hazırlayan : mustafa ariz daĞ rehberİ /eĞİtmen

Hazırlayan :

Mustafa ARIZDAĞ REHBERİ /EĞİTMEN

M E T E O R O L O J İ N İ N T A N I M IM E T E O R O L O J İ N İ N T A N I M I YERYÜZÜNDE VE ATMOSFERDE MEYDANA GELEN HAVA HAREKETLERİNİNTAMAMINA METEOROLOJİK OLAY ; BU OLAYLARIN NASIL MEYDANA GELDİĞİNİİNCELEYEN , ARAŞTIRAN VE YAYINLAYAN BİLİM DALINA’DA METEOROLOJİ BİLİM DALI DENİLMEKTEDİR . METEOROLOJİK OLAYLARIN MEYDANA GELMESİ YERYÜZÜNDE VE ATMOSFERDEKİ DEĞİŞİKLİKLERE NEDEN OLAN TEK ISI VE ENERJİ KAYNAĞI OLAN GÜNEŞTİR . DÜNYANIN , GÜNEŞ SİSTEMİ İÇERİSİNDE ,GÜNEŞE GÖRE İKİ TEMEL HAREKETİ VARDIR .

1 . DÜNYANIN KENDİ EKSENİ ETRAFINDAKİ DÖNÜŞÜDÜR . BU DÖNÜŞSAYISIZ ORANDA HAVA HADİSELERİ YARATIR VE DÜNYA YÜZEYİ ÜZERİNDEKİ RÜZGAR AKIŞINI ETKİLER .

2 . DÜNYANIN , HAFİF ELİPTİK OLAN GÜNEŞİN YÖRÜNGESİ ETRAFINDAKİ DÖNÜŞÜDÜR. DÜNYANIN GÜNEŞ ETRAFINDAKİ YÖRÜNGESİNİN DÜZLEMİNE ELİPTİK DÜZLEM DENİR . DÜNYANIN EKSENİ ELİPTİK DÜZLEMDEN YAKLAŞIK23 ½ DERECE EĞİK OLDUĞU İÇİN MEVSİMLER MEYDANA GELİR . GÜNEŞİN ENERJİSİ EN FAZLA 23 ½ DERECE KUZEY VE GÜNEY ENLEMLERİ ARASINDA YOĞUNLAŞMAKTADIR. DÜNYANIN KENDİ EKSENİ ETRAFINDAKİ DÖNÜŞÜ , GÜNEŞİN EKSENİ ETRAFINDAKİ DÖNÜŞÜ VE DÜNYANIN DEĞİŞEN TOPOGRAFİK ÖZELLİKLERİNE BAĞLI OLARAK YERYÜZÜNÜN FARKLI ISINMASI HAVA DURUMUNUN DEĞİŞMESİNE NEDEN OLAN EN BÜYÜK FAKTÖRDÜR .

- 1 -

DORUK DAĞCILIK KULÜBÜ İZMİR

SONBAHAR NOKTASI22 EYLÜL KIŞ GÜNDÖNÜMÜ

22 ARALIK

GÜNEŞ

YÖRÜNGEYÖRÜNGE

DÜNYANIN DÖNÜŞÜ , EKSEN EĞİKLİĞİ VEDÜNYANIN DÖNÜŞÜ , EKSEN EĞİKLİĞİ VE YÖRÜNGESİ YÖRÜNGESİ

İLKBAHAR NOKTASI21 MART

YAZ GÜNDÖNÜMÜ21 HAZİRAN

EKVATOR

YENGEÇ DÖNENCESİ

OĞLAK DÖNENCESİ

- 2 -


GÜNEŞİN KARARTERSİK ÖZELLİĞİGÜNEŞİN KARARTERSİK ÖZELLİĞİ GÜNEŞ , DÜNYADAKİ TÜM ATMOSFERİK DEĞİŞİKLİKLERE VE TÜM HAVA HAREKETLERİNE SEBEP OLAN TEK ISI VE ENERJİ KAYNAĞIDIR . GÜNEŞ DÜNYANIN YÖRÜNGESİNE 83 DERECELİK AÇIYLA BAKAR .DÜNYAYA ( 1 CM . KAREYE 1.94 gr /cal ) ISI ENERJİSİ VERİR . BİR KALORİ 1 GRAMSUYUN ISISINI 14.5 DERECEDEN 15.5 DERECEYE YÜKSELTEN ISI ENERJİSİDİR .SICAKLIK ( ISI ) : ENERJİ SEBEBİYLE MEYDANA GELEN MOLEKÜL HAREKETLENMELERİNE SICAKLIK ( ISI ) DENİR . SICAKLIK ÖLÇÜM ALETLERİNE TERMOMETRE DENİR . YERYÜZÜNDE İKİ ÇEŞİT SICAKLIK ÖLÇÜMÜ VARDIR .

1 . CELSIUS ( CENTIGRADE ) ( C )2 . FAHREN HEIT. ( F )

C ’ DE SUYUN KAYNAMA NOKTASI 100 DERECE DONMA NOKTASI O DERECEDİR .F ‘ DE SUYUN KAYNAMA NOKTASI 212 F DONMA NOKTASI 32 F DİR . 5 9 9 5

F - 32C F C + 32

RADYASYON : GÜNEŞ TARAFINDAN GÖNDERİLEN KISA DALGA % 100 RADYASYONUN % 53 ‘Ü DİĞER GEZEGENLER VEYA ATMOSFERDEKİ DEĞİŞİK NESNELER TARAFINDAN EMİLİR . % 47 ‘ Sİ DÜNYAYA ULAŞIR . YER YÜZÜNE ULAŞAN RADYASYONUN BİR KISMI EMİLİR BİR KISMI YANSIMA SONUCU GERİ DÖNER . BU NEDENLE YÜKSEK İRTİFA ETKİNLİĞİ YAPAN DAĞCILAR DAHA FAZLA RADYASYONA MARUZ KALIRLAR RADYASYONUN ZARARLI ETKİSİNDEN KORUNMAK İÇİN YÜKSEK KORUYUCULU KREM VE UZUN KOLLU KIYAFET GİYİLMELİDİR .

FORMÜL :

- 3 -


TERMOSFER

MEZOSFER

STRATOSFER

TROPOSFER

K

G

EKVATOR

A T M O S F E R İ N T A B A K A L A R IA T M O S F E R İ N T A B A K A L A R I ATMOSFERİN TABAKALARI İKİ KISMA AYRILMAKTADIR .1 . YÜKSEK ATMOSFER : * STRATOSFER . * MEZOSFER . * TERMOSFER .2 . ALÇAK ATMOSFER : * TROPOSFER ‘ İN KALINLIĞI KUTUPLARDA : 25 - 30 000 MT. EKVATORDA : 54 – 60 000 MT.DÜNYA ATMOSFERİNDEKİ EN DEĞİŞKEN TABAKA TROPOSFERDİRBÜTÜN HAVA HAREKETLERİ ;CEPHELER , FIRTINALAR ,YAĞIŞLARHAVA AKIMLARI ( RÜZGARLAR )ÇÜNKÜ :1 . SU BUHARI YÜZDE İTİBARİYLE EN ÇOK ,2 . KATI CİSİMLER ,3 . GÜNEŞİN IŞINLARIYLA ISINMA VE SOĞUMA ,ALÇAK ATMOSFERDEDİR .

- 5 -


A T M O S F E R İ K B A S I N ÇA T M O S F E R İ K B A S I N Ç ATMOSFERİK BASINÇ ;BİRİM YÜZEY ÜZERİNDEKİ HAVA SÜTÜNUNUN AĞIRLIĞIDIR. DENİZ SEVİYESİNDE + 15 DERECEDE YAKLAŞIK OLARAK 76 CM CIVAVEYA 29.92 İNC HG BASINCINA EŞİT 1013.25 MB OLARAK BULUNMUŞTUR . DENİZ SEVİYESİ BASINCI ; EN DÜŞÜK ( KÖTÜ HAVA ) OLARAK 876 MB. EN YÜKSEK OLARAK ( EN SICAK HAVA ) 1960 MB. ARASINDA ÖLÇÜLEBİLMİŞTİR. ATMOSFER BASINCI ZAMAN VE İRTİFAYA GÖRE DEĞİŞMEKTEDİR . ATMOSFER BASINCI BAROMETRE DENİLEN ALETLERLE ÖLÇÜLMEKTEDİR .DÜNYADA ÖLÇÜMLER İÇİN EN FAZLA CIVALI BAROMETRELER KULLANILMAKTADIR

B A R O M E T R EB A R O M E T R E

A L T İ M E T R EA L T İ M E T R E

ATMOSFERİK BASINCI DİREK DEĞER OLARAK GÖSTEREN BİR BAROGRAFTIR . BASINÇLA DOĞRU ORANTILI . RAKIMLA TERS ORANTILI ÇALIŞIR . RAKIMARTTIKÇA BASINÇ AZALIR . ETKİNLİK YAPAN DAĞCILAR BULUNDUĞU RAKIMDAKİBAROMETRİK BASINCI KONTROL VE KAYIT EDEREK HAVANIN BOZULACAĞINI – AÇILACAĞINI ANLAYABİLİRLER . AYNI RAKIMDA BAROMETRİK BASINÇ HIZLA DÜŞÜYOR İSE HAVANIN HIZLA BOZULACAĞINA İŞARETTİR . YAVAŞ YAVAŞ DÜŞÜYOR İSE ZAMANA BAĞLI OLARAK HAVANIN BOZULACAĞINI GÖSTERİR .

ATMOSFERİK BASINCI İRTİFA ( RAKIM ) OLARAK GÖSTEREN BİR BAROGRAFTIR .İRTİFAYLA DOĞRU ORANTILI ÇALIŞIR . İRTİFA ARTTIKÇA DEĞERLER BÜYÜR İRTİFA AZALDIKÇA DEĞERLER DÜŞER . BASİT ALTİMETRELER HAVANIN BAROMETRİK BASINCINA BAĞLI OLARAK KÜÇÜK DEĞER YANILMALARI YAPABİLİR .

- 6 -


H A V A K A T E G O R İ L E R İH A V A K A T E G O R İ L E R İ ATMOSFERİK BASINÇ FARKLILIKLARI BELİRLİ YER VE ZAMANDA SÜREKLİ OLARAK MEYDANA GELMEKTEDİR . CEPHESEL GEÇİŞLER , ORAJLAR ,YÜKSEK BASINÇ , NOTR DURUMLAR VE ALÇAK BASINÇ SİSTEMLERİNİN HAREKETİNDEN DOLAYI ANİ DEĞİŞİMLER GERÇEKLEŞEBİLİR . İYİ OLUŞMUŞ ALÇAK VEYA YÜKSEKBASINÇ GEÇİŞLERİNDE BAZEN BÜYÜK DEĞİŞİKLİKLER 2 VEYA 3 SAAT İÇERİSİNDEGERÇEKLEŞEBİLİR . ANILAN OLAYLARA BAĞLI OLARAK HAVA HAREKETLERİ ÜÇ ANA SİSTEME BÖLÜNMÜŞTÜR . 1 . SABİT BASINÇ ( NOTR )

2 . YÜKSEK BASINÇ ( INVERSATION – UNSTABLE ) 3 . ALÇAK BASINÇ ( LAPSE – STABLE )

S A B İ T B A S I N Ç ( N O T R ) S A B İ T B A S I N Ç ( N O T R ) SABİT BASINÇ , YÜKSEK BASINÇLA ALÇAK BASINÇ ARASINDA KALAN VE HER İKİ BASINCIN BİR BİRİLERİNİ ETKİLEMEDEN ÖNCE DURAKLADIKLARI VE GÜÇ TOPLADIKLARI BİR GEÇİŞ HATTIDIR . SABİT BASINÇTA HAREKET YOKTUR HAREKETE HAZIRLIK VARDIR .SABAH , ALÇAK BASINÇTAN YÜKSEK BASINCA GEÇERKEN , AKŞAM ,YÜKSEK BASINÇTAN ALÇAK BASINCA GECERKEN HAVA DURAĞANLAŞIR .ÖZELLİKLE KIŞIN BACALARDAN ÇIKAN DUMANLAR ANILAN SAATLERDE HAREKETETMEYİP ASKIDA KALIRLAR . BU SABİT BASINC İÇİN BELİRGİN ÖRNEKTİR .BAZEN BULUT TABAKASI YOĞUN OLDUĞU ZAMAN GÜNEŞ YERYÜZÜNÜ ISITAMAZBÖYLESİ DURUMLARDA SABİT BASINÇ DEĞİŞİMLERİ UZUN SAATLER ALABİLİR .

- 7 -


STANDART ATMOSFERİK BASINÇSTANDART ATMOSFERİK BASINÇ ATMOSFERİK BASINÇ KONUSU , METEOROLOJİNİN TEMEL KONULARINDANBİRİNİ TEŞKİL EDER . HAVA BASINCI ,GAZ VE SIVI KARIŞIMI MOLEKÜLLERİN AKTİVİTESİYLE BİRİM SAHA ÜZERİNE ETKİ EDEN KUVVETTİR. YÜKSEK RAKIMLARA ÇIKILDIKÇA ATMOSFERİK BASINÇ DEĞERİ DÜŞER . MOLEKÜLLERİN AĞIRLIĞI SABİT KALMASINA RAĞMEN ATMOSFERİK BASINCINDÜŞMESİ NEDENİYLE YAPILARINDA DIŞARIYA DOĞRU GENLEŞME MEYDANA GELİR.

ATMOSFERİK BASINCIN BAZI ÖZELLİKLERİATMOSFERİK BASINCIN BAZI ÖZELLİKLERİ

BASINÇ ( hPa ) METREMETREİ R T İ F Aİ R T İ F A

FEET FEET SICAKLIKSICAKLIK

1 . 1 . 1013.25 1013.25 O O O O 15 152 . 10002 . 1000 111111 364 364 14.3 14.33 . 8503 . 850 14571457 4781 4781 5.5 5.54 . 7004 . 700 30123012 9882 9882 - 4.5 - 4.55 .5 . 500 500 55745574 18289 18289 -21.2 -21.26 .6 . 400 400 71857185 2357423574 -31.6 -31.67 . 3007 . 300 91649164 3006530065 - 44.5 - 44.58 .8 . 200 200 11784 11784 3866238662 - 56.5 - 56.59 . 1009 . 100 16180 16180 5308353083 - 56.5 - 56.510.10. 50 50 20576 20576 6750767507 - 55.9 - 55.911.11. 3030 23849 78241 23849 78241 - 52.7 - 52.7

- 10 -


R Ü Z G A R L A RR Ü Z G A R L A R ATMOSFER BASINCI VE SICAKLIK DEĞİŞİMLERİ HAVANIN İKİ ŞEKİLDE HAREKETETMESİNE YOL AÇAR .

1 . YÜKSELEN VE ALÇALAN HAVA AKIMLARI .2 . YATAY ( UFKİ ) HAVA AKIMI .

HER İKİ AKIM VE AŞAĞIDAKİ HAREKETLER HAVA OLAYLARINI ETKİLER . BUNLAR .1 . OKYANUS VE KITALARIN DÜZENSİZ DAĞILIMI .2 . DÜZENSİZ ARAZİ .3 . GÜNLÜK SICAKLIKTAKİ DEĞİŞİM .4 . MEVSİMSEL DEĞİŞİKLİKLER .

KISACA HAREKET EDEN HAVAYA RÜZGAR DENİR . RÜZGAR BİR DOĞRULTUDA VE YER SEVİYESİNE ÇOK YAKIN OLARAK HAREKET EDER . ŞİDETLİ RÜZGAR YER SATHINA SÜRTÜNMEDEN DOLAYI AZALIR . RÜZGARLAR DÜZGÜN OLMAYAN ARAZİDE DÜZGÜN ESMEZLER BİR BİRİNİ TAKİP EDEN DEĞİŞİK SÜRAT VE İSTİKAMETTE HAMLELİ TÜRBÜLANSLARA NEDEN OLURLAR. BU TİP RÜZGARLARDAETKİNLİK YAPAN DAĞCILAR DİKKATLİ OLMALIDIR . RÜZGAR KARA ÜZERİNDE 30 DERECELİK AÇIYLA YAYILIR . ENGEBELİ ARAZİDE DAHA BÜYÜK AÇILAR MEYDANA GELEBİLİR KAYALIK VE DAĞLIK ALANLARDA 90 DERECELİK SAPMALARDA GÖRÜLEBİLİR . RÜZGAR ÇEŞİTLERİ :

1 . YEREL RÜZGARLAR .2 . KARA VE DENİZ MELTEMLERİ .3 . DAĞ VE VADİ RÜZGARLARI .4 . FÖN RÜZGARLARI .5 . BUZUL RÜZGARLARI .

- 11 -


Y E R E L R Ü Z G A RY E R E L R Ü Z G A R GENEL RÜZGAR SİSTEMLERİNE EK OLARAK YEREL RÜZGAR SİSTEMLERİ BULUNDUKLARI BÖLGENİNİN COĞRAFYASINA GÖRE OLUŞURLAR . YEREL SİSTEMLER GENELLİKLE BÖLGENİN İKLİMİNDE ÖNEMLİ DEĞİŞİKLİKLERE YOL AÇARLAR . RÜZGAR SİSTEMLERİNDE “ YEREL “ İFADESİ , BU RÜZGARLARDAN ETKİLENMİŞ KİLOMETRELERCE ALANLARDA YEREL RÜZGARLARIN GELİŞMESİ İÇİN UYGUN ,UZUN ANCAK COĞRAFİ AÇIDAN İNCE BÖLGELERİ ANLATMAK İÇİN KULLANILIR . HER DURUMDA YEREL RÜZGARLARIN GELİŞİM BOYUTUNU , DERECESİNİ YERELCOĞRAFİ AKIMLAR BELİRLER .

K A R A V E D E N İ Z M E L T E M L E R İK A R A V E D E N İ Z M E L T E M L E R İ GÜNEŞE MARUZ KALMA VE ARAZİYE BAĞLI RADYASYON YOLUYLA KARA YÜZEYLERİ SU YÜZEYLERİNDEN DAHA SÜRATLİ ISINIR VE SOĞUR .BU NEDENLE KARA GÜNDÜZLERİ DENİZDEN DAHA SICAK GECELERİ DAHA SOĞUKTUR . GÜN BOYUNCA KARA ÜZERİNDEKİ BASINÇ SOĞUK SU ÜZERİNDEN DAHA DÜŞÜKTÜR . SU ÜZERİNDEKİ SOĞUK HAVA ALÇAK BASINCA DOĞRU HAREKET EDİP KARA ÜZERİNDEKİ SICAK HAVAYI YUKARI DOĞRU ZORLAR BUNUN SONUCU OLAN RÜZGARA “ DENİZ MELTEMİ “ DENİR . GECELEYİN BU SÜRKÜLASYON TERSİNE DÖNER VE HAVA HAREKETİ KARADANDENİZE DOĞRU GERÇEKLEŞİR . OLUŞAN BU DENİZ YÖNLÜ RÜZGARA “ KARA MELTEMİ “ DENİR . DENİZ MELTEMİ GENELLİKLE KARA MELTEMİNDEN DAHA GÜÇLÜ OLUR .

- 12 -


D A Ğ V E V A D İ R Ü Z G A R L A R ID A Ğ V E V A D İ R Ü Z G A R L A R I

KAMP YERİ

GÜNDÜZ; DAĞLAR GÜNEŞTEN RADYASYON ( ISI ) ALIRKEN YERLE TEMAS YOLUYLAISINIR . ISINAN HAVA VADİLERDEKİ HAVADAN DAHA SICAK HALE GELİR VE YOĞUNLUĞU DÜŞER , ÇEVREDEKİ SOĞUK VE YOĞUN HAVA ;SICAK HAVAYI YUKARIDOĞRU İTEREK SICAK HAVANIN BOŞALTTIĞI ALANA DOĞRU YÜKSELMEYE BAŞLARGÜNDÜZ VADİLERDEN YUKARI DOĞRU HAREKET EDEN BU HAVA AKIMINA VADİRÜZGARI DENİR .

GECE : GÜNEŞİN BATMASIYLA RADYASYON KAYBOLURVE YÜKSEK KESİMLER HIZLA SOĞUMAYA BAŞLARBASIÇ ARTAR . BASINCI VE YOĞUNLUĞU ARTANHAVA HIZLA VADİ TABANINA DOĞRU AKMAYA BAŞLAR . VADİLER VE ALT KESİMLERDEKİ ISINMIŞ VE BASINCI DÜŞMÜŞ HAVAYI YUKARI DOĞRUHAREKETE ZORLAR .GECE TEPELERDENVADİ TABANINA DOĞRU HAREKET EDENBU HAVA AKIMINA DAĞ RÜZGARIDENİR . DAĞCILAR YÜKSEK DAĞLARDAÇADIR KURARKEN ÇADIRINKAPI / KAPILARI DAĞ VE VADİRÜZGARLARI HAREKETYÖNÜNE BAKMAMALIDIR .

VA

Dİ

RÜ

ZG

AR

I

DA

Ğ R

ÜZ

GA

RI

- 13 -


F Ö N F Ö N ( C H I N O K )( C H I N O K ) R Ü Z G A R L A R I R Ü Z G A R L A R I

RÜZGAR

YÜKSELEN SICAK

VE NEMLİ HAVA

FÖN RÜZGARLARI ; DAĞLARIN GÜNEŞ GÖREN TARAFLARIYLA GÜNEŞ GÖRMEYEN KUZEY TARAFLARI ARASINDA MEYDANA GELİR . GÜNEŞİN DOĞMASIYLA ISINAN VE YOĞUNLUĞU DÜŞEN HAVA DAĞIN YÜZEYİNDEN DORUKLARA DOĞRU HAREKET EDERKEN NEMİNİN BİR KISMINI VEHER 200 METREDE 1 DERECE ISISINI KAYBEDER .ZİRVEYE VARAN , ISISININ BİR KISMINI KAYBEDEN VE YOĞUNLUĞU DÜŞEN HAVADAĞIN KUZEY YÜZÜNDEN AŞAĞI DOĞRU AKMAYA BAŞLAR . KENDİSİYLE BERABERTAŞIDIĞI BİR MİKTAR SICAK HAVA DAĞIN SOĞUK YÜZEYİNE ÇARPARAK NEM BIRAKIR . DAĞIN YAPISINA BAĞLI OLARAK ISISI BİR MİKTAR ARTABİLİR .

- 14 -


B U Z U L R Ü Z G A R L A R B U Z U L R Ü Z G A R L A R II BUZLANMA :

İKİ ATMOSFERİK OLAYIN AYNI ANDA ORTAYA ÇIKMASINDAN DOLAYI 1 . GÖRÜLEBİLİR SU DAMLACIKLARININ 2 . HARİCİ HAVA SICAKLIĞININ O DERECENİN ALTINA BULUŞMASI BUZLANMAYA NEDEN OLUR . BUZLANMA DAĞLIK BÖLGELERDE DİĞER BÖLGELERDE OLDUĞUNDAN DAHA ŞİDETLİDİR . EN ŞİDDETLİ BUZLANMA YAMAÇLARIN RÜZGAR YÖNÜ TARAFINDA VE ZİRVELERDE OLUŞUR . BUZUL RÜZGARLARI : SOĞUMANIN AŞIRI OLDUĞU DURUMDA TEHLİKELİ BOYUTLARA KADAR GELİŞEBİLEN BAYIR AŞAĞI RÜZGARIDIR .SOĞUMA ALTTA YATAN BUZ NEDENİYLE OLUŞTUĞU İÇİN RÜZGARLAR GÜNDÜZ VE GECE BOYUNCA BAYIR AŞAĞI ESER . BUZLANMA ÇEŞİTLERİ : 1 . ŞEFFAF BUZLANMA : O DERECE İLE -10 DERECE ARASINDA MEYDANA GELİR . HAVA HARERETİ –25 DERECEYE DÜŞÜNCEYE KADAR TEŞEKKÜLÜNE DEVAM EDER . GENELLİKLE KABA VE ŞEFFAF BUZ OLARAK AŞIRI SOĞUMUŞ SU DAMLALARININSICAKLIĞINA VE İRİLİĞİNE BAĞLIDIR . DAĞCILIK ETKİNLİĞİ YAPAN SPORCULAR İÇİN EN TEHLİKELİ OLANIDIR . TAŞLARI ÜZERİ GÖZÜKMEYEN BUZLA KAPLANIR. 2 . KABA BUZLANMA : -10 DERECE İLE – 20 DERECE ARASINDA ÇOK GÖRÜLÜR .GENELLİKLE SEYREK VE AŞIRI SOĞUMUŞ SU DAMLACIKLARININ SATHA TEMAS ETMESİYLE ORTAYA ÇIKAR –40 DERECEYE KADAR HAREKETİNE DEVAM EDERANİ SOĞUMA VE DONMA YAPTIĞINDAN İÇERİSİNDE BALONCUKLAR OLUŞUR . 3 . KIRAĞI : HAVA SICAKLIĞININ 0 DERECENİN ALTINDA VE NEMİN SATHA TEMASETMESİ SONUCUNDA SU BUHARI SÜPLÜMLEŞEREK KIRAĞI BUZ HALINE GELİR .

- 15 -


0

45

90

135

180

225

270

315

360YILDIZ

POYR

AZ

GÜ

ND

OĞ

US

U

KEŞİŞLEME

KIBLELODOS

GÜ

NB

ATIS

I

KARAYEL

TÜRKİYEDEKİ RÜZGAR YÖNLERİ VE İSİMLERİTÜRKİYEDEKİ RÜZGAR YÖNLERİ VE İSİMLERİ0

0

0

0

0

0

0

0

- 16 -


TÜRKİYEDE ESEN BAŞLICA RÜZGARLARTÜRKİYEDE ESEN BAŞLICA RÜZGARLAR 1 . KARAYEL :1 . KARAYEL : KUZEYBATI YÖNÜNDEN ESEN RÜZGARLARA VERİLEN ADDIR.GEÇİCİ SİKLONLARIN ÜLKEMİZE SOKULDUĞU KIŞ MEVSİMLERİNDE GÖRÜLÜR.SİKLONLARIN SOĞUK CEPHESİNİN GEÇİŞİNİ İZLER. GENELLİKLE SICAKLARIN DÜŞMESİNE VE KAR YAĞIŞINA NEDEN OLUR . 2 . KEŞİŞLEME :2 . KEŞİŞLEME : İSTANBUL YÖRESİNDE GÜNEY DOĞUDAN ESEN HALK DİLİNDEVE DENİZCİLERİN VERDİĞİ ADDIR . ULUDAĞIN ESKİ ADI OLAN KEŞİŞ DAĞININ YÖNÜNE GÖRE ADLANDIRILMIŞTIR . GÜNDOĞUSU VE KIBLE ARASINDA 135 DERECEDEN ESMEKTEDİR . 3 . KIBLE :3 . KIBLE : GÜNEYDEN ESEN ILIK HAVA GETİREN RÜZGARDIR . 4 . LODOS4 . LODOS : : GÜNEYBATIDAN ESEN RÜZGARLARA VERİLEN ADDIR . GEZİCİSİKLONLARIN ÜLKEMİZE DAHA ÇOK SOKULDUĞU KIŞ MEVSİMİNDE ÇOK GÖRÜLÜRBU SİKLONLARIN SICAK CEPHESİNİN GEÇİŞİNİ İZLER . SICAKLARIN YÜKSELMESİNE NEDEN OLUR . 5 . POYRAZ :5 . POYRAZ : ÜLKEMİZDE ÖZELLİKLE KIŞ MEVSİMİNDE DAHA SIK GÖRÜLÜR .BU MEVSİMDE ÜLKEMİZ ÜZERİNE RUSYA VE SİBİRYA ÜZERİNDEN KUTUPSAL HAVAYI GETİRİR . SICAKLIĞIN BELİRGİN OLARAK DÜŞMESİNE SEBEP OLUR .YAZ MEVSİMİNDE AŞIRI YÜKSEK BASINÇ ALANINDAN BASRA ÜZERİNDEKİ ALÇAK BASINÇ ALANINA DOĞRU İLERLEYEN DENİZ ÜSTÜ HAVA KÜTLELERİNİN EGE VE TÜRKİYE ÜZERİNDE SAPMAYA UĞRAYARAK KUZEY DOĞUDAN ESEN POYRAZADÖNÜŞÜR . BU MEVSİMDE SERİNLETİCİ ETKİSİ VARDIR . 6 . YILDIZ : 6 . YILDIZ : KUZEYDEN ESEN SOĞUK HAVA TAŞIYAN RÜZGAR ÇEŞİDİDİR . 7 . GÜN DOĞUSU7 . GÜN DOĞUSU – – GÜN BATISI :GÜN BATISI : DOĞUDAN VE BATIDAN ESEN RÜZGAR ÇEŞİDİDİR

- 17 -


RÜZGAR HIZININ TAHMİN EDİLMESİRÜZGAR HIZININ TAHMİN EDİLMESİ RÜZGAR HIZININ ÖLÇÜLEBİLMESİ İÇİN RÜZGAR HIZI ÖLÇERE( WIND SPEEDOMETER ) İHTİYAÇ VARDIR .RÜZGAR ÖLÇER OLMADIĞI ZAMAN % 100GARANTİSİ OLMAMASINA RAĞMEN UYGULANAN BAZI YÖNTEMLERLE VE GÖZLEMLERLE RÜZGAR SÜRATİ TAHMİN EDİLEBİLİR VE GEREKLİ ÖNLEMLER ALINABİLİR .RÜZGARLARIN ŞİDDETLERİNE GÖRE ALDIKLARI ADLARRÜZGARLARIN ŞİDDETLERİNE GÖRE ALDIKLARI ADLARDERECESİ DERECESİ ADI ADI HIZI SN / MT.HIZI SN / MT. ETKİSİETKİSİ

0 SAKİN 0 - 2 HİSSEDİLMEZ .1 ÇOK HAFİF 1 - 2 HİSSEDİLMEZ .2 ESİNTİ 2 - 4 YAPRAKLARI KIMILDATIR .3 HAFİF MELTEM 4 - 6 YAPRAKLARI KIMILDATIR .4 MELTEM 6 - 8 İNCE DALLARI SALLAR .5 SERT MELTEM 8 - 10 İNCE DALLARI SALLAR .6 RÜZGAR 10 -12 KALIN DALLARI SALLAR7 FIRTINALI RÜZGAR 12 -14 KALIN DALLARI SALLAR .8 HAFİF BORA 14 -16 KÖRPE AĞAÇ GÖV.SALLAR9 BORA 16 –20 KÖRPE AĞAÇ GÖV.

SALLAR . 10 ŞİDETLİ BORA 20 –25 DALLARI KIRAR . 11 FIRTINA 25 –30 DALLARI . 12 TAYFUN (KASIRGA) 30 VE YUKARI AĞAÇLARI SÖKER .

- 18 -


YOĞUNLAŞMA D O N M A

E R İ M EBUHARLAŞMA

GAZ( BUHAR )

KATI( BUZ )

ETRAFTAKİ ATMOSFERE YAYILAN ISI

ETRAFTAKİ ATMOSFERİN ABSORDE ETTİĞİ ISI

S U Y U N H A L D E Ğ İ Ş İ M İS U Y U N H A L D E Ğ İ Ş İ M İ SU HAL DEĞİŞİMİNDE İKEN ;

1 . BUHARLAŞMA .2 . YOĞUNLAŞMA .3 . DONMA .4 . ERİME .

SUYUN DEĞİŞİKLİĞİ ISI DEĞİŞİKLİĞİNİ İÇERİR . ISI ŞEKLİNDEKİ ENERJİ YA ABSORDE EDİLİR YADA SERBEST BIRAKILIR .

- 19 -


G Ö R Ü Ş T A H D İ T L E R İ G Ö R Ü Ş T A H D İ T L E R İ ( Y A Ğ I Ş L A R )( Y A Ğ I Ş L A R )SU : DÜNYA YÜZEYİNİN ÜÇTE İKİSİNDEN DAHA FAZLA BİR ALANI KAPLAR .BU GENİŞ KAYNAKTAN OLUŞAN SU DEVAMLI BİR HAL DEĞİŞİMİ İÇERİSİNDEDİRBU DEĞİŞİMİN EN ÖNEMLİ DÖRT EVRESİ ;

1 . BUHARLAŞMA .2 . YOĞUNLAŞMA .3 . DONMA4 . ERİME

BU DAİMİ SÜRECE HİDROLOJİK DEVİR DENİR .ATMOSFERDEKİ SU ÜÇ HALDE BULUNUR .

1 . KATI .2 . BUHAR .

3 . SIVI .1 . KATI HALDE :

1 . KAR . ( SULU KAR – DOLU )2 . BUZ .

2 . SU BUHARI ; GAZ HALİNDEDİR VE GÖZLE GÖRÜLMEZ .

3 . SIVI HALDE ;1 . BULUT . 2 . SİS . 3 . ÇİŞENTİ . 4 . YAĞMUR .

- 20 -


Y A Ğ I Ş Ç E Ş İ T L E R İY A Ğ I Ş Ç E Ş İ T L E R İ

- 21 -

YAĞIŞ : NEMİN ATMOSFERDE SIVI YADA KATI HALDE YAĞMUR , DONAN YAĞMURÇİSENTİ , DONAN ÇİSENTİ , BUZ PARÇALARI , KAR , DOLU YADA BUNLARIN KOMBİNASYONLARI ŞEKLİNDE DÜŞEN FORMLARDIR . 1 . SİS : KÜÇÜK SU DAMLACIKLARININ HAVADA ASILI KALMASI OLAYIDIR .YOĞUNLUĞU BULUTLARDAN DAHA FAZLADIR . SİS GRİ REKLİ OLUP AYNI ZAMANDANEMİ HİSSEDİLİR . ALÇAK BULUTLARLARLA SİS ARSINDA BENZERLİK VARDIR . TEK FARKI SİS YER SATHINA 50 METREYE KADARDIR 50 METREDEN YUKARISI BULUT OLARAK ADLANDIRILIR . 2 . ÇİĞ : SIVI PARTİKÜLLERİN AŞIRI SOĞUMUŞ NESNELERİN ÜZERİNE TEMASETMESİ VE YOĞUNLUĞUNUN ARTARAK SIVIYA DÖNÜŞMESİYLE OLUŞUR . 3 . ÇİSENTİ : YAĞIŞIN YAĞMURA DÖNÜŞMEDEN ÖZCEKİ HALİDİR . DAMLACIK BOYUTLARI ÇOK KÜÇÜK OLDUĞUNDAN GÖRÜŞÜ ENGELLER . 4 . YAĞMUR : 1 . YAĞIŞ SÜRECİNİN BAŞLAMASI BUZ KİRİSTALLERİYLE OLUR . BÜYÜYEN BUZ KİRİSTALLERİ AŞAĞI YÖNLÜ HAREKET EDER . DONMA NOKTASINDAN DAHA SICAK HAVAYA DOĞRU GEÇERKEN YAĞMUR DAMLASI HALİNE GELİR . 2 . BULUTLARIN İÇİNDEKİ KÜÇÜK SU DAMLACIKLARI GEZİNEN VE YAVAŞ HAREKET EDEN DAMLALARLA ÇARPIŞIP BÜYÜYEREK İVME KAZANIR . YER ÇEKİMETKİSİYLE DÜŞMEYE BAŞLAR .


B U L U T L A R I N Ö Z E L L İ K L E R İB U L U T L A R I N Ö Z E L L İ K L E R İ

- 22 -

BULUTLAR : YOĞUNLAŞMA ÇEKİRDEKLERİ DİYE ADLANDIRILAN MİKROSKOBİK SU EMİCİ PARTİKÜLLLER ÜZERİNDE TOPLANAN KÜÇÜK SU DAMLACIKLARININDAN OLUŞMUŞTUR .O KADAR KÜÇÜKTÜRLER Kİ BOYUTLARI MİKRON CİNSİNDEN ÖLÇÜLÜR . ( BİR MİKRON 1 METRENİN MİLYONDA BİRİ )BULUTLAR GENELLİKLE HAVA NEME DOYMUŞ HALE GELDİĞİNDE OLUŞUR . BULUTLAR GÖK YÜZÜNÜN İŞARETİ OLARAK ADLANDIRILIR . ATMOSFERİK HAREKETLERİN VE DOYMUŞLUĞUN GÖKTEKİ GÖRÜLÜR DELİLLERİDİR . BULUTLAR ATMOSFERİK HAREKETLERİN HABERCİSİDİR .BULUTLAR ATMOSFERDEKİ BELLİ BİR MİKTAR HAVADA SU BUHARININYÜKSELMESİYLE , SOĞUMASIYLA VEYA ALÇAK TABAKALARDAKİ SİSKÜMECİKLERİNİN BUHARLAŞMASIYLA MEYDANA GELİR . BULUTTA KAPALILIK : BULUTTA KAPALILIK GÖK YÜZÜNDEKİ BULUTLULUK DERECESİNİNDEĞERLENDİRİLMESİNİ YANSITMAK AMACIYLA KULLANILMAKTADIR .

S/N KODU AÇILIMI KAPALILIK ORANI 1 . FEW AZ PARÇALI BULUTLU 0 / 8 İLE 2 / 8 2 . SCATTERT PARÇALI BULUTLU 3 / 8 İLE 4 / 8 3 . BROKEN KAPALI 5 / 8 İLE 7 / 8 4 . OVERCAST TAM KAPALI 8 / 8


B U L U T Ç E Ş İ T L E R İB U L U T Ç E Ş İ T L E R İ

- 23 -


hazırlayan : mustafa ariz daĞ rehberİ /eĞİtmen

Documents