historia myŚli psychologicznej - ips.spoleczna.plips.spoleczna.pl/images/pdf/materialy/historia...
TRANSCRIPT
LITERATURA obowiązkowa do egzaminu
• Strelau J., Doliński D. (2010), Psychologia akademicka, tom 1, GWP, Gdańsk –rozdział 2 - Historia psychologii – od rozdział 2 - Historia psychologii – od Wundta do czasów najnowszych, s. 73-136.
2
LITERATURA DODATKOWA
• Stachowski R. (2010), Historia współczesnej myśli psychologicznej. Od Wundta do czasów najnowszych, Scholar.
• Schultz D., Schultz E. (2007), Historia współczesnej psychologii, Wyd. UJ, Kraków.
• Rosińska Z., Matusewicz Cz. (1998), Kierunki • Rosińska Z., Matusewicz Cz. (1998), Kierunki współczesnej psychologii, ich geneza i rozwój, Warszawa, PWN.
• Benjamin L. (2008), Historia współczesnej psychologii, Wydawnictwo Naukowe PWN
• Freud Z. (2010). Wstęp do psychoanalizy. Warszawa: ANTYK
3
Źródła internetowe (anglojęzyczne)
• www.uakron.edu/ahap
Archives of the History of American Psychology
• psychclassics.yorku.ca
Witryna prowadzona na Uniwersytecie York w Toronto w KanadzieKanadzie
• www.apa.org/archives
Archiwa Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego
• http://www.cwu.edu/~warren/today.html
Wpisując datę dowiesz się co działo się tego dnia w psychologii
4
ZASADY ZALICZENIA PRZEDMIOTU
• EGZAMIN PISEMNY TESTOWY
• Z TRESCI WYKŁADÓW I LITERATURY OBOWIĄZKOWEJ
5
PSYCHOLOGIA NOWOŻYTNA…
• ISTNIEJE (DOPIERO?) OD PONAD STU LAT
• PRAKTYCZNIE W KAZDYM DZIESIĘCIOLECIU POJAWIAJĄ SIĘ NOWE KONCEPCJE TEORETYCZNETEORETYCZNE
• OGROMNA RÓŻNORODNOŚC MYŚLI PSYCHOLOGICZNEJ
7
RÓŻNORODNOŚC KONCEPCJI –DLACZEGO?
• Skomplikowany przedmiot badań psychologicznych (procesy psychiczne człowieka to jedna z wielkich zagadek wszechświata)
• Empiryczny charakter psychologii (gromadzenie faktów za pomocą metod badawczych takich jak eksperyment laboratoryjny, naturalny, kwestionariusze, obserwacja, wywiad, rozmowa)
8
RÓŻNORODNOŚC KONCEPCJI –DLACZEGO?
• Wiele kluczowych zagadnień w psychologii ma kluczowe znaczenie dla całej humanistyki (wiele z tych kwestii pozostaje nierozwiązanych i poszukiwane są nowe nierozwiązanych i poszukiwane są nowe rozwiązania np. zagadnienie istoty człowieka, motywacja czynów ludzkich). Z tego powodu psychologia nie może być nauką bez tradycji –korzysta z dorobku filozofii.
9
PSYCHOLOGIA• Słowo „psychologia” składa się z dwóch
greckich słów — „psyche”, czyli dusza i „logos”, czyli nauka, które po złożeniu można przetłumaczyć jako „nauka o duszy”. przetłumaczyć jako „nauka o duszy”.
10
PSYCHOLOGIA NIE POJAWIA SIĘ NAGLE…
• STANOWI ETAP ROZWOJU WIEDZY PSYCHOLOGICZNEJ POPRZEDZNY TYSIĄCAMI LAT WSTĘPU
• ABY ROZUMIEC AKTUALNY KSZTAŁT MYŚLI ABY ROZUMIEC AKTUALNY KSZTAŁT MYŚLI PSYCHOLOGICZNEJ NALEŻY ZANALIZOWAĆ ÓW „WSTĘP” CZYLI KORZENIE FILOZOFICZNE
11
DUSZA
• We współczesnej psychologii nie ma miejsca na pojęcie „duszy”.
• Istniało ono jednak przez cały XIX wiek.
• Zawierało różne treści – zależne od koncepcji. W świadomości potocznej pojęcie to istnieje do dziś.
• Współcześnie podobne treści opisują koncepcje jaźni i osoby.
12
DUSZA
• Jaką wiedze o człowieku zawierało w sobie to pojęcie?
• Jak się zmieniało w koncepcjach
1. PLATONA, 1. PLATONA,
2. ARYSTOTELESA,
3. DEMOKRYTA,
4. ŚW. AUGUSTYNA
5. ŚW. TOMASZA Z AKWINU?
13
PLATON 427-347 P.N.E.• „CHODZI PRZECIEŻ O RZECZ
NAJWIĘKSZĄ, O ŻYCIE DOBRE I ZŁE”
• TO CO PLATON MÓWI O CZŁOWIEKU I JEGO DUSZY JEST WARTOSCIOWANE Z
• Dialogi (wybrane):1. Obrona Sokratesa – o
odwadze2. Mnemon – o uczeniu się i
poznawaniu3. Kratyl – o językuJEST WARTOSCIOWANE Z
PUNKTU WIDZENIA MORALNEGO –WSKAZYWANIE WŁAŚCIWEJ DROGI ŻYCIOWEJ
3. Kratyl – o języku4. Fajdros – o duszach, ideach i
o mediach5. Fedon – o nieśmiertelności
duszy6. Goriasz - o retoryce7. Tejatet – o poznaniu8. Uczta – o miłości9. Protagoras – o cnocie
14
JAKA JEST DUSZA WG PLATONA?
• „RUCH ZDOLNY SIEBIE WPROWADZIC W RUCH”
• „WSZELKA DUSZA JEST NIEŚMIERLETNA”
• „DUSZA JEST ODPOWIEDZIALNA ZA TO CO • „DUSZA JEST ODPOWIEDZIALNA ZA TO CO JEST DOBRE I ZŁE, PIEKNE I BRZYDKIE, SŁUSZNE I NIESŁUSZNE I W OGÓLE ZA WSZELKIE OPOZYCJE”
15
Jaka jest dusza wg Platona?
• rozumna w mózgu
• odważna w piersiach
• pożądliwa w brzuchu
• Dusza wprawia ciało w ruch, jest niematerialna i prosta. • Dusza wprawia ciało w ruch, jest niematerialna i prosta.
• Przebywała przed narodzeniem w świecie idei dlatego ma
WIEDZĘ WRODZONĄ.
• Dusze mają też ciała nieożywione.
• Najpierw istniały dusze , potem ciała materialne.
16
ARYSTOTELES 446-386 P.N.E.• UWAZANY ZA OJCA
PSYCHOLOGII
• JEGO PRACA „O DUSZY” STANOWI
Nauczyciel i wychowawcą Aleksandra Wielkiego
W 335 założył „Liceum” (Platon wcześniej założył „Akademię”)
DUSZY” STANOWI PIERWSZY SYSTEMATYCZNY WYKŁAD PSYCHOLOGII
• BYŁ UCZNIEM PLATONA
wcześniej założył „Akademię”)
17
DUSZA WG ARYSTOTELESA
• to forma (aktualność) ciała (ciało i materia to potencjalność),
• Ludzie aktualizują się ,
• Posiadają ją rośliny (d. wegetatywna), zwierzęta (d. zmysłowa), ludzie (d. rozumna).
• Ludzie aktualizują się , spełniają, dzięki duszy-początek idei SAMOREALIZACJI.
• to źródło i przyczyna życia
• W duszy zmysłowej zawarta jest dusza wegetatywna, dusza ludzka zawiera w sobie wegetatywną i zmysłową
18
DUSZA WG ARYSTOTELESA
• dusza wegetatywna wiąże się z odżywianiem, wzrostem i rozmnażaniem; stanowi formę wszystkich istot żyjących: roślin, zwierząt i ludzi;
• dusza zmysłowa czyni
• Wraz ze śmiercią ciała przestaje istnieć również dusza
• Wyjątkiem jest część duszy rozumnej – rozum czynny, który może istnieć niezależnie od ciała• dusza zmysłowa czyni
zdolnym do spostrzegania zmysłowego i poruszania się; stanowi formę u zwierząt i ludzi;
• dusza rozumna występuje wyłącznie u ludzi i umożliwia im myślenie;
który może istnieć niezależnie od ciała
19
DEMOKRYT 460-370 P.N.E.
• Dusze to subtelne
ciała (atomy drobne i regularne, ruchliwe).
Śmierć to rozpad struktury atomów ale nie samych atomów – te zostają wcielone w dusze innych istot w przyrodzie („Nic w
• Dusza jest więc śmiertelna.
istot w przyrodzie („Nic w
przyrodzie nie ginie”).
Spostrzegamy za pomocą PODOBIZN, odrywają się one od przedmiotów i docierają do zmysłów.
Mózg jest siedliskiem myśli.
20
ŚW. AUGUSTYN 354-430 N.E.
• Początkowo był poganinem, św. Ambroży wprowadził go w myśl Plotyna
• Poprzednik Kartezjusza „„dubitodubito ergo ergo
sum”(wątpię więc sum”(wątpię więc
jestem), jestem), kontynuator go w myśl Plotyna
• Augustyn w 386 doznał iluminacji , głos kazał mu przeczytać listy apostolskie św. Pawła, ochrzcił się w 387.
jestem), jestem), kontynuator myśli Platona: w umyśle mamy odbicie idei, trzeba jednak Boskiej iluminacji by je poznać.
21
• Dusza poznaje siebie bezpośrednio (poprzednik F. Brentano – podział na poznacie bezpośrednie i upośrednione),
• do poznania innych rzeczy konieczne są reprezentacje.
• Wiedza bezpośrednia jest wyłącznie percepcyjna: widzę i wiem.
• Wiedza upośredniona: jest z jakiegoś • Wiedza upośredniona: jest z jakiegoś wnioskowania, dedukowania.
• Trzy funkcje duszy wg Augustyna:
- rozum
- uczucia
- wola
22
ŚW. TOMASZ Z AKWINU 1225-1274 N.E.
• Zafascynowany
Arystotelesem
• przełom w myśleniu o człowieku (od pojęcia
• Zastosował pojęcie pojęcie
osoby do człowieka osoby do człowieka
(wcześniej mówiono jedynie o Osobach
człowieku (od pojęcia
osoby pochodzi psychologiczne pojęcie osobowości)
jedynie o Osobach Boskich, lub osobach prawnych)
23
Atrybuty osoby ludzkiej to:
• Rozumność
• Jednostkowość
• Autonomiczność i wolność
• Godność osobista- osoba
• Duszę poznajemy tylko pośrednio przez wnioskowanie, dedukcję (inaczej niż Augustyn).(inaczej niż Augustyn).
• Rzeczy są złożone z istoty i
istnienia.
• Teoria poznania zbliżona • Godność osobista- osoba
jest wartością sama w
sobie, nie wymaga
dodatkowego uzasadnienia
• Teoria poznania zbliżona
do teorii R. BACONA. Nie
ma poznania
bezpośredniego.
24
ŚWIADOMOŚĆ
• Kształtowanie się pojęcia świadomości związane jest z XVII i XVIII wiekiem – myślą m.in. Kartezjusza, Locke’a, Hume’a
• Wiek XIX – wniósł wiele nowych • Wiek XIX – wniósł wiele nowych elementów i proces kształtowania pojęcia świadomości trwa do dziś
25
Rene Descartes - KARTEZJUSZ (1596-1650)
• „Wynalezienie umysłu” (dusza to co innego niż ciało)
• Odkrycie metody
introspekcyjnej
(zaglądanie do własnego umysłu),
• wprowadzenie nowych problemów (dualizm
duszy i ciała)
26
DUSZA – przełomowe poglądy – jest z innej substancji niż ciało!
• Mieści się w szyszynce, używa tchnień
żywotnych do kierowania ciałem (impulsy nerwowe –rodzaj delikatnej materii).nerwowe –rodzaj delikatnej materii).
• Przekazywanie ruchu od duszy do ciała
• Zwierzęta mają tylko ciało.
• Wszystko jest wielką maszyną, która składa się z części, które na siebie oddziałują.
27
Modele procesu psychicznegoModele procesu psychicznego
Model introspekcyjny
• Początki w myśleniu
platońskim
• Widoczne u Kartezjusza
Model przyrodniczy
• Początki w koncepcji
Arystotelesa
• Podstawą poznania jest
metoda obiektywna – np. • Metodą poznania jest wgląd
w siebie
metoda obiektywna – np.
obserwacja zachowania
28