Heiligen in veelvoudDevotiebeelden in gips in de 19de en 20ste eeuw

INLEIDING

Jan Klinckaert

Waarom deze studiedag ?• Massaproductie van religieuze voorwerpen als

cultuurfenomeen : belang van context > Rijke Roomse Leven / devotiecultuur / volksdevotie

• Ontwikkelen van waarderingskader voor behoud en selectie: niet oordelen voor je het kent

• Interessant voor cultuurhistorisch, sociaal-economisch en volkskundig onderzoek

• Beelden in gips / carton romain : dragers van geloof (religieuze waarde)

• Kunsthistorische waarde : > niet alle gipsen heiligenbeelden zijn ‘kitsch’> ook belangrijk voor iconografisch onderzoek

Heiligen in veelvoud : inleiding

Atelier Abdij van AffligemChristus Koning (1925)

“ vijf manden ende twee kisten van ghebakenensteenine beelden die hij ute Holland hadde ghedaencommen tot int Zwin, aldaer versceipt hadde in een

scip van Sint Omaers”

(Brugge, 1445)

Heiligen in veelvoud : inleiding

Massaproductie van beelden voor religie of devotie is niet nieuw :

• Oude Nabije Oosten + klassiek Oudheid : beeldjes in klei in mallen gevormd en gebakken

• Late middeleeuwen : pijpaarden heiligenbeeldjes

• 17de – 20ste eeuw : beeldjes in was (ex-voto’s) …

Heiligen in veelvoud : inleiding

Mallen voor een pijpaarden Onze-Lieve-Vrouwbeeldje (Utrecht, ca. 1450)

Centraal Museum Utrecht

Gips (Calciumsulfaat)- Goedkope grondstof- Makkelijk te bewerken- Verschillende toepassingen in beeldhouwkunst

• afgietsels : reeds in 16de -17de eeuw afgietsels van beeldwerk uit klassiek oudheid > van belang voor artistieke opleiding ; ook in 19de

eeuw grote verzamelingen van afgietsels van meesterwerken voor academisch kunstonderwijs en kunstgeschiedenis; van belang voor restauraties en kunsthistorisch onderzoek

• mallen voor gietwerk• originele modellen voor beeldhouwwerk / gietwerk• stucwerk : kalksnijders• als beeldhouwmateriaal : bv. in actuele kunst• seriële productie van beelden (ook andere technieken : carton

romain)

Heiligen in veelvoud : inleiding

Victoria and Albert Museum LondenCast Court Collection

Sint-Gertrudisschrijn Nijvel

Georges Minne (1866-1941)Fontein der geknielden – origineel gipsmodel

Museum voor Schone Kunsten Gent

J.C. Hansche – stucplafond bibliotheek (1672)Abdij van Park - Heverlee

Gipsconservatieproject (2009-2011)

Een aantal gipsen beelden uit het atelier Salu in Laken worden exemplarisch behandeld in een proefproject voor behoud en conservatie van gipsen artefacten. Dit moet leiden tot een handleiding voor conservatie van gips.