B GIO D C V O T O TR NG I H C K THU T CNG NGH TP.HCM KHOA MI TR NG & CNG NGH SINH H C -------------------

BI GI NG:

NG D NG TIN H C TRONG CNG NGH SINH H CGVGD: BI VN TH VINH

Ti li u lu hnh n i b TP.HCM, Thng 01/20081

I. GI I THI U CHUNG V STATGRAPHICS PLUS)

STATGRAPHICS CENTURION (HO C

1. H ng d n ci t Statgraphics Centurion XVI v ng k b n quy n Ch y file setup.exe trong a chng trnh M t lo t h p tho i hi n ra, nh p ch n Next n khi xu t hi n h p tho i:

Nh p ch n I accept the terms in the license agreement i n thng tin vo h p tho i:

Ch n Next

Ch y file KeyGen.exe trong a chng trnh xu t hi n h p tho i:

2

Nh p ch n Generate Serial s xu t hi n m t dy k t trong box Serial Number Nh p ch n (1) Copy Paste Serial Number vo h p tho i:

Ti p t c ch n Next lin t c v ch n Install xong v ch n Finish hon t t. Kh i ng Statgraphics, xu t hi n h p tho i:

b t

u ci

t, ch

i ci

t

Click b ch n m c Show the StatWizard at Startup gc d i bn tri r i Ch n Cancel Yes b h p tho i tr v mn hnh chnh Ch n menu Help Ch n License Manager

3

Copy Product key v Paste vo h p tho i c a keygen:

Nh p ch n Generate Activation Code h p tho i c a License Manager:

Copy Activation code v paste vo

Nh p ch n UPGRADE hon t t ng k b n quy n. * i v i Statgraphics Plus, ch c n ch y file SGWIN.EXE.4

2. Thi t l p cc thng s h th ng ban u Ph n m m Statgraphics Centurion c 2 h th ng Menu c th c s d ng l Classic menu v i cc heading l n l t l File, Edit, Plot, Describe, Compare, v Six sigma menu v i cc heading l n l t l File, Edit, Define, Measure, Analyze, chuy n i gi a 2 h th ng Menu ch n Edit Preferences xu t hi n h p tho i:

Ch n tab General, trong box System Options click ch n ho c b ch n m c Use Six Sigma Menu. Thng th ng, d s d ng nn ch n h th ng Classic menu (tng t nh h th ng menu c s d ng trong Statgraphics Plus). 3. Nh p d li u v qu n l d li u: D li u ph i c nh p vo DataBook, m t DataBook chuNn g m 10 datasheet c k hi u b ng cc ch ci t A n J. Trong m i datasheet c cc c t v hng: m i hng ch a thng tin v m t m u, m t tr ng h p hay m t quan st n l cn m i c t i di n cho m t bi n. C 2 cch nh p d li u vo DataBook: - Cch 1: Nh p tr c ti p vo DataBook - Cch 2: Nh p d li u vo m t ph n m m khc nh Excel, sau copy hay load vo ph n m m Statgraphics. Tr c khi nh p d li u vo DataBook, c n ph i nh ngha bi n trong m i c t Ch n Modify b ng cch click ph i chu t vo c t mu n nh ngha bi n column xu t hi n h p tho i:

5

Nh p tn bi n vo m c Name, nh p ph n ch thch vo m c Comment v l a ch n d ng d li u trong m c Type (3 d ng d li u th ng g p l: d ng s Numeric, d ng k t Character v d ng cng th c tnh ton Formula). Sau khi nh ngha bi n y , click ch n OK k t thc v b t u nh p d li u vo c t 1, sau ti p t c l n l t nh ngha bi n v nh p d li u vo cc c t ti p theo. V d : nh p b ng s li u:

Sau khi nh p vo DataBook cho k t qu sau:

6

lu b ng s li u: ch n File Save Save Data File (file d li u c lu m m t file d d i d ng .sf6 v ch c c b ng ph n m m Statgraphics). li u lu: ch n File Open Open Data Source. M t khi d li u c nh p vo Datasheet, c m t s thao tc quan tr ng c th c th c hi n nh: - Cut, Copy, Paste, Insert v Delete d li u: khi ti n hnh cc l nh trn c n lu r ng m i c t c m t ki u nh d ng khc nhau, n u copy c t c nh d ng Character v paste v c t c nh d ng Numeric th s khng th c hi n c C n ph i nh d ng l i c t d li u. - T o thm m t bi n m i t cc c t d li u c s n: Click ph i chu t vo m t c t m i, ch n Modify Column Ch n nh d ng Formula v nh p cng th c tnh ton gi a cc c t d li u c s n. - Sort d li u: Ch n c t d li u c xc nh lm c s s p x p Menu Edit Sort data. Khi m t php phn tch c th c hi n, ch c m t vi b ng k t qu hay th c trnh by. hi n th thm nh ng output khc, c n ph i ch n button thch c a php h p trn thanh cng c Analysis Toolbar xu t hi n ngay trn tiu phn tch.

Cc button trn thanh cng c phn tch r t quan tr ng v c t ng k t trong b ng sau: Cen Plus Tn Ch c nng Input dialog Hi n th m t h p tho i nh p d li u thay i c t d li u Tables Hi n th danh sch cc b ng khc c th c t o l p Graphs Hi n th danh sch cc d ng th khc c th c t o l p Save results Cho php cc phn tch tnh ton c lu vo cc c t c a datasheet

7

Analysis options Pane options Graphics options

Ch n nh ng options khc nhau p d ng cho php phn tch ang ti n hnh Ch n nh ng options khc nhau p d ng cho b ng bi u hay th ang s d ng Cho php thay i tiu , thang tr c th ang v cc c tnh khc trn s d ng

4. Xu t k t qu : Khi m t php phn tch c ti n hnh, cc k t qu c xu t ra theo nhi u cch khc nhau: th v ch n menu Copy output sang m t Click ch n m t b ng bi u hay Edit ng d ng khc Copy sau kh i ng m t ng d ng khc (V d nh MS Word) paste vo. Lu k t qu phn tch Click ph i chu t v ch n Copy Analysis to vo m t report StatReporter, sau vo File Save Save StatReporter lu thnh file .rtf (c th import vo cc ng d ng khc nh MS Word). Lu th d i d ng Phng c c i c a s th mu n lu, click ph i file nh chu t v ch n Save Graph. 5. Lu cng vi c ang ti n hnh: Php phn tch ang ti n hnh c th c lu t i b t k th i i m no b ng cch ch n menu File Save StatFolio (d ng file .sgp). Sau khi m file lu ng khi ph c th nh ng d li u v php phn tch ang ti n hnh s c t (Lu : file data v file StatFolio ph i c lu tr d i nhi u file khc nhau, n u mu n chuy n file StatFolio t my ny sang my khc ti p t c phn tch th ph i chuy n km file data).

8

II. TI N HNH M T PHP PHN TCH TH NG K C hn 150 php phn tch th ng k trn Menu chnh c a chng trnh Statgraphics Centurion tuy nhin cc php phn tch khc nhau u c cng m t cch ti n hnh: 1. Khi m t php phn tch c l a ch n t menu chnh, m t h p h i tho i nh p d li u (data input dialog box) c hi n th , h p tho i ny cho php l a ch n bi n c n phn tch. 2. D li u sau c c v phn tch, m t c a s phn tch (analysis window) m i c t o ra v i cc b ng bi u v th k t qu m c nh. 3. Cc k t qu xu t hi n l n u tin c tnh ton d a trn nh ng thng s chuNn, cc thng s m c nh ny c th c thay i b ng cch ch n phm Analysis Options trn thanh cng c analysis; cc thng s m i c thay i s lm thay i k t qu trn cc b ng bi u v th . 4. Cc b ng k t qu v th m i c th c thm vo ho c b b t b ng cch ch n phm Tables hay Graphs trn thanh cng c phn tch. 5. Cc b ng k t qu v th c th c thay i b ng cch phng i c a s tng ng v ch n Pane options trn thanh cng c phn tch. 6. i v i cc th , c th thay i ph n tiu , tr c s , i m s , font ch , b ng cch phng i c a s tng ng v ch n Graphics options trn thanh cng c phn tch. 7. Cc b ng k t qu v th c th c in, chuy n thnh file HTML hay copy sang cc chng trnh ng d ng khc nh MS Word, Power Point, 8. Cc k t qu d ng s c th c lu thnh cc c t k t qu trong m t data sheet b t k b ng cch ch n Save results trn thanh cng c phn tch. ti n 9. Ton b php phn tch c th c lu l i thnh file StatFolio s d ng nh ng l n sau.

9

1. H p tho i nh p d li u:

H p tho i nh p d li u th ng g m 2 ph n: ph n bn tri li t k t t c cc c t d li u trong datasheet, ph n bn ph i l ni nh p d li u c n phn tch. Mu n phn tch c t d li u no th l a ch n ph n bn tri r i click vo bi u t ng chuy n d li u sang vng phn tch. C th ch n l c l i d li u c n phn tch b ng cc ton t nh FIRST(k), LAST(k), ROWS(start,end), RANDOM(k), >, 0. Phn b v i cc gi tr c xu h ng t p trung v pha bn tri c a th c gi tr l ch < 0. 2. nh n (Kurtosis): l tiu chuNn xc nh hnh d ng c a phn b i x ng. Phn b chuNn c nh n b ng 0. Phn b c th nh n hn phn b chuNn c gi tr nh n > 0. Phn b c th b t hn phn b chuNn c gi tr nh n < 0. N u m u c phn b chuNn, c 2 gi tr l ch v nh n ph i n m trong kho ng [-2;2].

13

M ts c trng th ng k khc th ng c s d ng: - Gi tr c c ti u (Minimum) = 96,3 i m t phn v (25th percentile) = 97,8 - Trung v (Median, 50th percentile) = 98,3 i m t phn v (75th percentile) = 98,7 - Gi tr c c i (Maximum) = 100,8 Cc gi tr ny chia dy s li u thnh 4 ph n b ng nhau v l c s th box-and-whisker. 2.

xy d ng

th box-and-whisker th box-and-whisker c xu t b i John Tukey v c xy d ng b ng cch: 1. D ng m t kh i h p box ko di t gi tr phn v n gi tr phn v . V v y 50% s li u s n m trong h p ny. 2. K m t ng th ng ng v tr trung v m u, chia dy s li u thnh 2 ph n b ng nhau. N u m u c phn b i x ng th ng th ng ny n m g n v i trung tm c a kh i h p. 3. nh m t d u + vo v tr trung bnh m u. M t s khc bi t ng k gi a 2 gi tr trung bnh v trung v cho th y c s hi n di n c a m t hay vi s li u c kh nng gy ra sai s (cc s li u ny khng c chung lu t phn ph i so v i cc s li u cn l i) lm cho phn b c a m u b l ch.

14

4. Hai u o n th ng c g i l whisker n i t gi tr c c ti u n i m phn v v t i m phn v n gi tr c c i tr phi c m t s gi tr n m qu xa so v i kh i h p c xc nh l nh ng i m gy ra sai s (outside points), trong tr ng h p , whisker c ko di n nh ng i m gi tr xa nh t khng c xc nh l i m gy ra sai s . i m far outsides: l nh ng i m c gi tr g p 3 l n kho ng t phn v (Kho ng t phn v - interquartile range l kho ng cch gi a cc i m t phn v v b ng v i chi u r ng c a h p box). Nh ng i m far outsides c bi u th b ng m t hnh vung nh c m t d u + gi a. N u m u c phn b chuNn th kh nng m t s li u no c xc nh l i m far outside ch kho ng 1/300 (v i m u c n=300). Tr khi c hng trm gi tr quan st c a m u n u khng th cc i m far outside lun l nh ng i m gy ra sai s . i m outside: l nh ng i m c gi tr g p 1,5 l n kho ng t phn v v c bi u di n b ng nh ng hnh vung nh khng c d u + gi a. Khi m u c phn b chuNn, kh nng c 1 hay 2 gi tr outside trong m t m u c n=100 l kho ng 50% v khng c n thi t ph i ch ra s hi n di n c a cc i m gy ra sai s th t s (true outlier). Nh ng i m ny c xem l s li u nghi ng , ng quan tm v nghin c u k hn. th box-and-whisker trong v d trn kh i x ng. Cc o n whisker c di kh b ng nhau v hai gi tr trung bnh v trung v c a m u n m g n v i trung tm c a box. C 3 i m gy ra sai s (outliers) c xc nh nhng khng c i m far outside. Click chu t vo i m outlier ngoi cng bn ph i ch ra s li u gy ra sai s tng ng n m hng 15 c a file d li u. N u ch n Pane Options t thanh cng c phn tch, c th thm kho ng c l ng kho ng tin c y c a trung v c k hi u b ng v t lm hnh ch V

15

3. Ki m tra xc nh i m Outlier Tr c khi ti n hnh nh gi m t k t qu th ng k no, c n ph i xc nh cc i m outlier c th t s gy ra sai s v c n ph i lo i b kh i d li u g c hay khng. STATGRAPHICS cung c p m t cng c ti n hnh m t php ki m tra c b n nh m xc nh li u m t gi tr quan st no c cng lu t phn b v i cc s li u cn l i hay khng (th ng l phn b chuNn) b ng cch ch n Menu Describe Numeric Data Outlier Identification. Trong v d v k t qu o thn nhi t trn, sau khi ti n hnh xc nh i m outlier, b ng k t qu c trnh by trong ph n d i c a c a s bn tri bi u di n 5 gi tr nh nh t v 5 gi tr l n nh t c a d li u:

Gi tr b t th ng n m hng 15 v c t mu . Gi tr Studentized Value Without Deletion l 3,479 c tnh b ng cng th c (Xi X)/S khi dng c gi tr outlier tnh gi tr trung bnh v l ch chuNn. N u gi tr Studentized Value Without Deletion l n hn 3 th s li u ny l nguyn nhn gy ra sai s tr khi m u c kch th c n v cng l n hay m u khng c phn b chuNn. Phng php th ng c s d ng xc nh i m outlier l phng php Grubbs test. STATGRAPHICS s ti n hnh ki m tra theo phng php ny v bi u di n k t qu P-value. N u gi tr P-value < 0,05 th i m outlier th t s gy ra sai s . Trong v d ny, Gi tr P-value = 0,0484 (t0.05=2.365 (P2=0.011 H s a c ngha (v i tin c y th ng k 95%). tb=4.757>t0.05=2.365 (P2=0.021 H s b c ngha (v i tin c y th ng k 95%). F=22.63>F0.05=5.590 V y phng trnh h i quy c ngha th ng k. Y u t nhi t c lin quan tuy n tnh v i hi u su t ph n ng. Trong m c ny ta cng c th kch chu t ph I vo mn hnh n n c a b ng Analysis Summary hi n b ng Analysis Options cho php ch n cc m hnh h i quy n gi n khc.

*M ts

nh gi khc hi n th b ng l a ch n m t s cc nh gi khc

Kch chu t vo nt Tabular Option

+Lack of Fit Test:

32

Gi tr p-value c a Lack-of-fit Test l 0.9 >0.1, t c l m hnh ny hon ton ph h p v i cc s li u nhi t v hi u su t quan st oc. +Forecast

B ng ny d on cc gi tr Y (hi u su t) nh ng gi tr X2( nhi t ) cho tr c cng v i kho ng gi i h n d on v kho ng gi i h n tin c y. Nh p chu t ph I vo mn hnh n n c a b ng Forecast, ch n Panel Option hi n th h p tho i cho php nh p cc gi tr X v tin c y tnh Y.

+Comparision of alternative model

33

B ng ny hi n th k t qu c a m t s m hnh ph h p (fitted models) v i m i tng quan gi a hi u su t (Y) v nhi t (X2), nh m nh gi m hnh no m t t t nh t m i tng quan ny. Ta th y gi tr R-squared c a m hnh tuy n tnh Square root-Y (Y=(a+b*X2)^1/2) c gi tr l n nh t, nh v y m hnh ny ph h p hn m hnh tuy n tnh m t m i tng quan gi a hi u su t v nhi t . +Unusual Residual

N u gi tr Studentized Residual >2 th c p s li u (X-Y) tng ng l b t th ng, trong th nghi m ny th khng c nh ng gi tr b t th ng c a c p s li u hi u su tnhi t . +Influential Points

34

Gi tr leverage c a i m trung bnh l 0.222 v trong th nghi m ny khng quan st c cc i m c gi tr leverage l n hn ba l n gi tr ny. * Cc l a ch n ho Nh n nt Graphic Options trn c a s Simple Regression php l a ch n cc ki u th hint th h p tho i cho

+Plot of Fitted model

35

Nh p chu t ph I vo mn hnh n n c a c a s ny, ch n Panel Option tho i cho php nh p cc gi tr tin c y v kho ng n v c a tr c X

hi n th h p

+Observed versus Predicted

36

Cch v ny cho bi t v tr c a cc i m th c nghi m so v i ng ph h p, n u cc i m ny n m cng g n ng ph h p th m hnh cng chnh xc. +Residuals Versus X

y l lo i th m t phn b cc gi tr ph n d theo bi n X. N u cc i m ny phn b ng u nhin khng c quy lu t ch ng t m hnh s d ng m t ng m i quan h gi a cc s li u quan st c. S d ng th ny tm cc gi tr b t th ng (cc i m n m ngoI kho ng t -3 n +3), xem phng sai c a ph n d c ph I l h ng s hay khng. + Residual versus Predicted

37

th ny m t s bi n thin c a ph n d theo bi n ph thu c Y. N u m hnh s d ng l ph h p th cc i m bi u di n gi tr c a ph n d phn b ng u nhin quanh tr c bi u di n Y. 2. H i quy a th c (Polinominal Regression) V d : S ph thu c c a nhn t Y vo nhn t X c cho trong b ng sau

Cch lm B c 1. Nh p s li u

38

B c 2. Kh i ng chng trnh RELATE.Polinominal Regression cc gi tr Y v X

n

nh

B c 3. Nh n OK

hi n th h p tho i Polinominal Regression Analysis

39

Phng trnh lin h gi a X v Y (h i quy a th c b c hai) Y=80.0751-0.978865*X + 0.00387125*X^2 Cc gi tr P ng v i cc h s h i quy