hausa-ngamo wordlist

28
149 TSARIN KALMOMIN HAUSA-NGAMANCI A a aía abarba brb abawa [Y] abwa abin i abin wuya ant, msr abinci tsh, [Y] wot aboki [Y] yr, zp, zpt abu íy adadi msi adda [Y] dda, dr aduwa zng agana zanzn agogo gogg agwagwa [Y] g˘ga, ndkm ai ai, int aika srk, za aiki sh, rt ainihi dm ainihin magana kda = kkash, kkash = kda ajiye za akala zli akurki ngll akushi dkn, k˘tm akwai [Y] han, [Y] handi akwiya rk, ˘sh akwiya buzuzu bz ala l alallaka [Y] kkk, kll-kelle = llkr alíamari lmr albarka brk albasa lbsar k ng Alhamis lmusw alhudahuda khhu alilliba alirb aljana msk aljani shakshk, snku aljani (iri) os-os, ykl aljibus k alkama lkam alkamar tururuwa hs alali lkl Allah [Y] ndi, ndy allura lpr, tunjy ambaliya gk ambata tn = tng, tng = tn amfanin gona íyk ka amsa lpk amsa amo bajau, bangiza, bldr, book, bugzur, bi, bldr, brm-brm, bt, buturtur, [Y] uk, ulul, rk, cau, [Y] dkur njai njai, dap-dap-dap-dap, dksh, am, [Y] ik-ik, [Y] uu, [Y] fak, gaí, grtp, [Y] giíyak-giíyak, gok, ggmpm-ggmpm, hohou, j, jingi-jingi, kkrp-kkrp, kansa, kapsur, kasha-kasha, kat-kat-kat, kayy- kayy, keel, kldr, keme, ksht, kes-kes-kes, ketep-ketep, kiak, km, kirip, krkr, kit, kiu- kiu, kiyap, koros, kum-km, kukuíy, kuldu-kuldu, [Y] kullur, kulut-kulut, kutu-kutu, kuyam, larakji-lrkj, lere, lika, lili, [Y] loko, [Y] lbllb, miriu, mkz-mkz, mll, ngana, [Y] njil, nsh, nzok, pt, piraurau, puyak, rip, ri, [Y] sl, shai, shit, shol-shol, shot, sii- sii, sit, sorol = sol, sorom, sot,

Upload: vandang

Post on 18-Jan-2017

472 views

Category:

Documents


20 download

TRANSCRIPT

149

TSARIN KALMOMIN

HAUSA-NGAMANCI

A a

aía oí

abarba b rb

abawa [Y] ab wa

abin i abin wuya ant , m s r

abinci t sh , [Y] wot

aboki [Y] y r , z p, z pt

abu íy

adadi m s i adda [Y] dda, d r

aduwa z ng

agana zanz n

agogo gogg

agwagwa [Y] g˘ga, nd k m

ai ai, int

aika s rk , za

aiki sh , r t

ainihi d m

ainihin magana k da = k kash ,

k kash = k da

ajiye za

akala z l i akurki ng ll

akushi d kn , k˘t m

akwai [Y] han, [Y] handi akwiya rk , ˘sh

akwiya buzuzu b z

ala l

alallaka [Y] k kk , k ll -kelle = l l k r

alíamari l m r

albarka b rk

albasa lb sar k ng

Alhamis l mus w

alhudahuda k h hu

alilliba alirb

aljana m sk

aljani shaksh k , s nk u

aljani (iri) os -os , y kl

aljibus k

alkama lkam

alkamar tururuwa h s

al ali lk l

Allah [Y] nd i, nd y

allura l pr , tun j y

ambaliya g k

ambata t n = t ng , t ng = t n

amfanin gona íy k ka

amsa l pk

amsa amo bajau, bangiza , b ld r,

bo ok, bugzur, b i, b ld r,

b r m-b r m, b t, buturtur, [Y] uk, ul ul, r k, cau, [Y] d kur

njai njai, dap-dap-dap-dap, d ksh ,

am, [Y] ik- ik, [Y] uu, [Y] fak,

gaí, g rt p, [Y] giíyak-giíyak, gok,

g g mp m-g g mp m,

hohou, j , jingi -jingi ,

k k r p-k k r p, kansa , kapsur,

kasha-kasha, kat-kat-kat, kayy -kayy , ke el, k ld r, keme ,

k sh t, kes-kes-kes, ketep-ketep,

ki ak, k m, kirip, k rk r, kit, kiu-kiu, kiyap, koros, k um-k m,

kukuíy, kuldu -kuldu , [Y] kullur, kulut-kulut, kutu-kutu,

kuyam, larakji-l r kj , lere ,

lika , lili , [Y] loko , [Y] l bl l b,

miriu, m kz -m kz , m l l ,

ngan a , [Y] njil, n sh, nzok, p t, piraurau, puyak, rip, r i, [Y] s l, shai, shit, shol-shol, shot, si i -si i , sit, sorol = sol, sorom, sot,

150 Tsarin Kalmomin-Hausa-Ngamanci

suram, surut, t k k , t m-t m, tir, tirik, tiyap, tul, tunshul, tutul-tutul, wii, wori , [Y] wup,

wurna-wurna, w íshir-w íshir,

yokor-kor-kor-kor, [Y] yom, [Y] íyamíyam, z mk i, z y

amso amo h lum-h lum

amya s r

an jima w k

ankara g n t

anya any

anya? men

ap at = at t = at t w wu

araha k h r

arbaíin b h

arewa b G z m

arrara i d j

arziki d r

Asabar [Y] t k g li, [Y] Subd ,

Supd

asali d m

ashana j n di ashe k n = k n

ashirin b b l , [Y] b n b lo

asibiti jan r

asiri s r

asirka as rk

aska b r

aske s k

aski [Y] shesh

asuba b b , sh nd l atishawa [Y] hacc r, haksh

attajiri [Y] bob d ra

auduga lt

auna k t , k rk , [Y] k t

aura k

aure [Y] b bn , b pn , k ib n

auta g j

awaki [Y] ku, uk

awartake k r m

awo [Y] k ry

aya b y m

aya aya b yam s k j j

ayaba y b

azahar duw r

azara [Y] badar, b g r

B ba nk

ba da nk

ba da ha uri n b

ba kome s r i ba ne d , du

ba tare daÖba w r

baÖ ba b

baba b b , [Y] karma

Babarbare Z n

babba [Y] lekkirek, n í k

babbaka w us

babbake [Y] w iw yo

babbar yatsa k˘l i b˘t

Babole Hik , [Y] n Fik , [Y] ng i F k

baduku sum

ba a [Y] f tk , p tk

ba i z u, [Y] z u

ba in kai [Y] g mt b

Bafilatani H l t

bagayi g n

Bahaushe pn , [Y] ng i b zoni baibaiya y n

baibaya b b i baiwa b í l, l íyt

baka r nk

bakace pt

bakan gizo m rm , m rm

baki b˘

baki aya b zeh

bakin kogi b haush

bakwai b b l

ba i n

ba in ciki [Y] nuk t li ba o [Y] ngarh , ng rh

ba unta [Y] ng rf te

balaga b rs

balaíi l˘b , h

balbela shanshal

balle b r = b lle

bambamci g d

bammi b mmi ban dariya [Y] na z ro

Tsarin Kalmomin Hausa-Ngamanci 151

bana [Y] mb l s , m l s , m l seí

bangalasa j ul

bango s l k ban , [Y] z go b

banka e [Y] gobk

bante [Y] b nte, m rw

banza m r

bappa [Y] bapp , b˘- m í , bum m í ,

bum n í k

bar a gurbi s b

bara b d , m n , [Y] mb no

barbaji m ry l = dang l

barbara [Y] ,

Barbarci b Z n

barci m nsom, [Y] s m, s n

barci, mai [Y] bob s m

barewa b r w

barewa (Y) k m

bari d íyk , erko, [Y] s , w sk

barka bark , ngur d ga

barkono kw t

basarake [Y] b b k‰

bashi g d

basur denk r

batauye k lm , nj n

batsa d s k b

batsiya w s

batsiya (G) k m

Bature N s r

bau e g˘f = w f , w f = g˘f

bauri d r k, [Y] h u

baushe s r

bauta [Y] ng r te

bawa b y , [Y] ng ru

baya b i baya-baya b b i bayan gida b i b , [Y] b b

bayar nk

bayi j r

baza l kt bazara b garg

bazawara d ush , j d w , [Y] j d yi, zaw r

beguwa z z

beli agal w

bi f = h , h = f

bi rana gu m m

bi sartse b sar

bi ta da zugu band zugu

bibbiyu b˘bol

bice [Y] mbitk , m tk

bida m r = m n

bijimi [Y] kom m ra

bijire j w rt

biko h

biko, yi pk

bi i sh kt

bin wata b ter = b sar

bincika b z

bincike zuk um

binne m l , [Y] mbalmo

birgima [Y] b gl , bukl y

biri b d

biri (iri) ng j

bishiya r , [Y] r yi biso [Y] mb l , t h

biyar b

biye da h

biyu b l

bodari k l k l

boka nd g y

bola nz m

Bolanci b Hik

bore d s k b

bori, yi d k sh

botso k k‰r

budurwa g my

bu e [Y] f , h

buga g pk , t í k /t k / bula z rg n

bulala l k d , ngur t

bultu nz kn

bunu s m

bununu b b

bununuwa borsh l bura l nt

burbu i angil l , sh kk m = d rd r

burburo t ntik

burduddugi k rd d

buri j kj k

busa b ik

bushe hoíyko

bushiya [Y] k m , k míy

buta [Y] j yi, k tw

butar duma g gul

152 Tsarin Kalmomin-Hausa-Ngamanci

butar arfe t nj l

aci (G) y t

alle sh k

am are [Y] ja k

angare l h

arawo shir , [Y] bob sh ri are h níy , h˘ta

ari t , [Y] t

ari, yi j r pn , t k

arza [Y] g r , g íyk

ata b íyk , [Y] s w , y t

auna k m y riy , k‰

aure g db

awo [Y] b mbr , b mr , b i r , [Y] be r yi

era [Y] k su, n j

era na daji w l

iki, yi [Y] shokt

oye b nk , b nk t , s t

ulla k

urme z r

uya b rk , b nk

ararraka kl

C cacan baki sh k t b

caccanga j l

cafke t pk

caka nj k

can wom, won

carapke t h

casaíin b ˘n m

cazbi t bj

ce iya shukl

ceta m rk

cewa t

ci (nama) h í k /h k / ci (tuwo) t k

ci gaba (Y) s k

cibiya t mb

cida g r m, g r m nd y

cika j˘t , [Y] ngamk , ng mt

cikakke ng mn

ciki b k , h w

cikin h k, [Y] t k, t n

cikin (G) t nk

cikin afa h lt shek

cilakowa t l = til k

cilakowa mai jan baki k kk j

cimola sh ry k

cin nama ra , [Y] shala, sh l

cin zali rann

cin zali, yi r míy , [Y] r píy

cinna t í k

cinya h nd

cire [Y] n pt , sh pt

cirnaka k r ms

citta c tta, [Y] t ng

citta waccan [Y] shitt

ciwo [Y] fa , h

ciwon daji r y

ciwon fuka g ll geb

ciyar s í k /s k / ciyawa s nt

ciyawa (Y) sk

ciza tk

cucaka sh shk

cu a d mb , n sk , sh

cuna s kt

cunkusa sh

cura kk

cusa d , nj

cuta [Y] g˘d l

D da [Y] d˘, , [Y] d , k , m , m ish ,

s , y

da dama k rk r

da kyar [Y] ket da rana [Y] h t gab

da wuri k l u

da yawa [Y] du, sh i, t m

Tsarin Kalmomin Hausa-Ngamanci 153

da-na-sani s b

daÖ(garaÖ) k bo

daa [Y] j m, k , [Y] k man, k n , k naÖk Ö, nz , s my

daa ma d ma(n) dabam g d

daban bam

dabara as m, w y

dabba lui b n , [Y] íy i b n

dabgi k

dabo d b

dace g d , s b

dadan gado g rz

daddatse ng l

daddawar batso g ll

da e n sk

da i z i dafa [Y] nk , w í k /w k / dafi l l , [Y] m n a

daga k

dagargaje [Y] nd r , r sh , t r

dage s r id

dai d , d gei daidai g d n , d n

daíira b b , m m nd

daji r y , sh g g

daka [Y] d k t

daka (G) d r

dakuren kurmi j y t nj m

dalili, a z ng r

dama [Y] d mo, d mt , d pk ,

nd k , nd w , t n , íy w k k

damagere ng s

damatsiri (?) í r

dambu [Y] y kt

damina h z

damisa g ng

dam e k rh

damo k msh

damshi n s

damu íy uk

danda a t

dandali d n , d no, [Y] dumn

dandami m un

dandana m rw ang ng

danga d kk , [Y] kor

dangi sh d , y g n , z˘n

dankali d nkal

dan a k míy

dan o nd ur , nd m

danna d nk , nj k

danniya nj m , nj k

dantse m , [Y] mb

danya sh‰shom

dara d n

darbejiya n m

dare b

dargaza r míy

dariya z r

dariya, yi z rk

dasa k

dasashi d ng

dashe k

dashe (murya) nd s

dashi g r

daskare k rs

datsa d l , g mk

dau a b k

daura da d mp r

dauraya l kn

dawa [Y] g ríyol, k t

dawa, jan d sh

denderu g nz

diddigi nd r , yipr r

dila í d , [Y] d i r ya, dil = dila

diri d r

dogo g r = g r

doka j b , t

doki d

dokin ofa g˘r‰r

dole g g

dole-dole t ter

domin bay

don k

don Allah k k ndeyi dorina [Y] k b m, ngur t

doya dauy = dauya ng , [Y] d‰y f s

doyar bisa nz m

doyar danga nz m

doyar jeji nz k

duba [Y] bob gompi, g mp

dubu [Y] b ií nu, dalma b mb

duhu t t

154 Tsarin Kalmomin-Hausa-Ngamanci

duhuwa [Y] g m

duk [Y] at duka kirkir, [Y] rim, rimrim, shap,

shuk

dukanci, yi s m

dukiya d r

dukiya, mai [Y] bob d ra

duma h í

duma anana kur nkult

dundumi d mp l m

dunduniya b l

dungure di l dun ule k míy

duri [Y] d e, d

durumi d rm

dusa b z

dusar soko b n

dutse g˘sh , j r

dutsen ni a [Y] b ni, b n

dutsen ni a tsoho k íy

dutsen wuya m s r

duwar gwargwami sh kr

duwu b sshing rm

a l

aci t , [Y] t tu

aci- aci g m

a ali o l afa k

aga h pt , [Y] nj í t

aki b

akin kwana b n í k

akwara k rk r

ame rg , r˘íy = íy˘g , íy˘g = r˘íy , z r

an dalo l k n

an dutsen ni a nk bun , [Y] hanko b ni

an fari [Y] la t no

an galafe ig g

an itace l í k r

an jifa k b i an kasuwa [Y] b b g‰ma

an kokowa [Y] b b w shi an sarki [Y] la m íi an tsaka l de , [Y] g nj˘ro

an uba t s

an... l

ana k

an ana d l

anuwa z˘n

anye g ll , m , [Y] m

anyen tuwo murd , y w = murd ,

[Y] y wu

anyen íyaíyan itace nj l

ari dalm , s ng i, y

auka n mk

aure ng rk

aurin ciki g ry

aya m˘

aye l nt , t l

azu k m , sh l l

ebe sh k

ebe afa k nt

iba t k

iga lt

in m , íy

ingishi [Y] ms

ingishi, yi ms

inka d n = j n , j n = d n

inya d b

iwa w r

ora gd

orawa m í sh

ori t

umi k m

un u j ng rm

ura nz lk

uwawu l l hers , [Y] mbul

E e [Y] íe, w˘í

eriya riy

Tsarin Kalmomin Hausa-Ngamanci 155

F fa ai, f , m , m = j

fada [Y] bei shery

fadar sarki b n maí , [Y] b ti m i fa a nk , lk , g n , w sh , [Y] y

fa i ng t

fafa d d m

fafe lk

faifai g d , k mb

fakara d w k, [Y] k usha

fa o dandar , [Y] g d

fallasa h l s , h l st

falo ul

fansa w ng

fara j mk , sh l , t k , z lk

farar asa l l

farar aya shal

farara w w

farau-farau [Y] h m sirk

farauta b r , m z m

farce [Y] arfit , sh pt r

far a g r , j r

far e b l

farfa iya m íy r

farfa owa s m

fargaba, yi sh n

fari [Y] fet r , hetr , h íyt , s í

fari da ba i g gad y

farin ciki [Y] g r y

farin ango j l

farin wata, yi b lk

farin-farko t˘ton

farka h n

farko t n

fartanya d b , d r

fartanya tsohuwa ng j

fasa d lt , h ik

fasa turmi s rk m t

fashe b í t , b nt , h ik

faskare nd r , nd rk , [Y] nder

faso h ly , p l y

fata sh , k nz

fata jemammiya w

fe e w lk , [Y] wolk

fere [Y] sholt , sh mt , sh lt

fesa h r

fi [Y] gi , w ll

fifita pt , j r

fige l tk , rk

Fika [Y] F k , H k

fita [Y] f ta, h t , z l

fitar h í k /h k / fitina d kduri fito h íy k

fitsari d g nz = d k nz , [Y] nz h m

fiye k d r

fotika h l

fure [Y] yu, b í t k r

furfura w nsh r

fusace t til

fushi t l

fushi, yi y tak t l

fuska h sk , d

G ga (shi/su nan) him y , [Y] moy

ga shi moya, woi gaba d m, h l

gaba aya durus, shuk

gaba-gaba d d m

gabaruwa ng pr

gabas b j n , [Y] d k ban

ga a [Y] sh mbil ga a (G) t l

gaci b haush

gada b í

gadalin daji lb sar g d y

gadawa j m r

gadi, mai [Y] b b moy

gado g d , nd

gadon baya k mk m

gadon kara [Y] digli, d kl

gadu d gz

ga akuka m k

gafiya [Y] g nd g , g ng [g ng ] gagara k n

156 Tsarin Kalmomin-Hausa-Ngamanci

gaggawa [Y] m , [Y] bak , k l u,

m r , r sh

gai da l k , [Y] r to

gaisuwa, yi l k

gajere [Y] do do , dukl

gaji t íyk

gajimare k

gajiya t íy

gama g mt , j˘t , k˘y = r˘y , r˘y = k˘y , t k

gama da g mk

gama fa a al ya

gamba l b

Gambo G y , Gy b‰y , N‰n

gamji [Y] d gla, ng d

gammo k s

gamsu g mk

gamu g mk

gancarwa aramban

ganda b l m, d íy , k nd

ganga b ng m , [Y] g nga

ganga (iri) g l

gangan, da n

gangara s r r , s r , s r r

gani m ik

gansakuka k long

ganye d h , k m r , [Y] k mok r yi ganyen wake l ng

gara galk , ngalk , [Y] tar , t tar

gara gare g y , [Y] g y

garafuni gazauka

gardama [Y] file b , sh n

gar i h l m, s n m

gare g m

garga a y r

gari pt , b n , gy b n = g b n , [Y] h pti

garke b r , g lw

garma g rm

garwashin wuta [Y] r íy , r íy

garwaya l mb , sh mb , w ik , [Y] w l , w sk

gasa [Y] b ka, b k , sh m

gasara íy t

gasaya nj kn

gashi s m

gashin tsuntsu [Y] l nje, s m

gaskami b sk rm , g sk rm

gaskiya j r

gata [Y] t k m

gatari d l

gatari arami g l h = g g l h = m un

gau e g k

gau en kura g k ok zong

gauraka d y

gauta kw t w

gautsi sh k, [Y] y wu

gawa g b

gawayi r , [Y] fna

gawo gy y = y y

gayan tuwo r

gayar l k , [Y] r to

gayya m mel , sh t

gayyata d˘n

gaza g k , ng rk

gazawa [Y] m tok t li gefe g ng , l h , toto

gemu b ty , [Y] b yam , [Y] b y m

gero m r

gida b n

gidan ba [Y] b ti mish

giginya k rb , ng sh

gina s lk

gina (tukunya) [Y] kl

gindaya g nd l , g nd l t = g nd l nt

gindi h r, h rs

gindin mutum [Y] d ri gini s l

ginsa m l

girbe z nk

girki w

girma y , b z

gishiri m nd

gitta tk

giwa y w n

giya m sh

gizago sh n

gizo-gizo b buty , l un

gobe ˘sh

gode [Y] g˘d , k nn

godiya [Y] k n n

Tsarin Kalmomin Hausa-Ngamanci 157

go iya [Y] d˘sho

goga l l

goga-masu d kíy m, [Y] finy

goge s í k /s k / goli g˘l

golo l , l il , [Y] il

goma b mb

goma sha [Y] b mba k Ö

goma sha bakwai d r b b l

goma sha biyar d r b

goma sha biyu [Y] b mba k b lo, d r bol

goma sha aya [Y] b mba k m‰ ,

d r m˘

goma sha hu u d r ho

goma sha shida d r baíashim‰

goma sha takwas d r h‰r

goma sha tara d r ˘n m

goma sha uku d r k n

gomiya [Y] b n gona k˘r

gona, mai [Y] b b k‰r

gora ge r , jur d , t b

gori g tantaw , [Y] tambagla

goro g‰r

goruba ngolng le

goshi d mp

goya m˘l

guba s rk

guda rm

guda-guda palpal gudaji yor l gudi b b

gudu g n , j j , [Y] j‰jo

guduma s r k d m

gu a yirir

gu e-gu e [Y] ndak-nd k , nj

guga k rh

guguwa [Y] n ni, w wun

gujiya [Y] d r , d w r ng

gula k l

gulando donk˘liy

gulma nd˘r

gumba d nz

guna s l

gunaguni y y = ng

gunar shanu s lok ad

gungume g d , [Y] z go r yi gurbi g r s, k k s , k s

gurbin ido k pt

gur ace r k , [Y] r k

gur e m s

gurfana j˘m , k p b r

gurgu k d u

gurgura g y

gurguzu m í sh , [Y] y no

gurjiya d n

gusa d t , [Y] njeíeko /nje ko/, nz í k /nz k /

gutsure nj l , nj lk

guza íy ng

gwada k t

gwadabe godo

gwado g d

gwa ayi nj r

gwafa g lw , sepl

gwafar tsafi g mr

gwaggo [Y] mb íi /mb íyi/ gwaggon biri b ng i, [Y] g wuji

(b d ) gwaiba goib

gwaiwa l , l il , [Y] il , ng k

gwamki g m

gwanda galk , gond

gwandar daji r nd

gwangwani [Y] gomgom, g ng n

gwani [Y] g ito, [Y] j le

gwano d d ng

gwargwado j j m

gwate (iri) [Y] l gr

gwaten wake [Y] sh sh

gwatso ng , [Y] nge

gwaurantaka [Y] b r te

gwauro [Y] b r, s mp r

gwaza g‰z

gwazarma t ter

gwigwiya g y

gwiwa b r

gwiwar hannu sh ngl [sh l ], [Y] íyong li

gya a d w r k k n , k n

gyambo g r , m rk

gyangya i njolt y

gyara r m , [Y] r mt , [Y] r m

158 Tsarin Kalmomin-Hausa-Ngamanci

gyare nd r

gyatsa j l

gyatuma n na m nd , um

gyauro g z m, t w r

gyazbi g m

H ha a [Y] b yam

ha o g g d

hadiri k

hadiye lk

ha a g mt

ha ama nz m , nz nz m , z l

ha u g mk

ha uwa g m

hagu [Y] g e, g

hagunce g ge

haihu l íyk

haihuwa l í

haíinta h í t

hajijiya w rsh ban

haka k í , k í

haki z k

ha ar ari h tr , [Y] k g nga

ha ori d

ha uri h r

hallaka k n t

hamata h r m , [Y] ng u o

hamma h k m

hamsin b b

hana ng

hanci w nt

hangun jek g m

hanji h z

hanjin rago d h h

hankaka g d y

hankali h nkal

hankali, a d n m

hankali, ba da sh l

hankufa sh k d

hannu m , [Y] mb , s r

hanta r bs

hantsala b rg l

hantsi b lt

hanu d j

hanya b ll = b ll , [Y] b nd

har har

har abada! lamb ram

har ila nak t har yanzu k us = k us = k is

haraji ngal n

harar l íy , [Y] l íyíy

harawa k r

harba bas

harbi b í sh

harbin dare b í sh

har e l sk , l kk

harha a l k

har iya j r y , [Y] j‰r nge

harshe b˘, l ns

harshen saniya l ns k m

harshen wuta [Y] f n , h n

Hasan M mmad

Hasana M d y

haske sh t n

hatsari b t m

hatsi h i hau

hauka t k r

haushin kare m sh

hawa n

hawainiya [Y] al sh ni, ng ng

hawar t

haya i ly

hayayyafa b r

hazbiya [Y] nz b ri, w k

hazo b r

hingo hn

hira ng nt , [Y] w zu

holo o h ry

hora r˘t

huce s m

huda [Y] mbaíak /mba k /, t k

hu u h

huhu h hu

huje t k

hula jakuw , teij

hura (wuta) [Y] f nt , h nt

hurhu u h˘ho

hushi, yi h k

huta h t , [Y] n ps

Tsarin Kalmomin Hausa-Ngamanci 159

hutawa [Y] neps

I i [Y] íe, w˘í

idan [Y] na, [Y] ya

ido d

idon afa k ku

idon ruwa k

igiya z˘r

igiya sabuwa m ríy

igiya tsohuwa nj

igiyar rama [Y] w la

ihu l , l l

ihu, yi [Y] g ld , g ll

iíina ng˘ng íy

in [Y] na, [Y] ya

ina [Y] k , tiy

inuwa k l

inyawara sh ry k

iri sh d

isa l mk , m n , t

iska [Y] h bla, hipl , k l , shaksh k

iska na kaka s us u

iske [Y] balko, b lk

ita t

itace sh h

iya g tk , m n , njauk

iya so b k z

iyaka b˘, t kann , k , sh˘t

iyawa nj w

iza wuta s rk

izga w y

izgili n m shek

J ja b g , d i, nz , íy ll

ja ruwa íy ll

ja, yi t

ja a z z g

jaje [Y] r t m to

jaka b tk r, [Y] h ngara

jaki k˘r

jakin rijiya gw nd l jamaía alg

jami gunduw

jan baki jil

jan gwada k k g d , [Y] k d d i janjani ngil m

janye t n

jargi s w r

jariri d n l, k lg

jaruma g rz

jarumi [Y] g ito, g rz

je nd k

jefa lk , [Y] y g

jego, mace mai m r

jela h t , [Y] k tur

jemage d m u

jera d˘ , s rm

jerin tukwane s rm

ji k lk

jibda jibd

jibdar asa m t w k el

jibi [Y] t f , t h

jide l t

jiga t t l jiga (iri) g rg d

jigida hig

jijiya b ll d m, [Y] d a

jijiya (G) z n

jika d k , d sh

jika (mace) d k t

jika (namiji) d sht

jiki z g

jikin bishiya z k r

jikoki d k

ji a k m t , sh k

ji a e m

ji e k m

ji o k h r

ji u k m , sh k

jima n sk

jimaíi, yi nt

jimina y y b

jinga j g i jingina d s , nj n

jingine nj n n

160 Tsarin Kalmomin-Hausa-Ngamanci

jini d m

jinjiri k lg

jinka y n

jinya y n

jinyata y nt

jira [Y] gask , g sk , m y

jira har gajiya g tt

jiran ruwa d mt

jiri z w t

jiya nz n

juji b dem , [Y] b j j , j j

ju a e [Y] sho no

Jumaía [Y] J m , Jumm

juna z h

juya b rw nt , [Y] d gl , d kl ,

j kl , k r l, m l , [Y] w l ,

w ngl

juye s r

K ka [Y] k , k

ka fi malam m l m-m l m

kaba h n

kabari b r , ng˘z

kabewa c nj , [Y] sh nji kaciya t , [Y] sh

kada kada, k d m

kadaura l h

ka a (ganga) b

ka an k rk r, l shum, shim,

yokorngom, yopyop, yorom

ka anya d nsh

ka e t p

kafa a k mul , [Y] mb lu, m l

kafar gida w y k ban

kafin k b n, [Y] k f n

kai k , k i, k i kai aya k zeh

kajiji k j j

kaka d id i, d k , d sh

kaka (mace) d k t

kaka (namiji) d sht

kakanni d k

kakin zuma n h

kakka e b kb g

kakkare sh r ur u

kala b

kalala z r r

kalangu k l ng

kalla m ik

kallo m in

kalmasa d pr , l pp

kaluluwa enk r

kalwa k h

kam k le

kama [Y] fank , ng pk , s b

kama hannu [Y] f na s ra

kama ruwa [Y] f na h m

kamanni s b

kamar kit, rakk

kamar, yi s b

kame ng

kamfata g mb

kan k

kan abin k shek

kan aki k b

kan pa mp

kanda dandar , [Y] g d

kankana f r

kankare d r

kantakara d k s hetr

kanti k nti kanwa sh r

kanya b rm = m rm

kara k r

karambani k nk m , ndon

karamiski k kur

karan masallaci g gub

karan rama s mp l m

karanta k r nt

kar a b sk

kar e [Y] w l = y l

kare d

Karekare G z m

karen mota [Y] d m‰t

kargo g db

karin magana s r

karkace j s , s pl , s r

karka e

karkarwa d d

karkarwa, yi d d nt

Tsarin Kalmomin Hausa-Ngamanci 161

karkashi l lum , m tak

karkato d kn

karmami l lm , [Y] sh f

karuwa kil k

karya lk , d pk

karya gatari j r

karya rubuta m m y

karye [Y] dabk = dapk

kasa k nk rsh

kasa kunne sh nt k m

kasala [Y] n zug

kashe d k

kashe (wuta) [Y] mbitk , m tk

kashe magana d ksh en

kashi m n , [Y] nze

kashin dabbobi g zg

kashin kaza j ng l

kashin mata d , h nnap ta

kaska k sh r

kasko k l

kasunsumi b b nd

kasuwa g˘m

katako p mp l m

katantanwa g tantaw , n nt g tantaw , [Y] tambagla, [Y] z ng tambagla

katsari j l

kauce t uz , w˘p

kauci sh n m

kauri, yi nz rk

kaushi dash y , k rsh

kawai aram, y k, y kí

kawo d kl

kawu k n, k nt

kaya k r i, l

kayan sawa k r i, [Y] íya z ba

kaza y b

kaza bingi j r

kazar dutse y yab

ke sh

ke da wuya y m k Ö

kece [Y] k t , t rk

kewaya [Y] b r , k rk , k r

kibiya h í sh /h ísh /, [Y] íyokt

kibiya (iri) m y

kibiyar kitso s k

kiciciya r r

kife k r

kifi [Y] kerho, k rw

kififiya k sh

kima ra ap, zunturum

kimba k mb

kin sh

kira sh

kirari, yi t ww k

kir a nd k , r k

kisan are dangi g l

kishiya m íy

kitse sh r

kitso, yi y rk

kiwata d it

kiwo d y

kiwo, yi d it

kiwon Allah d r r

kiyashi k kup , [Y] k p i ko ‰, lei kodayaushe l w shiy

ko a sh h , t nk

ko a kai n m k , t ww k

kogi h ush

kogo g rg

koíina [Y] k y , leitiy k

koka b l , y s

kokawa t g , w sh

koke-koke b bel

koli tilaulau

koma m

koma e l u

kome yi y k

kora [Y] jikk , [Y] r k , r k , y y b

kore g guh n, [Y] m

kotu [Y] bei shery

kowa ng yi y k

kowace s y k

kowa anne m y k

kowane y y k , s y k

koya k r , ng sk , sh t

koyaushe k‰k t miy

ku ng n

kuble d mb

kububuwa m meíesh

ku ewa [Y] gomb ro, g mr

ku ewar jeji g mr l

kudu b h ush , [Y] k h ushi

162 Tsarin Kalmomin-Hausa-Ngamanci

ku i y

ku in cizo l d

kufai g rn

kuftiri b , [Y] mb y

kujera nj k

kuka b l , k sh , l l

kukan kare halalayi kukuki l kt mb

kul mas

kul a s lep

kuliya muskul

kulla t k

kulle b lt

kullum k‰k t miy

kuma bolo, j m, [Y] jen, jo, [Y] kala,

ke, m , z gei kumbali d damb l kumbura h lk , k b , s r

kumburi tukl

kumfa h h l

kumurci m n

kun [Y] ng , ng

kunama ind r

kunce [Y] ba a, b

kunci j g

kunika sh msh m

kunkumi [Y] g m , j n

kunkunniya rí r

kunkuru g mr , [Y] j nj

kunna t m

kunne k m

kunu [Y] y shi, z w

kunya k w , t r

kunyata k w nt

kura [Y] z nge, z ng

kur a z r

kurciya korkod

kurege h ik

kuregen bisa sh rg

kurkudu kurkud

kurkunu z n

kurkura baki sh k

kurma s˘m , [Y] s , sup m

kurmi damd m, [Y] g m , t n shoh

kurna kurn

kurum aram

kusa nem

kusa da rakk

kususu k s s

kuturta w l

kuwa k l m , men

kuwwa l

kwa ayi [Y] ko m, nd l haw ,

nd l til , nd l m, z k

kwa o d nd , kokk

kwaikwaya sh t b

kwaikwayo s r

kwakwa k‰k

kwakwasa nz s

kwalaba kolb

kwalekwale g r

kwalfe k r

kwana m nsom, [Y] s m, s mbo ,

s nk

kwance g nd n

kwandasta [Y] d m‰t

kwando d í r, [Y] g d r , k nd i, w n

kwando tsoho t ksh r

kwano k n , t s

kwanso [Y] b mbr , k pl

kwanta g nd , s nk

kwanta (ruwa) l

kwanta rafi k nt

kwantar g nd t

kwantsa nj l

kwari g d , t k

kwarkwata j nk r, [Y] korkot

kwartanci z , [Y] k rt te

kwarto [Y] korto, kort yo

kwasa d r

kwashe k sk , w rk

kwaye h˘k

kwikwiyo k t r ad

kyanwa w , [Y] y , h t

kyarkeci b b r

kyastu j n di kyau z n

kyauta g l d , h s

Tsarin Kalmomin Hausa-Ngamanci 163

aba ng k

adangare d kr

adangaren daji k l‰g

addara s k n = s us u, s us u

afa sh k

aho l

ai aiyi, yi [Y] dg

ai ayi agd , r b

andandoniya [Y] jing ri, nju y

ane b i n nt , [Y] m lti anen giya m l ani b i n nt , [Y] mol, [Y] m lti an ara [Y] shinsh gro, tant liy

anshi h

antsuwa h r

anwa [Y] ba n‰n , b í n nt

anzo k r m

ara [Y] daíak , s ww

arami m m í , [Y] m mba

arangiya t l

arasa t t

are g t , h y y , t k , w y

arfe y , y

arfi g

arfin zuciya g k til

ari g z

ar ara íy r

ar ashi l l , h r

aro b l m

arshe [Y] shafata, t kt k

aru b z

arya ng d r, [Y] r i, r r i = l r i asa l , j ng

asa- asa íel , g g‰sh

ashi s

ato [Y] lekkirek

aura j k

auye b n , g rg

awa g my , sh r

aya [Y] ar , h r

azami [Y] b nz

azanta b nz , n

azwa t ny

era g sk

eta b l k til

etare l tr = t nsh = t lsh , t nsh = t lsh = l tr

eya nj kl

i k í k /k k / iba r

iba, yi rk

imsa sh m

ira g z

irare sh kum

irga m sk , [Y] mbisk

irge m sn

iriniya j g m, k nk m

irji b geb , [Y] bo t li, [Y] g ba

ir a ng r k

irya j l = j shm , [Y] j dma, j shm = j l

ishirwa k z h m

iyayya k

iyayye k n nk

oda [Y] ad nd , íed

ofa [Y] bo b , b d m

ofar gari [Y] bo b na

ofar gida b d n

ofi, yi s na d

o i- o i [Y] do nd i, j ng jong

o iya kukun

o on kai kunkulu k

ona g it

one [Y] b ka, b k , k r

orama gy r = z r , z r = gy r

osai s˘t

oshi k nsh , k w , [Y] sh

ota k p

uda [Y] dad , d d

udan zuma sakn , [Y] s ni udiji t sh

ulla k rs

umbo ng m

undu m rs

unsa m nk

unzuge s u

ura r

uraje b rs , l íy

urdumus z˘b

uruciya g nd , [Y] g rz te

164 Tsarin Kalmomin-Hausa-Ngamanci

urun us shi -shi

usha ushi k s

wace g˘r

wai y ns

wakwalwa r k

wa ula t k

wa walwa nd l

walelenka ngel = ngelk

wallo b l wanarya m ry l = dang l

ward s r t

warnafi b l k til

waro k nk

waro (iri) l mb‰-l mb

waruru k pt

warya k , sh˘k

warya sabuwa k l mb

warya tsohuwa nd˘r

waryar kunkuru kunkulu gimr

waryar wanka k b

wauri k yal

waya l , [Y] íy la

yale [Y] st

yama j n = sh í sh , sh í sh = j n

yanda h rsh

yan yashe h lt , [Y] nj lt

yashi b l k til , sh m

yaure ta r m

yazbi yifta g míy

L labari l b r

la e m lk

lafa r km , r rm

lafiya l f y

Lahadi L d

lahani l , n nk

laima n s

laka j ng , s y

lako h m

la wasa k pl

lalace h y y

lalaci g d m

lallasa [Y] g gl t , g l nt

lallashe k

lalle ndall

lalo d dik

lami g lt , s l l

langa tabb

lan washe ng l , ng l nt

Laraba h tis g b

lasa [Y] g bl , g l mp

lauje l ud

laushi, mai lumus

le e sh k b‰

le a z ng

lemu l m n

liferu b l d

likita likit

lilo z r i lin aya [Y] likm

lin aya, yi s

linzami l gj m

lissafi m sn

Litinin p t k L d , [Y] z na d ki g li

lofe k l

lojiya lm

lokaci [Y] jaj n, l kosh , s rt

lokacin da m r

lotse l˘h

ludayi l gd

lullu e l k

lungu h , k n , s kk , s k n

lura [Y] w

M ma ke, k l m , m í

maíaikaci [Y] bob r ta

maíaiki [Y] b b z n

ma ul ula k

ma ulli k

mace m nd

maciji [Y] d sho, s mb

maciji (iri) m kr , m k nz ,

m ng m

Tsarin Kalmomin Hausa-Ngamanci 165

madobiya j nj

madubi b‰k

ma aci t n

ma iga l

ma inki [Y] b b d n o

mafarauci b r , muz m, [Y] b b r , [Y] b b bes y = b b ba sha

mafarki s n , [Y] sun

mafitsara g mb duganz i magana n , [Y] r r

magani (G) sk

magani (Y) sh˘r

magariba m g rh

magarya h w

magaryar kura h w zong

mage w , [Y] y , muskul

magini [Y] bob s li magirbi b d m , d r zunk , [Y]

s k t‰no

magiya w l k

maguji z r = gy r

mahaifa sh ksh , [Y] sh sho

mahaukaci hipl , tak r

mahaukacin kare d h ny

mai , m r

mai cassa k l

mai duba d lm , m l m gomp

mai gida ban , b ba ng , [Y] b b ban

mai magana [Y] b b r r

mai mita j nk lm

mai sarauta [Y] b b k‰

mai tauri d

maimaita b rt , m t

maita s w = b tr

maiwa s w

maje l h

majina w wunt

makabarta [Y] bei mb l , b r r

maka i [Y] b b b n

makafo m k m, [Y] mbok m, mbokm yo

makaho g mp m

makance m km , [Y] mbokmo

makankari k l y

makanta [Y] mb km te

makara ng sn

makaranta [Y] bei k r tu, makarant

makasa t sh

makata takarw

makero l leb

makoki g rb n

ma ale ng íyk

ma are k ríy

ma aryaci [Y] bob rei ma ata [Y] njaushi, nz ush

ma e ng

ma era d m

ma eri giz , [Y] bob g z

ma ogwaro [Y] oly , k kl

ma o o t k lk sh

ma oshiya k l y

ma wa wafi d j g gg

ma esu [Y] tily tta, wall r

malafa g r mp

malam b ba ng , m l m, m l m makarant , m l m shoh

malam bu e littafi l m t = j t mat

malanta [Y] m l mte

mamaki d b , l j b , z nk

mamaye k

man irin duma k rt

man shafawa m r gom

man shanu k mp

mana b , l í , m = j

mangwaro mong r

maniyyi h m k

manna l k

manomi [Y] bob m ra

manta m nt

manuni k˘l tamy

manya [Y] n í shi, n ksh

mara g mb , [Y] t ble, tepl

maraba leik

mara i l k m

mararraba t ksh

maras ji [Y] sh nd l maraya k i marigayi mat , b íot

mariri m r r

marka e l m , [Y] lem o

marke l l

marmari nd l m

166 Tsarin Kalmomin-Hausa-Ngamanci

martani lb

marufi íy k h na b

maruru b s n

masaki [Y] w í ka, w k

masallaci [Y] m sh di masara h i g m = l s r, [Y] mas r

mashaya [Y] b ti mish

mashi [Y] r n i, r n

mas i íy k m lm l mata m nd , m nd

matacce [Y] bob m to

matacciyar zuciya [Y] matnok t li matacin giya gy

matashin kai íy k gosa k

matauni g dg l ud

matokari [Y] s l e, sh l

matoni nz m

matsa k míy , [Y] kapíy , [Y] njeíeko /nje ko/, nz í k /nz k /, r˘t

matsa wa s kk

matsattsagi g db nd y

matse

matsefata k , [Y] íy ke

matsefi íy k zaut k

matsiyaci [Y] b b mbur

mawa i [Y] b b rk

maya wuya w r y

mayar m t

maye sow , [Y] s g

maza-maza m mar

mazari j l

mazinaci [Y] korto, kort yo

me m y , [Y] n

mesa m

miji m z

mikiya nz m

mi a pk

mi ar mt , z l

mi e mk

minshari ng r m

miya l m

miya mara ganye nz˘l = l mak nz‰l

miyar gurguzu k kr

miyar gya a d

miyar kuka g h n, [Y] g mpul miyar ri i d

miyar wake k k

mo a [Y] k ing ya, k ny

mo a arama k kolw , [Y] k lwo

mota m t , m t

motsi t íyt íy

mu m n

muciya k t mb

mudu [Y] k mbi, k mb

mugu d s

mugun dawa d gz

mugunta n ut

mugunya w r

mujiya d z

mu amu i [Y] jak m, s b

mulkin kai w na k

mun m

muni d s

muntsine k níy = r k , r k = k níy

mura g ll w nt

mur e m r , [Y] tur o

murhu r

murmutu d

murna kl , k y

muruci sh k m

murya ly , [Y] oly

musamman n d

musaya s py

mushe [Y] matno, m sh

musu [Y] file b , sh n

mutane b y

mutanen gida m b n- mutanen... m , [Y] m i mutu m tk

mutum ng

mutumin.... [Y] ng iÖ

mutuwa m t

mutuwar jiki, yi l sk

N n [Y] , m , n

na m , n , [Y] n , n , y

na biyunsu b lt

naíam ye

Tsarin Kalmomin Hausa-Ngamanci 167

naci [Y] f n gaíy

nadama s b

na e b˘

na e t sk

Naira N r

naka m k , y˘k

naki m sh , y˘sh

naku m k , y˘k

na uda g rs n

nama l = l

naman daji lui r y , [Y] íy i r ya

naman gara g gul

naman kaza d m k sink u, [Y] nj k k ad

namiji g rz , m z

namijin irya l˘l

namu m m , y˘m

namun daji shagg

nan wan

narke lt , s w

nasa m b , y˘b

naso d n

nasu m s , y˘s

nata m t , y˘t

nauyi nd

nawa m n , m n , y˘n

nazari samat

ne ‰

ne? r

nema b rt , k l

Ngamanci b Ngam

Ngamo Ng m

Ngizimanci b Goz m

Ngizimawa G z m

ni n

ni a sk

ninke r pt

nisa g r = g r , ng , íy ng

nishi mp , íy ng

nitse [Y] l gm , s

nitsu s na h m hankal

nka k

nki sh

nku k

nmu m

noma m r

noma, yi m rk

noman gya a t

nome r í k /r k / nomi [Y] r

nono [Y] w i, y nono(n ayaba) t sh

nonon kare y ye i ad

nonon mace y ng

now k us = k us = k is

nsa n

nsu s

nta t

nufa k k , sh nk

numfashi n s m

nuna g k tilin , k k , n k ,

t mk

O oho hany

R r k, s , t r, ta k

raba s pk , t k

raba fa a y rk

rabbi b r

rabi [Y] f la, r t

rabo b˘, m s i, s h

rabu biyu sh r

ra a sh nsh r

ra a i w l l

ra a s sk

ragaya t r , z˘r k danzare

rage g t , [Y] l kt , s kt

rago ng d , gy m = g m, [Y] ngud ,

s r

ragwanci ng d

rahoniya d d f

rai z u, [Y] z u

rai ore ga t nd y

rairaye g y = y ik

168 Tsarin Kalmomin-Hausa-Ngamanci

raka m k z n

rake sh sh m, [Y] sh sh

raki [Y] nz bak do

rakiya s = z n , z n = s

rakuwa y˘yom

ra umi nd km

ra umin dawa t lem

rama [Y] d˘g , j m r, t h

rame tk , r she r y , r sh

rami g d , w y

rami (Y) t nk

ran nan h si rana h t

randa g lk , gy kr , j l , k y ,

ng z r-ng z r

randa tsohuwa g ll r

rangadi [Y] g z yo, gesy

rani k rn

ran wasa d˘s = r˘s

rantsuwa n

rarake z k , z g

rariya r r y

rarraba [Y] sh pp , s sf , t k

rarrafe [Y] f rt , h rt

rasa d rk , y kl

rashi [Y] mb r

rashin galihu b t = ng nh

rashin kunya k d b k

rashin lafiya [Y] g˘d l , g ll

rashin lafiya, mai goll , [Y] b b g‰d l

rasu s w

rataya l nk

ratsa sh w , t uz

ratse r t

rau da d d nt , [Y] y kt

rauni, ji g tt

rawa [Y] w n , w n

rawa, mai [Y] b b wan

rawar ido s s d

rawaya [Y] h m meí she, l lanj ,

l nj

razana g r , g tr

razana, mai [Y] na nz ba

rediyo [Y] kumba r r , r diy

rege d k

rena k , [Y] ouk

reni k rb

reshe m r , [Y] mb shoh

reto z r i riba r b

ri i k sh u, m nd r

ri i [Y] r

rifta z r

riga k y , [Y] k y , s

rige-rige k kiy n

rijiya b z

rijiya tsohuwa k n

rikici rint

riki a m l , [Y] y un

ri a [Y] sh

ri e [Y] fank , ng pk

rina b t , nz r i rinjaya t k

ritsa k mt , k íy

rka k

rki sh

rku k

rmu m

roba dam

rogo dauya bid , [Y] d‰y

ro a onsha, [Y] r‰ o

romo [Y] k r

rore y í k = y k , [Y] y k

rore gya a t í k /t k / rowa sh kl , [Y] sh l

rozo-rozo g ms r

rsa n

rsu s

rta t

rubuta r b t

ru e pt , [Y] y

rufe [Y] faí , h

ruguma [Y] f n zaf

ruku u h ra m Gy r

rumbu b r b r , [Y] d g ji, d g j ,

k r mp

rumbu tsoho t ksh r

rumbun asa d mb

rumbun asa (G) t nk

rumfa g db , r˘t

runduna íy k nk

runguma k m

runhu j njakl

Tsarin Kalmomin Hausa-Ngamanci 169

runtuma l

rurin saniya r

rushe r gz

ruwa h m

ruwa-ruwa h h m, m l

ruwan fartanya l d r

ruwan sama h m nd y

ruwan sirki h m h l = h m y sh ruwan tsirki h m y sh = h m h l

ruwan wani b g

S sa lk , za, [Y] zobk , z pk

sa hannu [Y] z ba s ra

saía g d

saba da b dk

sabaíin b b b l

sabara m s

sabo h˘y , [Y] sh k n

saboda bay

sabulu s bul m

sa a s d

sa awa [Y] s d

sa e l kt

sace l kt

safe b ba , b

sai kaba, kaba na, [Y] kafa, n mi, sai saifa g sk

saiwa sh˘r

saka d íyk , h r , [Y] s , w sk , [Y] zobk , z pk

saka wai lk

sakaci íen

sakaina l b

sakin jiki l kel

sa a [Y] akko

sa a faifai t nk

sa a malafa t nk

sa ar zuma mp r

sa i g b g

sa o d n , z h

salla s ll

salwancewa s ng y

salwanta s ng y t

sam-sam kiskis

sama , d r , d nd y

samartaka g nd , [Y] g rz te

sammako s y

samu w

sanadi l h , s us u

sanda t k , z w

sandara w sh

san a s n

san are dend reís

sani as m, m n, m n , m non,

m n‰t , [Y] mant , [Y] mb í t

sanin duniya k

saniya k m

sankace z nd

san o d l

sannan n mi sannu us k

sansana s kn

santsi [Y] s l u, s t

sanya b j r

sanyi leilei, nj r l, [Y] samsam

sara d í k , [Y] d í sh

saran daji, yi l

sarauta k˘

sarikutuf sh líad

sarki m í

sar a y kl

sar e l kk

sartse s

sasari y kl

sassabe l , l ut = l w nt , l w

sassa a [Y] japk , y mk

sassa e d‰s

sassauta [Y] ks

sata sh r , sh rk

sauka rk sauke rt

sau i k h r , [Y] neps

saura bal t , s , k n , s b r

saurayi b ng , g rz

sauri m r , s k

sauro m pt , [Y] mbapt

sautu d n

sawu ciki s p d

saya k j

sayar b íyt

170 Tsarin Kalmomin-Hausa-Ngamanci

sayar da giya, mai [Y] b b mish

sha g k , s

sha nono [Y] ber, ngo ng

sha ra a sandar , y y sh

sha zumami s r m nt

sha, goma sha d r

shaíani l m r

shadda b i b , [Y] b b

shafa b lm , [Y] g l , s m

shafawa g m

shagwa a r , s m

shaho [Y] s br , s pr

shakka t í t í

sha e k ríy

sha uwa t k

shamuwa [Y] d b l , d mbakl

shan zuma m y

shanshani nz nzam y

shantu j lt m

shanya [Y] f tr , h tr

share d m

shariía sh ry , [Y] shery

shasshawa [Y] l i, r t

shawagi wurwur

shawara k rin-k r n

shaya w w g

shayi sh y

shegantaka [Y] jir k n

shege s ngl

shekara s n , [Y] s ni shekaran jiya [Y] fos íe, h seí

shekararre s nt

she a b ik

she i, yi t lk

shela h k w

shewa g líy

shi s

shida b í sh m˘ i shiga r k

shige g

shikenan any , d shit shila-shila m l

shimfi a k íyk = k k

shin l , m , r , si shinge g rg r, z uz u

shinkafa sh nk f

shirinya sh d

shiru g˘n = íy í t , íy í t = g˘n

shiru, yi km

shirwa sh l

shu i [Y] h m bul

shuka k h , k pk

shura k l , w ssh

shura (Y) b d

shure-shure b rd m

shuri g nj

sittin b b í sh m˘

siyaki gadambuz i sneak sh nk

so n , nd , nd l , nd lt

soka t g , y k

soka (G) s k

soko m j

son kai nd l k

sosa r b

sosai r nk ta

soya s rk soya ka an k lw t

soyayya nd l nk

su nz n

su Wane m

suda j w

su e k l

su i h r kul

sukuwa, yi g y , [Y] g y

sulala k h t

sullu e k s

suma rm

suna s n

sunan mace ngit = ngiy , Burb ,

Dadd , [Y] D d , D h , D n ,

D d , G bo = G b , G nj ,

G nh , Hus m, J j i, J t m,

L kk , N j , S ma, T nz , T t ,

Ubb , rw , Y , Y ll

sunan mace ko namiji J jj

sunan namiji ba, Ab , b r , B ,

B b , B b t , Bal , Bett , B mat ,

B‰y , D l , Dambe, Daud , D s ,

G b k u, G b t , Gab , G g i, [Y] G lk , G lk , Girb , G z ,

H sh , [Y] H ya, J j m, [Y] J ul ,

K call , K y yo, K‰r , K l ,

L g d , L r , Lucc , [Y] Lussh ,

Tsarin Kalmomin Hausa-Ngamanci 171

M c , M cc , M d , M r ,

M lam , M l me, M m , Maz m,

Nj l , [Y] Shang l, Shong l, Sh r m , T da, Tong , Tong ya,

s ku, Wur , Y ul , Y r , Z ku

sunan namiji ko mace D mz , J j ,

Sh w

sungumi sh ng

sunkwiya mb , k b , ng n

sunkwiyar d kn

sunkwiye mb n

sura d m

surfa s p

suruki s rk

surukuwa s rk t

surutu h k , [Y] j d

surutu, mai [Y] b b jad

sussuke b dish , [Y] dir

sussuke (Y) d r

T ta k , n , s

ta zo mu ji ta [Y] m rgija, m rsh

taíaziyya ng h sar , [Y] r t m to

taíaziyya, yi y s

taba ‰sh‰r , t b

tabarma b sh , [Y] g nda

tabki [Y] f li, h l

tabo b˘l

ta a d m , s pk

ta arya nk , [Y] hank

ta in hankali sh k íy k k

ta o nd , [Y] t i ta uka k nt

tace b

ta i ng nt , [Y] w zu

tafarnuwa k g lm

tafasa g t , h lk , h l , r

tafashiya m r s

tafin hannu h lt sar , [Y] t fik s ra

tafiya [Y] m d , m rsh , [Y] m rshe

tagulla yui d i tagwaye nj n

taimaka sh t

taka d íy , s˘k

taka (G) b d

takalmi [Y] kw nd r m, t h

takanas n d

takan a k r

takashi g d hers

takawa dad y

taki s˘sh , t l

takobi [Y] g nsag li, k sk r

taku s˘k

takunkumi z t

takura s kk

takwas h‰r , [Y] horh o

ta ama h t , y nk = ss

Talata T l k

talatin b k n , [Y] b n kun

talga r

talge r

talibambam j l m

talla [Y] t ll

talla, mai [Y] b b t lle

tallafa t pk

tamanin b h‰r

tamba sh rk

tambaya d lk , [Y] l‰ o

tamu s˘m

tana nz f r

tandara [Y] ber, ngo ng

tanga i l w

tanka t nk

tanka e kt

tankware ng l , ng l nt

tara ˘n m, d h = d f , g l , j g ,

k sk , ng l

tara ruwa g˘m

tarar [Y] balko, b lk , r s , w

tare k cc , k ssh , [Y] k cc

tari [Y] g ba, g b

tarihi s m n

tarin dangi, yi k y

tarin hatsi b g

tarin tugu-tugu k -k

tarkace d b -d b

tarko k , m r , [Y] nj fo

taro d h

tartsatsi í d

taru (ruwa) g˘l

172 Tsarin Kalmomin-Hausa-Ngamanci

tarya g m b

tasa s˘b

tasbaha t bj

tashe h n n

tashi h n

tasu s˘s

tata s˘t

tatsa t

tatsuniya d nt r

tattabara b r

tatta a l r , s lw nt

tattara sh m

tattare k shr = k nsh

tattaunawa ng nt

taura t pn

tauraro j nj

taure g íil , [Y] g nsh , k r

tausa f íy

tausa (gara) b lm

tausayi j ky y

tawa s˘n

taya s ww , t y

tayar j kt

tebur t p r

ti a k l , t km

tila gd

tinya ng r r

tiriri aput tirke z nsh

to y u

tofa t pk tohu t lk

toka [Y] b to, k t

toka mai zafi [Y] mbuk , m k

toliya g jj , z nk

tona pk

tono d lk

toro g uj

toshe l m , sh k

totuwa t t

tozali t‰z l

tozo tukl

tsaba l , [Y] íy la

tsabta [Y] ng l sh

tsabura [Y] ga k , t kl nt

tsada d d m

tsada namiji k w r

tsafi g r

tsaga j r

tsage y , lt , r t

tsaiwar wata b het , [Y] t r fet

tsaka irint n = n nt b , h lt , [Y] r nto

tsakani h˘t

tsakani(n) d l , [Y] g b

tsakar gari [Y] d k gab

tsakar gida [Y] t k ban

tsakar ka h r

tsaki g n m, nj h m dem ,

sh ksh k

tsakiya d d l , d l , [Y] g b , [Y] g g b , g g b , s kiy , t nt l

tsakure y m

tsakuwa d ríy , k sh r

tsallake l tr = t nsh = t lsh ,

t nsh = t lsh = l tr

tsalle na akwiya j r

tsalle-tsalla d d r

tsalle, yi d rk

tsama h nj , n m b

tsame t w

tsami sh msh m

tsami, yi d lm , j m , k mp

tsamiya d m

tsamiyar biri d m k bid , m mp

tsana k mt

tsanani n

tsananta k rn

tsangaya s ngay

tsani g rd

tsantsame íy kr , íy r

tsanya nd nd r

tsara s r , z p, z pt

tsaraba íy k g m b

tsargu s nk

tsari d mb , s r

tsarnu t k

tsarto sh r

tsaure r , [Y] d

tsawa g ll , g r m

tsawata g rn , h r

tsaya erko, [Y] íyark

tsayar ng rk

tsefe z ut

Tsarin Kalmomin Hausa-Ngamanci 173

tsere w lk , [Y] wolk

tsidau [Y] ar g ram, h ra g l

tsingaro j jel

tsinke tk , rd , d pk , sh˘sh h

tsinke (íyaíyan bishiya) t lk

tsinta y í k = y k

tsintsiya d m t

tsintsiya tsohuwa k sh r

tsintuwa, yi w

tsirara kunt

tsirkiya r , [Y] t rk

tsirta sh r

tsitaka sh t k

tsiya [Y] mb r , m r

tsiyace [Y] mbura

tsiyaye b , íy kr , íy r

tsoho j r , k kn j r

tsokana b rt b = k l b , k l b = b rt b

tsololuwa tilaulau

tsoma [Y] zobk , z pk

tsoro nz b

tsotsa mp

tsufa j r , j r

tsuguna j˘m , k pk

tsuliya [Y] d r k nz , g d hers

tsumma g z r

tsuntsu r y

tsutsa t t k

tuba w r el

tubali (iri) nzem l m

tubani l mb

tu e h í k /h k / tufafi k r i, [Y] íya z ba

tuje bad

tuji g nshikri tuka igiya [Y] lamk , y rk

tukin igiya [Y] l mo

tukuna d ng

tukunya g b = gy b , gy b = g b

tukunya babba s w

tukunya atuwa ta dafa giya g kr

tukunya tsohuwa nd˘r

tukunyar miya [Y] j˘b , j j˘g

tu a d mb , r˘t

tulu-tulu j mb ld

tuma b r

tumatir at m t r, [Y] t m t r

tumfafiya d mp l m

tumu b ry

tun tin

tun ba... ba tin

tuna d k , t n

tunani d n

tunkiya t msh

tunku g y k

tunku e y k

tunkusa d

tunkuya d mp

tuntu e, yi k tk

tuntuni tinin

tura t b

turara sh t

turmi d sh , [Y] t m

turni e t ks

tururuwa [Y] y ndi, y yend

tusa w r

tushiya sh l

tutsu w ísh r

tuwo w í t

tuwon gujiya l kr , [Y] l lk

U uba [Y] b wu

uban gida bob‰t

uku k n

uku-uku k kun

ungulu [Y] dag sho, g da sh

unguwa d w

Usaina G msi = G msiy

uwa n nt , [Y] n˘nu

uwar aki nonont

uwar hatsi n n h i

W wa b , b t , k , l

waccan w nsií

174 Tsarin Kalmomin-Hausa-Ngamanci

wacce [Y] s s , siy

wace... [Y] s , s˘siy = siy

wadata b rt

wa ancan m mií

wa ane... [Y] m , m tiy = m yiy wa annan m yeí

wa anne [Y] m m , m y

wa ansu [Y] maíat , m g = m

wahalar m rt

wai t

waina [Y] w ina

waina (iri) d z

waiwaiya h m

waiwaya w ngl

waje h n , [Y] k i wajen gas t

wake d

wake (iri) sh m

waken damo d kumsh

wa a rk

wal iya t lk nd y

wancan [Y] w m i, w mmií

wando [Y] d u, d˘k r = j˘k r ,

y nk i wane... [Y] y , y˘ yiy = yiy

wani y íot

wanka, yi b n

wanke b í k , h sh

wannan woi, w nseí , w yeí , w yy

wanne [Y] y , yiy

wanzami s k , [Y] b b shesh

war a p kt

wargaje w rn

warhaka j j m

wari h

warkar d r

warke d r , k lw , s m

warwaso k kr s , [Y] k rk se

wasa d d k , d dur , [Y] gau a,

g y u

wasan ruwa b r

washe t r

washegari d karak b

wata s íot , t r

watakila ey

wata ila [Y] b i, b i watsar [Y] y r , y r

watse h shn , l kt , [Y] y r

wauta b lk n, k n m , [Y] s m te

wawa [Y] sem , y kn

waye d r

wayo w y

wofi m r

wuce g , w ll

wu a s k

wu a, tsohuwa d l

wuni g l , g lk

wuntsila b rg l

wur w rsh l wurga b b y t

wuri b í , d gd

wuri(n wani) [Y] gam

wurin [Y] bei, g , gas t

wushirya sh˘r

wuta [Y] w si, y s

wutar daji w w

wutar mayu t it i wutsiya h t , [Y] k tur

wuya b n , [Y] g íy , g íy , y m

wuyan damo h i b n

Y ya d r t , [Y] d rti yabanya k nsh

ya iya w ry

yafuta pt

yaga t rk

yaji agd

yaji na mata [Y] j‰jo

yakuwa r

yakuwar kwa i r dind = íy r r ,

íy r r = r dind

ya i k s

yalo y l

yamma b z n , [Y] j , z n

yanga y nk = ss , z g r

yanka [Y] gaí , k r

yan wana l nk

yan wane l ur , m

yanta nz

yanyawa j mb ld

Tsarin Kalmomin Hausa-Ngamanci 175

yar [Y] burk , h r , y kt

yara m ll , [Y] nj l

yarda [Y] yando, y rd

yarinya l lamb , l mand

yaro l gorz , l lamb , l mb = ng b

yarontaka [Y] l mn te, mimill

yasa rijiya sh w

yashi t s , y y

yatsa k˘l

yatsa arami k˘lai g j

yau k t i, k t í

yaudara h íyt

yau i [Y] nj kl lu, nz kl l

yaushe t˘miy , [Y] t‰n

yautai l l h , [Y] m k le

yawa, da dingim, hendel yawa, yi g r

yawo [Y] g z yo, gesy

yawu l i yawwa y wwa

yaya b , b t , d r t , [Y] d rti, l l ,

[Y] n n , t , t tiy

yayan uba [Y] b ba n í ko

yayata b z rt

yayyafa b íyk

yayyanka t th

yayyayka d d í k

yayye [Y] b r

yi k

yi ta niy

yoye nz r

yum u y nd

yungwa k z

íY íya b í, [Y] ba , b ít, b ít , l

íyam mata g m y

íyanuwa sh t

íyar randa j l m

íyar... l

íyaíyan gama fa a g ri-g r

íyaíyan kuka yang

Z zabge g mb

zabo d km , [Y] d˘mo

zabura [Y] g r , g km , z w

zafi [Y] k r , y m

zafi, yi k lk

zaga [Y] b r , h lk , h pl , k r

zago t tara g lt

zakara gy j = g j

zaki t r m

za i [Y] ad , d n m

zal e ng r

zalunta nj k

zama in , [Y] no

zame z

zana s r , [Y] tirk , t r

zane [Y] j nde, j nd , j t

zanen jiki s l

zangarniya [Y] zumbur, z mr

zanko k˘kiy k, l kkir k

zanzaro m r r , [Y] ng r

zare g r z , nz k , [Y] z re, z

zarto g rj g

zartsi g l

zauna ik

zaure m tr

zawo r , m˘mon

zazza i [Y] g˘d l , g ll , sh r m, [Y] zomt

zirga-zirga t r r

zirman m ll

zobe [Y] m shi, y k‰l

zogi j j

zolaya kt

zomo k l t

zuba k sk

zubar [Y] burk , h k , y kt , y r

zube t k , [Y] t r

zuciya t l

zuciyar kaza [Y] nd˘ro

zuffa [Y] b í kur , k r r

zuga kw t , s kt

zugazugi k t

zu a [Y] nzapk , íy ut

176 Tsarin Kalmomin-Hausa-Ngamanci

zuma m nt

zuma (iri) d z , g nsh r

zuman rakuwa zukz k

zura ido d it

zurfi g r = g r

zuwa [Y] nn , sk

zuwo sh y