Saliha Dil-asub Mati Sultana, Hatice Muazzez Sultana, Huma Shah Haseki Sultan (Telli Haseki), Ayse Sultan, Mah-i Enver Sultan, Shivekar Sultan. Sinovi: Mehmed IV, Suleyman II, Ahmed II, Orhan, Beyazid, Cihangir, Selim, Murad. Kcerke: Ummu Gulsum, Peykan, Atika, Ayse, Gevherhan.

Ibrahim se pope na prijestolje Osmanskog Carstva februara 1640. godine kao najmladji sin sultana Ahmeda I. On je rastao potpuno povucen u vjecitom strahu da ne bude ubijen od svoje brace. Sultan nije bio sposoban da uopste vrsi svoje vladarske duznosti.

Njegov Veliki vezir Kara Mustafa je provodio reforme u finansijskoj i poreskoj politici, te na taj nacin omogucavao priliv novcanih resursa za Ibrahimov raskosni zivot u palaci. Majka, sultanija su se brinule da vladar bude zabavljan i uvijek same pronalazile nove haremske dame za njega. Kad se bilo proculo da jedna od Konkubina ima odnos sa jednim dvorskim slugom, sultan naredi odmah da se iz harema 280 zena udavi.

Visoke drzavnicke poslove je samovoljno dodjeljivao nesposobnim ljudima i uzimao novac i mito.

Takvo ponasanje je dovelo do posljedice da se kako narod, tako janjicari i svestenstvo digne protiv njega. Sultan Ibrahim bijase u avgustu 1648. godine svrgnut i smaknut.

Sultan Mehmed IV.

MEHMED IV 02. Januar 1642.-06. Januar 1693. Vladao: 08. August 1648.-1687. Otac: Ibrahim I Mati: Turhan Hatice Sultan Zene: Meh-pare Emetullah Rabi'a Gulnush Mati Sultana, Afife Kadin, Gulnar Kadin, Kaniye Haseki, Siyavush Haseki. Sinovi: Mustafa II, Ahmed III, Beyazid. Kcerke: Hatice, Safiye, Ummu Gulsum, Fatma.

Mehmed IV imade samo 7 godina kada 1648. godine bi proglasen za sultana. Drzavna vlast bijase provodjena potpuno od Valide i samih janjicara. U samo nekoliko godina bijase polozaj velikog vezira 13 puta dodjeljivan. Konacno sa namjestenjem (Kprl) Mehmed Pase za velikog vezira, podje za rukom tom sposobnom covjeku da stane na kraj haremskim teznjama za vlascu.

Uspjesno je ratovao u Transilvaniji i uz pomoc krimskog kana bi omoguceno da se odrzi i dokaze pvenstvo Osmanskog Carstva na podrucjima dunavskih knezevina. Veliki vezir Kprl Ahmed Pasa, sin Kprl Mehmed Pase, zavrsi osvajanje Krete za koju se vodila borba jos od sultana Ibrahima I. Sultan Mehmed IV je i sam vodio ratne pohode protiv Austrije, ali morade priznati da je porazen 1664.g. u bitki kod St. Gottharda na rijeci Raab. Rat protiv Poljske 1672. godine se za Osmanlije zavrsi uspjesno. Nakon smrti Kprl Ahmeda 1676. godine, proglasi sultan Kara Mustafa Pasu za novog velikog vezira. Kara Mustafa je vodio ratove protiv Kozaka i protiv Austrije. Izmedju 13.jula i 12.septembra 1683. godine uzaludno je opsjedao Bec (Wien). Onda je potom povucen sa polozaja i pogubljen. Sljedecih godina je izgubljen veliki dio teritorija Ugarske na racun Austrije.

Poslije revolta njegovih trupa bijase Sultan Mehmed IV u novembru 1687. godine svrgnut.

Sultan Sulejman II.

SULEYMAN II 15. April 1642.- 22. Juni 1691. Vladao: 08. Novembar 1687.-1691. Otac: Ibrahim I Mati: Saliha Dilasub Sultan Zene: Hatice Haseki, Behzat Haseki, Ivaz Haseki, Sulun Haseki, Sheh-suvar Haseki, Zeyneb Haseki.

Nakon svrgavanja Mehmeda IV bijase njegov brat Sulejman II 8. novembra 1687. godine proglasen za novog sultana. Novi vladar je sebi dao u zadatak, da takodjer uradi velicanstvena i sjajna djela poput njegovog pretka Sulejmana Velicanstvenog. Samo sa velikim poteskocama je mogao da dovede u red svoju mahom pobunjenu i revoltiranu vojsku koja se vracala iz Ugarske za Konstantinopolj. Osmanlije su morale 1687. godine trpiti poraz za porazom, prvo u Ugarskoj, a onda i Dalmaciji. Izgubise 1687.g. nadalje gradove Beograd, Semendru, Herceg Novi (Pad Herceg Novog je opisan u djelu "Gorski vijenac" od crnogorskog vladike P.P. Njegosa) i 1689. godine Nis. Osim toga sultan se borio protiv protiv odmetnika u vlastitim redovima.

Veliki vezir Kprl Mustafa Pasa, reorganizova vojsku i uz pomoc tatarske armije osvoji 1690. godine ponovo Beograd, Nis i Semendru. Takodjer bijase osmanska armija uspjesna u Transilvaniji i Albaniji.

U julu 1691. godine umrije sultan Sulejman II u Jedrenama i bijase pokopan u Konstantinopolju u njegovom turbetu (Sulejmanovo turbe). Svoje visoko postavljene ciljeve nije mogao provesti u djela.

Sultan Ahmed II.

AHMED II 25. Februar 1643.- 06. Februar 1695. Vladao: 22. Juni 1691.-1695. Otac: Ibrahim I Mati: Hatice Muazzez Sultan Zena: Rabi'a Haseki Sultana

Ahmed II, brat Sulejmana II i Mehmeda IV, dodje na vlast 1691. godine, kada je imao 49 godina.Za vrijeme svoje kratke cetverogodisnje vladavine nije se mogao okititi nekakvim vojnim uspjesima.Ratovao je u Dalmaciji, Poljskoj i na ostrvu Kios, ali je donosio Osmanlijama samo poraze.Sultan Ahmed II umrije u februaru 1695. godine.

Sultan Mustafa II.

MUSTAFA II 06. Februar 1664.-29. Decembar 1703. Vladao: 06 Februar 1695.-22. August 1703. Otac: Mehmed IV Mati: Emetullah Rabia Gulnus Sultan Zene: Ali-cenab, Sheh-Suvar Mati Sultana, Saliha Sebkati Mati Sultana, Huma Shah Haseki, Afife Haseki, Hatice Haseki. Konkubine: Hafsa Sultan, Hanife Hatun, Fatma Shahin. Sinovi: Mahmud I, Osman III, Ahmed III, Huseyin, Selim, Mehmet, Murad. Kcerke: Ummugulsum, Ayse, Emetullah, Emine, Rukiye, Sofye, Zahide, Atike, Fatma, Zeyda, Zahide.

Mustafa II bi najstariji sin Mehmeda IV i dodje na vlast u februaru 1695. godine.

On bijase jedan sposoban sultan po starom uzoru i odmah se stavi na celo velike vojske, sa ciljem da sva podrucja izgubljena od njegovih prethodnika ponovo osvoji. Uspjelo mu je da se probije do Banata i na drugoj strani da u Rumuniji (Siebenbrgen) zauzme Temisvar.

U Karlovcu na rijeci Dravi bijase sklopljen mir 26. februara 1699. godine sa Austrijom, Poljskom i Venecijom, a 1700. godine takodjer sa Rusijom. Zakljucivanje mira je omogucilo sultanu i velikom veziru da svoju veliku armiju potpuno na novi nacin srede i urede, ali se moradose povuci obadva teska srca prema janjicarima koji su se stalno zadrzavali u Jedrenama, umjesto u glavnom gradu Carstva Konstantinopolju.

Revolti janjicara se zavrsise svrgavanjem sultana godine 1703. Sultan umrije u decembru iste godine i bi pokopan u Hadza Sofiji.

5) Propast Osmanskog Carstva (1703-1839)

Sultan Ahmed III.

AHMED III 30. Decembar 1673.- 01. Juni 1736.Vladao: 23. August 1703.-1. Oktobar 1730. Otac: Mehmed IV Mati: Emetullah Rabia Gulnus Sultan Zene: - Emetullah, Rukiyye, Emine Mihrishah, Hatice, Rabi'a Shermi Kadin, Zeyneb Kadin, Emine Musall Kadin, Hanife Kadin, Gulshen Kadin, Ummu Gulsum Kadin, Hurrem Kadin, Meyli Kadin, Fatma Huma Shah Kadin, Nijad Kadin, Nazife Kadin. Konkubine: Shayeste Sultan, Ayse Hanim, Hatem Hatun. Sinovi: Abdulhamid I, Mustafa III, Sulryman, Bayezid, Mehmed, Ibrahim, Numan, Selim, Ali, Isa, Murad, Seyfeddin, Abdulmecid, Abdulmelik. Kcerke: Emine, Rabia, Habibe, Zeyneb, Zubeyde, Esma, Hatice, Rukiye, Saliha, Atike, Reyhan, Esime, Ferdane, Nazife, Naile, Ayse, Fatma, Emetullah, Ummuselma, Sabiha.

23.avgusta 1703.g. postade Ahmed III Sultan Osmanskog Carstva. On napravi reda u janjicarski trupama, tako sto je dao pogubiti vise vodja janjicara. Godine 1711. dodje do rata sa Rusijom:

Car Petar Veliki je slijedio politiku "Otvaranja prema moru", na sjeveru prema moru i finskom podrucju, a na jugu prema Azovskom, Crnom i Mramornom moru. Na kraju, trebalo je da se zauzme Konstantinopolj.

Svedski kralj Karl XII je umarsirao u Rusiju, nakon sto je Car zapoceo jednu ofanzivu protiv svedjana. Kralj Karl XII bi 1709.g. kod mjesta Poltava potucen i mogase se spasiti tako sto je pobjegao i nasao zastitu kod Osmanlija. Preko svog poslanika Tolstoja, zahtjevao je Car da se svedjanin isporuci. Kada se Sultan Ahmed III usprotivio i bacio poslanika u tamnicu, izbi 1711.g. rat sa Rusijom. U bitki kod mjesta Prut, morade Car priznati da je pobjedjen, morade zakljuciti sa Turcima primirje i morade im jos prepustiti grad Azov. Konacni mir bi tek kada se zakljuci mirovni ugovor u Jedrenama 1713.g. uz pomoc Engleske, Holandije i Francuske, koje su time htjele da sprijece ekspanziju Rusije.

U stalnom konfliktu sa Venecijom bijase uspjeha za Osmanlije, kada zauzese Korint, Argos i Naplion na Peloponezu.

Osmansko Carstvo objavi rat Veneciji u saveznistvu sa Austrijom. 5. avgusta 1716.g. dodje kod Petrovaradina do bitke. Princ Eugen Savojski pobjedi skoro duplo jacu Osmansku vojsku. U oktobru iste godine bi i Temisvar zauzet, a u avgustu 1717.godine pade i Beograd u austrijske ruke.

U mirovnim dogovorima u mjestu Pasarovci 1718.godine, dobi Austrija garancije na velika podrucja kao sto su dijelovi Vlaske, Banata, Srbije sa Beogradom i dijelove Bosne. Sa Austrijom bi, osim toga zakljucen i ugovor o trgovini i u ratu sa Perzijom 1724.g. jedan ugovor o diobi izmedju Rusije, Austrije i Osmanskog Carstva.

Sultan Ahmed III morade za vrijeme jedne pobune janjicara da dadne ostavku u korist svog necaka Mahmuda I i umrije 30. juna 1736.godine. On je pokazao veliki interes za tulipane i bio je zasadio u vrtu svoga saraja 1200 razlicitih vrsta.

Sultan Mahmud I.

MAHMUD I 02. August 1696.-13. Decembar 1754. Vladao: 2 Oktobar 1730.-1754. Otac: Mustafa II Mati: Saliha Valide Sultan Zene: Hace Ali-cenab: First wife, Hace Ayse Kadin, Hace Verd-i Naz, Hatice Rami, Hatem, Raziye Kadin.Konkubine: Meyyase Hanim, Fehmi Hanim, Habbabe Hanim, Sirri Hanim.

Na pocetku svoje vladavine 1730.godine, pobunjenim janjicarima je izdasno dao poklone i tako osigurao unutrasnji mir. Drzavnicki poslovi su vodjeni od vrlo sposobnih vezira i cinovnika, gdje je najveci utjecaj imao Kiclar aga. Sultan se posvetio svojim interesima u saraju i zapostavi organizovanje skupog lova, cije organizovanje su njegovali njegovi prethodnici.

Za vrijeme rata sa Perzijom, doslo je do konflikta sa Rusijom koja je u martu 1736. godine ponovno zauzela utvrdu Azov. Na kraju su vodjeni mirovni pregovori sa Perzijom u kojima su se dogovorili da se vrate na granice u vrijeme Sultana Murata IV. Austrija, tajni saveznik Rusije, poce da vodi iznova rat protiv Osmanlija. Prvo, izgubise Turci Nis od austrijanaca, a onda i Ocakov od Rusa. Kratko nakon toga bi Nis ponovno vracen i kada turska armada bi pred Beogradom, u Beogradu bi zakljucen mir 1739.godine, koji je osigurao grad u korist Turaka. Onda je nastupio duzi period stalnog mira sa evropskim drzavama. Diplomatska aktivnost "Visoke Porte" bi jako cijenjena za vrijeme vladavine Mahmuda I.

Stalni revolti janjicara, kao i povuci-potegni sa mamluckim begovima, imalo je za posljedicu stalno slabljenje Carstva, iako je prema vani odavalo utisak jacine.

Sultan Mahmud I umrije 13. decembra 1754. godine. Za zivota se interesovao za nauku, osnivao je biblioteke i gradio u provincijama bezbrojne mostove i manastire.

Sultan Osman III

OSMAN III 02. Januar 1699.-30. Oktobar 1757. Vladao: 13 Decembar 1754.-1757. Otac: Mustafa II Mati: Sehsuvar Valide Sultan Zene: Leyla, Zevki, Ferhunde Emine.

Sultan Osman III, brat Mahmuda I je dosao na vlast u decembru 1754. godine. Za vrijeme njegove vladavine nije doslo kako do vanjsko- tako niti do unutrasnjopolitickih konflikata.

On je preuzeo isti nacin vodjenja administracije njegovog prethodnika, ipak njegovi cinovnici i veziri nisu bili ni blizu tako sposobni i cesto su mijenjani. Osman III je volio da se u javnosti krece preobucen, kako bi saznao misljenje naroda. Smaknuca su bila na dnevnom redu i sam narod je jako patio od bijede i samovolje vlasti. 1755. godine, kao i 1756. su veliki pozari opustosili Konstantinopolj.

Sultan Osman III umrije 30. oktobra 1757. godine.

Sultan Mustafa III

MUSTAFA III 28. Januar 1717.-21. Januar 1774. Vladao: 30. Oktobar 1757.-1774. Otac: Ahmed III Mati: Mihrisah Sultan Zene: Avn'ul-Hayat, Mihr-i Shah Mati Sultana, Rif'at, Ayse Adil-shah, Fehmi, Binnaz.

Oktobra 1757. godine za sultana bi postavljen Mustafa III. Sve do 1762. godine, Osmansko Carstvo je odrzavalo mirovne odnose sa svojim susjedima. Za vrijeme namjestenja Katarine Velike u Rusiji, doslo je do agresivnih napada na krimski kanat i na osmanska podrucja u Georgiji. Sultan je dugo odugovlacio, ali na kraju objavi Rusiji rat 1768. godine, koji se poce voditi kako na moru, tako i na kopnu.

Rat ruske carice, koja je htjela potpuno da unisti Osmanlije, je bio vodjen vrlo bezobzirno. Borbe su se vodile na Balkanu, Krimu i Georgiji. Na svim frontovima dozivljavale su Osmanlije osjetljive poraze. Jedna ruska flota pustosila je turske gradove na obalama Crnog mora prodiruci sve do Bosfora.

Jedna druga flota, koja je prodrla iz Istocnog mora u Sredozemno more, potukla je i unistila potpuno kod Cesme 5. jula 1770. godine uz pomoc Engleske cijelu morsku armadu. Konstantinopolj je od ratnih dejstava ostao postedjen. Rusi su zauzeli Krim, a Tatari su takodjer bili pobjedjeni. 1773. godine prodrijese ruske trupe ponovno u Rumuniju, ali Varnu i Silistru ne zauzese. Sultar umrije iznenadno 24. decembra 1773. godine u toku rata sa Rusijom. Sultan Mustafa III je vrijedio kao dobar vladar, ali nije uspio sprijeciti dezorganizaciju svojih vojnih jedinica.

Sultan Abdulhamid I.

ABDUL HAMID I 20. Mart 1725.-07. April 1789. Vladao: 21. Januar 1774.-1789. Otac: Ahmed III Mati: Rabia Sermi Sultan Zene: Ayse Sine-perver Mati Sultana, Naksh-i Dil Mati Sultana, Hatice Ruh-shah, Huma Shah, Ayse, Binnaz, Dilpezir, Mehtabe, Misl-i Na-yab, Mu'teber, Nevres, Mihriban. Konkubine: Nukhet-seza Hanimefendi, Ayse Hanimefendi. Sinovi: Mustafa IV, Mahmud II, Murad, Nusret, Mehmed, Ahmed, Suleyman. Kcerke: Esma, Emine, Rabia, Saliha, Alimsah, Durusehvar, Fatma, Meliksah, Hibetullah Zekiye

21. januara 1774. godine dodje Abdulhamid I na tron. Sultan morade sa Rusijom, koja je nizala pobjednicke uspjehe, da zakljuci mir u mjestu Kucuk Kajnarci jula 1774. godine.

Rusija je dobila slobodni prolaz brodova kroz Crno more i slobodni prolaz u Sredozemno more. Osim toga postase Azovsko more, Krim, Moldavija i Vlaska ruski teritoriji.

Nemiri u Siriji i Palestini se moradose ugusiti nasiljem. Perzijanci pod vodstvom kana od Krima zadali su u decembru 1776.godine kod Mozula i Basre teske gubitke Osmanlijama. "Visoka Porta" morade nemocno gledati, kako Austrija uzima Bukovinu. Na kraju izgubise, na racun Austrije 1778. godine i Besarabiju.

Sultan Abdulhamid I umrije 7. aprila 1789. godine od posljedica mozdanog udara.

Sultan Selim III.

SELIM III24. Decembar 1761.-28. Juni 1808. Vladao: 07. April 1789.-29. Maj 1807. Otac: Mustafa III Mati: Mihrisah Sultan Zene: Nef-i Zar, Husn-i Mah, Zib-i Fer, Afitab, Re'fet, Nur-i Shems, Gonca-nigar, Dem-hosh, Tab-i Safa, Ayn-i Safa, Mahbube. Konkubine: Meryem Hanimefendi, Mihriban. Hanimefendi, Fatma Fer-i Cihan Hanimefendi.

Sultan Selim III dodje u aprilu 1789. godine na vlast i poce odmah provoditi obimne reforme u cijelom Carstvu. Za namicanje financijskih sredstava bijahu zemljisni prihodi uvuceni u sistem, a reorganizacija vojske bi provedena uz pomoc francuskih vojnih savjetnika. Uprkos tome bijahu njegove trupe u ratu protiv Austrije i Rusije vise puta potucene. 1790. godine bi zakljucen mirovni sporazum (Jasi), u kojima su stari uslovi iz Kucuk Kajnarci samo obnovljeni. Vladar je polagao veliku brigu na diplomatske odnose sa svim evropskim zemljama, specijalno sa Francuskom. Dobri odnosi prema Francuzima bijahu gotovi kad je Napoleon izvrsio vojni pohod na Egipat. Sultan sklopi saveznistvo sa Englezima kako bi se borbom suprostavio agresoru. Francuzi sklopise u januaru 1800. godine prekid borbi sa Osmanlijama, ali Englezi prekrsise ugovoreno saveznistvo i trupe sultana se u martu moradose nakon bezuspjesne borbe povuci u pustinju. U martu 1802. godine sklopise Osmanlije i Francuska mir (Amiens).

U Rumeliji se morade "Visoka Porta" boriti protiv ustanika, a u Srbiji su rebelirali seljaci pod vodstvom Karadjordja (Crni Djordje). Beogradsko utvrdjenje bi od 1806. godine pod srpskom vladavinom. Osmanlije ne mogodose nikako suzbiti stremljenja Srba za autonomijom.

Janjicari i ostali protivnici reformi nacinise jedan komplot protiv sultana i svrgnuse ga u maju 1807. godine.

Sultan Mustafa IV

MUSTAFA IV 08. Septembar 1779.-16. Novembar 1808. Vladao: 29. Maj 1807.-28. Juni 1808.Otac: Abdulhamid I Mati: Nuketseza Kadin Sultan Zene: Shevr-i Nur, Dil-pezir, Seyyare, Peyk-i Dil.

Novi Sultan Mustafa IV dodje jos u istom mjesecu kao nasljednik. Vec 1808. godine provalise pristalice u palacu starog Sulatana Selima III u palacu, gdje bi drzan kao zatvorenik, sa namjerom da ga ponovno postave na tron za vladara.

Prije nego sto su se trupe probile u saraj, Selim III bi pogubljen. Pristase sultana Selima zatvorise Mustafu IV u zatvor, do momenta dok ga nije dao smaknuti novi sultan Mahmud II.

Sultan Mahmud II

MAHMUD II 20. Juli 1785.- 01. Juli 1839. Vladao: 28. Juli 1808.-1839. Otac: Abdulhamid I Mati: Naksidil Valide Sultana Zene: Bezm-i Alem Mati Sultana, Pertev-niyal (Nihal) Mati Sultana, Haciye Pertev-Piyale Nev-fidan, Ali-cenab, Fatma, Asub-i Can, Haciye Hosh-yar, Nurtab, Misl-i Na-yab, Perviz-felek, Vuslat, Zer-nigar, Ebr-i Reftar. Konkubine: Husn-i Melek Hanimefendi, Zeyn-i Felek Hanimefendi, Tiryal Hanimefendi, Lebriz-Felek Hanimefendi. Sinovi: Abdul Mmecid, Abdulaziz, four shahzadahs called Ahmed, Bayezid, Abdulhamit, Suleyman, Mehmet, Murad, Nizameddin, Mehmed Abdullah, Osman. Kcerke: Emine Sultan, Hamide Sultan, Hayriye Sultan, Shah Sultan, Salihe Sultan, Ayse Sultan, Atike Sultan, Fatma Sultan, Munire Sultan, Fatma Sultan, Fihrimah Sultan, Adile Sultan.

Do svog postavljanja na prijestol u julu 1808 (vladace do 1839), Mahmud II je zivio odsjecen od javnosti. On je bio sin sultana Abdulhamida I i francuskinje Aime Dubucq deRivery.

Zbog toga je nazivan kao "Sin Francuskinje" i "Hriscanski Sultan". Novi sultan se borio sa velikim unutrasnjim i vanjskim poteskocama.

Rusija, koja je jos od 1806. godine posjednik dunavskih knezevina pokazujuci dalja ekspanzionisticka stremljenja, morala se drzati u sahu. Na Balkanu su prijetili ustancu, posebno u Bosni i Srbiji. U Egiptu postadose Mamluci veliki faktor rizika, iskoristavajuci zemlju u kojoj su vladali vrlo korumpirano. Mehmed Ali Pasa je uz odobrenje sultana pobio 800 neposlusnih mamluckih begova. S obzirom da su Vehabije zauzele sveta mjesta, gradove Mekku i Medinu, "Visoka Porta" naredi Mehmed Ali pasi 1809.godine da uspostavi red u Arabiji. Tako je on sa velikim uspjehom mogao ponovo da ucvrsti autoritet Osmanskog Carstva.

Sultan Mahmud II je provodio reforme u oblasti obrazovanja, prava i administracije, pri tome nailazeci na veliki otpor janjicara. "Yeni Ceri" bijahu poceli gubiti glas kao slavna profesionalna vojska. Njihov borbeni duh je tokom proslih godina poceo da opada, poceli su se baviti trgovinom, preuzeli su pravo zenidbe i bijahu postali dobrostojeci. Nisu htjeli da se odreknu niti na komociju. Za vrijeme Sultana Murata I, 1362.godine bilo je oko 1000 janjicara, a za vrijeme Mahmuda II je bilo vec 140.000 vojnika. Sultan se odlucio da janjicare konacno i bespostedno unisti, jer inace ovako nije mogao ostvariti svoj naum i provesti reforme. Takodjer, narod vise nije stajao na strani elitnih trupa. 15. juna 1826. godine je poginulo 8000 janjicara od strane sultanove artiljerijske vatre. Jednim fermanom je uredjena potpuna likvidacija svih janjicara u Carstvu, koja je zavrsena 1830. godine.

Jedan covjek koji je gatao, objavio je Mahmudu II: "Ako ih zadrzis, od njih ces poginuti. Ako ih se rijesis, isto ces poginuti, samo drugacije." I tako bi.

Osmansko Carstvo se nadje na jednoj razdijelnici povijesti, u kojima bijahu moguce samo tragicne akternative. Kada je potpuno istrijebio janjicare, Mahmud II je srusio nosece stubove Carstva kroz cetiri stoljeca, i ipak nije mogao drugacije i htio pritom Carstvo jos da modernizuje.

Na Peloponezu je doslo 1820.g. i 1822.g do beznacajnih pobuna i ustnaka Grka. 1824. godine su nemiri dostigli svoj vrhunac za vrijeme kada je opsjedan grad Missolonghi. Smrt lorda Byronsa za vrijeme vodjenja samih borbi, alarmiralo je Zapadne sile. Turska flota bi unistena kod Navarina 1827. godine od strane britansko-francusko-ruske pomorske vojne sile. Kroz ugovor u Adrianopolju 1828. godine nastade jedna nezavisna grcka drzava koja je obuhvacala Peloponez sa nekoliko ostrva.

Zadnjih godina svoje vladavine, Mahmud II se borio protiv Mehmed Ali Pase od Egipta, koji je zelio da unutar Osmanskih drzava prosiri podrucje svoje moci.

Sultan Mahmud II umrije jula 1839. godine u Istambulu. On nije bio uspjesan sa provodjenjem svojih drzavnih reformi, ali je proveo modernizaciju unutar samog drustvenog uredjenja. Stvorio je gradove za obuku ljekara, sistem karantena, proveo je popis stanovnistva u Istambulu, osnovao i omogucio izlazenje stampe i novina, sproveo je sasvim novi red i nacin u oblacenju, po evropskom uzoru i osnovao novi sistem vlade sa kabinetom i drzavnim ministrima.

6) Kraj Carstva - "Bolesnik sa Bosfora" (1839 - 1922)

Izraz "Bolesnik sa Bosfora" potjece od ruskog Cara Nikole I. Sve evropske sile su gledale "posljednje smrtne trzaje" Osmanskog Carstva, nadajuci se da za sebe dobiju jedan dio od te ostavstine.

Sultan Abdulmedzid

ABDUL MECID I 25. April 1823.-25. Juni 1861. Vladao: 01. Juli 1839.-1861. Otac: Mahmud II Mati: Bezm-i Alem Valide Sultan Zene: Servet-seza, Shevk-efza Mati Sultana, Hosh-yar, Tir-i Mujgan Mati Sultana, Verd-i Cenan, Gul-cemal, Rahime Perestu Mati Sultana, Gulistu (Glistan), Duzd-i Dil, Bezmi (Bezmara), Mahitab, Konkubine: Nalan-i Dil Hanimefendi, Ceylan-yar Hanimefendi, Ayse Ser-firaz Hanimefendi, Nergis (Nergizu) Hanimefendi, Navek-misal, Hanimefendi, Nesrin Hanimefendi, Shayeste Hanimefendi, Nukhet-seza Hanimefendi. Miljenice: Yildiz Hanimefendi, Saf-derun Hanimefendi, Husn-i Cenan Hanimefendi. Sinovi: Mehmed VI, Abdul Hamid II, Mehmed Zia ud-din, Mehmed V Reshad, Ahmed, mehmed Abid, Mehmed Fuad, Ahmed Kamal ud-din, Mehmed Burhan ud-din, Mehmed Vamik, Mehmed Baha ud-din, Mehmed Nur ud-din, Osman Saif ud-din, Abdullah, Mehmed Abdu Samad, Salim Suleyman, Mehmed Vahid ud-din. Kcerke: Mavhiba, Naima, Fatima, Bahiya, Nayira, Khadija, Rafia, Aliya, Jamila, Munira, Samiya, Fatima, Sabiha, Bahia, Saniha, Ruqia, Mukbila, Saniha, Sahima, Fahima, Zakia, Madiha, Naila, Badiha.

Nakon sto Abdulmedzid u julu 1839. godine postade sultan, dade odmah graditi za vlastito stanovanje - Dolmabahce palacu. Za uredjenje palace bijahu potrebne ogromne kolicine novca, s obzirom da je bila sva izgradjena u mramoru, zlatu i najljepsim uredjenjem za to doba. Veliki saraj ostade mjesto iz kojeg se i dalje vladalo.

Za vrijeme vladavine sultana Abdulmedzida pridje Turska cetveroclanom Savezu (Engleska, Rusija, Austrijsko-Ugarska Monarhija, Pruska). 1853. godine navali Rusija na dunavske knezevine koje su se nalazile pod okriljem Osmanske vladavine. Na to je pozvao sultan Englesku i Francusku u pomoc, koje su se plasile ruske ekspanzije na podrucju Sredozemlja. Dodje i do Krimskog rata, koji je trajao do 1856. godine i u tom periodu bi zauzeto utvrdjenje Sevastopolj od strane Krima. Za vrijeme njegove vladavine, na svojoj strani je imao poznatog vojskovodju - Omer-pasu Latasa. S obzirom na mirovni dogovor iz Pariza 1856. godine bijahu Dardaneli i Bosfor zatvoreni za ratne brodove, Srbija, Moldavija i Vlaska postadose nezavisne, a Osmansko Carstvo zadrza samo jos pokrice nad lenama.

Jednim ukazom Sultana iz 1856. godine bi zagarantovana ravnopravnost za sve gradjane u turskoj drzavi, ne-muslimanima bi dozvoljena vojna sluzba i ucesce u ratu. To je dovelo do ustanaka i pobuna od strane religioznih grupa u Carstvu. Sultan Abdulmedzid, koji je bio neomiljen zbog svoje rastrosnosti i modernog vodjenja Carstva, trebao je biti ubijen, kada neocekivano umrije juna 1861. godine sa svojih 38 godina starosti.

Sultan Abdulaziz

ABDUL AZIZ 08. Februar 1830.-04. Juni 1876. Vladao: 25. Juni 1861.-30 Maj 1876. Otac: Mahmud II Mati: Pertevniyal Valide Sultan Zene: Durr-i Nev, Hayran-i Dil, Eda-Dil, Nes'erek (Nesrin), Gevheri. Sinovi: Yusuf Izz ud-din, Mahmud Jalal ud-din, Mehmed Salim, Khalif 'Abdu'l-Majid II, Mehmed Shavkat, Mehmed Saif ud-din (see below). Kcerke: Saliha, Nazima, Amina, Azma, Amina, Fatima, Munira.

Abdulaziz postade sultan u junu 1861. godine. Takodjer i on rasipase drzavne pare za privatne potrebe, dajuci da se grade raskosne palace i placajuci skupa okupljanja i slavljenja. Da bi dosao do novaca koji bi omogucio njegov rasipni zivot, Carstvo je bez milosti dalje pljackano. Stremljanja za samostalnoscu, Crne Gore i Krete koja je zahtijevala pripajanje Grckoj, bijahu odmah ugusena.

U medjuvremenu je prekomjerno rasla i rasipna ovisnost Sultana Abdulaziza.

400 muzicara, 200 cuvara vrata, 300 namjesnika u kuhinji i 400 stalskih momaka moradose biti placani. Valida kupovase dnevno 50 svilenih odjeca, koje je samo poklanjala. Sultan je kupovao oklopne brodove, bez da ima posadu za njih ili lokomotive, iako nisu postojale sine za to. Abdulaziz je lovio kokosi u prostorijama svoje palace organizujuci da vojnici glume borbu. Ima je panicni strah od toga da ne bude otrovan i plasio se vatre. Godisnje je bilo potrebno 2 miliona funti samo za izdatke sultana. 1875. godine je drzava bankrotirala. U Bosni i Hercegovini i u Bugarskoj je doslo do ustanka, a i u vladi je doslo do zavjere protiv sultana. Abdulaziz bi 1876.godine smijenjen i malo nakon toga je izvrsio samoubistvo.

Sultan Murat V

MURAT V 21. Septembar 1840.- 29. August 1904. Vladao: 30. Maj 1876.-31. August 1876. Otac: Abdul Mecid Mati: Sevk Efza Kadin Sultan Zene: Elru Mevhibe, Reftar-i Dil, Shayan, Meyl-i Servet, Konkubine: Resan Hanimefendi, Cevher-riz Hanimefendi, Nev-Drr Hanimefendi, Remish-Naz Hanimefendi, Filiz-ten Hanimefendi, Visal-i Nur Hanim. Sinovi: Salih ud-din (vidi dolje), Suleyman, Saif ud-din. Kcerke: Khadija, Fahima, Fatima, Aliya.

Murat V je dodje na osmansko prijestolje u junu 1876. godine, jako ovisan o alkoholu.

Kabinet je polagao velike nade u novog sultana, da ce biti zagovornik novih reformi, ali vladar zbog svoje bolesti nije mogao obavljati svoje javne i politicke obaveze. Jedna lijecnicka komisija je napravila uvid u njegovo zdravstveno stanje i proglasila da je nesposoban za obavljanje svojih duznosti. Nakon njegovog smjenjivanja, umrije Murat V. u avgustu 1904. godine.

Abdulhamid II

ABDUL HAMID II 21. Septembar 1842.-10. Februar 1918. Vladao: 31. August 1876.-27. April 1909. Otac: Sultan Abdul Mecid Mati: Tir-i Mujgan Sultana Zene: Nazik-eda, Bedr-i Felek, Safi-naz Nur-efzun, Bidar, Dilpesend, Mezide Mestan, Emsal-i Nur, Ayse Dest-i Zer Musfika. Konkubine: Saz-kar Hanimefendi, Peyveste Hanimefendi, Fatma Pesende Hanimefendi, Behice Maan Hanimefendi, Saliha Naciye Hanimefendi. Miljenice: Durdane Hanim, Calibos Hanim, Nazliyar Hanim. Sinovi: Mehmed Salim, Abdul-Kadir (vidi dolje), Ahmed Nuri, Burhan ud-din, Abdur Rahim Hayri, Ahmed Nur ud-din, Mehmed Badar ud-din, Mehmed Abid. Kcerke: Ulvia, Zakia, Fatima, Naila, Seniya, Seniha, Sadiya, Khadija, Hamida, Rafia, Khadija, Aliya, Kamila, Samia.

1876.godine dodje Abdulhamid II na vlast. On je bio zadnji samostalni autokrat Osmanskog Carstva. Njegove strasne represalije i njegov krvavi stil vladavine su doprinijeli tome, da je zbog toga dobio naziv "Crveni sultan". Abdulhamid II je dosao na vlast kada se Carstvo nalazilo u jednoj vrlo teskoj situaciji, pobune i losa ekonomska situacija su slabile jos vise, ionako raspadajuce Carstvo.

U toku samo pola stoljeca, postade od "bolesnika" jedan - "umiruci na Bosforu".

Sultan Abdulhamid II je dao da se gradi palaca Yildiz Kosk. 1877. godine Rusi su ugledali svoju sansu da se probiju do Sredozemlja i objavise Turskoj rat. Istovremeno bijahu borbe na Dunavu, Crnom moru, Balkanu, pa cak i kod Karsa na granici samog Kavkaza. Na svim frontovima su Turci dozivjeli znacajne poraze. Rusima bijase poslo za rukom da iz Jedrena nadiru, te tako dodjose blizu i samog Istambula. 31. januara 1878. godine dodje do prekida ratnih dejstava i nakon toga potpisivanja mira u San Stefanu 1878. godine, gdje ce Rusi diktirati Turcima svoje uslove. Tim ugovorom izgubise Osmanlije svoja cijela evropska podrucja i posjede i smjedose zadrzati samo Trakiju do Jedrena. Srbija, Crna Gora, Bugarska, Rumunija, (Bosna i Hercegovina!) postadose samostalne. Osim toga bijase omogucen samo Rusima prolaz kroz moreuz, i u ratu i miru. Iste godine htjedose opet napasti Turke, ali se usprotivise skoro sve velike evropske sile protiv Rusa, sprecavajuci time Rusima prodor u Sredozemlje. Na Berlinskom Kongresu 1878.g. bijase ugovor iz San Stefana povucen.

Ratni sukobi iz 1877. i 1878. godine nisu bili za Ruse od velikog znacajnijeg uspjeha, a sama Turska je izgubila samo malo zemlje.

Sultan Abdulhamid II je sve vidnije postajao tiranin, koji je Armence u svom Carstvu poceo naveliko da progoni, a stanovnistvo sve vise izlagao mrezi potkazivaca i spijuna. Suprotno velikim evropskim silama kao sto su Velika Britanija, Francuska, Austro-Ugarska, koje su pokusavale da dokrajce Osmansko Carstvo, Njemacka pod carem Wilhemom II pomoze Turcima da ojacaju svoje Carstvo i nanovo organizuju svoju, vec jako oslabljenu armiju. Zbog opceg nezadovoljstva prema sultanu, protivnici Abdulhamida II stvorise 1908.g. opozicijsku partiju "Mladi Turci", ciji vodja bijase Enver Pasa.

Tako je doslo do sukoba slicnih gradjanskom ratu u kome se jedan od "Mladih Turaka", kome je armija bila odana, uputi u pravcu Istambula, svrgnuvsi 24. augusta 1908. godine sultana Abdulhamida II. On umrije 1918. godine u zatvoru u Istambulu.

Sultan Mehmed V

MEHMED V 02. Novembar 1844.-03. Juli 1918. Vladao: 27. April 1909.-1918. Otac: Abdul Mecid Mati: Gulcemal Kadin Efendi Zene: Kam-res, Durr-i And, Mihr-engiz, Naz-perver, Dil-firib. Sinovi: Mehmed Zia ud-din, Mehmed Najim ud-din, Omar Hilmi.Kcerka: Rafia.

Novi sultan Mehmed V, moze zahvaliti svoj dolazak na vlast u aprilu 1909. godine "Mladim Turcima". On je bio prvi konstitutivni predstavnik vlasti u Osmanskom Carstvu.

Na samom pocetku svoje vladavine, moradose Turci odustati od svojih zadnjih prava koja su polagali na Bosnu i Hercegovinu, koju onda okupira Ausro-Ugarska. Bugarska se proglasi nezavisnom. U ratu sa Italijom 1911. godine morade Turska sama predati Tripolitaniju i grad Tripoli i izgubi tako Alzir (1830) i Tunis (1881) kao posljednje posjede u Sjevernoj Africi. U oktobru 1912. godine izbi Prvi Balkanski rat u kome se sve balkanske zemlje ujedinise u borbi protiv Turske, nastupajuci na sirokom frontu. Turci moradose trpjeti teske poraze, ipak Enver Pasa postavi novoorganizovanu vojsku nasuprot njima i napravi prodor protiv Bugarske vojske koja je opsjedala Adrinopolj. Medjutim, on bijase tako tesko porazen da je u maju 1913. godine morao da zakljuci prekid svih borbi i da preda evropske posjede sve do Istambula. U junu 1913. godine izbi Drugi Balkanski rat, kada je Bugarska napala svog saveznika - Srbiju, jer se nisu mogla obadva naroda dogovoriti oko podjele tek oslobodjenih teritorija. Enver Pasa je iskoristio takvu situaciju, pa napade i potuce Bugarsku, koja je zaposjednula i drzala Jedrene. Kroz tu pobjedu, Turska bijase u mogucnosti da zadrzi Istocnu Trakiju.

U Prvom svjetskom ratu, Turska se borila od oktobra 1914.g. na strani sila Osovine. U prvo vrijeme, Turcima je poslo za rukom, da izmedju januara i avgusta 1916. godine u regionu Kavkaza pod vodstvom Mustafe Kemal Pase, zaustave prodor Rusa koji su usli duboko u teritoriju Carstva, pa cak da ih i potisnu iza granice. Mustafa Kemal je uspio takodjer da zaustavi Francuze i Engleze koji su dosli na Dardanele, te da vrati i sprijeci njihov prodor prema Istambulu. 1917. godine su Englezi zapoceli veliku ofanzivu protiv Turske u Palestini. Odbrambena linija fronta Osmanlija je kod Jeruzalema bila probijena i grad je potom bio zauzet od strane saveznika. Mustafa Kemal Pasa je brzo zauzeo novu odbrambenu liniju kod Damaska. Usprkos tome, Englezi su zauzeli grad u oktobru 1918. godine, a Turci se moradose povuci na sjever, kada ih je sustigla vijest o zavrsetku Prvog svjetskog rata.

Sultan Mehmed V umrije iznenada 2. juna 1918. godine, jos prije nego sto se rat zavrsi.

Sultan Mehmed VI

MEHMED VI 02. Februar 1861.-15. Maj 1926. Vladao: 04. Juli 1909.-01 Novembar 1922. Otac: Abdul Mecid Mati: Gulistu Sultana Zene: Emine Nazik-eda, Sadiye Meveddet, Insirah, Nevvare, Ni'met Nev-zad. Sin: Ertugrul. Kcerke: Munira, Fatima Rukiya.

Sultan Abdulmedzid II

ABDUL MECID II 20. Maj 1868.-23. August 1944. Vladao 1922.-1944. Otac: Abdul Aziz Mati: Durr-i Nev Zene: Shahsuvar, Hair un-nisa, Atiya Mihisti, Bihruz Sin: Omar Faruk Kcerka: Khadija Hayriya Aisha Dur-i-Shahvar.

Posljednji osmanski sultan koji je vladao u Istambulu. Posto je Mustafa Kemal Ataturk ukinuo sultanat 1922. i odvojio ga od kalifata Abdul Mecid je imao samo kalifsku, duovnu vlast koja je od proglasenja turske republike 1923. bila nominalna, a i nju je izgubio ukidanjem kalifske casti 3. marta 1924. Tada je napustio Tursku i umro u inostranstvu.

Zadnji sultan, jednom tako velikog Osmanskog Carstva, stupi na prijesto 3. juna 1918. Samo nekoliko mjeseci prije njegovog dolaska na vlast bio je potpisan mirovni sporazum u Mudrosu u oktobru 1918. godine. Pristalice "Mladih Turaka" su odlazili u inostranstvo.

Enver Pasa se borio u Turkmenistanu protiv sovjetske Crvene Garde, gdje je i pao u borbi.

Za sultana bijase nemoguce vise da vlada Carstvom i nije mu preostalo nista drugo, nego da prizna uslove mira u Sevresu 1920. godine, koji su diktirani od strane Antante. Osmansko Carstvo bijase tako kompletno podijeljeno. Nastadose grcke, italijanske, engleske i francuske teritorije, na Istoku nezavisna Republika Armenija i autonomno podrucje Kurda. Turcima je ostao jedan nerazvijeni pojas teritorija oko Ankare, otprilike velicine bivse knezevine Ertugrul. Nakon kraja rata je Mustafa Kemal Pasa radio na izgradnji jedne oslobodilacke armije, koja bi zastitila Tursku od prisutne vladavine stranaca.

U godinama 1920. i 1922. mu je uspjelo da sa svojim trupama istjera Ruse i Italijane iz Turske. Takodjer, bilo mu je moguce da zadrzi Francuzima obecana podrucja. Borba protiv Grka je bila posebno strasna za obadvije strane, sa velikim gubicima. Ipak, Mustafa Kemal Pasi podje za rukom da istjera Grke sa azijskog dijela Turske i tako oslobodi nazad grad Izmir.

Da bi mogao otcijepiti od Grka Istocnu Trakiju, Kemalove trupe su probile engleske linije odbrane na Dardanelima. Englezi su se povukli iz Turske i Grci moradose tako priznati bivse granice istocno od Marice.

Pod pritiskom Mustafe Kemala, Nacionalna Skupstina je 1. novembra 1922. godine donijela odluku da se Sultanat stavi van snage i zadnji sultan Mehmed VI morade napustiti zemlju. On umrije 16. maja 1926. godine i egzilu.

Gazi Mustafa Kamal Pasa - Ataturk (Otac Turaka), proklamovao je 29. oktobra 1923. godine Republiku, te tako postade prvi predsjednik. On je bio sef drzave, predsjednik parlamenta i glavni vodja vojnih snaga. Turska narodna partija je bila, jedina dozvoljena partija.

Titularni sultani izvan Turske

Ahmed Nikhad

AHMED NIKHAD 6. Juli 1883.- 4. Juni 1954. Titularni sultan 1944/54. Otac: Mehmed Salih ud-din Mati: Naziknaz Zene: Safru, Navrastan Sin: Ali Vassib

Osman Fuad

OSMAN FUAD 26. Septembar 1895.-22. Maj 1973. Titularni sultan 1954/73. Otac: Salih ud-din Mati: Calefer Zena: Nabila Karima

Abdul Aziz

ABDUL AZIZ Titularni sultan 1973/77. 26. Septembar 1901.-19. Januar 1977. Otac: Saif ud-din Mati: Nazima Faleka Zena: Bar-Kamal Sin: Hurram

Ali Vassib

ALI VASSIB 14. Oktobar 1903. - 9. Decembar 1983. Titularni sultan 1977/83. Otac: Ahmed Nikhad Mati: Safiru Zena: Amina Mukbila Sin: Osman Salah ud-din

Orhan

ORHAN Titularni sultan 1983/94.11. Juli 1909.-12. Mart 1994. Otac: Abdul-Kadir Mati: Mihrban Zene: Nafia, Margaretha Irma Sin: Salim Orkhan Kci: Fatima Necla

Ertugrul Osman

ERTUGRUL OSMAN Zadnji titularni sultan od 12. Marta 1994. 31. August 1912. Otac: Burhan ud-din Mati: Aliya Malik Nazliyar Zene: Gulda, Zainab

- HISTORIJA BOSNE I HERCEGOVINE -

Rodoslovno stablo dinastije OsmanlijaSULTANI OSMANSKOG CARSTVA

Sva prava by Prof. Hamdo Camo

Kompletna titula osmanskog sultana:

Vladar osmanske obitelji, Sultan Sultana, Kan Kanova, Kalif (nasljednik poslanika Muhammeda) i Sjena Allahova na Zemlji, Sluga gradova Meke, Medine i Kudsa (Jerusalem), Padisah tri grada: Istambula, Jedrena (Andrinopolis) i Burse i grada Chm (Damask) i vilajeta Misira (Egipat), cijelog Azerbejdzana, Magreba (Maroko), Barkaha, Kairouana, Alepa, Iraka, Arabije i Ajima, Basre, El Hasa, Dilena, Rake, Mosula, Partije (Perzija), Dijarbakira, Cilicije i Vladar vilajeta (pokrajina): Erzurum, Sivasa, Adana, Karamana, Vana, Barbarije, Habesa (Abisinija), Tunisa, Tirabolosa (Tripolis), Kibrisa (Kipar), Rodosa, Candije (Krf), Moreje (Peloponez), Ak Deniza (Mramorno More), Kara Deniza (Crno More), Anatolije Rumelije (europski dio Imperije), Bagdada, Kurdistan, Grcke, Turkestana, Tartarije, Cirkazije, Kabarda, Gorjestana, Kipsaka i zemlje Tartara, Kefa i susjednih zemalja, samostalnog pasaluka Bosna, grada Beograda i vilejeta Serf (Srbija) sa svim gradovima i utvrdama, cijelog Arnaut vilajeta (Albania) i Iflaka i Bogdanije (Rumunije).

Turski narodi i sultani Osmanskog Carstva

S obzirom da je dobar dio historije Bosne i Hercegovine, kao i njenih naroda bio u tijesnoj vezi sa sirenjem moci Osmanskog Carstva, ukratko predstavljam skracenu verziju teksta o Turskom narodu, pojavi i nastanku Otomanskog Carstva i njihovim vladarima tj. sultanima.

Vrijednost i vaznost ovog teksta lezi prvenstveno u mogucnosti poredjenja i pracenja historijskih dogadjaja ("Historijski kalendar") u nasoj zemlji, te da se predstave, kako slikom tako i tekstom vladari Osmanskog Carstva u doba kada je Bosna i Hercegovina bila pod turskom vlascu koju je stanovnistvo Bosne dozivjelo kao okupatora, a ne kako mnogi smatraju, misle i pisu - rasirenih ruku!

1) Poceci 2) Osnivaci Osmanskog Carstva (1299 - 1412) 3) Procvat Osmanskog Carstva (1413 - 1566) 4) Opadanje moci Osmanskog Carstva (1566 - 1703) 5) Propast Osmanskog Carstva (1703 - 1839) 6) Kraj Carstva "Bolesnik sa Bosfora" (1839 - 1922)

1) Poceci

U Centralnoj Aziji, u podrucju izmedju Pamira i Jeniseja, Volge i Tien Schan gorja, zivjeli su davno prije rodjenja Krista nomadska plemena, koja su se sporazumjevala na fino-ugro, turskom te na mongolskom jeziku. Ti narodi se mogu nazvati i kao "Praturci". Oni su bili borbeno raspolozeni konjanici koji su se jos iz nepoznatih razloga poceli siriti u svim pravcima kontinenta. Poznata su cetiri vala iseljavanja:

Jedni su presli pustinju Gobi i Mongoliju, te su se tako naselili i ostali u Koreji.

Drugi su se povukli prema Zapadu preko Kavkaza u sjevernu Evropu (Fino-Ugri).

Treca grupa je isla sjeverno do Sibira (Tunguzi).

Cetvrta grupa naroda se povukla prema jugu, kroz danasnji ruski Turkestan i Azerbejdzan, sve do Persijskog Zaljeva.

Huni pod poznatim vodjom Atilom su bili Turski narod koji je Kinesko Carstvo i Evropu kroz svoje napade 375. godine nakon Krista neprestalno ugrozavali. Hunski konjanici su predstavljeni kao "Horde". Uiguri su se na svom jeziku nazivali "Ordu" sto je znacilo - vojska, kao sto to danas znaci na turskom. Prodor Huna je u Evropi izazvao velike seobe naroda.

U VIII. i IX. stoljecu n.e. doslo je do podjele Turskih naroda na Istocna turska plemena (Uiguri i Kirgizi) i Zapadna turska plemena (Oguzi). Sredinom VI. st. su Oguzi osnovali u zapadnom Turkestanu Carstvo koje je dozivjelo procvat, sa glavnim gradom koji se zvao Samarkand. Oni su svi redom prihvatili islam. Seldzuci, jedno pleme Oguza, poceli su navaljivati 955.g. n.e. pod vodstvom kneza Seldzuka u Abasidsko Carstvo (Irak), koje su uspjeli osvojiti. Nasljednik Seldzuka - Izrail, Mikail, Turgil Bey i Alp Arslan su prosirivali svoju vladavinu i moc do Bagdada, glavnog grada Kalifa, koji je 1055.g. n.e. i osvojen. Tako su dospjeli doci do istocnih granica Bizantskog Carstva da bi pobjedili u bici kod Mancikerta, cara Romanosa IV Diogena od Bizanta. Seldzucki kan Sulejman osniva "Rumsko Carstvo" sa glavnim gradom Nicaea. Godine 1078. odbacuje titulu 'Kan' i od tada se naziva - sultan. Titulu sultana je imao onaj vladar koji je mocno vladao velikim nezavisnim Carstvom koje se prostiralo na velikom podrucju. Krajem XI. st. samo Rumseldzucko Carstvo je predstavljalo i bilo od velikog vojno-politickog znacaja, dok su drugi seldzucki posjednici nestali. Pocetkom XII. st. sultan Mesut I proglasava Iconium - novim glavnim gradom. U toku 3. Krstaskog rata (1190) je procvala kultura kao i sama metropola Islama potpuno unistena, ali se pojavi i podize opet u svom novom punom sjaju.

U Konji (Konya) je pocetkom XIII. st. osnovan prvi derviski orden (Mevlevi) koji ce kasnije imati i odigrati jako vaznu religijsku i politicku ulogu u Osmanskom Carstvu. Da bi se bolje odbranili od krstaskih vojnika, nastao je vojno orijentisan derviski red - Bektasi koji su sadrzavali osnovnu ideologiju za kasnije janjicarske trupe.

U godinama od 1155 - 1227 ogromnom vojskom konjanika, (turkmenskog i mongolskog porijekla), zapovijeda mongolac Dzingis kan. Sireci svoje 'Svjetsko Carstvo' na Istok, njegove horde su pocele ugrozavati narode - Krscanstva. Dzingis kan umrije iznenadnom smrcu 1227.g. i njegov sin Ogedaj nastavi dalja oceva osvajanja. Nakon njegove smrti 1241.g. dodje do cijepanja Mongolskog Carstva na male knezevine. Dijelovi mongolskih trupa su stupile u sluzbu egipatskog sultana od kojeg su, zahvaljujuci svojim vojnim sposobnostima, preuzele vlast. Tako su 1257.g. osnovali dinastiju turskih Memeluka koji ce opstati sve do 1382.g.

Jedna grupa oguzijskih konjanika pocela se pocetkom XIII. st. povlaciti iz i preko azijske visoravni. Njihov vodja je bio Sulejman sah. Nakon njegove smrti u danasnjoj Siriji, njegova dva sina su se vratila u tursku pradomovinu.

Jedan od njegovih sinova, Ertugrul otisao je sa svojim sljedbenicima jos dalje na Zapad, u Rumsko Carstvo. U blizini Eskisehira, sasvim slucajno, susreo se sa Seldzucima koji su se borili protiv mongola. On se odluci na jedan povijesni korak, pridruzi se Seldzucima te tako zajednickim snagama pobijedise mongole. Kao nagradu dobije na poklon od seldzuckog sultana zemlju u neposrednoj blizini bojnog polja. Poslije smrti Ertugrula 1280.g. osnova njegov sin Osman jednu knezevinu. Njegova dinastija bijase nazvana po turskom Osmanli, a po arapskom Otman. U Zapadnoj Evropi prevedose iz toga pojam u Otoman.

ERTUGRUL (Desno)1191.-1281. Otac prvog sultana Osmana IPoznati preci Ertugrula su: otac Kajialp Suleyman Shah (1178.-1236.), djed Kaji Khan, pradjed Oguz Khan i cukundjed Kara Khan.

2) Osnivaci Osmanskog (Otomanskog) Carstva (1299-1412)

Sultan Osman Gazi

OSMAN I El Ghazi (Pobjednik) 1258.-1326. Vladao: 1281-1326 Otac: Ertugrul Gazi Mati: Hayme Hatun Zene: Mal Hatun i Rabi'a Bala Hatun Sinovi: Pazarli, Coban, Hamit, Orhan, Ala-ed-din, Ali, Melik, Savci. Kcerka: Fatma Sultan.

Nakon smrti njegova oca Ertugrula godine 1280. postade Osman sa svojih 45 godina novi vodja Osmana, Osmanlija. Vrijedio je kao covjek vrlo pametan, hrabar koji je bio vjest sa oruzjem. Osman Gazi je odrzavao, kao i njegov otac, dobre veze sa seldzuckim sultanom u Konji (Konya). Oni su zajednickim snagama vodili ratove protiv Bizantinaca i upada Tatara. Za njegovu nesebicnu pomoc i odanost sultanu bio je redovno nagradjivan sa svim pocastima, zastavama i nazivima. Tako je dobio pravo na izradu vlastitog novca i ovlasti vlastitog suda. Osmanov stalni pratilac i prijatelj (privatno i po oruzju), bio je Koze Mihal, bizantijski zemljoposjednik od Harman Kaya, koji jos ne bijase presao na islam. Uz pomoc svog prijatelja, ali i politicku snalazljivost podje Osmanu za rukom da se prosiri po prostoru i po uticaju. Poduzimao je napade i prodirao sve do Bruse, cime je stalno prosirivao podrucje svoje vlasti.

Njegov sin Orhan je bez borbe zauzeo Brusu 1326.g. Osman je bio jedan vrlo tolerantan vladar koji je trpio sve religije, cineci da porez bude vrlo nizak. Na samrti je sinu Orhanu skrenuo paznju da odrzava ucenje islama i da regira blagoscu i pravednoscu. Osman Gazi umrije 1324.g. u Sogutu te bi sahranjen u Bursi.

Sultan Orhan Gazi

ORHAN 1281.-1360. Vladao: 1326.-1359. Otac: Osman I Ghazi Mati: Mal Sultan Zene: Nilufer Hatun, Asporca Hatun, Theodora Hatun, Eftandise Hatun. Sinovi: SuleymanPasha, Murad, Ibrahim, Halil, Kasim. Kcerke: Fatma Hatun

Za prvog vezira svoga Carstva, Orhan je proglasio svoga brata Alaedina. Njegova zadaca bijase da sa knezevima sklapa, dijeli i vodi brigu i poslove vladara. Ujedno on bijese i prvi nosilac titule - Pasa. U prvoj polovini svoje vladavine od 1326-1344.g. Orhan je ucvrstio temelje svoje vladavine u Maloj Aziji istovremeno izgradjujuci svoju vojsku. U isto vrijeme se raspade Carstvo Seldzuka, te tako bi vecim dijelom, pripojeno Osmanskom Carstvu.

U drugom dijelu njegove vladavine od 1344-1359.g. vladavina Orhana se rasprostirala do Trakije i Makedonije. On se zapravo i smatra tvorcem Osmanskog (Svjetskog) Carstva. Koze Mihal mu je i dalje stajao uz bok, kao vodja njegove velike vojske. Sipahi bijahu dalje osnivani. Orhan je osnovao i dao izgraditi mnoge manastire, dzamije i skole. Sa bizantijcima je zivio cas u stanju rata, cas u stanju mira. 1337.g. pokusa Orhan sa 36 brodova da zauzme Konstantinopolj, ali dozivje porazavajuci poraz. Orhan dade u zadatak 1357.g. svom sinu Sulejman-pasi da predje Dardanele. Tako on zauze Kalipolis, ali umrije kratko nakon toga. Sultan Orhan umrije u visokoj starosti 1359.g.

Sultan Murat I. MURAT I 1326.-15. Juni 1389. Vladao: 1359.-1389. Otac: Orhan Gazi Mati: Nilufer Sultan Zene: Gulcicek Hatun , Marya Thamara Hatun , Pasha Melek Hatun, Fulane Hatun. Sinovi: Yakub Celebi, Bayazit, Savci Bey, Ibrahim Kcerke: Nefise, Sultan Hatun.

On bijase sin od Orhana i bizantijske princeze Hirofire (njeno tursko ime bijase Nilufer Hatun). Zbog prerane smrti Sulejman-pase nastavi vladati Murat kao njegov nasljednik 1360. godine. On bi prvi osmanski Osvajac na evropskom tlu. 1362.g. bi osnovan prvi korpus (odred) janjicara. To bijahu pretezno krscanska djeca koja su obucavana za vojnu sluzbu kao pjesadijske trupe. Murat I porazi i zauze Zapadnu Trakiju i u bici na rijeci Marici 1371.g. pobjedi Srbe, Bosance i Madjare. Zapadna strana Bugarske bi opljackana i bizantijski car (Johann Paleologos) postade njegov vazal. Murat utvrdi osmanski posjed Angoru u Anatoliji. Turci zauzese dalje vazne gradove u Makedoniji i Istocnoj Bugarskoj. Novodobijena podrucja bijahu odmah naseljavana sa stanovnistvom iz svog Carstva - Osmanlijama. Oko 1385. godine su zauzeti Sofija i Nis. Istovremeno dobise pravo trgovine na turskim prostorima italijanske Republike Dzenova i Venecija, koje sa Muratom zakljucise i trgovacki ugovor.

Murat bijase takodjer uspjesan i u bici kod Konje (Konya). 1389. godine pobijedi sultan Murat u poznatoj bici na Kosovu Polju (Kosovska bitka), Srbe i njihove saveznike pod vodjstvom kneza Lazara. Bosanci su takodjer ucestvovali u borbi protiv Turaka, o cemu ce biti posebno opisano njihovo ucesce u Kosovskoj bitki. Porazom u Kosovskoj bitki bi ozivljen srpski nacionalizam koji je danas jedan od osnovnih uzroka svih problema na Balkanu. Sultan Murat umrije nakon bitke od ruke jednog srpskog atentatora. Knez Lazar je potom pogubljen, a Murat bi kao Osman i Orhan u Bursi sahranjen. Za vladavine Murata svi potcinjeni krscani su smjeli zadrzati svoju vjeru, tradiciju i crkvene sudove, ali su morali sultanu predavati desetinu, sto su u ono doba bila uobicajena davanja.

Sultan Bajazit I. (Yildirim = Munja)

BAYEZIT I Yildirim (Munja) 1360.- 8. Mart 1403. Vladao: 1389.-1403. Otac: Murat I Mati: Devlet Hatun Zene: Shah Hatun, Devlet Hatun, Hafsa Hatun, Sultan Hatun, Marya, Olivera Despina Hatun. Sinovi: Musa Celebi, Suleyman Celebi, Mustafa Celebi, Isa Celebi. Kcerke: Fatma, Sultana.

Bajazit I je preuzeo prijestolje jos na Kosovu polju 1389.g. za vrijeme bitke, a svoga brata je dao pogubiti, plaseci se njegove popularnosti. On je zavrsio zapoceto osvajanje Srbije i uspio pripojiti svome Carstvu neke od anatolskih provincija, ali Konstantinopolj, kojega je drzao u okruzenju punih sedam godina, nije uspio osvojiti.

Sultan Bajazit je odlikovao Mihaloglu Gazi Ali Beya, komandanta lake konjice, za njegove znacajne uspjehe i zasluznu ulogu u bitki protiv Srba sa jednim fermanom.

U jednoj bitki protiv ugarskog kralja Sigismunda i njegovih evropskih saveznika 1396.g. kod Nikopolisa odnio je takodjer velicanstvenu pobjedu. Na kraju, upadose Osmanlije u Stajermark (Austriju), Bosnu i Peloponez. Opijen pobjedama Bajazit je zapostavio sve drzavne poslove i obaveze.

Upadom mongolske vojske pod vodjstvom strasnog Kana Timura, morade se Bajazit suceliti mongolcima kod Angore sa svojom vojskom. U bitki 1402.g. bijase pobjedjen i zarobljen. Nakon njegove smrti u zarobljenistvu dozvoli Timur da se posmrtni ostaci Bajazita prebace u Bursu. Sultan Bajazitovo Carstvo se raspade zbog nejedinstva njegova cetiri sina, ali i kroz politiku samog Timura. Slijedilo je 11 godina Interregnum vremena.

3) Procvat Osmanskog Carstva (1413-1566)

Sultan Mehmed I. (Celebi = Ucenjak)

MEHMED I Celebi (Otmjeni) 1389.- 26. Maj 1421. Vladao: 1413.-1421. Otac: Bayazit I Yildirim Mati: Devlet Hatun Zene: Sheh-zade Kumru Hatun, Emine Hatun. Sinovi: Mustafa Celebi, Murad II, Ahmed, Yusuf, Mahmud. Kcerke: Fatma Sultana, Selcuk Sultana.

Nakon sto su cetiri Bajazitova sina Isa, Musa, Mehmed i Sulejman prouzrokovali pravi rat po pitanju nasljedstva, Mehmed uspje da se izbori i dokaze u odnosu na druge, te tako postade sultan. Njegovo preuzimanje prijestola bijase obiljezeno sa zeljom za mir. Vrhovna vladavina nad islamskim i krscanskim knezovima u Anatoliji kao i na Balkanu nije nikada dovedena u pitanje. Tako Mehmed I zakljuci mirovni sporazum sa Venecijom i imade dobre odnose sa vizantijskim carem. Revolt i pobuna jednog derviskog reda bijase brzo ugasena. Sa 42. godine umrije Mehmed I i njegov sin Murat, koji je u ratovima stekao veliko iskustvo, nastupi na prijestolje.

Sultan Murat II.

MURAT II 1402.-3. Februar 1451. Vladao: 1421.-1451. Otac: Mehmed I Mati: Emine Hatun Zene: Alime Hatun, Yeni Hatun, Huma Hatun, Tacunnisa Hatice Halime Hatun, Mara Hatun. Sinovi: Mehmed II (Osvajac), Ahmed, Alaeddin, Orhan, Hasan, Ahmed. Kcerke: Sehzade, Fatma Sultana.

Murat II je stupio 1421.godine na prijestolje i zivio je u miru sa svojim evropskim susjedima i vazalima. U martu 1430.g. Osmanlije su zauzele Saloniki. Onda Turci upadose u Srbiju i Ugarsku. Beograd je 1440.g. bio uzalud opsjedan.

1443.godine poveo je Madjar Johan Hunyadi krstasku vojsku protiv Osmanlija, koja je odbacena kod Nisa, kod Jalovca unistavajuce porazena i u nastavku, ostaci vojske moradose jos i Sofiju predati. 1444.g. bijase zakljucen mir sa Ugarskom u samom Segedu. Tako granice politicke moci Osmanlija ostadose ocuvane, a Vlaska postade obavezna placati tribut Ugarskoj. Murat II odustade od svoje vladavine u ime dalje vladavine svoga sina Mehmeda i povuce se u Magneziju. Ugarska je ponovno, jos iste godine, zamarsirala svoju krstasku vojsku do Varne, gdje je od Murata II, koji je pohitao iz Magnezije sa vojskom, bila totalno potucena. Za vrijeme 6 zadnjih godina svoje vladavine, Murat II je poduzeo vise vojnih pohoda na Balkan. 1451.g. umrije Murat II kod Adrianopolja i bi u Bursi sahranjen.

Vladavina Murata II je bila od velike politicke i kulturne vaznosti za razvoj Osmanskog Carstva. On je nastavio dalje sa politikom konsolidacije od svoga oca Mehmeda I. Najugledniji veziri Murata II su pripadali starim familijama i bili su mu duboko odani. On je bio mecena islamske kulturne bastine, posebno kada je rijec o literaturi i pjesmama.

Sultan Mehmed II. (Fatih = Osvajac)

MEHMED II El Fatih (Osvajac)29. Mart 1432-03. Maj 1481. Vladao: 1451.-1481. Otac: Murat II Mati: Huma Hatun Zene: Gulbahar Hatun, Gulshah Hatun, Sitti Mukrime Hatun, Cicek Hatun, Helene Hatun, Anna Hatun, Alexias Hatun. Sinovi: Mustafa, Bayazit II, Cem, Korkut. Kcerka: Gevrehan Sultana

Odmah na pocetku svoje vladavine napravio je kraj tradicije na dvoru u Bursi. Mehmed II je dao pogubiti svoju bracu, koja su mu vladavinu mogla dovesti u pitanje, i time napravio zakon o bratoubistvu koji ce se primjenjivati u nacelu pri svakoj buducoj promjeni i dolasku na vlast novih generacija sultana. Njegova osvajanja su prevazilazila granice koje su osvojene za vladavine njegovog oca, uspijevsi staviti pod apsolutnu tursku vlast sve gradove i zemlju lokalnih knezova. Za vrijeme njegove vladavine bi zauzet Konstantinopolj, u kome je vladao Konstantin XI Palaelogos. Pripreme bijahu pocele 1452.g. za izgradnju utvrdjenja Rumeli Hisar na Bosforu.

29. maja 1453.g. bijase cijeli Bizant zauzet i odobrenje od tri puna dana za pljacku. Monah Gennadios Sholarios bi proglasen za patrijarha, kao najvisi reprezentant u rangu ortodoksne crkve. Zastupnici jevrejske zajednice bijahu priznati od samog Fatiha sultana Mehmeda II, sto bi ujedno dokaz njegove kosmopolitske misli.

U godinama od 1458-1459, Srbija je postala Osmanska provincija. 1460.g. je osvojen Peloponez. 1461.g. padose u turske ruke dzenovska Amasja i Trapecunt. U narednim godinama, po naredjenju sultana Fatiha, protjera Mihaloglu Ali Bey vlaskog kneza po imenu Vlad Drakul iz njegovog carstva i zauze jos dzenovski Lezbos.

Godine 1463-1464. bi anektirana Kraljevina Bosna, 1463.g. poce rat sa Venecijom. Glavno mjesto dogadjaja bi Egejsko more. Godine 1464-1466. ratovase Turci protiv Karamanskog Carstva u Anatoliji sve do prikljucenja nekoliko njihovih gradova Osmanskom Carstvu.

1471.g. je sultan izgradio tvrdjavu Sabac u blizini Beograda, grada kojeg je i sam bezuspjesno opsjedao. Mehmed II ratovase na ugarskom i austrijskom podrucju, vodio je rat protiv Venecije, opsjedao utvrdu Skutari koju nije zauzeo. Godine 1475. zauzeo je Kaffa (dzenovska) i podredio sebi Tatarski kanat na Krimu. Mirovnim sporazumom sa Venecijom moradose im Turci prepustiti nekoliko gradova u Albaniji i na Peloponezu. 1479.g. je zauzela osmanska flota Jonska ostrva i Otranto u Juznoj Italiji.

3. maja 1481. umrije Fatih sultan Mehmed II od posljedica napada gihta. Njegovi posmrtni ostaci su pokopani u turbetu Fatihove dzamije, koje je on za zivota dao izgraditi u Konstantinopolju. Sultan je za zivota pokazao interes za nauku, poeziju, ali ipak, ljudi su ga se bojali zbog njegove krvozednosti.

Sultan Bajazit II. (Sufi = Mudri)

BAYEZIT II Sufi (Mudri) 3. Decembar 1447.-26. Maj 1512. Vladao: 1481.-1512. Otac: Fatih Sultan Mehmed Mati: Sitti Mukrime Hatun Zene: Nigar Hatun, Sirin Hatun, Gulruh Hatun, Bulbul Hatun, Husnushah Hatun, Gulbahar Hatun, Ferahshad Hatun, Ayse Hatun. Sinovi: Mahmud, Ahmed, Seyidsah, Selim, Mehmed, Korkud, Abdullah and Alimsah. Kcerke: Aynisah, Gevher, Muluk, Hatice, Selcuk, Huma

Sa 35 godina starosti stade na prijestolje 1481.g. i Bajazit II. Njegov mladji brat Cem ovlasti se u gradu Bursi, ali bi porazen u bici kod Jenisehira. On je bjezao do Egipta, i vratio se nazad, ali njegova vojska ponovno bi natjerana u bijeg kod Ankare i Konje (Konya). Papa Aleksandar VI Bordzija, koji je sa Bajazitom II bio u vezi, dao je na njegovu molbu otrovati njegovog brata Cema u Napulju. Vojske sultana su poduzimale stalno vojne pohode na Bosnu, Dalmaciju i Ugarsku. Hercegovina bi podjarmljena. 1488.g. izgubi Bajazit II od Mamluka gradove Adanu i Tarzus. Njegova vojska opustosi velika podrucja u Stajerskoj, Kerntenu, Albaniji i Krajini. Bijahu i