Hatay b�lgesinde etkin gerilme durumlarÝ

The stress states acting in the Hatay region

Semir �VERCumhuriyet �niversitesi, M�hendislik Fak�ltesi, Jeoloji M�hendisliÛi B�l�m�, 58140, SÜVAS

Ulvi Can �NL�GEN� �ukurova �niversitesi, M�hendislik-MimarlÝk Fak�ltesi, Jeoloji M�hendisliÛi B�l�m�, 01106, ADANA

S�ha �ZDENCumhuriyet �niversitesi, M�hendislik Fak�ltesi, Jeoloji M�hendisliÛi B�l�m�, 58140, SÜVAS

�Z

Bu �alÝßmada, DoÛu Akdeniz b�lgesinin kuzeydoÛu ucunda yer alan Hatay b�lgesinde Pliyo-KuvaternerÕden g�-n�m�ze kadar etkin olan gerilme durumlarÝ saptanmÝßtÝr. G�n�m�zde etkin olan gerilme durumu, b�lgede meyda-na gelen sÝÛ odaklÝ depremlerin odak mekanizmalarÝnÝn ters ��z�m ißlemi sonucunda elde edilmißtir. Ters ��z�mißlemi, KD-GB gidißli σ3 ekseni ile temsil edilen bir a�Ýlma rejiminin Hatay b�lgesinde etkin olduÛunu g�stermekte-dir. Diri fay d�zlemleri �zerinde �l��len kayma vekt�rlerinin ters ��z�m ißlemi de, g�ncel a�Ýlma rejiminin etkin du-rumda olduÛunu doÛrulamaktadÝr. Gerek faylarÝn kinematik analizi, gerekse kayma vekt�rleri arasÝndaki kronolo-jik ilißkiler Hatay b�lgesindeki gerilme durumunda bir deÛißimin varlÝÛÝnÝ g�stermektedir. Bu deÛißim, doÛrultu atÝm-lÝ rejimden a�Ýlma rejimine doÛrudur. Her iki gerilme rejimi KD-GB gidißli σ3 ekseni ile temsil edilmektedir. DoÛrul-tu atÝm ile a�Ýlma rejimi arasÝndaki deÛißim olasÝlÝkla ge� KuvaternerÕde ger�ekleßmißtir. KB-GD y�nl� a�Ýlma ek-senine (σ3) sahip her iki rejim, DoÛu Anadolu ile �l� Deniz Fay ZonlarÝ �zerinde sol y�nl� bir hareketi saÛlamak-tadÝr. Hatay b�lgesinde olußan etkin gerilme durumlarÝ, bu b�lgenin g�neybatÝsÝnda yer alan yitim zonu (KÝbrÝs ya-yÝ) ile kuzeydoÛusunda uzanan bindirme zonu (Bitlis kenet zonu) boyunca gelißen levha kenarÝ kuvvetlerin etkile-ßiminden kaynaklanmÝß olabilir. Bununla birlikte, yazarlar, yitim s�recinin Hatay b�lgesindeki KD-GB y�nl� a�Ýlmarejiminin olußumunda daha �ok etkili olduÛu kanÝsÝndadÝr.

Anahtar kelimeler : DoÛrultu atÝm/a�Ýlma rejimi, gerilme durumu, kayma vekt�r�, kinematik, ters ��z�m.

ABSTRACT

In this study, the Plio-Quaternary to present-day stress regimes, acting in the Hatay region, which is located at thenortheastern corner of East Mediterranean region, were determined. The modern stress state is obtained from in-version of focal mechanism solutions of shallow earthquakes. The inversion provides that the present-day stressfield is dominantly extensional stress regime with NE-trending σ3 axis. The stress regime determined by inversionof slip-vectors measured on active fault planes confirms that the present-day stress regime is extensional in thestudy area. Both the fault kinematic analysis and the chronology between slip-vectors show that the stress statechanged from old strike-slip to younger extensional stress regime consistent with NE-trending σ3 axis. The chan-ge between strike-slip and extensional stress regime probably occurred during Quaternary time. The both stressregimes, consistent with NE-trending extensional axis (σ3), induce left lateral displacement on East Anatolian Fa-ult and Dead Sea Fault directions. The stress regimes prevailing in the Hatay region, result probably from the co-eval influence of the boundary forces due to subduction i.e., Cyprus arc, in the southwest and to the thrust zone(Bitlis suture zone) in the northeast. However, we assume that subduction prosess played a dominant role to oc-currence of NE-SW extensional stress regime in the Hatay region.

Key words : Strike-slip/extensional regimes, stress state, slip-vector, kinematics, inversion.

Yerbilimleri, 23 (2001), 1-14Hacettepe �niversitesi Yerbilimleri Uygulama ve AraßtÝrma Merkezi B�lteniBulletin of Earth Sciences Application and Research Centre of Hacettepe University

GÜRÜÞ

Antakya ile Kahramanmaraß illeri arasÝndaki ke-simi kapsayan Hatay b�lgesi, DoÛu Akdeniz b�l-gesinin en doÛu ucunda yer almaktadÝr. Tekto-nik a�Ýdan bu b�lge, sol yanal �l� Deniz fay zo-nunun en kuzey segmenti ile yine sol yanal Do-Ûu Anadolu Fay Zonunun en g�ney segmentiarasÝnda yer almaktadÝr (Þekil 1). Bu deformas-yon zonlarÝ Arap-Afrika levhalarÝ ile Anadolu blo-Ûunun birbirleriyle olan g�receli hareketlerinebaÛlÝ olarak gelißmißtir (Mc Kenzie, 1972, 1978;Þeng�r, 1979; Le Pichon ve Angelier, 1979;Jackson ve Mc Kenzie, 1988; Dewey vd., 1986).DoÛu Anadolu Fay Zonu, daha �ok sismolojikg�zlemlerle tanÝmlanmÝß olup (Mc Kenzie, 1972,1978; Jackson ve Mc Kenzie, 1984, ÞaroÛlu vd.,1992) yaklaßÝk olarak 500 km uzunluÛa sahiptir.Bu fay zonunun uzantÝsÝ, g�neybatÝ kesimindeyer alan Kahramanmaraß ilinden itibaren deÛißikaraßtÝrmacÝlara g�re farklÝlÝklar sunmaktadÝr.Jackson ve Mc Kenzie (1984) bu fay zonunu Üs-kenderun K�rfezine doÛru, Perin�ek ve �emen(1990) ile ÞaroÛlu vd. (1992) DoÛu Anadolu FayZonuÕnu AntakyaÕya doÛru uzatÝrken, son olarak

Westaway ve Arger (1996) ile Ko�yiÛit ve Bey-han (1998) ise, Adana havzasÝnÝn doÛusundanKÝbrÝsÕa doÛru devam ettiÛini belirtmektedirler.Kahramanmaraß ile Antakya arasÝnda yer alanve Karasu rifti (Ko�yiÛit ve Beyhan, 1998) olaraktanÝmlanan ��k�nt� b�lgesinin batÝ kesimi Ama-nos y�kselimi ile sÝnÝrlanmÝßtÝr (Lyb�ris vd.,1992). KKD-GGB y�nl� olan Amanos fayÝ Kah-ramanmaraß ile Antakya arasÝnda DoÛu Anado-lu FayÝnÝn en g�ney segmentine karßÝlÝk gel-mektedir (Perin�ek ve �emen, 1990). �l� DenizFay Zonu ise, yaklaßÝk 1000 km uzunluÛundaolup, g�neyde �l� Denizden kuzeyde AntakyaÕya kadar uzanan bir tektonik kußaÛÝ olußturur-ken, Afrika ve Arap levhalarÝ arasÝnda kuzeyedoÛru gelißen g�receli hareketi saÛlamaktadÝr(Mc Kenzie, 1972, 1978; Jackson ve McKenzie,1988; Lyb�ris vd., 1992). ArabistanÕa ayrÝ birlevha �zelliÛi kazandÝran bu fay zonu, geneldedoÛrultu atÝmlÝ bir fay olarak kabul edilmektedir(Nur ve Ben-Avraham, 1978; Lovelock, 1984;Hempton, 1987; Ambraseys ve Barazangi,1989). Hatay b�lgesinin g�ney kesiminde her ikitektonik kußaÛÝn etkileri de g�r�lmektedir.

2 Yerbilimleri

Þekil 1. T�rkiye ve �evresinin ana tektonik yapÝlarÝ g�steren basitleßtirilmiß harita (Þeng�r 1979; Ko�yiÛit ve Bey-han, 1998Õden deÛißtirilmißtir).

Figure 1. Simplified map showing the major structures and tectonic framework in Turkey and adjecent areas (mo-dified after Þeng�r, 1979; Ko�yiÛit and Beyhan, 1998).

Bu iki tektonik kußak arasÝnda yer alan AmikHavzasÝ, yaklaßÝk 30 km genißliÛe sahip olup,Pliyo-Kuvaterner yaßlÝ (Lyb�ris vd., 1992) veyadaha gen� ��kellerle temsil edilmektedir (Perin-�ek ve Eren, 1990). atÝmlÝ fay segmenti arasÝn-da gelißen bir �ekayÝr tipi havza modelini savun-maktadÝrlar (G�len vd., 1987; Lyb�ris vd.,1992). Bu g�r�ße karßÝt olarak, Muehlberger(1981) ile Perin�ek ve �emen (1990) ise, havza-nÝn bir ��k�nt� sistemi i�erisinde gelißtiÛini vur-gulamaktadÝrlar. Amik havzasÝ boyunca eldeedilen sismik yansÝma profillerinde izlenen vehavzayÝ sÝnÝrlayan normal faylarÝn varlÝÛÝ da,havzanÝn g�ney-g�ney batÝya doÛru bir a�Ýl-mayla olußtuÛunu g�stermektedir (Perin�ek ve�emen, 1990). HavzanÝn g�ney kesiminden el-de edilen fay topluluklarÝnÝn kinematiÛi, havza-nÝn g�ney kesiminde KD-GB doÛrultusunda bira�Ýlma rejiminin varlÝÛÝnÝ ortaya koymaktadÝr(Lyb�ris vd., 1992). Bu b�lgede yazarlar tarafÝn-dan ger�ekleßtirilen fay kinematiÛi analiz �alÝß-malarÝ sonucunda, havzanÝn KD-GB y�nelimlibir a�Ýlma rejimiyle olußtuÛu g�r�ß�ne varÝlmÝß-tÝr.

Akdeniz b�lgesi, d�nya �l�eÛinde b�y�k ve�nemli aktiviteye sahip kußaklardan biri olmasÝ-na ve bir y�zyÝla yakÝn s�re i�erisinde Anadoluile yakÝn civarÝnÝ da kapsayan g�ncel �alÝßmala-rÝn (Ambraseys, 1965, 1970; Mc Kenzie, 1972,1978; Ben-Meneham vd., 1976; Jackson veMcKenzie, 1984, 1988; Ko�yiÛit, 1990; Westa-way, 1994; Westaway ve Arger, 1996; Ko�yiÛitve Beyhan, 1998) bulunmasÝna karßÝn, fay kine-matiÛi ve gerilme durumlarÝnÝ ele alan �alÝßma-lar bakÝmÝndan hala yetersizdir. Ge� SenozoyikyaßlÝ gerilme rejimleriyle ilgili �nemli veriler ise,BatÝ Anadolu (Angelier vd., 1981; Hancock veBarka, 1987; Mercier vd., 1989; Zanchi ve An-gelier, 1993), Kuzey Anadolu FayÕÝnÝn orta kesi-mi (�ver vd., 1993, 1999; Bellier vd., 1997) veHatay b�lgesi (Lyb�ris, vd., 1992) ile sÝnÝrlÝdÝr.

Bu �alÝßmada, Hatay b�lgesinde, �zellikle An-takya ili ve civarÝnÝ kapsayan kesimde Pliyo-Ku-vaternerÕden g�n�m�ze kadar etkin olan geril-me durumlarÝnÝ belirlemek i�in, kayma vekt�rle-rinin ters ��z�m (inversion) ißlemi ile paleogeril-me tens�r�n�n saptanmasÝnÝ temel alan fayla-rÝn kinematik analizi Carey (1979) tarafÝndanger�ekleßtirilen sayÝsal analiz y�ntemi kullanÝla-rak incelenmißtir. AyrÝca, Antakya ile Kahraman-maraß illeri arasÝndaki b�lgede kaydedilen dep-

remlerin (M>4.8) odak ��z�m mekanizmalarÝnÝnters ��z�m ißlemi ile g�n�m�zdeki gerilme ten-s�r�n�n saptanmasÝnÝ temel alan kinematikanaliz �alÝßmalarÝ, Carey-Gailhardis ve Mercier,(1987) tarafÝndan gelißtirilen sayÝsal analiz y�n-temi uygulanarak incelenmißtir.

B�LGENÜN DEPREMSELLÜÚÜ

�alÝßmanÝn bu b�l�m�nde, Hatay b�lgesi ve ya-kÝn civarÝnÝn depremselliÛi, aktif tektonik kußak-larla birleßtirilerek deÛerlendirilmißtir. DoÛu Ak-deniz, Anadolu ve Levan b�lgelerindeki sismikaktivitenin durumu bir �ok araßtÝrmacÝ tarafÝn-dan ele alÝnmÝßtÝr (Barazangi ve Dorman, 1969;McKenzie, 1972; Nowroozi, 1972; Comniniakisve Papazachos, 1972; Rotstein ve Kafka, 1982).�alÝßma b�lgesinde, 13 AÛustos 1822 ve 3 Ni-san 1872Õde AntakyaÕyÝ yerle bir eden ve b�y�k-l�Û� 7.0Õden fazla iki tarihsel deprem bilinmekte-dir (Ambraseys ve Barazangi, 1989). Bu dep-remlerin dÝß merkezleri yÝldÝz sembol� ile Þekil2aÕ da g�sterilmißtir. Hatay b�lgesinde 1900 ve1997 yÝllarÝ arasÝnda olußan, b�y�k l�Û� 4Õdenfazla olan depremler, Þekil 2aÕ da yer almakta-dÝr. 1990-1993 yÝllarÝ arasÝnda kaydedilen dep-rem verileri; USGS, ISC ve Kandilli Rasathane-si gibi farklÝ organizasyonlara ait deprem kata-loglarÝndan elde edilirken (Demirtaß ve YÝlmaz,1996), 1994-1997 yÝllarÝ arasÝnÝ kapsayan d�ne-me ait verilerin tamamÝ ise Kandilli RasathanesikataloglarÝndan taranmÝßtÝr. Bu depremlerin �o-Ûu, Anadolu bloÛuyla ilißkili olarak, Arap-AfrikalevhalarÝnÝn kuzeye doÛru gelißen g�receli hare-ketlerine baÛlÝdÝr ve aktif fay hatlarÝ boyunca da-ÛÝlÝm g�stermektedir. �alÝßma alanÝnda gelißensismik aktivitenin daÛÝlÝmÝ, s�z konusu tektonikkußaklar tarafÝndan denetlenmektedir.

DEPREM ODAK ��Z�MLERÜNÜNKÜNEMATÜK ANALÜZÜ

Bir b�lgede kaydedilmiß depremlerin odak ��-z�m mekanizmalarÝndan yararlanÝlarak, g�nceldeformasyonlardan sorumlu olan b�lgesel geril-me tens�r� ve gerilme oranÝ saptanabilmektedir(Carey-Gailhardis ve Mercier, 1987; Mercier vd.,1991; Bellier vd., 1997). Deprem odak ��z�mmekanizmasÝ, fay d�zlemi ve yardÝmcÝ d�zlemolmak �zere, birbirine dik iki d�zlem i�ermekte-dir. Sismolojide bu d�zlemlerin birbirinden ayÝrtedilmesi olduk�a g��t�r. Bununla birlikte, y�zeykÝrÝÛÝ veya art�Ý depremlerin konumsal daÛÝlÝm-

�ver vd. 3

larÝndan, ger�ek fay d�zlemi yardÝmcÝ d�zlem-den ayÝrt edilebilir. AyrÝca nodal d�zlemlerdenhangisinin fay d�zlemi olduÛunu belirlemek i�in,bilgisayar destekli sayÝsal y�ntemler de gelißtiril-mißtir (Angelier ve Mechler, 1977; Carey-Gail-hardis ve Mercier, 1987). AslÝnda deprem odak��z�mlemesinde tanÝmlanan iki nodal d�zlem-den birisi, kayma vekt�r�n� taßÝyan ve ana ge-rilme doÛrultularÝ ile uyumlu olan ger�ek fayd�zlemi olup, Bott (1959)Õun �nerdiÛi modeleg�re belirlenebilmektedir. Sismik kayma vekt�-r�, gerilme tens�r� ile uyumlu ve hesaplanangerilme oranÝ [R=(σ2-σ1)/(σ3-σ1)], 0 ile 1 arasÝn-da olmalÝdÝr (Carey-Gailhardis ve Mercier,1987). EÛer, her iki d�zlem bir ana gerilme doÛ-rultusu boyunca birbirlerini kesmiyorlarsa, nodald�zlemlerden sismik olanÝ bu koßulu saÛlarken,yardÝmcÝ d�zlem saÛlamamaktadÝr. 1951-1997yÝllarÝ arasÝnda ve b�y�kl�kleri 4.7 ile 5.5 arasÝn-da deÛißen ve bu �alÝßmada ele alÝnan deprem-ler, �izelge 1 ve Þekil 2 aÕ da verilmißtir. 22Ocak 1997 Hatay depremi hari�, bu �alÝßmadakullanÝlan deprem odak ��z�mleri P-dalgalarÝ-nÝn polaritesinden yararlanÝlarak elde edilmißtir(B�y�kaßÝkoÛlu, 1980; Osmanßahin vd.,1986).Ancak Hatay depremi i�in karmaßÝk telesismikcisim dalgalarÝnÝn ters ��z�m� kullanÝlarak odak��z�m mekanizmalarÝ belirlenmißtir (Erdik vd.,1997). Ters ��z�m ißlemi ile se�ilmiß sismik-faykayma vekt�r� topluluklarÝnÝn kinematik analizsonu�larÝ, Hatay b�lgesinde K 51°D doÛrultu-sunda en k���k yatay gerilme (σ3) ekseni iletemsil edilen bir a�Ýlma rejiminin etkin olduÛunug�stermektedir. Hesaplanan gerilme oranÝ

R=0.21 olup, �� eksenli bir gerilme tens�r�n�g�stermektedir. Burada hesaplanan orta� anagerilme (σ2), sÝkÝßma karakterinde olup, d�ßeyolan en b�y�k ana gerilmeden (σ1=σv) farklÝdÝr(Þekil 2 b).

FAYLARIN KÜNEMATÜK ANALÜZÜ

Fay topluluklarÝnÝn kinematiÛi, aktif fay d�zlem-leri �zerinde �l��len kayma vekt�rlerinin deÛer-lendirilmesi sonucunda elde edilmektedir. Herbir fay d�zlemi �zerindeki kayma vekt�r� (kay-ma vekt�r� : fay d�zlemi boyunca olußan mak-simum atÝm vekt�r�) etkin ��z�mlenmiß makas-lama gerilmesinin y�n�nde ise (Bott, 1959), �l-��len kayma vekt�rlerinin ters ��z�m ißlemi (in-version) ile en uygun gerilme tens�r� hesapla-nabilir (Carey, 1979; Angelier, 1984). Bu y�n-temde, rijid bloklar arasÝnda yer alan hareket ba-ÛÝmsÝz olduÛu gibi, fay d�zlemi �zerinde �l��lenkayma vekt�r�n�n (s), her bir fay d�zlemi i�in��z�mlenen etkin makaslama gerilmesine (τ)paralel ve onunla aynÝ y�nde olduÛu �ng�r�l-mektedir. B�ylece �l��len kayma vekt�r� (s) ve�ng�r�len makaslama vekt�r� (τ) arasÝndaki (τ,s) a�ÝsÝ (Þekil 3) minimize edilerek en uygun ge-rilme tens�r� hesaplanÝr (Carey ve Brunier,1974; Carey, 1979). Ters ��z�m ißlemi sonu-cunda, gerilme tens�r�n�n ana gerilme eksen-lerinin (σ1, σ2 ve σ3; sÝrasÝyla sÝkÝßma, orta� vegenißleme gerilmeleri) doÛrultularÝ (azimut vedalÝm) ve gerilme oranÝ, R=(σ2-σ1) / (σ3-σ1) be-lirlenir.

4 Yerbilimleri

�izelge 1. Hatay b�lgesinde kaydedilen sÝÛ odaklÝ depremlerin odak mekanizmalarÝna ait sayÝsal deÛerler.Table 1. Parameters of focal mechanisms of shallow earthquakes occurred along the Hatay region.

Lokasyon Tarih Enlem Boylam D�zlem 1 D�zlem 2 T-ekseni Manyit�d Derinlik KaynakNo DoÛ.¡/eÛim¡ DoÛ.¡/eÛim¡ Az/dalÝm Mb (km)1 7 / 04 / 1967 37.43 36.17 192 / 54 301 / 70 63 / 7 5.0 (Ms) 38 12 7 / 04 / 1967 37.36 36.27 312 / 64 174 / 37 352 / 21 4.9 (Ms) 32 13 11/ 07 / 1971 37.17 36.71 191 / 52 304 / 68 64 / 9 5.2 9 24 11 / 07 /1971 36.12 36.80 189 / 58 294 / 70 59 / 7 5.2 19 15 1 / 01 / 1975 36.67 36.49 300 / 65 198 / 44 58 / 14 4.8 35 26 24 / 06 / 1989 36.28 36.13 203 / 28 27 / 62 115 / 17 5.1(Mw) 15 37 22 / 01 / 1997 36.23 35.85 208 / 38 331 / 68 80 / 17 5.5 33 48 22 / 01 / 1997 36.21 35.65 228 / 42NW 358 / 62 108 / 10 5.2 33 49 22 / 01 / 1997 39.21 35.92 225 / 43 355 / 64 108 / 10 5.3 33 4

(Az: Azimut, Kaynak 1: B�y�kaßÝkoÛlu, 1980; 2: Osmanßahin vd., 1986; 3:Harward ��z�m kataloÛu; 4: Erdik vd.,1997).

�ver vd. 5

Þekil 2. (a) Hatay b�lgesi ve �evresinin sismotektoniÛi. (sayÝ ile belirtilenler bu �alÝßmada kullanÝlan deprem odak��z�m mekanizmalarÝ) ve (b) deprem odak ��z�m mekanizmalarÝndan yararlanÝlarak ger�ekleßtirilen ki-nematik analiz sonu�larÝnÝn eßit a�ÝlÝ alt yarÝmk�re (Wulf) �zerine izd�ß�m�.

Figure 2. (a) Seismotectonic features of Hatay region and surroundings. (numbers outside the balloons refer to thefocal mechanism labels using in this study), and (b) results of kinematic analysis, from the focal mecha-nisms of earthquakes, demonstrated on the Lower hemisphere stereoplot (Wulf).

Þekil 3. Bir faya ait blok diyagram �zerinde �ng�r�len kayma vekt�r� (τ) ile �l��len kayma vekt�r� (s) arasÝndakia�Ý ( σ1, σ2 ve σ3 sÝrasÝyla sÝkÝßma, orta� ve genißleme ana gerilme y�nleri. ν, d�zlemin normalidir).

Figure 3. Block diagram of a fault plane. (τ, s): deviation angles between predicted slip (τ) and computed slip (s)(σ1, σ2 ve σ3 are compressional, intermediate and extensional stress axes. ν: normal vector, respectively).

Uygulamada genel olarak terslenme ißlemi so-nucunda (τ, s) a�ÝlarÝnÝn % 80Õi 20o den k���kise, sonu� g�venilir olarak kabul edilmektedir.AynÝ fay d�zlemi �zerinde birbirini kesen iki kay-ma vekt�r� mevcut ise, gerilme tens�r�n�n de-ÛißtiÛi anlamÝna gelmektedir (Mercier ve Ver-

gely, 1992). Burada, �zerleyen vekt�r dahagen� gerilme rejimini temsil ederek, farklÝ geril-me rejimleri arasÝndaki zamansal ilißkiyi (krono-loji) vermektedir. Bu �alÝßmada, Þekil 4Õde g�r�-len t�m lokasyonlarda �l��lm�ß faylarÝn kinema-tik analizi yapÝlmÝßtÝr.

Pliyo-KuvaternerÕden g�n�m�ze kadar etkinolan gerilme rejimlerinde bir deÛißimin olduÛusaptanmÝßtÝr. Bu deÛißim, doÛrultu atÝmlÝ rejim-den a�Ýlma rejimine doÛrudur. Bir �ok �l��mnoktasÝnda doÛrultu atÝm vekt�r�n�n, normalfaylanmayÝ temsil eden kayma vekt�r� tarafÝn-dan kesildiÛi g�zlenmißtir. Þekil 5, �alÝßma b�l-gesinde g�zlemlenen kayma vekt�rleri arasÝn-daki zamansal ilißkiyi g�stermektedir. 4, 6 ve 12numaralÝ lokasyonlar doÛrultu atÝmlÝ rejimi tem-sil eden kayma vekt�r� (.1), daha gen� olana�Ýlma rejimini karakterize eden kayma vekt�r�(.2) tarafÝndan verev olarak kesilmißtir.

DoÛrultu AtÝmlÝ Gerilme Rejimi

DoÛrultu atÝmlÝ gerilme rejimine ait kayma vek-t�rleri, Miyosen ve Pliyo-Kuvaterner yaßlÝ ��kel-

ler ile bunlarÝn yanÝsÝra, Eosen yaßlÝ kire�taßlarÝ-nÝ kesen fay d�zlemleri �zerindeki kayma vek-t�rlerinin ters ��z�m ißlemi sonucunda elde edil-mißtir. DoÛrultu atÝmlÝ gerilme rejimine ait t�m lo-kasyonlar i�in yapÝlan fay kinematik analizi so-nu�larÝ Þekil 6 ve �izelge 2Õ de verilmißtir. Bu re-jime ait lokasyonlarda ger�ekleßtirilen ters ��-z�m ißlemi sonucunda elde edilen en b�y�k ya-tay gerilme ekseni, σHmax (σ3) KD-GB, en k���kyatay gerilme σHmin (σ3) ise, KB-GD gidißlidir.FaylarÝn kinematik analiz sonu�larÝ eßit a�ÝlÝ altyarÝm k�re (Wulf) �zerinde g�sterilmißtir. �ng�-r�len kayma vekt�r� (τ) ile �l��len kayma vekt�-r� (s) arasÝndaki sapma a�ÝlarÝ histogram ßeklin-de (bknz. Þekil 6), ana gerilmelerin (σ1,σ2 ve σ3)gidiß ve dalÝmlarÝ ise, �izelge 2Õ de verilmißtir.DoÛrultu atÝmlÝ gerilme rejimine ait parametre-

6 Yerbilimleri

Þekil 4. Hatay b�lgesinin basitleßtirilmiß jeolojik haritasÝ ve kinematik analizlerin yapÝldÝÛÝ lokasyonlar.Figure 4. Simplified geological map of Hatay region and the locations of fault-slip measurement sites.

lerin daha g�venilir bir ßekilde elde edilmesi i�in,Fisher istatistiÛi (Watson, 1960) uygulanmÝßtÝr.Fisher istatistiÛinde sadece en b�y�k yatay ge-rilme (σHmax=σ1) ile en k���k yatay gerilme(σHmin=σ3) i�in % 95 g�venilirlik elipsi hesaplan-mÝßtÝr. Buna g�re, σ1 ve σ3Õ�n doÛrultularÝ sÝra-sÝyla K326°D±11° ve K57°D±11° ve dalÝm a�ÝlarÝise sÝrasÝyla 1° ve 2° dir (�izelge 2 deki SS.1):11° lik deÛer, Fisher istatistiÛinde % 95 g�veni-lirlik elipsine karßÝlÝk gelen belirsizlik deÛeridir.

KD-GB σ1 ve KB-DG σ3 eksenleri ile temsil edi-len doÛrultu atÝmlÝ gerilme rejimi, DoÛu Anadoluve �l� Deniz FaylarÝ �zerinde sol y�nl� doÛrul-tu atÝmlÝ bir hareketi saÛlamaktadÝr.

KD-GB Y�nelimli A�Ýlma Rejimi

KD-GB y�nelimli a�Ýlma rejimi ile uyumlu olarakelde edilen normal faylanmalara ait kayma vek-t�rleri ge� Kuvaterner, Pliyo-Kuvaterner ve Mi-yosen yaßlÝ ��kellerin yanÝsÝra, Eosen ��kelleri-

�ver vd. 7

Þekil 5. 4, 6 ve 12 numaralÝ lokasyonlarda belirlenen kayma vekt�rleri arasÝndaki kronolojik ilißki (Her fay d�zlemi�zerindeki yaßlÝ olan kayma vekt�r� .1 ve gen� olan kayma vekt�r� ise .2 ile g�sterilmißtir).

Figure 5. Chronology, e.g., cross-cutting relationship between different families of slip-vectors measured on faultplanes at sites of 4, 6 and 12 (the older slip-vector on each fault plane is indicated by .1 and the youngerby .2).

�izelge 2. DoÛrultu atÝmlÝ rejime ait her bir lokasyonda ger�ekleßtirilen kinematik analiz sonu�larÝ. Table 2. Results of stress tensor inversions for slip data representing strike-slip faulting stress regimes.

Lokasyon N σ1 σ2 σ3No Az/dalÝm Az/dalÝm Az/dalÝm R M.D. S. D.1 17 169 / 0 14 / 90 259 / 0 0.41 11.3 15.82 11 157 / 1 338 / 89 247 / 0 0.04 10.1 12.83 10 136 / 0 272 / 90 36 / 0 0.81 7.9 12.64ve5 18 147 / 0 310 / 90 232 / 0 0.55 12.4 17.76 25 143 / 8 310 / 82 53 / 2 0.85 11.0 14.47 13 326 / 12 127 / 77 236 / 4 0.83 6.2 9.111ve12 16 123 / 9 242 / 73 30 / 15 0.94 10.7 13.813 12 173 / 6 289 / 77 81 / 12 0.47 11.3 12.814-17 21 328 / 16 165 / 73 59 / 5 0.13 13.5 15.618 15 353 / 10 177 / 80 83 / 1 0.33 9.9 12.419 10 135 / 7 309 / 83 45 / 1 0.32 9.5 11.320ve21 11 133 / 9 156 / 81 63 / 0 0.05 9.7 11.623ve24 30 330 / 6 193 / 82 60 / 6 0.91 13.9 16.325ve26 15 297 / 2 40 / 80 207 / 10 0.54 8.1 9.8SS.1 σ1 = 326 ± 11¡ / 1¡ and σ3 = 57 ± 11¡ / 2¡ R= 0.5Az: Azimut, M.D: Ortalama sapma a�ÝsÝ, M.D=( Σ (τ, s)2) /N ve S.D: Standart sapmaa�ÝsÝ, S.D={( Σ (τ, s)2) /N}1/2) R: Gerilme oranÝ [R=(σ2-σ1)/(σ3-σ1)] (Lokasyon kolonun-daki Ò&Ó: Üki lokasyonun birleßtirimesi. N : fay d�zlemi sayÝsÝdÝr. SS.1: Fisher istatistik sonu�larÝ).

8 Yerbilimleri

Þekil 6 a. �izelge 2Õde verilen doÛrultu atÝmlÝ gerilme rejimine ait lokasyonlarda ger�ekleßtirilen kinematik analizsonu�larÝnÝn eßit a�ÝlÝ alt yarÝmk�re (Wulf) �zerinde (�ng�r�len kayma vekt�r� (τ) ile hesaplanan kaymavekt�r� (s) arasÝndaki sapma a�ÝsÝnÝn daÛÝlÝmÝ histogramlarda verilmißtir) g�r�lmektedir.

Figure 6 a. The results of kinematic analysis for the strike-slip stress regime given in Table 2 located to the lowerhemisphere stereoplot (Wulf) (histograms show the distribution of deviation angles between predicted(τ) and the computed (s) slip-vectors).

�ver vd. 9

Þekil 6 b. �izelge 2Õde verilen doÛrultu atÝmlÝ gerilme rejimine ait lokasyonlarda ger�ekleßtirilen kinematik analizsonu�larÝnÝn eßit a�ÝlÝ alt yarÝmk�re (Wulf) �zerinde (�ng�r�len kayma vekt�r� (τ) ile hesaplanan kaymavekt�r� (s) arasÝndaki sapma a�ÝsÝnÝn daÛÝlÝmÝ histogramlarda verilmißtir) g�r�lmektedir. Stereonetlerinsol �st tarafÝnda verilen numaralar Þekil 4Õde g�sterilen lokasyonlara karßÝlÝk gelmektedir. Sonu�lar,asal gerilme parametrelerini (σ1, σ2 ve σ3 asal gerilme eksenleri) i�ermektedir. Azimut ve dalÝm deÛerleri�izelge 2Õde verilmißtir.

Figure 6 b. The results of kinematic analysis for the strike-slip stress regime given in Table 2 located to the lowerhemisphere stereoplot (Wulf) (histograms show the distribution of deviation angles between predicted(τ) and the computed (s) slip-vectors). Labels outside and to the left of stereonets refer to sides locat-ed in Figure 4. The results include deviatoric stress parameters, i.e., σ1, σ2 and σ3 deviatoric stressaxes. Their azimuth and plunge are reported in Table 2.

ni de etkilemißtir. Bu deformasyonun �nemli �r-neklerinden biri, Antakya-SamandaÛ yolu bo-yunca 3 numaralÝ g�zlem noktasÝnda g�zlen-mißtir. DoÛrultu atÝmlÝ faylanmayla deformasyo-na uÛramÝß Pliyo-Kuvaterner yaßlÝ kil, silt vekumtaßÝ serileri, daha sonra normal faylanmayamaruz kalmÝßlar ve bunlarÝn �zerinde yaklaßÝk3.5 mÕlik bir d�ßey atÝm belirlenmißtir (Þekil 7).Bu lokasyonda, sadece d�rt normal fay atÝmÝ �l-��lebilmißtir. 3 numaralÝ �l��m noktasÝnda veri-lerin yetersizliÛinden dolayÝ gerilme tens�r�n�nhesaplamasÝ m�mk�n olamamÝßtÝr. Ancak a�Ýl-

ma y�nlerinin g�stergeleri, faylarÝn karakterlerive diÛer saha g�zlemleri ile ortaya konmußtur(�izelge 3Õdeki 3 numaralÝ lokasyon).

Normal faylanmaya ait kinematik analizsonu�larÝ Þekil 8 ve �izelge 3Õde verilmißtir. Nor-mal faylanma rejiminin parametrelerinin daha dag�venilir bir ßekilde elde edilmesi i�in, Fisher is-tatistiÛinin % 95 g�venilirlik elipsi kullanÝlarakgerilme y�nleri saptanmÝßtÝr. Fisher istatistiÛin-de sadece en b�y�k yatay gerilme (σ2) ile en k�-��k yatay gerilme (σ3) i�in % 95 g�venilirlik elip-

10 Yerbilimleri

Þekil 7. 3 numaralÝ lokasyonda Pliyo-Kuvaterner yaßlÝ birimlerde batÝya doÛru bir g�r�n�m. 1: doÛrultu atÝmlÝ fay,2: normal fay.

Figure 7. West facing photography view in Plio-Quaternary deposits at site 3. 1: strike-slip fault, 2: normal fault.

�izelge 3. A�Ýlma rejime ait her bir lokasyonda ger�ekleßtirilen kinematik analiz sonu�larÝ. Table 3. Results of stress tensor inversions for slip data representing extensional stress regimes.

Lokasyon N σ1 σ2 σ3No Az/dalÝm Az/dalÝm Az/dalÝm R M.D. S. D.3 KD-GB

4 ve 6 11 129 / 80 325 / 10 234 / 3 0.84 8.9 9.88 ve 9a 13 201 / 88 306 / 1 36 / 1 0.67 12.9 15.1

10 11 127 / 90 298 / 0 28 / 0 0.51 14.4 18.311 ve 12 16 123 / 71 296 / 19 27 / 2 0.60 11.2 14.2

14-17 13 85 / 79 337 / 3 247 / 10 0.53 9.0 11.822 ve 23 10 128 / 90 294 / 0 24 / 0 0.66 8.3 13.9

SS.2 σ2= 308 ± 16¡ / 6¡ and σ3 = 218 ± 19¡ / 2¡ Rm= 0.63SS.fm σ2= 327 /13¡ and σ3 = 51 / 1¡ R= 0.21

Az: Azimut, M.D: Ortalama sapma a�ÝsÝ, M.D=( Σ (τ, s)2) / N ve S.D: Standart sap-ma a�ÝsÝ, S.D={( Σ (τ, s)2) /N}1/2) R: Gerilme oranÝ [R=(σ2-σ1)/(σ3-σ1)] SS.2: Fisheristatistik sonu�larÝ.

�ver vd. 11

Þekil 8. �izelge 3Õde verilen a�Ýlma rejimine ait lokasyonlarda ger�ekleßtirilen kinematik analiz sonu�larÝnÝn eßita�ÝlÝ alt yarÝmk�re (Wulf) �zerine izd�ß�m�.

Figure 8. The results of kinematic analysis for the extensional stress regime given in Table 3 located to the Lowerhemisphere stereoplot (Wulf).

si hesaplanmÝßtÝr. Buna g�re, σ2 ve σ3 eksenle-rinin gidißleri sÝrasÝyla K308°D±16° veK218°D±19° dalÝm a�ÝlarÝ ise 6° ve 2° dir. (�izel-ge 3Õ deki SS.2): 16° ve 19° deÛerleri Fisher is-tatistiÛinde % 95 g�venilirlik elipsine karßÝlÝk ge-len belirsizliktir.

Bu �alÝßmada elde edilen KD-GB y�nelimli a�Ýl-ma rejimi, Perin�ek ve �emen (1990)Õin sonu�-larÝ ile uyum g�stermektedir. Sismik yansÝmakesitlerinden, KD-GB y�nl� a�Ýlma ile uyumluolarak havzayÝ sÝnÝrlayan b�y�k �l�ekli normalfaylarÝn varlÝÛÝ ortaya konmaktadÝr. FaylarÝn ki-nematik analiz �alÝßmalarÝ sonucunda, Lyb�risvd. (1992), Antakya g�neyinde k���k �l�ekli venormal bileßen i�eren sol yanal doÛrultu atÝmla-rÝn yanÝsÝra, Amik havzasÝnÝn g�neyinde KD-GBy�nl� bir a�ÝlmayÝ da g�zlemlemißlerdir.

YukarÝdaki b�l�mlerde ifade edildiÛi gibi, dep-rem odak mekanizmalarÝnÝn ters ��z�m ißlemide KD-GB y�nelimli a�Ýlma rejiminin geniß birb�lgeye (Kahramanmaraß ile Amik havzasÝnÝng�neyi arasÝndaki b�lge) yayÝldÝÛÝnÝ g�stermek-tedir. Bu sonu�lar, bir �ok araßtÝrmacÝnÝn (Perin-�ek ve �emen, 1990; B�y�kaßÝkoÛlu, 1980; Þa-roÛlu vd., 1992) sonu�larÝyla da uyumluluk g�s-termektedir. Odak mekanizmasÝ analizlerindenB�y�kaßÝkoÛlu (1980), Hatay b�lgesinin normalfaylanmalÝ bir zon olabileceÛini ifade etmektedir.YapÝsal ilißkilere dayanarak, Hatay b�lgesi bir��k�nt� alanÝ (Perin�ek ve �emen, 1990; Þa-roÛlu vd., 1992) olarak d�ß�n�lmektedir.

TARTIÞMA VE SONU�LAR

Hatay b�lgesinde, depremlerin odak mekaniz-malarÝnÝn ters ��z�m� sonucunda elde edileng�ncel gerilme durumu, doÛrultu atÝm bileßeninesahip olan normal faylanma (σv = σ1) rejimi ßek-lindedir. KD-GB y�nelimli bu rejim i�in hesapla-nan σHmin (σ3) eksenin azimutu K51°DÕ dir. An-takya ve �evresinde �l��len faylarÝn kinematikanalizi, �alÝßma alanÝnda etkin gerilme rejimininnormal faylanma rejimi olduÛunu doÛrulamakta-dÝr. A�Ýlma rejimi, �alÝßma alanÝndaki ana faysistemleri (DoÛu Anadolu FayÝ ve �l� Deniz Fa-yÝ) �zerinde sol yanal bileßenli hareketle uyum-ludur. Bunun yanÝsÝra, g�n�m�zde etkin olan bu

rejimin, Pliyo-KuvaternerÕde aynÝ ßekilde devametmemiß olduÛu da g�r�lmektedir. Fay d�zlem-leri �zerinde �l��len kayma vekt�rlerinin ters ��-z�m ißleminin yanÝsÝra, kayma vekt�rlerinin bir-birlerini kesmeleri sonucunda saptanan zaman-sal ilißki, Antakya ve civarÝnda etkin gerilme reji-minin doÛrultu atÝmlÝ rejimden, a�Ýlma rejiminedoÛru deÛißtiÛini g�stermektedir. Eosen yaßlÝ ki-re�taßlarÝndan g�ncel ��kellere kadar t�m for-masyonlarÝ etkileyen bu rejimler, bir yandan es-ki fay sistemlerini yeniden harekete ge�irirken,diÛer taraftan yeni fay sistemlerini olußturmakta-dÝr. KD-GB y�nelimli σHmax (σ3) ve KB-GD σHmin(σ3) eksenleriyle temsil edilen doÛrultu atÝmlÝ ge-rilme rejimi, DoÛu Anadolu ile �l� Deniz FaylarÝ�zerinde sol y�nl� doÛrultu atÝmlÝ hareketi saÛ-lamaktadÝr. KB-GD y�nl� sÝkÝßma gerilmesine(σ1) sahip olan bu rejim olasÝlÝkla, b�lgede Ama-nos masifinden KahramanmaraßÕa kadar uza-nan ve Arabistan levhasÝnÝn kuzeye doÛru hare-ketine baÛlÝ olarak gelißen sÝkÝßma yapÝlarÝnÝn(ters faylar, kÝvrÝmlar ve bindirmeler) (G�k�envd., 1986; Lyb�ris vd., 1992) olußumundan so-rumludur.

Gerilme durumundaki deÛißimin zamanÝ �zerin-de jeolojik bir kontrol ger�ekleßtirecek ve geril-me durumlarÝnÝn deÛißim yaßÝnÝ kesin olarak be-lirleyecek yeterince veri yoktur. Ancak, b�lgede-ki gen� volkanizma ve Kuvaterner yaßlÝ ��kellerHatay b�lgesinde gen� a�ÝlmayÝ ißaret etmekte-dir (�apan vd., 1987; Perin�ek ve Eren, 1990).KD-GB doÛrultulu a�Ýlma rejimi olasÝlÝkla, AmikhavzasÝnda Perin�ek ve �emen (1990) tarafÝn-dan elde edilen sismik profillerde g�r�len vehavzanÝn olußumunda etkili olan normal faylan-malardan sorumludur. Lyb�ris vd., (1992) tara-fÝndan yapÝlan fay kinematiÛi analizleri, AmikhavzasÝ civarÝnda KD-GB y�nl� a�Ýlma rejimininvarlÝÛÝnÝ ortaya koymaktadÝr. Hatay b�lgesindeetkin olan gerilme durumlarÝ, b�lgenin g�neyba-tÝsÝndaki yitim zonu (KÝbrÝs yayÝ) ile kuzeydoÛu-sundaki bindirme zonu (Bitlis kenet zonu) bo-yunca gelißen levha kenarÝ kuvvetlerinin etkileßi-minden kaynaklanmÝß olabilir. Bununla birlikte,yazarlar, Hatay b�lgesindeki KD-GB y�nl� a�Ýl-manÝn olußumunda KÝbrÝs yayÝ boyunca uzananyitim s�recinin daha etkili olduÛu kanÝsÝndadÝr.

12 Yerbilimleri

KATKI BELÜRTME

Bu �alÝßma, Cumhuriyet �niversitesi AraßtÝrmaFonuÕnun M 121 numaralÝ projesi tarafÝndandesteklenmißtir.

KAYNAKLARAmbraseys, N.N., 1965. The seismic history of

Cyprus, Revue. Union international Seco-urs., 3, 25-48.

Ambraseys, N. N., 1970. Some characteristic featu-res of the Anatolian fault zone. Tecto-nophysics, 9, 143-165.

Ambraseys, N.N., and Barazangi, M., 1989. The 1759earthquake in the Bekaa Valley : Implicati-ons for earthquake hazard assessment inthe eastern Mediter-ranean region. JournalGeophysics Research., 94, 4007-4013.

Angelier, J., 1984 . Tectonic analysis of the slip datasets. Journal Geophysics Research, 89,5835-5848.

Angelier, J. et Mechler, P., 1977. Sur methode grap-hique de recherche des contraintes princi-pales �galement utilisable en tectonique eten sismologie: la methode di�dre droit.Bulletin de la Soci�t� Geologique de Fran-ce, 19, 1309-1318.

Angelier, J., Dumont, J.F., Karamenderesi, H., Pois-son, A., Þimßek, S., and Uysal, S., 1981.Analyse of fault mechanisms and expansi-on of south-western Anatolia since the La-te Miocene. Tectonophysics, 75, T1-T9.

Barazangi, M., and Dorman, J., 1969. World seismi-city maps compiled from ESSA, Coast andgeodetic survey epicenter data 1961-1967.Bulletin Seismology Society of America,59, 369-380.

Bellier, O., Over, S., Poisson, A., and Andrieux, J.,1997. Recent temporal change in thestress state and modern stress field alongNorth Anatolian Fault Zone (Turkey). Ge-ophysics Journal Interna-tional, 131, 61-86.

Ben-Meneham, A., Nur., A., and Vered, M., 1976.Tectonic seismicity and structure of the Af-ro-Eurasian junction, the breaking of an in-coherent plate. Physics Earth Planetary In-ternational, 12 (1), 1-50.

Bott, M.,H.,P., 1959. The mecanism of oblique slip fa-ulting. Geological Magazine, 96, 109-117.

B�y�kaßÝkoÛlu, S., 1980. Sismolojik verilere g�re Do-Ûu Akdenizin kuzeyinde ve g�neydoÛuAnadoluÕda Avrasya-Afrika leha sÝnÝrÝnÝn�zellikleri. Deprem AraßtÝrma B�lteni, 29,58-74.

Carey, E., 1979. Recherche des directions principa-les de contraintes associ�es au jeu dÕune

population de failles. Revue GeologicalDynamic and G�ography physics, 21, 57-66.

Carey, E., et Brunier, B., 1974. Analyse th�orique etnum�rique dÕun mod�le m�canique �l�-mentaire appliqu� � lÕ�tude dÕune populati-on de failles. Comptes Rendus Academiade la Science, Paris, 279, 891-894.

Carey-Gailhardis, E., and Mercier, J.L., 1987.- A nu-merical method for determining the state ofstress using focal mechanisms of earthqu-ake populations. Earth Planetary SciencesLetters, 82, 165-179.

Comninakis, P.E., and Papazachos, B.C., 1972. Se-simicity and some tectonic features of theMediterranean ridge. Bulletin of the Ge-ology Society of America, 83, 1093-1102.

�apan, U.Z., Vidal, P., and Cantagrel, J.M., 1987. K-Ar, Nd, Sr and Pb isotopis study of the Qu-aternary volcanism in Karasu valley (Ha-tay), N-end of the Dead sea rift zone in SETurkey. Yerbilimleri, 14, 165-178.

Demirtaß, R., and YÝlmaz, R., 1996. T�rkiyenin Sis-motektoniÛi. BayÝndÝrlÝk ve Üskan BakanlÝ-ÛÝ, Ankara, 91 sayfa.

Dewey, J. F., Hempton, M. R., Kidd, W. S. F., Þarog-lu, F., and Þeng�r, A. M. C., 1986. Shorte-ning of continental lithosphere : the ne-otectonics of Eastern Anatolia - a youngcollision zone. In: M. P. Coward and A. C.Ries, (eds.), Collision Tectonics, GeologySociety of London, 19, 3-36.

Erdik, M., AydÝnoÛlu, N., PÝnar, A. ve Kalafat, D.,1997. Hatay Deprem Raporu. Kandilli Ra-sathanesi KayÝtlarÝ, Istanbul.

G�k�en, S.L., Kelling, G., G�k�en, N., and Floyd,P.A., 1986. Sedimentology of a Late Ceno-zoic collisional sequence: the MissisComplex, southern Turkey. SedimentaryGeology, 59, 205-223.

G�len, L., Barka, A.A., ve Toks�z, M.N., 1987. KÝtala-rÝn �arpÝßmasÝ ve ilgili komplex deformas-yon: Maraß ��l� eklemi ve �evre yapÝlarÝ.Yerbilimleri, 14, 319-336.

Hancock, P., ve Barka, A.A., 1987. Kinematic indica-tors on active normal faults in western Tur-key. Journal of the Structural Geology, 9,573-584.

Hempton, M. R., 1987. Constraints on Arabian platemotions; an extensional history of the Redsea. Tectonics, 6, 668-705.

Jackson, J., and Mc Kenzie, D. P., 1984. Active tec-tonics of the Alpine-Himalayan belt betwe-en western Turkey and Pakistan. Geophy-sical Journal Royal Astronomy Society, C77, 185-264.

Jackson, J., and McKenzie, D.,P., 1988. The relati-onship between plate motion and seismic

�ver vd. 13

moment tensors, and the rates of activedeformation in the Mediterranean andMiddle-East. Geo-physical Journal of Ro-yal Astronomy Society, 93, 45-73.

Ko�yiÛit, A., 1990. Tectonic stting of the G�lova basin; total offset of the North Anatolian FaultZone, E. Pontide, Turkey. Annales Tecto-nicae, 4, 155-170.

Ko�yiÛit, A., ve Beyhan, A., 1998. a new intra conti-nental transcurrent structure : the centralAnatolian Fault Zone, Turkey. Tectonophy-sics, 284, 317-336.

Le Pichon, X., and Angelier, J., 1979. The Hellenicarc and trench system : a key to the ne-otectonic evolution of the eastern Mediter-ranean area. Tectonophysics, 60, 1-42.

Lovelock, P.E.R., 1984. A review of the tectonics ofthe northern Middle-East region. Geologi-cal Magazine, 121, 577-587.

Lyb�ris, N., Yurur, T., Chorowicz, J., KasapoÛlu, K.E., and G�ndogdu, N., 1992. The EastAnatolian Fault : an oblique collisional belt.Tectonophysics, 204, 1-15.

Mc Kenzie, D. P., 1972. Active tectonics of the Me-di-terranean Region. Geophysical Journal ofRoyal Astronomy Society 30, 109-185.

Mc Kenzie, D.P., 1978. Active tectonics of the Alpine-Himalayan belt : the Aegean sea and sur-rounding regions (tectonics of Aegean re-gion). Geophysical Journal of Royal Astro-nomy Society, 55, 217-254.

Mercier J. L. et Vergely, P., 1992. Tectonique. Collec-tion G�osciences, DUNOD, 214 pp.

Mercier J. L., Sorel, D., and Vergely, P., 1989. Exten-sional tectonic regimes in the Aegean ba-sins during the Cenozoic. Basin Research,2, 49-71.

Mercier, J.L., Carey-Gailhardis, E., and S�brier, M.1991. Paleostress determinations from fa-ult kinematics: application to the neotecto-nics of the Himalayas-Tibet and the Cent-ral Andes. Philosophy Translation RoyalSociety of London A, 337, 41-52.

Muehlberger, W.B., 1981. The splintering of the DeadSea fault zone in Turkey. Yerbilimleri, 8,125-130.

Nowroozi, A. A., 1972. Focal mechanism of earthqu-akes in Persia, Turkey, West Pakistan andAfghanistan, and plate tectonics of theMiddle East. Bulletin of Seismological So-ciety of America, 62, 823-850.

Nur A., and Ben-Avraham, Z., 1978. The eastern Me-diterranean and the Levant: Tectonics of

continental collision. Tectonics, 46, 297-311.

Osmanßahin, Ü., Ekßi, F. ve Alptekin, �., 1986. DoÛuAnadolu ve Kafkasya b�lgesinin deprem-selliÛi ve aktif tektoniÛi. Deprem AraßtÝrmaB�lteni, 52, 5-41.

�ver, S., Bellier, O., Poisson, A., Andrieux, J., et Tut-kun, Z. 1993. Esquisse de lÕ�volution n�-og�ne � lÕactuelle de lÕetat de contraintedans la partie centrale de la Faille NordAnatolienne (Turquie). Comptes RendusAcademia de la Sciences, Paris, 317, 827-833.

�ver, S., Bellier, O., Poisson, A., and Andrieux, J.,1997. Late Cenozoic stress state changesalong the central North Anatolian Fault zo-ne (Turkey). Annales Tectonicae, 11, 75-101.

Perin�ek, D., and �emen, Ü., 1990. The structural re-lationship between the East Anatolian Fa-ult and Dead Sea Fault zones in southernTurkey. Tectonophysics, 172, 331-340.

Perin�ek, D., ve Eren, A.G., 1990. DoÛrultu atÝmlÝ Do-Ûu Anadolu FayÝ ve �l� Deniz Fay ZonlarÝetki alanÝnda gelißen Amik havzasÝnÝn k�-keni. T�rkiye 8. Petrol Kongresi Bildiri Kita-bÝ, 180-192.

Rotstein, Y., and Kafka, A.L., 1982. Seismotectonicsof the southern boundary of Anatolia, eas-tern Medi-terranean region: subduction,collision and arc jumping. Journal Geophy-sics Research, 87(B9), 7694-7706.

ÞaroÛlu, F., Emre, �., and Kuß�u, Ü., 1992. The EastAnatolian fault zone of Turkey. AnalesTectonicae, VI, 99-125.

Þeng�r, A. M. C., 1979. The North Anatolian trans-form fault : its age, offset and tectonic sig-nificance. Journal Geology Society of Lon-don, 136, 269-282.

Watson, G.S., 1969. More significance tests on thesphere. Biomtrika, 47, 87-91.

Westaway, R., 1994. Present-day kinematics of theMiddle East and eastern Mediterranean.Journal Geophysics Research, 99, 12071-12090.

Westaway, R., and Arger, J., 1996. the G�lbaßÝ basin,southern Turkey : a complex discontinuityin a major strike-slip fault zone. Journal ofthe Geological Society London, 153, 729-744.

Zanchi, A., and Angelier, J., 1993. Seismotectonics ofwestern Anatolia: regional stress orien-tation from geophysical and geologicaldata. Tectonophysics, 222, 259-274.

14 Yerbilimleri