hiÖn tr¹ng m¤i tr¦êng l u vùc s¤ng cÇu i. giíi thiÖu l u ...€¦ · bắc ninh 807,6...

www.vnco

ld.vn

HIÖN TR¹NG M¤I TR¦êNG l−u vùc S¤NG CÇU

I. Giíi thiÖu l−u vùc s«ng CÇu 1.1 §Æc ®iÓm tù nhiªn

S«ng CÇu lµ phô l−u cña s«ng Hång; LVS CÇu cã diÖn tÝch 6.030 km2 lµ mét phÇn cña LVS Hång-Th¸i B×nh (chiÕm kho¶ng 8% diÖn tÝch LVS Hång-Th¸i B×nh trong l·nh thæ ViÖt Nam). L−u vùc cã tæng chiÒu dµi çc nh¸nh s«ng kho¶ng 1.600 km. L−u vùc bao gåm gÇn nh− toµn bé çc tØnh B¾c K¹n, Th i Nguyªn vµ mét phÇn çc tØnh B¾c Ninh, B¾c Giang, VÜnh Phóc, H¶i D−¬ng vµ Hµ Néi (huyÖn §«ng Anh, Sãc S¬n).

L−u vùc s«ng CÇu cã c¶ 3 vïng sinh th i: ®ång b»ng, trung du vµ miÒn nói. §Þa h×nh chung cña l−u vùc theo h−íng T©y B¾c - §«ng Nam.

M¹ng l−íi s«ng suèi trong l−u vùc s«ng CÇu t−¬ng ®èi ph¸t triÓn. Çc nh¸nh s«ng chÝnh ph©n bè t−¬ng ®èi ®Òu däc theo dßng chÝnh, nh−ng çc s«ng nh¸nh t−¬ng ®èi lín ®Òu n»m ë phÝa h÷u ng¹n l−u vùc, nh− çc s«ng: Chî Chu, §u, C«ng, Cµ Lå... Trong toµn l−u vùc cã 68 s«ng suèi cã ®é dµi tõ 10 km trë lªn.

Tæng l−îng n−íc trªn LVS CÇu kho¶ng 4,5 tû m3/n¨m, trong ®ã ®ãng gãp cña s«ng C«ng, s«ng Cµ Lå lµ kho¶ng 0,9 tû m3/n¨m. dßng ch¶y c c s«ng thuéc LVS CÇu ®−îc ph©n biÖt thµnh hai mïa râ rÖt lµ mïa lò vµ mïa kiÖt. Mïa lò th−êng b¾t ®Çu tõ th¸ng VI ®Õn th¸ng X; l−îng dßng ch¶y trong mïa lò kh«ng v−ît qu 75% l−îng n−íc c¶ n¨m. Mïa kiÖt dµi 7 ®Õn 8 th¸ng, chiÕm kho¶ng 18-20% l−îng dßng ch¶y c¶ n¨m. Ba th¸ng kiÖt nhÊt lµ I, II, III dßng ch¶y chØ chiÕm 5,6-7,8%.

Trong l−u vùc cã VQG Ba BÓ vµ VQG Tam §¶o, khu BTTN Kim Hû, vµ çc khu v¨n hãa - lÞch sö m«i tr−êng víi gi¸ trÞ sinh th¸i cao. L−u vùc s«ng CÇu kh¸ giÇu çc nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn: tµi nguyªn rõng ®a d¹ng, tµi nguyªn n−íc dåi dµo, tµi nguyªn kho¸ng s¶n phong phó... §é che phñ cña rõng trong l−u vùc s«ng CÇu ®−îc ®¸nh gi lµ trung b×nh, ®¹t kho¶ng 45%. Tuy nhiªn, rõng bÞ ph hñy m¹nh mÏ cïng nh÷ng ho¹t ®éng ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi kh c nh− c«ng nghiÖp, khai th¸c má, lµng nghÒ thñ c«ng vµ ho¹t ®éng n«ng nghiÖp g©y ¸p lùc lín lªn m«i tr−êng trong l−u vùc.

Khung 1.1. Tãm t¾t ®Æc ®iÓm tù nhiªn LVS CÇu:

Çc tØnh trong l−u vùc s«ng CÇu: B¾c K¹n, Th¸i Nguyªn, B¾c Ninh, B¾c Giang, VÜnh Phóc, H¶i D−¬ng vµ Hµ Néi.

DiÖn tÝch tù nhiªn cña l−u vùc: 6.030 km2.

MËt ®é l−íi s«ng: (®é dµi s«ng trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch) trong l−u vùc biÕn ®æi trong ph¹m vi 0,7 - 1,2 km/km2.

HÖ sè tËp trung n−íc: ®¹t 2,1 (thuéc lo¹i lín trªn miÒn B¾c).

Tæng l−îng n−íc hμng n¨m: kho¶ng 4,5 tû m3

Çc nh¸nh s«ng chÝnh: Chu, Nghinh T−êng, §u, C«ng, Cµ Lå, Ngò HuyÖn Khª.

www.vncold.vn Hội Đập lớn và Phát triển nguồn nước Việt Nam____________________________________________________________________________

www.vnco

ld.vn

H×nh 1.1. B¶n ®å c¸c tØnh n»m trong LVS CÇu

Nguån: Côc B¶o vÖ m«i tr−êng


www.vnco

ld.vn

1.2. §Æc ®iÓm kinh tÕ, x∙ héi L−u vùc chiÕm kho¶ng 47% diÖn tÝch cña 6 tØnh. Tæng d©n sè 6 tØnh thuéc l−u vùc

n¨m 2005 kho¶ng 6,9 triÖu ng−êi. Trong ®ã, d©n sè n«ng th«n kho¶ng 5,9 triÖu ng−êi; d©n sè thµnh thÞ kho¶ng 1 triÖu ng−êi. MËt ®é d©n sè trung b×nh kho¶ng 427 ng−êi/km2, cao h¬n 2 lÇn so víi mËt ®é trung b×nh quèc gia.

Vïng nói thÊp vµ trung du lµ khu vùc cã mËt ®é d©n c− thÊp nhÊt trong l−u vùc, chiÕm kho¶ng 63% diÖn tÝch toµn l−u vùc nh−ng d©n sè chØ chiÕm kho¶ng 15% d©n sè l−u vùc. MËt ®é d©n sè cao ë vïng trung t©m vµ khu vùc ®ång b»ng.

Thµnh phÇn d©n c− trong l−u vùc cã sù ®an xen cña 8 d©n téc anh em: Kinh, Tµy, Nïng, S¸n D×u, M«ng, S¸n Chay, Hoa, Dao trong ®ã ng−êi Kinh chiÕm ®a sè.

C¬ cÊu kinh tÕ dùa trªn n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, c«ng nghiÖp; thñy s¶n ®ãng gãp kh«ng ®¸ng kÓ vµo c¬ cÊu nµy. GDP t¨ng tr−ëng m¹nh mÏ, t¨ng gÇn gÊp ®«i trong vßng 5 n¨m t¹i hÇu hÕt çc tØnh; H¶i D−¬ng cã GDP t¨ng cao nhÊt.

Tèc ®é t¨ng tr−ëng ngµnh c«ng nghiÖp cao h¬n tØ lÖ trung b×nh quèc gia. S¶n phÈm tõ n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, thñy s¶n chiÕm kho¶ng 26% vµ cã xu h−íng gi¶m. Çc tØnh Th i Nguyªn, B¾c Ninh vµ VÜnh Phóc t¨ng tr−ëng nhanh vÒ c«ng nghiÖp, x©y dùng vµ dÞch vô.

0,0

2000,0

4000,0

6000,0

8000,0

10000,0

12000,0

14000,0

16000,0

B¾c K¹n T h¸i Nguyªn B¾c Giang VÜ nh Phóc B¾c Ninh H¶i D−¬ng

T ỷ đồng

2001 2002 2003 2004 Sơ bộ 2005 H×nh 1.2. GDP mét sè tØnh thuéc

LVS CÇu

Nguån: Niªn gi¸m thèng kª, 2005

Bảng 1.1. Tóm tắt đặc điểm kinh tế xã hội của LVS Cầu

Tỉnh Diện tích (km2)

Dân số (nghìn người)

Mật độ (người/km2)

GDP (tỷ đồng)

Thu nhập bình quân (nghìn đồng/tháng)

Tốc độ tăng trưởng so với

2004 (%) Bắc Kạn 4.857,2 289,9 60 1.032,7 1.050,2 114,5 Thái Nguyên 3.542,6 1.109,0 313 6.459,0 1.229,1 117,8 Bắc Ninh 807,6 998,4 1.236 8.356,8 1.099,4 121,5 Bắc Giang 3.822,7 1.581,5 414 7.559,8 1.095,3 123,0 Hải Dương 1.648,4 1.711,4 1.038 13.664,7 1.242,7 118,2 Vĩnh Phúc 1.371,4 1.169,0 852 9.565,3 1.025,9 122,0

II. HiÖn tr¹ng chÊt l−îng n−íc l−u vùc s«ng CÇu

L−u vùc s«ng CÇu tiÕp nhËn n−íc th¶i cña 6 tØnh n»m trong l−u vùc vµ mét phÇn n−íc th¶i cña Hµ Néi (huyÖn Sãc S¬n, §«ng Anh), chÊt l−îng n−íc hiÖn ®ang bÞ ¶nh h−ëng bëi çc ho¹t ®éng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp, sinh ho¹t, khai kho¸ng... cña çc tØnh thµnh nµy.

Chất lượng nước sông Cầu ở hầu hết các địa phương đều cũng không đạt tiêu chuẩn chất lượng là nguồn nước cấp cho mục đích sinh hoạt (TCVN 5942-1995, loại A).

N−íc mÆt t¹i vïng trung l−u vµ h¹ l−u cña l−u vùc s«ng CÇu hiÖn ®ang bÞ « nhiÔm côc bé bëi mét sè chÊt g©y « nhiÔm h÷u c¬, chÊt r¾n l¬ löng (SS) vµ dÇu mì (cã n¬i ®ang bÞ « nhiÔm trÇm träng).


www.vnco

ld.vn

2.1. Th−îng nguån l−u vùc s«ng CÇu

Th−îng nguån s«ng CÇu n»m trªn ®Þa bµn tØnh B¾c K¹n, ngoµi dßng chÝnh lµ s«ng CÇu cßn cã phô l−u lµ s«ng Chî Chu. ChÊt l−îng n−íc s«ng CÇu và s«ng Chî Chu t−¬ng ®èi æn ®Þnh,

S«ng CÇu qua tØnh B¾c K¹n ®· b¾t ®Çu bÞ « nhiÔm nhÑ ë mét vµi vÞ trÝ: Theo sè liÖu quan tr¾c, khu vùc cÇu Phµ vµ cÇu Th¸c RiÒng (B¾c K¹n), mét sè gi¸ trÞ BOD5 vµ SS ®· v−ît TCVN 5942-1995 ®èi víi nguån lo¹i A (H×nh 2.1 vµ h×nh 2.2).

05

1015202530

CÇu Phµ Th¸c RiÒng

mg

/l

Th¸ng 10/2005 Th¸ng 11/2006

Th¸ng 12/2007 TCVN 5942-1995 (A)

TCVN 5942-1995 (B)

H×nh 2.1. Gi trÞ BOD5 trªn s«ng CÇu ®o¹n ch¶y qua tØnh B¾c K¹n

Nguån: Côc B¶o vÖ m«i tr−êng, 2005

0

20

40

60

80

100

CÇu Phµ Th¸c RiÒng

mg

/l

Th¸ng 10/2005 Th¸ng 11/2006Th¸ng 12/2007 TCVN 5942-1995 (A)TCVN 5942-1995 (B)

H×nh 2.2. Gi trÞ SS trªn s«ng CÇu ®o¹n ch¶y

qua tØnh B¾c K¹n Nguån: Côc B¶o vÖ m«i tr−êng, 2005

2.2. Trung l−u L−u vùc s«ng CÇu (qua tØnh Th¸i Nguyªn)

L−u vùc s«ng CÇu ®o¹n ch¶y qua Th¸i Nguyªn gåm dßng chÝnh lµ s«ng CÇu, vµ 3 phô l−u: s«ng Nghinh T−êng, s«ng §u, s«ng C«ng.

§o¹n s«ng CÇu tr−íc khi ch¶y vµo thµnh phè Th¸i Nguyªn, b¾t ®Çu chÞu t¸c ®éng do çc ho¹t ®éng s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, khai th¸c kho¸ng s¶n, s¶n xuÊt n«ng nghiÖp däc bªn bê s«ng. Ngoµi ra, ®o¹n s«ng nµy tiÕp nhËn hai phô l−u lµ s«ng Nghinh T−êng vµ s«ng §u nªn chÊt l−îng n−íc s«ng CÇu bÞ ¶nh h−ëng bëi nguån n−íc tõ hai phô l−u nµy ®æ sang. S«ng Nghinh T−êng chÞu t¸c ®éng cña ho¹t ®éng khai th¸c vµng, ®o¹n cuèi s«ng §u tiÕp nhËn n−íc th¶i cña má than PhÊn MÔ, tuy nhiªn møc ®é « nhiÔm n−íc ®èi víi hai dßng s«ng nµy ch−a ®¸ng kÓ.

§o¹n s«ng CÇu ch¶y qua thµnh phè Th i Nguyªn nhËn n−íc th¶i cña c c nhµ m¸y s¶n xuÊt giÊy, nhiÖt ®iÖn, gang thÐp; çc bÖnh viÖn; khu d©n c− ®« thÞ nh− nhµ m¸y giÊy Hoµng V¨n Thô, nhiÖt ®iÖn Cao Ng¹n, khu c«ng nghiÖp gang thÐp Th¸i Nguyªn, n−íc th¶i sinh ho¹t. §ång thêi, ®o¹n s«ng còng chÞu t¸c ®éng cña n−íc suèi Ph−îng Hoµng ch¶y sang.

T¹i ph−êng T©n Long, n−íc rÊt ®ôc, cã mµu ®en n©u vµ mïi. §o¹n s«ng CÇu ch¶y qua khu c«ng nghiÖp gang thÐp Th¸i Nguyªn, gi trÞ çc th«ng sè SS, BOD5, COD v−ît TCVN 5942-1995 (lo¹i A) tõ 2- 3 lÇn; n−íc s«ng cã mïi dÇu cèc râ rÖt (h×nh 2.3 vµ 2.4).


www.vnco

ld.vn

0,000,050,100,150,200,250,300,35

V¨nLang

HßaB×nh

S¬nCÈm

CÇuGiaB¶y

§ËpTh¸c

Huèng

CÇuM©y

mg/l

Trung b×nh 2004 Trung b×nh 2005

TCVN 5942-1995 (A) TCVN 5942-1995 (B)

H×nh 2.3. DiÔn biÕn dÇu mì trªn s«ng CÇu ®o¹n ch¶y qua Th¸i Nguyªn Nguån: Côc B¶o vÖ m«i tr−êng, 2005

0

10

20

30

40

50

V¨n Lang Hßa B×nh S¬n CÈm CÇu GiaB¶y

§ËpTh¸c

Huèng

CÇu M©y

mg/l

2003 2004

2005 TCVN 5942-1995 (A)

TCVN 5942-1995 (B)

H×nh 2.4. DiÔn biÕn COD trªn s«ng CÇu ®o¹n ch¶y qua Th¸i Nguyªn


Sau khi ra khái thµnh phè Th i Nguyªn: do kh«ng cã çc khu c«ng nghiÖp vµ Ýt çc ho¹t ®éng s¶n xuÊt nªn nång ®é c c chÊt « nhiÔm trong n−íc s«ng gi¶m. T¹i khu vùc ThuËn Thµnh ®· ph¸t hiÖn d− l−îng thuèc b¶o vÖ thùc vËt nh−ng vÉn n»m trong giíi h¹n cho phÐp lo¹i A.

Suèi Ph−îng Hoµng (nh¸nh suèi nhá ch¶y trªn ®Þa bµn ph−êng T©n Long - Tp Th¸i Nguyªn), n−íc suèi bÞ « nhiÔm h÷u c¬ nghiªm träng do n−íc th¶i cña nhµ m¸y s¶n xuÊt GiÊy §Õ th¶i trùc tiÕp, hµm l−îng çc hîp chÊt h÷u c¬ chøa nit¬ rÊt cao. Çc th«ng sè ®Æc tr−ng « nhiÔm lµ BOD5, COD, phenol... (h×nh 2.5)

S«ng C«ng lµ s«ng lín thø hai trong l−u vùc, ch¶y qua ®Þa phËn Th i Nguyªn vµ nhËp l−u víi s«ng CÇu t¹i §a Phóc. N−íc s«ng ®· b¾t ®Çu bÞ « nhiÔm h÷u c¬, dÇu mì. D− l−îng thuèc b¶o vÖ ®−îc ph¸t hiÖn ë mét sè ®iÓm. H×nh 2.6 biÓu diÔn gi¸ trÞ hµm l−îng dÇu mì trung b×nh n¨m 2004 vµ 2005 trªn toµn tuyÕn s«ng. §©y lµ khu vùc chÞu ¶nh h−ëng bëi ho¹t ®éng cña çc thuyÒn du lÞch trªn Hå Nói Cèc, tµu thuyÒn khai th¸c çt trªn s«ng, n−íc th¶i cña ho¹t ®éng khai th¸c kho¸ng s¶n vµ n−íc th¶i cña KCN S«ng C«ng.

0

20

40

60

80

BOD5 COD

mg/l

Th¸ng 10/2005 Th¸ng 11/2005

Th¸ng 12/2005 TCVN 5942-1995 (A)

TCVN 5942-1995 (B)

H×nh 2.5. DiÔn biÕn BOD5, COD t¹i suèi Ph−îng Hoµng, Th¸i Nguyªn


0,000,050,100,150,200,250,30

PhóC−êng

CÇuHuyNg¹c

Hå NóiCèc

Cöa x¶hå NóiCèc

Tx.S«ngC«ng

CÇu §aPhóc

mg/l

Trung b×nh 2004 Trung b×nh 2005

TCVN 5942-1995 (A) TCVN 5942-1995 (B)

H×nh 2.6. DiÔn biÕn dÇu mì t¹i trªn s«ng C«ng ®o¹n ch¶y qua Th i Nguyªn


2.3 H¹ l−u L−u vùc s«ng CÇu (tõ CÇu V¸t ®Õn CÇu Ph¶ L¹i )

ChÊt l−îng n−íc s«ng t¹i vïng h¹ l−u (ch¶y qua B¾c Giang vµ B¾c Ninh) cña s«ng CÇu ®· bÞ « nhiÔm h÷u c¬ t−¬ng ®èi nghiªm träng (h×nh 2.7). §o¹n cuèi s«ng CÇu t¹i Ph¶ L¹i, n−íc s«ng cã nhiÒu v¸ng dÇu do ho¹t ®éng giao th«ng ®−êng thñy. Vïng h¹ l−u cña


www.vnco

ld.vn

l−u vùc cßn tiÕp nhËn n−íc cña s«ng Cµ Lå t¹i B¾c Giang vµ s«ng Ngò HuyÖn Khª t¹i B¾c Ninh. Trong ®ã, « nhiÔm n−íc s«ng Ngò HuyÖn Khª lµ vÊn ®Ò ®¸ng l−u ý, gãp phÇn lµm gia t¨ng « nhiÔm n−íc trong l−u vùc.

S«ng Cµ Lå ch¶y qua nhiÒu khu, côm c«ng nghiÖp vµ ®« thÞ trªn ®Þa bµn tØnh VÜnh Phóc vµ mét phÇn cña thµnh phè Hµ Néi (HuyÖn Sãc S¬n, §«ng Anh). N−íc s«ng cã dÊu hiÖu « nhiÔm h÷u c¬ do n−íc th¶i sinh ho¹t, ®« thÞ, du lÞch vµ « nhiÔm dÇu mì tõ chÊt th¶i c«ng nghiÖp. Hµm l−îng çc chÊt h÷u c¬ vµ çc chÊt dinh d−ìng còng lín h¬n tiªu chuÈn cho phÐp lo¹i A. ¤ nhiÔm dÇu mì thÓ hiÖn râ t¹i ®iÓm cÇu Lß Cang, B×nh Xuyªn.

S«ng Ngò HuyÖn Khª lµ mét trong nh÷ng ®iÓn h×nh « nhiÔm nghiªm träng cña l−u vùc s«ng CÇu do ho¹t ®éng cña çc c¬ së s¶n xuÊt vµ ®Æc biÖt lµ c c lµng nghÒ tr¶i suèt tõ §«ng Anh, Hµ Néi, cho ®Õn cèng V¹n An cña B¾c Ninh. S«ng Ngò HuyÖn Khª ch¶y qua thÞ x· B¾c Ninh vµ huyÖn Tõ S¬n, Yªn Phong trªn ®Þa bµn tØnh B¾c Ninh. Däc hai bªn bê s«ng cã nhiÒu lµng nghÒ chÕ biÕn thùc phÈm, ch¨n nu«i gia sóc, t i chÕ giÊy, phÕ liÖu, c¬ khÝ... HÇu hÕt n−íc th¶i cña çc lµng nghÒ nµy ®Òu x¶ trùc tiÕp vµo s«ng. N−íc s«ng bÞ « nhiÔm h÷u c¬, hµm l−îng çc chÊt dinh d−ìng cao h¬n TCVN 5942-1995 lo¹i A hµng chôc lÇn (h×nh 2.8).

05

101520253035

X· HîpThÞnh -

B¾cGiang

X·H−¬ngL©m -B¾c

Giang

X· V¹nPhóc -

B¾c Ninh

X· HoµLong -

B¾c Ninh

ThÞ x·B¾c Ninh

(mg/

l)

N¨m 2005 N¨m 2006

TCVN 5942-1995 (A) TCVN 5942-1995 (B)

H×nh 2.7: DiÔn biÕn BOD5 t¹i ®o¹n s«ng CÇu qua B¾c Giang, B¾c Ninh trong çc n¨m

2004 vµ 2005 Nguån: Côc B¶o vÖ m«i tr−êng, 2005

0.0

10.0

20.0

30.0

40.0

50.0

Cầu Lộc Hà Cầu SongThát

Cầu Tấn Bào Văn Môn Cầu Đào Xá

2004 2005TCVN 5942-1995 (A) TCVN 5942-1995 (B)

(mg/l)

H×nh 2.8: DiÔn biÕn COD t¹i s«ng

Ngò HuyÖn Khª qua çc n¨m 2004 vµ 2005 Nguån: Côc B¶o vÖ m«i tr−êng, 2005

III. Çc nguån g©y « nhiÔm ®èi víi LVS CÇu

Hoạt động phát triển kinh tế - xã hội trên LVS Cầu đã tác động rất lớn đến chất lượng nước sông. Cơ cấu kinh tế LVS Cầu có sự khác biệt giữa các tỉnh vùng núi, trung du và đồng bằng trong lưu vực. Ở các tỉnh Bắc Kạn, Bắc Giang và các vùng thuần nông khác trên LVS Cầu, tác nhân gây ô nhiễm môi trường chủ yếu do nước thải sinh hoạt và các hoạt động sản xuất nông nghiệp. Ngược lại, ở các huyện giáp sông Cầu thuộc tỉnh Bắc Ninh, Thái Nguyên, Vĩnh Phúc (huyện Mê Linh), Hà Nội (huyện Đông Anh)... tác nhân gây ô nhiễm môi trường từ hoạt động sản xuất công nghiệp, làng nghề và đô thị.

3.1. Ho¹t ®éng c«ng nhiÖp

Theo thèng kª ®Õn n¨m 2004, toµn bé l−u vùc s«ng CÇu cã h¬n 2.000 doanh nghiÖp s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, trong ®ã B¾c

Giang chiÕm tû lÖ cao nhÊt 28%, sau ®ã lµ H¶i D−¬ng 23% vµ B¾c Ninh 22%.

Çc ngµnh s¶n xuÊt ë LVS CÇu bao gåm: luyÖn kim, chÕ biÕn thùc phÈm, chÕ


www.vnco

ld.vn

biÕn l©m s¶n, vËt liÖu x©y dùng, s¶n xuÊt ph−¬ng tiÖn vËn t¶i… Çc KCN vµ nhµ m¸y lín tËp trung chñ yÕu ë Th i Nguyªn vµ H¶i D−¬ng, B¾c Ninh vµ B¾c Giang. HiÖn t¹i, Th¸i Nguyªn cã 27 KCN - nhiÒu nhÊt trong sè 6 tØnh thuéc l−u vùc s«ng. Trong ®ã cã 12 KCN ®· ®i vµo ho¹t ®éng.

XÐt vÒ tæng l−îng, n−íc th¶i cña ngµnh khai th¸c má, chÕ biÕn kho¸ng s¶n chiÕm tû lÖ cao nhÊt 55%, tiÕp ®Õn lµ ngµnh kim khÝ 29%, ngµnh giÊy 7%, chÕ biÕn n«ng s¶n, thùc phÈm 4%.

C«ng nghiÖp khai th¸c vµ tuyÓn quÆng: tËp trung ph¸t triÓn ë 2 tØnh th−îng nguån s«ng CÇu lµ B¾c K¹n vµ Th i Nguyªn. Ho¹t ®éng khai th¸c vµng diÔn ra t¹i B¾c K¹n (Nar×, Ng©n S¬n….), Th¸i Nguyªn (§ång Hû, Vâ Nhai, B¾c Phó L−¬ng…); khai th¸c s¾t, ch× kÏm (§ång Hû, §¹i Tõ, Phó L−¬ng…); khai th¸c than (§¹i Tõ, Phó

L−¬ng…); khai th¸c sÐt (Vâ Nhai, Phæ Yªn, S«ng C«ng…) vµ çc lo¹i kho¸ng s¶n kh¸c ë 2 tØnh.

7%4% 3% 2%

55%

29%

Khai thác mỏ, chế biếnkhoáng sản

Luyện kim, cán thép, chế tạomáy (nhóm ngành kim khí)

Giấy

Chế biến nông sản, thựcphẩm và sản xuất rượu, bia

Sản xuất vật l iệu xây dựng

Dệt may, bao bì

H×nh 4.2. Tû lÖ n−íc th¶i cña mét sè nhãm ngµnh s¶n xuÊt chÝnh


§a sè çc má khai th¸c ë LVS CÇu kh«ng cã hÖ thèng xö lý n−íc th¶i (chØ cã má s¾t Tr¹i Cau, má thiÕc Phôc Linh cã hÖ thèng xö lý n−íc th¶i s¬ bé), n−íc th¶i trong vµ sau khi khai th¸c, tuyÓn quÆng ®−îc x¶ th¼ng vµo nguån n−íc mÆt.

B¶ng 3.1. L−îng n−íc th¶i cña mét sè má khai th¸c kho¸ng s¶n t¹i Th¸i Nguyªn

Má khai th¸c C«ng suÊt thiÕt kÕ (tÊn) L−îng n−íc th¶i (ngh×n m3)

N¨m 2001 N¨m 2002 N¨m 2003 N¨m 2004 Má than PhÊn MÔ 80.000 335 453 580 937 Má s¾t Tr¹i Cau 35.000 8.120 13.460 19.852 15.971 Má thiÕc §¹i Tõ 200 696 629 636 629 Má sÐt Cóc §−êng 15.000 4 71 138 79 Má ch× kÏm Lµng HÝch 15.000 710 939 1.093 796

Nguån: B¸o ço hiÖn tr¹ng m«i tr−êng Th¸i Nguyªn, 2005

LuyÖn kim, çn thÐp, chÕ t¹o thiÕt bÞ m¸y mãc: tËp trung chñ yÕu ë Th¸i Nguyªn víi tæng l−îng n−íc th¶i kho¶ng 16.000 m3/ngµy. Trong ®ã, n−íc th¶i cña KCN gang thÐp Th¸i Nguyªn cã ¶nh h−ëng lín nhÊt tíi chÊt l−îng n−íc s«ng. N−íc th¶i cña KCN qua hai m−¬ng dÉn råi ch¶y vµo s«ng CÇu víi l−u l−îng −íc tÝnh 1,3 triÖu m3/n¨m. Ho¹t ®éng s¶n xuÊt gang thÐp ph¸t sinh n−íc th¶i cã chøa nhiÒu chÊt « nhiÔm ®éc h¹i nh− dÇu mì, phenol vµ xianua tõ qu¸ tr×nh cèc ho¸. §Õn nay, KCN ®· ®Çu t− x©y dùng hÖ thèng xö lý n−íc th¶i nh»m h¹n chÕ møc ®é « nhiÔm. KCN lín thø hai cña Th¸i Nguyªn lµ KCN S«ng C«ng n»m trªn thÞ x· S«ng C«ng víi çc nhµ m¸y s¶n xuÊt c¬ khÝ, chÕ t¹o m¸y ®éng lùc. KCN nµy ®· ho¹t ®éng tõ n¨m 2001 nh−ng ®Õn nay vÉn ch−a cã hÖ thèng xö lý n−íc th¶i tËp trung, hÇu hÕt çc nhµ m¸y trong KCN còng ch−a cã hÖ thèng xö lý n−íc th¶i, hoÆc chØ cã hÖ thèng xö lý l¾ng cÆn s¬ bé råi th¶i th¼ng ra s«ng C«ng. N−íc th¶i cña khu c«ng nghiÖp nµy chøa nhiÒu dÇu mì, kim lo¹i nÆng do tÝnh ®Æc thï cña ngµnh s¶n xuÊt c¬ khÝ.


www.vnco

ld.vn

S¶n xuÊt giÊy: lµ nguån th¶i g©y « nhiÔm ®¸ng kÓ ®èi víi l−u vùc víi tæng t¶i l−îng kho¶ng 3.500 m3/ngµy. Trong ®ã, n−íc th¶i cña Nhµ m¸y giÊy Hoµng V¨n Thô (Th¸i Nguyªn) cã ¶nh h−ëng lín nhÊt tíi chÊt l−îng n−íc s«ng. N−íc th¶i cña nhµ m¸y ®æ ra s«ng CÇu chøa çc chÊt « nhiÔm v« c¬, COD, x¬ sîi khã l¾ng, n−íc cã mµu ®en, ®é kiÒm cao vµ bèc mïi. Tõ n¨m 2005, c«ng ty ®· chuyÓn ®æi c«ng nghÖ s¶n xuÊt vµ n¨m 2006 ®· ®Çu t− hÖ thèng xö lý n−íc th¶i nh»m gi¶m thiÓu « nhiÔm. Ngoµi ra, Nhµ m¸y s¶n xuÊt GiÊy §Õ xuÊt khÈu còng trùc tiÕp th¶i n−íc th¶i vµo suèi Ph−îng Hoµng - Th i Nguyªn.

ChÕ biÕn thùc phÈm: Ho¹t ®éng s¶n xuÊt, chÕ biÕn thùc phÈm t¹i çc tØnh thuéc l−u vùc víi l−îng n−íc th¶i kho¶ng 2.000 m3/ngµy, kh«ng ®−îc xö lý vµ ®æ th¼ng vµo çc cèng, m−¬ng, kªnh, r¹ch vµ s«ng. Thµnh phÇn n−íc th¶i chñ yÕu lµ c c hîp chÊt h÷u c¬, gluxit, lipit, vi khuÈn, Coliform... lµm cho nguån n−íc mÆt bèc mïi h«i thèi.

Ngoµi çc nguån th¶i chÝnh nªu trªn, c c nhµ m¸y, c¬ së s¶n xuÊt thuéc çc ngµnh nghÒ kh¸c còng ®æ n−íc th¶i s¶n xuÊt vµo LVS CÇu. Bao gåm çc c¬ së s¶n xuÊt d−îc phÈm, may mÆc, s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng, bao b×, l¾p r¸p « t«, bao b×... thuéc çc khu - côm c«ng nghiÖp cña VÜnh Phóc th¶i n−íc th¶i ch−a qua xö lý hoÆc míi xö lý s¬ bé vµo s«ng Cµ Lå; n−íc th¶i cña mét sè côm c«ng nghiÖp vµ nhµ m¸y s¶n xuÊt cña B¾c Giang (nh− KCN §×nh Tr¸m, côm c«ng nghiÖp Song Khª - Néi Hoµng, C«ng ty ph©n ®¹m vµ ho¸ chÊt Hµ B¾c...) chØ qua xö lý s¬ bé nh− l¾ng läc c¬ häc råi th¶i trùc tiÕp vµo çc thuû vùc xung quanh; mét sè nhµ m¸y quy m« lín nh− nhµ m¸y kÝnh §¸p CÇu, nhµ m¸y thuèc l¸ B¾c S¬n (B¾c Ninh) ®Òu x¶ n−íc th¶i s¶n xuÊt vµo s«ng Ngò HuyÖn Khª.

Khung 3.1. Ngµnh s¶n xuÊt tÊm lîp fibr« – xim¨ng

Ngµnh s¶n xuÊt tÊm lîp fibr« – xim¨ng gåm 6 c¬ së s¶n xuÊt, trong ®ã cã 4 c¬ së T¹i Th¸i Nguyªn vµ 2 c¬ së t¹i H¶i D−¬ng víi tæng khèi l−îng s¶n phÈm −íc tÝnh kho¶ng 5.200.000 m2/n¨m. HiÖn t¹i çc c¬ së chØ tuÇn hoµn mét phÇn n−íc sau khi ®· l¾ng c¬ häc s¬ bé, phÇn cßn l¹i ®−îc x¶ th¼ng ra nguån n−íc mÆt bªn ngoµi kh«ng qua xö lý. Tæng l−îng n−íc th¶i cña çc c¬ së theo thèng kª kho¶ng 55.300 m3/n¨m.

(Nguån: B¸o c o hiÖn tr¹ng m«i tr−êng ViÖt Nam, 2005)

3.2. Ho¹t ®éng lµng nghÒ

Trªn l−u vùc s«ng CÇu cã h¬n 200 lµng nghÒ nh− çc lµng nghÒ s¶n xuÊt giÊy, nÊu r−îu, m¹ kim lo¹i, t¸i chÕ phÕ th¶i, s¶n xuÊt ®å gèm… tËp trung chñ yÕu ë B¾c Ninh vµ mét sè lµng nghÒ n»m r¶i r¸c ë Th i Nguyªn, VÜnh Phóc, B¾c Giang. L−u l−îng n−íc th¶i lµng nghÒ lín, møc ®é « nhiÔm cao, kh«ng ®−îc xö lý vµ th¶i trùc tiÕp xuèng çc nguån n−íc mÆt. T¹i mét sè lµng nghÒ ®· cã çc dù ¸n ®Çu t− x©y dùng hÖ thèng xö lý n−íc th¶i tËp trung, song hiÖu qu¶ ®¹t ®−îc kh«ng cao.

B¾c Ninh lµ tØnh cã sè l−îng lµng nghÒ nhiÒu nhÊt (h¬n 60 lµng nghÒ, chiÕm 31%). Çc lµng nghÒ t¹i B¾c Ninh vµ B¾c Giang tËp trung chñ yÕu ë däc hai bªn s«ng, do ®ã ¶nh h−ëng rÊt lín ®Õn m«i tr−êng n−íc mÆt trong l−u vùc.

Bắc Ninh30%

Bắc Giang13%

Vĩnh Phúc9%

Bắc Kạn, Thái

Nguyên27%

Hải Dương

21%

H×nh 3.3. Tû lÖ çc lµng nghÒ thuéc

tØnh/thµnh phè trong l−u vùc s«ng CÇu Nguån: Côc B¶o vÖ m«i tr−êng, 2006

Çc lµng nghÒ truyÒn thèng ë B¾c Ninh víi nhiÒu ngµnh nghÒ s¶n xuÊt phong phó, ®a d¹ng vµ chñ yÕu n»m däc theo s«ng Ngò HuyÖn Khª. PhÇn lín c c c¬ së tiÓu thñ c«ng nghiÖp t¹i c c lµng nghÒ ®Òu cã hÖ thèng thiÕt bÞ l¹c hËu,

quy m« mang tÝnh gia ®×nh, kh¶ n¨ng ®Çu t− hÖ thèng xö lý n−íc th¶i h¹n chÕ. HÇu hÕt n−íc th¶i tõ c c lµng nghÒ ®Òu ®æ trùc tiÕp xuèng s«ng Ngò HuyÖn Khª mµ kh«ng qua hÖ thèng xö lý.


www.vnco

ld.vn

B¶ng 3.3. Mét sè lµng nghÒ tiªu biÓu trong tØnh B¾c Ninh

Tªn çc lµng nghÒ Sè c¬ së/ hé s¶n xuÊt

Lµng nghÒ s¶n xuÊt giÊy Phong Khª 64

Lµng nghÒ s¶n xuÊt s¾t thÐp §a Héi 450 Lµng nghÒ ®óc nh«m ch× V¨n M«n 80 - 120

Lµng nghÒ ®óc ®ång §¹i B¸i 600 - 700 Lµng nghÒ chÕ biÕn gç §ång Kþ 1000

Nguån: B¸o ço hiÖn tr¹ng m«i tr−êng B¾c Ninh, 2005

Khung 3.2. HiÖn tr¹ng s¶n xuÊt t¹i mét sè lµng nghÒ tØnh B¾c Ninh Lµng nghÒ s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ Phong Khª vµ Phó L©m s¶n xuÊt 18 – 20 ngh×n tÊn s¶n phÈm/n¨m vµ th¶i ra 1.200 – 1.500 m3 n−íc th¶i/ngµy. N−íc th¶i s¶n xuÊt giÊy chøa rÊt nhiÒu ho¸ chÊt ®éc h¹i nh− xót, thuèc tÈy, phÌn kÐp, nhùa th«ng vµ phÈm mµu çc lo¹i. Hµm l−îng BOD5= 130 mg/l v−ît 4,3 lÇn, COD = 617 mg/l v−ît 6 lÇn tiªu chuÈn cho phÐp. Lµng nghÒ rÌn, çn, kÐo thÐp §a Héi cã tæng s¶n l−îng kho¶ng 500 – 700 tÊn s¶n phÈm/ngµy vµ th¶i ra 3.500 – 4.000 m3 n−íc th¶i/ngµy. Thµnh phÇn n−íc th¶i chøa rÊt nhiÒu axit hoÆc kiÒm, dÇu, rØ s¾t,... th¶i vµo m«i tr−êng vµ v−ît qu¸ tiªu chuÈn cho phÐp: ®é mµu v−ît 3,1 lÇn, Fe v−ît 3,3 lÇn, Cr VI v−ît 8,6 lÇn, CN- v−ît 2 lÇn. Çc hé s¶n xuÊt chÕ biÕn l−¬ng thùc, thùc phÈm thuéc x· Tam §a huyÖn Yªn Phong s¶n xuÊt 1,2- 1,3 triÖu lÝt r−îu/n¨m. N−íc th¶i cña nghÒ nµy chøa nhiÒu chÊt h−u c¬ còng kh«ng ®−îc xö lý vµ th¶i trùc tiÕp ra s«ng Ngò HuyÖn Khª. Nguån: B¸o c o kÕt qu¶ KHCN cÊp Nhμ n−íc : M«i tr−êng LVS CÇu, 2003

B¾c Giang cã 25 lµng nghÒ tËp trung, trong ®ã ®iÓn h×nh lµ lµng nghÒ V©n Hµ víi ngµnh nghÒ chÝnh lµ ch−ng cÊt r−îu, lµm b¸nh ®a nem vµ ch¨n nu«i gia sóc; lµng nghÒ Phóc L©m giÕt mæ gia sóc. N−íc th¶i cña hai lµng nghÒ nµy ®Òu th¶i trùc tiÕp ra ao hå xung quanh lµng råi ch¶y vµo l−u vùc s«ng CÇu g©y « nhiÔm h÷u c¬.

Khung 3.3. HiÖn tr¹ng s¶n xuÊt t¹i mét sè lµng nghÒ tØnh B¾c Giang Lµng nghÒ nÊu r−îu V©n Hµ mçi ngµy sö dông ®Õn 40 – 50 tÊn s¾n kh« ®Ó nÊu r−îu, s¶n phÈm phô dïng ®Ó ch¨n nu«i lîn. ChÊt th¶i r¾n, láng th¶i vµo m«i tr−êng kho¶ng 5.000 m3/ngµy. Lµng nghÒ giÕt mæ Phóc L©m trung b×nh mçi ngµy giÕt 300 – 400 gia sóc Mçi mét hé gia ®×nh lµm nghÒ giÕt mæ sÏ th¶i ra kho¶ng 3 – 4 m3 n−íc th¶i/ngµy; 80 – 100kg ph©n/ngµy. Toµn bé n−íc th¶i vµ ph©n ®Òu th¶i trùc tiÕp vµo nguån n−íc mÆt xung quanh lµng. Ngoµi ra, l−îng muèi sau khi muèi da tr©u bß th¶i ra còng g©y « nhiÔm m«i tr−êng nghiªm träng Nguån: B¸o c o kÕt qu¶ KHCN cÊp Nhμ n−íc : M«i tr−êng LVS CÇu, 2003

Th¸i Nguyªn cã çc lµng nghÒ thñ c«ng mü nghÖ nh− m©y tre ®an, lµm miÕn dong, s¶n xuÊt g¹ch nung. Ngoµi ra, Th¸i Nguyªn cßn cã 12 c¬ së ®óc gang vµ çn thÐp thñ c«ng, trªn 30 bµn tuyÓn quÆng ch× thiÕc nhá vµ trªn 100 bµn tuyÓn vµng lín nhá. TÊt c¶ c c c¬ së s¶n xuÊt tiÓu thñ c«ng nghiÖp nµy ®Òu ch−a cã hÖ thèng xö lý n−íc th¶i. N−íc th¶i cña çc c¬ së nµy chøa nhiÒu kim lo¹i nÆng, ho¸ chÊt ®éc h¹i vµ ®−îc th¶i trùc tiÕp vµo çc m−¬ng tho¸t n−íc råi ch¶y vµo s«ng CÇu.

VÜnh Phóc cã 16 lµng nghÒ víi çc nghÒ nh− c¬ khÝ, méc, gèm sø, m©y tre ®an, chÕ biÕn l−¬ng thùc. HÇu hÕt n−íc th¶i tõ çc lµng nghÒ ®Òu kh«ng ®−îc xö lý, th¶i vµo çc ao, hå, cèng th¶i, kªnh m−¬ng… råi ®æ vµo s«ng Cµ Lå gãp phÇn g©y « nhiÔm nguån n−íc.

3.3. N−íc th¶i sinh ho¹t MËt ®é d©n sè trung b×nh trong l−u vùc

lµ 874 ng−êi /km2. D©n sè trong çc tØnh thuéc LVS CÇu ngµy cµng t¨ng, ®Æc biÖt lµ d©n sè ë çc ®« thÞ.


www.vnco

ld.vn

Tèc ®é gia t ng d©n sè nhanh (3,5%/n¨m), trong khi ®ã h¹ tÇng kü thuËt ®« thÞ kh«ng ph¸t triÓn t−¬ng øng, lµm gia t¨ng vÊn ®Ò « nhiÔm do n−íc th¶i sinh ho¹t. HÇu hÕt l−îng n−íc th¶i sinh ho¹t ®Òu kh«ng ®−îc xö lý mµ ®æ th¼ng vµo çc s«ng, hå trong l−u vùc s«ng.

Theo −íc tÝnh, trong çc tØnh cã liªn quan cña LVS CÇu, H¶i D−¬ng lµ tØnh ®ãng gãp l−îng n−íc th¶i sinh ho¹t lín nhÊt (kho¶ng 25%), sau ®ã lµ B¾c Giang (23%), VÜnh Phóc (17%).

Hải Dương24,99%

Vĩnh Phúc17,00%

Bắc Ninh14,53%

Thái Nguyên16,12%

Bắc Kạn4,34%

Bắc Giang23,02%

H×nh 3.4. Tû lÖ n−íc th¶i sinh ho¹t −íc tÝnh

theo sè d©n cña çc tØnh trong LVS CÇu Nguån: TÝnh to¸n theo sè d©n c c tØnh - Niªn gi¸m

thèng kª, 2005

B¶ng 3.4. ¦íc tÝnh t¶i l−îng çc th«ng sè « nhiÔm tõ n−íc th¶i sinh ho¹t ®−îc ®−a vµo m«i tr−êng n−íc l−u vùc s«ng CÇu n m 2005 VÜnh Phóc B¾c Ninh H¶i D−¬ng B¾c K¹n Th¸i Nguyªn B¾c Giang COD (tÊn/ngµy) 83 – 119 71-101 122-174 21-30 79-112 112-161

BOD (tÊn/ngµy) 52-62 44-53 76-92 13-16 49-59 70-85

Tæng nit¬ (tÊn/ngµy)

7-14 6-12 10-20 1,8-3,5 6,5-13 9,3-19

Tæng phèt pho(tÊn/ngµy)

0,46-4,6 0,4-4 0,7-7 0,2-1,2 0,4-4 0,6-6

Coliform (109 con/ngµy)

1.155 - 1.155.000 987 - 987.000 1.698 - 1.698.000 295 - 295.000 1.095 - 1.095.000 1.564 -1.564.000

DÇu (tÊn/ngµy) 11,43 9,78 16,81 2,92 10,84 14,48

SS (tÊn/ngµy) 196,3-254,1 167,8-217,3 288,7-373,6 50,2-64,9 186,2-240,1 265,9-344,1

(tÝnh to¸n theo ph−¬ng ph¸p tÝnh to¸n t¶i l−îng « nhiÔm cña WHO, 1993 - dùa theo d©n sè −íc tÝnh n¨m 2005, Niªn gi m thèng kª, 2005)

§Æc tr−ng cña n−íc th¶i sinh ho¹t lµ cã chøa nhiÒu chÊt dinh d−ìng, hµm l−îng BOD5 vµ çc hîp chÊt h÷u c¬ chøa nit¬ rÊt cao; n−íc th¶i cã nhiÒu Coliform, çc vi khuÈn vµ mÇm bÖnh. Trong LVS CÇu, çc ®« thÞ th−êng n»m s¸t ngay c¹nh s«ng, n−íc th¶i sinh ho¹t th−êng th¶i trùc tiÕp vµo s«ng, do ®ã kh«ng nh÷ng g©y t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn chÊt l−îng n−íc s«ng mµ cßn lµm cho c«ng t¸c qu¶n lý nguån th¶i nµy gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n.

3.3. Ho¹t ®éng y tÕ

Theo sè liÖu thèng kª n¨m 2005, c c tØnh thuéc LVS CÇu cã 74 bÖnh viÖn víi kho¶ng 15.400 gi−êng bÖnh, víi l−îng n−íc th¶i y tÕ −íc tÝnh lµ 5.400 m3/ngµy.

Trong ®ã, mét sè bÖnh viÖn ®· cã hÖ thèng xö lý n−íc th¶i. Tuy nhiªn phÇn lín çc hÖ thèng nµy kh«ng ho¹t ®éng hoÆc ho¹t ®éng kh«ng hiÖu qu¶ nªn hÇu hÕt n−íc th¶i ®−îc th¶i trùc tiÕp vµo nguån n−íc mang theo nhiÒu ho¸ chÊt ®éc h¹i, chÊt h÷u c¬ vµ çc vi khuÈn g©y bÖnh.

VÜnh Phóc13% Bắc Ninh

13%

Hải Dương24%

B¾c Giang22%

Th i Nguyªn

21%B¾c K¹n

7%

H×nh 3.5. Tû lÖ n−íc th¶i y tÕ −íc tÝnh theo sè

g−êng bÖnh cña çc tØnh trong LVS CÇu Nguån: Niªn gi¸m thèng kª, 2005

3.4. Ho¹t ®éng n«ng nghiÖp


www.vnco

ld.vn

S¶n xuÊt n«ng nghiÖp vÉn lµ mét ngµnh quan träng ®−îc quan t©m ph t triÓn t¹i çc tØnh thuéc LVS CÇu. Ngoµi çc lo¹i c©y l−îng thùc truyÒn thèng, çc tØnh cßn chó träng ®Õn ph¸t triÓn çc lo¹i c©y ®−îc coi lµ thÕ m¹nh cña tõng tØnh. §Ó t ng n¨ng suÊt c©y trång, thuèc b¶o vÖ thùc vËt vµ ph©n bãn ho¸ häc ®· ®−îc sö dông ngµy cµng nhiÒu. Ng−êi d©n phun thuèc trõ s©u tõ 3 - 5 lÇn trong mét vô lóa hoÆc chÌ.

L−îng thuèc BVTV ®−îc sö dông t¹i çc tØnh trong l−u vùc trung b×nh lµ 3kg/ha/n¨m, trong ®ã thuèc trõ s©u chiÕm tû lÖ lín nhÊt (68,3%) (h×nh 5.6). HiÖn t¹i tÊt c¶ çc vïng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp trong l−u vùc ®Òu dïng réng r·i çc lo¹i ph©n ho¸ häc kho¶ng 500.000 tÊn/n¨m vµ thuèc diÖt trõ s©u bÖnh kho¶ng 4.000 tÊn/n¨m, l−îng d− thõa ®æ vµo l−u vùc −íc tÝnh 33% (sè liÖu s¬ bé 1999).

Thuèc trõ c á

11,7%

Thuèc t rõ bÖnh

15,5%

Thuèc t rõ s ©u

68,3%

Çc lo¹i kh¸c4,5%

H×nh 3.6. Tû lÖ çc lo¹i ho¸ chÊt dïng trong

n«ng nghiÖp t¹i LVS CÇu Nguån: B¸o c o hiÖn tr¹ng m«i tr−êng ViÖt Nam,

2005

Khung 3.4. T×nh h×nh sö dông thuèc BVTV t¹i Th¸i nguyªn Mét vô lóa, ng« hoÆc chÌ trung b×nh ng−êi n«ng d©n dïng thuèc b¶o vÖ thùc vËt tõ 3-3,5 kg/ha ®Êt n«ng nghiÖp. §Æc biÖt lµ c©y chÌ, ng−êi d©n phun thuèc diÖt s©u tõ 3 ®Õn 5 lÇn vµ phun tæng hîp rÊt nhiÒu lo¹i thuèc kh¸c nhau ®Ó ®Ò phßng s©u bÖnh kh¸ng thuèc. Nh− vËy, l−îng thuèc BVTV dïng trong 1 vô lóa kho¶ng 175 tÊn, ng« 32 tÊn, chÌ 56 tÊn. (Nguån: B¸o c o hiÖn tr¹ng m«i tr−êng Th¸i Nguyªn, 2005)

Ngoµi s¶n xuÊt l−¬ng thùc lµ c©y lóa, t¹i B¾c Giang cßn chó träng ph¸t triÓn çc c©y

¨n qu¶ l©u n¨m, ®Æc biÖt lµ c©y v¶i vµ nh·n. L−îng thuèc b¶o vÖ thùc vËt sö dông uíc tÝnh kho¶ng 145 tÊn/n¨m (B¸o ço HTMT B¾c Giang, 2005).

L−îng hãa chÊt b¶o vÖ thùc vËt sö dông trªn ®Þa bµn tØnh B¾c Ninh bao gåm kho¶ng 1.200 tÊn thuèc BVTV vµ kho¶ng 200.000 - 300.000 tÊn ph©n N.P.K. T¹i çc vïng th©m canh rau, tû lÖ l−îng thuèc BVTV vµ ph©n ho¸ häc ®−îc sö dông cao gÊp 3 - 5 lÇn çc vïng trång lóa. HiÖn nay, tØnh ®ang khuyÕn khÝch vµ dÇn dÇn sö dông çc lo¹i thuèc BVTV cã nguån gèc sinh häc, thùc hiÖn canh t c, phßng trõ dÞch bÖnh tæng hîp.

Ho¹t ®éng ch¨n nu«i gia sóc, gia cÇm cña çc tØnh thuéc l−u vùc s«ng CÇu t ng ®Òu qua çc n¨m (H×nh 3.7). Song, çc biÖn ph¸p xö lý chÊt th¶i r¾n, n−íc th¶i tõ çc chuång tr¹i ch¨n nu«i cßn rÊt h¹n chÕ. Do ®ã, hÇu hÕt c c chÊt th¶i nµy, ®Æc biÖt lµ n−íc th¶i ®Òu ®−îc ®æ xuèng c c nguån n−íc mÆt.

0

200

400

600

800

1000

1200

VÜnhPhóc

BắcNinh

H¶iD−¬ng

B¾c K¹n Th¸iNguyªn

BắcGiang

ngh×n con

20012002

20032004

2005

H×nh 3.7. Sè l−îng gia sóc (tr©u, bß, lîn) t¹i 6

tØnh thuéc l−u vùc s«ng CÇu qua çc n¨m Nguån: Niªn gi¸m thèng kª, 2005

3.5. ChÊt th¶i r¾n

Theo sè liÖu thèng kª, çc tØnh trong l−u vùc lµm ph t sinh kho¶ng h¬n 1.500

tÊn r¸c th¶i ®« thÞ çc lo¹i mçi ngµy, trong ®ã phÇn lín lµ r¸c th¶i sinh ho¹t.


www.vnco

ld.vn

Tû lÖ thu gom chÊt th¶i r¾n nh×n chung cßn ë møc thÊp, trung b×nh kho¶ng 40-45% trong toµn l−u vùc. ë çc ®« thÞ, tû lÖ thu gom cao h¬n, ®¹t kho¶ng 60-70%. HÇu hÕt c c tØnh ®Òu kh«ng cã b·i ch«n lÊp hîp vÖ sinh vµ hÖ thèng xö lý n−íc r¸c. L−îng r¸c th¶i ph t sinh kh«ng ®−îc thu gom vµ xö lý mµ th−êng ®æ tËp trung ë r×a ®−êng, çc m−¬ng, r·nh hoÆc ®æ xuèng çc s«ng, suèi. §©y lµ nguån g©y « nhiÔm tiÒm tµng cho n−íc mÆt vµ n−íc ngÇm thuéc l−u vùc s«ng CÇu.

L−îng ph¸t sinh chÊt th¶i nguy h¹i c«ng nghiÖp vµ chÊt th¶i y tÕ Ýt h¬n so víi chÊt th¶i sinh ho¹t nh−ng l¹i lµ nguån th¶i cÇn ph¶i quan t©m nhÊt bëi chóng t¸c ®éng ®Õn m«i tr−êng vµ søc khoÎ rÊt lín nÕu kh«ng cã biÖn ph¸p qu¶n lý hiÖu qu¶.

0

50

100

150

200

250

300

350

Th¸iNguyªn

VÜnhPhóc

B¾cNinh

H¶iD−¬ng

B¾cGiang

B¾c K¹n

tÊn/ngµy

H×nh 5.7A. L−îng r c th¶i sinh ho¹t ®« thÞ t¹i

mét sè tØnh thuéc LVS CÇu n m 2004 Nguån: B¸o c o hiÖn tr¹ng m«i tr−êng c c tØnh, 2005

B¶ng 3.6. L−îng r¸c th¶i y tÕ t¹i mét sè tØnh thuéc LVS CÇu n¨m 2004

TØnh Kg/ngµy Th¸i Nguyªn 350 VÜnh Phóc 141 B¾c Ninh 438

H¶i D−¬ng 613 Nguån: B¸o c o hiÖn tr¹ng m«i tr−êng çc tØnh, 2005

IV. Çc thiÖt h¹i do « nhiÔm m«i tr−êng n−íc t¹i LVS

4.1. Đe dọa tới sức khỏe con người

Trong LVS CÇu, c c tØnh B¾c K¹n (cã n−íc s«ng CÇu vµ çc phô l−u Ýt bÞ « nhiÔm) vµ Th¸i Nguyªn (sö dông chñ yÕu n−íc hå Nói Cèc cho n−íc cÊp sinh ho¹t), sè ng−êi m¾c çc bÖnh vÒ ®−êng tiªu ho¸ Ýt h¬n so víi çc tØnh phÝa h¹ nguån nh− VÜnh Phóc, B¾c Ninh, B¾c Giang vµ H¶i D−¬ng (h×nh 4.1).

Nguån n−íc mÆt bÞ « nhiÔm, trong khi kh¶ n¨ng tiÕp cËn víi çc nguån n−íc s¹ch cña ng−êi d©n trong l−u vùc cßn h¹n chÕ, lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn c c bÖnh vÒ ®−êng tiªu ho¸, bÖnh ngoµi da, bÖnh phô khoa...

Trong sè nh÷ng ng−êi m¾c bÖnh liªn quan ®Õn nguån n−íc th× trÎ em chiÕm tû lÖ kh cao. §©y lµ ®èi t−îng nh¹y c¶m, søc khoÎ dÔ bÞ ¶nh h−ëng bëi c c ®iÒu kiÖn m«i tr−êng.


www.vnco

ld.vn

00,20,40,60,8

11,21,41,6

B¾c K¹n Th¸iNguyªn

VÜnhPhóc

B¾cGiang

B¾c Ninh H¶iD−¬ng

%

2000 2001 2002 2003 2004 2005

H×nh 4.1. Tû lÖ m¾c bÖnh tiªu ch¶y t¹i çc tØnh thuéc LVS CÇu (% m¾c bÖnh trªn tæng d©n sè)

Nguån: Bé Y tÕ, 2005

0,00

10,00

20,00

30,00

40,00

50,00

60,00

70,00%

2001 2002 2003 2004

Héi chøng lþ Tiªu ch¶y

H×nh 4.2. Tû lÖ trÎ em m¾c bÖnh trªn tæng sè ng−êi m¾c bÖnh cña Th¸i Nguyªn Nguån: Së Tμi nguyªn vμ M«i tr−êng Th¸i

Nguyªn, 2006

4.2. Ảnh hưởng đến nguồn nước cấp

MÆc dï trong nh÷ng thËp niªn gÇn ®©y chÝnh phñ ®· cã chÝnh s¸ch ®Çu t− cung cÊp n−íc s¹ch nh−ng vÉn ch−a ®¸p øng ®−îc ®Çy ®ñ nhu cÇu cña ng−êi d©n nghÌo. Ng−êi d©n sinh sèng trong khu vùc n«ng th«n vµ vïng nói cao kh«ng ®−îc tiÕp cËn víi hÖ thèng n−íc s¹ch hoÆc thiÕu n−íc cho sinh ho¹t. Gi÷a çc nhãm cã thu nhËp kh¸c nhau, møc ®é ®−îc tiÕp cËn víi n−íc s¹ch còng kh¸c nhau. VÝ dô, t¹i ®ång b»ng s«ng Hång, chØ cã h¬n 50% sè d©n nghÌo ®−îc tiÕp cËn víi nguån n−íc s¹ch, trong khi ®ã tû lÖ nµy lµ h¬n 90% ë nhãm ng−êi d©n cã thu nhËp cao. Tû lÖ nµy ë çc vïng kh¸c cßn thÊp h¬n nhiÒu. (HiÖn tr¹ng hÖ thèng cung cÊp n−íc s¹ch vµ vÖ sinh m«i tr−êng, søc kháe ng−êi d©n n«ng th«n ViÖt Nam - B¸o ço cña DONRNO, 2005).

T¹i khu vùc ®« thÞ, mÆc dï tû lÖ ng−êi d©n ®−îc sö dông n−íc s¹ch lµ cao h¬n nh−ng víi nh÷ng ng−êi d©n nghÌo, kh¶ n¨ng tiÕp cËn víi n−íc s¹ch vÉn rÊt h¹n chÕ.

T¹i khu vùc n«ng th«n, tû lÖ ng−êi d©n ®−îc sö dông n−íc s¹ch trung b×nh toµn quèc n¨m 2005 lµ 66%, trong khi ®ã tû lÖ nµy ë LVS CÇu lµ 61% (Trung t©m n−íc s¹ch vµ vÖ sinh m«i tr−êng n«ng th«n, Bé NN&PTNT, 2006)

Chi phÝ ®Çu t− mét hÖ thèng xö lý n−íc sinh ho¹t cho mét hé gia ®×nh th−êng cao h¬n nhiÒu so víi møc thu nhËp b×nh qu©n vµ møc sèng cña ng−êi d©n n«ng th«n. Do ®ã, phÇn lín ng−êi d©n n«ng th«n khai th¸c vµ sö dông trùc tiÕp n−íc s«ng hoÆc çc thuû vùc xung quanh phôc vô cho sinh ho¹t. Mét khi nguån n−íc mÆt bÞ « nhiÔm th× ®©y chÝnh lµ yÕu tè lµm gia t¨ng bÖnh tËt cña ng−êi d©n t¹i çc tØnh thuéc LVS, ®Æc biÖt lµ çc tØnh phÝa h¹ l−u.

TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu võa tr×nh bµy ®· cho thÊy t¸c ®éng m¹nh vµ trùc tiÕp cña n−íc s«ng bÞ « nhiÔm tíi viÖc cÊp n−íc cho ng−êi d©n t¹i ba LVS hiÖn nay, ®Æc biÖt lµ ng−êi d©n n«ng th«n vµ ng−êi nghÌo.

4.3. Ảnh hưởng tới môi trường và hệ sinh thái S«ng, suèi lµ nguån tiÕp nhËn vµ vËn chuyÓn çc chÊt « nhiÔm trong n−íc mÆt. ChÊt

l−îng n−íc mÆt cã liªn quan mËt thiÕt víi ®iÒu kiÖn m«i tr−êng vµ lo¹i h×nh sö dông ®Êt trong l−u vùc s«ng.


www.vnco

ld.vn

Sù thay ®æi cÊu tróc lßng s«ng, th¶m thùc vËt hai bªn bê s«ng, kh¶ n¨ng tho¸t lò, dßng ch¶y vµ m«i tr−êng sèng cña sinh vËt còng g©y ¶nh h−ëng tíi chÊt l−îng n−íc.

N−íc th¶i chøa hµm l−îng chÊt h÷u c¬ cã thÓ thuËn lîi cho thùc vËt ph t triÓn nh−ng nÕu v−ît qu sÏ g©y hiÖn t−îng phó d−ìng, lµm gi¶m l−îng «xy trong n−íc, çc loµi thuû sinh bÞ thiÕu «xy dÉn ®Õn mét sè loµi bÞ chÕt hµng lo¹t.

Sù xuÊt hiÖn çc ®éc chÊt nh− dÇu mì, kim lo¹i nÆng, çc lo¹i hãa chÊt trong n−íc sÏ t¸c ®éng ®Õn ®éng thùc vËt thñy sinh vµ dÇn ®i vµo chuçi thøc ¨n trong tù nhiªn.

ë LVS CÇu, viÖc dïng ho¸ chÊt trong tuyÓn röa kho¸ng s¶n g©y « nhiÔm c c chÊt ®éc h¹i, ®· ¶nh h−ëng tíi chÊt l−îng n−íc s«ng. T¹i khu vùc çc má, hµm l−îng thiÕc vµ ch× trong n−íc s«ng cao. L−îng n−íc th¶i tõ çc má than kh¸ lín l¹i chøa bôi sÐt vµ bôi than ®· g©y « nhiÔm n−íc mÆt vµ « nhiÔm ®Êt canh t¸c quanh khu vùc má. Thªm vµo ®ã, çc má than, moong khai th¸c lé thiªn th−êng n»m thÊp h¬n mùc n−íc ngÇm nªn ®· lµm h¹ s©u mùc n−íc vµ suy gi¶m tr÷ l−îng n−íc ngÇm quanh khu vùc má.

Tr−íc n¨m 2005, ë mét sè ®o¹n s«ng, ®Æc biÖt lµ s«ng Ngò HuyÖn Khª, çc chÊt h÷u c¬ vµ nhiÒu ho¸ chÊt ®éc h¹i nguy hiÓm cã trong n−íc s«ng ®· khiÕn n−íc s«ng kh«ng cßn dïng ®Ó ¨n uèng, t¾m giÆt, thËm chÝ c c loµi thñy sinh vËt còng kh«ng thÓ tån t¹i.

4.4. Ảnh hưởng tới phát triển kinh tế Trong l−u vùc s«ng CÇu, vÉn ch−a gi¶i quyÕt ®−îc viÖc cung cÊp n−íc cho çc môc ®Ých sö dông kh¸c nhau

LVS CÇu cã tæng l−îng n−íc hµng n¨m thuéc lo¹i trung b×nh kh¸, nh−ng do dßng ch¶y ph©n bè kh«ng ®Òu trong n¨m, nªn trong mïa kh« ®· x¶y ra hiÖn t−îng thiÕu n−íc nghiªm träng ë mét sè n¬i, nhÊt lµ vµo kho¶ng th¸ng Giªng vµ th¸ng Ba. Theo tÝnh to¸n s¬ bé, çc th¸ng nµy thiÕu kho¶ng 36 triÖu m3 ®Ó cung cÊp cho s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp ë Th¸i Nguyªn, B¾c Ninh, B¾c Giang.

§Ëp Th¸c Huèng ®−îc x©y dùng ë Th¸i Nguyªn vµ phÇn lín cung cÊp n−íc cho B¾c Giang sö dông cho t−íi tiªu. §Ó ®¶m b¶o viÖc t−íi tiªu theo c«ng suÊt thiÕt kÕ cña ®Ëp, B¾c Giang ph¶i sö dông n−íc rÊt tiÕt kiÖm ®Ó tr¸nh “mua n−íc” (víi gi¸ 14 ®ång/m3). Nh− vËy, nhu cÇu n−íc cña B¾c Giang vÉn cßn thiÕu, ®ång thêi chÊt l−îng n−íc s«ng C«ng kh«ng ®¹t chÊt l−îng.

PhÝa h¹ l−u cña l−u vùc, l−îng n−íc cung cÊp cho n«ng nghiÖp thiÕu. B¾c Giang cã 15 tr¹m b¬m lÊy n−íc tõ s«ng CÇu phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp lµm cho mùc n−íc s«ng h¹ thÊp, g©y khã kh¨n cho çc tr¹m b¬m t¹i B¾c Ninh còng lÊy n−íc ë h¹ l−u.

Hå Nói Cèc lµ nguån cung cÊp n−íc cho s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp. C«ng suÊt thiÕt kÕ cÊp n−íc cho t−íi tiªu 12.000 ha ®Êt canh t c. Nh−ng hiÖn nay chØ cung cÊp cho 9.800 ha ®Êt n«ng nghiÖp vïng h¹ l−u. Trong khi ®ã, hå cßn ®−îc khai th¸c phôc vô du lÞch. Mùc n−íc hå Nói Cèc lu«n duy tr× ë møc cao (+42 m) vµo mïa kh« ®Ó phôc vô du lÞch.

Khung 4.1. Nhu cÇu sö dông n−íc t¹i mét sè tØnh thuéc l−u vùc s«ng CÇu

N−íc cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp:

Th¸i Nguyªn, B¾c Giang, B¾c Ninh: t−íi tiªu cho 20.000 ha, cÇn kho¶ng 400 triÖu m3/n¨m.

N−íc cho s¶n xuÊt c«ng nghiÖp:


www.vnco

ld.vn

Gang thÐp Th¸i Nguyªn: 20 triÖu m3/n¨m

Khu c«ng nghiÖp s«ng C«ng: 10 triÖu m3/n¨m

N−íc cho sinh ho¹t thµnh phè Th¸i Nguyªn: 30 triÖu m3/n¨m

Nguån: §Ò ¸n tæng thÓ B¶o vÖ m«i tr−êng sinh th¸i c¶nh quan l−u vùc s«ng CÇu, 2005

¤ nhiÔm nguån n−íc lµm gia t¨ng nh÷ng ¶nh h−ëng tiªu cùc ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ trong LVS CÇu

NhiÒu l−u vùc s«ng hiÖn ®ang thiÕu n−íc vµo mïa kh«. Thªm vµo ®ã, viÖc khai th¸c qu¸ møc vµ « nhiÔm nguån n−íc ®· lµm cho nhiÒu khu vùc vµ nhiÒu lÜnh vùc bÞ thiÕu n−íc. §iÒu nµy ¶nh h−ëng xÊu tíi tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ.

Sù suy gi¶m chÊt l−îng n−íc s«ng Ngò HuyÖn Khª lµ mét vÝ dô râ nÐt vÒ ¶nh h−ëng tiªu cùc cña « nhiÔm nguån n−íc ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ trªn LVS CÇu. Tr−íc ®©y, s«ng Ngò HuyÖn Khª lµ mét dßng s«ng ®Ñp, lµ nguån cung cÊp n−íc sinh ho¹t vµ s¶n xuÊt cho çc lµng ven s«ng. HiÖn nay, n−íc s«ng nµy ®· bÞ « nhiÔm nghiªm träng, kh«ng thÓ sö dông cho çc môc ®Ých cÊp n−íc.

V. KÕT QU¶ QU¶N Lý CHÊT L¦îNG N¦íC ë LVS CÇU

5.1. Tæ chøc qu¶n lý cÊp ®é l−u vùc vµ ®Þa ph−¬ng

D−íi sù chØ ®¹o cña Thñ t−íng ChÝnh phñ vµ Bé TN&MT, Ban chØ ®¹o l©m thêi khai th¸c vµ b¶o vÖ LVS CÇu ®· ®−îc thµnh lËp theo tháa thuËn cña 6 tØnh trong l−u vùc.

Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ, çc Tæ chøc/ñy ban ®· ®−îc thµnh lËp nµy hoÆc ®Õn nay kh«ng cßn ho¹t ®éng hoÆc ho¹t ®éng ch−a thùc sù hiÖu qu¶.

Khung 5.1. M« h×nh ho¹t ®éng phèi hîp b¶o vÖ m«i tr−êng LVS ë LVS CÇu

Chñ tÞch UBND 6 tØnh thuéc LVS CÇu ®· nhãm häp nhiÒu lÇn, ®· ký Tháa −íc vÒ hîp t¸c b¶o vÖ vµ khai th¸c bÒn v÷ng LVS CÇu, phÊn ®Êu ®Õn n¨m 2010, m«i tr−êng sinh th¸i, c¶nh quan s«ng CÇu vµ l−u vùc ®¶m b¶o ®Çy ®ñ çc yÕu tè vÒ kinh tÕ, v¨n hãa vµ m«i tr−êng. Theo tháa thuËn cña 6 tØnh trong l−u vùc, Ban ChØ ®¹o l©m thêi LVS CÇu ®· ®−îc thµnh lËp ®Ó ®iÒu phèi çc ho¹t ®éng. Çc tØnh trong l−u vùc ®· phèi hîp x©y dùng §Ò ¸n b¶o vÖ m«i tr−êng l−u v−c vµ ®Õn nay, §Ò ¸n Tæng thÓ b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng m«i tr−êng sinh th¸i, c¶nh quan LVS CÇu ®· ®−îc Thñ t−íng ChÝnh phñ phª duyÖt theo QuyÕt ®Þnh sè 174/2006/Q§-TTg. §©y lµ quyÕt ®Þnh quan träng nh»m tõng b−íc xö lý « nhiÔm, c¶i thiÖn vµ n©ng cao chÊt l−îng m«i tr−êng n−íc cña dßng s«ng nµy, phôc vô môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi tõ nay ®Õn n¨m 2020.

Ở các địa phương, từ năm 2003 (sau khi thành lập Bộ TN&MT), các cơ quan quản lý tài nguyên và môi trường đã được thành lập. Các Sở TN&MT đều có Phòng quản lý môi trường. Một số tỉnh cũng đã thành lập các Trung tâm Quan trắc.

Tuy nhiên, sự phối hợp giữa các cơ quan Bộ, ngành và địa phương để giải quyết các vấn đề về lưu vực sông còn yếu. Giữa các địa phương trong cùng lưu vực chưa tìm được tiếng nói chung, chưa thống nhất và hợp tác chặt chẽ trong công tác quản lý môi trường lưu vực. Quan niệm về trách nhiệm của địa phương, các ngành về bảo vệ môi trường LVS


www.vnco

ld.vn

là chưa đầy đủ. Nhiều địa phương quan niệm không đúng về mục đích bảo vệ môi trường LVS, về vai trò và trách nhiệm của địa phương trong tổ chức bảo vệ môi trường LVS.

5.2. Thực hiện công tác đánh giá tác động môi trường và cấp phép xả nước thải

* Tình hình thực hiện công tác ĐTM

Trong những năm qua, công tác ĐTM ở Việt Nam đã được triển khai một cách có hệ thống từ Trung ương đến địa phương, đều khắp ở mọi ngành trong cả nước và ngày càng mạnh mẽ. Tổng số báo cáo ĐTM và bản đăng ký đạt tiêu chuẩn môi trường được phê duyệt và thẩm định trong 10 năm qua ngày càng tăng ở cả cấp Trung ương và địa phương. Tại các tỉnh, thành phố thuộc LVS Cầu, tỷ lệ báo cáo ĐTM và bản đăng ký đạt tiêu chuẩn môi trường được thẩm định và phê duyệt trên tổng số các dự án và cơ sở thuộc diện phải lập báo cáo ĐTM còn thấp; số báo cáo ĐTM và bản đăng ký đạt tiêu chuẩn môi trường được phê duyệt giữa các tỉnh/thành trong LVS cũng không đồng đều; chưa có báo cáo ĐTM tổng hợp cho các LVS liên tỉnh nào được xây dựng và phê duyệt; hoạt động sau thẩm định báo cáo ĐTM còn rất yếu; nhiều dự án được phê duyệt nhưng sau đó không xây dựng các công trình xử lý nước thải hoặc có xây dựng nhưng không vận hành đúng quy cách thiết kế... Song, cần phải nói rằng nỗ lực thực hiện công tác ĐTM của các tỉnh/thành phố trong các LVS thời gian qua là rất đáng khích lệ, góp phần không nhỏ để bảo vệ môi trường các LVS.

Khung 4.7. Công tác thẩm định báo cáo ĐTM tại một số tỉnh thuộc lưu vực sông Cầu - Tại Bắc Ninh: trong 10 năm qua, Hội đồng thẩm định báo cáo ĐTM t ỉnh Bắc Ninh đã thẩm định và cấp quyết định phê chuẩn cho 132 cơ sở hoạt động và các dự án đầu tư trên 434 tổ chức, cá nhân được cấp đất (chiếm 30,4%) nằm trong và ngoài KCN trên địa bàn toàn t ỉnh. - Tại Vĩnh Phúc: đến nay, trên địa bàn t ỉnh đã có 48 doanh nghiệp lập báo cáo ĐTM và 143 doanh nghiệp thực hiện việc đăng ký đạt t iêu chuẩn môi trường, chiếm khoảng 56,8%.

Nguồn: Kỷ yếu tổng kết 10 năm công tác đánh giá tác động môi trường ở Việt Nam, tháng 12/2004

* Tình hình cấp phép xả nước thải ở 3 LVS

Việc xin và cấp phép xả nước thải vào nguồn nước đã được quy định tại Điều 18, Luật Tài nguyên nước. Để quy định cụ thể việc xin và cấp phép xả nước thải, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 149/2004/NĐ-CP ngày 27/7/2004 quy định việc cấp phép thăm dò, khai thác, sử dụng tài nguyên nước, xả nước thải vào nguồn nước. Bộ TN&MT cũng đã ban hành Thông tư số 02/2005/TT-BTNMT ngày 24-6-2005 hướng dẫn việc thực hiện Nghị định 149 đó.

Theo báo cáo của các địa phương, nhiều nơi đã thực hiện việc thống kê các cơ sở xả thải thuộc diện phải xin cấp phép, nhưng cho đến nay trên lưu vực sông, số lượng giấy phép xả nước thải vào nguồn nước cấp được còn rất ít so với số lượng các đối tượng phải xin cấp phép. Tính đến cuối tháng 6 năm 2006, mớ i có khoảng vài chục giấy phép trong tổng số khoảng hàng trăm các cơ sở sản xuất kinh doanh thuộc diện phải xin cấp phép xả nước thải cho thấy công tác này mới chỉ được bắt đầu và cần triển khai mạnh mẽ trong thời gian tới.


www.vnco

ld.vn

5.3. Áp dụng các công cụ kinh tế

Công cụ kinh tế như phí, thuế, quỹ… đóng vai trò quan trọng trong quản lý môi trường LVS. Công cụ kinh tế sử dụng lợi ích vật chất và sức mạnh của thị trường khiến cho các tổ chức và cá nhân lựa chọn cách ứng xử hiệu quả trong khai thác, sử dụng và bảo tồn thiên nhiên, mà cụ thể là trong thủy nông, cấp thoát nước đô thị và khắc phục ô nhiễm nguồn nước, bao gồm: định giá dịch vụ nước, tự chủ tài chính của doanh nghiệp, thuế tài nguyên nước và các thuế khác, chính sách huy động vốn đầu tư phát triển, thu phí bảo vệ môi trường đối với các hộ dân, cơ sở sản xuất kinh doanh…trên lưu vực sông. * Tình hình hoạt động của Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam

Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam là tổ chức tài chính nhà nước thực hiện chức năng tài trợ tài chính trong lĩnh vực Bảo vệ môi trường trên phạm vi cả nước mà không vì mục đích lợi nhuận. Trong giai đoạn từ năm 2004 đến nay, qua thực tế xét duyệt dựa trên quy chế cho vay và tiêu chí lựa chọn của Quỹ, đã có 13 dự án được quyết định cho vay vốn với lãi suất ưu đãi trong đó có 6 dự án về xây dựng các trạm xử lý nước thải ở các khu công nghiệp và nhà máy, chiếm hơn 41% số dự án được quyết định cho vay vốn. Trong đó có 2 dự án xây dựng trạm xử lý nước thải của các công ty hoạt động trên địa bàn LVS là Cầu: Công ty Dệt Vĩnh Phú (Vĩnh Phúc) và Công ty Cổ phần giấy xuất khẩu Thái Nguyên (Thái Nguyên). Mặc dù số dự án lập hồ sơ vay vốn và số dự án được chấp thuận cho vay vốn tại các tỉnh, thành phố thuộc LVS là rất ít song đây là dấu hiệu rất đáng mừng, tạo đà cho việc phát triển và áp dụng các công cụ kinh tế khác trong bảo vệ môi trường lưu vực sông. * Tình hình thực hiện Nghị định số 67/2003/NĐ-CP ngày 13/6/2003 về phí bảo vệ môi trường đối với nước thải

Tiếp theo việc bắt buộc ký quỹ bồi hoàn môi trường trong khai thác khoáng sản, Chính phủ đã ban hành Nghị định 67/2003/NĐ-CP ngày 13/6/2003 về phí bảo vệ môi trường đối với nước thải. Đến nay, theo báo cáo của các Sở TN&MT thuộc LVS Cầu, tỷ lệ phần trăm số tiền thu được so với dự kiến tính toán là rất thấp, song điều quan trọng là phần lớn các tỉnh, thành phố trong lưu vực đều đã thu được phí (trừ Hải Dương, Bắc Kạn).

5.4. Thực hiện quy hoạch lưu vực sông

* Quy hoạch của các ngành khai thác sử dụng nước Trong các quy họach của ngành khai thác, sử dụng nước, quy hoạch thủy lợi và quy

hoạch thủy điện là hai ngành có tác động lớn và trực tiếp làm thay đổi nguồn nước. Các hồ, đập, công trình thủy lợi, thủy điện đã điều tiết lại dòng nước. Cho đến nay, đã có khá nhiều quy hoạch thủy lợi và thủy điện trên lưu vực sông, đó là: Quy hoạch thủy lợi lưu vực sông Cầu; * Quản lý quy hoạch và quản lý lưu vực sông

Cho đến nay, ở nước ta chưa thực sự có các tổ chức hay cơ quan quản lý lưu vực sông, nhưng đã có hình thức của cơ quan quản lý quy hoạch lưu vực sông.

Ngày 09/4/2001, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT đã ký các Quyết định số 38 và 39/2001/QĐ/BNN-TCCB về thành lập các Ban quản lý quy hoạch các lưu vực sông Đồng Nai, Hồng-Thái Bình. Đây là các cơ quan sự nghiệp trực thuộc Bộ NN&PTNT. Về thực chất,


www.vnco

ld.vn

đây chưa phải là các Tổ chức quản lý lưu vực sông mà chỉ là “quản lý quy hoạch” với thành phần chủ yếu là đại diện các Sở NN&PTNT của các tỉnh thuộc lưu vực sông. Trong thời gian qua, do nhiều nguyên nhân về cơ cấu tổ chức và tính đại diện nên họat động của các Ban quản lý quy hoạch đó cũng chưa thực sự hiệu quả.

Ngày 28/7/2006, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định số 174/2006/QĐ-TTg phê duyệt Đề án Tổng thể bảo vệ môi trường sinh thái cảnh quan lưu vực sông Cầu. Trong đó, Thủ tướng Chính phủ đã giao Bộ TN&MT chuẩn bị và kiến nghị với Thủ tướng việc thành lập Ủy ban Bảo vệ môi trường lưu vực sông Cầu với các thành viên là UBND các tỉnh trong lưu vực và các đại diện có thẩm quyền của các Bộ, ngành liên quan để phối hợp tổ chức thực hiện Đề án.

Khung 4.8. Đề án tổng thể bảo vệ môi trường sinh thái cảnh quan lưu vực sông Cầu

Quan điểm chỉ đạo:

Là nhiệm vụ lâu dài, thường xuyên, cần có quyết tâm cao, đòi hỏi tập trung các nguồn lực đầu tư của chính quyền và nhân dân địa phương trên lưu vực, có sự hỗ trợ của ngân sách trung ương.

Phải được giải quyết tổng thể: theo toàn lưu vực kết hợp với theo địa giới hành chính; giữ gìn chất lượng nước đi đôi với việc bảo đảm đủ khối lượng nước. Khắc phục tình trạng khai thác cát sỏi trong sông không theo quy hoạch, bảo vệ mặt cắt ổn định tự nhiên của dòng sông. Tăng cường bồi phụ, bảo đảm rừng có chất lượng theo tiêu chuẩn quy định nhằm khắc phục tình trạng thiếu nước các tháng mùa khô; gìn giữ, tái tạo và phát triển môi trường tự nhiên trong sạch, bảo tồn đa dạng sinh học trên toàn lưu vực. Hình thành và từng bước hoàn chỉnh mô hình tổ chức quản lý môi trường lưu vực; xây dựng cơ chế, chính sách cần thiết nhằm tạo điều kiện thuận lợi tăng cường quản lý nhà nước, thúc đẩy xã hội hóa bảo vệ môi trường lưu vực. Các nhiệm vụ chủ yếu:

Đánh giá đầy đủ hiện trạng, ngăn chặn cơ bản mức độ gia tăng ô nhiễm môi trường lưu vực sông Cầu. Tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước trên toàn lưu vực.

Đa dạng hóa nguồn lực đầu tư để thu hút tối đa, sử dụng hiệu quả các nguồn lực với cơ chế khuyến khích hợp lý, nhằm khắc phục, xử lý ô nhiễm, phục vụ bảo vệ, tái tạo và phát triển tài nguyên môi trường lưu vực sông Cầu.

Đẩy mạnh hợp tác quốc tế dưới các hình thức hợp tác đa phương, song phương với các nước, với các tổ chức quốc tế và tổ chức phi chính phủ để tranh thủ sự hợp tác, hỗ trợ về kinh nghiệm, công nghệ t iên tiến, khuyến khích và tạo điều kiện để các Bộ, ngành, địa phương vận động các nguồn tài trợ quốc tế và vốn ODA của các nước và các tổ chức quốc tế khác nhằm đẩy nhanh việc thực hiện Đề án tổng thể này. Nguồn: Trích Quyết định số 174/2006/QĐ-TTg ngày 28/7/2006 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Đề án Tổng thể bảo vệ môi trường sinh thái, cảnh quan lưu vực sông Cầu.

5.5. Xây dựng nguồn lực

5.5.1. Đội ngũ cán bộ

Tình hình đội ngũ cán bộ hiện nay Đội ngũ cán bộ hoạt động trong lưu vực bảo vệ môi trường LVS bao gồm: cán bộ

quản lý (quản lý môi trường LVS, kiểm soát ô nhiễm LVS, quản lý tài nguyên nước mặt,


www.vnco

ld.vn

thanh tra môi trường) và cán bộ quan trắc môi trường (nước mặt lục địa, nước biển ven bờ).

Lực lượng cán bộ đang rất thiếu hụt về số lượng Bộ máy quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường nói chung và bảo vệ môi trường LVS

nói riêng tuy đã được tăng cường một bước, nhưng còn thiếu về số lượng (đặc biệt ở cấp địa phương) và hạn chế về năng lực. Theo tính toán sơ bộ, trong tổng số khoảng 1.200 cán bộ quản lý môi trường ở Việt Nam thì chỉ có gần 150 cán bộ quản lý môi trường LVS. Chỉ số năng lực ước tính theo số lượng nhân sự cho thấy các chỉ số năng lực về bảo vệ môi trường LVS của Việt Nam rất thấp, chỉ đạt khoảng 1,8 cán bộ/ 1 triệu dân. Chỉ số này ở LVS Cầu cũng đạt1,8 cán bộ/1 triệu dân.

Đội ngũ cán bộ làm công tác quản lý môi trường nói chung và quản lý môi trường lưu vực sông nói riêng giữa các tỉnh cũng không đồng đều.

Đội ngũ cán bộ còn nhiều hạn chế về năng lực Các cán bộ hiện tại đang làm việc trong lĩnh vực bảo vệ môi trường sông phần lớn đều

không được đào tạo chuyên ngành về môi trường và tài nguyên nước, lại phải kiêm nhiệm nhiều lĩnh vực nên kiến thức về bảo vệ môi trường lưu vực sông thường không sâu.

Những kỹ năng truyền thống cũng như trình độ hiện tại của đội ngũ cán bộ hiện nay đã bắt đầu bộc lộ việc không phù hợp với điều kiện mới, đặc biệt trong lĩnh vực đa ngành và tổng hợp như bảo vệ môi trường lưu vực sông.

5.5.2. Đầu tư tài chính

Nguồn chi cho quản lý và bảo vệ môi trường lưu vực sông từ ngân sách nhà nước không được phân bổ thành mục chi riêng. Khoản chi này chủ yếu nằm trong ngân sách của Bộ TNMT, Bộ NNPTNT (đối với cấp trung ương) và Sở TN&MT, Sở NN&PTNT (đối với cấp địa phương). - Tổng kinh phí đầu tư cho bảo vệ môi trường nói chung không ngừng tăng (thực hiện các chủ trương và chỉ đạo của Nghị quyết số 41-NQ/TW của Bộ Chính trị, Bộ TNMT đã, đang phối hợp Bộ Tài chính, Bộ KHĐT lập đề án, tổ chức và triển khai chi 1% ngân sách hàng năm cho sự nghiệp môi trường). Tuy nhiên, cho đến nay đầu tư cho hoạt động bảo vệ môi trường lưu vực sông còn ít, chưa đáp ứng yêu cầu. - Nguồn vốn: Trong thời gian qua, nguồn vốn cho công tác quản lý và BVMT lưu vực sông đã từng bước được đa dạng hoá: ngân sách nhà nước, tài trợ quốc tế, đầu tư từ cộng đồng và khu vực tư nhân. Mặc dù vậy, hiện nay, đầu tư cho bảo vệ môi trường lưu vực sông chủ yếu là từ ngân sách nhà nước, các nguồn khác còn chiếm tỷ lệ rất nhỏ. - Hiệu quả đầu tư: Tác dụng và hiệu quả sử dụng vốn còn hạn chế; Chưa xác định được các ưu tiên để đầu tư tập trung có trọng điểm, đầu tư còn trùng lặp.

5.5.3. Quan trắc và thông tin môi trường

Trong những năm gần đây, nhiều chương trình quan trắc chất lượng nước mặt phục vụ cho các mục tiêu khác nhau đã được thực hiện, việc quan trắc chất lượng nước mặt ngày càng được tổ chức một cách hệ thống hơn, thu được nhiều số liệu quan trọng theo không gian và thời gian đối với từng lưu vực. Các địa phương trong lưu vực mặc dù còn hạn chế


www.vnco

ld.vn

về kinh phí cũng như kinh nghiệm trong hoạt động quan trắc nhưng đã rất nỗ lực đầu tư mua sắm các thiết bị, kể cả xây dựng các phòng thí nghiệm quan trắc và phân tích chất lượng nước. Tuy nhiên, những việc làm được như vừa kể trên chưa tương xứng với nhu cầu cần thiết. a. Mạng lưới quan trắc

Hoạt động quan trắc môi trường nước các lưu vực sông ở cấp trung ương hiện nay chủ yếu do một số đơn vị trong Bộ TNMT và một số bộ/ngành khác tham gia. Trong đó quan trọng nhất là Hệ thống quan trắc môi trường Quốc gia do Cục Bảo vệ môi trường quản lý.

Từ năm 2005, Chương trình quan trắc tổng thể lưu vực sông Cầu đã được Cục Bảo vệ môi trường phê duyệt và hoạt động quan trắc trong các lưu vực sông này cũng đã bắt đầu được tiến hành. Tuy nhiên, do giới hạn về kinh phí, hoạt động quan trắc chưa được tiến hành với đầy đủ số điểm quan trắc và tần suất như thiết kế trong Chương trình.

Bộ TN&MT còn có mạng lưới quan trắc thủy văn và môi trường nước thuộc Trung tâm Khí tượng thuỷ văn Quốc gia; mạng lưới quan trắc tài nguyên nước (bao gồm cả nước mặt và nước dưới đất) do Cục Quản lý Tài nguyên nước quản lý.

Bên cạnh đó, các Bộ, ngành khác cũng tiến hành quan trắc nước mặt lưu vực sông, phục vụ các yêu cầu của Bộ, ngành mình. Chẳng hạn Bộ Thuỷ sản quan trắc chất lượng nước nuôi trồng thuỷ sản, Bộ Y tế giám sát chất lượng nước đảm bảo điều kiện vệ sinh, Bộ NN&PTNT quan trắc môi trường nước phục vụ nông nghiệp.

Ngoài các trạm quan trắc môi trường quốc gia, nhiều tỉnh/thành trong các lưu vực sông cũng đã thành lập Trung tâm Quan trắc nhằm theo dõi, giám sát diễn biết chất lượng môi trường nói chung, phục vụ công tác quản lý bảo vệ môi trường của địa phương (như: Thái Nguyên, Bắc Ninh và Vĩnh Phúc). Hoạt động quan trắc môi trường nước lưu vực sông của các địa phương cũng ngày càng được tăng cường, số điểm quan trắc, tần suất và thông số quan trắc cũng ngày càng tăng.

Hoạt động quan trắc chất lượng nước mặt lưu vực sông còn nhiều hạn chế như: - Kinh phí đầu tư và nguồn lực cán bộ cho công tác quan trắc môi trường nước còn

hạn chế do đó tần suất quan trắc còn thưa, thông số quan trắc còn hạn chế và số lượng điểm quan trắc còn ít so với yêu cầu thực tế.

- Chưa có các hoạt động quan trắc chất lượng nước liên tục. Do đó khó phát hiện và cảnh báo kịp thời các vấn đề ô nhiễm khi mớ i xuất hiện hoặc đang tiềm tàng.

- Một số địa phương đã trang bị được các thiết bị quan trắc và phân tích môi trường, tuy nhiên chưa chú trọng đến phát triển dài hạn cũng như vấn đề đào tạo nguồn nhân lực.

- Hoạt động bảo đảm chất lượng và kiểm soát chất lượng (QA/QC) trong hoạt động quan trắc môi trường còn yếu làm ảnh hưởng đến chất lượng và tính thống nhất của số liệu.

b. Hệ thống thông tin và cơ sở dữ liệu Hiện tại, chưa có hệ thống thông tin môi trường lưu vực sông cả ở mức quốc gia cũng

như ở mức lưu vực, cũng như chưa có chuẩn thống nhất cho hệ thống thông tin và cơ chế cập nhật thông tin môi trường các LVS trong cả nước


www.vnco

ld.vn

Trong năm 2006, Cục Bảo vệ môi trường phối hợp với các tỉnh trong lưu vực tiến hành xây dựng và cập nhật thong tin cho trang thông tin điện tử về môi trường Lưu vực sông Cầu.

Một số địa phương trên các LVS đã tiến hành xây dựng cơ sở dữ liệu môi trường tại địa phương mình. Tuy nhiên, chưa có các cơ sở dữ liệu ở cấp lưu vực hoặc tiểu lưu vực.

Nghị định số 162/2003/NĐ-CP ngày 19/12/2003 của Chính phủ về việc Ban hành Quy chế thu thập, quản lý, khai thác, sử dụng dữ liệu, thông tin về tài nguyên nước, đây là văn bản cung cấp cơ sở pháp lý cho việc phát triển các mô hình quản lý dữ liệu về tài nguyên nước cùng với việc xác định rõ vai trò, trách nhiệm của các cơ quan có liên quan trong việc quản lý số liệu. Tuy nhiên, đến nay Quy chế vẫn chưa được thực thi một cách hiệu quả.

5.5.4. Hoạt động nghiên cứu

Nghiên cứu về lưu vực sông ở Việt Nam đã được thực hiện khá sớm, đặc biệt những nghiên cứu chuyên sâu về các lĩnh vực: kh í tượng - thuỷ văn, địa hình - địa mạo... tạo nền tảng cho các định hướng phát triển kinh tế xã hội trong lưu vực sông. Các nghiên cứu về diễn biến và chất lượng môi trường nước trong lưu vực sông gần đây được phát triển mạnh hơn.

Các công trình nghiên cứu đã đề xuất một số giải pháp thiết thực, có những đóng góp tích cực trong công tác bảo vệ môi trường lưu vực sông và cung cấp các số liệu quý giá cho các nghiên cứu tiếp theo.

Tuy nhiên, hoạt động nghiên cứu vẫn còn một số hạn chế như: phân tán, không tập trung, mới dừng ở mức khái quát, chưa có nghiên cứu chuyên sâu về chất lượng nước, phương pháp luận trong qui hoạch, công cụ kinh tế, công cụ thông tin, quản lý xung đột trong lưu vực sông. Một số nghiên cứu không có tính thực tế, hiệu quả ứng dụng không cao.

5.5.5 Sự tham gia của cộng đồng

Thực tế những năm qua cho thấy, thành công của các hoạt động bảo vệ môi trường phụ thuộc rất nhiều vào sự tham gia của cộng đồng. Khung 4.11. “Bảo vệ môi trường là quyền lợi và nghĩa vụ của mọi tổ chức, mọi gia đình và của mỗi người, là biểu hiện của nếp sống văn hoá, đạo đức, là t iêu chí quan trọng của xã hội văn minh và là sự nối t iếp truyền thống yêu thiên nhiên, sống hài hoà với tự nhiên của cha ông ta”.

Nghị quyết số 41/NQ-TW ngày 15/11/2004 của Bộ Chính trị về bảo vệ môi trường trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước

Tuy nhiên, sự tham gia của cộng đồng trong công tác bảo vệ môi trường lưu vực sông hiện vẫn còn nhiều hạn chế:

- Tiềm năng của cộng đồng vẫn chưa được phát huy đầy đủ, sự tham gia của cộng đồng vào các quá trình ra quyết định, hoạch định chính sách và các hoạt động quản lý môi trường vẫn còn nhiều hạn chế.


www.vnco

ld.vn

- Trách nhiệm bảo vệ môi trường lưu vực sông và tuân thủ pháp luật của các doanh nghiệp cũng như cộng đồng chưa cao.

- Nhận thức của cộng đồng dân cư với công tác bảo vệ môi trường lưu vực sông còn là vấn đề cần được quan tâm. Vấn đề này sẽ còn tồn tại cho đến khi chuyển biến được tư tưởng cố hữu vốn không quen coi việc bảo vệ môi trường là trách nhiệm của bản thân.

VI. CÁC GIẢI PHÁP ƯU TIÊN BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG NƯỚC LVS CẦU

6.1. Khẩn trương xây dựng đề án và thành lập tổ chức bảo vệ môi trừờng lưu vực sông

Khẩn trương thành lập, vận hành các Uỷ ban bảo vệ môi trường lưu vực sông. Hình thành và từng bước hoàn chỉnh mô hình tổ chức bảo vệ môi trường lưu vực phù hợp với điều kiện tự nhiên, kinh tế-xã hội của từng lưu vực.

Lưu vực sông Cầu: Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 174/2006/QĐ-TTg ngày 28 tháng 7 năm 2006 phê duyệt Đề án Tổng thể bảo vệ môi trường sinh thái, cảnh quan lưu vực sông Cầu. Cần nhanh chóng trình Chính phủ thành lập Ủy ban bảo vệ môi trường lưu vực sông Cầu. Các Bộ/ ngành, cơ quan liên quan và các tỉnh/thành trong lưu vực, xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện các nội dung của Đề án.

Làm rõ sự phân công giữa các bộ/ ngành và tăng cường phân cấp cho các địa phương trong bảo vệ môi trường nước ở lưu vực; Nâng cao tính khả thi, tính hiệu quả của các Ban quản lý Quy hoạch lưu vực sông theo Luật Tài nguyên nước; Thống nhất các nội dung quản lý tài nguyên nước từ trung ương đến địa phương

6.2. Xử lý triệt để các nguồn gây ô nhiễm nước Xử lý ngay các nguồn gây ô nhiễm nước lưu vực sông: tập trung thực hiện ngay xử lý

nước thải công nghiệp, làng nghề, sinh hoạt. Hạn chế một số ngành nghề sản xuất gây ô nhiễm nghiêm trọng cho môi trường nước

trên một số khu vực trong lưu vực sông; nghiên cứu, kiến nghị Thủ tướng Chính phủ ra quyết định hạn chế phát triển một số ngành nghề trong các khu vực đã bị ô nhiễm nghiêm trọng.

Tiếp tục phát hiện các nguồn gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng trong lưu vực sông để đưa vào diện xử lý theo tinh thẩn Quyết định 64/2003/QĐ-TTg.

6.3. Kiểm soát chặt chẽ các khu vực bị ô nhiễm nghiêm trọng trong lưu vực

Đối với lưu vực sông Cầu, là các khu vực sông, đoạn sông sau:

• Hai đoạn trên sông Cầu: đoạn chảy qua thành phố Thái Nguyên (sau nhà máy giấy Hoàng Văn Thụ đến cầu Trà Vườn) và đoạn từ cầu Vạn Phúc đến cầu Đáp Cầu;

• Đoạn cuối suối Phượng Hoàng trong thành phố Thái Nguyên;

• Đoạn sông Công chảy qua thị xã Sông Công;

• Đoạn cuối sông Cà Lồ;

• Sông Ngũ Huyện Khê.


www.vnco

ld.vn

6.4. Nghiên cứu các phương án bổ sung nguồn nước cho lưu vực

Nghiên cứu các phương án bổ sung nguồn nước cho Lưu vực sông Cầu: Nghiên cứu xây dựng các hồ chứa nước vừa và nhỏ ở thượng lưu để bổ xung nước cho hạ lưu vào mùa khô.

Trong giai đoạn trước mắt, xem xét lạ i quy định vận hành các hồ, cống, trạm bơm để tăng tối đa nguồn nước trong mùa khô nhằm pha loãng nồng độ các chất ô nhiễm.

6.5. Đẩy mạnh hoạt động quan trắc và thông tin môi trường Xây dựng trong lưu vực 1 trạm quan trắc môi trường nước theo Quy hoạch Mạng lưới

quan trắc tài nguyên và môi trường quốc gia sẽ được phê duyệt. Lập đề án xây dựng các trạm quan trắc tự động chất lượng nước: 2 trạm trên lưu vực

sông Cầu Thường xuyên thông báo cho cộng đồng về tình trạng ô nhiễm môi trường nước trong

lưu vực. Thực hiện công khai hóa các thông tin về các cơ sở gây ô nhiễm môi trường, tạo áp

lực xã hội mạnh mẽ đối với các cơ sở này.

6.6. Nâng cao năng lực Về tổ chức: hình thành và xây dựng các cơ quan/đơn vị chuyên trách bảo vệ môi

trường các lưu vực sông ở cả cấp Trung ương và địa phương. Về nguồn nhân lực: tăng cường nguồn nhân lực cho công tác quản lý môi trường các

lưu vực sông, cả về số lượng và chất lượng. Về tài chính: tăng nguồn tài chính cho công tác bảo vệ môi trường lưu vực sông, trước

hết là từ nguồn 1% ngân sách hàng năm cho sự nghiệp bảo vệ môi trường; hoàn chỉnh cơ chế đầu tư, đa dạng hoá nguồn tài chính.

Trên cơ sở áp dụng các giải pháp này có thể rút kinh nghiệm để mở rộng áp dụng cho các lưu vực sông khác trong phạm vi cả nước.


hiÖn tr¹ng m¤i tr¦êng l u vùc s¤ng cÇu i. giíi thiÖu l u ...€¦ · bắc ninh 807,6...

Documents