IQ8Quad

Her ortam için do¤ru dedektörIQ8Quad alg›lama prensipleri

Yang›n alg›lama teknolojisi

15-797989.qxp 10/17/08 1:19 PM Page U1

02 03

Do¤ru seçim

Hiçbir yang›n birbirine benzemez. Yang›n›n yay›lma h›z›ve durumu, çevre koflullar›na ve yanan malzemelerinözelliklerine ba¤l›d›r. Bu duman›n ›s›s›n›n ve gaz›n özellik-lerine göre alg›lanmaktad›r. Genel bir kural: Bir yang›n nekadar h›zl› alg›lan›rsa o kadar h›zl› kontrol alt›na al›nabilirve insanlar o kadar h›zl› uyar›l›p tahliye edilebilir.

Özellikle teknik cihazlar›n bulundu¤u, kayb› telafi edile-meyen de¤erli eflyalar›n korundu¤u yerlerde ve so¤uk,at›k gazlar›n bulundu¤u, tozlu ve nemli olan zor çevrekoflullar›nda erken ve güvenilir alg›lama vazgeçilmez birzorunluluktur.

Bu nedenle yang›n›n erken farkedilmesi ve yang›n›n,yang›na neden olmayan de¤iflkenlerden güvenilir bir flekilde ay›rt edilebilmesi için, bir yang›n dedektörününçevre koflullar›na uygun olmas› gerekmektedir. Ancakbu flekilde insan hayat›, de¤erli eflya, cihaz ve mimariyap›lar en iyi flekilde korunabilmektedir.

15-797989.qxp 10/17/08 1:19 PM Page 2

IQ8Quad

Hiçbir yang›n birbirine benzemez

Yang›na neden olan yan›c› ürünler, yang›n alg›lama içinkarar faktörüdür: Bu maddelerin yanmas› sonucu ortayaç›kan duman zerrecikleri, gazlar, ›s› art›fllar› ve radyasyonyang›n›n alg›lanmas›nda kullan›lan de¤iflkenlerdir.

De¤iflik yang›n tiplerinin belirlenmesi amac›yla testyang›nlar› oluflturulmaktad›r.

Yanl›fl alarm kayna¤›: buhar Test yang›n›: n-heptane Test yang›n›: pamuk

test

yang›n›yang›n tipi yan›c› malzeme ›s› ak›fl› hava ak›m› duman ç›k›fl›

aerosolözellikleri

TF 11) selüloz yang›n› aç›k yang›n

ahflap kuvvetli kuvvetli evet koyu

TF 22) dumanl› yang›n ahflap çok az zay›f evetkuvvetli parlak

yay›lan

TF 32) korludumanl› yang›n

pamuk çok az çok zay›f evetkuvvetli,parlak

yay›lan

TF 42) aç›k plastik yang›n› poliüretan kuvvetli kuvvetli evet çok koyu

TF 52) s›v› yang›n› n-heptane kuvvetli kuvvetli evet çok koyu

TF 61) s›v› yang›n› etanol kuvvetli kuvvetli hay›r yok

TF 83) s›v› yang›n› dekalin çok az zay›f evet çok koyu

Test yang›nlar›

1) EN54-9’da aç›klanm›flt›r. 2) EN54-7’de aç›klanm›flt›r. 3) EN54-15 haz›rlan›yor, halen CEA Standart 4021geçerlidir.

15-797989.qxp 10/17/08 1:19 PM Page 3

04 05

Farkl› sensörlerin fiziksel özellikleri

Is› dedektörleri, yanma s›ras›nda ortaya ç›kan ›s› art›fl›n›alg›lamakta ve odadaki ›s› belli bir de¤eri geçti¤inde (normalde 60 derece) veya belli bir zaman dilimindeçevre ›s›s› oldukça h›zl› artt›¤›nda (›s› art›fl h›z› oran›)çal›flmaya bafllamaktad›r. Maksimum alarm ›s›s›, EN 54-5 standartlar› ›s› dedektörleri s›n›flamas›na görebelirlenmifltir.

Is› art›fl h›z› / Sabit s›cakl›k prensibi

Optik duman dedektörleri ›fl›¤›n yans›yarak da¤›lmas›prensibine göre çal›fl›rlar: Verici olarak kullan›lan bir LEDile al›c› olarak kullan›lan bir diyot belli bir aç›yla yerlefltiri-lir. Normal koflullarda ›fl›k kayna¤›ndan (LED) yay›lan ›fl›karalar›ndaki aç›dan dolay› al›c› üzerinde alg›lanamaz.yang›n durumunda dedektör içine giren duman zerrecik-lerine çarparan ve yans›yarak al›c› üzerine gelen ›fl›khüzmelerinin meydana getirdi¤i sinyal art›fl› al›c›taraf›ndan de¤erlendirilir.

K›z›lötesi ›fl›k kayna¤› ile optik alg›lama prensibi

Ifl›¤›n yans›mas› prensibine göre çal›flan di¤er dedektör-lerden farkl› olarak O2T dedektörleri iki aç›l› teknolojiyikullan›r ve böylelikle ölçüm hücresi içerisinde farkl› boyuttaki duman zerreciklerini ay›rt edebilirler. Bu saye-de yanl›fl alarma neden olan de¤iflkenlerle, gerçekyang›n durumu birbirinden ay›rt edilebilir.

‹ki aç›l› optik alg›lama prensibi

15-797989.qxp 10/17/08 1:19 PM Page 4

IQ8Quad

Gaz sensörlü yang›n dedektörü, ortamdaki yang›n gaz-lar›n›n (örne¤in karbonmonoksit) konsantrasyonu belli birseviyeyi geçti¤inde alarm sinyali verir. Bu prensibe göreçal›flan sensörlerde, ortamdaki havada bulunan gazlar sensör yüzeyi ile kimyasal olarak reaksiyona girer. Budurumda gaz moleküllerinin üretti¤i elektrik yükleri sonu-cu yar› iletkenin geçirgenli¤ini artar. Güvenli bir yang›nalg›lama için birkaç sensör tek bir dedektörde birbiriyleentegre edilerek sinyalleri birlikte de¤erlendirilir.

Karbonmonoksit gaz› alg›lamas›

Dedektörde k›z›lötesi ›fl›k kayna¤› yerine mavi ›fl›k üretenbir LED kullan›l›r. Optik dalga boyu daha k›sa olan ›fl›kkayna¤› sayesinde, önceleri sadece iyonizasyon dumandedektörleri taraf›ndan alg›lanabilen daha küçük dumanzerreciklerinin alg›lanmas› mümkün olmaktad›r. Görün-mez dumandan daha büyük aerosollara kadar tümduman spektrumu, çok daha fazla dedektör hassasiye-tiyle alg›lanmaktad›r. ‹yonizasyon duman dedektörlerin-den farkl› olarak, mavi ›fl›k kayna¤› kullanan dedektörlerradyoaktif kaynak içermezler.

‹yonizasyon duman dedektörleri, iki farkl› yüklü elektrotaras›nda havay› iyonlaflt›ran bir radyoaktif kaynak içerirler.Yang›nda oluflan duman zerreciklerinin iki elektrotaras›ndaki ak›m› yavafllatmas› alarm sinyali olarakalg›lan›r. Radyoaktif kaynaktan dolay›, iyonizasyondedektörleri ancak özel durumlarda kullan›l›rlar. Radyoaktif kayna¤›n do¤ru kullan›lmas› ve yang›n sonras›bertaraf edilmesine iliflkin standartlar çok s›k› oldu¤undanmaliyetleri yüksektir.

‹yonizasyon prensibi

Mavi ›fl›k kayna¤› ile optik alg›lama prensibi

15-797989.qxp 10/17/08 1:19 PM Page 5

06 07

Hangi tür yang›n için hangi ESSER dededektörü?

IQ8Quad T detektörü Çabuk yanan aç›k yang›nlar›n alg›lanmas›nda a盤aç›kan ›s›y› alg›layan ›s› dedektörleri en uygun çözümdürancak ›s› dedektörleri duman› ve yang›n gazlar›n›alg›layamazlar. Modern binalarda, kullan›lan de¤iflik türdeki malzemelerden dolay› duman oluflumu kuvvetliyang›nlar daha s›k görülmektedir. Is› dedektörleri temelolarak eflyan›n yang›ndan korunmas› için kullan›l›r veinsan korumas› için uygun de¤ildir.

TF 4 test yang›n›nda IQ8Quad OT dedektörü alg›lama karakteristi¤i

Uyuyan bir insan ›s› dedektörü ›s› art›¤›n› alg›layamadanoluflan yang›n gazlar›ndan bo¤ulabilir.

IQ8Quad O dedektörleriAç›k ahflap yang›nlar›nda oluflan görünmeyen duman›optik duman dedektörleri alg›layamaz. Bu tip dedektör-ler tercihen so¤uk duman oluflumunun meydana geldi¤iyang›n türlerinde kullan›l›r.

IQ8Quad OT dedektörleri OT dedektöründe, ›fl›¤›n yans›mas› prensibi ile sabits›cakl›k ve ›s› art›fl h›z› prensibi birlefltirilmifltir. Her ikidedektör verilerinin birlikte analizi ve de¤erlendirilmesisayesinde hem duman hem ›s› yayan yang›nlar h›zl› vegüvenilir flekilde alg›lan›rlar. Böylelikle h›zl› ve güveniliralg›laman›n yan› s›ra yanl›fl alarm riski de en aza indiril-mifl olur. Tek bir alg›lama prensibi, örne¤in farkl› yanmakarakteristikleri olan malzemelerin (tekstil, temizlik mal-zemesi, kablo ve solventler gibi) depoland›¤› yerlerdeyeterli olmamaktad›r. Bu gibi yerlerde “çok kriterlialg›lama” prensibi en uygun çözüm olarak karfl›m›zaç›kmaktad›r.

ev küçük ofisler

Uygulama alanlar›T(›s›) dedektörleri duman dedektörlerinin yanl›fl alarmverebilece¤i (atölyeler ve mutfaklar) normal ›s›flartlar›ndaki dumanl› ve tozlu mahallerde tercih edilir.

Klasikler: IQ8Quad T, O ve OT ile kan›tlanm›fl güvenlik

O (optik) duman dedektörleri ise kuvvetli duman oluflumu-nun muhtemel oldu¤u ve insan güvenli¤inin ön plandaoldu¤u mahallerde kullan›lmaktad›r.

15-797989.qxp 10/17/08 1:19 PM Page 6

atölyeler

IQ8Quad

IQ8Quad O2T dedektörü O2T sabit bir alg›lama hassasiyeti ile çok farkl› yang›ntiplerini alg›layabilir. Buhar ve toz gibi yanl›fl alarmaneden olan de¤iflkenlerin bulundu¤u mahaller için sonderece uygundur. ‹ki aç›l› teknolojisi nedeni ile siyah veparlak dumanlar› güvenle alg›lar. Bir optik dumandedektörüne oranla, O2T daha sabit bir alg›lama karakteristi¤ine sahiptir.

TF 5 test yang›n›nda IQuad O2Tdedektörünün alg›lama karakteristi¤i

nemli alanlar

Ifl›¤›n ileri ve geri yans›malar›n›n analizi ve de¤erlendiril-mesi ile O2T dedektörü yanl›fl alarm kaynaklar›n› güvenlibir flekilde alg›layarak yanl›fl alarm riskini en aza indirir.

Uygulama alanlar›Yanl›fl alarm faktörlerinin bulundu¤u her zaman O2Tdedektörleri yang›n› güvenli ve yanl›fl alarm tehlikesiolmaks›z›n alg›lar. Örne¤in: Bas›mevlerinde ince toz

Test yang›n› 5: s›v› yang›n› (n-heptane)

Çok daha az yanl›fl alarm riski: IQ8Quad O2T dedektörleri

bulutu, otel odalar›ndaki dufltan gelen buhar, müzeler-deki nemlendiricilerden ç›kan mikro zerrecikler vemarangozhane, f›r›n ile di¤er üretim tesisleri.

15-797989.qxp 10/17/08 1:19 PM Page 7

08 09

Cankurtaran dedektör: Duman zehirlenmelerine karfl› IQ8Quad OTG dedektörü

IQ8Quad OTG dedektörü OTG optik, ›s› ve karbonmonoksit gaz› analizi için elektrokimyasal bir sensörü bünyesinde toplayarakyang›n› genifl bir spektrumda alg›layan ve ayr›ca çoklusensör teknolojisi ile yanl›fl alarm riskini en aza indiren birdedektördür. OTG dedektörü sürekli insan bulunan vedolay›s› ile tehlikeli yang›n gazlar›n› erken alg›laman›n enönemli kriter oldu¤u mahallerde kullan›l›r.

Zira bu konuda yap›lan çal›flmalar yang›nda ölümlerin%95’inin yang›n›n duman aflmas›nda ve kurbanlar›nuykudayken meydana geldi¤ini göstermifltir. Her 5ölümden 4’ünde ölüm nedeninin zehirli gazlar oldu¤utespit edilmifltir.

Uygulama alanlar› Can güvenli¤inin ön planda oldu¤u yerlerde OTGdedektörü ilk tercihtir. OTG dedektörü görünmez vekokusuz olan karbonmonoksit gaz›n› erken alg›layarakalarm sürecini bafllat›r.

Uygulama alanlar› hastaneler, bak›m evleri, oteller veyurtlard›r.

TF 3 test yang›n›nda IQ8Quad OTG dedektörünün alg›lama karateris-ti¤i

Test yang›n› 3:Dumanl› kor yang›n (pamuk)

al›flverifl merkezleri hava alanlar›

tiyatro,konserve toplant› salonlar›

hastaneler

15-797989.qxp 10/17/08 1:19 PM Page 8

IQ8Quad

H›zl› ve çok yetenekli: IQ8Quad OTblue : en küçük parçac›klar› bile tan›r

IQ8Quad OTblue dedektörü OTblue dedektörü flimdiye kadar iyonizasyon dedektörü-nün kullan›ld›¤› her yerde kullan›l›r. S›v› yang›nlar›ndanaç›k ahflap yang›nlar›na, görünmez aerosollardan dahabüyük duman zerreciklerine kadar her türlü duman›alg›lar. Ayr›ca standart optik duman dedektörlerine göredaha h›zl› alg›lama karakteristi¤ine sahiptir. Ayr›ca iyoni-zasyon duman dedektörlerine göre de, hava ak›m› ve

nem gibi yanl›fl alarm kaynaklar›na karfl› daha az has-sast›r. Çabuk alarm özelli¤i ile yüksek enerjili yang›nlar›nç›kabilece¤i yerlerde özellikle uygundur. ‹yonizasyondedektörlerinin aksine OTblue bir radyoaktif kayna¤a ihtiyaç göstermez.

Uygulama alanlar›Çok yan›c› malzemlerin depoland›¤› veya ifllendi¤i veçok h›zl› alarm ihbar›n›n zorunlu oldu¤u yerlerdekullan›l›r. Örne¤in: Petrol rafinerileri, enerji santralleri,

motorlu tafl›t üretim ve tamir alanlar›,bilgisayar odalar›veya labaratuvarlar da OTblue özellikle önerilir.

TF 1 test yang›n› IQ8Quad OTblue alg›lama karakteristi¤i Test yang›n› 1: aç›k selüloz yang›n› (ahflap)

labaratuvarlar rafineriler

benzin istasyonlar›enerji santralleri

15-797989.qxp 10/17/08 1:20 PM Page 9

10 11

Dedektör tipleri çok ve de¤ifliktir. Projelendirmeaflamas›nda tüm yang›n risklerini karfl›layarak isteklerecevap verecek do¤ru dedektör seçimi son dereceönemlidir. Halen tüm yang›nlarda baflar›yla kullan›lacaktek bir dedektör yoktur. Yang›n› erken alg›lamak için

karakteristiklerini iyi analiz etmek ve ona uygun do¤rudedektörü seçmek önemlidir.

De¤iflik yang›n tiplerine göre dedektöruygunluk analizi

DIN EN 54 T9’e göre testyang›n›

Optik dumandedektörü

Is› art›fl h›z›dedektörü

OT dedektör O2T dedektör OTG dedektör OTblue dedektör

Aç›k selüloz yang›n› (TF 1) ● ● ● ● ● ●

Dumanl› yang›n (TF 2) ● ● ● ● ● ●

Dumanl› kor yang›n (TF 3) ● ● ● ● ● ●

Aç›k plastik yang›n › (TF 4) ● ● ● ● ● ●

Akaryak›t yang›n› 1 (TF 5) ● ● ● ● ● ●

Akaryak›t yang›n› 2 (TF 6) ● ● ● ● ● ●

Akaryak›t yang›n› 3 (TF 8) ● ● ● ● ● ●

Aç›klama: ● çok uygun ● uygun ● uygun de¤il

15-797989.qxp 10/17/08 1:20 PM Page 10

IQ8Quad

Özet bilgiler

K›saca Multisensor dedektörlerin özellikleri:

OT - optik ve ›s› krirterlerinin birliktealg›lanmas›

O2T - Ifl›¤›n ileri ve geri yans›mas›n›n(2 aç›l› prensip) analizi ile en üstdüzeyde yanl›fl alarm güvenli¤i.

OTG - Karbonmonoksit gaz›alg›lamas› ile en üst düzeyde cangüvenli¤i.

OTblue - “Mavi Ifl›k” prensibi ile enküçük duman zerreciklerinin bilealg›lanmas›. ‹yonizsyon dedektörlerinyerine kullan›lan ilk dedektör.

15-797989.qxp 10/17/08 1:20 PM Page 11

Uzman›n›z:

Lemböckg. 49, 1230 Vienna, AustriaTel :+43 (0)1 / 6 00 60 30Fax :+43 (0)1 / 6 00 60 30-900 Internet:www.hls-austria.atEmail: hls-austria@honeywell.com

Honeywell Life Safety Austria GmbH

Doküman Numaras›. 797989.TK 10/2008 Teknik veriler önceden haber verilmeksizin de¤ifltirilebilir!© 2008 Honeywell International Inc.

15-797989.qxp 10/17/08 1:20 PM Page U4