HỘI THẢO QUỐC TẾ

MÔI TRƯỜNG ĐẦU TƯ HƯỚNG TỚI PHÁT TRIỂN

BỀN VỮNG TẠI VIỆT NAM

Hà Nội, ngày 04/11/2013

ĐIỀU TIẾT SỰ DI CHUYỂN CỦA CÁC DÒNG VỐN

NƯỚC NGOÀI NHẰM MỤC TIÊU PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG

NguyễnThị Vũ Hà

Trường Đại học Kinh tế - ĐHQGHN

Nội dung nghiên cứu

Phân tích tác động của các dòng vốn nước ngoài

tới sự ổn định kinh tế vĩ mô của Việt Nam

Đánh giá việc sử dụng công cụ điều tiết sự di

chuyển của các dòng vốn nước ngoài ở Việt Nam

thời gian qua

Một vài gợi ý cho Việt Nam nhằm mục tiêu phát

triển bền vững

Các dòng vốn nước ngoài vào Việt Nam

giai đoạn 1996 – 2011 (triệu USD)

3117 2183 2105 1818 1752 1629 1453 1930

2815 3732

4675

15265

11925 12836

14139 13361

-2000

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

14000

16000

18000

Đầu tư trực tiếp nước ngoài (tr.$)

Đầu tư gián tiếp nước ngoài (tr.$)

Đầu tư khác (tr.$)

Tổng cộng

Nguồn: IFS

Các dòng vốn ra khỏi Việt Nam (triệu USD)

33

11

2

53

7

78

6

20

89

119

7

-62

4

-13

72

-35

63

4

15

35

-26

23

-67

7

48

03

70

63

64

02

-4000

-2000

0

2000

4000

6000

8000

10000

Đầu tư khác ra nước ngoài ròng (tr.$)

Đầu tư gián tiếp ra nước ngoài ròng(tr.$)

Đầu tư trực tiếp ra nước ngoài ròng (tr.$)

Nguồn: IFS

Biến động các dòng vốn vào và sự ổn định

kinh tế vĩ mô

Khủng hoảng thư tín dụng

(L/C) năm 1996

Biến động kinh tế vĩ mô với hiện tượng

đô la hóa tăng mạnh thời kỳ 1997-2001

Bất ổn kinh tế vĩ mô và tài chính trên

diện rộng giai đoạn 2007-2009

1991-1996

• Việt Nam đã thu hút được khá nhiều vốn đầu tư vào (vốn FDI và vốn vay)

• Lãi suất VND cao, cố định tỷ giá, quy định trần tín dụng

Tác động

• Nhập siêu và giá nhà đất tăng cao

• Tiền gửi VND tăng mạnh, tín dụng khó mở rộng

• Vay ngoại tệ bằng L/C trả chậm được các NHTM bảo lãnh

Kết quả

• Lạm phát các khoản nợ ngắn hạn và sai lệch kép

• 40% L/C (3%GDP) thành nợ xấu

• Dự trữ giảm

• Xếp hạng tín dụng quốc gia giảm từ BB xuống C

• Phá sản các DN nhập khẩu và kinh doanh BĐS

Khủng hoảng thư tín dụng (L/C) năm 1996

Biến động kinh tế vĩ mô với hiện tượng

đô la hóa tăng mạnh thời kỳ 1997-2001

Các dòng vốn chảy vào Việt Nam liên tục giảm sút và vốn đầu tư khác (tiền và tiền gửi)

biến động mạnh

Đô la hóa tăng cao

• Đo lường và kiểm soát M2 khó khăn hơn

• Mất cân đối về ngoại tệ (tiền gửi bằng ngoại tệ giảm mạnh còn các khoản vay bằng ngoại tệ thì tăng mạnh)

• Hiệu quả chính sách tiền tệ thấp

Bất ổn kinh tế vĩ mô và tài chính giai đoạn

2007 - 2009

Dòng vốn nước ngoài biến động mạnh

• đặc biệt tăng cao vào năm 2006, 2007 sau đó sụt giảm mạnh vào năm 2008, 2009

Biến động

kinh tế vĩ mô

• Gia tăng lạm phát

• Thâm hụt kép (thâm hụt ngân sách và thâm hụt CCTM)

• Áp lực lên TGHĐ giữa VND và USD

• Biến động mạnh trên thị trường chứng khoán

Các công cụ điều tiết sự di chuyển của

các dòng vốn nước ngoài

Các chính sách kinh tế vĩ mô

Chính sách tỷ giá hối đoái

Dự trữ ngoại hối

Chính sách trung hòa hóa

Chính sách tài khóa

Các chính sách thận trọng ở Việt Nam

Các biện pháp thận trọng liên quan đến ngoại hối

Các biện pháp thận trọng khác

Các biện pháp kiểm soát vốn (capital controls)

Kiểm soát trực tiếp (hành chính) lên tổng số lượng vốn vào

Đánh thuế và các giao dịch ngoại hối

Yêu cầu tỷ lệ dự trữ không được hưởng lãi suất

Các biện pháp kiểm soát khác

Chính sách tỷ giá hối đoái

Cuối 1996 1997 - 1998

trở lại phương thức điều hành tỷ giá linh hoạt theo tín hiệu

của thị trường

Cố định VND với

USD

Điều chỉnh biên độ giao dịch (3 lần)

Phá giá VND (2 lần)

1993-1996

Chính sách tỷ giá hối đoái

• Quy định chỉ công bố tỷ giá giao dịch bình quân liên ngân hàng

• Quy định nguyên tắc xác định tỷ giá mua bán ngoại tệ của các TCTD

1999

• Điều chỉnh tăng tỷ giá VND và USD đều đặn qua các phiên giao dịch với dải băng hẹp

2000 • Ổn định tỷ giá

(chỉ có 2 lần mở rộng biên độ giao dịch tỷ giá)

2002 - 2007

Chính sách tỷ giá hối đoái

15500

16000

16500

17000

17500

18000

18500

19000

19500

200

8 J

an

200

8 M

ar

20

08

Ma

y

200

8 J

ul

200

8 S

ep

200

8 N

ov

2009 J

an

200

9 M

ar

20

09

Ma

y

200

9 J

ul

200

9 S

ep

200

9 N

ov

201

0 J

an

201

0 M

ar

2010 M

ay

201

0 J

ul

201

0 S

ep

201

0 N

ov

TGHĐ danh nghĩa: liên tục phá giá VND để giảm bớt áp lực lạm phát và ổn định KTVM

TGHĐ thực tế: bị định giá cao

Dự trữ ngoại hối

-15000

-10000

-5000

0

5000

10000

15000

20000

25000

1996

1997

1998

1999

2000

2001

20

02

2003

2004

2005

2006

20

07

2008

2009

2010

2011

Tài sản dự trữ (tr.$) Dự trữ ngoại tệ ròng (tr.$)

Tổng dòng vốn vào ròng (tr.$)

Lưu ý: dấu âm hàm ý dự trữ tăng

Chính sách trung hòa hóa

• 17/3/2008, NHNN phát hành tín phiếu NHNN bằng VND dưới hình thức bắt buộc đối với 41 NHTM với tổng giá trị tín phiếu phát hành là 20.300 tỷ đồng, kỳ hạn là 364 ngày, lãi suất là 7.80%/năm

• Các loại tín phiếu trước đây được giao dịch trên thị trường mở với NHNN thì không được vay tái cấp vốn nữa

Thực hiện nghiệp vụ thị trường mở

Tăng dự trữ bắt buộc

Thông qua can thiệp vô hiệu, NHNN thu hồi về 90 nghìn tỷ VND

Chính sách tài khóa

2007 - 2008

Rà soát việc chi ngân sách, yêu cầu các bộ, ngành, địa phương cắt giảm, đình hoãn các dự án đầu tư chưa thực sự cấp bách và dự án đầu tư không có hiệu quả;

Không tăng chi ngoài dự toán, dành nguồn kinh phí cho bảo đảm an sinh xã hội;

Điều chỉnh giảm mức thuế xuất khẩu, nhập khẩu nhằm bình ổn thị trường, hạn chế nhập siêu...

2009

Gói kích cầu thứ nhất nhằm hỗ trợ lãi suất khoảng 17 nghìn tỷ đồng

Gói kích cầu thứ hai là 8 tỷ đôla, hỗ trợ lãi suất trong trung và dài hạn nhằm kích cầu đầu tư, phát triển sản xuất

Các chính sách thận trọng ở Việt Nam

• Rủi ro đi vay trực tiếp nước ngoài của Việt Nam không cao

• Rủi ro bùng nổ tín dụng nội địa lớn

Các rủi ro do các dòng vốn nước ngoài gây ra cho khu vực tài chính

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18 Lãi suất cho vay (%/năm)

lãi suất huy động (%/năm)

Các biện pháp thận trọng liên quan đến

ngoại hối

Hạn chế ngân hàng vay ngoại hối

Yêu cầu dự trữ khác nhau cho các khoản

nợ bằng nội tệ và ngoại hối

0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

Tiền gửi VND không kỳ hạn và dưới 12 tháng Tiền gửi VND từ 12 tháng trở lên

Tiền gửi ngoại tệ không kỳ hạn và dưới 12 tháng Tiền gửi ngoại tệ từ 12 tháng trở lên

Các biện pháp thận trọng khác

• các TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài phải xây dựng kế hoạch và duy trì tốc độ tăng trưởng tín dụng thực tế dưới 20%

Hạn chế tăng trưởng tín dụng trong nước và tập trung cho vay

Các quy định về dự trữ và phân loại tài sản, tiến hành dự phòng rủi ro cho vay, tỷ lệ cho vay trên tổng giá trị tài sản tối đa đều được NHTM ban hành theo quy định của NHNN và Luật các tổ chức tín dụng năm 2010

Kiểm soát trực tiếp (hành chính) lên tổng

số lượng vốn vào

Việt Nam

Không hạn chế tiền gửi tiền ở ngân hàng của những người không cư trú

Không hạn chế các hoạt động tăng quỹ ở nước ngoài và các giao dịch ngoại hối vãng lai

Cho phép doanh nghiệp FDI 100% vốn nước ngoài

Đưa ra hạn mức cho người không cư trú mua các chứng khoán nội địa

Quản lý

hành chính

đối với các

dòng vốn

Nhà ĐTNN phải mở tài khoản vốn đầu tư FDI bằng ngoại tệ tại tổ chức tín dụng (TCTD) được phép

Người cư trú Việt Nam nếu muốn đầu tư ra nước ngoài phải được cấp Giấy chứng nhận đầu tư theo quy định

Nhà đầu tư gián tiếp nước ngoài phải mở tài khoản vốn đầu tư gián tiếp bằng đồng Việt Nam tại tổ chức tín dụng được phép

Quản lý vốn đầu tư khác ở Việt Nam được thực hiện chủ yếu thông qua chính sách vay và trả nợ nước ngoài

Các biện pháp kiểm soát vốn (capital

controls)

Việt Nam không đánh thuế đối với các giao dịch kinh doanh ngoại hối

Việt Nam không yêu cầu tỷ lệ dự trữ không hưởng lãi suất (URR) đối với các dòng vốn nước ngoài

Quy định về trạng thái ngoại tệ của các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài vào cuối ngày không được vượt quá 20% vốn tự có của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài.

Các biện pháp kiểm soát khác

Quy định cấp giấy phép đối với các loại hình đầu tư

Quy định về tỷ lệ sở hữu cổ phần của các nhà đầu tư nước ngoài

Quy định về đối xử giữa công ty trong nước và công ty nước ngoài

Quy định về việc chuyển lợi nhuận về nước

Quy định khuyến khích đầu tư trực tiếp ra nước ngoài

Một vài gợi ý cho Việt Nam nhằm mục

tiêu phát triển bền vững

Lựa chọn công cụ điều tiết phù hợp

Nâng cao hiệu lực điều tiết của các chính sách kinh tế vĩ mô

Tăng cường và phát triển các biện pháp giám sát thận trọng đối với khu vực tài chính

Thiết lập các biện pháp kiểm soát vốn hiệu quả ở Việt Nam

Phối hợp chính sách và các giải pháp hỗ trợ nhằm giữ ổn định kinh tế vĩ mô và khu vực tài chính ở Việt Nam

HỘI THẢO QUỐC TẾ

MÔI TRƯỜNG ĐẦU TƯ HƯỚNG TỚI PHÁT TRIỂN

BỀN VỮNG TẠI VIỆT NAM

Trân trọng cảm ơn quý vị đã chú ý lắng nghe!