1

HistoriaZeszyt ćwiczeń

4

HistoriaZeszyt ćwiczeń dla klasy czwartej szkoły podstawowej

Barbara WalkowiczSzymon Ciechanowski

4

1 Śladami historii

1.1 Historia – nauka o przeszłości

1 Rozwiąż rebus. Napisz, jak rozumiesz słowo będące jego rozwiązaniem.

Odpowiedź:

2 Przeczytaj poniższy tekst. Następnie odpowiedz na pytania.

W bajkach, podobnie jak w historii, jest zwykle mowa także o tym, co dzia-ło się dawno temu. […] Bajki są oczywiście ciekawe i wielu rzeczy można się z nich dowiedzieć czy nauczyć, można na przykład poznać, co jest dobre, a co złe. Wiemy jednak, że bajki są bajkami, czyli opowieściami wymyślonymi. […] I tym właśnie różnią się od historii. Historia nie może być wymyślana, a jeśli jest, to przestaje być historią.

Źródło: Jerzy Topolski, Uczymy się historii, Warszawa 1995

a) Podaj tytuł bajki, którą znasz z dzieciństwa.

b) Wymień jedno podobieństwo i jedną różnicę między bajkami a historią.

Podobieństwo: Różnica:

5

3 Przyporządkuj teksty do odpowiednich ilustracji. Wpisz w kratki właściwe litery.A. Drukowane książki stały się tańsze i łatwo dostępne.B. Książki wykonywane ręcznie były rzadkie i drogie.C. Jan Gutenberg opracował metodę powielania tekstu.

Przyczyna Wydarzenie Skutek

4 Poniżej zamieszczono informacje na temat krakowskich Sukiennic. Zaznacz zdanie będące opinią. Wstaw znak w odpowiednią kratkę.

Krakowskie Sukiennice

Sukiennice wybudowano około 700 lat temu.Jest to najbardziej rozpoznawalny zabytek Krakowa.W przeszłości Sukiennice pełniły funkcję hali targowej.Dawniej w hali mieściły się kramy kupców sprzedających sukno.

5 Wejdź na stronę portalu historycznego dzieje.pl i podaj tytuł artykułu, który cię zainteresował.

6

Źródłapisane

Źródłaniepisane

1.2 O źródłach historycznych

1 Przyjrzyj się zdjęciom przedstawiającym źródła historyczne. Zdecyduj, do którego kufra powinny trafić. Połącz linią każde zdjęcie z odpowiednim kufrem.

Hełm

Zdjęcie ślubne Pamiętnik

Świadectwo szkolne

Moneta

Obraz

7

2 Obejrzyj zdjęcie greckiej wazy. Jakich informacji dostarcza nam ona o życiu ludzi w dawnych czasach? Wpisz znak w odpowiednią rubrykę tabeli.

Umiejętności ludzi żyjących ponad 2 tysiące lat temu Tak Nie

Umieli wytwarzać naczynia ceramiczne.

Uprawiali sport (biegi).

Potrafili wytwarzać narzędzia z żelaza.

Zamieszkiwali tereny z dostępem do wody.

Trudnili się rolnictwem.

Posługiwali się kołem garncarskim.

3 Wskaż zdania dotyczące legend – połącz je z rysunkiem Smoka Wawelskiego.

Opisane w nich wydarzenia mają potwierdzenie w źródłach historycznych.

Zawierają elementy fantastyki.

Ich bohaterami są wyłącznie postacie historyczne.

Przedstawione w nich zdarzenia zostały zmyślone.

LEGENDY

8

1.3 Chronimy ślady przeszłości

1 Wykreśl w diagramie co drugą literę. Wyjaśnij znaczenie słowa będą-cego rozwiązaniem.

Z S A W B I Y C T K E A K S

Rozwiązanie: Wyjaśnienie:

2 Wpisz w odpowiednich miejscach tabeli nazwy instytucji, których dotyczą poniższe opisy.

– tu organizuje się wystawy i udostępnia eksponaty zwiedzającym.

– tu przechowuje się dokumenty, mapy, nagrania i filmy.

– tu gromadzone są książki i czasopisma, w celu udostępniania ich czytelnikom.

3 Podaj nazwę muzeum, które znajduje się najbliżej twojego miejsca zamieszkania. Wymień dwa eksponaty, które można w nim zobaczyć.Nazwa muzeum: Eksponaty:

4 Dobierz w pary zabytki oraz muzea, w których możesz zobaczyć podane eksponaty (jedno muzeum nie pasuje).

ołowiane żołnierzyki sprzed dwustu lat

zapis nutowy utworu Fryderyka Chopina

naczynie sprzed tysiąca lat

hełm z czasów II wojny światowej

•

•••

• muzeum wojskowości

• muzeum techniki

• muzeum biograficzne

• muzeum archeologiczne

• muzeum zabawek

9

Sprawdź się!

Zaznacz właściwe dokończenia zdań. Za każdą poprawną odpowiedź przyznaj sobie 1 punkt.

1 Czas, który minął, toA. przeszłość.B. przyszłość.C. teraźniejszość.

/ 1 punkt

2 Do źródeł niepisanych należyA. list.B. mapa.C. rzeźba.

/ 1 punkt

3 Postacią historyczną nie jestA. Bolesław Chrobry.B. Jan Gutenberg.C. Szewczyk Dratewka.

/ 1 punkt

4 Naukowiec, który bada przeszłość na podstawie źródeł materialnych, toA. alergolog.B. archeolog.C. architekt.

/ 1 punkt

5 Czyjeś przekonanie na dany temat nazywamyA. opinią.B. faktem.C. przyczyną.

/ 1 punkt

6 Odtwarzaniem wyglądu zniszczonych zabytków zajmuje sięA. archeolog.B. konserwator zabytków.C. historyk.

/ 1 punkt

7 Do wyrobów ceramicznych należyA. miecz.B. gliniane naczynie.C. pamiętnik.

/ 1 punkt

Policz, ile punktów udało ci się zdobyć. Następnie postępuj zgodnie z instrukcją, która znajduje się na s. 16.

10

Polska Piastów4

4.1 Początki państwa polskiego

1 Zaznacz na osi czasu datę przyjęcia chrztu przez Mieszka I.

WspółczesnośćNowożytnośćŚredniowiecze

X XI XII XIII XIV XV XVI XVII XVIII XIX XX XXIIX

2 Rozwiąż krzyżówkę. Następnie ułóż pytanie, na które odpowiedzią będzie główne hasło krzyżówki.

2

1

3

4

5

6

7

1. Warowna osada w państwie Mieszka I.2. Chronologiczny zapis wydarzeń, np. z życia państwa.3. Od jego imienia pochodzi nazwa pierwszej polskiej dynastii.4. Pierwszy historyczny władca Polski.5. Żona Piasta, matka Siemowita.6. Gall… – autor pierwszej polskiej kroniki.7. Czeska księżniczka, którą poślubił Mieszko.

Hasło główne: Pytanie:

11

3 Przyjrzyj się portretowi. Następnie wykonaj polecenia.

a) Podaj imię władcy ukazanego na obrazie.

b) Jaka cecha wyróżniała przedstawioną postać? Podaj przykład doko-nania władcy, które tę cechę potwierdza.

Cecha: Uzasadnienie:

4 Podaj jedną przyczynę i jeden skutek chrztu Polski.

Przyczyna Wydarzenie

Chrzest Mieszka Iw 966 roku

Skutek

12

4.2 Pierwszy król Polski

1 Napisz, jakie ważne wydarzenia miały miejsce w podanych latach.• 1000 rok – • 1025 rok –

2 W którym wieku miał miejsce zjazd gnieźnieński? Zakreśl właściwe stulecie na osi czasu.

WspółczesnośćNowożytnośćŚredniowiecze

X XI XII XIII XIV XV XVI XVII XVIII XIX XX XXIIX

3 Postaw znak przy informacjach, które dotyczą Bolesława Chrobrego.

4 Wyobraź sobie, że jesteś doradcą Ottona III. Przed pielgrzymką do Gniezna cesarz chce się dowiedzieć czegoś więcej o Polsce. Opisz państwo Piastów. Wykorzystaj następujące wyrazy: książę, dynastia, Gniezno, chrześcijaństwo.

Następca Mieszka I.Pierwszy historyczny władca Polski.Autor pierwszej średniowiecznej kroniki.Główny uczestnik zjazdu gnieźnieńskiego.Mąż czeskiej księżniczki Dobrawy.Pierwszy król Polski.

13

5 Uzupełnij tekst. Wykorzystaj wyrazy zamieszczone w ramkach.

Otton III Bolesław Chrobry Gniezno

Prusowie chrześcijaństwo

Biskup Wojciech przyjaźnił się z wieloma władcami średniowiecznej Europy, w tym z księciem Polan .W 997 roku polski książę pomógł Wojciechowi w zorganizowaniu wyprawy misyjnej na ziemie zamieszkane przez . Celem misji było nawrócenie pogan na . Misja Wojciecha zakończyła się niepowodzeniem, a Prusowie zabili misjonarza. Bolesław wykupił ciało duchownego od pogan i złożył w katedrze w . W 1000 roku do grobu Wojciecha pielgrzymował cesarz i król niemiecki .

6 Podaj jeden ze skutków zjazdu gnieźnieńskiego.

7 Przeczytaj fragment kroniki Galla Anonima i wykonaj polecenia.

[Bolesław] po męsku rządził królestwem i za łaską Bożą w taką wzrósł cnotę i potęgę, iż ozłocił – że tak powiem – całą Polskę swą zacnością. Któż bowiem zdoła godnie opowiedzieć jego mężne czyny i walki stoczone z narodami okolicznymi, a cóż dopiero na piśmie przekazać [je] pamięci?

Źródło: www.law.uj.edu.pl/~khpp/fontesu/gall.htm [12.04.2017]

a) Określ, jaki był stosunek kronikarza do Bolesława Chrobrego.

b) Odszukaj w encyklopedii lub internecie jeden fakt, który potwier-dzałby opinię Galla Anonima na temat władcy.

14

4.3 Ostatni z Piastów

1 Zaznacz na osi czasu okres panowania Kazimierza Wielkiego. Oblicz, ile to lat.

WspółczesnośćNowożytnośćŚredniowiecze

X XI XII XIII XIV XV XVI XVII XVIII XIX XX XXIIX

Kazimierz Wielki panował lat.

2 Poniżej wymieniono zasługi Kazimierza Wielkiego w różnych dziedzi-nach. Wpisz właściwe litery w odpowiednie rubryki tabeli.A. Zakładanie wsi i miast.B. Budowa zamków obronnych na granicach.C. Zwiększenie dochodów królewskiego skarbu.D. Założenie Akademii Krakowskiej.E. Zażegnanie konfliktów z sąsiadami.F. Budowa kościołów.G. Sprowadzanie osadników na ziemie polskie.

Zasługi Kazimierza Wielkiego w dziedzinie

obronności gospodarki kultury i nauki

15

Sprawdź się!

Zaznacz właściwe dokończenia zdań. Za każdą poprawną odpowiedź przyznaj sobie 1 punkt.

1 Ciąg zdarzeń poprawny pod względem chronologicznym to:A. misja św. Wojciecha, założenie Akademii Krakowskiej, zjazd gnieźnieński.B. chrzest Polski, zjazd gnieźnieński, koronacja Bolesława Chrobrego.C. zjazd gnieźnieński, misja św. Wojciecha, chrzest Polski.

/ 1 punkt

2 Początki państwa polskiego opisuje legenda oA. Piaście.B. Popielu.C. Lechu, Czechu i Rusie.

/ 1 punkt

3 W 1000 roku do Gniezna przybył z pielgrzymkąA. cesarz Otton III.B. biskup Wojciech.C. papież.

/ 1 punkt

4 Jednym z najważniejszych źródeł pisanych z czasów piastowskich jestA. włócznia świętego Maurycego.B. zamek w Będzinie.C. kronika Galla Anonima.

/ 1 punkt

5 „Zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną” – powiedzenie to dotyczyA. Mieszka I.B. Bolesława Chrobrego.C. Kazimierza Wielkiego.

/ 1 punkt

6 Skutkiem zjazdu gnieźnieńskiego byłoA. wstąpienie na tron Bolesława Chrobrego.B. założenie arcybiskupstwa w Gnieźnie.C. przyłączenie Rusi Halickiej.

/ 1 punkt

7 Plemię Polan zamieszkiwałoA. Małopolskę.B. Wielkopolskę.C. Śląsk.

/ 1 punkt

Policz, ile punktów udało ci się zdobyć. Następnie postępuj zgodnie z instrukcją, która znajduje się na s. 16.

16

Umiem na medal

Sprawdź, jaki medal należy ci się za zdobycie uzyskanej liczby punktów. Wytnij medal w odpowiednim kolorze i wklej go w pole dotyczące danego działu.

Dział 1 Dział 2 Dział 3 Dział 4

Dział 5 Dział 6 Dział 7

Punktacja

Zdobyte medale

7 punktów 6–5 punktów 4–3 punktówMedal złoty Medal srebrny Medal brązowy

17

Medal złoty Medal srebrny Medal brązowy