Hepatitis B Vaccine (HBV)

ระบบภมคมกนโรคของรางกาย

เกดขนได 2 วธ คอ

การกอภมคมกนโรคดวยตวเอง (Active Immunization) การใหวคซนเพอกระตนรางกายใหสรางภมคมกนหรอแอนตบอด ซงวธนอาจใชเวลานบสปดาหหรอเดอน กวาจะมภมคมกนเพอปองกนโรคได

การกอภมคมกนรบเอา (Passive Immunization) การใหภมคมกนชนดส าเรจรปหรอทเรยกวา “Immunoglobulin (Ig)” ซงเมอใหเขาสรางกาย ภมคมกนนจะสามารถออกฤทธตอตานเชอโรคไดทนท

วคซน (Vaccine)

ผลตภณฑชวภาพซงกระตนระบบภมคมกนของผรบ ใหเกดภมคมกนตอเชอโรค หรอสารพษ หรอชวโมเลกลกอโรค ซงมผลในการปองกนการเกดโรค หรอท าใหความรนแรงของโรคนนลดลง

1.วคซนเชอตาย (Inactivated Vaccine or Killed Vaccine) ผลตขนโดยใชเชอโรคทงตวหรอเฉพาะชนสวนของเชอโรคทตายแลว เชน วคซนตบอกเสบบ วคซนไอกรน วคซนไขสมองอกเสบเจอ วคซนตบอกเสบเอ วคซนโปลโอชนดฉด วคซนไขหวดใหญ เปนตน

2.วคซนเชอออนฤทธ/เชอเปน (Live Attenuated Vaccine) ผลตขนโดยใชเขอโรคมาท าใหฤทธออนลงจนไมท าใหเกดโรค แตเพยงพอทจะกระตนภมคมกนของรางกายได เชน วคซนหด-หดเยอรมน-คางทม วคซนอสกอใส เปนตน

3.วคซนทผลตพษของเชอโรค (Toxoid) ผลตขนโดยน าพษของเชอโรคมาท าใหหมดฤทธไป แตยงสามารถกระตนภมคมกนได ใชส าหรบโรคตดเชอทเกดจากพษของเชอไดแก โรคคอตบ และโรคบาดทะยก

วคซน (Vaccine)

วธการใหวคซน

1.การฉด

2.การรบประทาน

ใชกระตนภมคมกนในล าไส เชน

วคซนโปลโอ วคซนไทฟอยด

3.พนสเปรยทางจมก

เชน วคซนไขหวดใหญชนดเชอเปน

1. วคซนปองกนโรคไวรสตบอกเสบบ

2. วคซนปองกนโรคไขหวดใหญ

3. วคซนรวมปองกนโรคหด-คางทม-หดเยอรมน (MMR)

4. วคซนปองกนโรคอสกอใส

วคซนทจ าเปนตองใหแกบคลากรทางการแพทย

ทมา : คณะอนกรรมการสรางเสรมภมคมกนโรค ภายใตคณะกรรมการวคซนแหงชาต

• รอยละ 5-10 ของบคลากรทตดเชอไวรสตบอกเสบบ จากการสมผสเลอดและสารคดหลงของผปวยจะมการตดเชอเรอรง

• การตดเชอไวรสตบอกเสบบเรอรง มความเสยงตอการปวยเปนโรคตบเรอรง ไดแก โรคตบอกเสบ ตบแขง และมะเรงตบ

• สามารถแพรกระจายเชอตราบเทาทยงมชวต

โรคตบอกเสบบ

ทมา : คณะอนกรรมการสรางเสรมภมคมกนโรค ภายใตคณะกรรมการวคซนแหงชาต

• วคซนทท าจากพลาสมา ไดมาจากเลอดของผทเปนพาหะเรอรง แลวแยกสวนเปลอกของผวไวรสตบอกเสบ บ น ามาท าใหบรสทธ เปนวคซนทมความปลอดภยมากและมประสทธภาพในการปองกนโรคไดอยางด ปลอดจากการตดเชอไวรสชนดอน รวมทงเชอไวรสเอดส

• วคซนจากยสต ท ามาจากการสอดใสยนไวรสตบอกเสบ บ เขาไปในยสตเพอใหสรางเชอไวรสเขามา (การตดตอยน หรอพนธวศวกรรม : Recombinant DNA Vaccine) มประสทธภาพด มความปลอดภยสง เนองจากกรรมวธนสามารถผลตไดทละมาก ๆ ในอนาคตวคซนชนดน มโอกาสทราคาจะถกลง

วคซนปองกนโรคตบอกเสบ บ (HBV)

วคซนทง 2 ชนดน มผลใกลเคยงกน จะฉดชนดไหนกได สามารถ

ใชตอหรอแทนกนได ไมจ าเปนตองเรมตนฉดใหมเมอเปลยนชนด

ของวคซน

วคซนปองกนไวรสตบอกเสบบในปจจบนผลตดวยวธการทาง

พนธวศวกรรม สามารถใชทดแทนกนไดทกยหอ

วคซนปองกนโรคตบอกเสบ บ (HBV)

วคซนปองกนโรคตบอกเสบ บ (HBV)

วคซนเชอตาย (Inactivated Vaccine)

รปแบบวคซนชนดน า

เตรยมจากโปรตนผวนอกของเชอไวรสตบอกเสบบ (HBsAg)

สรางภมคมกนโรค แบบ Active Immunization

สวนประกอบของวคซนปองกนไวรสตบอกเสบบ

• HBsAg ในปรมาณทแตกตางกนไป ตงแต 10, 20 และ 40 mcg/ml

• Aluminium hydroxide เปนสารชวยกระตนภมคมกน

• Thimerosal เปนสารกนเสย

• ปรมาตรของวคซน คอ – 0.5 ml / Dose ส าหรบเดก

– 1 ml / Dose ส าหรบผใหญ

วคซนปองกนไวรสตบอกเสบบทมใชในประเทศไทย และขนาดทแนะน าใหฉดตามอาย

Engerix BTM Euvax-BTM HB-Vax PROTM HEBERBIOVAC- HBTM

Hepatitis B (Serum Institute of India), Hepavax-Gene, Hepavax-Gene TF

0-20 ป : 0.5 มล. (10 มคก.)

0-20 ป : 0.5 มล. (10 มคก.)

0-16 ป : 0.5 มล. (5 มคก.)

0-35 ป : 0.5 มล. (10 มคก.)

0-10 ป : 0.5 มล. (10 มคก.)

>20 ป : 1 มล. (20 มคก.)

>20 ป : 1 มล. (20 มคก.)

>16 ป : 1 มล. (10 มคก.)

>35 ป : 1 มล. (20 มคก.)

>10 ป : 1 มล. (20 มคก.)

ฟอกไต* : 2 มล. (40 มคก.)

ฟอกไต* : 2 มล. (40 มคก.)

ฟอกไต* : 1 มล. (40 มคก.)

ฟอกไต* : 2 มล. (40 มคก.)

ฟอกไต* : 2 มล. (40 มคก.)

* ผทฟอกไต และผใหญทมภาวะภมคมกนบกพรอง

การฉดวคซนปองกนโรคไวรสตบอกเสบบ

แบงไดเปน 2 แบบ

1. กอนสมผสโรค (Pre-Exposure Vaccination) 2. หลงสมผสโรค (Post-Exposure Vaccination) ภายหลงการสมผสเลอด จากอบตเหต ของมคมบาดหรอต า

ชนดของวคซน ก าหนดการใหวคซน ขอบงช

วคซนปองกนโรคไวรสตบอกเสบ B

ฉดวคซน 3 เขม เขากลามเนอ โดยมระยะหาง 0, 1, 6 เดอน

บคลากรทเกดกอนป พ.ศ. 2535 - ไมเคยไดรบวคซน/ มประวตการรบ วคซนไมชดเจน ใหตรวจ Anti-HBc หากเปนลบใหฉดวคซน หรอ - ฉดวคซนโดยไมตองเจาะเลอด ตรวจ บคลากรทเกดหลงป พ.ศ. 2535 - ใหฉดวคซนหนงเขมและตรวจเลอด หา Anti-HBs IgG (หลงฉด 1-2 เดอน ถาม ระดบภมคมกนตงแต 100 mIU/ml ไมตองฉดเขมทสอง และสาม)

กอนสมผสโรค (Pre-Exposure Vaccination)

หลงสมผสโรค (Post-Exposure Vaccination)

ผสมผส การรกษาตามสภาวะ HBsAg ของแหลงเลอดทสมผส

บวก ลบ ไมทราบสถานะ/ไมไดตรวจ

ไมเคยไดรบวคซน ให HBIG 1 โดส และ HB ครบ 3 โดส

HB ครบ 3 โดส เรม HB ครบ 3 โดส

เคยไดรบวคซนมากอน กลมทตอบสนองตอวคซน กลมทไมตอบสนองตอวคซน

ไมตองรกษา - ให HBIG (1 โดส) และเรม HB ใหม 3 โดส - หรอ ให HBIG (2 โดส)

ไมตองรกษา ไมตองรกษา

ไมตองรกษา หากแหลงเลอดทสมผสมความเสยงสง ใหการรกษาเหมอน HBsAg บวก

กลมทไมทราบผลการตอบสนอง

ตรวจ anti-HBs ผสมผส และให HB กระตน

ไมตองรกษา ตรวจ anti-HBs ผสมผส - ถา <10 mIU/มล. ให HB กระตน - ถา ≥10 mIU/มล. ไมตองรกษา

ตารางการสรางภมคมกน

: โดยทวไปใหฉดวคซนจ านวน 3 เขม แบงตามระยะเวลา ดงน

• เขมท 1: เมอไรกได (นบเปนเดอนท 0)

• เขมท 2: หลงฉดเขมแรก 1-2 เดอน

• เขมท 3: หลงฉดเขมทสอง 5 เดอน

แนะน าใหฉดท 0, 1 และ 6 เดอน ตามล าดบ

ควรฉดเขมท 2 หางจากเขมแรก 1 เดอน ไมควรฉดกอน 1 เดอน

หากเลยก าหนด 1 เดอน เชน 6 เดอน ไมจ าเปนตองเรมนบเขมท 1 ใหม ใหฉดเขมท 2 ตอไดเลย แลวนบตอไปอก 5 เดอน ส าหรบเขมท 3

ระยะเวลาระหวางการฉดเขมท 2 และ 3 หางกนมากเทาใด การสรางภมคมกนจะเกดขนชาลงเทานน แตระดบภมคมกนโรค (Anti-HBs) จะเกดสงขน

ตารางการสรางภมคมกน

หลกการใหวคซน

1. วคซนเชอตาย ไมมปฎกรยากบ วคซนเชอเปน

2. วคซนเชอตาย สามารถใหพรอมกนได แตคนละต าแหนง

3. วคซนเชอเปน ไมควรใหพรอมกน

การเกบรกษาวคซนปองกนไวรสตบอกเสบ บ

• ในตเยนทอณหภม 2 – 8 องศาเซลเซยส

• หาม เกบในชองแชแขง เพราะวคซนจะเสอมคณภาพอยางรวดเรว

ขนาดยาและวธการใช

• ผใหญ ใหครงละ 1 ml

• เขากลาม (IM) เนอบรเวณ ตนแขน

• ไมควร ฉดทสะโพก

เพราะอาจฉดเขาในชนไขมนใตผวหนง

ลงลกไมถงกลามเนอ ซงจะกอใหเกดการ

สรางภมคมกนต า

ปฏกรยาจากการฉดวคซน

• Local Reaction : ปวด บวม แดง

• Systemic Reaction : ไข

• Allergic Reaction : Anaphylaxis

- ไมมขอหามในหญงมครรภ

- หามให ในผทมประวตแพยสต

(Saccharomyces cerevisiae)

- ผทมอาการปวยปานกลาง-มาก ควรรอจนกวาจะหายเปนปกตเสยกอน

- บรจาคโลหตไดหลงฉดวคซนอยางนอย 28 วน

ประเดนความปลอดภย

• หลงการฉดวคซนไวรสตบอกเสบบ รางกายจะสรางแอนตบอดทเปนภมคมกนเฉพาะตอเชอไวรสตบอกเสบบขน (HBsAb)

• โดยระดบ HBsAb ทสามารถตานการเกดโรคได

- บคคลทวไป 10 mIU/ml

- บคลากรทางการแพทย 100 mIU/ml

ภมคมกนทเกดขน

ภมคมกนทเกดขน

• หลงฉดเขมท 2 ภมคมกนถงระดบทปองกนโรคได

• หลงฉดเขมท 3 กระตนใหภมคมกนโรคสงขน

- อายนอยกวา 40 ป 90 %

- อาย 41-60 ป 75-90 %

- อายมากกวา 60 ป 75 %

• ไมแนะน าใหฉดวคซนกระตนอกหลงจากฉด 3 เขม เนองจากการศกษาระยะยาวพบวาภมคมกนอยไดนานมากกวา 10 ป

• การฉดกระตนใหเฉพาะส าหรบผทมสภาพภมคมกนบกพรอง เชน ผปวยไตวายทตองฟอกไต (hemodialysis) เปนประจ า

ภมคมกนทเกดขน

ปจจยทมผลตอประสทธภาพของวคซน

1. ขนาดของวคซน

2. ภาวะสขภาพรางกายของผเขารบวคซน

3. เชอชาต

4. บรเวณทฉดวคซน 5. อาย