HİPOKSEMİK KOAH HİPOKSEMİK KOAH HASTALARINDA SERUM EPO HASTALARINDA SERUM EPO

DÜZEYİ VE POLİSİTEMİ DÜZEYİ VE POLİSİTEMİ İLİŞKİSİİLİŞKİSİ

Feride Orhan, Feride Orhan, Dane Ediger,Dane Ediger, Esra Uzaslan, Mehmet Karadağ, Esra Uzaslan, Mehmet Karadağ,

Ercüment Ege, R.Oktay GözüErcüment Ege, R.Oktay Gözü

Uludağ Üni. Tıp Fak. Göğüs Hastalıkları Uludağ Üni. Tıp Fak. Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı/ BURSAAnabilim Dalı/ BURSA

GirişGiriş

KOAH tüm dünyada kronik morbidite KOAH tüm dünyada kronik morbidite ve mortalitenin önde gelen ve mortalitenin önde gelen sebeplerinden biridirsebeplerinden biridir

4. en sık ölüm sebebidir4. en sık ölüm sebebidir

KOAHKOAH

Kronik solunum yetmezliğine yol açan Kronik solunum yetmezliğine yol açan önemli nedenlerden biridirönemli nedenlerden biridir

-Ventilasyon/perfüzyon dengesizliği-Ventilasyon/perfüzyon dengesizliği

-Difüzyon kapasitesinde azalma-Difüzyon kapasitesinde azalma

-Alveoler hipoventilasyon -Alveoler hipoventilasyon

PaOPaO22<60 mmHg olması doku hipoksisi <60 mmHg olması doku hipoksisi ve önemli sistemik etkilere neden olur ve önemli sistemik etkilere neden olur

hipoksemihipoksemi

HipoksemiHipoksemi

paO2<60 mmHgpaO2<60 mmHg

Doku hipoksisiDoku hipoksisi

Kronik hipoksiKronik hipoksi

Eritropoetin

PolisitemiPolisitemi

EritropoetinEritropoetin

Eritrosit sayısını kontrol eden ve Eritrosit sayısını kontrol eden ve dengede tutan mediyatör eritropoetin dengede tutan mediyatör eritropoetin (EPO)’dir (EPO)’dir

EPO arteryel kanın OEPO arteryel kanın O22 içeriği ile korele içeriği ile korele olarak renal peritubuler hücreler olarak renal peritubuler hücreler tarafından üretilirtarafından üretilirÇalışmalar kronik hipoksemili KOAH Çalışmalar kronik hipoksemili KOAH hastalarında serum EPO düzeylerinin hastalarında serum EPO düzeylerinin normal veya artmış olabileceğini normal veya artmış olabileceğini göstermiştirgöstermiştir

AmaçAmaç

Bu çalışmada hipoksemik KOAH Bu çalışmada hipoksemik KOAH hastalarında serum EPO düzeyleri ile hastalarında serum EPO düzeyleri ile hematokrit değerlerini normoksemik hematokrit değerlerini normoksemik KOAH’lılarla karşılaştırmayı veKOAH’lılarla karşılaştırmayı ve

Hipoksemi ile serum EPO düzeyi Hipoksemi ile serum EPO düzeyi arasındaki ilişkiyi belirlemeyi arasındaki ilişkiyi belirlemeyi amaçladık amaçladık

Gereç ve YöntemGereç ve Yöntem

77 KOAH’lı olgu (68 erkek, 9 kadın)77 KOAH’lı olgu (68 erkek, 9 kadın)

30’u hipoksemik, 47’si normoksemik30’u hipoksemik, 47’si normoksemik

Tüm hastalardan;Tüm hastalardan; Serum EPO düzeyiSerum EPO düzeyi Arter kan gazları Arter kan gazları

PaOPaO22

PaCOPaCO22

pH pH Hematolojik parametreler Hematolojik parametreler

HbHb

HctHct

Hipoksemik grup Hipoksemik grup (n=30)(n=30)

hiperkarbik (n=18)hiperkarbik (n=18) normokarbik (n=12)normokarbik (n=12)

pH<7.35 pH<7.35 (n=5) (n=5)

(asidoz)(asidoz)

pH>7.35 pH>7.35 (n=25)(n=25)

Hipoksemik grup Hipoksemik grup (n=30)(n=30)

İstatistik Analizİstatistik Analiz

SPSS 13.0 versiyon SPSS 13.0 versiyon

Mann-Whitney-U test Mann-Whitney-U test

p<0,05p<0,05

BULGULARBULGULARHipoksemikHipoksemik

pOpO22 < 60 < 60 mmHgmmHg

(n=30)(n=30)

NormoksemikNormoksemik

pOpO22 ≥ 60 mmHg ≥ 60 mmHg

(n=47)(n=47)

pp

Yaş (yıl) Yaş (yıl) 66,73 ± 10,61 66,73 ± 10,61 65,14 ± 9,37 65,14 ± 9,37 0,370,37

Erkek / Erkek / Kadın Kadın

25 / 5 25 / 5 43 / 4 43 / 4 0,30 0,30

KOAH KOAH hastalık yılı hastalık yılı

5,7 ± 3,87 5,7 ± 3,87 3,62 ± 2,76 3,62 ± 2,76 0,010,01 * *

FEVFEV11 (L) (L) 0,88 ± 0,27 0,88 ± 0,27 1,48 ± 0,53 1,48 ± 0,53 0,00**0,00**

FEVFEV11/FVC /FVC (%) (%)

50,95 ± 8,94 50,95 ± 8,94 57,75 ± 9,88 57,75 ± 9,88 0,0020,002 *** ***

BULGULARBULGULAR

Hipoksi Hipoksi n=30n=30

Normoksi Normoksi n=47n=47

pp

EPO (Ort.) EPO (Ort.) 22,8 22,8 ±± 40,3240,32

12,76 12,76 ±± 6,22 6,22 0,3800,380

EPO>34 IU (n,EPO>34 IU (n,%)%)

4 ,%134 ,%13 00 0,02*0,02*

Hematokrit Hematokrit (Ort)(Ort)

45,0 45,0 ±± 5,61 5,61 43,3 43,3 ±± 4,47 4,47 0,1790,179

RBC (Ort) RBC (Ort) 5,34 5,34 ±± 0,88 0,88 5,02 5,02 ±± 0,54 0,54 0,1680,168Hb (Ort)Hb (Ort) 14,6 14,6 ±± 1,74 1,74 14,6 14,6 ±± 1,54 1,54 0,9960,996Polisitemi (n,%)Polisitemi (n,%)

(Hct>%52)(Hct>%52)4, %134, %13 2, %4,22, %4,2 0,2010,201

Anemi (n,%)Anemi (n,%)

(Hb<12mg/dl) (Hb<12mg/dl) 3 ,%103 ,%10 3, %6,33, %6,3 0,6730,673

BULGULARBULGULARHipoksi + hiperkarbi Hipoksi + hiperkarbi

n=18n=18Hipoksi + normokarbi Hipoksi + normokarbi

n=12n=12pp

Ort EPOOrt EPO 31,05 31,05 ±± 50,68 50,68 10,53 10,53 ±± 6,38 6,38 0,3680,368

EPO>34 n,%EPO>34 n,% 4,%224,%22 00 0,110,11

Ort HctOrt Hct 45,75 45,75 ±± 5,76 5,76 43,98 43,98 ±± 5,45 5,45 0,2850,285

Ort RBCOrt RBC 5,46 5,46 ±± 0,98 0,98 5,16 5,16 ±± 0,72 0,72 0,4390,439

Ort HbOrt Hb 14,72 14,72 ±± 1,65 1,65 14,58 14,58 ±± 1,94 1,94 0,5180,518

Polisitemi n,Polisitemi n,%%

Hct>%52Hct>%52

3,%16,63,%16,6 1, %8,31, %8,3 1,001,00

Anemi n,%Anemi n,%

Hb<12 mg/dlHb<12 mg/dl2,%112,%11 1, %8,31, %8,3 1,001,00

Hipoksemi+pH<7Hipoksemi+pH<7,35,35

n=5n=5

Hipoksemi+pHHipoksemi+pH≥≥7.357.35

n=25n=25

pp

Ort EPOOrt EPO 36,26 36,26 ±± 73,66 73,66 20,16 20,16 ±± 31,86 31,86 0,0740,074

EPO>34 n,%EPO>34 n,% 1, %201, %20 3,%123,%12 0,500,50

Ort HctOrt Hct 45,75 45,75 ±± 5,17 5,17 44,90 44,90 ±± 5,79 5,79 0,7060,706

Ort RBCOrt RBC 5,39 5,39 ±± 0,96 0,96 5,33 5,33 ±± 0,89 0,89 0,8720,872

Ort HbOrt Hb 14,68 14,68 ±± 1,47 1,47 14,66 14,66 ±± 1,82 1,82 0,8720,872

Polisitemi Polisitemi n,%n,%

Hct>%52Hct>%52

00 4, %164, %16 1,001,00

Anemi n,%Anemi n,%

Hb<12mg/dlHb<12mg/dl00 3, %123, %12 1,001,00

BULGULARBULGULAR

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

0 20 40 60 80 100 120

PO2

EPO

(r= -0,172, (r= -0,172, p>0,05)p>0,05)

Tüm KOAH hastalarında paOTüm KOAH hastalarında paO22 ve ve serum EPO düzeyleri arasında anlamlı serum EPO düzeyleri arasında anlamlı ilişki bulunmadıilişki bulunmadı

BULGULARBULGULAR

Tüm KOAH hastalarındaTüm KOAH hastalarında

paCOpaCO2 2 değerleri ile değerleri ile Hct düzeyleri Hct düzeyleri arasında anlamlı arasında anlamlı pozitif ilişki pozitif ilişki vardı**vardı**

0

10

20

30

40

50

60

0 20 40 60 80 100 120 140

PCO2

HCT

( r= 0,311, **p=0,006)

paOpaO22 ile Hct ile Hct düzeyleri düzeyleri arasındaki anlamlı arasındaki anlamlı negatif ilişki negatif ilişki bulundu*bulundu*.( r= -0,279, *p=0,014)

0

10

20

30

40

50

60

0 20 40 60 80 100 120

PO2

HCT

Tüm KOAH hastalarında;Tüm KOAH hastalarında;

pH değerleri ile serum EPO düzeyleri pH değerleri ile serum EPO düzeyleri

paCOpaCO2 2 değerleri ile serum EPO düzeyleri değerleri ile serum EPO düzeyleri

pH değerleri ile Hct düzeyleri arasında pH değerleri ile Hct düzeyleri arasında istatistik olarak anlamlı bir korelasyon istatistik olarak anlamlı bir korelasyon bulunmadı bulunmadı

TARTIŞMATARTIŞMA

Dolaşımdaki eritrositlerin sayısı doku Dolaşımdaki eritrositlerin sayısı doku oksijenizasyonunun ana belirleyicisidir oksijenizasyonunun ana belirleyicisidir

Eritrosit sayısını kontrol eden EPO Eritrosit sayısını kontrol eden EPO arteryel kanın Oarteryel kanın O22 içeriği ile korele içeriği ile korele olarak renal peritubuler hücreler olarak renal peritubuler hücreler tarafından üretilirtarafından üretilir

TARTIŞMATARTIŞMA

Kronik hipoksemili KOAH hastalarında Kronik hipoksemili KOAH hastalarında serum EPO düzeyleri normal veya serum EPO düzeyleri normal veya artmış olabilir artmış olabilir

Wedzicha J.A.et al. Clin.Sci 1985;69,413-422 Wedzicha J.A.et al. Clin.Sci 1985;69,413-422

Fitzpatric M.F., et al . Clin Sci 1993;84,319-324Fitzpatric M.F., et al . Clin Sci 1993;84,319-324

TARTIŞMATARTIŞMA

Hipoksemik 32 KOAH hastası ve 34 sağlıklı Hipoksemik 32 KOAH hastası ve 34 sağlıklı kontrol grubu ele alınmış ve KOAH kontrol grubu ele alınmış ve KOAH hastalarının ortalama serum EPO hastalarının ortalama serum EPO düzeylerini sağlıklı kontrollerden anlamlı düzeylerini sağlıklı kontrollerden anlamlı olarak yüksek bulmuşolarak yüksek bulmuş

Hipoksemik KOAH hastalarının ortalama Hipoksemik KOAH hastalarının ortalama Hb, Hct değerlerini normal kontrollere göre Hb, Hct değerlerini normal kontrollere göre anlamlı olarak yüksek bulmuşturanlamlı olarak yüksek bulmuştur

Tsantes A.E, et al. Respiratory Medicine Tsantes A.E, et al. Respiratory Medicine 2004; 98; 1117-1123 2004; 98; 1117-1123

TARTIŞMATARTIŞMA

Ataktaki KOAH hastalarında %26 Ataktaki KOAH hastalarında %26 oranında polisitemi saptamışken oranında polisitemi saptamışken

Pavlisa et all. Clinical Science 2004; 106, 43-51Pavlisa et all. Clinical Science 2004; 106, 43-51

Biz hipoksemik KOAH hastalarında Biz hipoksemik KOAH hastalarında sadece %13 (n=4) polisitemi saptadık sadece %13 (n=4) polisitemi saptadık

TARTIŞMATARTIŞMA

Pavlisa ve ark. paOPavlisa ve ark. paO22 ile serum EPO ile serum EPO düzeyleri arasında anlamlı negatif düzeyleri arasında anlamlı negatif ilişki saptamıştırilişki saptamıştır

Pavlisa et all. Clinical Science 2004; 106, 43-51Pavlisa et all. Clinical Science 2004; 106, 43-51

Tsantes ve ark. da bizim gibi ilişki Tsantes ve ark. da bizim gibi ilişki saptamamışlardırsaptamamışlardır

Tsantes et al.Respiratory Medicine 2004; 98; 1117-Tsantes et al.Respiratory Medicine 2004; 98; 1117-

11231123

TARTIŞMATARTIŞMA

Ortalama FEVOrtalama FEV11’ beklenenin %37’si olan ağır ’ beklenenin %37’si olan ağır 101 KOAH hastasının 13’ü anemik bulunmuş101 KOAH hastasının 13’ü anemik bulunmuş

Anemik KOAH’lılarda fizyolojik bir yanıt olarak Anemik KOAH’lılarda fizyolojik bir yanıt olarak eritropoetin düzeyleri, anemik olmayanlara eritropoetin düzeyleri, anemik olmayanlara göre anlamlı şekilde yüksek bulunmuş göre anlamlı şekilde yüksek bulunmuş

(41.8 ± 25,4’e karşı 16.3 ± 2,9 UL) (41.8 ± 25,4’e karşı 16.3 ± 2,9 UL)

John M et all. Chest 2005; 127:825-829John M et all. Chest 2005; 127:825-829

TARTIŞMATARTIŞMA

Hipoksemik KOAH hastalarında Hipoksemik KOAH hastalarında eritropoetik cevap halen tartışmalıdıreritropoetik cevap halen tartışmalıdır

Pek çok yazar şu görüşe ortaktır ki Pek çok yazar şu görüşe ortaktır ki KOAH’ta Hct yada kırmızı hücre KOAH’ta Hct yada kırmızı hücre kitlesindeki artış yüksek rakımlı kitlesindeki artış yüksek rakımlı yerlerde yaşayan kişilerde gözlendiği yerlerde yaşayan kişilerde gözlendiği kadar yüksek değildir kadar yüksek değildir

Bu çalışmanın sonuçları Bu çalışmanın sonuçları bize;bize;

Uzun yıllardır düşünüldüğü gibi Uzun yıllardır düşünüldüğü gibi hipoksemik KOAH’lı hastalarda serum hipoksemik KOAH’lı hastalarda serum EPO yükselmiş olsa bile beklenen EPO yükselmiş olsa bile beklenen polisitemik cevabın oluşmadığınıpolisitemik cevabın oluşmadığını

KOAH’lı hastaların çok az bir KOAH’lı hastaların çok az bir kısmında polisitemi gözlendiğinikısmında polisitemi gözlendiğini

Ek olarak polisitemik hasta sayısı Ek olarak polisitemik hasta sayısı kadar anemik KOAH’lı hasta kadar anemik KOAH’lı hasta olduğunu gösterdiolduğunu gösterdi

Hipoksi varlığının serum EPO Hipoksi varlığının serum EPO düzeylerini arttırdığı halde Hct’i düzeylerini arttırdığı halde Hct’i beklendiği kadar yükseltmemesi bize, beklendiği kadar yükseltmemesi bize, hipoksemik KOAH hastalarında EPO hipoksemik KOAH hastalarında EPO düzeyindeki artışa karşı kemik düzeyindeki artışa karşı kemik iliğinde yeterli hematopoetik yanıtın iliğinde yeterli hematopoetik yanıtın oluşmayabileceğini düşündürmüştüroluşmayabileceğini düşündürmüştür

KOAHKOAH

KOAH’ta EPO ya kemik iliği yanıtıKOAH’ta EPO ya kemik iliği yanıtı

serum EPO serum EPO

hipoksemihipoksemi

hematopoetihematopoetik yanıtk yanıt

kemik kemik iliğiiliği

KOAH’daki sistemik KOAH’daki sistemik inflamasyoninflamasyon

-

YorumYorum

Bu yüzden hipoksemik KOAH Bu yüzden hipoksemik KOAH hastalarında artan serum EPO hastalarında artan serum EPO düzeyine rağmen kemik iliği yanıtını düzeyine rağmen kemik iliği yanıtını suprese eden faktörlerin suprese eden faktörlerin aydınlatılması için ek çalışmalara aydınlatılması için ek çalışmalara ihtiyaç vardır ihtiyaç vardır

Teşekkür ederim

Uludağ