HENTBOLDE SPOR HENTBOLDE SPOR SAKATLIKLARI VE TEDAVİSİSAKATLIKLARI VE TEDAVİSİ

OP.DR. S.BÜLENT BEKTAŞEROP.DR. S.BÜLENT BEKTAŞERATATÜRK EĞİTİM VE ATATÜRK EĞİTİM VE

ARAŞTIRMA HASTANESİ ARAŞTIRMA HASTANESİ II.ORTOPEDİ VE TRAVMATOLOJİ II.ORTOPEDİ VE TRAVMATOLOJİ

KLİNİĞİKLİNİĞİ

Hentbol GeçmişiHentbol Geçmişi

Okul takımlarıOkul takımları

• Konya Anadolu orta Konya Anadolu orta ve lise ve lise

• Hacettepe Hacettepe üniversitesiüniversitesi

• Klüp takımlarıKlüp takımları

• Konya DemirsporKonya Demirspor

• Konya YSEKonya YSE

• TMOTMO

• Çankaya BelediyesiÇankaya Belediyesi

• Evrensel kolejiEvrensel koleji

• Milli Piyango 1995-Milli Piyango 1995-

Groh’a göre spor yapan 4000 Groh’a göre spor yapan 4000 kişi başına bir sakatlık kişi başına bir sakatlık oluşmaktaoluşmakta

SPOR DALLARINA GÖRE KAZA ORANISPOR DALLARINA GÖRE KAZA ORANI

• % 10 Futbol% 10 Futbol

• % 6 Güreş% 6 Güreş

• % 3 HENTBOL% 3 HENTBOL VE Boks VE Boks

• % 1 Atletizm% 1 Atletizm

• % 0.5 Kayak% 0.5 Kayak

ANTRENÖRÜN KABUSU ANTRENÖRÜN KABUSU YILDIZ OYUNCU YILDIZ OYUNCU SAKATLANDI?SAKATLANDI?

ALTERNATİF HAZIR ALTERNATİF HAZIR OLMALI HER OLMALI HER

SPORCU HER AN SPORCU HER AN SAKATLANABİLİR.SAKATLANABİLİR.

TTakım akım HentbolündeHentbolünde• Ençok I.yarı son15 Ençok I.yarı son15

dakikada ve II.yarı ilk dakikada ve II.yarı ilk 15 dakikasında 15 dakikasında sakatlık oluşmaktasakatlık oluşmakta

• En çok kanatlar ve En çok kanatlar ve pivotlar pivotlar sakatlanmaktasakatlanmakta

• Bayanlar ve erkekler Bayanlar ve erkekler eşit,menstrüel eşit,menstrüel dönemde bayanlarda dönemde bayanlarda risk artıyorrisk artıyor

SAKATLIĞI SAKATLIĞI ÖNLEYEBİLİRMİYİÖNLEYEBİLİRMİYİ

ZZNE YAPALIMNE YAPALIM

ÖNLEMEK MÜMKÜN BAZEN ÖNLEMEK MÜMKÜN BAZEN KAÇINILMAZKAÇINILMAZ

KORUYUCU DİZLİKKORUYUCU DİZLİK

• ROTASYONEL HAREKETLERE ENGEL ROTASYONEL HAREKETLERE ENGEL OLMUYOROLMUYOR

• QUADRİCEPS ATROFİSİQUADRİCEPS ATROFİSİ

• SADECE PİVOTLARA DÜŞME ANINDA SADECE PİVOTLARA DÜŞME ANINDA ÇARPMADAN KORUYORÇARPMADAN KORUYOR

• SAKATLIK SONRASI EN KISA SÜRESAKATLIK SONRASI EN KISA SÜRE

AYAK BİLEKLİĞİAYAK BİLEKLİĞİ

• SAKATLIK SONRASI KORUMASAKATLIK SONRASI KORUMA

• KANATLARDA AYAK BİLEĞİ SAKATLIKKANATLARDA AYAK BİLEĞİ SAKATLIK

• KUVVETLENDİRME EGZERSİZLERİ KUVVETLENDİRME EGZERSİZLERİ SONRASI ENKISA SÜRESONRASI ENKISA SÜRE

HENTBOL SERT,HIZ ARTTIĞI İÇİN HENTBOL SERT,HIZ ARTTIĞI İÇİN AYNI ZAMANDA SAKATLIK ORANI AYNI ZAMANDA SAKATLIK ORANI ARTIŞARTIŞ

•BİREYSELBİREYSEL

•ÇEVRESELÇEVRESEL

ÖNCELİKLİ OLARAK ÖNCELİKLİ OLARAK SAKATLIK OLUŞUMUSAKATLIK OLUŞUMU

ÖNLENMELİÖNLENMELİ

BİREYSEL SEBEPLERBİREYSEL SEBEPLER::

• Fiziksel eksiklikler(Sezon öncesi hazırlık!!! Fiziksel eksiklikler(Sezon öncesi hazırlık!!! • YETERLİ DİNLENME VE UYKUYETERLİ DİNLENME VE UYKU(EN AZ 9 (EN AZ 9

SAAT)YAŞAZALDIKÇA SÜRE UZATILMALISAAT)YAŞAZALDIKÇA SÜRE UZATILMALI• YETERLİ BESLENMEYETERLİ BESLENME ( (PROTEİN,MAGNEZYUMPROTEİN,MAGNEZYUM alımının az alımının az

olmasıKAS SAKATLIK ORANI ARTIRMAKTA)olmasıKAS SAKATLIK ORANI ARTIRMAKTA)• fiziksel uygunluk (aerobik dayanıklılık, fiziksel uygunluk (aerobik dayanıklılık, kuvvet,kuvvet, sürat, sürat,

beceri, çeviklik)beceri, çeviklik)• psikolojik faktörler psikolojik faktörler (KONSANTRASYON ),(KONSANTRASYON ), riski riski

kabullenme, kabullenme, • fiziksel yapı (boy, kilo, eklem stabilitesi, vücut yağ fiziksel yapı (boy, kilo, eklem stabilitesi, vücut yağ

dokusu yüzdesi), yaş ve cinsiyetdokusu yüzdesi), yaş ve cinsiyet . .

PROTEİN ALIMIPROTEİN ALIMI

• Sağlıklı bireylerde günlük protein alımında Sağlıklı bireylerde günlük protein alımında vücut ağırlığının her kilogramı başına 0.8-1 vücut ağırlığının her kilogramı başına 0.8-1 gramlık protein yeterli, özellikle kuvvet gramlık protein yeterli, özellikle kuvvet gerektiren sporlarda bu oran vücut ağırlığı gerektiren sporlarda bu oran vücut ağırlığı başına başına 1. 5-21. 5-2 gram gram, hatta , hatta 2. 52. 5 grama grama kadar çıkabilmektedir Kuvvet kadar çıkabilmektedir Kuvvet çalışmalarının başladığı dönemlerde kas çalışmalarının başladığı dönemlerde kas gelişimine yönelik ek kilogram başına gelişimine yönelik ek kilogram başına 7-87-8 gram protein önerilmektedir gram protein önerilmektedir

• YÜKSEK PROTEİN HARCANMAMASI YÜKSEK PROTEİN HARCANMAMASI İÇİN KARBONHİDRAT ALIMI ÖNEMLİİÇİN KARBONHİDRAT ALIMI ÖNEMLİ

Multivitamin?Multivitamin?• Beslenme bozuk(öğrenci beslenmesi)Beslenme bozuk(öğrenci beslenmesi)

• Özellikle sabah kahvaltısı yapamayanÖzellikle sabah kahvaltısı yapamayan

• Yüklenme veya hazırlık dönemindeYüklenme veya hazırlık döneminde

•ÖNCELİKLİ DOĞAL ÖNCELİKLİ DOĞAL BESLENME ŞARTBESLENME ŞART

Spor sakatlıklarının Spor sakatlıklarının oluşmasında en önemli oluşmasında en önemli

etkenlerden biri yetersiz etkenlerden biri yetersiz ısınmadırısınmadır

• Isınmaya, özellikle germeye (stretch) Isınmaya, özellikle germeye (stretch) büyük önem verilmelidir. Minimum 15-20 büyük önem verilmelidir. Minimum 15-20 dakika aktif ısınma sonrası 10-15 dakika dakika aktif ısınma sonrası 10-15 dakika GERME EGZERSİZİ YAPILMALI!!!!GERME EGZERSİZİ YAPILMALI!!!!

• Her aktivite sonrası mutlaka soğuma Her aktivite sonrası mutlaka soğuma egzersizleri yapılmalıdır .Bilimsel olarak egzersizleri yapılmalıdır .Bilimsel olarak sakatlık oluşumunu belirgin oranda sakatlık oluşumunu belirgin oranda düşürmekte.düşürmekte.

SOĞUMA EGZERSİZLERİ SOĞUMA EGZERSİZLERİ ŞART(ÖNEMSENMİYOR!!!!!!!!!!!!!)ŞART(ÖNEMSENMİYOR!!!!!!!!!!!!!)

ÇEVRESEL NEDENLERÇEVRESEL NEDENLER

• Sporun tipi, Sporun tipi, • sportif aktivite süresi, hadisenin yapısı, rakibin ve sportif aktivite süresi, hadisenin yapısı, rakibin ve

takım arkadaşlarının rolü, zeminin durumu,takım arkadaşlarının rolü, zeminin durumu,• spor için kullanılan malzeme spor için kullanılan malzeme

(ayakkabı,forma),ışık, emniyet tedbirleri. (ayakkabı,forma),ışık, emniyet tedbirleri. Yavaşlama için yeterli mesafe, malzemeler, Yavaşlama için yeterli mesafe, malzemeler,

• iklim koşulları (ısı, nem, rüzgar) antrenör,iklim koşulları (ısı, nem, rüzgar) antrenör,• maç yönetimi ‘kurallar ve hakemlerin kuralları maç yönetimi ‘kurallar ve hakemlerin kuralları

uygulaması). uygulaması).

SAKATLIK ÖNLEME SAKATLIK ÖNLEME PROGRAMLARIPROGRAMLARI

• ANTRENMAN ÖNCESİ 15-20 DAKİKAANTRENMAN ÖNCESİ 15-20 DAKİKA

• EN AZ HAFTADA 4EN AZ HAFTADA 4

• SEZON ÖNCESİ DAHA FAZLA ZAMAN SEZON ÖNCESİ DAHA FAZLA ZAMAN

• HENTBOLE YÖNELİK PROGRAMLARHENTBOLE YÖNELİK PROGRAMLAR• İNTERNET YOLU İLE( acl injury prevention )İNTERNET YOLU İLE( acl injury prevention )

Önçapraz bağ ve ayak bileği Önçapraz bağ ve ayak bileği programlar popülerprogramlar popüler

• LANDING POSITION;LANDING POSITION;• DÜŞME ANINDA DİZLER FLEKSİYON,VALGUS,İÇ ROTASYON YANLIŞDÜŞME ANINDA DİZLER FLEKSİYON,VALGUS,İÇ ROTASYON YANLIŞ

• FLEKSİYON,NÖTRAL VARUS VE HAFİF DIŞ ROTASYON DOĞRUFLEKSİYON,NÖTRAL VARUS VE HAFİF DIŞ ROTASYON DOĞRU

DENGE VE BALANS DENGE VE BALANS ÇALIŞMALARIÇALIŞMALARI

AYAK BİLEĞİ DİZ SAKATLIK AYAK BİLEĞİ DİZ SAKATLIK KORUMA EGZERSİZLERİKORUMA EGZERSİZLERİ

Sakatlık tedavisi hemen Sakatlık tedavisi hemen başlamalı,sporcu eski başlamalı,sporcu eski

performansına ulaşana kadar performansına ulaşana kadar devam etmelidirdevam etmelidir

TEDAVİ SÜREÇLERİTEDAVİ SÜREÇLERİ

• Hemen sakatlık Hemen sakatlık sonrasısonrası

• Sakatlık sonrası erken Sakatlık sonrası erken dönemdönem

• Sakatlık sonrası geç Sakatlık sonrası geç dönemdönem

• Eski performansa Eski performansa dönüşdönüş

ERKEN DÖNEM TEDAVİERKEN DÖNEM TEDAVİ

• Sakatlığın değerlendirilmesi(kafa Sakatlığın değerlendirilmesi(kafa travması? Ekstremite sakatlığı?travması? Ekstremite sakatlığı?

• Acil tedavi(buz tedavi 10-20 Acil tedavi(buz tedavi 10-20 dk,serum fizyolojik yıkama,burun dk,serum fizyolojik yıkama,burun tamponu,yara bakımı(baticon)tamponu,yara bakımı(baticon)

• Müsabaka veya antremana devam?Müsabaka veya antremana devam?

• Destek tedavi(tesbit Destek tedavi(tesbit bandajı,tampon)bandajı,tampon)

!!KAFA VEYA YÜZ KAFA VEYA YÜZ TRAVMASITRAVMASI • Öncelikle bilinç muayenesi Öncelikle bilinç muayenesi gerekli ;kusma ,başdönmesi veya gerekli ;kusma ,başdönmesi veya

bilinç kaybıbilinç kaybı müsabaka veya müsabaka veya antremana devam antremana devam

etmemelietmemeli ,ACİLEN SALIK ,ACİLEN SALIK MERKEZİ SEVK EDİLMELİMERKEZİ SEVK EDİLMELİ

• Boyun ,bel travması( kol veya Boyun ,bel travması( kol veya bacakta uyuşma, güç kaybı )bacakta uyuşma, güç kaybı )

boyun fazla hareket boyun fazla hareket ettirilmeden bir sağlık ettirilmeden bir sağlık

kuruluşuna sevk edilmelikuruluşuna sevk edilmeli

EKSTREMİTE SAKATLIĞIEKSTREMİTE SAKATLIĞI

• Pasif hareket değerlendirilmeli• Buz veya soğuk jel 10-20 dakika • Soğutucu spreyler Soğutucu spreyler ( yüzeyel bölge diz kapağı,parmaklar,ayakbileği (2-3 cm’ye kadar ( yüzeyel bölge diz kapağı,parmaklar,ayakbileği (2-3 cm’ye kadar

derinlikte etkinl)derinlikte etkinl) kullanılabilirkullanılabilir

•Soğuk tedavi 2 saatte bir 48-Soğuk tedavi 2 saatte bir 48-72 devam etmeli 72 devam etmeli

ŞİŞLİK VE ŞEKİL BOZUKLUĞU ! ŞİŞLİK VE ŞEKİL BOZUKLUĞU ! MÜSABAKA VEYA ANTREMANA MÜSABAKA VEYA ANTREMANA

DEVAM ETMEMELİDEVAM ETMEMELİ

BUZ TATBİKİ TAKİBENBUZ TATBİKİ TAKİBEN

• ELEVASYON ELEVASYON

KALP HİZASI ÜZERİNE KALDIRMAKALP HİZASI ÜZERİNE KALDIRMA

• BANDAJLAMAYA MÜSAİT BÖLGE İSE BANDAJLAMAYA MÜSAİT BÖLGE İSE ÖDEMİ AZALTMAK İÇİN ELASTİK ÖDEMİ AZALTMAK İÇİN ELASTİK BANDAJLA TESBİT BANDAJLA TESBİT

• İSTİRAHAT İSTİRAHAT

ÖNCELİKLİ ÖNCELİKLİ SPORCUNUN SAĞLIĞI SPORCUNUN SAĞLIĞI

ÖNEMLİ OLMALIÖNEMLİ OLMALI