Henüz Hasta Olmadan Hipertansiyon

Uzm. Dr. İbrahim AKDAĞ

Hipertansiyon dünyadaki erişkin nüfusun %26.4’nü etkilemekte (972 milyon erişkin)

Hipertansiyon yılda yaklaşık 7.1 milyon ölüme sebep olmaktadır.

1999-2000 Ulusal Sağlık ve Beslenme inceleme anketlerine göre:

%30 Hipertansiyon hastası, farkında değil

%11 Hipertansiyon hastası olduğunun farkında, tedavi almıyor

%25 Tedavi alıyor,hipertansiyonu kontrol altında değil

%34 Tedavi alıyor, hipertansiyonu kontrol altında (AKB <140/90 mmHg)

Türkiye’de erişkin nüfusun % 33’ü

(12 milyon erişkin) etkilenmekte

TEK HARF çalışması, 31 yaş üzerinde 8.8

milyon kişide şiddetli hipertansiyona işaret

etmekte

Halen tedavi alan her 3 erkek ve 4 kadından

1 tanesinde kan basıncı kontrol altında

Gelişmiş batı ülkelerinde erişkin nüfusta %20-25 hipertansiyon prevalansı olduğu bildirilmektedir

Yine gelişmiş ülkelerde bu hastaların yaklaşık yarısında tanı konabildiği sanılmaktadır

Tanı konanların ABD’de %27.4’ünde, Almanya’da %22,5’inde yeterli etkinlikte tedavi yapılabildiği bildirilmektedir

Hipertansiyon en sık Kuzey Japonya’da, en az ise Hindistan’da görülmektedir

Hipertansiyon

*SIK

Dünyada her 3-4 erişkinden birisi hipertansif

31,827,5

36,1

0

10

20

30

40

50

Tüm grup Erkek Kadın

Yüzd

e (%

)

*ARTMIŞ KV RİSK

İnme ve KVH 3-4 kat fazla Artmış mortalite

*KONTROL ORANI DÜŞÜK

JNC 7, %34

TEKHARF, %18

Türk HT Pre. Çalışması %20 (%8)

Hipertansiyon Toplumda Sık Görülür…

26,426,6

26,1

29,229,6

24

25

26

27

28

29

30

2000 2025

Genel

Erkek

Kadın

Lancet 2005:365:217

972 milyon 1,56 milyar (2000) (2010)

Kan Basıncı Sınıflandırması (JNC-7)

KB sınıfı Sistolik KB Diyastolik KB

Normal <120 <80

Prehipertansiyon

120-139 80-89

Evre 1 HT 140-159 90-99

Evre 2 HT ≥160 ≥110

Normal Kan Basıncı (Tanım)

Tanım için sayısal bir değer verilebilir mi ?

>140/90 = HT Zararlı

139/89 Zararsız mı?

Kan Basıncı Tanımı

“Doku perfüzyonu sağlayacak kadar yüksek ama zarar vermeyecek kadar da düşük”

HİPERTANSİYON

BİRİNCİL HİPERTANSİYON

Nedeni belli olmayan HİPERTANSİYON

Hipertansiyonlu kişilerin

%90-%95’İOLUŞTURUR

İKİNCİL HİPERTANSİYON

Nedeni belli olan

HİPERTANSİYON

%5 -%10’U

OLUŞTURUR

  Sistolik (büyük) tansiyon (mmHg)

Diyastolik (küçük)

tansiyon (mmHg)

Toplantı +20 +15

Çalışma +16 +13

Seyahat +14 +9

Yürüyüş +12 +6

Giyinme +11 +10

Ev işleri +11 +10

Telefon konuşması

+10 +7

Yemek +9 +10

Konuşma +7 +7

Masa işi +6 +5

Okuma +2 +2

Televizyon izleme 0 +1

Uyku -10 -8

Böbrekle ilgili sorunlar

Hormonal sorunlar

İlaca bağlı sorunlar

Nörojenik sorunlar

Hamileliğe bağlı sorunlar (Gebelik

toksemisi)

Aort koarktasyonuna bağlı sorunlar

Hipertansiyon Nedenleri

Kalıtım

Aşırı tuz kullanma

Yaş artışı (65 yaş üzeri)

Irk (Siyah ırk)

Cinsiyet (Erkekler)

Stres

Hipertansiyon Oluşumunu Kolaylaştıran Faktörler

Hipertansiyon Oluşumunu Kolaylaştıran Faktörler

Hava kirliliği

Serum kolesterol

yüksekliği

Sigara

Diyabet

Şişmanlık

Kan Basıncı Ölçümü

Uygun ayarlanmış ve geçerliliği gösterilmiş bir aletle

Oturur pozisyonda, kol kalp hizasında, kolu bir yere dayanmış olarak

5 dakika dinlendikten sonra

Ölçümden önceki 30 dakika içinde sigara, kahve içilmemeli

Kan Basıncı Ölçümü

Uygun boyutta manşonla

(manşonun şişirilen kısmı kolun en az % 80’i)

En az 2 ölçüm yapılmalı

Ölçülen ve hedef KB değerleri sözlü yazılı olarak hastaya bildirilmeli

GFRProteinüriAldosterone sekr.Glomerüler skleroz

HT & Hedef Organ Hasarı

Adapted from Willenheimer R et al. Eur Heart J. 1999;20:9971008; Dahlöf B. J Hum Hypertens. 1995;9(suppl 5): S37S44; Daugherty A et al. J Clin Invest. 2000;105:16051612; Fyhrquist F et al. J Hum

Hypertens. 1995;9(suppl 5): S19S24; Booz GW, Baker KM. Heart Fail Rev. 1998;3:125130; Beers MH, Berkow R, eds. The

Merck Manual of Diagnosis and Therapy. 17th ed. Whitehouse Station, NJ: Merck Research Laboratories; 1999: 16821704; Anderson S. Exp Nephrol. 1996;4(suppl 1):3440; Fogo AB. Am J Kidney Dis.

2000;35:179188.

HT

AtherosklerozVazokonstriksiyonVasküler hipertrofiEndotel disfonksiyonu

LV hipertrofisiFibrozisRemodelingApoptozis

İnme

Ölüm

Hipertansiyon MI

Kalp yetmezliği

Böbrekyetmezliği

Türkiye’de Ölüm Nedenleri

(DİE 1999) Ölüm Nedenleri Sayı Yüzde

Kalp hastalıkları 66 851 41

Kanserler 19 106 12

Serebrovasküler hastalıklar 11 216 7

Pnömoniler 2 496 2

İshaller 961 1

Perinatal ölümler 7892 5

Kazalar ve diğer hastalıklar 40 899 25

Açıklanamayan nedenler 15 113 9

Toplam 164 534 100

Değişik çalışmalara göre Türkiye’de erişkin nüfusta bazı

kronik hastalıkların prevalansları

Hastalık %

Hipertansiyon (30 yaş + ) 12.0 – 38.0

İskemik kalp hastalıkları (30 yaş +)

3.0 – 6.6

Diyabetes mellitus (20 yaş+) 3.5 – 5.0

Depresyon (20 – 49 yaş) 23.0 – 27.0

Osteoartrit (50 yaş +) 25.5 – 38.8

Astma (20 yaş +) 5.2 – 10.5

Kronik bronşit (20 yaş +) 7.1 – 17.7

Hastalık Dağılımı

1813

3896

1327

166 189

917

461

2295

340

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

4500

Diabet Hipertansiyon Astım Bronşit Kanser Akciğer Hastalığı RomatizmalHastalıklar

Böbrek Hastalığı Kalp Tüberküloz

Hipertansiyon Sadece Yüksek Kan Basıncından Daha

FazlasıMetabolik

Sendrom

Sanayileşmiş popülasyonda, bireylerin %15-20’ni etkiler

Kardiyovasküler mortalitede 2-4 kat risk

Tip 2 diyabet gelişimi açısından 5-9 kat risk

İnsülindirenci

Dislipidemi Hipertansiyon

Sistolik kan basıncı Diyastolik kan basıncı

Kan Basıncı – Kalp Hastalığına Bağlı Mortalite İlişkisi

Mort

alite

Yaş

80-89

70-79

60-69

50-59

40-49

Yaş

80-89

70-79

60-69

50-59

40-49

Diyastolik kan basıncımmHg

Sistolik kan basıncımmHg

Lancet 2002; 360: 1903–13

Lancet 2002; 360: 1903–13

Sistolik kan basıncı Diyastolik kan basıncı

Kan Basıncı–İnmeye Bağlı Mortalite İlişkisi

Mort

alite

Yaş

80-89

70-79

60-69

50-59

40-49

Sistolik kan basıncımmHg

Diyastolik kan basıncımmHg

Yaş

80-89

70-79

60-69

50-59

40-49

Am J Med. 2006;119(2):133

1

1,81

2,33

4,1

0

1

2

3

4

5

<120 / 80 120-129 130-139

1

1,81

2,33

4,1

0

1

2

3

4

5

<120 / 80 120-129 130-139

Rela

tif

Ris

kKan Basıncı – Kardiyovasküler Risk

Prehipertansiyon & KVH Riski

Normal KB <120/80 mmHg

Yüksek KB >140/90 mmHg• Artmış KVH riski

Pre-HT 120-139/80-89 mmHg• KVH risk ?MI riski 3.7 kat fazla

(10 yıllık izlem)

“The Framingham Study”

Am J Med. 2006;119(2):133

1

1,81

2,33

0

1

2

3

<120 / 80 120-129 130-139

1

1,81

2,33

0

1

2

3

<120 / 80 120-129 130-139

Rela

tif

Ris

k Kan Basıncı – Kardiyovasküler Risk

0

3

6

9

12

Hipertansiyon ve Renal Hasar

Yıllık k

reati

nin

art

ış s

ıklığ

ı /

1000

Diyastolik kan basıncı (mmHg)

Whelton PK et al. J Hypertens 1992; 10(Suppl): S77–S84

90–104 105–114 >115

Epidemik Sorunlar

IrkCinsiyet

IrkCinsiyet

Akselere

ateroskleroz

Myokard infarktüsü

Kalp yetmezliği

Serebrovasküler

olaylar

• Konvansiyonel risk faktörleri• Konvansiyonel risk faktörleri

• Yeni faktörler• homosistein• CRP• tromboz• inflamasyon• malnütrisyon• anemi• Ca/PO4

• basınç-volüm

• Yeni faktörler• homosistein• CRP• tromboz• inflamasyon• malnütrisyon• anemi• Ca/PO4

• basınç-volüm

KVH

DiyabetHipertansiyon

Kronik böbrekhastalığı

Ülkemizde Mevcut Durum

Her üç kişiden biri hipertansif

Her dört kişiden biri obezite sınırlarında

Diabeti de işin içinde katarsak

Her yüz kişiden yedisi diabetli, yedisi diabete aday

Bu durumda koruyucu hekimlik adına birinci basamakta yapmamız gereken çok iş var

Kan Basıncı Hedefi (JNC VII)

Komplike olmayan HT < 140/90

mmHg

Diabetes Mellitus < 130/80

mmHg

Hedef Organ Hasarı < 130/80 mmHg

Proteinüri > 1gr < 125/75

mmHg

Sıkı şeker kontrolüSıkı şeker kontrolü

Sıkı KB kontrolüSıkı KB kontrolü

**P < 0.05P < 0.05–50 -

–40 -

–30 -

0İnme

Tüm Son noktalar Ölüm

Mikrovasküler komplikasyonlar

Ris

kte

Aza

lma (

%)

UKPDS Group. BMJ. 1998:317;703–713.

–20 -

–10 -

Sıkı KontrolKan basıncı vs Kan

Şekeri

Kan Basıncını Nereye Kadar Düşürelim

160/100 mmHg 140/90 mmHg

130/80 mmHg

115/75mmHg

1

2

Hipertansiflerin Ne Kadarında

Kombinasyon Başlanmalı

% 75

% 25Evre 1 HT

≥ Evre 2 HT

140-159/90-99

≥160/100

Kombinasyon başlanmalıTürk hipertansiyon prevalans çalışması. J

Hypertens 2005

AASK OAB <92

Hedef KB(mmHg)

Ortalama Antihipertansif İlaç Sayısı

1

UKPDS DKB <85

ABCD DKB <75

MDRD OAB <92

HOT DKB <80

Çalışma

2 32

IDNT SKB/DKB 135/85

Hedef KB değerlerine ulaşmak için birden fazla antihipertansif ilaç

gerekmektedir

UKPDS = United Kingdom Prospective Diabetes Study; ABCD = Appropriate Blood Pressure Control in Diabetes; MDRD = Modification of Diet in Renal Disease; HOT = Hypertension Optimal

Treatment; AASK = African American Intervention Study of Kidney Disease; IDNT = Irbesartan Diabetic Nephropathy Trial. OAB: Ortalama Arteryel Basınç

Bakris GL et al. Am J Kidney Dis. 2000;36:646-661. Lewis EJ et al. N Engl J Med. 2001;345:851-860.

4

Hipertansiyonu Önlemek İçin

Fazla kilolardan kaçının

Tuzu kısıtlayın

Fiziki aktiviteleri artırın

Stresten uzak durun

Hayvansal besinlerden kaçının

Bitkisel besinleri daha fazla tüketin

Vitamin ve minerali yeterli alın

Tedavi

Yaklaşık SKB Azalması

Kilo verme 5-20 mmHg/10 KG

Yeme alışkanlığı 8-14 mmHg

Tuz kısıtlaması 2-8 mmHg

Fizik aktivite 4-9 mmHg

Alkol 2-4 mmHg

Alkol kullanmayın ya da en aza indirin

Tuza dikkat edin

Et suları, soslar, salamuralar gibi tuzlu ürünler yerine

Taze sebze ve meyveleri tercih edin

Bitkisel Yağlar ( Mısırözü, Ayçiçek, Zeytinyağı tercih edin)

Yağlar Konusunda Ölçülü Olun

Yağsız süt ürünlerini tüketin (Yarım yağlı süt, yağsız yoğurt)

Yağsız et ürünlerini tüketin (Yağsız et, tavuk eti, balık)

Sosis, pasta gibi yağlı yiyecekleri yemeyin

Tedavi

Hipertansiyonluların % 60’ı

ideal vücut ağırlığından

% 20 fazladır

Aerobik egzersiz ve fizik aktivite:

Her gün (mümkünse) yaş için önerilen maksimal aerobik kapasitenin % 80’ine ulaşan, 30 dak/gün, fizik aktivite

Maksimal hedef kalb hızı : (220 – yaş)

Kan basıncını artırabilmesi nedeniyle izometrik egzersizden kaçınılmalıdır

Tedavi

KB’nı arttıran ilaçların kesilmesi:

Oral kontraseptifler

NSAİİ’lar: Diüretikler, beta blokerler ve ACE inhibitörleriyle etkileşen ilaçlar

Antihistaminikler, dekonjestanlar, fenilpropanolamin

Kortikosteroidler, minerlaokortikoid ve anabolik steroid

Sempatomimetikler ve amfetamin benzeri ilaçlar

Tedavi

Karbenoksolon ya da meyan kökü

Triskilik antidepressanlar

Mono Amino Oksidaz (MAO) inhibitörleri

Ergot alkaloidleri

Diyet ve enerji hapları

Toksinler: Kurşun, kadmiyum, talyum

Tedavi

Tedaviyi Zorlaştıran Faktörler

Hastalığını kabul etmemekte veya kabul etmeleri oldukça zaman almaktadır

Hastalığın ömür boyu süreceğini kabulde zorlanmaktadırlar

İlaçların düzenli alınması gerektiğini kabulde zorlanmakta ve tansiyon normale inince ilaçları bırakmak istemektedirler

İlaçların karaciğer böbrek gibi organlarına zarar vereceğini zannetmektedirler

Meşhur öyküde olduğu üzere hasta doktoruna sorar: "Doktor bu hafta galiba benim ilacım değişti!"

Doktor şaşırır "Evet" der, "Nereden bildin?"

"Gayet kolay" der hasta: "Geçen hafta ilaçlarımı tuvalete attığımda hemen batıyorlardı, bu hafta ise suyun yüzünde kalıyorlar!"

Bir Öykü

Hipertansiyon Hastalarının Yaptıkları Hatalar

Sarımsak, maydonoz gibi bitkilerin tansiyonu düşürdüğüne inanmak

Hipertansiyon tedavisinin ömür boyu süreceğini bilmemek

Komşuların ilacını kullanmak

Her sorunun kaynağı kullanılan ilaç değildir

Kullandığınız ilacı iyi tanımalısınız

Doktorunuza danışmadan ilaç değiştirmeyin

Benim bünyem tansiyona dirençlidir

Sigarayı bıraktım

sıra sizde!…

Beyin

Kalp

Damar

Böbrek

Göz