H.EL205

ØÓÒÈÑ.ÓÓÈÑ.Óóðõàéí öàõèëãààíæóóëàëò, àâòîìàòæóóëàëòûí áàã. Á.Áàòõèøèã

Ïðàêòèê 1

§1.5. Òðàíñôîðìàòîðûí ñîðîíçîí õºäºëãºã÷ õ¿÷, ã¿éäëèéí òýãøèòãýë

Òðàíñôîðìàòîðûã õîîñîí ÿâàëòûí ãîðèìä º.õ ò¿¿íèé íýãä¿ãýýð îðîîìîã U õ¿÷äýëòýé, õî¸ðäóãààð îðîîìîã çàäãàé (I2=0) àæèëëàæ áàéíà ãýæ òºñººëüå. Ýíý ¿åä íýãä¿ãýýð îðîîìãîîð ã¿éõ ã¿éäëèéã õîîñîí ÿâàëòûí ã¿éäýë ãýæ íýðëýõ áà I0 ãýæ òýìäýãëýäýã. Ýíý ã¿éäëèéí ¿éë÷ëýëýýð ¿¿ñýõ ñîðîíçîí õºäºëãºã÷ õ¿÷ íü

ñîðîíçîí äàìæóóëàã÷èä ¿íäñýí ñîðîíçîí óðñãàëûã ¿¿ñãýõ áºãººä

ò¿¿íèé õàìãèéí èõ óòãà íü

ñmax R/wIÔ 102 áàéíà. (1.18)

RC – ñîðîíçîí äàìæóóëàã÷èéí ñîðîíçîí ýñýðã¿¿öýë. Õî¸ðäóãààð îðîîìîãò à÷ààëàë õîëáîõ ¿åä îðîîìãîîð ÿìàð íýã I2 ã¿éäýë ã¿éíý. Íýãä¿ãýýð îðîîìãîîð ã¿éõ ã¿éäëèéí õýìæýý I1 áîëæ ºñíº. Ýíý ¿åä îðîîìãèéí ñîðîíçîí óðñãàë I1w1 áà I2w2 ñ.õ.õ-í¿¿äèéí ¿éë÷ëýëýýð ¿¿ñíý.

ñmax R/wIwIÔ )(2 2211 (1.19)

Ýíý ñîðîíçîí óðñãàëûí õýìæýýã 1.9 òîìü¸îíîîñ èëýðõèéëæ áîëíî.

)444( 11 fw,/EÔmax

)( 11 EU áîëîõûã òîîöâîë

)444( 11 fw,/UÔmax áîëíî. (1.20)

1.20 èëýðõèéëëýýñ ¿çýõ¿ë ¿íäñýí ñîðîíçîí óðñãàëûí õýìæýý íü òðàíñôîðìàòîðûí à÷ààëëûí õýìæýýíýýñ åð íü õàìààðàõã¿é ãýæ îéëãîæ áîëíî. Ó÷èð íü U1 õ¿÷äýëèéí õýìæýý áàðàã òîãòìîë áàéäàã. Ãýõäýý 1.13 èëýðõèéëëýýñ îðîîìîã äýýð óíàõ õ¿÷äýëèéí óíàëòûã òîîöîõã¿éãýýð

)( 11 EU ãýæ àâñàí òóë ýíý íü à÷ààëàë õýâèéí õýìæýýíýýñ èõã¿é

òîõèîëäîëä ¿íýí áàéíà. Íýãýíò ñîðîíçîí óðñãàëûí õýìæýý òîãòìîë áàéõ ó÷èð

ññ R/wIwIR/wI )(22 221110 áàéíà. Ýíäýýñ

òðàíñôîðìàòîðûí ñ.õ.õ-íèé òýãøèòãýëèéã ãàðãàíà.

221110 wIwIwI (1.21)

1.21-ñ íýãä¿ãýýð îðîîìãèéí ñ.õ.õ-èéã èëýðõèéëáýë õî¸ð á¿ä¿¿ëýã÷òýé áîëîõûã àæèãëàæ áîëíî.

)( 221011 wIwIwI

H.EL205

ØÓÒÈÑ.ÓÓÈÑ.Óóðõàéí öàõèëãààíæóóëàëò, àâòîìàòæóóëàëòûí áàã. Á.Áàòõèøèã

10wI - á¿ðä¿¿ëýã÷ íü òðàíñôîðìàòîðûí ñîðîíçîí äàìæóóëàã÷èä ¿íäñýí

ñîðîíçîí óðñãàëûã ¿¿ñãýæ, 22wI íü 11wI ñ.õ.õ-íèé ¿éë÷ëýëèéã

ñààðìàãæóóëäàã áàéíà. ¯¿íèéã Ëåíöèéí ä¿ðìýýð òàéëáàðëàæ áîëíî. Òðàíñôîðìàòîðûí II îðîîìîãò ¿¿ñýõ ö.õ.õ Å2 íü ò¿¿íèéã èíäóêöëýõ ñîðîíçîí óðñãàë Ô-ààñ 90Î-ààð õîöîðíî. Õàðèí II îðîîìãîîð ã¿éõ ã¿éäëèéí âåêòîð íü à÷ààëëûí øèíæ ÷àíàðààñ õàìààðíà. Èäýâõèòýé-íºëººìæèéí à÷ààëàëòàé ¿åä à÷ààëëûí ã¿éäýë íü ñîðîíçîí îðíûã ñóëðóóðàõ ¿éë÷ëýë ¿ç¿¿ëíý (1.8-çóðàã, à).

Õàðèí èäýâõèòýé-áàãòààìæèéí à÷ààëàëòàé ¿åä õî¸ðäóãààð

îðîîìãîîð ã¿éõ ã¿éäýë íü òðàíñôîðìàòîðûí ñîðîíçîí äàìæóóëàã÷èä ñîðîíçîõ ¿éë÷ëýëèéã ¿ç¿¿ëíý. (1.8-ð çóðàã, á) Òðàíñôîðìàòîðûí ñ.õ.õ-íèé òýãøèòãýëèéí (1.21) õî¸ð òàëûã îðîîäñûí òîî w1 õóâààæ äàðààõ òýãøèòãýëèéã ãàðãàí àâ÷ áîëíî.

12210 w/wIII , áóþó 210 III (1.23)

Òýãøèòãýëéèí 1222 w/wII ã¿éäëèéã íýãä¿ãýýð îðîîìîãò

øèëæ¿¿ëñýí ã¿éäýë ãýæ íýðèéäíý. Ýíý íü w1 îðîîäîñòîé îðîîìãîîð ã¿éõäýý, w2 îðîîäîñòîé îðîîìãîîð I2 ã¿éäýë ã¿éõäýý ¿¿ñãýõ ñ.õ.õ-òýé òýíö¿¿ õýìæýýíèé ñ.õ.õ ¿¿ñãýõ ã¿éäýë þì.

22112212 )( wIww/wIwI

1.23-ààñ òðàíñôîðìàòîðûí ã¿éäëèéí òýãøèòãýëèéã ãàðãàíà.

).( 201 III (1.24)

Òðàíñôîðìàòîðûí íýãä¿ãýýð îðîîìãîîð ã¿éõ ã¿éäýë I1 íü ¿íäñýí ñîðîíçîí óðñãàë Ô ¿¿ñãýõýä øààðëàãäàõ ñ.õ.õ-èéã áèé áîëãîõ I0 ã¿éäýë áà òðàíñôîðìàòîðûí II îðîîìîãò ¿¿ñýõ ñ.õ.õ-èéã ñààðìàãæóóëàõ

2I ã¿éäë¿¿äèéí ãåîìåòð íèéëáýð þì.

¯íäñýí ñîðîíçîí óðñãàë Ô íü õóâüñàõ òóë òðàíñôîðìàòîðûí ñîðîíçîí äàìæóóëàã÷èä ãèñòåðåçèñèéí áîëîí õóéëàðñàí ã¿éäëèéí àëäàãäëóóä ¿¿ñäýã. Ýíý àëäàãäëûí õýìæýý íü õ.ÿ-ûí ã¿éäëèéí èäýâõèòýé á¿ðä¿¿ëýã÷èéí õýìæýýíýýñ õàìààðíà. Õ.ÿ-ûí ã¿éäëèéí èäýâõèòýé á¿ðä¿¿ëýã÷ íü 0.1 I0-îîñ õýòýðäýãã¿é.

2

22wI

22 wI ð

maxÔ

maxE

2

22wI

22 wI ð

maxÔ

maxE

1.8-ð çóðàã.

Èäýâõèòýé-íºëººìæèéí

(à) áà èäýâõèòýé-

áàãòààìæèéí (á)

à÷ààëàëòàé

òðàíñôîðìàòîðûí

âåêòîðûí äèàãðàìì.

à)

á)

H.EL205

ØÓÒÈÑ.ÓÓÈÑ.Óóðõàéí öàõèëãààíæóóëàëò, àâòîìàòæóóëàëòûí áàã. Á.Áàòõèøèã

§1.6. Õî¸ðäóãààð îðîîìãèéí ïàðàìåòð¿¿äèéã øèëæ¿¿ëýõ. Òðàíñôîðìàòîðûí îðëóóëãûí ñõåì

Òðàíñôîðìàòîðûí íýã áà õî¸ðäóãààð îðîîìãèéí õýìæèãäõ¿¿í¿¿ä íü õîîðîíäîî èõ ÿëãààòàé. Ýíý íü òðàíñôîðìàöèëàõ êîýôôèöèåíò ºíäºð ¿åä èõýýð èëðýõ áºãººä òîîöîî õèéõýä õ¿íäðýëòýé áîëäîã. ¯¿íèéã òðàíñôîðìàòîðûí II îðîîìãèéã I îðîîìîãòîé àäèë òîîíû îðîîäîñòîéãîîð òîîöîí ò¿¿íèé ö.õ.õ, õ¿÷äýë, ã¿éäýë áîëîí ýñýðã¿¿öëèéã ýíý òîîíä øèëæ¿¿ëýí òîîöîõ àðãààð õºíãºâ÷èëíº. ªºðººð

õýëáýë k=w1/w2 êîýôôèöèåíòòýé æèíõýíý òðàíñôîðìàòîðûã k=w1/ 2w

êîýôôèöèåíòòýé ýêâèâàëåíò òðàíñôîðìàòîðîîð ñîëèíî (øèëæ¿¿ëíý) ãýñýí ¿ã þì. Øèíý (øèëæ¿¿ëñýí) òðàíñôîðìàòîðûí õî¸ðäóãààð îðîîìãèéí öàõèëãààí ñîðîíçîí ÷àäàë ººð÷ëºãäºõã¿é áàéõ íºõö뺺ñ

2222 IEIE (1.27)

áºãººä 12212 /III áîëîõûã òîîöâîë

.EEI

IE

I

IE

2

122

2

1

2

22

2

22

(1.28)

̺í 2222 IUIU ó÷èð

2122 /UU áîëíî. (1.29)

Õî¸ðäóãààð îðîîìîãò àëäàãäàõ àêòèâ ÷àäëûí àëäàãäàë òýíö¿¿ 2

22222 IrIr áàéõ ó÷èð

2212

22222 )/(r)I/I(rr . (1.30)

Õî¸ðäóãààð îðîîìãèéí peàêòèâ ÷àäàë àëäàãäàë òýíö¿¿ 2

22222 IxIx áàéõ ó÷èð

22122 )/(xx . (1.31)

Õî¸ðäóãààð îðîîìãèéí øèëæ¿¿ëñýí á¿ðýí ýñýðã¿¿öýë

22122 )/(ZZ (1.32)

À÷ààëëûí øèëæ¿¿ëñýí á¿ðýí ýñýðã¿¿öýë

221 )/(ZZ ÍÍ (1.33)

Õºðâ¿¿ëñýí òðàíñôîðìàòîðûí ö.õ.õ-íèé òýãøèòãýë

).I(II

;rIxIjEZIEU

;rIxIj)E(ZI)E(U

201

222222222

111111111

(1.34)

Ýäãýýð òýãøèòãýë¿¿ä íü õîîñîí ÿâàëòûí ãîðèìîîñ õýâèéí ãîðèìä òðàíñôîðìàòîðûí ïàðàìåòð¿¿äûí õîîðîíäûí õàìààðëûã òîãòîîíî.

H.EL205

ØÓÒÈÑ.ÓÓÈÑ.Óóðõàéí öàõèëãààíæóóëàëò, àâòîìàòæóóëàëòûí áàã. Á.Áàòõèøèã

Òðàíñôîðìàòîðò ÿâàãäàõ öàõèëãààí ñîðîíçîí ïðîöåññûã îéëãîõîä áîëîí òîîöîîã õèéõýä õÿëáàð áîëãîäîã áàñ íýã àðãà áîë îðëóóëãûí ñõåì þì. Òðàíñôîðìàòîðûí ýêâèâàëåíò ñõåì íü 1.9-ð çóðàã, à-ä ¿ç¿¿ëñýí áàéäàëòàé áîëíî. Ñõåìä îðîîìãóóäûí èäýâõèòýé áà

íºëººìæèéí ýñýðã¿¿öë¿¿äèéã õèéñâýðýýð îðîîìãóóäààñ ñàëãàí òýäãýýðòýé öóâàà õîëáîñîí. Ýêâèâàëåíò ñõåìèéí À áà à áîëîí Õ áà õ öýã¿¿äèéí ïîòåíöèàëóóä àäèë ó÷èð òýäãýýðèéã õîîðîíä íü õîëáîí Ò ìàÿãèéí ñõåìèéã ãàðãàí àâ÷ áîëíî. Ýíý ñõåìä òðàíñôîðìàòîðûí íýã áà õî¸ðäóãààð îðîîìãèéí õîîðîíäûí ñîðîíçîí õîëáîîã öàõèëãààí

õîëáîîãîîð ñîëüñîí áºãººä îðëóóëãûí ñõåì ãýæ íýðëýíý. Óã ñõåìèéí

à÷ààëëûí õºðâ¿¿ëñýí á¿ðýí ýñýðã¿¿öýëýýñ áóñàä ïàðàìåòð¿¿äèéã òóðøèëòààð òîäîðõîéëîõ áîëîìæòîé.

§1.7. Òðàíñôîðìàòîðûí âåêòîðûí äèàãðàìì

Òðàíñôîðìàòîðûí îðëóóëãûí ñõåì áîëîí ö.õ.õ, ã¿éäëèéí òýãøèòãýë¿¿äèéã àøèãëàí òðàíñôîðìàòîðûí ã¿éäýë, ö.õ.õ áà õ¿÷äýëèéí

à) r1 x1

2x 2r

1I

2I

1U 1E

2E 2U HZ

A a

X x

á) r1 x1

2x 2r

1I xm

012 III

1U

21 EE 2U HZ

rm

1.9-ð çóðàã. Øèëæ¿¿ëñýí òðàíñôîðìàòîðûí ñõåì (à) áà îðëóóëãûí ñõåì (á)

H.EL205

ØÓÒÈÑ.ÓÓÈÑ.Óóðõàéí öàõèëãààíæóóëàëò, àâòîìàòæóóëàëòûí áàã. Á.Áàòõèøèã

õàðüöàà, õîîðîíäûí ôàçûí çºðººã òîä õàðóóëàõ âåêòîðûí äèàãðàììûã áàéãóóëúÿ.

Ýõëýýä ñîðîíçîí óðñãàëûí âåêòîðûã áàéãóóëíà. (1.10-ð çóðàã, à).

Õ.ÿ-ûí ã¿éäëèéí âåêòîð Ômax -ààñ ñîðîíçîí àëäàãäëûí ºíöºã -ãààð

ò¿ð¿¿ëæ (öàãèéí ç¿¿íèé ýñðýã), 21 Å,Å âåêòîðóóä 90Î-ààð õîöîðíî

(öàãèéí ç¿¿íèé äàãóó). 2Å áà 2I -èéí õîîðîíäûí ºíöºã íü à÷ààëëûí

øèíæ ÷àíàðààñ õàìààðíà. À÷ààëàë èäýâõèòýé èíäóêòèâ òîõèîëäîëä

)],()[( 22 HH rr/xxarctg (1.35)

ºíö㺺ð 2I ã¿éäýë 2Å -îîñ õîöîðíî.

2U âåêòîðûã áàéãóóëàõûí òóëä 2Å âåêòîðîîñ õ¿÷äýëèéí óíàëòûí

âåêòîðóóä áîëîõ 22xIj áà 22rIj -ã õàñàõ õýðýãòýé.

Íýãä¿ãýýð îðîîìãèéí ã¿éäëèéí âåêòîðûã )( 101 III

âåêòîðóóäûí íèéëáýðýýð òîäîðõîéëíî. ÿéäëèéã îëñíû äàðàà

111111 rIxIj)E(U âåêòîðûã áàéãóóëíà. / 1E âåêòîð íü Ômax-èéã

90Î-ààð ò¿ð¿¿ëíý./

1.10-ð çóðàã. Òðàíñôîðìàòîðûí âåêòîðûí äèàãðàìì

Äèàãðàììûã èäýâõèòýé áàãòààìæèéí à÷ààëàëòàé ¿åä áàéãóóëàâ.

(1.10-ð çóðàã, á)

á)

11xIj

11rI

1U

1E-

1I 2I-

1

2ðI maxÔ

2

2I

2

2U

12 EE

22 xIj-

22rI-

à)

11xIj

11rI

1U

1E-

1

1I

2I-

2ðI

maxÔ

2I 2

2

2U

12 EE

22rI-

22 xIj-