HAVA KİRLİLİĞİHAVA KİRLİLİĞİveve

KÜRESEL ISINMAKÜRESEL ISINMA

Öğr. Gör. Yakup KURMAÇA.Ü. Müh. Fak. Çevre Mühendisliği Bölümü

HAVA KİRLİLİĞİ VE KONTROLÜHAVA KİRLİLİĞİ VE KONTROLÜ

Havada katı, sıvı ve gaz halindeki yabancı maddelerin eşyaya, canlılara ve insan sağlığına zarar verecek miktar, ve sürede atmosferde bulunması olayına hava kirliliği denir.

HAVA KİRLETİCİLERİ VE KAYNAKLARIHAVA KİRLETİCİLERİ VE KAYNAKLARI

Hava Kirleticileri1. Partiküller

2. Kükürtlü maddeler

3. Azotlu maddeleri

4. Organik maddeler

5. Karbon monoksit

6. Radyoaktif maddeler

7. Diğer kirleticiler

Kirletici Kaynaklar1. Doğal Kaynaklar

Volkanlar, orman yangınları biyolojik ayrışma

2. İnsan Faaliyetleri Binaların ısıtılması

Fosil Yakıt kullanımı Ulaşım

Kara Deniz ve Hava taşıtları Sanayi Kuruluşları

Enerji ihtiyacı, üretim prosesleri, termik santraller

Asit Yağışları Asit yağmurlarına başlıca SOx ve NOx gazları neden

olmaktadır. Genelde pH 5-6 nın altına düştüğü yağışlar asit yağmurları olarak adlandırılır.

Asit yağışları atmosfere yayılan gaz ve sıvı atıkların özellikle SOx’lerin, atmosfer yağışı ile reaksiyona girmesi sonucu asit özellik kazanarak yer yüzüne düşmesi olayıdır.

Asit Yağışlarının Çevre ve İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri Sularda asitlenmeye sebep olur. Toprağın asit yağışları ile yıkanması besin değeri olan

minerallerin azalmasına neden olur. Eşyalar ve maddeler üzerinde korozyon etkisi vardır.

Hava Kirliliği ve Risk Grupları

Bebekler ve gelişme çağındaki çocuklar          

Gebe ve emzikli kadınlar  

Yaşlılar          Kronik solunum ve

dolaşım sistemi hastaları  Endüstriyel işletmelerde

çalışanlar Sigara kullananlar Düşük sosyoekonomik

grup içinde yer alanlar

Havadaki Kirleticilerin Sağlığa Etkileri

Solunum fonksiyonlarında bozulma Solunum sistemi hastalıklarında artış Kanser vakalarında artış Erken ölüm vakalarında artış

 

Hava Kirlenmesi Kontrolü İçin Bazı önlemlerHava Kirlenmesi Kontrolü İçin Bazı önlemler

Bina ve Konut ısıtmak için yüksek kalorili kömürler kullanılmalı

Her yıl bacalar temizlenmeli, pencere, kapı ve çatıların izolasyonuna önem verilmeli

Doğalgaz kullanımı yaygınlaştırılarak, özendirilmeli, Kalorifer ve doğalgaz kazanlarının düzenli bakımı

yapılmalı ve kalorifercilerin ateşçi kurslarına katılımı sağlanmalı

İmar planlarındaki hava kirliliğini azaltıcı tedbirler alınmalı ve yeni yerleşim yerlerinde merkezi ısıtma sistemleri kullanılmalı,

Toplu taşıma araçları yaygınlaştırılmalı ve enerji tasarrufu özendirilmelidir.

Hava Kirlenmesi KontrolüHava Kirlenmesi Kontrolü

KÜRESEL ISINMAKÜRESEL ISINMA

Sera Etkisi: Yer yüzeyinden yayılan kızıl ötesi ışınların atmosferde düşük konsantrasyonlarda bulunan bazı gazlar (Sera Gazları) tarafından soğurulması sonucu atmosferde meydana gelen ısınmaya sera etkisi denir.

Küresel Isınma: İnsan faaliyetleri yada doğal olaylar sonucu atmosferdeki sera gazı miktarının artması ile atmosfer sıcaklığının bütün dünyada yükselmesine küresel ısınma denir.

Sera Gazları

CO2 CFC CH4 O3 N2O

Sera Gazları ve küresel Isınmadaki Katkı PaylarıSera Gazları ve küresel Isınmadaki Katkı Payları

Sera Gazları

Katkı Payları (%)

Kaynağı

CO2 %50 Fosil yakıtların yakılması Tropik 0rmanların yok olması Atık yakma tesisleri vb.

CFC %22

Sprey kutularındaki aerosoller Buzdolaplarındaki soğutucu maddeler Özellikle elektronik sanayinde kullanılan

temizlik maddeleri Kimyasal üretim sektörünün çoğunluğu

CH4 %14

Pirinç Tarlaları ve Biyokütle yakılması Katı atık depolama alanları Doğalgaz boru hatlarındaki kaçaklar Kömür madenleri, Bataklıklar vb.

Ozon %7 NOx emisyonu sebebi ile Trafik Termik Santraller ve Sanayi kuruluşları

N2O %4 Tarımda suni gübre kullanımı Gübre üretim tesisleri

Atmosferdeki COAtmosferdeki CO22 Konsantrasyonunun yıllara göre değişimi Konsantrasyonunun yıllara göre değişimi

Küresel IsınmadaKüresel Isınmada Çeşitli etkinliklerinÇeşitli etkinliklerin

KatkısıKatkısı

• Enerji %50Enerji %50

• Kimya %20Kimya %20

• Ormanlar %15Ormanlar %15

• Tarım vb. %15Tarım vb. %15

1950-1986 Yılları arasında ülkelerdeki toplam enerji ile 1950-1986 Yılları arasında ülkelerdeki toplam enerji ile ilgili COilgili CO22 emisyonları emisyonları

Küresel Isınmanın Bazı EtkileriKüresel Isınmanın Bazı Etkileri

• Deniz seviyesinde artış• Yağışlarda artış• Ortalama sıcaklıklarda artış• Hava ile ilişkili hastalıklarda artış • Tarımda , sulama ihtiyacı• Rekolte düşüklüğü• Orman alanlarında değişme• Su Kaynaklarında azalma• Sahil Alanlarında su baskını• Ekstrem hava olaylarında artış• Türlerin ve habitatın kaybı

Küresel Isınmanın Önlenmesi İçin Bazı ÖnerilerKüresel Isınmanın Önlenmesi İçin Bazı Öneriler

• Konutlarda sanayide Enerji tasarrufu Konutlarda sanayide Enerji tasarrufu • Enerji üretiminde verimin artırılmasıEnerji üretiminde verimin artırılması• Ulaşım araçlarında yakıt tüketimi az olan araçların Ulaşım araçlarında yakıt tüketimi az olan araçların

geliştirilmesi ve özendirilmesigeliştirilmesi ve özendirilmesi• Alternatif (yenilenebilir) enerji kaynaklarının kullanımıAlternatif (yenilenebilir) enerji kaynaklarının kullanımı• Entegre atık yönetimi (Katı Sıvı Gaz atıklar)Entegre atık yönetimi (Katı Sıvı Gaz atıklar)• Ağaçlandırma çalışmalarıAğaçlandırma çalışmaları• Emisyonların azaltılması için yapılan çalışmaların teşvik Emisyonların azaltılması için yapılan çalışmaların teşvik

edilmesiedilmesi• Nükleer enerji kullanımıNükleer enerji kullanımı• Nüfus yoğunluğunun bütün bölgelere eşit dağılımının Nüfus yoğunluğunun bütün bölgelere eşit dağılımının

özendirilmesiözendirilmesi• Yüksek emisyon olan tesislerde COYüksek emisyon olan tesislerde CO22’nin ayrıştırılıp ’nin ayrıştırılıp

jeolojik formasyonlarda depolanmasıjeolojik formasyonlarda depolanması

Teknolojik Gelişme İle FarklıTeknolojik Gelişme İle FarklıSektörlerde Tasarruf EdilecekSektörlerde Tasarruf Edilecek

Enerji MiktarlarıEnerji Miktarları

• Mesken Isıtılması %70-90Mesken Isıtılması %70-90

• Elektronik Cihazlar %30-70Elektronik Cihazlar %30-70

• Ulaşım araçları %50-60Ulaşım araçları %50-60

• Sanayide Yan ürün Sanayide Yan ürün

Elektrik üretimiElektrik üretimi %10- %10-

1515

• Evlerdeki sıcak su %10-15Evlerdeki sıcak su %10-15

• ToplamToplam %35- %35-

4545

CO2’in Depolanacağı Jeolojik Ortamlar

Üretim yapan petrol ve doğal gaz sahaları

Üretilemeyen kömür yatakları

Metan drenajının sağlanacağı kömür yatakları

Derin akiferler

Tuz soda mağaraları

Derin deniz ortamları

CO2’in Depolanması için

Yüksek Emisyon Noktalarının belirlenmesi

Ayrıştırılan CO2’in depolanacağı jeolojik yapıların bulunması

Emisyon gazlarından CO2 ayrıştıracak en uygun ve ekonomik yöntemin belirlenmesi gerekir.

COCO22’in Jeolojik Formasyonlarda Depolanmasının ’in Jeolojik Formasyonlarda Depolanmasının

EkonomisiEkonomisi

Günümüzde Günümüzde COCO22’in emisyon gazlarından ayrılarak ’in emisyon gazlarından ayrılarak

jeolojik ortamda depolanmasında ;jeolojik ortamda depolanmasında ;

• En yüksek maliyeti COEn yüksek maliyeti CO22’in baca gazından ayrılması ’in baca gazından ayrılması

oluşturur oluşturur

• Teknolojinin deneme aşamasında olması sebebi ile COTeknolojinin deneme aşamasında olması sebebi ile CO22

tutma işlemi toplam maliyetin %70’ini oluşturmaktadır.tutma işlemi toplam maliyetin %70’ini oluşturmaktadır.

• Avrupa birliğinde 1 ton COAvrupa birliğinde 1 ton CO2 2 emisyonu başına maliyetin emisyonu başına maliyetin

20 20 € değerinden aşağı düşürülmesi için çalışmalar € değerinden aşağı düşürülmesi için çalışmalar yürütülmektedir.yürütülmektedir.

SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA

YAŞANABİLİR BİR ÇEVRE İÇİN

TEŞEKKÜR EDERİM…

YAKUP KURMAÇ