1.1.Djelovanje hemijskih faktoraDjelovanje hemijskih faktora. . Djelovanjehemijskih faktora Djelovanjehemijskih faktora spoljaspoljanje sredinenje sredinefaktorikoji utiu na toksino faktorikoji utiu na toksino djelovanjedjelovanjeputevi ulaska i mehanizam putevi ulaska i mehanizam djelovanja djelovanja DDT u ptica i riba u polarnim predjelimaDDT u ptica i riba u polarnim predjelimaKsenobioticiKsenobiotici

Ksenobiotik Ksenobiotik svaka tvar koju nalazimo unutar svaka tvar koju nalazimo unutar organizma, a da se obino ne proizvodi organizma, a da se obino ne proizvodi niti se oekuje da e unutar njega biti niti se oekuje da e unutar njega biti prisutnaprisutna ToksikantToksikant je otrovni ksenobiotik, a je otrovni ksenobiotik, a polutantpolutant tvar koja zagauje. tvar koja zagauje. Polutanti mogu biti Polutanti mogu biti oneistaioneistai - npr. DDT - npr. DDT u vodi, kemikalije, fizikalni faktori (buka, u vodi, kemikalije, fizikalni faktori (buka, te!ki metali (npr. olovo nakupljeno unutar te!ki metali (npr. olovo nakupljeno unutar organizma majke mo"e se osloboditi organizma majke mo"e se osloboditi laktacijom# laktacijom# te!ki metali se naro$ito nakupljaju u te!ki metali se naro$ito nakupljaju u korijenu (%ipokotil ckorijenu (%ipokotil cveklavekla, mrkve , , mrkve , zagaivaizagaivai - organski materijal (npr. - organski materijal (npr. E. E. colicoli u vodi - fekalno zagaenje, biolo!ki u vodi - fekalno zagaenje, biolo!ki supstratisupstrati,, krv, mikroorganizmi i sl. krv, mikroorganizmi i sl. Putevi ulaska kemikalija u organizamPutevi ulaska kemikalija u organizamRespiratorni traktRespiratorni traktKoa i vidljive sluzniceKoa i vidljive sluzniceProbavni traktProbavni traktParenteralni putParenteralni putApsorpcija preko respiratornog traktaApsorpcija preko respiratornog traktaInhalacija je najbri put za prodiranje kemikalija Inhalacija je najbri put za prodiranje kemikalija u organizamu organizamApsorpciona povrina plua 100-140 mApsorpciona povrina plua 100-140 m !oko "0 !oko "0 puta vea od povrine koe odrasle osobe#puta vea od povrine koe odrasle osobe#$$%aobilazi jetru& !poznato je da jetra igra %aobilazi jetru& !poznato je da jetra igra klju'nu ulogu u detoksikaciji i inaktivaciji klju'nu ulogu u detoksikaciji i inaktivaciji tetnih materija# tetnih materija# Inhalacijom brz prodor do modanog tkivaInhalacijom brz prodor do modanog tkiva(estice manje od 0)1" mikrona prolaze kroz (estice manje od 0)1" mikrona prolaze kroz alv* membranu u kapilare+ alv* membranu u kapilare+ pneumokoniozepneumokonioze,asovi i pare !intoksikacija bojnim otrovima) ,asovi i pare !intoksikacija bojnim otrovima) -.#-.#Gradijenta koncentracije supstanci Gradijenta koncentracije supstanci izmeu izmeu alveola alveola i i kapilarakapilaraOd resorpcije kemikalija u tkivimaOd resorpcije kemikalija u tkivimaPlune ventilacije i mijeanja gasova u Plune ventilacije i mijeanja gasova u alveolamaalveolamaRespiratorna resorpcija zavisi odRespiratorna resorpcija zavisi odK!" #irkulacije $ako je vei min% volumen K!" #irkulacije $ako je vei min% volumen desnog srca vea je i per&uzija krvi preko desnog srca vea je i per&uzija krvi preko alveola'alveola'"tanje disajni( puteva uti)e na apsorpciju i "tanje disajni( puteva uti)e na apsorpciju i eliminaciju gasova i &izi)ki naporeliminaciju gasova i &izi)ki napor*ks(alacija zavisi od isti( )inilaca $vjeta)ko *ks(alacija zavisi od isti( )inilaca $vjeta)ko disanje i cirkulacija pomau eliminaciju'disanje i cirkulacija pomau eliminaciju' +*,-*R"O, . +AGGAR-A /OR012A 34 5K4323 4 K3 / +------------------------------ +------------- 0 ------- 5 4225 / - vrijeme prodiranja kemikalije u organizam1 - litara zraka u minuti2 3 cirkulacija !minutni volumen# 2rzina intoksikacije !/# je obrnut proporcionalna sa ventilacijskim i cirkulacionim minutnim volumenom*Intoksikaciono vrijeme je direktno proporcionalno tjelesnoj tezini!4# i koe5icijentu raspodjele !6#7 koe5icijent raspodjele u alveolarnom zraku i penetraciji kemikalije u krv) za svaku kemikaliju je razli'it* +o6ard 3ilco4 +aggard7 0%-% $89:8;8:ale pro&essor o& applied p(=siolog= at >ale>andell +enderson7 P(%-% $89?@;8:AA'>andell +enderson7 P(%-% $89?@;8:AA' &irst director o& >aleBs 2aborator=o& Applied P(=siolog= &irst director o& >aleBs 2aborator=o& Applied P(=siolog= Apsorpcija kroz kou i vidljive sluzniceApsorpcija kroz kou i vidljive sluznice1iposolubilne i hidrosolubilne materije1iposolubilne i hidrosolubilne materije8izioloki otvori u koi8izioloki otvori u koi0in%vol% krvi u subpapilarnim kapilarima7 0in%vol% krvi u subpapilarnim kapilarima7 apsorpciona povrina i rastvorljivost apsorpciona povrina i rastvorljivost kemikalijekemikalije9pitel sluznice tanak !kapi za nos i vag* 9pitel sluznice tanak !kapi za nos i vag* ispiranja#ispiranja#:reitoneum i pleura !dijaliza#:reitoneum i pleura !dijaliza#Cntoksikacija lijekomCntoksikacija lijekomApsorpcija u probavnom traktuApsorpcija u probavnom traktu;eludac resorbuje mali broj kemikalija ;eludac resorbuje mali broj kemikalija !alkohol) antipirin) voda ***#!alkohol) antipirin) voda ***#-rijevna resorpcija - intenzivna-rijevna resorpcija - intenzivna,a resorpciju u crijevima uti)u,a resorpciju u crijevima uti)u-.(CA 6.D.=A :re'nik pora od ?)0-4)" nm*:re'nik pora od ?)0-4)" nm*

0*+A,CEA0 -F*2O!A,FA 0*+A,CEA0 -F*2O!A,FA DOK"CG,C+ 0AD*RCFADOK"CG,C+ 0AD*RCFA8%8%-jelovanje na ulaznom mjestu-jelovanje na ulaznom mjestuH%H%-jelovanje na metabolizam7 enzimske -jelovanje na metabolizam7 enzimske me(anizme7 &unkciju elija7 organe i me(anizme7 &unkciju elija7 organe i sisteme $poto se kemikalija resorbovala'sisteme $poto se kemikalija resorbovala'@%@%-jelovanje na mjestu izlu)ivanja-jelovanje na mjestu izlu)ivanja8%8%-jelovanje na mjestu kontakta -jelovanje na mjestu kontakta $korozivna sredstva'$korozivna sredstva'Intoksikacija sa korozivnim sredstvom Intoksikacija sa korozivnim sredstvom !koncentrovane baze- $iva soda&) ili !koncentrovane baze- $iva soda&) ili koncentrovane kiseline- siretna kiselina) koncentrovane kiseline- siretna kiselina) sumporna ili hlorna kiselina# se deava slu'ajno sumporna ili hlorna kiselina# se deava slu'ajno !zadesno ili akcidentalno# ili namjerno !zadesno ili akcidentalno# ili namjerno !suicidalno#!suicidalno#

2okalno dejstvo korozivnog sredstva2okalno dejstvo korozivnog sredstvakonzumiranje korozivnog sredstva - na mjestu konzumiranje korozivnog sredstva - na mjestu kontakta -otok) transudacija) nekroza !usana ili kontakta -otok) transudacija) nekroza !usana ili sluznice obraza) drijela) jednjaka ili eluca- u sluznice obraza) drijela) jednjaka ili eluca- u zavisnosti do kojeg nivoa je doprlo korozivno zavisnosti do kojeg nivoa je doprlo korozivno sredstvo#) pa 'ak i per5oracija jednjaka u sredstvo#) pa 'ak i per5oracija jednjaka u medijastinummedijastinumhttpFGGHHH*centralteIasgi*comG9,B*htm/ehnika ezo5agoskopije httpFGGHHH*mercksource*comGppdocsGusGcnsGcontentGadamGimagesGencJG5ullsizeG1K11?*jpg httpFGGHHH*nvgi*comGslideLimagesGesophagusGgradeL1Lesophagitis*jpg

"istemsko djelovanje korozivnog sredstva"istemsko djelovanje korozivnog sredstva

1okalno djelovanje nije izolirano) uvijek i opi 1okalno djelovanje nije izolirano) uvijek i opi e5ektiFe5ektiF-raspadanje eritrocita $(emoliza'raspadanje eritrocita $(emoliza'-bubrena insu&icijencija $(emoglobin iz bubrena insu&icijencija $(emoglobin iz bubreni( erirocita zapui bubrene tubule'bubreni( erirocita zapui bubrene tubule'-(emoragi)na dijateza $zbog de&ibrinacionog (emoragi)na dijateza $zbog de&ibrinacionog sindroma'; u kapilarnim podru)jima dolazi do sindroma'; u kapilarnim podru)jima dolazi do intravaskularne koagulacije7 odnosno -CK;a%intravaskularne koagulacije7 odnosno -CK;a%H% -jelovanje na metabolizam i na &unkciju H% -jelovanje na metabolizam i na &unkciju elijeelije

Bjelovanje na mjestu kontakta hemikalije i Bjelovanje na mjestu kontakta hemikalije i elije !elije !membrana elijemembrana elije) ) reagiraju elijski reagiraju elijski receptorireceptori) hemikalija prelazi u citoplazmu) gdje ) hemikalija prelazi u citoplazmu) gdje djeluju na organele !mitohondrije) ribozome# i djeluju na organele !mitohondrije) ribozome# i na kraju napada samo jedro elijena kraju napada samo jedro elije

>ezivanje za proteinske nosa'e>ezivanje za proteinske nosa'e

@% -jelovanje na mjestu ekskrecije@% -jelovanje na mjestu ekskrecije.vaju'inakjenaj'eeposljedicakoncentracije .vaju'inakjenaj'eeposljedicakoncentracije hemikalijenaizlaznommjestuutetnojkoli'ini* hemikalijenaizlaznommjestuutetnojkoli'ini* crijevnekolike)krvavastolica)kolitis7adolaziido crijevnekolike)krvavastolica)kolitis7adolaziido oteenjabubrega) oteenjabubrega) Intoksikacija sul5onamidima) koji su toksi'ni za jetru i Intoksikacija sul5onamidima) koji su toksi'ni za jetru i kotanusratakoMerizabubrege!prekokojihse kotanusratakoMerizabubrege!prekokojihse izlu'uju#) taloenjem u tubulima*izlu'uju#) taloenjem u tubulima*Bjelovanje tetnih hemijskih materija na mjestu ekskrecije- podru'je bubrenihtubulahttp://www-1ercycle.med.umontreal.ca/MedWeb/Cours/module2131/pages/p1.q2.html1.segment pa!s de la branche ascendante de l"anse de #enle. glomrule?. tubule collecteur4. tubule contourn pro$!mal". segment connecteurN* branche descendante de l"anse de #enleK* tubule contourn d!stal&. branc%e ascendante mince .pe djelovanje kemikalija.pe djelovanje kemikalijaCespeci5i'no ope djelovanje !zahvaeni Cespeci5i'no ope djelovanje !zahvaeni hipotalami'ki centri i >C