HEMATURIE: PRAKTISCHE AANPAKDR. CAROLINE MAES, UROLOGIE LIER

• KLEUR URINE: GEEL: UROCHROOM ZORGT VOOR DEGRADATIE VAN HEMOGLOBINE

ROOD/ROODBRUIN: ERYTROCYTEN, HEMOGLOBINE, MYOGLOBINE, PIGMENTEN

URINAIRE HEMATURIE: ROOD TOT PAARS

GLOMERULAIRE HEMATURIE: BRUIN TOT COLA KLEUR

DAAR VERLENGDE TRANSIT TIJD DOORHEEN HET NEFRON EN ZURE PH VORMING VAN METHEMOGLOBINE KAN GEVEN

• TROEBELHEID: FOSFATURIE, PYURIE, CHYLURIE, BACTERIURIE

• URINESTAAL ZO VERS MOGELIJK

• MAN: VOORHUID NAAR ACHTER, PROPERE MEATUS, MIDSTREAM

• VROUW: SPREIDEN LABIAE, ONSTMETTEN MEATUS, MIDSTREAM/ SONDAGE

• KIND: ONTSMETTEN, STERIEL ZAKJE/ SONDAGE OF SUPRAPUBISCHE PUNCTIE

• DIPSTICK ANALYSE: REAGEERT OP HEMOGLOBINE IN RBC, VRIJ HEMOGLOBINE, MYOGLOBINE!

DETECTEERT REEDS 1 TOT 2 RBC/VELD, MAAR GEEFT VEEL VALS POSITIEVE RESULTATEN

DIPSTICK MICROSCOPIE

• ERYTROCYTURIE + +

• MYOGLOBINURIE + -

• HEMOGLOBINURIE + -

• PIGMENTURIE - -

• SEMEN + -

• ALCALISCHE URINE MET PH>9 + -

• OXIDERENDE AGENTIA VOOR DESINFECTIE + -

• GROTE INNAME VAN VIT C - +

AFWIJKENDE DIPSTICK: MICROSCOPIE

CENTRIFUGATIE MET SCHEIDEN VAN SUPERNATANT EN SEDIMENT: WAARIN ZIT DE RODE/BRUINE KLEUR?

HEMATURIE: KLEUR ZIT IN SEDIMENT (UITZ: LYSIS RBC BIJ UITGESPROKEN HEMATURIE OF STERKE DILUTIE URINE: DIPSTICK +, MICROSCOPIE -)

RODE SUPERNATANT: CONTROLEER OP HEMOGLOBINE, MYOGLOBINE: NIERPATHOLOGIE

OF PIGMENT: BIETEN, PORFYRIE, UROPYRINE (FENAZOPYRIDINE)

• RBC: MAKKELIJK HERKENBAAR, UNIFORM EN ROND, CUT OFF MEESTAL VANAF 3 RBC PER VELD

RENALE OORZAAK: RBC CILINDERS: CYLINDRISCHE HOOPJES IN DE VORM VAN RENALE TUBULI OF DUCTI COLLIGENTES

DYSMORFE RBC

• WBC: INFLAMMATIE, >5 WBC PER VELD

WBC CILINDERS: RENALE OORSPRONG

• SQUAMEUS EPITHEEL: CONTAMINATIE?, EVENTUEEL GESONDEERD STAAL

• RENALE TUBULAIRE CELLEN

• KRISTALLEN: CALCIUMOXALAAT, URINEZUUR, TRIPLE FOSFAAT EN STRUVIET, CYSTINE

• BACTERIËN EN ANDERE ORGANISMES

HEMATURIE• VAAK ZONDER DUIDELIJKE OORZAAK EN DAN VAAK BIJ JONGE PATIËNT TRANSIENT

• VANAF LEEFTIJD 35 JAAR MEER KANS OP MALIGNITEIT

• ERNST HEMATURIE HANGT NIET SAMEN MET ERNST ONDERLIGGENDE OORZAAK: KAN ALTIJD TEKEN ZIJN VAN EEN ERNSTIGE ZIEKTE,

TOT TEGENDEEL BEWEZEN

• MACROSCOPISCH: ZICHTBAAR MET BLOTE OOG, REEDS 1 ML BLOED IN 1 LITER URINE GEEFT DUIDELIJK KLEURVERSCHIL

MICROSCOPISCH: ENKEL ZICHTBAAR ONDER DE MICROSCOOP, VANAF 3 RBC PER VELD

• INITIEEL: DISTAAL VAN EXTERNE SFINCTER

TERMINAAL: BLAASHALS EN PROXIMALE URETER

TOTAAL: HOGERE URINAIRE TRACTUS OF BLAAS

• VALSE HEMATURIE: KLEUREN VAN URINE DOOR VOEDINGSSTOFFEN, HEMOGLOBINE, MYOLOBINE OF MEDICATIE

KUNSTMATIGE HEMATURIE: ZELF RBC TOEVOEGEN AAN URINE

CONTAMINATIE: MENSTRUATIE, ATROFIE MUCOSAE

• URINAIR/ GLOMERULAIR, RENAAL/ HEMATOLOGISCH/ IDIOPATHISCH

GESLACHT EN LEEFTIJD

• KINDEREN: ACUTE GLOMERULONEFRITIS

URINEWEGINFECTIE

WILMS TUMOR

• MAN BOVEN 60 JAAR: CARCINOMA BLAAS OF NIER

BENIGNE PROSTAATHYPERTROFIE, MET EVENTUEEL INFECTIE

• JONGE VROUW: CYSTITIS

HEMATURIE IS MEESTAL NIET ACUUT GEVAARLIJK, BEHALVE BIJ UITGESPROKEN BLOEDVERLIES MET

RISICO OP HEMATURIE OF BIJ KLONTERVORMING EN OPTREDEN VAN OBSTRUCTIE

SCREENING IS NIET AANGERADEN

AFWIJKENDE DIPSTICK: MICROSCOPIE MET BEVESTIGING RBC

• URINECULTUUR, UITSLUITEN INFECTIE: INDIEN POSITIEF, BEHANDELEN,

HERHALEN ANALYSE NA 6 WEKEN, INDIEN VERDWIJNEN HEMATURIE GEEN VERDERE OPVOLGING

PYURIE EN DYSURIE: URINEWEGINFECTIE OF MALIGNITEIT!

• UNILATERALE FLANKPIJN SUGGESTIEF VOOR KOLIEK: STARTEN MET BLANCO CT/ ECHOGRAFIE EN OVERZICHTSRADIOGRAFIE

• UITGESPROKEN HEMATURIE MET KLONTERS: DRINGENDE CT MET CONTRAST EN CONTACT UROLOOG

• MICROSCOPISCH EN MACROSCOPISCH: CT SCAN MET CONTRAST EN CYSTOSCOPIE

MICROSCOPISCHE HEMATURIE EN ONDER 35 JAAR, ZONDER GEKENDE UROLOGISCHE PATHOLOGIE:

BLANCO CT SCAN: LITHIASE?

BIJ AANSLEPEN MICROSCOPISCHE HEMATURIE: ADVIES NEFROLOGIE

CT SCAN ZONDER EN MET CONTRAST

• EERST ZONDER CONTRAST, MET NADIEN CONTRAST: BEELDEN VAN RENALE PARENCHYMALE

FASE EN 7 TOT 10 MINUTEN NA TOEDIENING BEELDEN TIJDENS EXCRETOIRE FASE

UITZ: ONDER DE LEEFTIJD VAN 35 JAAR EERST ZONDER CONTRAST VOOR UITSLUITEN LITHIASE

• PERFORMANTER DAN ECHO EN IVP, VWB STENEN, MALIGNITEIT

• CONTRASTALLERGIE: BIJ MILDE ALLERGIE VOORBEREIDING

ZWARE ALLERGIE: CT ZONDER CONTRAST: LITHIASE

ECHOGRAFIE

NMR ZONDER CONTRAST

RETROGRADE URETERO-PYELOGRAFIE

• NIERINSUFFICIËNTIE: EGFR <30: CT ZONDER CONTRAST, ECHOGRAFIE, NMR ZONDER CONTRAST, RETROGRADE URETERO-PYELOGRAFIE

• ZWANGER: ECHOGRAFIE: STUWING?, NMR ZONDER CONTRAST

VERDERE EVALUATIE BEST NA BEVALLING

CYSTO-URETHROSCOPIE

• OP RAADPLEGING MEESTAL MET FLEXIEBELE CYSTOSCOOP: INDIEN ONVOLDOENDE ZICHT

RIGIEDE

• BIJ ACUTE BLOEDING OM PLAATS VAN BLOEDING TE ZIEN

• BIOPTIE VAN SUSPECTE ZONE

• EVENTUEEL + RETROGRADE OF URETEROSCOPIE MET CYTOLOGIE/ BRUSH/ BIOPTIENAME

CYTOLOGIE: VARIABELE SENSITIVITEIT EN SPECIFICITEIT

• MOEILIJK INTERPRETEERBAAR INDIEN VEEL RBC

• LAGERE SENSITIVITEIT BIJ LOW GRADE TUMOREN, HOGERE SENSITIVITEIT BIJ HIGH GRADE OF

CARCINOMA IN SITU

RENAAL• TRAUMA THV DE NIER: DISTENTIE VAN RENALE TUBULI DOOR INTRATUBULAIRE RBC, TRAUMA TUBULAIRE CELLEN DOOR ACUTE

TUBULAIRE NECROSE

• INDIEN EEN DUIDELIJKE NEFROGENE HEMATURIE, IS EVENTUEEL EEN URINAIRE CHECK UP TOCH NIET NODIG

!! OPTREDEN VAN HEMATURIE BIJ GEKENDE NEFROPATHIE HEEFT VERDERE DIAGNOSE NODIG

• RBC CILINDERS, DYSMORFE RBC, >500 MG PROTEINEN IN URINE/24 UUR

DYSMORF: HOBBELIG, VERLIES VAN MEMBRAAN, VERSCHILLEN IN VORM EN AFNAME IN GROOTTE

DOOR: TRAUMA BIJ PASSAGE VAN RBC DOORHEEN HET GLOMERULAIR BASEMENT MEMBRAAN

OSMOTISCH TRAUMA BIJ BEWEGING DOORHEEN HET NEFRON

! JE HEBT EEN FASE CONTRAST MICROSCOOP NODIG EN EXPERTISE !

HET IDENTIFICIËREN VAN DYSMORFISME IS SUBJECTIEF

HET IS NIET ZO DAT BIJ AFWEZIGHEID VAN DYSMORFISME ER SOWIESO GEEN RENALE PATHOLOGIE IS

KIJK OOK NAAR PROTEINURIE (MEER SPECIFIEK ALBUMINURIE)

RENAAL

• KINDEREN EN HEMATURIE: 1/3 RENAAL

• ACUTE POSTSTREPTOCOCCEN GLOMERULONEFRITIS• ANTILICHAAM- ANTIGEN COMPLEXEN RAKEN VAST IN DE GLOMERULI

• VAAK BIJ KINDEREN TUSSEN 3 EN 10 JAAR NA STREPTOCOCCEN FARYNGITIS OF IMPETIGO

• TYPISCH 2 WEKEN LATER, KOORTS, HOOFDPIJN, MILDE HYPERTENSIE

• BENIGNE ESSENTIËLE HEMATURIE (ZIEKTE VAN BERGER)• ACUTE FOCALE GLOMERULONEFRITIS, VOORAL MANNEN 12-55 JAAR

• NEERSLAG IG A EN IG G IN HET GLOMERULAIR MESANGIUM

• 1 TOT 3 DGAEN NA LUCHTWEGINFECTIE OF ANDERE VIRALE AANDOENING

• HERHAALT ZICH VAAK EN GEEFT VAAK BLIJVENDE MICROSCOPISCHE HEMATURIE

• KAN ACHTERUITGANG NIERFUNCTIE GEVEN, ER BESTAAT GEEN BEHANDELING

• BENIGNE FAMILIALE HEMATURIE (THIN BASEMENT MEMBRANE DISEASE)• KINDEREN MET IDIOPATISCHE HEMATURIE BLIJKEN IDEM FAMILIELEDEN TE HEBBEN

• GEEFT GEEN NIERINSUFFICIËNTIE

• SYNDROOM VAN ALPORT (HEREDITARY NEPHRITIS)• FAMILIAAL NIERFALEN EN DOOFHEID, VOORAL JONGE MANNEN

• SYNDROOM VAN GOODPASTURE• ANTILICHAMEN TEGEN GLOMERULAIR BASEMENT MEMBRAAN IN GLOMERULI EN LONG

• INTENSIEVE ARBEID/ SPORT

• DIAGNOSE VAN EXCLUSIE NA VOLLEDIGE WORK UP

• URINE HERCONTROLEREN NA 4 TOT 6 WEKEN

• KOORTS: HERCONTROLEREN

• TRAUMA NIER: URINE HERCONTROLEREN NA 6 WEKEN

• HEMORRAGISCHE INFECTIE: HERCONTROLEREN NA 4 TOT 6 WEKEN

• RADIOCYSTITIS: NA PELVISCHE RADIATIE, TYPISCH NA TWEETAL JAAR

• SICKLE CELL ANEMIE

• CONGENITAAL

• HEMOGLOBINE A WORDT VERVANGEN DOOR HEMOGLOBINE S MET POLYMERISATIE (SICKLING) BIJ HOGE ZUURSTOFGRAAD EN/ OF LAGE PH

• TOT 10% VAN DE AFRO AMERIKANEN, MAAR OOK BIJ BLANKEN

• HEMATURIE BIJ ANTICOAGULATIE

• ZELFS BIJ CORRECTE THERAPEUTISCHE ONTSTOLLING

• HEEFT IDEM OF ZELFS GROTERE NOODZAAK TOT VOLLEDIGE WORK UP

• BLIJK VAN COAGULOPATHIE

MOGELIJKE AANWIJZINGEN

• PYURIE EN DYSURIE: URINEWEGINFECTIE OF MALIGNITEIT

• RECENTE RESPIRATOIRE AANDOENING: NEFROGEEN

• POSITIEVE FAMILIALE ANAMNESE: NEFROGEEN, SICKLE CELL ANEMIE

• FLANKPIJN: OBSTRUCTIE DOOR LITHIASE OF KLONTER, MALIGNITEIT, IG A NEFROPATIE

• BENIGNE PROSTAATHYPERTROFIE: DOOR FRAGILITEIT NEOVASCULARISATIE, DOOR INFECTIE

• TRAUMA

• INTENSIEVE ARBEID

• VROEGERE STOLLINGSPROBLEMEN OF BLOEDINGEN OP VERSCHILLENDE PLAATSEN: UROLOGISCHE CHECK UP NODIG

• CYCLISCHE HEMATURIE BIJ VROUWEN, TIJDENS EN KORT NA MENSES: ENDOMETRIOSE URINAIRE TRACTUS

• MEDICATIE MET UITLOKKEN NEFRITIS OF COAGULOPATIE

• ZWARTEN: SICKLE CELL

• VAKANTIE: SCHISTOSOMA HAEMATOBIUM, TUBERCULOSE

• STERIELE PYURIE: RENALE TBC, ANALGETISCHE NEFROPATIE, TOXISCHE NEFROPATIE, INTERSTITIËLE AANDOENINGEN

• BLOEDING UIT 1 OSTIUM: ANGIOGRAFIE OF URETEROSCOPIE

• KINDEREN:

• URINEWEGINFECTIE

• RENAAL

• WILMS TUMOR

• IDIOPATISCHE HEMATURIE ZONDER PROTEINURIE:

• TOT 35% HEEFT HYPERCALCIURIE

• TOT 20% HEEFT HYPERURICOSURIE

• HIERBIJ VAAK FAMILIALE VOORGESCHIEDENIS VAN LITHIASEN

• VERHOOGD RISICO OP LITHIASEN

• THIAZIDE DIURETICA

• PURINE VERMIJDEN IN DIEET, INNAME ALLOPURINOL

• BLOEDKLONTERS:

VAAK URINAIR, WANT:

• IN DE GLOMERULI EN TUBULI BEVINDT ZICH UROKINASE EN WEEFSELTYPE PLASMINOGEEN ACTIVATOREN

• EEN GLOMERULAIRE BLOEDING IS TYPISCH EEN DIFFUUS CAPILAIR PROCES MET VRIJKOMEN KLEINE HOEVEELHEDEN VAN

BLOED IN EEN RELATIEF GROOT VOLUME VAN GLOMERULAIR FILTRAAT

• PROTEÏNURIE:

VAAK NEFROGEEN, WANT:

• MICROSCOPISCHE HEMATURIE OP ZICH GEEFT GEEN DUIDELIJKE PROTEINURIE~EEN POSITIEVE DIPSTICK VOOR PROTEÏNE

WIJST MEESTAL OP EEN GLOMERULAIRE PATHOLOGIE

• UITZ: ENKEL UITGESPROKEN MACROSCOPISCHE HEMATURIE GEEFT OP ZICH DUIDELIJKE TOENAME IN PROTEÏNURIE

GEEN TE VINDEN OORZAAK

• TRANSIËNTE MICROSCOPISCHE HEMATURIE KOMT VAAK VOOR EN IS VAAK BENIGNE,

MAAR OPGEPAST VANAF DE LEEFTIJD VAN 35 JAAR!

HERHALEN VAN CT EN CYSTOSCOPIE ~ TRANSIENT OF PERSISTEREND, RISICO OP MALIGNITEIT

1 EPISODE VAN HEMATURIE EN RISICO OP MALIGNITEIT:

JAARLIJKSE URINE ANALYSE, BIJ 2X NEGATIEF: STOP

RECIDIEF MACROSCOPISCHE HEMATURIE: COMPLETE WORK UP

PERSISTERENDE MICROSCOPISCHE HEMATURIE: MEESTAL DOOR MILDE GLOMERULOPATHIE EN PREDISPOSITIE TOT STEENVORMING

URINE ANALYSE EN CYTOLOGIE OM DE 6 MAANDEN

JAARLIJKSE URINE ANALYSE, NA 3 TOT 5 JAAR COMPLETE WORK UP

BIJ HOOG RISICO PATIËNT, NA 1 JAAR COMPLETE WORK UP

RECIDIEF MACROSCOPISCHE HEMATURIE:

HERHALEN COMPLETE WORK UP

BESLUIT

• POSITIEVE DIPSTICK OF RODE OF BRUINE URINE: MICROSCOPISCHE ANALYSE

• MICROSCOPISCHE HEMATURIE TIJDENS MENSEN OF BIJ TRAUMA OF NA ZWARE ARBEID: HERHALEN VAN ANALYSE

• INDIEN INFECTIE: CONTROLE URINE ZES WEKEN NA BEHANDELING

• UNILATERALE FLANKPIJN: START MET BLANCO CT (OF ECHOGRAFIE EN OVERZICHTSRADIOGRAFIE)

• MICROSCOPISCHE HEMATURIE: URINAIRE WORK UP: CT SCAN

CYSTOSCOPIE ENKEL BIJ RISICO MALIGNITEIT? (AUA: OOK ONDER 35 JAAR)

NEFROLOGISCHE WORK UP

• MACROSCOPISCHE HEMATURIE: HEVIG OF MET KLONTERS: DRINGENDE CT EN CYSTOSCOPIE

URINAIRE WORK UP

NEFROLOGISCHE WORK UP

• CT SCAN IS VOORKEURSBEELDVORMING: JONGER DAN 35 JAAR EN GEEN RISICO OP MALIGNITEIT: START BLANCO

INDIEN GEEN LITHIASE: MET CONTRAST

ZWANGERE/ CONTRASTALLERGIE/ NIERINSUFFICIËNTIE: ECHO, NMR